Natural Disasters...7 ร ปไกค ค.ศ. 1980 ภ เขาไฟเซนต...
15
Transcript of Natural Disasters...7 ร ปไกค ค.ศ. 1980 ภ เขาไฟเซนต...
Natural Disastersโครงงานภยธรรมชาต
Kathleen M. Reilly เขยนTom Casteel ภาพประกอบณฐกตต ลลากวพฒน แปลไทน อนรรฆสนต ทปรกษาวชาการ
พมพครงท 1 กนยายน 2558
ราคา 158 บาท
Original Title: Natural Disaster
Copyright © 2012 by Nomad Press.
Thai translation copyright © 2015 Nanmeebooks Co., Ltd.
This Thai translation arranged with Nomad Press
through Nigel Carr Rights Agent, East West.
All rights reserved.
© ลขสทธภาษาไทย 2558 : ส�านกพมพนานมบคส
ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต
ไรลล, แคทลน เอม.
โครงงานภยธรรมชาต. -- กรงเทพฯ: นานมบคส, 2558.
128 หนา.
1. ภยธรรมชาต. I. ณฐกตต ลลากวพฒน, ผแปล. II. แคสทล, ทอม, วาดภาพประกอบ. III. ชอเรอง. 363.3
ISBN 978-616-04-2709-3
กรรมการผจดการ สวด จงสถตยวฒนา ผชวยกรรมการผจดการ ราตร สงสกฤษ ผจดการส�านกพมพ สชาดา งามวฒนจนดา
หวหนากองบรรณาธการ อญมณ ทองเลศ บรรณาธการเลม อภญญา กลางสพนธ หวหนากองพสจนอกษรและตรวจสอบ ดวงพร
วญญธรรมรตน พสจนอกษรและตรวจสอบ อสมภรณ คมครอง รณชย ทมรตน ภทรทวา บษษะ ผจดการฝายศลปกรรม เบญจสงห
สมบญ ผจดการกองศลปกรรม กฤษดา เสงสงค ผชวยผจดการกองศลปกรรม สนนท เพชรวาว ศลปกรรม สภาวด แพวขนทด
คอมพวเตอรกราฟก พนารตน ภแยม หวหนากองประสานงานการผลต จรสศร พรหมเทพ ประสานงานการผลต ฉตรทพย กสสทธ
ส�านกงาน บรษท นานมบคส จ�ากด เลขท 11 ซอยสขมวท 31 (สวสด) ถนนสขมวท แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110
โทร. 0-2670-9800, 0-2662-3000 โทรสาร 0-2662-0919
e-mail: [email protected]
เพลตท กรตธนพทธ โทร. 0-2439-6000 พมพท H.N. Group โทร. 0-2295-3544
จดจ�าหนายทวประเทศ บรษท นานมบคส จ�ากด เลขท 11 ซอยสขมวท 31 (สวสด) ถนนสขมวท แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา กรงเทพฯ
10110 www.nanmeebooks.com
กระดาษทใชพมพหนงสอเลมนผลตมาจากไมในปาปลก โดยไมท�าลายปาไมธรรมชาต
และใชหมกธรรมชาตจากน�ามนถวเหลอง จงปลอดภยตอมนษยและเปนมตรตอสงแวดลอม
หากหนงสอเลมนผลตไมไดมาตรฐาน อาท หนากระดาษสลบกน หนาซ�า หนาขาดหาย
ส�านกพมพยนดรบผดชอบเปลยนใหมให โปรดสงไปเปลยนตามทอยดานบน
หรอตดตอ Nanmeebooks Call Center โทร. 0-2662-3000 กด 1
ค�ำน�ำส�ำนกพมพ
ปจจบนประเทศตาง ๆ ทวโลกก�าลงประสบปญหาภยธรรมชาตทเกดขนบอยครงและรนแรงมาก
ขนเรอย ๆ แมแตประเทศทไมเคยเกดภยธรรมชาตมากอนกเรมเกดเชนกน ขณะทบางประเทศเกดภย
ธรรมชาตขนเปนประจ�าจนกลายเปนความเคยชนของประชาชน เราไมอาจคาดการณลวงหนาไดวา
จะเกดภยธรรมชาตขนเมอไรหรอรนแรงเพยงใด เชน ในวนทอากาศแจมใส มลมพดเบา ๆ ไมกนาท
ตอมาสภาพอากาศกลบเปลยนแปลงอยางฉบพลน มเมฆด�าปกคลมทวทองฟา ลมกระโชกแรงราวกบ
จะหอบบานทงหลงใหปลวไป จากนนไมนานฝนกกระหน�าลงมาอยางหนกนานหลายชวโมงหรอ
ขามวน ท�าใหระดบน�าในแหลงน�าและภาคพนดนเพมสงขนจนเกดน�าทวมเปนบรเวณกวาง หรอ
ในขณะทก�าลงพกผอนอยในบาน เรากลบรบรถงแรงสนสะเทอน สงของในบานแกวงไกวเนองจาก
แผนดนไหว นคอตวอยางของภยธรรมชาตทเกดขนทนททนใด ซงสงผลกระทบตอชวตและ
ความเปนอยของมนษย
ประเทศไทยกประสบภยธรรมชาตตาง ๆ ทงแผนดนไหว คลนยกษสนาม น�าทวมฉบพลน
ภยแลง ดนโคลนถลม และไฟปา ภยธรรมชาตเหลานอยใกลตวมนษยมากแตเรากไมสามารถควบคม
หรอเอาชนะได ดงนนจงจ�าเปนทจะตองท�าความเขาใจเกยวกบภยธรรมชาตในแงมมตาง ๆ ไมวาจะ
เปนสาเหต แนวทางปองกน การระวงภย ผลกระทบ รวมถงวธการรบมอกบภยธรรมชาต
หนงสอ โครงงานภยธรรมชาต ไดรวบรวมเหตการณภยธรรมชาตรายแรงจากทวโลก 11
เหตการณทเคยสรางความเสยหายอนใหญหลวงใหแกมนษยชาต ทงแผนดนไหว สนาม ภเขาไฟระเบด
พายทอรนาโด พายเฮอรรเคน น�าทวม ภยแลง คลนความรอน ไฟปา พายหมะ หมะถลม และ
เหตการณผดปกตรปแบบอน เชน แกสใตทะเลสาบปลองภเขาไฟปะท การระเบดของสะเกดดาว
เปนตน หนงสอเลมนน�าเสนอขอมลความรและโครงงานการทดลองจ�านวน 25 โครงงาน เชน โตะสน
ลาวาไหลบา อโมงคลม การทดลองหมะถลม เปนตน การทดลองเหลานจะท�าใหเดกรจกและเขาใจ
ภยธรรมชาตไดดขน อกทงยงชวยกระตนการเรยนรและพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร
นานมบคส
4
ลำ�ดบเวลำ ...5
บทนำ�ภยธรรมชาตคออะไร ...8
บทท 1แผนดนไหวและสนาม ...12
บทท 2ภเขาไฟ ...28
บทท 3พายทอรนาโด ...40
บทท 4 ...49
บทท 5น�าทวม ...61
บทท 6ภยแลงและคลนความรอน ...75
สำรบญ
บทท 7 ไฟปา ...85
บทท 8พายหมะและหมะถลม ...98
บทท 9เหตการณผดปกต ...109
บทท 10ผลกระทบจากภยธรรมชาต ...118
อภธำนศพท ...123
แหลงอำงอง ...126
ดชน ...126
5
ล�ำดบเวลำ
ค.ศ.�1889 น�า ปาทรนแรงทสดในประวตศาสตร คราชวตคน มากกวา 2,000 คน เนองจากเขอนเซาทฟอรก ใกลเมองจอนสทาวน รฐเพนซลเวเนยแตก
ค.ศ.�1906 แผนดนไหวทเมองซานฟรานซสโก รฐแคลฟอรเนย มผ เสยชวตหลาย พนคน
ค.ศ.�1888 พายหมะครงรนแรงทสดใน ประวตศาสตรพดถลมชายฝง ตะวนออกของสหรฐอเมรกา
ค.ศ.�1883 ภเขาไฟกรากะตวในอนโดนเซยปะท สงผลกระทบตอสภาพอากาศและ รปแบบอณหภมทวโลกนานหลายป
ค.ศ.�1871 เกดไฟปาครงใหญสดในสหรฐอเมรกาทรฐวสคอนซน คราชวตคนราว ๆ 2,500 คน และในวนเดยวกนกเกดไฟไหมครงใหญทเมองชคาโก ซงคราชวตคนหลายรอยคน
79�ปกอนครสตศกรำช ภเขาไฟเวซเวยสระเบดและฝงกลบนครปอมเปอในอตาล
ค.ศ.�1783 ภเขาไฟลากในไอซแลนดปะทนานกวา 8 เดอน นบเปนภเขาไฟ ทระเบดรายแรงเปนอนดบท 2 ในรอบ 1,000 ป
ค.ศ.�1815 ภเขาไฟกหนงตมโบราในอนโดนเซยปะทรนแรงทสดเทาทเคย บนทกไวในประวตศาสตร เถาจ�านวนมากลอยขนสบรรยากาศ ชาวยโรปและอเมรกนเรยกชวงเวลานนวา “ปทไรฤดรอน”
ค.ศ.�1908 สะเกดดาวหรอชนสวนดาวหางระเบดเหนอไซบเรยตะวนตกของรสเซย โคนตนไม 80 ลานตน ซงเปนเหตการณระเบดทตงกสกา พลงระเบดครงนนรนแรงกวาพลงระเบดปรมาณเสยอก
ค.ศ.�1910 หมะถลมทเลวรายทสดในประวตศาสตรสหรฐอเมรกา ท�าลายชมชนรถไฟเวลลงตนในรฐวอชงตน
ค.ศ.�1910 เกดไฟปาครงใหญในรฐวอชงตน ไอดาโฮ และมอนแทนา กนพนทราว 12,000 ตารางกโลเมตร
ค.ศ.�1912 ภเขาไฟโนวารปทาทรฐอะแลสกาปะท เปนการปะทครงใหญทสดในศตวรรษท 20
ค.ศ.� 1930 ชาลส รกเตอรไดพฒนาหนวยวดตามมาตรา รกเตอรเพอวดความรนแรงของแผนดนไหว
ค.ศ.�1931 เกดอทกภยในพนทตอนกลางของจน นบเปนภยธรรมชาตท รายแรงทสดในประวตศาสตร มผเสยชวต 2.5-3.7 ลานคน
ค.ศ.� 1958 เกดอภมหาสนามสง 524 เมตรทอาวลจยา รฐอะแลสกา เนองจากเกดแผนดนไหวทท�าใหหน และน�าแขง 90 ลานตนแยกและตกจากไหลเขาลงสอาว
ค.ศ.�1960 เกดแผนดนไหวขนาด 9.5 ตามมาตรารกเตอรทชล นบวารนแรงทสด เทาทเคยบนทกไว
ค.ศ.�1972 พายหมะครงรนแรงทสดในประวตศาสตรพดถลมอหราน คราชวตคน 4,000 คน
ค.ศ.� 1930 ภยแลงยาวนานทางใตบรเวณทราบเกรตเพลนส รนแรงมากจนเรยกพนทนวา ทงฝน (dust bowl)
6
7
รปไกค
ค.ศ.�1980 ภเขาไฟเซนตเฮเลนสในรฐวอชงตน สหรฐอเมรกา ระเบดท�าใหมผเสยชวต 57 คน
ค.ศ.�1984 เกดแกสปะทซงบนทกไวไดเปนครงแรกททะเลสาบโมนน ประเทศแคเมอรน มผเสยชวต 37 คน
ค.ศ.�1991 ภเขาไฟปนาตโบในฟลปปนสปะทขน นบเปนการปะททรนแรง เปนอนดบ 2 ในศตวรรษท 20
ค.ศ.�2004 เกดแผนดนไหวขนาด 9.1 นอกชายฝงเกาะสมาตรา ซงเปน แผนดนไหวครงใหญทสดเปนอนดบท 3 ของโลกเทาทเคยบนทก ไว ท�าใหเกดคลนสนามรนแรงทสดในประวตศาสตร มผคนใน ประเทศชายฝงมหาสมทรอนเดยเสยชวตถง 230,000 คน
ค.ศ.�2005 พายเฮอรรเคนแคทรนาพดถลมชายฝงทางตะวนออกเฉยงใตของ รฐลยเซยนา และท�าใหเกดอทกภยทเมองนวออรลนส
ค.ศ.�2011 เกดแผนดนไหวขนาด 9.0 นอกชายฝงประเทศญปน ท�าใหเกด คลนสนามสงราว 40 เมตร ถลมเมองและท�าใหโรงไฟฟา พลงงานนวเคลยรเสยหายหลายแหง
ค.ศ.�2011 พายทอรนาโดเอาตเบรกทใหญทสดมมากกวา 300 ลก พดถลมพนทฝงตะวนออกของ สหรฐอเมรกา ทอรนาโดหลายตาพายทกวางมากกวา 1.6 กโลเมตรพดถลมเมองจอปลน รฐมสซร พายโซนรอนไอรนสงผลใหเกดฝนตกหนกทรฐนวยอรกและเวอรมอนต จนเกด น�าทวมใหญครงรนแรงนท�าใหถนนและสะพานเสยหายจ�านวนมาก
ค.ศ.�1986 เกดแกสปะทซงบนทกไดเปนครงท 2 ททะเลสาบนยส ประเทศ แคเมอรน มผเสยชวตมากกวา 1,700 คน
บทนำ�
ภยธรรมชำตคออะไร
โลกของเราเปนดาวเคราะหทเออตอการด�ารงชวตของสงมชวตมากทสด
โลกมอณหภมพอเหมาะ ไมรอนหรอหนาวเกนไป เนองจากโลกอยหางจาก
ดวงอาทตยในระยะทพอเหมาะ อกทงยงมน�า แกสออกซเจน และธาตอนๆ ท
ท�าใหเกดสภาวะทเหมาะสม อยางไรกตาม โลกยงมอะไรมากกวานน
8
ลกลงไปใตพนผวโลกมหนหลอมเหลวรอนหนดคลายเมอก
ไหลเวยนอย ซงหนหนดนเปนองคประกอบหนงของโลก แตบางครง
มนกท�าใหเกดปญหาใหญอยางแผนดนไหวหรอภเขาไฟระเบดได
เหนอพนดนมชนบรรยากาศ ซงมไอน�าและอากาศเคลอน
ตวอย ในวนปกตสงเหลานท�างานรวมกน ท�าใหเกดรปแบบลมฟา
อากาศทเราคนเคย
ตามปกตพายฝนฟาคะนองหรอฝนตกหนกไมใชปญหาใหญ
แตบางครงมนเกดขนพรอมกนและกอใหเกดปรากฏการณทรงพลง
เชน พาย หรอพายทอรนาโด
หลายปทผานมา ไมวามนษยจะพฒนาวทยาการตาง ๆ กาว
หนาไปมากเพยงใด เรากยงไมสามารถควบคมพลงของธรรมชาตได
เราท�าไดเพยงเรยนรจากภยธรรมชาต รวมถงพฒนาระบบเตอนภย
ใหดขน คดคนโครงสรางทแขงแรงมากขน หรอเลยงการอยอาศย
ในพนททเสยงจะเกดภยธรรมชาต สงส�าคญคอการเรยนรวธทจะ
อยรวมกบธรรมชาต แตบางครง
ธรรมชาตกใหบทเรยนทหนกหนา
สาหสกบเรา
ลองนกภาพตามวาถาเรา
อาศยอยในยคโบราณใตภเขา
ลกใหญทมควนคกร น เราและ
ครอบครวอาจเชอวาภเขาเปนท
สถตของวญญาณทมพลงอ�านาจ
มาก และถาไมรกษาภเขาใหด
วญญาณจะพโรธ
9
แกสออกซเจน (oxygen): แกสในอากาศทจ�าเปนตอการด�ารงชวตของสงมชวต
แผนดนไหว�(earthquake):ปรากฏการณทเกดจากแผนเปลอกโลกเคลอนตวอยางฉบพลน
ภเขำไฟ�(volcano):ภเขาทเกดจากการปะท ของหนหนดและแกสจากใตพนโลก แลวปรากฏขนมาเหนอพนโลก
ระเบด�(erupt): การแตกออกอยางฉบพลน
ชนบรรยำกำศ�(atmosphere):ชนแกสทอยลอมรอบโลก
ไอน�ำ�(water vapour):น�าทอยในสถานะแกส ลอยอยในอากาศภยธรรมชาตคอเหต-
การณท เ ก ด ขนอย า ง ฉบพลนซ งก อให เกดความเสยหายร ายแรง และบางครงกคราชวตคน อทกภย วาตภย ภเขาไฟระเบด และแผนดนไหวลวนเปนภยธรรมชาต
แลววนหนงกเกดแผนดนไหว ภเขาเรมพนควนและเถาถาน
ขนสทองฟาอยางฉบพลนโดยไมมใครคาดคด! ลาวาไหลลงมาตาม
ไหลภเขาไฟ เราและครอบครวอพยพออกจากหมบานพรอมกบ
คนอน ๆ และอกนานหลายปกวาจะกลบเขาไปอาศยอยในบรเวณ
นนได
“ภยธรรมชาตเปนเรองลกลบส�าหรบคนรนปยาตายายของเรา”
คนในครอบครวของเราอาจคดวาภตผปศาจแหงขนเขาพโรธ
และท�าลายลางหมบาน พวกเขาคดอยางนนกเพราะสมยกอนไมม
การศกษาคนควาทท�าใหเขาใจโลกจรง ๆ อยางเชนในปจจบน พวกเขา
ไมรวาภเขาลกนนเปนภเขาไฟ และมนปะทขนเพราะหนหลอมเหลว
รอนระอใตพนดน
“ปจจบนแผนดนไหว คลนยกษสนาม และภเขาไฟระเบด ลวนเปนเหตการณทหนงสอพมพทวโลกตองพาดหว”
ขาววนใหมฉบบท xx
วนท xxx ราคา xxx
ทอรนำโดถลมเมอง
คนหาผรอดชวต
หลายพนชวตไรทอยวมาก คามสงบสข
ก แวหายแวไยแวไปเแวมปเแวม กย
ไปเแวงบสขก แวหายแวไปเ
ธรรกกก ช ว ต แลกวปเแวมยแวไปเ
แวม กอธรงบสขกแวหายแวไปเรกก
ลกวปเแก ช
ลาวารอนระอ พนดนแยก คลนทรงพลงถาโถม
และลมกระโชกแรง โลกดเหมอนจะถงคราวอวสาน
แลวจรง ๆ เมอเกดปรากฏการณทางธรรมชาตดงท
กลาวมา ความสงบสขกหายไป เมอธรรมชาตเกดคลง
คน สงมชวต และสงแวดลอมลวนไดรบผลกระทบ
ทงสน
10
ลำวำ (lava): หนหลอมเหลวรอนระอซงขนมาจากพนผวโลก
สนำม�(tsunami):คลนยกษทเกดจากแผนดนไหวหรอภเขาไฟระเบดในทะเล
วมาก คามสงบส ขก แวหาย
แวไปเแวม กยไปเแวงบส ขก
แวหายแวไปเ
ธรรกกก ช ว ต แลกวปเแวม ก
อธรงบสขก แวหายแวไปเรก
กลกวปเแก ช ว
คน ส งมกก ชว ตงบส ขก แวห
ายแวไปเ แลกวปเแวม กอธ
ลกวก ดนปเแร
รกกลกวปเแกลงบส ขก แวห
ายแวไปเกวปเแลกวปเแวงแ
วหเเเหดล อปเแ
วงแวดล อปเแวงบส ขก แวหา
ยแวไปเม กอธรรกกกดดเเดด
ด ช ว ต แลกว
คน ส งมกก ช วงบสขก แวหายแวไ
ปเ ต แลกวปเดดดดแวม กอธรรกก
ก
วงแวดล อปเแงบสขก แวหาย
แวไปเวม กอธรรดดดกวไปเว
วไปกกเวกก ช ว
เมออานหนงสอเลมน เดก ๆ จะไดรจกภยธรรมชาต อกทงยง
รถงสาเหตการเกดภยธรรมชาต ผลกระทบตออารยธรรมและ
การด�ารงชวตของผคน รวมถงวธรบมอกบภยธรรมชาตในปจจบน
นอกจากนเดก ๆ จะไดเรยนรวานกวทยาศาสตรท�านายการเกด
ภยธรรมชาตเพอเตอนผคนกอนทจะเกดความสญเสยครงใหญหลวง
ไดอยางไร
�เอำชวตรอดจำก� แผนดนไหว
โชคดทเรามโอกาสอยในเหตการณแผนดนไหวครงใหญ
คอนขางนอย แตถาบงเอญเกดเหตขนกมวธปกปองตวเอง คนใน
ครอบครว และเพอน ระหวางเกดแผนดนไหว ถาอยกลางแจง
ใหพยายามอยในทโลงและหางจากสงใด ๆ ทจะลมหรอพงมาทบ
ถาอยในอาคารใหหลบอยใตสงทจะก�าบงตวเราได เชน โตะทแขงแรง
หรอใตวงกบประตทมโครงสรางแขงแรงทนทาน ถาอยในบรเวณทม
แนวโนมวาจะเกดแผนดนไหว ใหเตรยมกลองอปกรณฉกเฉนไดเลย
โดยใสสงของทจ�าเปน เชน น�า อาหารกระปอง ไฟฉาย ถานไฟฉาย
เปนตน
เดก ๆ เคยประสบเหตภย
ธรรมชาตหรอไม ตอนนเรารแลว
วามนรายแรงมากแคไหน ถารจก
วธวางแผนลวงหนาและอยในทท
ปลอดภย กจะชวยตวเองและคน
ทเรารกไดบนดวงจนทรกมแผนดนไหวเชนเดยวกบโลก แตไมรนแรงและบอยเทาโลก ปรากฏการณนเรยกวา แผนดนไหวบนดวงจนทร (moonquake)
11
อำรยธรรม (civilization):ชมชนของคนทเจรญรงเรองดานศลปะ วทยาศาสตร และการปกครอง
บายวนท 23 สงหาคม ค.ศ. 2011 ผทอาศยอยตามแนวชายฝงตะวนออก
เฉยงเหนอของประเทศสหรฐอเมรกาตางตนตระหนกเมอรสกวาพนดนเคลอนไหว
และสน ซงเกดจากการมวนตวของแผนเปลอกโลกอยางฉบพลนทใตพนดน
อาคารบางแหงทเมองมเนอรล รฐเวอรจเนยราวและชนสวนอาคารรวงลงมา
บทท�1
แผนดนไหวและสนำม
12
13
เพยงไมกนาท ผคนทอยในแคนาดาจนถงรฐนอรทแคโรไลนา
กรบรถงการสนสะเทอนนและตางตนตระหนกวาเกดอะไรขนกน
แน! ปรากฏการณนเปนแผนดนไหวแถบชายฝงตะวนออกของ
สหรฐอเมรกาทเกดขนไดยากและเปนแผนดนไหวครงใหญทคอนขาง
รนแรง วดแรงสนสะเทอนได 5.8 แมกนจด
คนทอาศยอยในบรเวณทเกดแผนดนไหวบอย ๆ อาจเคยชน
กบเหตการณน แตส�าหรบคนทยงไมเคยประสบเหตมากอนนน
ถอเปนเรองแปลก แผนดนไหวครงสดทายทโจมตชายฝงตะวนออก
ของทวปอเมรกาเหนออยางรนแรงเกดขนเมอป ค.ศ. 1897
แกนโลกชนนอก
แกนโลกชนใน
เนอโลก
เปลอกโลก
แมกนจด (magnitude): มาตราวดขนาดแผนดนไหว
แกนโลกชนใน (inner core):ชนทอยใจกลางโลก
แกนโลกชนนอก(outer core): ชนทอยระหวางแกนโลกชนในกบเนอโลก
หลอมเหลว (molten):การทวตถไดรบความรอนจนเปลยนสถานะจากของแขงเปนของเหลว
เนอโลก (mantle): ชนทอยเหนอแกนโลก
หนำแนน (dense):อดแนนอยรวมกน
กำรสนสะเทอนคออะไรท�าไมจงเกดแผนดนไหว ค�าตอบอยทโครงสรางของโลก โลก
ของเราไมไดเปนแคหนแขง นกวทยาศาสตรเชอวาแกนโลกชน
ในทอยใจกลางของโลกเปนโลหะแขงทรอนจดเหมอนพนผวดวง
อาทตย แกนโลกชนในมขนาดเลกกวาดวงจนทร ถกลอมรอบดวย
แกนโลกชนนอกทมลกษณะเปนโลหะหลอมเหลวแตไมรอนเทา
ถดมาคอชนเนอโลกซงเปนชนทหนาทสดของโลก เนอโลกเปนหน
รอนลกษณะกงแขงกงเหลว เนอโลกสวนทใกลแกนโลกทสดจะรอน
และหนาแนนทสด ขณะทเนอโลกสวนทอยหางออกไปจะเยนกวา
วงแหวนไฟแผนดนไหวเกอบรอยละ 90 ของแผนดนไหวทงหมด เกดขนในบรเวณมหาสมทรแปซฟกท
เรยกวา วงแหวนไฟ มลกษณะเปนแนวรปเกอกมาวางตวตามแนวรองสมทร แนวภเขาไฟ และขอบ
แผนเปลอกโลก บรเวณนมแผนเปลอกโลกหลายแผนเสยดสกนจงสงผลใหเกดแผนดนไหวและภเขาไฟ
ระเบดบอย
วงแหวนไฟญปน
แคนำดำ
โคลอมเบย
อเมรกำ
เปร
ชล
เมกซโก
ออสเตรเลย
มหำสมทรแปซฟก
อนโดนเซย นวซแลนด
ฟลปปนส
14
เนอโลกเหมอนยางมะตอยรอนระอทใชราดถนน ถงแมจะ
เหนยวแตยงเหลวพอทจะเคลอนตวได ชนทอยถดจากเนอโลกออก
ไปคอเปลอกโลก เปลอกโลกเปนชนทแขงเพยงชนเดยวและบางกวา
ชนอน ถาเปรยบโลกเปนผลไม ชนเปลอกโลกกเปรยบไดกบเปลอก
ของผลไม เปลอกโลกแยกออกเปนชน ๆ ซงตอเขากนไดพอด
คลายกบจกซอว ชนเปลอกโลกเหลานเรยกวา แผนเปลอกโลก
แผนเปลอกโลกทงหมดอยบนชนเนอโลกทก�าลงเคลอนตว แผน
เปลอกโลกบางแผนจงชนกน นคอสาเหตทท�าใหเกดแผนดนไหว
เปลอกโลก (crust): ชนนอกสดของโลก
แผนเปลอกโลก (plate):ชนของเปลอกโลก
รอยเลอนเลอนลอยเดก ๆ ลองนกภาพวาท�าจานแตกแลวน�ามาตดกาวใหกลบ
เปนเหมอนเดม บรเวณรอยตอททากาวไวจะเปราะแตกงายกวา
บรเวณอน ซงรอยเลอนกเปนเชนนน
รอยเลอน�(fault):บรเวณเปลอกโลกทเปราะบางและเป นต�าแหนงทจะเกดแผนดนไหว
“เปลอกโลกบรเวณรอยเลอนแยกออกจากกนเนองจากการเคลอนตวของโลก
เปลอกโลกบรเวณนเปราะบางกวาเปลอกโลกบรเวณทไมมรอยแยก”
แตชายฝงตะวนออกบรเวณทเกดแผนดนไหวในป ค.ศ. 2011 ไมมแผนเปลอกโลกเสยดสกน
แลวท�าไมจงเกดแผนดนไหว นกวทยาศาสตรสนนษฐานวาเปนผลมาจากแนวรอยเลอนเกาแก
ในเปลอกโลก
15
มองแคเปลอก!เปลอกโลกไมไดเปนชนเดยวเหมอนกบเปลอกผลไม แตประกอบ
ดวยแผนเปลอกโลกหลายชน แผนเปลอกโลกเหลานอยบนชนเนอโลก
และเคลอนตวอยางชา ๆ ตลอดเวลาเหมอนกบภเขาน�าแขง ในสภาวะ
ปกตเราจะไมรสกเลยวาแผนเปลอกโลกเคลอนทอย เหมอนกบทเรา
ไมร สกเลยวาเสนผมงอกขนมา แตจรง ๆ แลวมนคอย ๆ เคลอนตว
ทละนดตลอดเวลา ขอบของแผนเปลอกโลกเปนบรเวณทจะเกด
ปรากฏการณทางธรณวทยา แผนดนไหวเกดขนในบรเวณทขอบแผน
เปลอกโลกเลอนผานหรอชนกน
