Natuurkijk op Langetermijnvisie Natuurkijk op Langetermijnvisie Schelde-estuariumSchelde-estuarium

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

2

Werkgroep Schelde-estuariumWerkgroep Schelde-estuarium

• Cluster van Vlaamse en Nederlandse natuurbeschermingsorganisaties in de regio van het Schelde-estuarium

Bond Beter Leefmilieu, Het Zeeuwse Landschap,Natuurreservaten, Natuurmonumenten,

Zeeuwse Milieufederatie

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

3

Indeling presentatieIndeling presentatie

• Beschrijving gebied, waarden en bedreigingen Thijs Kramer (ZMF)

• Historisch passief + overstromingsrisico Peter Symens (Natuurreservaten)

• Afwegingskader eventuele verdere verruiming Bart Martens (BBL)

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

4

Kenmerken estuariumKenmerken estuarium

• Ontmoeting rivier en zee

• Veelzijdige dynamiek:– Permanente invloed van getij– Geleidelijke overgang tussen zoet en zout,

die ook nog eens heen en weer beweegt met het getij

– “Wandelend” systeem van geulen en platen

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

5

NatuurwaardenNatuurwaarden

• Zeer specifieke levensgemeenschappen in verschillende delen van het estuarium (zoet, brak en zout)

• Schorren, platen, slikken en ondiep-watergebieden

• Veel gasten in deze gebieden:– kraamkamer voor vissen– foerageer- en/of broedgebied voor vogels

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

6

Vogels in WesterscheldegebiedVogels in Westerscheldegebied

• Grauwe gans 57000 (29)

• Pijlstaart 10000 (16)

• Lepelaar 200 (6.3)

• Zilverplevier 3300 (2.3)

• Scholekster 18000 (2.0)

• Sternsoorten belangrijk broedgebied

Soort % populatie

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

7

Mening over LTVMening over LTV

• Positief: erkenning streefbeeld van belang voor behoud natuurwaarden en meergeulenstelsel

• Negatief: – scenario’s onduidelijk over natuurverliezen– morfologische onzekerheden weggemoffeld

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

8

Bezwaar tegen verdiepingBezwaar tegen verdieping

• Verdiepen = verstarren dynamiek (hèt kenmerk van estuaria) wordt beperkt

• Verlies aan schorren, platen en slikken en ondiep-watergebieden

• Toename stroomsnelheid beperking bodemorganismen

• Toename vertroebeling effect op bodemdieren, vogels en vissen.

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

9

Historisch passiefHistorisch passief• Natuurherstelplan Westerschelde

lege doos– enkel binnendijkse maatregelen– bekritiseerd door EC

• Ontwerp natuurherstelplan Zeeschelde in koelkast– geen compensatie voor areaalverlies– geen vermindering overstromingsrisico– geen verbetering slibhuishouding

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

10

OverstromingsrisicoOverstromingsrisico

• In Nederland 1/4000

• In Vlaanderen langs Zeeschelde:– Volgens Sigmaplan 1/10000– Na KBR 1/350– Momenteel 1/70

“Een stormtij als die van 1953 zou niet gekeerd kunnen worden, terwijl de kans op voorkomen van een dergelijk getij 4,5 maal groter geworden is”

Citaat uit AWZ nota van november 1996:

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

11

OorzakenOorzaken

• Vermindering komberging (inpolderingen, dijkverhogingen, …)

• Verhoogde getij-indringing door vermindering weerstand (kanalisatie, verlaging drempels, …)

• Zeespiegelrijzing

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

12

OplossingenOplossingen• Westerschelde:

– ontpoldering– inrichting van gebieden met gecontroleerde

getij-invloed– verbinden Wester- en Oosterschelde(?)

• In Zeeschelde:– inrichting van gebieden met gecontroleerde

getij-invloed– meest landinwaartse dijkvarianten volgens

Sigmaplan

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

13

Tussenliggend besluit (1)Tussenliggend besluit (1)

• Als gevolg van...– uitblijven van herstel verlies

intergetijdegebieden Westerschelde & Zeeschelde

– grote onzekerheden voor morfologie (behoud meergeulenstelsel en dynamiek)

– plicht tot natuurherstel i.k.v. Vogel- en Habitatrichtlijn

– onaanvaardbaar hoog overstromingsrisico

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

14

Tussenliggend besluit (2)Tussenliggend besluit (2)

• Dient eerst werk gemaakt te worden van:– evaluatie effecten vorige verdieping

MOVE-project– herinvulling natuurherstelplan Westerschelde

met buitendijkse maatregelen– uitvoering toekomstschets A (ruimte voor het

estuarium) met natuurherstelplan Zeeschelde i.k.v. geactualiseerd Sigma-plan

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

15

Tussenliggend besluit (3)Tussenliggend besluit (3)

• Inhaaloperatie omvat:– wegwerken historisch passief– verkrijgen van juridisch propere lei door

conformering dossier huidige verdieping aan Vogel- en Habitatrichtlijn

– overstromingsrisico verkleinen– vergroting kennis van effecten van

ingrepen op estuarium input voor MER

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

16

Afweging vervolgingrepenAfweging vervolgingrepen

• De Werkgroep Schelde-estuarium eist dat de volgende toetsingen zullen worden uitgevoerd

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

17

Vogel- en HabitatrichtlijnVogel- en Habitatrichtlijn

• Voorafgaande inschatting ecologische gevolgen

• Indien geen onomkeerbare en wel compenseerbare effecten:– alternatieven ontbreken– zwaarwegend maatschappelijk belang

aantonen– natuurschade herstellen of compenseren

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

18

Ecologische gevolgenEcologische gevolgen

• Inzicht middels grensoverschrijdende MER– effect morfologie + vertaling naar ecologie– effect op overstromingsrisico– effect op nautische veiligheid + vertaling naar

risico’s voor op het land

• Compensatiemaatregelen vooraf uitwerken

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

19

Voorwaarden inschattingVoorwaarden inschatting

• MOVE-resultaten moeten duidelijkheid verschaffen over gevolgen vorige verdieping

• Alsnog uitgevoerde compensatieprojecten vorige verdieping op hun effectiviteit beoordelen

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

20

Nut-noodzaakdiscussieNut-noodzaakdiscussie

• Maatschappelijke Kosten Baten Analyse– vanuit internationaal perspectief– openbaar t.a.v. richtlijnen en resultaten– onafhankelijk peer-review– kosten en baten over volledige

transportketen berekenen

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

21

Baten en KostenBaten en Kosten

• Baten– tijdwinst– lagere kosten achterlandverkeer

• Kosten– baggerwerken– natuurcompensatiemaatregelen

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

22

Extra input MKBAExtra input MKBA

• Alternatieven Zeebrugge en Vlissingen

• Inschatting schaalvergroting containervloot

• Maritieme toegankelijkheid Antwerpen in internationaal verband– Antwerpen 12.3 meter getij-onafhankelijk– Hamburg 12.8 meter getij-onafhankelijk– Bremen 12.0 meter getij-onafhankelijk

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

23

RekeningvarenRekeningvaren

• Kosten verdieping doorrekenen aan havengebruikers vereist wijziging Vlaams Havendecreet

• Bovenstaand principe reeds voorgesteld door EC in “Groenboek Havens en Maritieme infrastructuur”

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

24

Economisch optimumEconomisch optimum

•Kostprijs vergroten diepgang

•Diepgang

• Ko

stp

rijs

•baggerkosten •scheepskosten •totale kosten

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

25

Herstel en compensatieHerstel en compensatie

• Indien toch verder verdiept wordt compensatiemaatregelen vooraf vaststellen en geïntegreerd uitvoeren met verdieping zelf

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

26

Algemeen besluit (1)Algemeen besluit (1)

• Nu beslissen tot verdere verdieping is onverantwoord vanwege gebrekkige kennis over gevolgen voor natuurlijkheid en veiligheid

• Indien MOVE-project ruimte laat voor verder verdieping Vogel- en Habitatrichtlijn als leidraad

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

27

Algemeen besluit (2)Algemeen besluit (2)

• Onze aanpak gebaseerd op:– voorzichtigheidsbeginsel– voorzorgsbeginsel– vervuiler betaalt beginsel– procesgeïntegreerde maatregelen– stand-still beginsel

22-03-2001 Werkgroep Schelde-estuarium

28

Politieke overwegingenPolitieke overwegingen

• De natuur van het Schelde-estuarium geniet bescherming in kader van enkele belangrijke Europese richtlijnen

• Verdrag 1995 bijzonder onelegant LTV afgedwongen haast heeft LTV verarmd

• MER en MKB uitvoeren vóór verzoek verdieping