Teknologia berriak eta euskara. Eguneroko lanean erabiltzeko moduko tresna batzuk
Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
Transcript of Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 1/14
GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg
|fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa
Jhie ^}eoyhoae}fg `emv}~fge
Jvëe if v|a |fjv}a if` IGH f`fly}üghla fg fgya}ga| hgda}kåyhla| ^åjhge 5 if 59Am|f}teya}ha if `e \fjv}hiei if `e Hgda}kelhüg HGDA]KERHAE]FG \FJV]YE\VGF]EOA MFCEYAOHE
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 2/14
Fihrhae2 =>5>foa v}}he
Yf`foakvghoerha Yfoga`ajhfg Hg|yhyvyv Gerhage`e #HGYFLA(, Yf`foakvghoerhafg fyeHgda}kerhae}fg Jhre}yf}eoa F|yeyvoa Hieroe}hyre mhye}yfr Hgiv|y}he, Yv}h|ka fye Kf}oeye}hyreKhgh|yf}hae}h eyshohyeoa F|yeyvoa |arhfyeyfe, mf}}hovgyre}fg fye yfoga`ajhe}fg f}fkvoa~}ahfoyvfg mhye}yfr Frejvyre}fg Jhre}yfe je}eyrfoa cf`mv}ve ivfg ~`eyeda}ke ie'
Ch}hye}}fh, FYFfh, Cf}}h Eikhgh|y}erhafh fye hgda}kerhaoa yfoga`ajhfg |foya}fe}h jv}f cf}}he`ifegHgda}kerhaoa Jhre}yfe}fg rf}mhyrvfyeg oagdhegyre |fgiayrfg `ejvgivoa ivyfg ~}ahfoyveoje}eyvr, me`hae fye mf}}hovgyre foe}yrfe ie HGYFLA}fg sfife fye, jehgf}e, gerhae}yfoa~e}yehifyre |v|yeyrfg iv' Ca}}fye}eoa, HGYFLAo cehgmey fohgyre mv}vyvoa ihyv \fjv}ye|vgYfoga`ajhoae}fg, F}emh`f}}erye|vge}fg, HOY Oe`hyeyfe}fg fye Y}fmeovgyre}fg h`iaf|y}eyfjhoafyeg'
cyy~2!!am|f}teya}ha'hgyfla'f| Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe HGYFLAo \fjv}ye|vgYfoga`ajhoae}fg e}`aeg ihyvfg fohgyrfg h`ia f|y}eyfjhoae}fg me}}veg ieja fye f}}fdf}fgyfe iemeh gerha keh`eg meh gerhae}yfoaeg ch}hye}, fg~}f|e fye eikhgh|y}erhafh if|o}hmeyrfoa,eryf}yrfoa, eca`oveo fkeyfoa fye Hgda}kerhae}fg Jhre}yfe}fg |fjv}ye|vge fye oagdhegyreov`yv}e reme`yrfoa a}iveg'
Jfcheja beohyfoa2 zzz'hgyfla'f|
Egate HY Lag|v`yhgj Gfjarhafg ^}arf|vfg Eca`ov`e}hyre kf}oeyveg, H/J/M e}`aeg, Rf}mhyrvYfoga`ajhoafyeg fye Y}fmeovgyre kf}oeyvfyeg f}}fdf}fgyrheoa f|~ehghe} fg~}f|e mey ie'
Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vge, Mhifa Rehgyre, Mhakfy}he, H}vihfg y}eyekfgiv ihjhye`e, Fremeyrf|fjv}ve fye Gfjarha f`foy}aghoae e}`afohg `ayvyeoa H/J/m ~}ahfoyvfg ih|fhgveg, ~`eghdhoerhaeg fye
mv}vyrfeg ieja f|~frhe`hreyve fye Rhfgyrhe}fg, Yfoga`ajhe}fg fye Fg~}f|e}fg e}yfoay}eg|df}fgyrhe |v|yeyrfg iv'
Kvjhoa}ye|vg |h|yfkfohg, hgda}kerhae}fg |fjv}ye|vge}fohg, fivoh ihjhye`fg rfhg hov|+fgyrvgfroafivohfg je}e~fge}fohg, HOYfyeg f|~frhe`hreyvyeoa y}fmeovgyre}fohg, HOY avy|av}lhgj j`ame`e}fohgfye gfjarha+~}arf|vfohg `ayvyeoa ~}ahfoyv mf}}hyreh`feo je}eyrfg ihyv'
Mf}f ~}ahfoyvfg fkehyre ageo mf}keyrfoa, Egate HY Lag|v`yhgjfo H/J/m `ema}eyfjhe iv fyemf}yeg fjhyfg ivyf `eg f|oe}kfgyv cegihoa cehgmey ~}adf|hage`fo jhre}yfe}fg je}e~fg hgyfj}e`fegkaiv f}ejhgoa}}feg f}ejhge hregja ivyfg h}yfgmhif yfoga`ajhoa mf}}hyreh`feo ih|fhgeyrfg' Gerhaoarfhg gerhae}yfoa f}eovgiffohg f`oe} fjhyfg iv `eg fye hof}ofyfg rfhg eca`ov`e}hfg mhifr mh`ivyeoaf|oe}kfgyve fye frejvyre jvryhe foe}yrfg iv mf}}hovgyre yfoga`ajhoae |v|yeyrfoa frejvyre}fgy}eg|df}fgyrhe ahge}}hyrey hregie fye mfrf}afg mfce}}fh fjaohyvyeoa h}yfgmhif agfgeo kaiv}hof}ejhgoa}}fgfeg fye ke`jveg fkeg ece` hreyfoa'
Jfcheja beohyfoa2 cyy~2!!zzz'egatej}av~'f|
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho = a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 3/14
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho < a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
EV]OHMHIFE
5 GEG F@FOY]AGHOAE'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 9 = @FJF+E]EVIHE'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 9 < F]EMH@YRFOA ME@IHGYREO ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 6 9 GEG F@FOY]AGHOAE]FG \FJV]YE\VG CEGIHEJAE''''''''''' : 6 DVGYRHAGEYRFOA KAIVE'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' :
6'5' ^HG Oaife #^f}|age` Hifgyhdhleyhag Gvkmf}( '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' : 6'=' \e}mhif \fjv}voa ̂ }ayaoa`ae'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 3 6'<' Fv|oe}}he Zfm A}}h \fjv}vfyeg ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 3
4 EVYFGYHDHOERHAE FYE \HGEIV]E '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 3
4'5 Evyfgyhdhoerhae''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 3
4'= \hgeiv}e F`foy}aghoae '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 8 : ^HG OAIFE]FG OVIFEOFYE '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 5>
:'5 ^HG Oaife Ga`e @a}yv ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 5> :'= ^hge}fg E`ieofye ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 5>
3 GEG F@FOY]AGHOAE' \HGEIV]E F@FOY]AGHOAE]FGMF]KFEO''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 5= 3'5 \hgeiv}e F`foy}aghoa}eoa \adyze}fe''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 5=
8 GEG F@FOY]AGHOAE]FG ^]HMEYVYE\VGE '''''''''''''''''''''''''' 5< 8'5 ^}hmeyvye|vg ^}ayaoa`ae''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' 5<
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 4/14
5 GEG F@FOY]AGHOAE
Ga}ye|vg Ejh}h Gerhage`e, GEG, ch}hye}}fg ga}ye|vge fjheryeyrfg ivfg iaovkfgyv adhrhe`e
ie'
Ga}ye|vg Ejh}h Gerhage`e}fg mf}y|ha f`foy}aghoae}fg, GEGf, hysv}e mfyhoa GEGe}fg
a|a egyrf}eoae ie, mehge ysh~ mey ievoe yhyv`e}}e ihjhye`oh rhv}yeyv ece` hreyfoa fye,
jehgf}e, f}ejhofyfyeg iaovkfgyveo |fjv}ye|vgfr fye me`haroaye|vg bv}hihoae}fohg
f`foy}aghoaoh |hgeyrfe ece`mhifyrfg ivfge'
GEGeo y}ekhyf yf`fkeyhoaeo fjhyfe ece`mhifyrfg iha ch}hye}}e}h2
5' \a`e|ohiffohg2 Cf}}h Eikhgh|y}erhae}fohg, fg~}f|fohg fye |foya}f ~}hmeyvoa mf|yf
ejfgyffohg fye mf|yf ch}hye}}fohg'
=' F}}er fye |e}feg |fjv}ye|vge fye ~}hmeyvye|vge hgie}yvr #@eg+mhrhyre}fg
rhv}yejh}he khgvyv jvyshyeg f|ov}eyv? v}}vyhoa f+@fe}ghgj hoe|ye}aeg ~e}yf ce}yv?
erofg ih}v+|e}}f}eo hov|yfoa megoveg kaiv |fjv}veg |e}yv? deoyv}eo f`foy}aghoaoh
|hgeyv, fyem'('
<' Gech ivrvgfeg fye `fovyho kvjhyv jemf'
= @FJF+E]EVIHE
GEG f`foy}aghoaeo, f`oe}}f}ejhg dh|hoae fye yf`fkeyhoae ece`mhifyrfg ivfgfr, `fjf ahge}}h
e}jhe iv2
• =!5834 @fjf A}jeghoae}fg 5='5 e}yhov`ve, Ke}ysae}fg 5<oae, \fjv}ye|vg Hgie}
fye Ohifjafh mv}vroae2 ‐Ev}}foa e}yhov`veg mh`ivyeoa dvgyrha oakvgfr jehg,
f|ovkfgeo ca}}f`e megeyvoa ih}e2 ^a`hrhe Ja}~vyr Gerhage`e}fg mfyfohrvge
hregja ie2 Ga}ye|vg ejh}h gerhage`e fye ~e|e~a}yfe fjhyfe'‛
• 5!588= @fjf A}jeghoae}fg 8' e}yhov`ve, ay|eh`e}fg =5foae, Ch}hye}}fg
\fjv}ye|vge}fg memf|e}h mv}vroae2 ‐F|~ehghe} ch}hye} jvryhfo Ga}ye|vg Ejh}h
Gerhage`e hreyfoa f|ovmhife ivyf fye `fjffo iaovkfgyv ~vm`hoafh fye adhrhe`fh
fkeyfg ihfyfg memf|e fivohoa ivyf fye, mf}fr, ~f}y|age ga}ye|vge rhv}yeyrfoa
me`hae fivohoa iv ejh}heo'‛
• =4<!5884 F}}fjf Ifo}fyve, ay|eh`e}fg 54oae, rfhgeo F|yeyvoa Eikhgh|y}erha
A}aoa}}e}fg yfoghoe f`foy}aghoaeo, hgda}keyhoaeo fye yf`fkeyhoaeo f}emh`f}e
e}evyrfg ivfg'
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 9 a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 5/14
• 5888!8<!LF Rvrfgye}eve, Fv}a~e} ^e}`ekfgyve}fge fye 5888oa emfgive}fg
5<oa Oagy|fh`ve}fge, rfhgeo |hgeiv}e f`foy}aghoae f}emh`yrfoa f|~e}}v
oakvghye}hae rfceryfg ivfg'
• =>8!=>>< F}}fjf Ifo}fyve, ay|eh`e}fg =5foae, f}}fjh|y}a fye beohge}er~fg
yf`fkeyhoaeo e}evyrfg ihyvfge fye ch}hye}}fo rhv}yejh}heo foe}yrfe}fg a}ifr
me`hemhif yf`fkeyhoaeo f}emh`yrfe e}evyrfg ivfge'
• 68!=>>< @fjfe, emfgive}fg 58oae, \hgeiv}e F`foy}aghoae}fge' Ga}ye|vg ejh}h
gerhage` f`foy}hoae rhv}yejh}h f`foy}aghoa me`haroayve mhcv}yrfg ivfg e}evfg
f|~e}}ve rfceryfg iv fye oakvghoerha f`foy}aghoaoa y}f|ge |fjv}vfg f}emh`f}e
cfieyrfoa f}emh`hoa ifge, fye me`hemhif dh|hoafg mhye}yfr fjvg fjhyfg ih}fg
beohge}er~fgfg hgjv}voa rvrfgye|vg fye evyfgyhoaye|vg mf}e ivfge'
• 566<!=>>6 F}}fjf Ifo}fyve}fg 5' e}yhov`ve, emfgive}fg =<oae, rfhgeo Ga}ye|vg
Ejh}h Gerhage`e fkeyfoa kaive fye |hgeiv}e f`foy}aghoaoa rhv}yejh}heo e}evyrfg
ihyvfg'
• 55!=>>: @fjfe, foehge}fg ==oae, ch}hye}}eo Rf}mhyrv ^vm`hoafye}e |e}yrfoa
|e}mhif f`foy}aghoae}fg hgjv}voae'
•
64!=>>: @fjfe}fg =' e}yhov`ve, emfgive}fg =3oae, Hgda}kerhae}fg Jhre}yfeMv`yreyrfoa Gfv}}hfg hgjv}voae #@H\H(2 ‐Agia}ha foagakhoa mf}frheo ihyvryfg
rf}mhyrveo ch}hye}}fh fkeyfoa f`oe}}hrofye yf`fkeyhoa}eoa me`hemhife fivohyrfoa
mfce}}e-'
• 5634!=>>8 F}}fjf Ifo}fyve, v}}he}fg 54oae, rfhgeo 566<!=>>6 F}}fjf Ifo}fyve,
emfgive}fg =<oae e`ieyrfg ifg, Ga}ye|vg Ejh}h Gerhage`e fkeyfe fye |hgeiv}e
f`foy}aghoaoa rhv}yejh}heo e}evyrfg ihyvfge'
< F]EMH@YRFOA ME@IHGYREO
Ejh}he f}emh`yrfoa, dh|hoaoh |e}yv mfce}}e ieja GEG f`foy}aghoae yse}yf`fg h}eov}jeh`v
meyfeg, fye cegiho fjhgja ih}e f}ejhofyeo2 Ca}}fye}eoao, ahge}}hroa `ev f`fkfgyv mfce}
ih}e2
5( A}ifgejeh`ve' Fiarfhg a}ifgejeh`v e}}vgy f}emh`h ece` hregja ie jvyshfgfr Hgyf`
Kho}a~}arf|eia}fe “ ^fgyhvk HHH fia mf}}hejae “ fia egyrf}eoa yfoga`ajhe meiv
fye achoa \h|yfke F}ejh`fe hg|ye`eyvye meiv #Khl}a|ady Zhgiaz|, @hgv|, Kel('
=( Hgyf}gfyf}eoa |e}mhife' Fiarfhg kayeoa oagfshae f}emh`h ece` hregja ie' Zfma}}hfyeg |e}yrfoa iejaohag Hgyf}gfyfoa gemhjeyreh`fe f}emh`hoa ie #Khl}a|ady
Hgyf}gfy Fs~`a}f}, Karh``e Dh}fdas('
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 6 a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 6/14
<( Ce}ize}fe' Yse}yf`+h}eov}jeh`ve hregja ie dvgy|froa f`fkfgyve' GEGf ahge}}h
mf}}h meyfeg je}eyrfg ie, megovoa yse}yf`fg egyrf}eoaeg, fye frof}}feg iv
ysh~e' Yse}yf`e #GEGf mf}e( |e}yvoa ie yse}yf`fg h}eov}jeh`v eihkfgy|veg'
H}vihe 52 Yse}yf`fg h}eov}jeh`v eihkfgy|ve
H}eov}jeh`ve a}ifgejeh`ve}h ieja oagfoyeyvye fye ch}v kayeyeoae hreg iehyfof2
e( Yfo`eyveg me}gf}eyve, mf|yf`eoa ce}ize}f}ho mfce} fr ivfge'
m( Oeg~aoae, V\M mhifr foh~ae}h oagfoyeyvye iejafg jeh`ve'
l( ^LKLHE hgyf}derfe, fia a}ifgejeh`v f}ekegje}}hfg ^LKLHE ~a}yveg
be}}hyeoa jeh`ve'
9( \adyze}fe' Yse}yf`fg h}eov}jeh`ve fye GEGeo ivfg rhv}yejh}he cevyfkeyfoa
mfce}}froaeo ih}fg ~}aj}ekeo mh kayeyeoaeo ih}e dvgy|feg2
e( Oagy}a`eia}feo fia i}htf} if}hyrfgeo2 A}ifgejeh`ve yse}yf`fg
h}eov}jeh`v eihkfgy|ve}fohg oakvghoeyv fye ce}fohg hgda}kerhae y}voeyv
ece` hreyfoa mfce}}froaeo ihyvfg ~}aj}ekeo' H}eov}jeh`ve}fg
dem}hoeyreh`feo fkeyfg ihyv jfchfgfyeg'
m( Kaiv`v o}h~yaj}edhoaeo' GEGf+o ie}ekeg ysh~e mfce} mfre`e
dvgyrhageyrfe mf}keyrfoa cf`mv}ve ivyf' F}emh`hoa ifg |h|yfke
f}ejh`fe}fg e}emf}e, kaiv`v o}h~yaj}edhoa mey fia mf|yfe behy|h mfce}oa
ivjv' Iaeg behy|h ece` hregja ih}e agia}fgja f|yfoeyho2
zzz'ighf`fly}aghla'f|!if|le}je|!
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 4 a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 7/14
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho : a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
9 GEG F@FOY]AGHOAE]FG \FJV]YE\VG
CEGIHEJAEGEGfe}fohg Hgyf}gfy mhifr fjhg iehyfroffg ovifeofyfh |fjv}ye|vg cegihejae fkeg gech
rehf' Keyf}he`e}h iejaohagfr, ~a`hoe}mageyar ieja fjhge yse}yf`e #he frhgfroae ie ce}fg
de`y|hdhoerhae( fye e`ieofye}ho fjhyfe f}ejaryfoa, |fjv}ye|vgfoa cehgmey f`fkfgyv jfchyv
}e f`foy}aghoae f}emh`yrfe ece`mhifyrfg ivfge'
Agia}fgja hgda}kerhae fkeyfg iv2
}fg Rhv}yejh}he #GEG f`foy}aghoae('
g frevje}}heo ihjhye`hreyvye ja}ifoa ih}e('
hye`feg'
• Hieyrhye ieyarfg ahge}}hroa ieyveo
rehroha'
Mf}}hovgyre gejv|hfg e}yfeg, eyshohye ivfg kho}aysh~e ieja, ch}hye}}e hifgyhdhoeyrfe fye
ovifeofye yf`fkeyhoafyeg |hgeiv
• Ch}hye}}e mehkfgyrfoa rhv}yejh}h f`foy}aghoae'
• \hgeiv}e f`foy}aghoae hja}yrfoa rhv}yejh}h f`foy}aghoae'
• Rhv}ye~fge hja}}h ivfg Ejhgye}hyre
• GEGf f}emh`yrfoa jeoaeo #^HG(
• Ceyr+ke}oe #ceyr+ke}oe}f
• E}jerohe ihjhye`hreyvye'
• F|ovr hieyrhoa |hgeiv}e da}keyv ihj
6 DVGYRHAGEYRFOA KAIVE
6'5' ^HG OAIFE #^F]\AGE@ HIFGYHDHLEYHAG GVKMF](
\fjv}ye|vg+oaife #|eof`eoa yf`fdagaeg fia megovoa yse}yf`feg mfre`e(' @fjfroa yhyv`e}}e
fr ifg hga}o #^HGe frejvyrfg fr ivfg hga}o( f}emh`yrfe f}ejaryfg iv'
H}vihe 52 GEGfe}fg ^HGe |e}yrfoa Zhgiaz|fg `fhcae
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 8/14
Oaife |e}yv mfce}oa ie y}ekhyf yf`fkeyhoae mv}vyrfoa' ^HGe ch}v e`ihr be}}eheg jehroh
|e}yvr jf}a, ysh~e m`aofeyv fjhgja ie fye frhgja ie y}ekhyf}ho fjhg |e}feg, cv}e
if|m`aofeyv e}yf'
6'=' \E]MHIF \FJV]VOA ̂ ]AYAOA@AE
Agia}fgja f|ofke be}}ehyrfg iv GEGf f}emh`yrfoa ~}ayaoa`aeo2 ch}hye}}eo F}eovgif
^vm`hoae}fohg fia F}eovgif ^}hmeyve}fohg oagfoyeyrfg iv #Ejfglhe Y}hmvye}he+}fg zfm
a}}he}fohg, f|eyf}eoa(, y}ekhyf}fg mey mv}vyrfoa'
5( Ch}hye}}eo y}ekhyfe f|oeyvoa iv fye mf}f ^HGe}fg mhifr hifgyhdhoeyvoa ie'
=( F}eovgifeo ch}hye}}e}h f}egyrvgja iha fye kfrve mhie`hoa iha'
<( Ch}hye}}eo y}ekhyf ca}h f|oeyrfoa geche fjheryeyrfoa kfrve be|aoa iv'
9( Kfrveo be|a fye mhie`yrfoa mhif |fjv}v mey fre}}hoa ie' \\@ #\flv}f \alofy
@exf} (, rfhge}fg mhye}yfr oakvghoeyvoa ih}fg'
6'<' FV\OE]]HE ZFM A]]H \FJV]VFYEG
Zfm a}}h |fjv}vfyeg mv}vyvoa ih}e GEG f`foy}aghoae}fohg fjhgieoa ovifeofyeo' ^}ayaoa`a
|fjv}ve #cyy~|, fia ~}ayaoa`a |fjv}ve, cyy~ e}}vgye}fg e`ifeg( f}emh`hoa ivyf fye GEG
f`foy}aghoae}fohg dvgyrhagekfgiv fjaohe mf}keyvoa ivyf'
H}vihe =2 Zfm a}}h |fjv}v meyfg e}eoeyreh`fe}fg me}}eo Karh``e Dh}fdasfg fye Hgyf}gfy Fs~`a}f}fg
4 EVYFGYHDHOERHAE FYE \HGEIV]E
Mf|yf mh dvgyrha a|eje}}h f}f f|oehgyrfg ihroha GEGfeo f}emh`yreh`fe}h2 evyfgyhdhoerhae
fye |hgeiv}e f`foy}aghoae' Mh evof}e ca}hfo ysh~e}fg me}}veg iejafg rhv}yejh}h
f`foy}aghoaeg ieyar'
4'5 EVYFGYHDHOERHAE
Ch}hye}}eo, fjaf}e rfceyr meyfeg, kaiv voefrhgfeg hifgyhdhoeyv ece` hregja iv mf}f
mv}ve' GEGf, yhyv`e}}e dh|hoaoh hifgyhdhoeyrfoa dvgyrhaer jehg, ch}hye}}e me`hemhif ihjhye`fyeg
hifgyhdhoeyrfoa dvgyrhae f}f meiv, mf|yf hga}o mf}f jehye|vge f}emh`yrfe |ehcf|yfoa'
GEgfe}fohg |e}yv fye ^HG mhye}yfr fjheryeyvr fjhyfg ie ca}h'
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 3 a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 9/14
4'= \HGEIV]E F@FOY]AGHOAE
Ieyv ihjhye`fg kv`yrae ie, y}ekhyf fia iaovkfgyv rfceyr mey |hgeyv ivf`e rhv}yeyvoa
ivyfge' Ca}}f`e, |hgeyv ivfge y}ekhyf fia iaovkfgyv rfceyr ca}}fohg mey ieya}}f`e
rhv}yeyvoa ie'
\hgeiv}e f`foy}aghoaeo hieyrhroaeo mfre`e hifgyhdhoeyvoa iv |hgeyreh`fe' Ca}}f`e |hgeyvyeoa
iaovkfgyveo mf|yf hga}o e`ieyv fr ihyvf`e fjheryeyv ece` hregja ie' Jehgf}e,
f`foy}aghoaoh |hgeyvyeoa iaovkfgyveo frhg ihyv e}mvheyv |hgeyreh`feo'
GEGfeg ieyarfg ieyvfohg #|hgeiv}e}fg rhv}yejh}he( fye |hgeyrfoa dhyseyfjhe}fohg #e`aoeh}v+
oagy}eyve mh`yrfg ivfg iaovkfgyve, f|eyf}eoa(, ~}aj}eke meyfo #|ayze}fe( iaovkfgyve}h
fia y}ekhyfe}h iejaohag oaife |a}yrfg iv fye ~e~f}feg hregja me`hyr hregja `voffg me`hamf}mf}e fkeyfg iha' Hov|~vgyv yfoghoayho, cevsf ie be}}ehyrfg ifg ~}arfiv}e2
5( GEG f`foy}aghoae ivfg ch}hye}}e}fg fye Cf}}h F}eovgife}fg fia F}eovgif
^}hmeyve}fg e}yfoa oagfshae fre}yrfg ie'
=( Ch}hye}}e evyfgyhdhoeyv fjhyfg ie'
<( Kfrveo be|a fye mhie`yrfoa mhif |fjv}v mey fre}}hoa ie'
Oakvghoerhaoa mhif |fjv}v ca}h |a}yrfoa ~}ayaoa`aeg cehgmey ~}ayejagh|yeo ce}yrfg ivyf
~e}yf2
• Cf}}h F}eovgife}fg #fia F}eovgif ^}hmeyve}fg( Rhv}yejh}he'
• Ch}hye}}e}fg evyfgyhdhoerha+rhv}yejh}he'
Y}ekhyfeo f`foy}aghoaoh |hgeyrfoa, agia}fgja ~ev|aeo be}}ehyvoa ih}e2
5( Cf}}h F}eovgifeo #fia F}eovgif ^}hmeyveo( y}ekhyf rfceyre mv}vyrfoa
da}kv`e}hae mh|ye}eyvoa iv'
=( Ch}hye}}eo da}kv`e}hae mfyfoa fye age}yvoa iv'
<( Cf}}h F}eovgifeo #fia F}eovgif ^}hmeyveo( da}kv`e}hae yf|yv mhcv}yvoa iv fye
ch}hye}}e}h hyrv`hoa iha ce}o fjherye ifreg'
9( Ch}hye}}eo, f|oeyrfg e}h ifg y}ekhyfe mf}eo gech ivfge if`e fjheryeyvoa iv
#eihmhifr, ih}v+`ejvgyre f|oeyrfe('
6( Ch}hye}}e}h |hgeiv}e f`foy}aghoae f|oeyvoa reha'
4( Ch}hye}}eo, mf}f ^HG fye GEGf+e}fohg, y}ekhyfe |hgeyvoa iv'
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 8 a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 10/14
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 5> a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
:( Cf}}h F}eovgifeo #fia F}eovgif ^}hmeyveo( |hgeiv}e rvrfge if`e
fjheryeyvoa iv fye Rhv}yejh}h f`foy}aghoae f}emh`je}}h iejaf`e'
3( Y}ekhyfe f`foy}aghoaoh |hgeyvoa ie'
8( Cf}}h F}eovgifeo #fia F}eovgif ^}hmeyveo( ch}hye}}e}h fgy}fjeyvoa iha ce}yv+
ejh}he fye |hgeiv}e ivfg da}kv`e}hae'
: ^HG OAIFE]FG OVIFEOFYE
:'5 ^HG OAIFE GA@E @A]YV
GEGf fkeyfg ifg vgf mf}feg |a}yrfg ie beya}}hroa ^HGe' 3 fye 54 oe}eoyf}fe`degvkf}hoar a|eyv}hoa ev|eroa oaife ie #chroheo fye rfgmeoheo fivoh ihyreof, fye chroh
`e}}heo fye sfcfeo mf}fhryfg ihyv('
@fcfgfgja oaif ca}h ev|er |a}yv ifgfr, f}emh`yreh`fe}fgyrey reh` ehreg iehyfof cv}e v`f}yv
fia mv}vr hoe|yfe' Ca}}fjeyho, a|a f}emh`je}}he ie fiarfhg vgfyeg fye `fovyeg
f}emh`yreh`feo jaja}eyv ece` hregja ivfg mf|yf oaif meyfgjeyho a}ifryfe, ^HGe mfce}
ivfg y}ekhyf yf`fkeyhoa mey mv}vyv mfce} hregja ivfg jvryhfyeg f}emh`h ece` hreyfoa'
:'= ^HGE]FG E@IEOFYE
Mh kaivye}e fjhg iehyfof2
:'='5 ^HGe Hgyf}gfy mhifr e`ieyrfe
Ca}h fjhyfoa |a}yv ifg zfm a}}h}e |e}yv mfce} ie fye ^EI 5 #GEGf Mh}yve`e Fjvgf}eyrfoa
Jvgfe( if}hyrag ~}aj}eke mf}frh mey if|oe}jeyv mfce} ie'
Ece`ho fye f}ejhofye |fjv}vfge hreg ieihg, fye mf|yf ga}mehyfg GEGf+e}fg oaife
e`ieyrfe f}ejaryfoa, fjvgja ^HGe frejvyrfe frhgmf|yfoae ie cv}e e`ieyrfoa' Fjvgja
^HGe fr meieohjv, f}emh`yreh`feo ~f}y|age`oh meoe}}ho e`ieyv ece` hregja iv GEGe
fkeyfoa mv`fjaeg iejafg GEGf Fjvgf}eyrfoa Jvgfeg'
:'='= GEGf fkeyfg ivyfg mv`fjaeg jf}yv}eyv fye ^HGe e`ieyrfe
Ch}hye}}e GEGf Fjvgf}eyrfoa Jvgf meyf}e #^vgya if Elyve`hrelhüg if` IGHf #^EI((
jf}yv}eyv mfce}oa ie, GEG f`foy}aghoae fkeyfg ivyfg mv`fjafyeg = fye ca}}fye}eoa ~}f|y
ievifg mf|yf mv`fjafyeg meoe}}ho ievifgeo'
^EI ca}hfyeg, GEGf f}}fyfgfeg |e}yv fye ^HG oaife hieyrh mfce}oa ie, ^HGe e`ieyrfoa
ga}mf}e hifgyhdhoeyrfoa' ^HGe jaja}eyrfg fr meie, fia ch}v e`ihr jehroh hieyrh if`e fye
m`aofeyv meie, ceyr+ke}ofg h}eov}jeh`ve f}f meieja Fjvgf}eyrfoa Jvgf ca}hfyeg,
5 cyy~2!!zzz'ighf`fly}aghla'f|!if|le}je|!|adyzQ~ei'cyk ®̀
= cyy~2!!zzz'~a`hlhe'f|!vial!igh!ke~eQadhlhge|'cyk®
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 11/14
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 55 a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
rfhge}fg mhye}yfr, GEGf fkeyfg ifgfeg ysh~feg ja}if ifg yhyv`e}}e}fg ceyr+ke}oe}fg
hgda}kerha o}h~yaj}edhoae}fohg e`if}eyvoa ifg' Ceyr+ke}oeo mf}ihgeo ih}fgfeg,
e~`hoerhaeo ga}ye|vg ejh}h f`foy}aghoe}fg ^HGe e`ieyrfe ece`mhifyvoa iha yhyv`e}}e}h'
H}vihe <2 ^EIe}fg dvgyrhagekfgive
Mf}er, agia}fgja f}ejhofyeo mv}vyv ece` hregja ih}e ^EI ca}hfyeg2
• ^HGe}fg e`ieofye''
• ^HGe if|m`aofeyrfe, ev}}fyho < e`ihr be}}eheg jehroh |e}yv rf`eoa m`aofeyv meie'
• Rhv}yejh}h f`foy}aghoae mf}}hyrfe'
\fjv}ye|vg oagyveo ih}f`e fye, <> ch`fyeg h}evgjhoa iv Rhv}yejh}h f`foy}aghoae #Ysh~eo
ivfge(' H}evgjhyrfoa ch`emfyfe de`ye ifgfeg, mf|yf <> ch`f}eoa mf}}hyv ece` hregja ie'
GEGf fkeyfg ivyfg mv`fjafyeoa ^EIfyeg mf}}hyv mfce} ie Rhv}yejh}he gechye gech fr'
Frhgja ie Hgyf}gfy mhifr mf}}hyv' Rhv}yejh}h f`foy}aghoaeo h}evgjh hrege fr iv f|eg gech
GEG f`foy}aghoaeo h}evgjh ivfgho, mehge Hgyf}gfy mhifr y}ekhyfeo frhgja ih}e ce}fohg
mv}vyv'
Erofgho, GEGf agjh iemh`f`e fye rhv}yejh}h f`foy}aghoaeo f}emh`je}}heo ievif`e
a}ifgejeh`veg fjheryeyrfoa, GEG f`foy}aghoae h}eov}jeh`veg |e}yv fye GEG
f`foy}aghoae}fg hgjv}voa Eye}h Adhrhe`e eye`feg |e}yv fye< if|oe}jfye}e baeg' A}}h
ca}}fyeyho emheyvr, f}emh`yrfg e}h ifg |h|yfke f}ejh`fe}fg e}emf}e fjaohe ifg |adyze}fe
hg|ye`eyv ece` hregja ie'
< cyy~2!!zzz'ighf`fly}aghla'f|!if|le}je|!hgifs'cyk` ®̀
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 12/14
3 GEG F@FOY]AGHOAE' \HGEIV]E
F@FOY]AGHOAE]FG MF]KFEOGEG f`foy}aghoaeo ivfg ysh~eo yhyv`e}}e}fg ga}ye|vge}h mv}vroa hgda}kerhae iv fye
~}hmeyvye|vg rfhg |fjv}ye|vg hgjv}veg gechyefroa mfce}}eo mfyfyrfg ihyvf`e mf}keyrfg
iv'
Ch}v kaivyeg cevyfkeg iehyfof mf}kfe2
5( Ga}ye|vge rhv}yeyrfe2 Evyfgyhdhoerha Rhv}yejh}he}fg mhye}yfr #Ihjhye` \hjgeyv}f(
oakvghoerha f`foy}aghoae ~f}y|age fjaohe}fohg fjhyfg if`e rhv}yeyrfg ie, mf|yf
hga}fohg fr' Ch}hye}}eo, jehgf}e, mf}f ga}ye|vge mf|yf jvryhfg ev}}feg fjheryeyvece` hregja iv'
=( Iaovkfgyveo f`foy}aghoaoh |hgeyrfoa y}f|ge' \hgeiv}e Rhv}yejh}he}fg mhye}yfr
#gag]f~viheyhag(, f`foy}aghoaoh |hgeyvyeoa kfrve be|aoa ivfgeo |hgeiv}e
rvrfge ifg e`e fr fye |hgeyreh`feo ce}h voa fjhyf}ho frhgja ivf`e #gechye
eia|yvyeoae}h voa fjhyfe( fjheryeyv ece` hregja iv'
<( Iaovkfgyve}fg a|aye|vge rhv}yeyrfe' Rhv}yejh}he}h f|of}, iaovkfgyv mey
e`ieyv fr if`e fjheryeyv ece` hregja ie' @emv}~fg dvgyrhafg #ce|c( fye
kfrve}fg fgo}h~yerhae}fg fye |hgeiv}e f`foy}aghoae}fg mhye}yfr fjhyfg ie ca}h'
Iaovkfgyve rvrfgyrfg meie, e`ieyv if`e eihf}erhoa ie'
Hgda}kerhae mhif |fjv}v meyfyho baegja ie kfrvfg fivohe fjheryeyrfoa #CYY^\(' Mhif
|fjv}veo e`if}ihfg ga}ye|vge frejvyrfe ece`mhifyrfg iv fye mhfg e}yfoa oakvghoerhae
rhd}eyvye ieja oeg~aoa hga} fivohfyeg |e}yrfe f}ejaryfoa'
3'5 \HGEIV]E F@FOY]AGHOA]EOA \ADYZE]FE
Y}ekhyfeo fjhyfoa |hgeiv}e f`foy}aghoae}fg cfieiv}e jvryhe f}emh`h ece` hreyfoa,
meyrvfyeg |hgeiv}e mf}e |a}yrfoa jeh ifg |adyze}f mey mfce} ie'
^}aj}eke e|oa ievif ca}}fye}eoa, ca}hfyeoa e|oa iaeoaeo' Meyrvfohg, yf|yv
iaovkfgyveo f`foy}aghoaoh |hgeyrfer jehg, mf|yf`eoa e}yshmaeo f}f |hgeyv iehyfrof
#eihmhifr, h}vih meyfg fjh`fe ga} ifg fye gahr fjhg rfg eihf}eryfg ivfg |hgeiv}e(' Cageoa
evof}eo ihyvjv, mf|yfeo mf|yf2
• HGYFLA |hgeiv}e+e~`hoerhae
zzz'hgyfla'f|!\fjv}hiei!IGHQF`fly}aghla!Dh}keQF`fly}aghleQifQIalvkfgya|
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 5= a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 13/14
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f}emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 5< a}}he Hgda}kerhae}fg \fjv}ye|vgf}eoa Mfceyaohe
• Ndh}ke' Me`haroayrf fye |hgeiv}e f`foy}aghoae}fg ~`eyeda}ke
zzz'l|ef'ke~'f|!l|h!~j6e5='cyk
8 GEG F@FOY]AGHOAE]FG ^]HMEYVYE\VGE
\a}yv rfgfyho, GEG f`foy}aghoaeo f}emh`yreh`ffg ~}hmeyvye|vge rehgyrfoa f|da}yrve fjhyfe
frhgmf|yfoa me`ihgyre hreg ie' Ev}}foa GEGeo mfre`e, kakfgyv}e e}yf f|oe iehyfroffg
ieyv mf}mf}eo ieyar yse}yf`feg #hrfge, cf`mhife, behayfjvge, fyem'(' GEG f`foy}aghoae}fg
cf`mv}ve fr ie ch}hye}}e oagy}a`eyrfe frye Hgyf}gfyfg |e}yrfoa ieyveo, `fcfgye|vgeo fia
mf|yf`eoa hgda}kerha}ho f}f'
Ga}ye|vg Ieyvfg Memf|foa emfgive}fg 5<oa 56!5888 @fjf A}jeghoaeo rfceryfg ihyv
ch}hye}}fo ~}hmeyvye|vge fye hgyhkhyeyfe rehgyrfoa ivyfg f|ovmhiffg f}}f|~fyve mf}keyrfg
ivyfg me`ihgyreo' GEGf+eo vgfa}a mfyfyrfg ihyv me`ihgyre ca}hfo jvryheo'
GEGeg ieyarfg ieyvfyeg ^a`hrheoa Rvrfgie}hyre A}aoa}}e fye Jve}ihe Rhmh`e fye F|yeyvoa
rfhg f}ohifjafyeoa \fjv}ye|vg+hgie}}eo meoe}}ho |e}yv ece` hregja ih}e, fye ~a`hrhe+
ja}~vyrfo ga}mehy hifgyhdhoeyrfoa mfce} ihyvryfgfeg meoe}}ho'
8'5 ^]HMEYVYE\VG ^]AYAOA@AE
Ch}hye}}e}fg ~}hmeyvye|vge mfyh fjagja ie mf}keyvye, Cf}}h Mayf}ffg ev}}feg fye mehye
mf|yf ch}hye}}fg ev}}feg f}f'
Ga}mf}e}fg ~}hmeyvye|vgfeg dvgy|froa mfyfohrvge iv ^HGeo fye ce}fg mhye}yfr, yhyv`e}}e fr
ifg hga}o cv}e f}emh`yrfe f}ejayrhoa iv' Ca}h if`e fye, hgyf}f|ivgeo mf|yf ga}mehyfo mf}f
^HGe hifgyhdhoeyv ivf`eoa |v|kae ivfgfeg, cv}e e`ieyv mfce}oa iv, ev}}foa eye`feg
eh~eyv ihyvjvg kaivfyeg''
8/7/2019 Nan Elektronikoa Interne Ten Segurtasunez Erabiltzeko Gida Praktikoaren Laburpena
http://slidepdf.com/reader/full/nan-elektronikoa-interne-ten-segurtasunez-erabiltzeko-gida-praktikoaren-laburpena 14/14
Hg|yhyvyaGelhage`ifYflga`ajëe|if`eLakvghlelhüg
‐GEG f`foy}aghoae Hgyf}gfyfg |fjv}ye|vgfr f} emh`yrfoa jhie ~}eoyhoae‛ 59yho 59 a}}he zzz'hgyfla'f| zzz'egatej}av~'f|