1

NACRT

P R A V I L N I K O TEHNIČKIM ZAHTJEVIMA ZA OPREMU POD PRITISKOM

I OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Podru čje primjene

Ovaj Pravilnik uvodi u zakonodavstvo Države Crne Gore direktivu Evropske unije za opremu pod pritiskom, oznake 97/23/EC, donijetu 29 maja 1997 i objavljenu u službenom glasilu Official Journal L 181, 9. jula 1997.

Ovim Pravilnikom propisuju se tehnički zahtjevi koji moraju biti ispunjeni pri projektovanju, izradi i ocjenjivanju usaglašenosti opreme pod pritiskom i sklopova, namijenjenih za najviši dozvoljeni pritisak PS veći od 0,5bara.

Član 2.

Termini i definicije

Nazivi upotrijebljeni u ovom Pravilniku imaju sljedeća značenja: 2.1 Oprema pod pritiskom (pressure equipment su posude, cjevovodi, sigurnosni ureñaji, pomoćni ureñaji pod pritiskom i pripadajući djelovi ove opreme kao što su: prirubnice, spojnice, priključci, oslonci, uške za nošenje i drugi djelovi slične namjene.

2.1.1 Posuda (vessel) je zatvoreno kućište zajedno sa priključcima za spajanje i povezivanje

sa drugom opremom, projektovano i izrañeno da drži fluide pod pritiskom. Posuda može biti sastavljena od jedne ili više komora.

2.1.2 Cjevovod (piping) su cijevne komponente, namijenjene transportu fluida koje

meñusobno povezane čine sistem pod pritiskom. Pod ovim nazivom se podrazumijeva i dio cjevovoda ili cijevnog sistema, cijevni razvod, fitinzi, kompenzatori, crijeva ili druge komponenete cjevovoda pod pritiskom. Pod cjevovodom se podrazumijevaju i izmjenjivači toplote, sastavljeni od cijevi koji služe za hlañenje i grijanje vazduha.

2.1.3 Sigurnosni ure ñaji (safety accessories) su ureñaji koji su projektovani za zaštitu

opreme pod pritiskom od prekoračnja dozvoljenih vrijednosti. To su:

a) ureñaji za direktno ograničenje pritiska, kao što su sigurnosni ventili, ureñaji sa sigurnosnom membranom, kompenzacioni ureñaji i sistemi za automatsku kontrolu pritiska;

b) ureñaji za ograničenje, koji aktiviraju elemente za korekciju (regulaciju), isključivanje ili isključivanje i blokadu, kao što su: sklopke (prekidači) koji djeluju na utvrñenom pritisku, temperaturi ili nivou fluida i sigurnosni ureñaji za regulaciju i kontrolu mjerenjem.

2.1.4 Pomo ćni ure ñaji pod pritiskom (pressure accessories) su ureñaji koji imaju radnu

funkciju i kućište izloženo pritisku. 2.1.5 Sklop (assemblies) je nekoliko jedinica opreme pod pritiskom koje posle montaže čine

jedinstvenu i funkcionalnu cjelinu.

2

2.2 Pritisak (pressure) je pritisak u odnosu na atmosferski, tj. manometarski pritisak (nadpritisak); vakum (podpritisak) se obilježava negativnom vrijednošću.

2.3 Najviši dozvoljeni pritisak (PS) (maximum allowa ble pressure ) je najviši pritisak za koji

je oprema projektovana i koji je utvrdio proizvoñač. Ovaj pritisak se utvrñuje za odreñeno mjerno mesto na opremi, koje odredi proizvoñač. Mjesto mora biti u blizini ureñaja za zaštitu ili ograničenje ili na najvišoj tački na opremi, ili ako to nije moguće, na drugom mjestu koji je odredio proizvoñač.

2.4 Najviša/najniža dozvoljena temperatura (TS) (maxim um/minimum allowable

temperature) je najviša/najniža temperatura za koju je oprema projektovana i koju je odredio proizvoñač.

2.5 Zapremina (V) (volume) je unutrašnja zapremina komore, uključujući i zapreminu priključaka

do prvih spojeva ili zavarenih spojeva, a bez zapremine stalnih unutrašnjih djelova. 2.6 Nazivna veli čina (DN) (nominal size) je brojna vrijednost koja je zajednička za sve

komponente cijevnog sistema za razliku od komponenti označenih spoljnim prečnikom ili veličinom navoja. To je obično cio broj koji predstavlja referentnu vrijednost. Nazivna veličina se označava slovnom oznakom DN i brojem.

2.7 Fluidi (fluids) su gasovi, tečnosti i pare u čistoj fazi ili njihove smješe, koje mogu da sadrže

suspenziju čvrstih materija. 2.8 Nerastavljivi spojevi (permanents joints) su spojevi koji se ne mogu drugačije rastaviti osim razaranjem. 2.9 Ododbrenje za materijale (approval for materials) je tehnički dokument koji definiše karakteristike materijala namijenjenih ponavljanom korišćenju u proizvodnji opreme pod pritiskom, a koji nijesu obuhvaćeni nekim harmonizovanim standardom.

Član 3.

Odredbe ovog Pravilnika ne odnose se na:

3.1 Cjevovod koji je projektovan za transport fluida ili materije do ili od instalacije (na kopnu ili na

moru), koji počinje i završava se ureñajem za razdvajanje u okviru instalacije, uključujući dodatnu opremu posebno projektovanu za te cjevovode. Ovo izuzeće se ne odnosi na standardnu opremu pod pritiskom, kao što su stanice za redukciju pritiska ili kompresorske stanice.

3.2 Cjevovode za dovod, distribuciju i odvod vode sa pratećom opremom, površinski razvod sa

opremom kao što su brane, tuneli pod pritiskom, šahtovi pod pritiskom za hidroelektrične instalacije i pripadajuća posebna pomoćna oprema.

3.3 Jednostavne (proste) posude pod pritiskom na koje se odnosi poseban propis. 3.4 Aerosolne raspršivače 3.5 Opremu za funkcionisanje vozila za koju je potrebno odobrenje tipa:

- motorna vozila i prikolice; - poljoprivredna ili šumska vozila sa prikolicama;

- motorna vozila sa dva ili tri točka.

3.6 Opremu razvrstanu u kategoriju 1 po članu 9. ovog Pravilnika, a na koju se odnose posebni propisi.

3

3.7 Vojnu opremu 3.8 Opremu projektovanu za korišćenje u nuklearnoj industriji, a čiji otkaz može dovesti do

radioaktivne emisije. 3.9 Opremu za kontrolu bušotina koja se koristi u naftnoj industriji i industriji gasa ili za

geotermalno istraživanje i eksploataciju u podzemnom skladištu namijenjena za održavanje, odnosno kontrolu pritiska u bušotini. Ova oprema obuhvata ureñaje za sprečavanje erupcije, cijevne razvodnike i svu prateću opremu za bušotine.

3.10 Opremu koja obuhvata kućišta ili mašine, za koju se zahtjevi za dimenzionisanje, izbor

materijala i izradu prvenstveno zasnivaju na zadovoljavajućoj čvrstoći, krutosti i stabilnosti uslijed statičkih i dinamičkih radnih uticaja ili uslijed drugih radnih karakteristika za koje pritisak ne predstavlja bitan faktor. Pod ovom opremom podrazumijevaju se:

- mašine, uključujući i turbine i motore sa unutrašnjim sagorijevanjem; - parne mašine, gasne/parne turbine, turbogeneratori, kompresori, pumpe i pogonski

ureñaji. 3.11 Visoke peći, uključujući i sistem za hlañenje peći, rekuperatore, ekstraktore prašine i

prečistače izduvnih gasova iz visoke peći i redukcione kupole, gasne konvertore i posude za topljenje, ponovno topljenje, degaziranje i livenje čelika i obojenih metala.

3.12 Kućišta za visokonaponsku elektro opremu, kao što su: razvodni ureñaji, kontrolni ureñaji,

transformatori i rotacione mašine.

3.13 Cijevi pod pritiskom za transmisione sisteme, na primjer za električnu energiju i telefonske kablove.

3.14 Brodove, rakete, avione i mobilne obalske ureñaje, kao i opremu namijenjenu ugradnji u

brodove ili u pogon brodova. 3.15 Opremu pod pritiskom koja se sastoji od fleksibilnog kućišta, tj. gume, vazdušne jastuke,

lopte za igru, čamce na naduvavanje i drugu sličnu opremu pod pritiskom. 3.16 Izduvne i usisne prigušivače zvuka. 3.17 Boce ili limenke za gazirana pića za krajnju upotrebu. 3.18 Posude projektovane za transport i distrubuciju pića, kod kojih je proizvod PSxV najviše

jednak 500 barL i kod kojih najviši dozvoljeni pritisak ne prelazi 7 bara. 3.19 Opremu obuhvaćenu propisima ADR, RID, IMDG i ICAO: ADR - Evropski sporazum o

meñunarodnom drumskom prevozu opasne robe, RID – pravilnik za meñunarodni željeznički prevoz opasne robe, IMDG - propis u vezi sa prekomorskim transportom opasne robe, ICAO - konvencija meñunarodne organizacije za civilno vazduhoplovstvo.

3.20 Grejna tijela i cijevi u sistemu grijanja toplom vodom. 3.21 Posude za tečnost sa pritiskom gasa iznad tečnosti, koji ne prelazi 0,5 bara.

Član 4.

Stavljanje na tržište

4

Oprema i sklopovi pod pritiskom stavljaju se na tržište i upotrebu samo ako su instalisani,

održavani i korišćeni prema namjeni, ne ugrožavaju zdravlje i bezbjednost lica, domaćih životinja i imovine.

Odredbe ovog pravilnika ne sprečavaju primjenu propisa o zaštiti lica, posebno radnika, tokom korišćenja opreme ili sklopova pod pritiskom. Odredbe iz propisa o zaštiti lica ne smiju zahtijevati izmjene na opremi ili sklopu pod pritiskom koje su u suprotnosti sa odredbama ovog pravilnika.

Na sajmovima, izložbama, prezentacijama i t.d. dozvoljeno je izlaganje opreme i sklopova pod pritiskom koji nijesu usaglašeni sa zahtjevima ovog pravilnika, pod uslovom da je neusaglašenost i neprikladnost za prodaju jasno označena vidljivim znakom, sve dok se ne dovede u stanje usaglašenosti od strane proizvoñača ili njegovog ovlašćenog predstavnika. Tokom izlaganja potrebno je preduzeti sve mjere zaštite ljudi, u skladu sa primjenljivim propisanim zahtjevima i odobrenjima nadležnog organa.

Član 5.

Tehnički zahtjevi

1. Oprema pod pritiskom, iz tačaka od 1.1 do 1.4. ovoga člana, mora ispunjavati osnovne zahtjeve za bezbjednost, propisane u Prilogu I ovog Pravilnika i to:

1.1 Posude, osim onih navedenih u tački 1.2 ovog člana, namijenjene za:

a) gasove, utečnjene gasove, gasove rastvorene pod pritiskom, pare i tečnosti čiji je pritisak pare pri maksimalno dozvoljenoj temperaturi viši za 0,5 bara od normalnog atmosferskog pritiska (1013 mbar), a u okviru sljedećih granica: - za fluide iz grupe 1 sa zapreminom V > 1L i proizvodom PSxV > 25 bar L, ili sa pritiskom

PS > 200 bar (Prilog II, Dijagram 1.); - za fluide iz grupe 2, sa zapreminom većom od 1L i proizvodom PSxV > 50 bar L, ili sa

pritiskom PS > 1000 bar i svi prenosivi aparati za gašenje požara i boce za aparate za disanje (Prilog II, Dijagram 2.).

b) tečnosti sa pritiskom pare pri maksimalno dozvoljenoj temperaturi, koji nije viši za 0,5bar

od normalnog atmosferskog pritiska (1013mbar), a u okviru sljedećih granica: - za fluide iz grupe 1 sa zapreminom V > 1L i proizvodom PSxV > 200 bar L, ili sa

pritiskom PS > 500 bar (Prilog II, Dijagram 3.); -za fluide iz grupe 2 pritiska PS > 10 bar i proizvodom PSxV > 10000 bar L ili pritiskom PS > 1000 bar (Prilog II, Dijagram 4.).

1.2 Oprema pod pritiskom grijana plamenom ili na drugi način, sa rizikom od pregrijevanja,

namijenjena za proizvodnju pare ili vrele vode pri temperaturama većim od 110 ºC, sa zapreminom većom od 2L i svi aparati za kuvanje pod pritiskom (Prilog II, Dijagram 5.).

1.3 Cjevovodi za:

a) gasove, utečnjene gasove, gasove rastvorene pod pritiskom, pare i one tečnosti čiji je pritisak pare pri maksimalno dozovoljenoj temperaturi viši za 0,5bar od normalnog atmosferskog pritiska (1013 mbar), u okviru sljedećih granica: - za fluide iz grupe 1 sa DN većim od 25 (Prilog II, Dijagram 6.); - za fluide iz grupe 2 sa DN većim od 32 i proizvodom PSxDN > 1000 bar (Prilog II, Dijagram 7.).

5

b) tečnosti čiji pritisak pare pri maksimalno dozvoljenoj temperaturi nije viši za 0,5 bar od

normalnog atmosferskog pritiska (1013 mbar), u okviru sljedećih granica: - za fluide iz grupe 1 sa DN većim od 25 i proizvodom PSxDN > 2000 bar (Prilog II, Dijagram 8.); -za fluide iz grupe 2 sa PS > 10 bar, DN većim od 200 i proizvodom PSxDN > 5000 bar (Prilog II, Dijagram 9.).

1.4 Sigurnosni ureñaji i pomoćni ureñaji pod pritiskom, namijenjeni za opremu u tačkama 1.1, 1.2

i 1.3 ovog člana, kada je takva oprema ugrañena u sklop. 2. Sklopovi definisani u članu 2, tačka 2.1.5, koji obuhvataju bar jedan komad opreme pod

pritiskom iz tačke 1. ovog ćlana a koji su navedeni u 2.1, 2.2 i 2.3 ovog člana, moraju da ispunjavaju osnovne zahtjeve za bezbjednost propisane u Prilogu I ovog Pravilnika.

2.1 Sklop namijenjen za proizvodnju pare ili vrele vode na temperaturi većoj od 110 ºC, a koji se

sastoji od bar jednog komada opreme pod pritiskom grijanog plamenom ili na neki drugi način, a koji predstavlja opasnost zbog pregrijavanja;

2.2 Sklopovi, osim onih navedenih u tački 2.1, ako ih proizvoñač namijeni za tržište i upotrijebi kao

sklopove; 2.3 Sklopovi namijenjeni za proizvodnju tople vode pri temperaturi manjoj od 110 ºC, pri ručnom

loženju čvrstim gorivom, sa proizvodom PSxV > 50 barL, moraju ispunjavati zahtjeve za bezbjednost iz tačaka 2.10, 2.11, 3.4, 5(a) i 5(d) datih u Prilogu I ovog Pravilnika.

3. Oprema pod pritiskom, odnosno sklopovi kod kojih su radni uslovi manji ili jednaki vrijednostima

propisanim u tačkama 1.1, 1.2, 1.3 i 2 ovog člana, moraju da se projektuju i izrañuju prema dobroj inženjerskoj praksi, radi osiguranja bezbjedne upotrebe. Ova oprema i/ili sklopovi moraju da imaju odgovarajuća uputstva za korišćenje i moraju nositi oznake za identifikaciju proizvoñača. Ova oprema i/ili sklopovi ne smiju biti obilježeni znakom usaglašenosti.

6. Član

Slobodan promet Po osnovu opasnosti od pritiska ne može se zabraniti, ograničiti ili ometati stavljanje opreme i/ili sklopova pod pritiskom na tržište ili upotreba pod uslovima koje je specifikovao proizvoñač, ako su ispunjeni zahtjevi ovog Pravilnika i:

a) kada su obilježeni znakom usaglašenosti koji pokazuje da je primijenjen postupak ocjenjivanja usaglašenosti u skladu sa članom 10.;

b) kada su ispunjeni zahtjevi tačke 3 člana 5.

Kada je oprema ili sklop pod pritiskom namijenjen korišćenju u Crnoj Gori uputstva koja su neophodna za bezbjednu i pravilnu upotrebu opreme i sklopova pod pritiskom, na koja se poziva u tačkama 3.3 i 3.4 u Prilogu I, moraju biti na crnogorskom jeziku

7. Član

6

Pretpostavka usaglašenosti

Kada je na opremi i sklopovima pod pritiskom postavljen znak usaglašenosti iz člana 15. i kada je izdata izjava o usaglašenosti, navedena u Prilogu VII, smatra se da je postignuta saglasnost sa svim odredbama ovog Pravilnika, uključujući i ocjenjivanje usaglašnosti zahtijevano u članu 10. Za opremu i sklopove pod pritiskom koji su izrañeni u skladu sa harmonizovanim JUS standardima objavljenim u službenom glasilu Zavoda za standardizaciju smatraće se da su u skladu sa osnovnim zahtjevima za bezbjednost, datim u članu 5. ovog Pravilnika. Nadležno Ministarstvo ekonomije objavljuje u Službenom listu CG. Spisak harmonizovanih MEST standarda čijim korišćenjem se postiže predpostavka usaglašenosti opreme i sklopova pod pritiskom sa zahtjevima ovog Pravilnika (u daljem tekstu Spisak MEST standarda). Nadležno Ministarstvo ekonomije će preduzeti odgovarajuće mjere da omogući svim zainteresovanim stranama da učestvuju u procesu izrade i poboljšavanja harmonizovanih standarda.

8. Član

Zaštitne mjere

Kada nadležni inspekcijski organ utvrdi da oprema i/ili sklopovi pod pritiskom, označeni znakom usaglašenosti, pri korišćenju prema namjeni ugrožavaju bezbjednost ljudi, domaćih životinja ili imovine, mora zahtijevati uklanjanje opreme ili sklopova sa tržišta, zabraniti njihovo stavljanje na tržište i početak upotrebe, a takoñe ograničiti njihovo slobodno kretanje na tržištu. Informacije o mjerama koje preduzme nadležni inspekcijski organ u skladu sa prethodnim stavom, moraju se dostaviti Ministarstvu ekonomije. Nadležni inspekcijski organ mora proslijediti Ministarstvu ekonomije, pored informacije o preduzetim mjerama i informaciju o razlozima za njih, a posebno kada su te mjere posljedica:

a) neispunjavanja osnovnih zahtjeva iz člana 5; b) nepravilne upotrebe standarda iz Spiska MEST standarda prema članu 7 (2); c) nedostataka u standardima iz Spiska MEST standarda prema članu 7 (2); d) nedostataka u odobrenju za materijale za opremu pod pritiskom iz člana 11.

Ako oprema ili sklop pod pritiskom, koja ima postavljen znak usaglašenosti, ne odgovara odredbama ovog pravilnika, nadležni inspekcijski organ mora primjeniti odgovarajuće mjere prema licu ili licima koja su postavila znak usaglašenosti i obavijestiti Ministarstvo ekonomije. Kada se predhodno iznijeto od strane nadležnog inspekcijskog organa, konstatuje na opremi proizvoñača članice EU, Ministarstvo ekonomije će proslijediti informacije o preduzetim mjerama i razlozima za njih komisiji EU.

Član 9

Razvrstavanje opreme pod pritiskom

1. Oprema pod pritiskom, navedena u članu 5, tačke 1.1 do 1.4, razvrstava se u kategorije zavisno od stepena opasnosti, a u skladu sa zahtjevima iz Priloga II ovog pravilnika.

U svrhu razvrstavanja opreme pod pritiskom u kategorije, svi fluidi se dijele u dvije grupe i to:

2.1 Grupa 1 - obuhvata opasne fluide. Definicija opasnih fluida utvrñena je posebnim propisom. U grupu 1 spadaju fluidi koji su:

� eksplozivni,

7

� izuzetno zapaljivi, � veoma zapaljivi, � zapaljivi (maksimalno dozvoljena temperatura iznad tačke paljenja), � veoma otrovni, � otrovni, � oksidirajući.

2.2 Grupa 2 - obuhvata sve ostale fluide koji nijesu navedeni u tački 2.1. 3. U slučaju kada se posuda sastoji iz više komora, ona se klasifikuje u najvišu kategoriju meñu

kategorijama pojedinih komora, a saglasno fluidu koji se nalazi u svakoj komori. Kada jedna komora sadrži više fluida, klasifikacija se vrši na osnovu fluida koji spada u najvišu kategoriju.

Član 10.

Ocjenjivanje usaglašenosti

1.1 Prije stavljanja opreme pod pritiskom na tržište proizvoñač mora za svaki komad opreme koji predstavlja funkcionalnu cjelinu, da sprovede ocjenjivanje usaglašenosti prema odabranom odgovarajućem postupku iz Priloga III, a pod uslovima datim u ovom članu.

1.2 Postupci za ocjenjivanje usaglašenosti koji će biti primijenjeni na neki dio opreme zavise od

kategorije u koju je, prema opisu iz člana 9, svrstan dotični dio. 1.3 Postupci za ocjenjivanje usaglašenosti se sprovode prema odgovarajućim modulima čija primjena zavisi od kategorije. Kategorije i moduli i su povezani na sljedeće načine:

- Kategorija I - modul A - Kategorija II - moduli: A1, D1 i E1 - Kategorija III - moduli: B1+D, B1+F, B+E, B+C1, H - Kategorija IV - moduli: B+D, B+F, G, H1.

1.4 Izbor jednog modula ili jedne kombinacije modula za postupak ocjenjivanja usaglašenosti vrši

proizvoñač, u zavisnosti od kategorije u koju je oprema svrstana. Proizvoñač može, ako želi, da odabere postupak za ocjenjivanje usaglašenosti iz više kategorije nego što je to potrebno.

1.5 U postupku ocjenjivanja usaglašenosti opreme iz kategorije III i IV, prema članu 5, tačka 1.1 (a), tačka 1.1 (b), prva crtica i tačka 1.2, ovlašćeno tijelo kada obavlja nenajavljene posjete u

cilju nadzora, uzima iz proizvodnje ili magacina uzorak opreme radi ispitivanja, da bi izvršilo ili dalo da se izvrši konačno ocjenjivanje prema Prilogu I, tačka 3.2.2. U ovom slučaju, proizvoñač mora da obavijesti ovlašćeno tijelo o planiranom programu proizvodnje. Ovlašćeno tijelo mora da obavi najmanje dvije posjete u toku prve godine proizvodnje. Učestalost kasnijih posjeta odreñuje ovlašćeno tijelo, na osnovu kriterijuma iz tačke 4.4 odgovarajućeg modula.

1.6 Pri pojedinačnoj proizvodnji posuda i opreme, svrstanih u kategoriju III, navedenih u članu 5,

tačka 1.2, u ocjenjivanju usaglašenosti prema modulu H, ovlašćeno tijelo će uraditi ili dati da se uradi završno ocjenjivanje prema Prilogu I, tačka 3.2.2, i to za svaku jedinicu opreme. U ovom slučaju, proizvoñač mora da dostavi plan proizvodnje ovlašćenom tijelu.

2. Sklopovi, navedeni u članu 5, tačka 2, moraju biti podvrgnuti postupku ocjenjivanja

usaglašenosti, koji se sastoji od:

8

a) Ocjenjivanja svakog dijela opreme koji sačinjava sklop, a navedeni su u članu 5, tačka 1.1 i na kojima prije toga nije vršeno ocjenjivanje usaglašenosti, niti označavanje znakom usaglašenosti. Postupak ocjenjivanja usaglašenosti se bira na osnovu kategorije svakog dijela opreme;

b) Ocjenjivanja mogućnosti sastavljanja sklopa, navedenih u tačkama 2.3, 2.8 i 2.9 Priloga I ovog Pravilnika. U ovom slučaju postupak ocjenjivanja usaglašenosti se bira prema najvišoj kategoriji koja važi za predmetnu opremu, izuzimajući sigurnosne ureñaje;

c) Ocjenjivanja zaštite sklopa od prekoračenja dozvoljenih radnih granica, navedenih u tačkama 2.10 i 3.2.2 Priloga I ovog Pravilnika; Postupak ocjenjivanja usaglašenosti se obavlja prema najvišoj kategoriji za djelove opreme koja se štiti.

3. Nadležni organ može dozvoliti stavljanje na tržište i korišćenje pojedinih djelova opreme pod pritiskom i sklopova navedenih u članu 2 ovog Pravilnika, bez prethodnog ocjenjivanja usaglašenosti prema tački 1.1 ovog člana, ako se oprema koristi u eksperimentalne svrhe.

4. Dokumenta koja se odnose na ocjenjivanje usaglašenosti pišu se na crnogorskom jeziku.

Član 11.

Odobrenje za materijal

Odobrenje za materijal, prema definiciji iz člana 2. tačka 2.9 izdaje na zahtjev jednog ili više proizvoñača materijala ili opreme pod pritiskom, ovlašćeno tijelo prema članu 12 Pravilnika i obavještava Ministarstvo ekonomije.

Ovlašćeno tijelo iz stava 1. će utvrdi izvršiti ili organizovati da se izvrše provjere i ispitivanja za potrebe utvrñivanja usaglašenosti tipa materijala sa odgovarajućim zahtjevima ovog Pravilnika na osnovu čega izdaje odobrenje za materijal. Ministarstvo ekonomije vodi ažuran spisak odobrenja za materijale i objavljuje se u Službenom listu CG.

Materijali koji se koriste za opremu pod pritiskom, a koji su odobreni i objavljeni u

Službenom listu CG ispunjavaju zahtjeve Priloga I ovog Pravilnika.

Ovlašćeno tijelo koje je izdalo odobrenje za materijal za opremu pod pritiskom povlači odobrenje ako utvrdi da je izdato greškom ili ako se na taj tip materijala odnosi neki harmonizovan standard iz Spiska MEST standarda. O svakom povlačenju odobrenja za materijal ovlašćeno tijelo obavještava Ministarstvo ekonomije.

Član 12.

Ovlaš ćena tijela

Ovlašćena tijela koja su uključena u postupke ocjenjivanja prema odredbama u članovima 10. i 11 moraju da ispunjavaju minimalne kriterijume koji su dati u Prilogu IV ovog Pravilnika.

Ministarstvo ekonomije ovlašćuje i vodi Registar ovlašćenih tijela za ocjenjivanje usaglašenosti sa pregledom poslova za koje je tijelo ovlašćeno. Registar se objavljuje u Službenom listu CG.

Ministarstvo ekonomije, koje je ovlastilo tijelo za ocjenjivanje usaglašenosti, mora da oduzme ovlašćenje ako utvrdi da ovlašćeno tijelo ne ispunjava uslove iz prvog stava ovog člana i u skladu sa iznijetim ažurira Registar iz drugog stava ovog člana.

Član 13 .

9

Ovlaš ćena tijela tre će strane

Ministarstvo ekonomije ovlašćuje tijela treće strane za ocjenjivanje usaglašenosti, radi

obavljanja poslova navedenih u tačkama 3.1.2 i 3.1.3 Priloga I.

Pri ovlašćivanju tijela treće strane za ocjenjivanje usaglašenosti, koje ispunjavaju uslove iz odgovarajućih standarda sa Spiska MEST standarda, Ministarstvo ekonomije mora primijeniti još i kriterijume iz Priloga IV ovog Pravilnika.

Ministarstvo ekonomije vodi Registar ovlašćenih tijela treće strane za ocjenjivanje usaglašenosti sa pregledom poslova za koje je organizacija imenovana. Registar se objavljuje u Službenom listu CG.

Ministarstvo ekonomije koje je ovlastilo tijelo treće strane za ocjenjivanje usaglašenosti, može da oduzme ovlašćenje ako utvrdi da ovlašćeno tijelo treće strane ne ispunjava uslove iz prvog i drugog stava ovog člana i u skladu sa iznijetim ažurira Registar iz trećeg stava ovog člana.

Član 14.

Ovlaš ćeno tijelo korisnika

Ministarstvo ekonomije ovlašćuje tijelo korisnika za ocjenjivanje usaglašenosti, saglasno kriterijumima iz ovog člana i Priloga V ovog Pravilnika.

Dozvoljava se upotreba opreme ili sklopova pod pritiskom čiju je usaglašenost sa osnovnim zahtjevima za bezbjednost provjerilo ovlašćeno tijelo korisnika. Na opremu i sklopove pod pritiskom čiju je usaglašenost provjerilo ovlašćeno tijelo korisnika ne smije se postavljati znak usaglašenosti.

Oprema i sklopovi pod pritiskom koje je provjerilo ovlašćeno tijelo korisnika za ocjenjivanje usaglašenosti mogu se upotrebljavati samo u grupama preduzeća u čijem je sastavu i relevantno ovlašćeno tijelo korisnika. Takva grupa preduzeća mora koristiti zajednički pristup u tehničkim specifikacijama za projektovanje, proizvodnju, pregled, održavanje i upotrebu opreme i sklopova pod pritiskom, a koji su u vezi sa bezbjednošću.

Ovlašćeno tijelo korisnika smije raditi isključivo za grupu preduzeća čiji je ono sastavni dio.

Postupci ocjenjivanja usaglašenosti, predviñeni za ovlašćeno tijelo korisnika, su moduli A1, C1, F i G, opisani u Prilogu III.

Ministarstvo ekonomije objavljuje u Službenom listu CG spisak ovlašćenih tijela korisnika, poslove za koje su formirana i sastav grupe preduzeća koja ispunjavaju uslov iz četvrtog stava ovog člana.

Pri izdavanju ovlašćenja ovlašćenom tijelu korisnika, Ministarstvo ekonomije mora da primijeni kriterijume iz Priloga V i provjeri da li grupa preduzeća čije je to ovlašćeno tijelo korisnika, ispunjava uslov iz čevrtog stava ovog člana.

Ministarstvo ekonomije koje je ovlastilo ovlašćeno tijelo korisnika oduzima ovlašćenje ako utvrdi da ovlašćeno tijelo korisnika ne ispunjava uslove iz prethodnog stava ovog člana i u vezi sa tim ažurira spisak iz šestog stava ovog člana.

Član 15.

10

Znak obavezne usaglašenosti

Oblik znaka obavezne usaglašenosti utvrñen je u Prilogu VI. Iza znaka usaglašenosti dodaje se identifikacioni broj ovlašćenog tijela iz člana 12, stav 1, koje vrši nadzor nad proizvodnjom. Znak obavezne usaglašenosti mora se postaviti vidljivo, čitko i neizbrisivo na:

- svaku jedinicu opreme pod pritiskom iz člana 5, tačka 1. - svaki sklop iz člana 5, tačka 2, koji je finalni proizvod ili je u takvom stanju koje omogućava

završno ocjenjivanje prema tački 3.2 u Prilogu I ovog Pravilnika. Znak usaglašenosti se ne mora postaviti na svaki pojedinačni komad opreme pod pritiskom iz člana 5, tačka 2, koji sačinjavaju sklop. Pojedinačni komadi opreme pod pritiskom na kojima je postavljen znak usaglašenosti već su imali taj znak prije nego što su povezani u sklop. Kada je oprema ili sklop pod pritiskom predmet odredbi drugih propisa koji zahtijevaju postavljanje znaka usaglašenosti, smatra se da je oprema ili sklop u skladu i sa zahtjevima tih propisa. Kada se u prelaznim odredbama jednog ili više propisa dozvoljava proizvoñaču izbor, znak usaglašenosti pokazuje usaglašenost samo sa propisima koje je primijenio proizvoñač. U slučaju da su zahtjevi u tim propisima različiti, moraju se navesti u dokumentaciji, zapisima ili upustvima, zahtijevanim u propisima i priložiti uz opremu ili sklop pod pritskom.

Na opremu ili sklopove pod pritiskom ne smiju se postavljati oznake koje po sadržaju i obliku nalikuju znaku usaglašenosti i tako dovesti u zabunu treća lica. Postavljanje drugih oznaka na opremi ili sklopovima pod pritiskom dozvoljeno je, ako se time ne smanjuje vidljivost i čitljivost znaka usaglašenosti.

Član 16.

Nepravilno postavljnje znaka obavezne usaglašenosti

Kada nadležni inspekcijski organ utvrdi da je znak obavezne usaglašenosti nepravilno postavljen, proizvoñač je dužan da uskladi proizvod sa zahtjevima iz ovog Pravilnika, sprovoñenjem odgovarajućeg postupka za ocjenjivanje usaglašenosti, ili da prestane da upotrebljava znak.

Ako nadležni inspekcijski organ utvrdi da prekršaj nije otklonjen, mora preduzeti sve što je potrebno da ograniči ili zabrani stavljanje spornog proizvoda na tržište ili da se izvrši njegovo uklanjanje sa tržišta.

Član 17.

Odluke kojima se zahtijeva odbijanje ili ograni čenje

U svakoj odluci koja je donijeta u skladu sa ovim Pravilnikom a kojom se ograničava plasiranje na tržište i puštanje u rad ili zahtjeva povlačenje sa tržišta opreme pod pritiskom ili sklopova, moraju da se navedu tačne osnove na kojima je ista zasnovana. Takva odluka će biti dostavljena zainteresovanoj strani koja će istovremeno biti obaviještena o pravnim sredstvima koja su joj data po zakonima koji važe i o rokovima do kojih takva pravna sredstva važe.

II PRELAZNE ODREDBE

11

U prelaznom periodu koji važi od dana stupanja ovog pravilnika pa do prijema CG u EU , pri prozvodnji nove opreme pod pritiskom proizvodjači mogu da primjenjuju ovaj Pravilnik ili da koriste usluge inspekcijskog organa iz čl. 18. ovog Pravilnika.

Član 18.

INSPEKCIJSKI ORGAN Termoenergetska inspekcija obavlja preglede i odobrava tehničku dokumentaciju, pregled

konstrukcije i prvo ispitivanje pritiskom ,,opreme pod pritiskom'' proizvedene u Crnoj Gori. Pregledom i odobravanjem tehničke dokumentacije, ,,opreme pod pritiskom'' se provjerava

kvalitet izrañene konstrukcije i tehnoloških i drugih postupaka za obezbjeñenje sigurne i tehnički pravilne upotrebe ,,opreme pod pritiskom'' nakon izrade.

Pregled i odobravanje tehničke dokumentacije se obavlja na zahtjev proizvoñača ,,opreme pod pritiskom'' prije početka izrade.

Tehnička dokumentacija koja se izrañuje u najmanje dva primjerka mora sadržati tehnički opis, karakteristične podatke, proračun čvrstoće i konstrukcione crteže.

Pregled i odobravanje tehničke dokumentacije se potvrñuje na konstrukcionom crtežu i o tome se izdaje rješenje.

Pregled konstrukcije ,,opreme pod pritiskom'' vrši se posle potpuno završene izrade kod proizvoñača ,,opreme pod pritiskom'' a izuzetno posle montaže ako ,,opreme pod pritiskom'' nije mogla biti potpuno završena kod proizvoñača kao i kad se na mjesto montaže doprema u djelovima.

Pregledom konstrukcije ,,opreme pod pritiskom'' koji se vrši spolja i iznutra na neobojenoj i neizolovanoj posudi utvrñuje se da li upotrijebljeni materijal i cjelokupno izvoñenje ,,opreme pod pritiskom'' odgovara uslovima konstrukcije, proračunima i odobrenoj dokumentaciji.

Prvo ispitivanje pritiskom ,,opreme pod pritiskom'' vrši se kod proizvoñača ili na mjestu ugradnje ako je ,,oprema pod pritiskom'' isporučena u djelovima na mjestu korišćenja.

Prvim ispitivanjem pritiskom koji se obavlja bez ugradnje armature i mjerno regulacionih ureñaja se provjerava čvrstoća, nepropusnost i promjena oblika.

Proizvoñač ,,opreme pod pritiskom'', obezbjeñuje za obavljanje pregleda konstrukcije i ispitivanje pritiskom odobrenu tehničku dokumentaciju, dokaze o internoj kontroli, dokazi o upotrijebljenom materijalu, ocjenu zavarenih spojeva i uvjerenja o stručnoj osposobljenosti osoblja za zavarivanje.

Po uspješno obavljenom pregledu konstrukcije i prvom ispitivanju pritiskom proizvoñaču se izdaje uvjerenje.

Član 19.

Po isteku prelaznog perioda pri proizvodnji nove opreme pod pritiskom proizvodjači moraju da primjenjuju sve članove ovog pravilnika izuzev čl. 18. ovog pravilnika.

Član 20.

Odobrenje za materijale će u prelaznom periodu biti odobrenje koje izdaje ovlašćeno tijelo u CG iz člana 12 ovog Pravilnika. Izjava o usaglašenosti je, u prelaznom periodu, izjava o usaglašenosti koju izdaje proizvoñač prema Prilogu VII ovog Pravilika.

PRILOG I

12

OSNOVNI ZAHTJEVI ZA BEZBJEDNOST

UVODNE NAPOMENE 1. Obaveze koje proizilaze iz osnovnih zahtjeva za bezbjednost, utvrñenih u ovom Prilogu za

opremu, takoñe se primjenjuju i na sklopove ako postoji odgovarajuća opasnost. 2. Osnovni zahtjevi za bezbjednost utvrñeni u ovom Prilogu su obavezni. Obaveze utvrñene u

ovim zahtjevima primjenjuju se samo ako postoji odgovarajuća opasnost od opreme kada se ona koristi pod uslovima koje je predvidio proizvoñač.

3. Proizvoñač mora da analizira opasnosti, da bi odredio one opasnosti od pritiska koje se

odnose na njegovu opremu. Pri projektovanju i izradi, analiza opasnosti se mora uzeti u obzir.

4. Osnovni zahtjevi za bezbjednost moraju da se tumače i primjene tako što se uzima u obzir

najsavremenija i važeća dobra praksa u vrijeme projektovanja i izrade kao i tehničke i ekonomske činjenice koje su u skladu sa visokim stepenom zaštite zdravlja i opšte bezbjednosti.

1. OPŠTE

1.1 Oprema mora biti projektovana, izrañena i pregledana i ako treba, opremljena i ugradjena na takav način da obezbijedi njenu sigurnost kada se stavi u upotrebu u skladu sa uputstvom proizvoñača ili u razumno predvidivim uslovima.

Pri izboru najprihvatljivijih rješenja, proizvoñač se mora pridržavati datih principa po sljedećem

redosljedu: a) eliminisati ili smanjiti opasnost na što manju mjeru; b) primijeniti odgovarajuće mjere zaštite od opasnosti koja se ne može eliminisati; c) obavijestiti korisnika o opasnostima koje još postoje i navesti da li je potrebno

preduzimanje posebnih mjera da se smanje rizici u vrijeme ugradnje (montaže) i/ili upotrebe.

Ako postoji mogućnost, ili se može sa razlogom predvidjeti pogrešna upotreba koja je

potencijalni izvor opasnosti, oprema mora biti tako projektovana da se onemogući pogrešna upotreba. Ako to nije moguće, korisnik mora biti upozoren na te mogućnosti od strane proizvoñača, u tehničkom uputstvu i/ili znacima upozorenja na opremi.

2. PROJEKTOVANJE Opšte

Oprema mora biti pravilno projektovana na osnovu svih relevantnih faktora, kako bi bila bezbjedna u toku svog radnog vijeka.

U projektovanju se moraju koristiti odgovarajući koeficijenti sigurnosti i koristiti sveobuhvatne metode, koje su poznate, kako bi se, na dosljedan način, odredile odgovarajuće bezbjednosne granice prema svim mogućim greškama. Projektovanje za odgovaraju ću čvrsto ću

13

2.2.1 Oprema mora biti projektovana za odgovarajuća opterećenja prema namjeni i drugim predvidivim uslovima. Posebno se moraju uzeti u obzir sledeći faktori: a) unutrašnji, odnosno, spoljašnji pritisak, b) temperatura okoline i radna temperatura, c) statički pritisak i masa sadržaja u radnim i ispitnim uslovima, d) opterećenja usljed saobraćaja, vjetra, zemljotresa, e) sile i momenti koji nastaju od oslonca priključaka, cjevovoda, i sl., f) korozija i erozija, zamor, i sl., g) razlaganje nestabilnih fluida.

Različita opterećenja koja se mogu istovremeno pojaviti treba razmotriti uzimajući u obzir vjerovatnoću njihovog istovremenog pojavljivanja. 2.2.2 Projektovanje za odgovarajuću čvrstoću mora se vršiti:

a) po pravilu, prema proračunskoj metodi opisanoj u 2.2.3., i dopunjenoj po potrebi, eksperimentalnom metodom opisanom u 2.2.4., ili

b) prema eksperimentalnoj metodi bez proračuna, opisanoj u 2.2.4., ako je proizvod PSxV < 6000 bar L, ili proizvod PSxDN < 3000 bar.

2.2.3 Proračunska metoda (a) Opterećenja od pritiska u opremi i drugi vidovi opterećenja

Dozvoljena naprezanja za opremu moraju da se ograniče prema predvidljivim greškama u radnim uslovima. Moraju da se primjene koeficijenti bezbjednosti kojima će se eliminisati smanjenje čvrstoće nastalo u proizvodnji, od stvarnih radnih uslova, naprezanja, modela proračuna kao i karakteristika i ponašanja materijala.

Proračunske metode moraju obezbijediti dovoljan nivo sigurnosne granice, ako je moguće u skladu sa zahtjevima u tački 7.

Navedeni zahtjevi mogu se ispuniti primjenom jedne od sledećih metoda, kako u datom trenutku odgovara, ako treba sa dopunom ili kombinacijom sa drugom metodom: - projektovanje pomoću empirijske formule, - projektovanje pomoću analitičkih postupaka, - projektovanje pomoću mehanike loma. (b) Čvrstoća

Odgovarajuće projektne proračune treba upotrijebiti da bi se utvrdila primjerena čvrstoća opreme. Pri tome treba uzeti u obzir sljedeće:

- proračunski pritisak ne smije biti manji od maksimalnog dozvoljenog pritiska uzimajući u obzir najvišu hidrostatičku visinu i dinamički pritisak fluida i razlaganje nestabilnog fluida. Ako je posuda podijeljena na komore pod pritiskom, pregradni zid izmeñu komora mora biti projektovan na osnovu najvećeg mogućeg pritiska u jednoj komori u odnosu na najmanji mogući pritisak u susjednoj komori;

- proračunske temperature moraju biti u granicama bezbjednosti; - pri projektovanju moraju se uzeti u obzir sve moguće kombinacije temperature i pritiska koje

mogu nastati pri razumno predvidivim radnim uslovima za opremu; - maksimalna naprezanja i vršne koncentracije naprezanja moraju biti u okviru granica

bezbjednosti; - proračuni za ograničenje pritiska u opremi moraju uzeti u obzir vrijednosti za odgovarajuće

osobine materijala, bazirane na dokumentovanim podacima, a koje su u vezi sa odredbama iznijetim u tački 4. zajedno sa odgovarajućim koeficijentima sigurnosti. Karakteristike materijala koje se moraju razmotriti, ako je to primjenljivo, su sledeće:

� granica razvlačenja, 0,2 % ili 1,0 % napon tečenja, ako je moguće pri proračunskoj

14

temperaturi, � zatezna čvrstoća, � čvrstoća koja zavisi od vremena, t.j. čvrstoća puzanja, � podaci o zamoru, � Jangovi moduli (moduli elastičnosti), � odgovarajući koeficijent istezanja (trajna deformacija), � čvrstoću na udar (žilavost), � otpornost na prsline,

- mora da se primijeni odgovarajuća valjanost zavarenog spoja za navedena svojstva materijala, koji zavisi od postupka ispitivanja bez razaranja, od kvaliteta materijala koji se spajaju i od pretpostavljenih radnih uslova;

- projekat mora uzeti u obzir sve razumno predvidive mehanizme vremenskog oštećenja (na pr. korozija, puzanje, zamor) srazmerno namijenjenoj upotrebi opreme. U uputstvima pomenutim u tački 3.4, neophodno je uzeti u obzir zahtjeve bitne za vijek trajanja opreme, na pr: � za puzanje; projektovani časovi rada na specificiranim temperaturama, � za zamor; projektovani broj ciklusa za specificiranim nivoima naprezanja, � za koroziju; projektovani dodatak za koroziju.

(c) Aspekti stabilnosti

Ako proračunata debljina ne obezbjedjuje odgovarajuću stabilnost konstrukcije, moraju se preduzeti odgovarajuće mjere za poboljšanje stanja uzimajući u obzir rizike kod prevoza i rukovanja. 2.2.4 Projektovanje eksperimentalnom metodom

Validnost projekta opreme, u cjelini ili djelovima, može se izvršiti primjenom odgovarajućeg programa ispitivanja na reprezentativnom uzorku opreme ili kategorije opreme.

Program ispitivanja mora biti jasno definisan prije ispitivanja i prihvaćen od ovlašćenog tijela, odgovornog za postupke ocjenjivanja usaglašenosti projekta po odgovarajućem modulu, gde je to primjenljivo.

Program mora da definiše uslove ispitivanja i kriterijume za prihvatanje ili odbijanje projekta. Stvarne vrijednosti osnovnih mjera i karakteristika materijala, koji sačinjavaju ispitivanu opremu, moraju biti utvrñene prije ispitivanja.

Kada je to izvodljivo, za vrijeme trajanja ispitivanja prate se kritične zone opreme sa odgovarajućim instrumentima, sposobnim da registruju deformacije i naprezanja sa zahtjevanom tačnošću.

Program ispitivanja mora obuhvatiti: (a) Ispitivanje čvrstoće pritiskom, čiji je cilj da se provjeri da pod pritiskom, pri utvrdjenom nivou

bezbjednosti u odnosu na najviši radni pritiskak, oprema ne pokazuje propuštanja ili deformacije koje prelaze utvrñene vrijednosti. Ispitni pritisak mora da se odredi na osnovu razlika izmeñu vrijednosti geometrijskih karakteristika i karakteristika materijala, mjerenih pod uslovima ispitivanja i vrijednosti korišćenih za projektovanje. Ovdje treba uzeti u obzir i razlike izmeñu projektovane temperature i temperature za vrijeme ispitivanja.

(b) Kada postoji rizik od deformacija i zamora, odgovarajuća ispitivanja odreñena na osnovu

radnih uslova predviñenih za opremu, na primjer vrijeme izlaganja utvrdjenoj temperaturi, broj ciklusa za utvrdjen nivo opterećenja, itd.

15

(c) Ako je neophodno, dodatna ispitivanja po pitanju drugih faktora pomenutih u 2.2.1 kao što su: korozija, spoljna oštećenja, itd.

2.3 Odredbe za osiguranje bezbjednog rukovanja i r ada

Način rada, specificiran za opremu, mora biti takav da isključuje svaku predvidljivu opasnost u rukovanju opremom. Posebno treba obratiti pažnju, ako je to moguće, na sljedeće:

- zatvaranje i otvaranje, - opasno snižavanje pritiska kroz ureñaj za rasterećenje pritiska, - ureñaje za sprečavanje fizičkog pristupa dok postoji pritisak ili vakum, - temperaturu spoljne površine, imajući u vidu namjenu, - razlaganje nestabilnih fluida.

Oprema koja ima ugrañena prilazna vrata mora biti opremljena automatskim ili ručnim

ureñajem koji korisniku omogućava da lako utvrdi da otvaranje neće prouzrokovati neku opasnost. Zatim, gdje se otvorom može brzo rukovati, oprema mora biti snabdjevena ureñajem koji sprječava otvaranje, ako pritisak ili temperatura fluida predstavljaju opasnost. 2.4 Sredstva za ispitivanje (a) Oprema mora biti projektovana i konstruisana tako da se mogu obaviti sva neophodna

ispitivanja kojima se utvrñuje bezbjednost; (b) Sredstva za odreñivanje unutrašnjeg stanja opreme moraju biti dostupna tamo gdje je

neophodno osigurati stalnu bezbjednosti opreme, kao što su otvori na prilazima, koji treba da omoguće fizički pristup u unutrašnjost opreme tako da se mogu vršiti odgovarajuća ispitivanja, bezbjedno i ergonomski;

(c) Druga sredstva za osiguranje stanja bezbjednosti opreme mogu se primjeniti: - kada je otvor premalen za fizički pristup u unutrašnjost opreme , ili - gdje bi otvaranje opreme nepovoljno uticalo na njenu unutrašnjost, ili - gdje se pokazalo da supstanca koju sadrži oprema, nije štetna po materijal od kojeg je

oprema izrañena i gde nijesu predvidljivih drugih mehanizma unutrašnjeg oštećenja. 2.5 Načini odmuljivanja i odzra čivanje

Odmuljivanje i odzračivanje opreme pod pritiskom mora se izvršiti na način da se: - izbjegnu štetna dejstva kao što su hidraulični udar, implozija, korozija i nekontrolisane

hemijske reakcije. Sve faze rada i ispitivanja, posebno ispitivanja pritiskom treba razmotriti. - omogući čišćenje, pregled i održavanje na bezbjedan način.

2.6 Korozija ili druga vrsta hemijskog dejstva

Tamo gde je potrebno, treba obezbijediti odgovarajuće dodatak na debljinu materijala ili zaštitu protiv korozije ili druge vrste hemijskog dejstva, imajući u vidu namjenu i predvidljivu upotrebu. 2.7 Habanje

Tamo gde se mogu pojaviti opasnosti od erozije ili abrazije, potrebno je preduzeti odgovarajuće mjere da se:

- taj uticaj svede na najmanju mjeru, odgovarajućim projektovanjem, npr. povećanom debljinom materijala ili upotrebom obloga ili premaza;

- omogući zamjena djelova koji su najviše ugroženi; - skrene pažnja na mjere neophodne za bezbjednu upotrebu u uputstvima za rad prema

tački 3.4. 2.8 Sklopovi

16

Sklopovi moraju biti projektovani tako da: - djelovi koje treba sklopiti budu pouzdani za rad opreme , - se mogu pravilno spojiti na odgovarajući način.

2.9 Priklju čci za punjenje i pražnjenje

Gdje je to moguće, oprema treba da bude tako projektovana i snabdjevena sa pomoćnim ureñajima, ili priključcima za njihovu montažu, kako bi se omogućilo bezbjedno punjenje i pražnjenje sa obzirom na opasnosti kao što su: (a) kod punjenja:

- da se ne prepuni ili ne stvori preveliki pritisak (što se posebno odnosi na količinu punjenja i pritisak pare pri referentnoj temperaturi);

- nestabilnost opreme pod pritiskom. (b) kod pražnjenja: nekontrolisano ispuštanje fluida pod pritiskom. (c) kod punjenja ili pražnjenja: nesigurno priključivanje i isključivanje. 2.10 Zaštita od prekora čenja dozvoljenih granica kod opreme pod pritiskom

Gdje se, pod predvidljivim uslovima, mogu preći dozvoljene granice, oprema pod pritiskom

mora biti opremljena, ili predviñena za priključenje, sa odgovarajućim zaštitnim ureñajem, ukoliko nije predviñena zaštita opreme pomoću nekog drugog zaštitnog ureñaja u okviru nekog sklopa.

Odgovarajući ureñaj, ili kombinacija takvih ureñaja, mora biti odreñena na osnovu posebnih karakteristika opreme ili sklopa. Odgovarajući sigurnosni ureñaji i kombinacije istih obuhvataju sljedeće: (a) sigurnosne ureñaje prema opisu u članu 2, tačka 2.1.3, ovog Pravilnika, (b) ako to odgovara, odgovarajuće kontrolne ureñaje kao što su indikatori i/ili alarmi koji omogućavaju preduzimanje odgovarajućih mjera, bilo ručno ili automatski, kako bi se oprema pod pritiskom održala u okviru dozvoljenih granica. 2.11 Sigurnosni ure ñaji 2.11.1 Sigurnosni ureñaj mora:

- da bude projektovan i konstruisan tako da bude pouzdan i pogodan za svoju namjenu, i da se u obzir uzme mogućnost održavanja i ispitivanja ureñaja, gdje je to potrebno;

- da bude nezavisan od drugih funkcija, ukoliko njegova funkcija nije vezana sa takvim drugim funkcijama;

- da bude u saglasnosti sa odgovarajućim projektnim principima da bi se postigla odgovarajuća i pouzdana zaštita. Ovi principi uključuju konkretno, sigurnosne module, redundantnost, raznovrsnost i samodijagnostiku.

2.11.2 Ureñaji za ograničenje pritiska

Ovi ureñaji moraju biti tako projektovani da pritisak ne može dugotrajno prekoračiti maksimalno dozvoljeni pritisak PS; kratkotrajno povećanje pritiska je dozvoljeno prema tački 7.3.

2.11.3 Ureñaji za praćenje temperature

Ovi ureñaji moraju imati odgovarajuće vrijeme reagovanja po pitanju bezbjednosti, u saglasnosti sa funkcijom mjerenja.

17

2.12 Spoljni požar Oprema mora biti tako projektovana i opremljena odgovarajućim ureñajima ili sa priključcima

za njihovu ugradnju, kako bi se ispunili zahtjevi za ograničenje štete u slučaju spoljnjeg požara. 3. PROIZVODNJA 3.1 Proizvodne procedure

Proizvoñač mora da obezbjedi pravilno izvoñenje svih postupaka, predviñenih u fazi projektovanja, primjenom odgovarajuće tehnike i važećih procedura. 3.1.1 Priprema sastavnih djelova

Priprema sastavnih djelova (na pr. oblikovanje i zakošavanje površina za zavarivanje) ne smije mijenjati mehaničke karakteristike djelova. 3.1.2 Nerastavljivi spojevi (trajno spajanje)

Nerastavljivi spojevi i susjedne zone moraju biti izvedene bez ikakvih površinskih ili unutrašnjih oštećenja (defekata).

Osobine nerastavljivih spojeva moraju ispuniti minimalne osobine specificirane za materijale koji se spajaju, (ukoliko druge relevantne vrijednosti za osobine nijesu uzete u projektnom proračunu)

Na opremi, nerastavljivo spajanje djelova koji su izloženi pritisku i djelova koji su neposredno spojeni sa njima, mora izvršiti kvalifikovano osoblje u skladu sa odgovarajućim radnim procedurama .

Na opremi pod pritiskom, kategorija II,III, i IV radne procedure i osoblje moraju biti potvrñeni od kompetentne treće strane koja, po izboru proizvoñača, može biti:

- ovlašćeno tijelo; - ovlašćeno tijelo treće strane, ovlašćeno od Ministarstva za ekonomski razvoj, kako je

predviñeno u članu 13. ovog Pravilnika.

Da bi izdala ove potvrde, organizacija ovlašćeno tijelo treće strane mora izvršiti ispitivanja i testove navedene u odgovarajućim usaglašenim nacionalnim harmonizovanim standardima, ili istovjetna ispitivanja i testiranja, ili da prizna rezultate ako to neko drugi uradi. 3.1.3 Ispitivanja bez razaranja

Ispitivanja bez razaranja nerastavljivih spojeva na opremi treba da izvrši kvalifikovano osoblje. Za opremu iz kategorija III i IV, kvalifikovanost osoblja mora da potvrdi ovlašćeno tijelo treće strane, imenovana od Ministrastva za ekonomski razvoj, prema članu 13. ovog Pravilnika. 3.1.4 Termička obrada

Ako postoji opasnost da postupak proizvodnje može promijeniti osobine materijala u tolikoj mjeri da se umanji bezbjednost opreme pod pritiskom, tada treba primjeniti odgovarajuću termičku obradu u odreñenoj fazi proizvodnje. 3.1.5 Sledljivost

Za identifikaciju materijala od koga su napravljene komponente opreme otporne na pritisak, moraju se uspostaviti i održavati odgovarajuće procedure; od prijema, preko proizvodnje, pa do završnog ispitivanja proizvedene opreme pod pritiskom.

18

3.2 Završno ocjenjivanje

Oprema mora biti podvrgnuta završnom ocjenjivanju, i to:

3.2.1 Završno kontrolisanje

Oprema mora biti podvrgnuta završnom kontrolisanju, vizuelno i pregledom pratećih dokumenata, radi procjene usaglašenosti sa zahtjevima ovog Pravilnika. Ispitivanje obavljeno tokom proizvodnje može se takoñe uzeti u obzir. Ukoliko je iz bezbjednosnih razloga potrebno, u toku proizvodnje treba izvršiti završno kontrolisanje sa unutrašnje i spoljne strane svakog dijela opreme, gde to u datom trenutku odgovara (na primjer gdje nije više moguć pregled tokom završnog kotrolisanja). 3.2.2 Probno ispitivanje

Završno ocjenjivanje opreme pod pritiskom mora obuhvatiti i ispitivanje zadržavanja nadpritiska u formi hidrostatičkog pritiska jednakim ili većim od vrijednosti navedene u 7.4.

Za kategoriju I, serijski proizvedenu opremu, ovo ispitivanje se može sprovesti na statističkoj osnovi.

Ako je hidrostatičko ispitivanje pritiskom štetno ili neizvodljivo, mogu se obaviti druga priznata ispitivanja. Za ispitivanja, drugačija od hidrostatičkog ispitivanja pritiskom, treba primijeniti dodatne mjere, kao što je ispitivanje bez razaranja ili druge metode iste važnosti, prije nego što se vrši ispitivanje. 3.2.3 Pregled sigurnosnih ureñaja

Za sklopove, završno ocjenjivanje mora takoñe obuhvatiti provjeru sigurnosnih ureñaja u cilju provjere potpune usaglašenosti sa zahtjevima navedenim u 2.10. 3.3 Obilježavanje i stavljanje etiketa Osim znaka usaglašenosti opisanog u članu 15. ovog Pravilnika, treba obezbijediti sljedeće podatke: (a) za svu opremu pod pritiskom:

- ime i adresa ili drugi način identifikacije proizvoñača i, ako to u datom trenutku odgovara, njegovog ovlašćenog predstavnika;

- godina proizvodnje; - identifikacija opreme pod pritiskom prema karakteristikama, kao što je tip, identifikacija serije

ili partije i serijski broj; - bitne maksimalne / minimalne dozvoljene radne parametre.

(b) zavisno od tipa opreme pod pritiskom, dodatne informacije neophodne za bezbjednu ugradnju, rad ili upotrebu i, ako je to moguće, održavanje i periodične preglede, kao što su:

- zapremina V opreme pod pritiskom, u L, - nazivni prečnik cjevovoda DN, - primijenjeni ispitni pritisak PT, u bar i vrijeme ispitivanja, - podešeni pritisak sigurnosne opreme, u bar, - izlazna snaga opreme pod pritiskom, u KW, - napojni napon, u V, - namijenjena upotreba, - koeficijent punjenja, u kg/L, - maksimalna masa punjenja, u kg, - ukupna (tara) masa, u kg,

19

- grupa proizvoda. (c) ako je neophodno, na siguran način fiksirati na opremu crtež upozorenja kojim se skreće pažnja na pogrešnu upotrebu. Znak usaglašenosti i neophodni podaci moraju biti postavljeni na opremu pod pritiskom ili na identifikacionoj pločici čvrsto postavljenoj na opremu, izuzev:

- ako u datom trenutku odgovara, odgovarajuća dokumentacija može biti upotrijebljena kako bi se izbjeglo ponavljanje oznaka pojedinih djelova, kao što su cijevne komponente namijenjene za isti sklop. Ovo se odnosi na znak usaglašenosti i druge oznake i etikete pomenute u ovom Prilogu,

- ako je oprema suviše mala, na pr. pomoćni ureñaji, podaci pomenuti pod (b) mogu biti navedeni na etiketi pričvršćenoj na tu opremu,

- stavljanje etiketa ili drugi odgovarajući način označavanja može biti upotrijebljen za materiju kojom će se oprema puniti i upozorenja pomenuta pod (c), ali pod uslovom da ostane čitljiva tokom odgovarajućeg vremenskog perioda.

3.4 Radna uputstva (a) Kada se oprema pod pritiskom stavlja na tržište, uz nju moraju biti data i uputstva za korisnika, koja sadrže sve neophodne informacije o bezbjednosti koje se odnose na:

- montažu, uključujući sklapanje, različitih djelova opreme, - puštanje u rad, - održavanje, uključujući provjere, koje vrši korisnik.

(b) Uputstva moraju obuhvatiti podatke pričvršćene uz opremu u skladu sa 3.3, osim identifikacije serije, i uz njih moraju biti dati, gde je to moguće, tehnički dokumenti, crteži i dijagrami neophodni za puno razumijevanje ovih uputstava; (c) Ako je potrebno, ova uputstva se moraju odnositi i na opasnosti od pogrešne upotrebe, u skladu sa 1.3, i posebne uslove projekta, u skladu sa 2.2.3. 4. MATERIJALI

Materijali, koji se koriste za izradu opreme pod pritiskom, moraju biti pogodni za takvu namjenu za planirani vijek trajanja.

Dodatni materijal za zavarivanje i drugi materijali za spajanje moraju ispuniti zahtjeve iz 4.1, 4.2 (a), i prvog stava 4.3 na odgovarajući način, prije ili poslije spajanja. 4.1 Materijali za djelove optere ćene pritiskom moraju: (a) imati odgovarajuće osobine za sve radne uslove koji se mogu normalno predvidjeti i za sve uslove ispitivanja, a posebno, oni moraju imati dovoljnu žilavost i čvrstoću. U posebnim slučajevima, karakteristike materijala moraju biti u saglasnosti sa zahtjevima iz 7.5.ovog Priloga. Osim toga, kod izbora materijala treba posebno voditi računa da se izbjegne krti lom, a ako se iz nekih posebnih razloga mora upotrijebiti krti materijal, tada treba preduzeti odgovarajuće mjere. (b) da budu dovoljno hemijski otporni na fluide koji se nalaze u opremi pod pritiskom; hemijske i fizičke osobine neophodne za radnu bezbjednost ne smiju biti ugrožene tokom planiranog vijeka trajanja opreme. (c) da ne budu značajno ugroženi starenjem. (d) da budu pogodni za namijenjene procesne postupke.

20

(e) da budu odabrani tako da nema neželjenih efekata kada su različiti materijali u meñusobnom dodiru. 4.2 (a) Proizvoñač opreme mora na odgovarajući način definisati vrijednosti neophodne za projektne proračune pomenute u 2.2.3 i bitne karakteristike materijala i postupanje sa njima, kako je to navedeno u 4.1. (b) Proizvoñač mora da obezbijedi u svojoj tehničkoj dokumentaciji elemente koji ukazuju na usaglašenost sa specifikacijama materijala iz Pravilnika, na jedan od sledećih načina:

- korišćenjem materijala koji su u skladu sa harmonizovanim standardima; - korišćenjem materijala obuhvaćenih Evropskim odobrenjem za materijale za opremu pod

pritiskom u skladu sa članom 9. ovog Pravilnika; - pomoću odgovarajućih odobrenja za materijale.

(c) Za opremu iz kategorija III i IV, odobrenje za materijal navedeno u trećem stavu u (b) mora biti dato od strane ovlašćene organizacije koja je odgovorna za postupke ocjene usaglašenosti opreme. 4.3 Proizvoñač opreme mora preduzeti odgovarajuće mjere za osiguranje da je materijal koji se koristi u saglasnosti sa zahtjevanom specifikacijom.

U posebnom slučaju, dokumenta koja priprema proizvoñač materijala, a kojima se potvrñuje usaglašenost sa nekom specifikacijom, moraju biti pribavljena za sve materijale.

U slučaju glavnih djelova opreme, opterećenih pritiskom, za kategorije II,III i IV, to mora biti u formi sertifikata za specifičnu kontrolu proizvoda.

Ako proizvoñač materijala ima odgovarajući sistem osiguranja kvaliteta, sertifikovan od kompetentnog sertifikacionog tijela, akreditovanog od ATCG ili registrovanog u Evropskoj uniji, i koji je prošao posebno ocjenjivanje za materijale, tada se sertifikati izdati od proizvoñača materijala smatraju usklañenim sa relevantnim zahtjevima ove tačke.

POSEBNI ZAHTJEVI ZA OPREMU POD PRITISKOM

Kao dopuna važećim zahtjevima iz tačaka 1 do 4, zahtjevi, obuhvaćeni tačkama 5 i 6, primjenjuju se na opremu pod pritiskom. 5. OPREMA POD PRITISKOM KOJA SE GRIJE PLAMENOM ILI NA NEKI DRUGI

NAČIN, SA RIZIKOM OD PREGRIJAVANJA KAKO JE POMENUTO U ČLANU 5

Ova oprema pod pritiskom obuhvata:

- parne i toplovodne generatore pomenute u članu 5, tačka 5.2, kao što su plameni parni i vrelovodni bojleri, pregrIjači i dogrIjači, bojleri na otpadnu toplotu, bojleri na spaljivanje otpada, bojleri sa elektrodnim i potopljenim električnim grIjačima, štednjaci pod pritiskom, zajedno sa njihovim pomoćnim priborom, i gde je primjenjivo, njihovim sistemom za tretman napojne vode i za snabdijevanje gorivom, i

- procesno - grejnu opremu za druge namjene osim proizvodnje pare i tople vode što je

pomenuto u članu 5, tačka 5.1, kao što su grijači za hemijske i druge slične procese, i oprema za proizvodnju hrane pod pritiskom. Ova oprema pod pritiskom mora biti proračunata, projektovana i konstruisana tako da se izbjegne rizik od velikog gubitka sadržaja od pregrjavanja. Posebno se mora obezbijediti, ako je moguće, sljedeće:

(a) odgovarajuća sredstva zaštite koja služe za ograničavanje radnih parametara kao što je

dovod toplote, odvod toplote i, ako je moguće, nivo fluida da bi se izbjegao svaki rizik od lokalnog i opšteg pregrijavanja;

21

(b) pojedina mjesta za uzimanje uzoraka gdje je to potrebno radi procjene karakteristika

fluida da bi se izbjegla opasnost od naslaga i/ili korozije;

(c) odgovarajući način da se eliminiše rizik od naslaga; (d) predvidjeti uklanjanje preostale toplote poslije zaustavljanja postrojenja; (e) preduzeti korake da se izbjegne opasna akumulacija zapaljivih smješa gorivih materija i

vazduha ili vraćanje plamena.

6. CJEVOVOD POMENUT U ČLANU 5, TAČKA 5.3

Projekat i konstrukcija moraju obezbijediti sljedeće: (a) da se rizik od prekomjernog naprezanja zbog nedopustivog slobodnog kretanja ili prekomjernih

sila koje se stvaraju na pr. na prirubnicama, priključcima, mjehovima ili crijevima, adekvatno kontroliše pomoću nosača, graničnika, ankera ili centriranjem i prednaprezanjem;

(b) da se, gdje postoji mogućnost kondenzacije u cjevovodu za gasovite fluide, obezbijedi dreniranje i uklanjanje naslaga iz nižih zona radi izbjegavanja štete od vodenog udara ili korozije;

(c) da se obrati pažnja na moguće oštećenje od turbulencije i formacije vrtloga; relevantni djelovi pomenuti u 2.7 mogu se primjeniti;

(d) da se obrati pažnja na rizik od zamora materijala zbog vibracija u cijevima; (e) da se, gdje se u cjevovodu nalaze fluidi iz grupe 1, predvide odgovarajuća sredstva za izolovanje "odvodnih" cijevi čija veličina predstavlja veliki rizik.

(f) da se smanji rizik od nenamjernog pražnjenja; tačke odvoda moraju biti jasno obilježene na postojanom mjestu, sa oznakom fluida koji je tu smješten;

(g) da se položaj i trasa podzemnog cjevovoda evidentiraju najmanje u tehničkoj dokumentaciji, kako bi se omogućilo bezbjedno održavanje, pregled ili popravka.

7. SPECIFIČNI KVANTITATIVNI ZAHJEVI ZA ODRE ðENU OPREMU POD PRITISKOM

Sljedeće odredbe se primjenjuju kao opšte pravilo. Meñutim, gde se one ne primjenjuju, uključujući slučajeve gdje ne postoji pozivanje na odreñene materijale i gdje se ne primjenjuju usaglašeni MEST, proizvoñač mora dokazati da su preduzete odgovarajuće mjere kako bi se postigao ekvivalentni nivo bezbjednosti.

Ova tačka je sastavni dio Priloga I. Odredbe navedene u ovoj tački, dopunjuju osnovne zahtjeve iz tačaka 1 do 6 Priloga I za opremu na koju se odnose. 7.1 Dozvoljena naprezanja 7.1.1 Simboli

Re/t, granica tečenja, pokazuje vrijednost pri obračunskoj temperaturi od: - gornje granice tečenja za materijale predstavljene sa gornjom i donjom granicom

tečenja; - 1,0% konvencionalnog napona tečenja za austenitne čelike i nelegirani aluminijum; - 0,2% konvencionalnog napona tečenja u drugim slučajevima.

Rm/20 pokazuje najmanju vrijednost zatezne čvrstoće pri 200.

22

Rm/t označava zateznu čvrstoću pri proračunskoj temperaturi. 7.1.2 Dozvoljeno opšte naprezanje membrane za veći dio statičkih naprezanja i za temperature izvan oblasti gdje veće puzanje ne smije preći manje od navedenih vrijednosti, prema materijalu koji je upotrijebljen:

- u slučaju feritnog čelika, uključujući normalizovani (normalizovani valjani) čelik, a isklučujući sitnozrnasti čelik i specijalno termički obrañen čelik: 2/3 od Re/t i 5/12 od Rm/20,

- u slučaju austenitnog čelika: - ako je izduženje posle loma veće od 30%: 2/3 od Re/t, - ili, alternativno, ako izduženje posle loma prelazi 35%: 5/6 od Re/t i 1/3 od Rm/t. - u slučaju nelegiranog ili niskolegiranog livenog čelika: 10/19 od Re/t i 1/3 od Rm/20, - u slučaju aluminijuma: 2/3 od Re/t, - u slučaju legura aluminijuma, isključujući gašenjem otvrdnute legure: 2/3 od Re/t i 5/12 od

Rm/20. 7.2 Koeficijenti spajanja

Za zavarena spojeve, koeficijent spajanja ne smije preći sljedeće vrijednosti:

- kod opreme koja se podvrgava ispitivanju sa razaranjem ili bez razaranja koji potvrñuju da cijela serija spojeva ne pokazuje značajne kvarove: 1 ,

- kod opreme sa ispitivanjem bez razaranja, slučajnim uzorkovanjem: 0,85 , - kod opreme gdje se ne vrši ispitivanje bez razaranja nego samo vizuelni pregled: 0,7.

Tip napona i mehaničke i tehnološke karakteristike spoja treba takoñe uzeti u obzir, ako je

potrebno. 7.3 Ureñaji za ograni čenje pritiska, posebno za posude pod pritiskom

Kratkotrajno povećanje pritiska (talas), pomenuto u 2.11.2, može biti samo do 10% od najvećeg dozvoljenog pritiska. 7.4 Pritisak kod hidrostati čkog ispitivanja

Kod posuda pod pritiskom, pritisak hidrostatičkog ispitivanja pomenut u 3.2.2 ne smije biti manji od:

- pritiska koji odgovara maksimalnom opterećenju kojem oprema pod pritiskom može biti izložena u toku rada, uzimajući u obzir najveći dozvoljeni pritisak i njegovu najveću dozvoljenu temperaturu, pomnoženo sa koeficijentom 1,25, ili;

- najvećeg dozvoljenog pritiska pomnoženog sa koeficijentom 1,43, uzimajući vrijednost koja je veća.

7.5 Karakteristike materijala

Ukoliko druge vrijednosti nisu zahtjevane u skladu sa drugim kriterijumima koje treba uzeti u obzir, smatra se da je čelik dovoljno žilav da zadovolji zahtjeve iz 4.1 (a) ako, kod ispitivanja na kidanje obavljenog po standardnom postupku, ima istezanje posle kidanja ne manje od 14%, i energiju udara izmerenu na ISO V ispitivanju ne manju od 27J, pri temperaturi koja nije veća od 200 C ali ni veća od najniže predviñene radne temperature.

PRILOG II

23

KATEGORIZACIJA OCJENA USAGLAŠENOSTI

1. Oznake u poljima na slikama označavaju kategorije (I do IV), odreñene sljedećim modulima: I = Modul A II = Moduli A1, D1, E1 III = Moduli B1 + D, B1 + F, B + E, B + C1, H IV = Moduli B + D, B + F, G, H1 2. Sigurnosni ureñaji definisani u članu 2, tačka 2.1.3, i pomenuti u članu 5, tačka 5.4, klasifikovani su kao kategorija IV. Meñutim, kao izuzeće, sigurnosni ureñaji proizvedeni za opremu koja je specifična mogu biti klasifikovani u istu kategoriju kao i oprema koju štite. 3. Pomoćni ureñaji pod pritiskom, definisani u članu 2, tačka 2.1.4, i pomenuti u članu 5, tačka 5.4, klasifikuju se na osnovu: - njihovog maksimalnog dozvoljenog pritiska PS, i - njihove zapremine V ili nazivnog prečnika DN, kako u datom trenutku odgovara, i - grupe fluida za koje su namijenjeni, a odgovarajuće slike za posude ili cjevovode treba koristiti za odreñivanje kategorije ocjene usaglašenosti. 4. Demarkacione linije, prikazane na slikama 1 do 9, odreñuju gornju granicu za svaku kategoriju. Dijagra m 1. Posude, član 5, tačka .1.1, podta čka a, prva crtica Izuzetno, posude namijenjene za nestabilne gasove, a koje spadaju u kategorije I ili II na osnovu Slike 1, moraju biti klasifikovane u kategoriju III.

Dijagram 2.

24

Posude, član 5, tačka 1.1, podta čka a, druga crtica Izuzetno, prenosni ureñaji za gašenje požara i boce za opremu za disanje moraju se klasifikovati najmanje u kategoriju III.

Dijagram 3. Posude, član 5, tačka1.1, podta čka b, prvia crtica

Dijagram 4 Posude, član 5, tačka 1.1, podta čka b, druga crtica

Izuzetak su sklopovi namijenjeni za proizvodnju tople vode prema članu 5, tačka 5.5, podtačka 5.5.3, koji moraju biti podvrgnuti: EC ispitivanju projekta (Modul B1) u pogledu usaglašenosti sa

Osnovnom zahtjevima za bezbjednost navedenim u tačkama 2.10, 2.11, 3.4, 5.(a) i 5.(d) u Prilogu I, ili ocjenjivanju potpunog sistema za osiguranje kvaliteta (Modul H).

25

Dijagram 5. Oprema pod pritiskom, član 5, tačka 1.2. Izuzetak su aparati za kuvanje pod pritiskom čiji projekat se mora podvrgnuti postupku za ocjenjivanje usaglašenosti, najmanje prema jednom od modula iz kategorije III.

Dijagram 6. Cjevovod, član 5, tačka 1.3, podta čka b, prva crtica. Izuzetno, cjevovod namijenjen za nestabilne gasove, a koji spada u kategoriju I ili II na osnovu Slike 6, mora biti klasifikovan u kategoriju III.

26

Dijagram 7. Cjevovod, član 5, tačka 1.3, podta čka a, druga crtica. Izuzetno, svaki cjevovod koji sadrži fluide na temperaturi većoj od 350O C i spada u kategoriju II na osnovu Slike 7, mora biti klasifikovan u kategoriju III.

Dijagram 8. Cjevovod, član 5, tačka 1.3, podta čka b, prva crtica.

27

Dijagram 9. Cjevovod, član 5, tačka 1.3, podta čka b, druga crtica.

28

PRILOG III POSTUPCI ZA OCJENJIVANJE USAGLAŠENOSTI Postupci za ocjenjivanje usaglašenosti opreme pod pritiskom utvrñeni ovim prilogom primjenjuju se i za sklopove: Modul A (interna kontrola proizvodnje) 1. Ovaj modul opisuje postupak kojim proizvoñač ili njegov ovlašćeni predstavnik, koji izvršava obaveze iz tačke 2, obezbjeñuje i daje izjavu, da oprema ispunjava zahtjeve Pravilnika koji se na nju odnose. Proizvoñač ili njegov ovlašćeni predstavnik mora postaviti znak usaglašenosti na svaku jedinicu opreme i izdati pisanu izjavu o usaglašenosti. 2. Proizvoñač mora da izradi tehničku dokumentaciju u skladu sa tačkom 3. Proizvoñač ili njegov predstavnik, tehničku dokumentaciju mora da je čuva i omogući uvid nacionalnom organu inspekcije, u periodu od najmanje 10 godina od prestanka proizvodnje opreme pod pritiskom na koju se tehnička dokumentacija odnosi.Kada ni proizvoñač ni njegov ovlašćeni predstavnik nemaju sjedište u CG, obavezu čuvanja tehničke dokumentacije ima lice koje stavlja u promet opremu pod pritiskom. 3. Tehnička dokumentacija mora da omogući ocjenjivanje usaglašenosti opreme sa zahtjevima Pravilnika. Dokumentacija mora, u mjeri u kojoj je to potrebno za ocjenjivanje usaglašenosti, da obuhvati projektovanje, proizvodnju i funkcionisanje opreme, i mora da sadrži: - opšti opis opreme; - razvojne i radioničke crteže i šeme djelova, podsklopova, električnih kola itd.; - opise i objašnjenja neophodne za razumijevanje navedenih crteža i šema, i rada opreme; - spisak standarda pomenutih u članu 7. koji su, primijenjeni u cjelosti djelimično, i opise rješenja primijenjenih da bi se zadovoljili osnovni zahtjevi Pravilnika, tamo gdje nijesu primijenjeni standardi pomenuti u članu 7.; - rezultate projektnih proračuna, sprovedenih pregleda itd.; - izvještaje o ispitivanju. 4.Proizvoñač ili njegov ovlašćeni predstavnik, kopiju izjave o usaglašenosti, moraju da čuvaju , zajedno sa tehničkom dokumentacijom. 5. Proizvodjač mora da preduzme sve neophodne mjere u proizvodnom procesu da proizvedena oprema bude u skladu sa tehničkom dokumentacijom, navedeno u tački 2. i sa zahtjevima Pravilika. Modul A1 (interna kontrola proizvodnje sa nadzorom završnog ocjenjivanja) Pored zahtjeva modula A, primjenjuju se i sljedeći zahtjevi: Završno ocjenjivanje mora sprovoditi proizvoñač ali pod nadzorom ovlašćenog tijela, odabranog od strane proizvoñača, a koji se vrši putem nenajavljenih posjeta. Prilikom nenajavljenog nadzora ovlašćeno tijelo mora: - da utvrdi da proizvoñač zaista obavlja završno ocjenjivanje u skladu sa tačkom 3.2, Priloga I, - da izvrši izbor uzoraka opreme pod pritiskom iz proizvodnje ili skladišta radi vršenja kontrole.

29

Ovlašćeno tijelo ocjenjuje potreban broj uzoraka i utvrñuje da li je potrebno izvesti, ili dati da se izvede, kompletnu ili djelimičnu završnu kontrolu na uzorcima opreme. Ukoliko jedna ili više jedinica opreme pod pritiskom ne zadovoljava, ovlašćeno tijelo mora preduzeti odgovarajuće mjere. Proizvoñač mora postaviti identifikacioni broj ovlašćenog tijela na svaku jedinicu opreme pod pritiskom. Modul B (potvr ñivanje tipa) 1. Ovaj modul opisuje dio postupka kojim ovlašćeno tijelo utvrñuje i potvrñuje da je reprezentativni uzorak opreme pod pritiskom, koji predstavlja planiranu proizvodnju, u skladu sa zahtjevima Pravilnika koji se na nju primjenjuju. 2. Zahtjev za potvrñivanje tipa mora podnijeti proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, jednom ovlašćenom tijelu, po svom izboru. Zahtjev mora da sadrži: - ime i adresu proizvoñača ili ovlašćenog predstavnika, ako zahtjev podnosi ovlašćeni predstavnik; - pismenu izjavu da isti zahtjev nije podnijet drugom ovlašćenom tijelu; - tehničku dokumentaciju u skladu sa tačkom 3. Podnosilac zahtjeva stavlja na raspolaganje ovlašćenom tijelu reprezentativni uzorak opreme pod pritiskom koji predstavlja planiranu proizvodnju (u daljem tekstu samo “tip”). Ovlašćeno tijelo može zahtijevati dodatne uzorke, ako to zahtijeva program ispitivanja.Tip može obuhvatiti nekoliko verzija opreme pod pritiskom pod uslovom da razlike izmeñu verzija ne utiču na nivo bezbjednosti.

3. Tehnička dokumentacija mora omogućiti ocjenjivanje usaglašenosti opreme pod pritiskom sa zahtjevima Pravilnika, koji se na nju primjenjuju. Ona mora, u mjeri u kojoj je neophodno za ocjenjivanje, obuhvatiti projektovanje, proizvodnju i funkcionisanje opreme pod pritiskom, i mora da sadrži: - opšti opis opreme pod pritiskom; - razvojne i radioničke crteže i šeme sastavnih djelova, podsklopova, električnih kola itd.; - opise i objašnjenja neophodna za razumijevanje pomenutih crteža i šema i opis funkcionisanja opreme pod pritiskom; - spisak standarda pomenutih u članu 7.koji su u potpunosti ili djelimično primijenjeni, i opise rješenja primijenjenih da bi se zadovoljili osnovni zahtjevi Pravilnika tamo gdje standardi pomenuti u članu 7. nijesu primijenjeni; - rezultate proračuna, izvršenih ispitivanja itd.; - izvještaje o ispitivanju; - informacije o predviñenim ispitivanjima u toku proizvodnje; - informacije o osposobljenosti i odobrenjima izvršilaca prema zahtjevima tačaka 3.1.2 i 3.1.3 Priloga I. 4. Ovlašćeno tijelo mora: 4.1 Provjeriti tehničku dokumentaciju, verifikovati da je tip izrañen u skladu sa tehničkom

dokumentacijom i identifikovati sastavne djelove projektovane u skladu sa relevantnim zahtjevima standarda pomenutih u tački 7, kao i one projektovane bez primjene zahtjeva ovih standarda.

Posebno, ovlašćeno tijelo mora da: - provjeri da li je tehnička dokumentacija u skladu sa projektom i proizvodnim postupcima; - provjeri korišćene materijale, kada oni nijesu usklañeni sa odgovarajućim harmonizovanim standardima ili sa evropskim odobrenjem za materijale pogodne za opremu pod pritiskom, i provjeri sertifikate izdate od strane proizvodjača materijala prema zahtjevima iz tačke 4.3, Priloga I; - potvrdi postupke za nerastavljive spojeve na opremi pod pritiskom ili provjeri da li su oni već potvrñeni u skladu sa tačkom 3.1.2 Priloga I;

30

- potvrdi da je osoblje koje izrañuje nerastavljive spojeve djelova opreme pod pritiskom i vrši ispitivanja bez razaranja kvalifikovano ili potvrñeno u skladu sa tačkom 3.1.2 ili 3.1.3, Priloga I. 4.2 Izvrši ili dati da se izvrše provjere i neophodna ispitivanja radi potvrde da rješenja,

primijenjena od strane proizvodjača, zadovoljavaju osnovne zahtjeve Pravilnika, u slučaju kada nijesu primijenjeni standardi pomenuti u tački 7.

4.3 Izvrši ili dati da se izvrše odgovarajuće provjere i neophodna ispitivanja radi potvrde, u slučaju

kada je proizvoñač primijenio standarde, da su odgovarajući stvarno primjenjeni; 4.4 Dogovori, sa podnosiocem zahtjeva, mjesto gde će se izvršiti provjere i neophodna ispitivanja. 5. Ako tip zadovoljava zahtjeve Pravilnika, koji se na njega primjenjuju, ovlašćeno tijelo mora izdati

podnosiocu zahtjeva sertifikat o potvrñivanju tipa. Sertifikat, koji važi deset godina i može se produžiti, mora da sadrži ime i adresu proizvoñača, zaključke o ispitivanju i neophodne podatke za identifikaciju odobrenog tipa.Spisak relevantnih djelova tehničke dokumentacije mora biti prilog sertifikatu o potvrñivanju tipa, a jednu kopiju čuva ovlašćeno tijelo. Ako ovlašćeno tijelo odbije da izda sertifikat o potvrñivanju tipa proizvoñaču ili njegovom ovlašćenom predstavniku, ono mora da navede detaljene razloge za odbijanje. Odluka o odbijanju mora da sadrži pouku o postupku žalbe.

6. Podnosilac zahtjeva mora da obavijesti ovlašćeno tijelo koje posjeduje tehničku dokumentaciju koja se odnosi na sertifikat o potvrñivanju tipa, o svim izmjenama u vezi potvrñene opreme pod pritiskom. Ove izmjene su predmet dodatnog odobravanja kada one mogu imati uticaj na usaglašenost sa osnovnim zahtjevima Pravilnika ili propisane uslove za korišćenje opreme pod pritiskom. Dodatno odobrenje mora biti dato u obliku dodatka originalnom sertifikatu o potvrñivanju tipa. 7. Kada ovlašćeno tijelo odbije da izda sertifikat o potvrñivanju tipa, o tome obavještava ostala ovlašćena tijela, a kada poništi sertifikat o potvrñivanju tipa, obavještava organ koji je izdao ovlašćenje. Kada to zahtijeva meñunarodni sporazum, koji je potpisan od strane CG, obavještava i odgovarajuća strana tijela. 8. Ostala ovlašćena tijela mogu dobiti kopije sertifikata o potvrñivanju tipa i/ili njegove dodatke. Dodaci sertifikatu moraju se staviti na raspolaganje drugim ovlašćenim tijelima. 9. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora čuvati kopiju tehničke dokumenacije zajedno

sa sertifikatom o potvrñivanju tipa i njegovim dodacima u periodu od deset godina, poslije proizvodnje posljednje opreme pod pritiskom.

Kada ni proizvoñač ni njegov ovlašćeni predstavnik nemaju sjedište u CG, obavezu čuvanja tehničke dokumentacije ima lice koje stavlja u promet opremu pod pritiskom. Modul B1 (potvr ñivanje projekta) 1. Ovaj modul opisuje dio postupka kojim ovlašćeno tijelo provjerava i potvrñuje da projekat jedinice opreme zadovoljava zahtjeve Pravilnika, koji se na nju odnose. Ovaj postupak se ne može primijeniti u slučaju kada se koristi projektovanje eksperimentalnom metodom, prema tački 2.2.4, Priloga I. 2. Proizvoñač ili njegov ovlašćeni predstavnik mora podnijeti zahtjev za potvrñivanje projekta

jednom ovlašćenom tijelu. Zahtjev mora da sadrži:

- ime i adresu proizvoñača ili ovlašćenog predstavnika, ako je zahtjev podnio ovlašćeni predstavnik,

- pismenu izjavu da isti zahtjev nije podnijet drugom ovlašćenom tijelu, - tehničku dokumentaciju prema tački 3.

31

Zahtjev može da obuhvati nekoliko verzija opreme, pod uslovom da razlike izmeñu verzija ne utiču na nivo bezbjednosti. 3. Tehnička dokumentacija mora omogućiti ocjenjivanje usaglašenosti opreme sa zahtjevima Pravilnika, koji se na nju primjenjuju. Ona mora, u mjeri u kojoj je neophodno za

ocjenjivanje, obuhvatiti projektovanje, proizvodnju i funkcionisanje opreme, i mora da sadrži: - opšti opis opreme; - razvojne i radioničke crteže i šeme sastavnih djelova, podsklopova, električnih kola itd.; - opise i objašnjenja neophodna za razumijevanje pomenutih crteža i šema i opis funkcionisanja

opreme; - spisak standarda pomenutih u članu 7. koji su u potpunosti ili djelimično primijenjeni, i opise

rješenja primijenjenih da bi se zadovoljili osnovni zahtjevi Pravilnika tamo gdje standardi pomenuti u članu 7. nijesu primijenjeni;

- neophodne dokaze o primjerenosti projektovanog rješenja, posebno ako nijesu primijenjeni standardi pomenuti u članu 7. Ovi dokazi moraju uključiti rezultate izvršenih ispitivanja izvedenih u odgovarajućoj laboratoriji kod proizvodjača ili laboratoriji koju je on odabrao;

- rezultate projektnih proračuna, sprovedenih ispitivanja, itd.; - informacije u vezi kvalifikacije ili uvjerenja zahtijevanih u tačkama 3.1.2 i 3.1.3 Priloga I. 4. Ovlašćeno tijelo mora da: 4.1 Provjeri tehničku dokumentaciju i identifikuje sastavne djelove projektovane u skladu sa

relevantnim odredbama standarda pomenutih u članu 7, kao i djelove projektovane bez primjene odredbi ovih standarda.

Ovlašćeno tijelo mora posebno da: - provjeri materijale, kada oni nijesu u skladu sa odgovarajućim harmonizovanim standardima ili

sa odobrenjem za materijale za opremu; - odobri postupke za nerastavljive spojeve na opremi ili provjeri da li su oni već odobreni u

skladu sa tačkom 3.1.2 Priloga I; - potvrdi da je osoblje koje izrañuje nerastavljive spojeve djelova opreme i vrši ispitivanja bez razaranja, kvalifikovano ili odobreno u skladu sa tačkom 3.1.2 ili 3.1.3, Priloga I. 4.2 Izvrši neophodna ispitivanja radi potvrde da rješenja, primijenjena od strane proizvodjača zadovoljavaju osnovne zahtjeve Pravilnika, kada nijesu primijenjeni standardi pomenuti u članu 7. 4.3 Izvrši neophodna ispitivanja radi potvrde da su, ukoliko je proizvoñač primijenio odgovarajuće

standarde, oni pravilno primijenjeni. 5. Kada projekat zadovoljava zahtjeve Pravilnika, ovlašćeno tijelo mora podnosiocu zahtjeva izdati

sertifikat o potvrñivanju projekta. Sertifikat mora da sadrži ime i adresu podnosioca zahtjeva, zaključke o ispitivanju, uslove pod kojima sertifikat važi i neophodne podatke za identifikaciju odobrenog projekta. Spisak odgovarajućih djelova tehničke dokumentacije mora biti prilog sertifikatu, i njihovu jednu kopiju mora čuvati ovlašćeno tijelo.

Ako ovlašćeno tijelo odbije da izda sertifikat o potvrñivanju projekta proizvoñaču ili njegovom ovlašćenom predstavniku, mora to detaljno obrazložiti. Odluka o odbijanju mora da sadrži pouku o postupku žalbe 6. Podnosilac zahtjeva mora da obavijesti ovlašćeno tijelo koje posjeduje tehničku dokumentaciju koja se odnosi na sertifikat o potvrñivanju projekta, o svim izmjenama na potvrñenom projektu. Izmjene su predmet dodatnog odobravanja, kada takve izmjene mogu imati uticaj na usaglašenost opreme sa osnovnim zahtjevima Pravilnika ili propisanim uslovima za korišćenje opreme. Dodatno odobravanje mora biti dato u obliku dodatka originalnom sertifikatu o potvrñivanju projekta.

32

7. Kada ovlašćeno tijelo odbije da izda sertifikat o potvrñivanju projekta, o tome obavještava ostala ovlašćena tijela, a kada poništi sertifikat o potvrñivanju projekta obavještava organ koji je izdao ovlašćenje. Kada to zahtijeva meñunarodni sporazum, koji je potpisan od strane CG, obavještava i odgovarajuća strana tijela. 8. Ostala ovlašćena tijela mogu na zahtjev dobiti odgovarajuće informacije u vezi sa: - datim sertifikatima o potvrñivanju projekta i njihovim dodacima; - povučenim sertifikatima o potvrñivanju projekta i njihovim dodacima. 9. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora čuvati kopiju tehničke dokumenacije, prema

tački 3, zajedno sa sertifikatom o potvrñivanju projekta i njegovim dodacima u periodu od deset godina, poslije proizvodnje posljednje opreme pod pritiskom.

Kada ni proizvoñač ni njegov ovlašćeni predstavnik nemaju sjedište u CG, obavezu čuvanja tehničke dokumentacije ima lice koje stavlja u promet opremu pod pritiskom. Modul C (usaglašenost sa tipom) 1. Ovaj modul opisuje dio postupka kojim proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, potvrñuje i izjavljuje da je oprema pod pritiskom u skladu sa tipom kako je to opisano u sertifikatu o potvrñivanju tipa, i da zadovoljava zahtjeve Pravilnika, koji se odnose na tu opremu. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora staviti znak usaglašenosti na svaku jedinicu opreme pod pritiskom i izdati pisanu izjavu o usaglašenosti. 2. Proizvoñač mora da preduzme sve neophodne mjere da proces proizvodnje obezbijedi

usaglašenost proizvedene opreme sa tipom opisanim u sertifikatu o potvrñivanju tipa i sa zahtjevima Pravilnika, koji se na nju odnose.

3. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora čuvati kopiju izjave o usaglašenosti deset godina nakon proizvodnje poslednje opreme. Kada ni proizvoñač ni njegov ovlašćeni predstavnik nemaju sjedište u CG, obavezu čuvanja tehničke dokumentacije ima lice koje stavlja u promet opremu.

4. Završno ocjenjivanje mora biti predmet nadzora u obliku nenajavljenih posjeta ovlašćenog tijela, koje je odabrao proizvoñač. U toku tih posjeta ovlašćeno tijelo mora da: - utvrdi da li proizvoñač zaista vrši završno ocjenjivanje u skladu sa tačkom 3.2. Priloga I, - uzme uzorke opreme iz proizvodnje ili iz skladišta u cilju provjere. Ovlašćeno tijelo mora da utvrdi veličinu uzorka i procijeni da li je neophodno izvršiti ili dati da se izvrši kompletno ili djelimično završno ocjenjivanje uzorka opreme. Ukoliko jedna ili više jedinica opreme nije u skladu sa zahtjevima, ovlašćeno tijelo mora da preduzme odgovarajuće mjere. Na odgovornost ovlašćenog tijela, proizvoñač mora da postavi identifikacioni broj ovlašćenog tijela, na svaku jedinicu opreme. Modul D (obezbje ñenje kvaliteta proizvodnje) 1. Ovaj modul opisuje postupak pri kojem proizvoñač, koji ispunjava zahtjeve iz tačke 2, obezbjeñuje i izjavljuje da je oprema usaglašena sa tipom opisanim u sertifikatu o potvrñivanju

tipa ili sertifikatu o potvrñivanju projekta i da zadovoljava zahtjeve Pravilnika, koji se odnose na tu opremu. Proizvoñač ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora da stavi znak usaglašenosti na svaku jedinicu opreme i da izda pisanu izjavu o usaglašenosti. Uz znak usaglašenosti mora biti dodat identifikacioni broj ovlašćenog tijela odgovornog za nadzor, u skladu sa tačkom 4.

2. Proizvoñač mora da sprovodi potvrñen sistem upravljanja kvalitetom za proizvodnju, završno kontrolisanje i ispitivanje, u skladu sa tačkom 3 i mora se podvrgnuti nadzoru, u skladu sa tačkom 4.

33

3. Sistem upravljanja kvalitetom

3.1 Proizvoñač mora da podnese zahtjev za ocjenjivanje svog sistema upravljanja kvalitetom ovlašćenom tijelu, po sopstvenom izboru.

Zahtjev mora da sadrži sljedeće: - sve bitne podatke o predmetnoj opremi pod pritiskom; - dokumentaciju koja se odnosi na sistem upravljanja kvalitetom ; - tehničku dokumentaciju za potvrñeni tip i kopiju sertifikata o potvrñivanju tipa ili sertifikata o potvrñivanju projekta. 3.2 Sistem upravljanja kvalitetom mora da obezbedi usaglašenost opreme pod pritiskom sa tipom

opisanim u sertifikatu o potvrñivanju tipa, ili sertifikatu o potvrñivanju projekta, i sa zahtjevima Pravilnika koji se odnose na nju.

Svi elementi, zahtjevi i odredbe koje proizvoñač primijeni moraju biti sistematski i ureñeno dokumentovani u obliku politike kvaliteta, procedura i uputstava. Dokumentacija sistema upravljanja kvalitetom mora jednoznačno objasniti program kvaliteta, poslovnik o kvalitetu i zapise o kvalitetu.

Dokumentacija mora posebno da sadrži odgovarajuće opise: - ciljeva kvaliteta i organizacionu strukturu, odgovornosti i ovlašćenja rukovodstva koja se odnose na kvalitet opreme pod pritiskom, - proizvodnje, kontrole kvaliteta i postupaka obezbjeñenja kvaliteta, postupke i sistematske mjere koje će biti primijenjene, a posebno postupke primijenjene za nerastavljive spojeve djelova, potvrñene u skladu sa tačkom 3.1.2, Priloga I, - kontrolisanja i ispitivanja koja će biti primijenjena prije, za vrijeme i poslije proizvodnje, kao i učestalost njihove primjene, - zapisa o kvalitetu, kao što su izvještaji o kontrolisanju i rezultati o ispitivanju, podaci o baždarenju, izvještaji o kvalifikacijama ili potvrde za osoblje u procesu, posebno za ono osoblje koje izvodi nerastavljive spojeve djelova i ispitivanja bez razaranja u skladu sa tačkama 3.1.2 i 3.1.3, Priloga I, - sredstava za kontrolu postizanja zahtijevanog kvaliteta i efektivnog funkcionisanja sistema upravljanja kvalitetom.

3.3 Ovlašćeno tijelo mora da ocijeni sistem upravljanja kvalitetom radi utvrñivanja da li je u skladu sa zahtjevima utvrñenim u tački 3.2. Za elemente sistema upravljanja kvalitetom, koji su u skladu sa zahtjevima odgovarajućih harmonizovanih standarda, smatra se da zadovoljavaju zahtjeve utvrñene u tački 3.2. Provjeravački tim mora da ima najmanje jednog člana sa iskustvom u ocjenjivanju tehnologije proizvodnje predmetne opreme. Postupak ocjenjivanja mora da obuhvati i provjeravačku posjetu prostoru proizvoñača. Izvještaj o ocjenjivanju mora se dostaviti proizvoñaču. On mora da sadrži zaključke u vezi sa ocjenjivanjem i obrazloženu odluku o ocjeni. Ovlašćeno tijelo mora da ima utvrñen postupak za žalbe. 3.4. Proizvoñač mora preduzeti sve mjere da ispuni obaveze koje proističu iz potvrñenog sistema upravljanja kvalitetom i obezbijediti da bude zadovoljavajući i efikasan. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora da obavijesti ovlašćeno tijelo koje je potvrdilo sistem upravljanja kvalitetom o svim planiranim izmjenama sistema upravljanja kvalitetom. Ovlašćeno tijelo mora da ocijeni predložene izmjene i da odluči da li će izmjene sistema upravljanja kvalitetom zadovoljiti zahtjeve iz tačke 3.2, ili je potrebno ponovno ocjenjivanje sistema. Ovlašćeno tijelo mora da dostavi proizvoñaču svoju odluku sa obrazloženjem.

34

4. Nadzor od strane ovlašćenog tijela 4.1 Cilj nadzora je da se utvrdi da li proizvoñač primjerno ispunjava obaveze koje proističu iz potvrñenog sistema upravljanja kvalitetom. 4.2 Proizvoñač mora omogućiti ovlašćenom tijelu za izvoñenje nadzora pristup u proizvodne

prostore, prostore za kontrolu, ispitivanje i skladištenje i obezbijediti sve neophodne informacije, naročito:

- dokumentaciju sistema upravljanja kvalitetom; - zapise o kvalitetu, kao što su izvještaji o kontroli i ispitivanju, zapise o baždarenju, zapise o osposobljenosti angažovanog osoblja, itd. 4.3 Ovlašćeno tijelo mora da vrši periodične nadzore kako bi utvrdilo da li proizvoñač primjenjuje i održava sistem upravljanja kvalitetom i da proizvoñaču dostavi izvještaj o nadzoru. Učestalost nadzora mora biti takva da se potpuno ponovno ocjenjivanje sistema upravljanja kvalitetom vrši svake tri godine. 4.4 Ovlašćeno tijelo mora da vrši nenajavljeni nadzor proizvoñača. Potreba i učestalost takvih dodatnih nadzora utvrñuje se na osnovu predviñenog sistema nadzornih posjeta ovlašćenog tijela. Kod izbora sistema nadzornih posjeta moraju se poštovati slijedeći faktori: - kategorija opreme pod pritiskom; - rezultati prethodnih nadzornih posjeta; - potreba praćenja sprovoñenja korektivnih mjera; - posebni uslovi vezani za potvrñivanje sistema upravljanja kvalitetom, ako je potrebno; - bitne promjene u organizaciji, pristupu i tehnikama proizvodnje. Tokom takvih nadzora ovlašćeno tijelo može, ako je potrebno da izvrši, ili dati da se izvrše, ispitivanja da bi se utvrdilo da li sistem upravljanja kvalitetom dobro funkcioniše. Ovlašćeno tijelo mora proizvoñaču da dostavi izvještaj o nadzoru i izvještaje o ispitivanjima, ako su bila izvedena. 5. Proizvoñač mora najmanje deset godina od poslednje proizvodnje opreme pod pritiskom, čuvati

i staviti na raspologanje nacionalnim nadzornim organima: - dokumentaciju utvrñenu u drugom stavu tačke 3.1; - izmjene u skladu sa drugim stavom tačke 3.4; - izvještaje i odluke ovlašćenih tijela, koji su naznačeni u poslednjem stavu tačke 3.3, poslednjem stavu tačke 3.4 i u tačkama 4.3 i 4.4. 6. Svako ovlašćeno tijelo mora na zahtjev saopštiti relevantne informacije državnim organima koje se odnose na izdavanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Svako ovlašćeno tijelo mora drugim ovlašćenim tijelima da saopšti relevantne informacije koje se odnose na izdavanje, odbijanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Modul D1 (obezbje ñenje kvaliteta proizvodnje)

1. Ovaj modul opisuje postupak pri kojem proizvoñač, koji ispunjava obaveze iz tačke 3, obezbjeñuje i izjavljuje da jedinice predmetne opreme pod pritiskom zadovoljavaju zahtjeve Pravilnika koji se na njih odnose. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora da postavi znak usaglašenosti na svaku jedinicu opreme pod pritiskom i da izda pisanu izjavu o usaglašenosti. Uz znak usaglašenosti mora se postaviti identifikacioni broj ovlašćenog tijela odgovornog za nadzor, u skladu sa tačkom 5.

2. Proizvoñač mora izraditi tehničku dokumentaciju na osnovu koje je moguće ocijeniti usaglašenost opreme pod pritiskom sa zahtjevima Pravilnika, koji se odnose na nju. Kada je to potrebno za ocjenu usaglašenosti, ona mora obuhvatiti projektovanje, proizvodnju i korišćenje opreme pod pritiskom, i da sadrži:

35

- opšti opis opreme pod pritiskom; - razvojne i radioničke crteže i šeme sastavnih djelova, podsklopova, električnih kola itd.; - opise i objašnjenja neophodna za razumijevanje pomenutih crteža i šema, kao i opis rada opreme pod pritiskom; - spisak standarda pomenutih u članu 7 koji su u potpunosti ili djelimično primijenjeni, i opise rješenja primijenjenih da bi se zadovoljili osnovni zahtjevi Pravilnika kada standardi pomenuti u članu 7 nijesu primijenjeni; - rezultate proračuna, izvršenih ispitivanja itd.; - izvještaje o izvršenim ispitivanjima; 3. Proizvoñač mora održavati potvrñen sistem upravljanja kvalitetom za proizvodnju, završno kontrolisanje i ispitivanje, u skladu sa tačkom 4, i biti podvrgnut nadzoru u skladu sa tačkom 5. 4. Sistem upravljanja kvalitetom 4.1 Proizvoñač mora da podnese zahtjev za ocjenjivanje svog sistema upravljanja kvalitetom jednom ovlašćenom tijelu, po svom izboru. Zahtjev mora da sadrži sljedeće: - sve neophodne informacije o predmetnoj opremi pod pritiskom; - dokumentaciju koja se odnosi na sistem upravljanja kvalitetom. 4.2 Sistem upravljanja kvalitetom mora da obezbijedi usaglašenost opreme pod pritiskom sa

zahtjevima Pravilnika, koji se na nju odnose. Svi elementi, zahtjevi i mjere koje je proizvoñač usvojio moraju biti sistematski i ureñeno dokumentovani u obliku napisanih ciljeva kvaliteta, procedura i uputstava. Ova dokumenta sistema upravljanja kvalitetom moraju omogućiti dosljedno tumačenje programa kvaliteta, planova kvaliteta, poslovnika o kvalitetu i zapisa o kvalitetu. Dokumentacija mora posebno da sadrži opise:

- ciljeva kvaliteta i organizacione strukture, odgovornosti i ovlašćenja rukovodstva za kvalitet opreme pod pritiskom, - proizvodnje, kontrole kvaliteta i načina obezbjeñenja kvaliteta, postupaka i sistemskih mjera koje će biti primijenjene, a posebno postupke korišćene za nerastavljive spojeve djelova odobrene u skladu sa tačkom 3.1.2, Priloga I, - kontrolisanja i ispitivanja koja će biti obavljena prije, u toku i poslije proizvodnje, kao i učestalost njihovog izvoñenja, - zapisa o kvalitetu, kao što su izvještaji o kontrolisanju i ispitivanju, zapisi o baždarenju, izvještaji o kvalifikacijama ili odobrenjima osoblja u procesu, posebno za osoblje koje izrañuje nerastavljive spojeve djelova, u skladu sa tačkom 3.1.2, Priloga I, - sredstava za kontrolisanje dostizanja traženog kvaliteta i efektivnosti sistema upravljanja kvalitetom. 4.3 Ovlašćeno tijelo mora da ocijeni sistem upravljanja kvalitetom radi utvrñivanja da li je u skladu

sa zahtjevima utvrñenim u tački 4.2. Za elemente sistema upravljanja kvalitetom, koji su u skladu sa zahtjevima odgovarajućih harmonizovanih standarda, smatra se da zadovoljavaju zahtjeve utvrñene u tački 4.2.Provjerivački tim mora da ima najmanje jednog člana sa iskustvom u ocjenjivanju tehnologije predmetne opreme pod pritiskom. Postupak ocjenjivanja mora da obuhvati i provjerivačku posjetu prostoru proizvoñača. Izvještaj o ocjenjivanju mora se dostaviti proizvoñaču. On mora da sadrži zaključke u vezi sa ocijenjivanjem i obrazloženu odluku o ocjeni. Ovlašćeno tijelo mora da ima utvrñen postupak za žalbe.

4.4 Proizvoñač mora preduzeti sve mjere da ispuni obaveze koje proističu iz potvrñenog sistema

upravljanja kvalitetom i obezbijediti da bude zadovoljavajući i efikasan.Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora da obavijesti ovlašćeno tijelo koje je potvrdilo sistem upravljanja kvalitetom o svim planiranim izmjenama sistema upravljanja kvalitetom. Ovlašćeno tijelo mora da ocijeni predložene izmjene i da odluči da li će izmjene sistema upravljanja kvalitetom

36

zadovoljiti zahtjeve iz tačke 4.2, ili je potrebno ponovno ocjenjivanje sistema. Ovlašćeno tijelo mora da dostavi proizvoñaču svoju odluku sa obrazloženjem.

5. Nadzor od strane ovlašćenog tijela 5.1 Cilj nadzora je da se utvrdi da li proizvoñač primjerno ispunjava obaveze koje proističu iz

potvrñenog sistema upravljanja kvalitetom. 5.2 Proizvoñač mora omogućiti ovlašćenom tijelu za izvoñenje nadzora pristup u proizvodne

prostore, prostore za kontrolu, ispitivanje i skladištenje i obezbijediti sve neophodne informacije, naročito:

- dokumentaciju sistema upravljanja kvalitetom; - zapise o kvalitetu, kao što su izvještaji o kontroli i ispitivanju, zapise o baždarenju, zapise o osposobljavanju angažovanog osoblja, itd.

5.3 Ovlašćeno tijelo mora da vrši periodične nadzore kako bi utvrdilo da li proizvoñač primjenjuje

i održava sistem upravljanja kvalitetom i da proizvoñaču dostavi izvještaj o nadzoru. Učestalost nadzora mora biti takva da se potpuno ponovno ocjenjivanje sistema upravljanja kvalitetom vrši svake tri godine.

5.4 Ovlašćeno tijelo mora da vrši nenajavljeni nadzor proizvoñača. Potreba i učestalost takvih dodatnih nadzora utvrñuje se na osnovu predviñenog sistema nadzornih posjeta ovlašćenog tijela. Kod izbora sistema nadzornih posjeta moraju se poštovati sljedeći faktori: - kategorija opreme pod pritiskom; - rezultati prethodnih nadzornih posjeta; - potreba praćenja sprovoñenja korektivnih mjera; - posebni uslovi vezani za potvrñivanje sistema upravljanja kvalitetom, ako je potrebno; - bitne promjene u organizaciji, pristupu i tehnikama proizvodnje. Tokom takvih nadzora ovlašćeno tijelo može, ako je potrebno da izvrši, ili dati da se izvrše, ispitivanja da bi se utvrdilo da li sistem upravljanja kvalitetom pravilno funkcioniše. Ovlašćeno tijelo mora proizvoñaču da dostavi izvještaj o nadzoru i izvještaje o ispitivanjima, ako su bila izvedena. 6. Proizvoñač mora najmanje deset godina od poslednje proizvodnje opreme pod pritiskom, čuvati

i staviti na raspologanje nacionalnim nadzornim organima: - dokumentaciju utvrñenu u tački 2; - dokumentaciju u skladu sa drugim stavom tačke 4.1; - izmjene u skladu sa drugim stavom tačke 4.4; - izvještaje i odluke ovlašćenih tijela, koji su naznačeni u posljednjem stavu tačke 4.3, posljednjem stavu tačke 4.4 i u tačkama 5.3 i 5.4. 7. Svako ovlašćeno tijelo mora na zahtjev saopštiti relevantne informacije državnim organima koje se odnose na izdavanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Svako ovlašćeno tijelo mora drugim ovlašćenim tijelima da saopšti relevantne informacije koje se odnose na izdavanje, odbijanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Modul E (obezbje ñenje kvaliteta proizvoda) 1. Ovaj modul opisuje postupak, pri kojem proizvoñač, koji ispunjava obaveze iz tačke 2, obezbjeñuje i izjavljuje da je oprema pod pritiskom usaglašena sa tipom opisanim u sertifikatu o potvrñivanju tipa i da zadovoljava zahtjeve Pravilnika, koji se na nju odnose. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora da postavi znak usaglašenosti na svaki proizvod i da izda pisanu izjavu o usaglašenosti. Uz znak usaglašenosti mora biti dodat identifikacioni broj ovlašćenog tijela odgovornog za nadzor, u skladu sa tačkom 4.

37

2. Proizvoñač mora da primjenjuje potvrñen sistem upravljanja kvalitetom za završno kontrolisanje i ispitivanje opreme pod pritiskom, u skladu sa tačkom 3 i biti podvrgnut nadzoru, u skladu sa tačkom 4. 3. Sistem upravljanja kvalitetom 3.1 Proizvoñač mora da podnese zahtjev za ocjenjivanje svog sistema upravljanja kvalitetom jednom ovlašćenom tijelu, po svom izboru. Zahtjev mora da sadrži sljedeće: - sve neophodne informacije o predmetnoj opremi pod pritiskom; - dokumentaciju koja se odnosi na sistem upravljanja kvalitetom, - tehničku dokumentaciju za potvrñeni tip i kopiju sertikata o potvrñivanju tipa. 3.2 U okviru sistema upravljanja kvalitetom, svaka jedinica opreme pod pritiskom mora biti ispitana. Moraju se izvršiti odgovarajuća ispitivanja, kao što je naznačeno u relevantnim standardima pomenutim u članu 7, ili ekvivalenta ispitivanja, a posebno završno ocjenjivanje kako je naznačeno u tački 3.2. Priloga I, da bi se obezbijedila usaglašenost opreme pod pritiskom sa zahtjevima Pravilnika. Svi elementi, zahtjevi i mjere koje proizvoñač primijeni moraju biti sistematično i ureñeno dokumentovani u obliku pisanih ciljeva kvaliteta, procedura i uputstava. Ova dokumentacija sistema upravljanja kvalitetom mora omogućiti dosljedno tumačenje programa i planova kvaliteta, poslovnika o kvalitetu i zapisa o kvalitetu. Dokumentacija mora posebno da sadrži odgovarajuće opise: - ciljeva kvaliteta i organizacione strukture, odgovornosti i ovlašćenja rukovodstva koja se odnose na kvalitet opreme pod pritiskom, - kontrole i ispitivanja koja će biti obavljena nakon proizvodnje, - načina za provjeru efektivnosti sistema upravljanja kvalitetom, - zapise o kvalitetu, kao što su izvještaji o kontrolisanju i ispitivanju, zapisi o baždarenju, izvještaji o osposabljavanju ili odobrenju osoblja u procesu, posebno osoblja koje izrañuje nerastavljive spojeve djelova i vrši ispitivanja bez razaranja u skladu sa tačkama 3.1.2. i 3.1.3, Priloga I. 3.3 Ovlašćeno tijelo mora ocijeniti sistem upravljanja kvalitetom, da utvrdi da li ispunjava zahtjeve navedene u tački 3.2. Za elemente sistema upravljanja kvalitetom, koji su usaglašeni sa odgovarajućim harmonizovanim standardom, smatra se da su usaglašeni i sa zahtjevima navedenim u tački 3.2. Provjeravački tim mora da ima u svom sastavu najmanje jednog člana sa iskustvom u ocjenjivanju tehnologije predmetne opreme pod pritiskom. Postupak ocjenjivanja mora da obuhvati i provjeravačku posjetu prostora proizvoñača. Izvještaj o ocjenjivanju mora se dostaviti proizvoñaču. On mora da sadrži zaključke u vezi sa ocjenjivanjem i obrazloženu odluku o ocjeni. 3.4 Proizvoñač mora preduzeti sve mjere da ispuni obaveze koje proističu iz potvrñenog sistema upravljanja kvalitetom i obezbijediti da bude zadovoljavajući i efikasan. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik,mora da obavijesti ovlašćeno tijelo koje je potvrdilo sistem upravljanja kvalitetom o svim planiranim izmjenama sistema upravljanja kvalitetom. Ovlašćeno tijelo mora da ocijeni predložene izmjene i da odluči da li će izmjene sistema upravljanja kvalitetom zadovoljiti zahtjeve iz tačke 3.2, ili je potrebno ponovno ocjenjivanje sistema. Ovlašćeno tijelo mora o svojoj odluci obavijestiti proizvoñača. Obavještenje mora sadržavati zaključke ispitivanja i obrazloženje odluke o ocjenjivanju.

38

4. Nadzor od strane ovlašćenog tijela 4.1 Cilj nadzora je da se utvrdi da li proizvoñač primjerno ispunjava obaveze koje proističu iz

potvrñenog sistema upravljanja kvalitetom. 4.2 Proizvoñač mora omogućiti ovlašćenom tijelu za izvoñenje nadzora pristup u prostore za

kontrolu, ispitivanje i skladištenje i obezbijediti sve neophodne informacije, naročito: - dokumentaciju sistema upravljanja kvalitetom; - tehničku dokumentaciju; - zapise o kvalitetu, kao što su izvještaji o kontroli i ispitivanju, zapisi o baždarenju, zapisi o osposobljavanju angažovanog osoblja, itd.

4.3 Ovlašćeno tijelo mora da vrši periodične nadzore kako bi utvrdilo da li proizvoñač primjenjuje i održava sistem upravljanja kvalitetom i da proizvoñaču dostavi izvještaj o nadzoru. Učestalost nadzora mora biti takva da se potpuno ponovno ocjenjivanje sistema upravljanja kvalitetom vrši svake tri godine.

4.4 Ovlašćeno tijelo mora da vrši nenajavljeni nadzor proizvoñača. Potreba i učestalost takvih dodatnih nadzora utvrñuje se na osnovu predviñenog sistema nadzornih posjeta ovlašćenog tijela. Kod izbora sistema nadzornih posjeta moraju se poštovati sledeći faktori: - kategorija opreme pod pritiskom; - rezultati prethodnih nadzornih posjeta; - potreba praćenja sprovoñenja korektivnih mjera; - posebni uslovi vezani za potvrñivanje sistema upravljanja kvalitetom, ako je potrebno; - bitne promjene u organizaciji, pristupu i tehnikama proizvodnje. Tokom takvih nadzora ovlašćeno tijelo može, ako je potrebno, da izvrši ili dati da se izvrše, ispitivanja da bi se utvrdilo da li sistem upravljanja kvalitetom dobro funkcioniše. Ovlašćeno tijelo mora proizvoñaču da dostavi izvještaj o nadzoru i izvještaje o ispitivanjima, ako su bila izvedena. 5. Proizvoñač mora najmanje deset godina od poslednje proizvodnje opreme, čuvati i staviti na raspologanje nacionalnim nadzornim organima: - dokumentaciju utvrñenu u drugom stavu tačke 3.1; - izmjene u skladu sa drugim stavom tačke 3.4; - izvještaje i odluke ovlašćenih tijela, koji su naznačeni u poslednjem stavu tačke 3.3, poslednjem stavu tačke 3.4, i u tačkama 4.3 i 4.4. 6. Svako ovlašćeno tijelo mora na zahtjev saopštiti relevantne informacije državnim organima koje se odnose na izdavanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Svako ovlašćeno tijelo mora drugim ovlašćenim tijelima da saopšti relevantne informacije koje se odnose na izdavanje, odbijanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Modul E1 (obezbje ñenje kvaliteta proizvoda) 1. Ovaj modul opisuje postupak, pri kojem proizvoñač, koji ispunjava zahtjeve iz tačke 3, obezbjeñuje i izjavljuje da oprema zadovoljava zahtjeve Pravilnika, koji se na nju odnose. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora da postavi znak usaglašenosti na svaku jedinicu opreme i da izda pisanu izjavu o usaglašenosti. Uz znak usaglašenosti mora biti dodat identifikacioni broj ovlašćenog tijela odgovornog za nadzor, u skladu sa tačkom 5. 2. Proizvoñač mora izraditi tehničku dokumentaciju kako je dalje navedeno. Tehnička dokumentacija mora omogućiti ocjenu usaglašenosti opreme sa zahtjevima Pravilnika, koji se na nju odnose. Kada je to potrebno za takvu ocjenu, ona mora obuhvatiti projektovanje, proizvodnju i rad opreme, i sadržati: - opšti opis opreme; - razvojne i radioničke crteže i šeme sastavnih djelova, podsklopova, električnih kola itd.;

39

- opise i objašnjenja neophodna za razumijevanje pomenutih crteža i šema i opis funkcionisanja opreme; - spisak standarda pomenutih u članu 7 koji su u potpunosti ili djelimično primijenjeni, i opise rješenja primijenjenih da bi se zadovoljili osnovni zahtjevi Pravilnika tamo gdje standardi pomenuti u članu 7 nijesu primijenjeni; - rezultate proračuna, izvršenih ispitivanja itd.; - izvještaje o ispitivanju; 3. Proizvoñač mora da primjenjuje potvrñen sistem upravljanja kvalitetom za završno kontrolisanje i ispitivanje opreme, u skladu sa tačkom 4, i biti podvrgnut nadzoru u skladu sa tačkom 5. 4. Sistem upravljanja kvalitetom 4.1 Proizvoñač mora da podnese zahtjev za ocjenjivanje svog sistema upravljanja kvalitetom jednom ovlašćenom tijelu, po svom izboru. Zahtjev mora da sadrži sljedeće: - sve neophodne informacije o predmetnoj opremi pod pritiskom; - dokumentaciju koja se odnosi na sistem upravljanja kvalitetom. 4.2 U okviru sistema upravljanja kvalitetom, svaka jedinica opreme mora biti ispitana. Moraju se izvršiti odgovarajuća ispitivanja, kao što je naznačeno u relevantnim standardima pomenutim u članu 7, ili ekvivalentna ispitivanja, a posebno završno ocjenjivanje kako je naznačeno u tački 3.2. Priloga I, da bi se obezbijedila usaglašenost opreme sa zahtjevima Pravilnika, koji se na nju odnose. Svi elementi, zahtjevi i mjere koje proizvoñač primijeni moraju biti sistematično i ureñeno dokumentovani u obliku pisanih ciljeva kvaliteta, procedura i uputstava. Ova dokumentacija sistema upravljanja kvalitetom mora omogućiti dosljedno tumačenje programa i planova kvaliteta, poslovnika o kvalitetu i zapisa o kvalitetu.Dokumentacija mora posebno da sadrži odgovarajuće opise: - ciljeva kvaliteta i organizacione strukture, odgovornosti i ovlašćenja rukovodstva koja se odnose na kvalitet opreme, - postupke primijenjene za nerastavljive spojeve djelova, potvrñene u skladu sa tačkom 3.1.2, Priloga I, - kontrolisanja i ispitivanja koja će biti primijenjena nakon proizvodnje, - načina za provjeru efektivnosti sistema upravljanja kvalitetom, - zapise o kvalitetu, kao što su izvještaji o kontrolisanju i ispitivanju, zapisi o baždarenju, izvještaji o osposabljavanju ili odobrenju osoblja u procesu, posebno osoblja koje izrañuje nerastavljive spojeve djelova u skladu sa tačkom 3.1.2, Priloga I. 4.3 Ovlašćeno tijelo mora ocijeniti sistem upravljanja kvalitetom, da utvrdi da li je on u skladu sa

zahtjevima navedenim u tački 4.2. Za elemente sistema upravljanja kvalitetom, koji su usaglašeni sa odgovarajućim harmonizovanih standardom, smatra se da su usaglašeni i sa zahtjevima iz tačke 4.2.Provjeravački tim mora da ima u svom sastavu najmanje jednog člana sa iskustvom u ocjenjivanju tehnologije predmetne opreme. Postupak ocjenjivanja mora da obuhvati i provjeravačku posjetu prostora proizvoñača. Izvještaj o ocjenjivanju mora se dostaviti proizvoñaču. On mora da sadrži zaključke u vezi sa ocjenjivanjem i obrazloženu odluku o ocjeni. Ovlašćeno tijelo mora da ima utvrñen postupak za žalbe.

4.4 Proizvoñač mora preduzeti sve mjere da ispuni obaveze koje proističu iz potvrñenog sistema

upravljanja kvalitetom i obezbijediti da bude zadovoljavajući i efikasan. 4.5 Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora da obavijesti ovlašćeno tijelo koje je

potvrdilo sistem upravljanja kvalitetom o svim planiranim izmjenama sistema upravljanja kvalitetom.

Ovlašćeno tijelo mora da ocijeni predložene izmjene i da odluči da li će izmjene sistema upravljanja kvalitetom zadovoljiti zahtjeve iz tačke 4.2, ili je potrebno ponovno ocjenjivanje sistema. Ovlašćeno tijelo mora o svojoj odluci obavijestiti proizvoñača. Obavještenje mora sadržavati zaključke ispitivanja i obrazloženje odluke o ocjenjivanju.

40

5. Nadzor od strane ovlašćenog tijela 5.1 Cilj nadzora je da se utvrdi da li proizvoñač primjerno ispunjava obaveze koje proističu iz

potvrñenog sistema upravljanja kvalitetom. 5.2 Proizvoñač mora omogućiti ovlašćenom tijelu za izvoñenje nadzora pristup u prostore za

kontrolu, ispitivanje i skladištenje i obezbijediti sve neophodne informacije, naročito: - dokumentaciju sistema upravljanja kvalitetom; - tehničku dokumentaciju; - zapise o kvalitetu, kao što su izvještaji o kontroli i ispitivanju, zapisi o baždarenju, zapisi o osposobljavanju angažovanog osoblja, itd.

5.3 Ovlašćeno tijelo mora da vrši periodične nadzore kako bi utvrdilo da li proizvoñač primjenjuje i održava sistem upravljanja kvalitetom i da proizvoñaču dostavi izvještaj o nadzoru. Učestalost nadzora mora biti takva da se potpuno ponovno ocjenjivanje sistema upravljanja kvalitetom vrši svake tri godine.

5.4 Ovlašćeno tijelo mora da vrši nenajavljeni nadzor proizvoñača. Potreba i učestalost takvih dodatnih nadzora utvrñuje se na osnovu predviñenog sistema nadzornih posjeta ovlašćenog tijela. Kod izbora sistema nadzornih posjeta moraju se poštovati sljedeći faktori: - kategorija opreme; - rezultati prethodnih nadzornih posjeta; - potreba praćenja sprovoñenja korektivnih mjera; - posebni uslovi vezani za potvrñivanje sistema upravljanja kvalitetom, ako je potrebno; - bitne promjene u organizaciji, pristupu i tehnikama proizvodnje. Tokom takvih nadzora ovlašćeno tijelo može, ako je potrebno, da izvrši ili dati da se izvrše, ispitivanja da bi se utvrdilo da li sistem upravljanja kvalitetom dobro funkcioniše.Ovlašćeno tijelo mora proizvoñaču da dostavi izvještaj o nadzoru i izvještaje o ispitivanjima, ako su bila izvedena. 6. Proizvoñač mora najmanje deset godina od poslednje proizvodnje opreme pod pritiskom, čuvati

i staviti na raspologanje nacionalnim nadzornim organima: - tehničku dokumentaciju utvrñenu u tački 2; - dokumentaciju utvrñenu u drugom stavu tačke 4.1; - izmjene u skladu sa drugim stavom tačke 4.4; - izvještaje i odluke ovlašćenih tijela, koji su naznačeni u poslednjem stavu tačke 4.3, poslednjem stavu tačke 4.4 i u tačkama 5.3 i 5.4. 7. Svako ovlašćeno tijelo mora na zahtjev saopštiti relevantne informacije državnim organima koje se odnose na izdavanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Svako ovlašćeno tijelo mora drugim ovlašćenim tijelima da saopšti relevantne informacije koje se odnose na izdavanje, odbijanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Modul F (ocjenjivanje usaglašenosti proizvoda) 1. Ovaj modul opisuje postupak pri kojem proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, potvrñuje i izjavljuje da je oprema, koja zadovolji uslove iz tačke 3, u skladu sa tipom opisanim u: - sertifikatu o potvrñivanju tipa, ili - sertifikatu o potvrñivanju projekta i ispunjava zahtjeve Pravilnika koji se odnose na nju. 2. Proizvoñač mora preduzeti sve neophodne mjere u procesu proizvodnje da obezbijedi usaglašenost proizvedene opreme pod pritiskom sa tipom opisanim u: - sertifikatu o potvrñivanju tipa, ili - sertifikatu o potvrñivanju projekta, i - sa zahtjevima Pravilnika, koji se na nju odnose. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora postaviti znak usaglašenosti na svu opremu i izdati pisanu izjavu o usaglašenosti.

41

3. Ovlašćeno tijelo mora izvršiti odgovarajuće preglede i ispitivanja da provjeri usaglašenost opreme sa zahtjevima Pravilnika tako da pregleda i ispituje svaki proizvod opreme, u skladu sa tačkom 4. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora čuvati kopiju izjave o usaglašenosti najmanje 10 godina poslije proizvodnje poslednje opreme. 4. Verifikacija sa pregledom i ispitivanjem svake jedinice opreme pod pritiskom 4.1 Svaka jedinica opreme mora biti pojedinačno provjerena i mora se podvrgnuti odgovarajućim pregledima i ispitivanjima koji su navedeni u harmonizovanim standardima pomenutim u članu 7, ili ekvivalentnim pregledima i ispitivanjima, radi verifikacije da je predmetna jedinica opreme usaglašena sa tipom i zahtjevima Pravilnika. Posebno, ovlašćeno tijelo mora: - verifikovati da je osoblje koje izvodi nerastavljive spojeve djelova i vrši ispitivanje bez razaranja osposobljeno i potvrñeno u skladu sa tačkama 3.1.2 i 3.1.3, Priloga I, -verifikovati sertifikate proizvoñača materijala u skladu sa tačkom 4.3, Priloga I, - izvršiti, ili dati da se izvrši, završno kontrolisanje i ispitivanje opterećenjem prema tački 3.2, Priloga I, i ispitati sigurnosne ureñaje, ako je izvodljivo. 4.2 Ovlašćeno tijelo mora postaviti, ili dati da se postavi, svoj identifikacionu broj na svaku jedinicu opreme i izdati sertifikat o usaglašenosti koji se odnosi na izvršena ispitivanja. 4.3 Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora obezbijediti da sertifikati o usaglašenosti izdati od strane ovlašćenog tijela budu dostupni, na zahtjev. Modul G (EC verifikacija jedinice opreme pod priti skom) 1. Ovaj modul opisuje postupak kojim proizvoñač obezbjeñuje i izjavljuje da oprema pod pritiskom, za koju je izdat sertifikat u skladu sa tačkom 4.1, zadovoljava zahtjeve Pravilnika. Proizvoñač mora postaviti znak usaglašenosti na opremu pod pritiskom i da izda izjavu o usaglašenosti. 2. Proizvoñač mora ovlašćenom tijelu, po svom izboru, podnijeti zahtjev za EC verifikaciju jedinice opreme. Zahtjev mora da sadrži: - naziv i adresu proizvoñača i lokaciju opreme, - pisanu izjavu da sličan zahtjev nije podnijet nekom drugom ovlašćenom tijelu, - tehničku dokumentaciju. 3. Tehnička dokumentacija mora omogućiti provjeru usaglašenosti opreme sa zahtjevima Pravilnika i razumijevanje projektovanja, proizvodnje i upotrebe opreme. Tehnička dokumentacija mora da sadrži: - opšti opis opreme; - razvojne i radioničke crteže i šeme sastavnih djelova, podsklopova, električnih kola i td.; - opise i objašnjenja neophodna za razumijevanje pomenutih crteža i šema i opis funkcionisanja opreme; - spisak standarda pomenutih u članu 7 koji su u potpunosti ili djelimično primijenjeni, i opise rješenja primijenjenih da bi se zadovoljili osnovni zahtjevi Pravilnika tamo gdje standardi pomenuti u članu 7 nisu primijenjeni; - rezultate proračuna, izvršenih ispitivanja itd.; - izvještaje o ispitivanju; - neophodne informacije koji se odnose na odobravanje proizvodnih i kontrolnih postupaka i osposobljenost i odobrenja angažovanog osoblja u skladu sa tačkama 3.1.2 i 3.1.3, Priloga I. 4. Ovlašćeno tijelo mora provjeriti projekat i konstrukciju svake jedinice opreme i tokom proizvodnje izvesti odgovarajuća ispitivanja koja se zahtijevaju u harmonizovanim standardima,

42

pomenutim u članu 7, ili ekvivalentna ispitivanja i provjere, radi potvrde usaglašenosti jedinice opreme sa zahtjevima Pravilnika, koji se na nju odnose. Posebno, ovlašćeno tijelo mora da : - pregleda tehničku dokumentaciju s obzirom na projektovanje i proizvodne procese, - provjeri upotrijebljene materijale ako nijesu u skladu sa harmonizovanim standardima pomenutim u članu 7, ili ako nemaju odobrenje za materijale za opremu , i provjeri sertifikate proizvoñača materijala, u skladu sa tačkom 4.3, Priloga I, - potvrdi postupke za nerastavljive spojeve djelova, ili provjeri da li su oni već potvrñeni u skladu sa tačkom 3.1.2, Priloga I, - potvrdi osposobljenosti ili odobrenja u skladu sa tačkama 3.1.2 i 3.1.3, Priloga I, - izvrši završno kontrolisanje u skladu sa tačkom 3.2.1, Priloga I, izvrši ili dati da se izvrši, ispitivanje opterećenjem navedeno u tački 3.2.2 Priloga I, i provjeri sigurnosne ureñaje, ako je moguće. 4.1 Ovlašćeno tijelo mora staviti, ili dati da se stavi, svoj identifikacioni broj na opremu i izdati sertifikat o usaglašenosti u skladu sa izvršenim ispitivanjima. Ovaj sertifikat se mora čuvati najmanje 10 godina. 4.2 Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora obezbijediti da izjava o usaglašenosti i sertifikat o usaglašenosti izdat od strane ovlašćenog tijela budu dostupni, na zahtjev. Modul H (potpuno obezbje ñenje kvaliteta) 1. Ovaj modul opisuje postupak, pri kojem proizvoñač, koji ispunjava zahtjeve iz tačke 2, obezbjeñuje i izjavljuje da predmetna oprema zadovoljava zahtjeve Pravilnika. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora postaviti znak usaglašenosti na svaku jedinicu opreme i izdati pisanu izjavu o usaglašenosti. Uz znak usaglašenosti mora biti dodat identifikacioni broj ovlašćenog tijela odgovornog za nadzor, u skladu sa tačkom 4. 2. Proizvoñač mora da primjenjuje odobreni sistem upravljanja kvalitetom za projektovanje, proizvodnju i završno kontrolisanje i ispitivanje u skladu sa tačkom 3, i da se podvrgne nadzoru u skladu sa tačkom 4. 3. Sistem upravljanja kvalitetom 3.1 Proizvoñač mora da podnese zahtjev za provjeru svog sistema upravljanja kvalitetom jednom

ovlašćenom tijelu, po svom izboru. Zahtjev mora da sadrži sljedeće: - sve neophodne informacije o predmetnoj opremi pod pritiskom; - dokumentaciju koja se odnosi na sistem upravljanja kvalitetom. 3.2 Sistem upravljanja kvalitetom mora da obezbijedi usaglašenost opreme sa zahtjevima

Pravilnika. Svi elementi, zahtjevi i mjere koje je proizvoñač usvojio moraju biti sistematski i uredno

dokumentovani u obliku pisanih ciljeva kvaliteta, procedura i uputstava. Ova dokumentacija sistema upravljanja kvalitetom mora omogućiti dosledno tumačenje programa i planova kvaliteta, poslovnika o kvalitetu i zapisa o kvalitetu.

Dokumentacija mora posebno da sadrži odgovarajuće opise: - ciljeva kvaliteta i organizacione strukture, odgovornosti i ovlašćenja rukovodstva koja se odnose na kvalitet projektovanja i kvalitet proizvoda, - konstrukcionih crteža, uključujući i primijenjene standarde, a ako standardi pomenuti u članu 7 nisu u potpunosti primijenjeni, opise rješenja koja su primijenjena da bi se zadovoljili osnovni zahtjevi Pravilnika, - upravljanja projektom i tehnike verifikacije projekta, procese i sistematske mjere koje se koriste kod projektovanja opreme sa posebnim osvrtom na materijale u skladu sa tačkom 4, Priloga I,

43

- odgovarajuće proizvodnje, kontrole kvaliteta i načina obezbeñenja kvaliteta, postupaka i sistemskih mjera koje će biti primijenjene, a naročito postupke za nerastavljive spojeve djelova odobrene u skladu sa tačkom 3.1.2, Priloga I, - kontrolisanja i ispitivanja koja će biti obavljena prije, u toku i poslije proizvodnje, kao i učestalost njihovog izvoñenja, - zapisa o kvalitetu, kao što su izvještaji o kontrolisanju i ispitivanju, zapisi o baždarenju, izvještaji o osposobljavanju ili odobrenju osoblja u procesu, posebno osoblja koje izrañuje nerastavljive spojeve djelova i vrši ispitivanja bez razaranja, u skladu sa tačkama 3.1.2 i 3.1.3, Priloga I, - sredstava za kontrolisanje obezbjeñenja zahtjevanih rezultata projektovanja i kvaliteta opreme i efektivnosti sistema kvaliteta. 3.3 Ovlašćeno tijelo mora da izvrši provjeru sistema upravljanja kvalitetom, da utvrdi da li je on u

skladu sa zahtjevima iz tačke 3.2. Za elemente sistema upravljanja kvalitetom, koji su usaglašeni sa odgovarajućim harmonizovanih standardom, smatra se da su usaglašeni i sa zahtjevima iz tačke 3.2.

Provjeravački tim mora da ima u svom sastavu najmanje jednog člana sa iskustvom u ocjenjivanju tehnologije predmetne opreme. Postupak ocjenjivanja mora da obuhvati i provjeravačku posjetu prostora proizvoñača. Izvještaj o ocjenjivanju mora se dostaviti proizvoñaču. On mora da sadrži zaključke u vezi sa ocjenjivanjem i obrazloženu odluku o ocjeni. Ovlašćeno tijelo mora da ima utvrñen postupak za žalbe. 3.4 Proizvoñač mora preduzeti sve mjere da ispuni obaveze koje proističu iz potvrñenog sistema

upravljanja kvalitetom i obezbijediti da bude zadovoljavajući i efikasan. Proizvoñač, ili njegov ovlašćeni predstavnik, mora da obavijesti ovlašćeno tijelo koje je potvrdilo sistem kvaliteta o svim planiranim izmjenama sistema upravljanja kvalitetom. Ovlašćeno tijelo mora da ocijeni predložene izmjene i da odluči da li će izmjene sistema upravljanja kvalitetom zadovoljiti zahtjeve iz tačke 3.2, ili je potrebno ponovno ocjenjivanje sistema. Ovlašćeno tijelo mora o svojoj odluci obavijestiti proizvoñača. Obavještenje mora sadržavati zaključke ispitivanja i obrazloženje odluke o ispitivanju. 4. Nadzor od strane ovlašćenog tijela 4.1 Cilj nadzora je da se utvrdi da li proizvoñač primjerno ispunjava obaveze koje proističu iz

potvrñenog sistema upravljanja kvalitetom. 4.2 Proizvoñač mora omogućiti ovlašćenom tijelu za izvoñenje nadzora pristup u prostore za

projektovanje, proizvodnju, kontrolu, ispitivanje i skladištenje i obezbijediti sve neophodne informacije, naročito:

- dokumentaciju sistema upravljanja kvalitetom; - zapise o kvalitetu u dijelu sistema koji se odnosi na projektovanje kao što su rezultati analiza, proračuna, ispitivanja itd; - zapise o kvalitetu u dijelu sistema koji se odnosi na proizvodnju kao što su izvještaji o kontroli i ispitivanju, zapisi o baždarenju, zapisi o osposobljavanju angažovanog osoblja, itd.

4.3 Ovlašćeno tijelo mora da vrši periodične nadzore kako bi utvrdilo da li proizvoñač primjenjuje i održava sistem upravljanja kvalitetom i da proizvoñaču dostavi izvještaj o nadzoru. Učestalost provjera mora biti takva da se potpuno ponovno ocjenjivanje sistema upravljanja kvalitetom vrši svake tri godine.

4.4 Ovlašćeno tijelo mora da vrši nenajavljeni nadzor proizvoñača. Potreba i učestalost takvih dodatnih nadzora utvrñuje se na osnovu predviñenog sistema nadzornih posjeta ovlašćenog tijela. Kod izbora sistema nadzornih posjeta moraju se poštovati sljedeći faktori: - kategorija opreme; - rezultati prethodnih nadzornih posjeta; - potreba praćenja sprovoñenja korektivnih mjera; - posebni uslovi vezani za potvrñivanje sistema upravljanja kvalitetom, ako je potrebno;

44

- bitne promjene u organizaciji, pristupu i tehnikama proizvodnje.Tokom takvih nadzora ovlašćeno tijelo može, ako je potrebno, da izvrši ili dati da se izvrše ispitivanja da bi se utvrdilo da li sistem kvaliteta pravilno funkcioniše.Ovlašćeno tijelo mora proizvoñaču da dostavi izvještaj o posjeti i izvještaje o ispitivanjima, ako su bila izvedena.

5. Proizvoñač mora najmanje deset godina od poslednje proizvodnje opreme pod pritiskom, čuvati

i staviti na raspologanje nacionalnim nadzornim organima: - dokumentaciju utvrñenu u drugom stavu tačke 3.1; - izmjene u skladu sa drugim stavom tačke 3.4; - izvještaje i odluke ovlašćenih tijela, navedene u poslednjem stavu tačke 3.3, poslednjem stavu tačke 3.4 i u tačkama 4.3 i 4.4. 6. Svako ovlašćeno tijelo mora na zahtjev saopštiti relevantne informacije državnim organima koje se odnose na izdavanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Svako ovlašćeno tijelo mora drugim ovlašćenim tijelima da saopšti relevantne informacije koje se odnose na izdavanje, odbijanje i povlačenje sertifikata za sisteme upravljanja kvalitetom. Modul H1 (potpuno obezbje ñenje kvaliteta sa pregledom projekta i posebnim nadzorom završnog ocjenjivanja) 1. Dodatno zahtjevima iz modula H, primjenjuje se i sledeće: a) Proizvoñač mora da podnese zahtjev za provjeru projekta ovlašćenom tijelu po svom izboru, b) zahtjev mora omogućiti razumijevanje projekta, proizvodnje i rada opreme i omogućiti ocjenjivanje usaglašenosti sa relevantnim zahtjevima pravilnika. Zahtjev mora da sadrži: - tehničke projektne specifikacije, uključujući i standarde, koji su bili primijenjeni, - potrebne dokaze o pogodnosti projektovanog rješenja, posebno kada standardi navedeni u članu 7 nisu primijenjeni u potpunosti. Ovi dokazi moraju da sadrže rezultate ispitivanja izvedenih u odgovarajućoj laboratoriji proizvoñača, ili u drugoj, u njegovo ime. c) ovlašćeno tijelo mora pregledati zahtjev, i ako projekat zadovoljava zahtjeve pravilnika koji se odnose na njega, izdati podnosiocu zahtjeva sertifikat o usaglašavanju projekta. Sertifikat mora da sadrži zaključke provjeravanja, uslove pod kojima važi, podatke potrebne za identifikaciju provjerenog projekta i, ako je potrebno, opis rada opreme ili njenih djelova. d) podnosilac zahtjeva mora da obavijesti ovlašćeno tijelo koje je izdalo sertifikat o usaglašenosti projekta o svim izmjenama na sertifikovanom projektu. Izmjene na sertifikovanom projektu moraju biti dodatno provjerene od strane ovlašćenog tijela koje je izdalo sertifikat o usaglašenosti projekta, ukoliko utiču na usaglašenost sa osnovnim zahtjevima Pravilnika ili na propisane uslove za upotrebu opreme. Ovo dodatno odobrenje mora biti dato u obliku dodatka originalnom sertifikatu o usaglašenosti projekta. e) svako ovlašćeno tijelo mora dostaviti drugim ovlašćenim tijelima sve relevantne podatke o sertifikatima o usaglašenosti projekta koje je povuklo ili odbilo da izda.

2. Završno ocjenjivanje, u skladu sa tačkom 3.2, Priloga I, mora biti pod pojačanim nadzorom u obliku nenajavljenih nadzora ovlašćenog tijela. U toku takvih nadzora ovlašćeno tijelo mora sprovoditi ispitivanja opreme.

45

PRILOG IV MINIMALNI USLOVI ZA ODREðIVANJE OVLAŠĆENIH TIJELA U VEZI SA ČLANOM 12 I OVLAŠĆENIH TIJELA TREĆE STRANE U VEZI SA ČLANOM 13

1. Ovlaš ćeno tijelo, njegov direktor i osoblje koje je odgov orno za obavljanje postupaka ocjenjivanja usaglašenosti i provjeravanja-verifika cije ne može biti projektant, proizvo ñač, isporu čilac, monter, ili korisnik opreme ili sklopova pod pritiskom koje to tijelo kontroliše, niti ovlaš ćeni predstavnik bilo koje od ovih strana. Oni ne mo gu biti direktno uklju čeni u projektovanje, izradu, prodaju ili održavanje opreme i sklopova pod pritiskom, niti zastupati strane uklju čene u te djelatnosti. To ne isklju čuje mogu ćnost razmjene tehni čkih informacija izme ñu proizvo ñača opreme ili skolopova pod pritiskom i ovlaš ćenog tijela.

2. Ovlaš ćeno tijelo i njegovo osoblje moraju obavljati ocjen jivanja usaglašnosti i

provjeravanja-verifikaciju sa najvišim stepenom pro fesionalnog integriteta i tehni čke osposobljenosti i moraju biti oslobo ñeni svih pritisaka i uticaja, posebno finansijskih, koje mogu uticati na njihovo prosu ñivanje ili rezultate kontrolisanja, naro čito od osoba ili grupa osoba koje bi mogle imati ko risti od rezultata provjeravanja-verifikacija.

3. Ovlašceno tijelo mora imati na raspolaganju neop hodno osoblje i posjedovati

neophodan opremljen prostor koji će mu omogu ćiti da pravilno obavlja tehni čke i administrativne poslove u vezi sa ocjenjivanjem usa glašenosti- i nadzornim radnjama i mora tako ñe imati pristup opremi koja se zahtijeva za posebna provjeravanja-verifikacije.

4. Osoblje koje je odgovorno za ocjenjivanje usagla šenosti mora imati:

- potrebnu tehni čku i stru čnu obuku, - zadovoljavaju će poznavanje zahtjeva za ocjenjivanje usaglašnosti koje obavljaju i

odgovaraju će iskustvo u tom poslu, - zahtijevanu sposobnost za sastavljanje potvrda, zap isa i izvještaja radi

prikazivanja da su obavljena ocjenjivanja usaglašen osti-inspekcije.

5. Nepristrasnost osoblja koje obavlja ocjenjivanje us aglašenosti mora biti garantovana. Njihove zarade ne smiju zavisiti od br oja ocjenjivanja usaglašenosti koje su obavili niti od rezultata tih ocjenjivanja usaglašenosti.

6. Ovlaš ćeno tijelo mora preduzeti osiguranje svoje odgovorn osti, ako njegovu

odgovornost nije preuzela država u skladu sa nacion alnim zakonom ili je država neposredno odgovorna za ocjenjivanje usaglašenosti.

7. Osoblje ovlaš ćenog tijela mora čuvati profesionalnu tajnu u vezi sa svim

informacijama dobijenim u toku obavljanja njihovog posla (osim prema nadležnim organima države u kojoj se aktivnosti obavljaju) pr ema Pravilniku ili bilo kojoj odredbi nacionalnog zakona koja se odnosi na taj po sao.

46

PRILOG V USLOVI ZA ODREðIVANJE OVLAŠĆENIH TIJELA KORISNIKA U VEZI SA ČLANOM 14.

1. Kontrolni organ korisnika mora biti posebna orga nizaciona cjelina i imati metode za izvještavanje unutar grupe čija je cjelina, što osigurava i pokazuje njegovu nepristrasnost. On ne može biti odgovoran za projek tovanje, proizvodnju, isporuku, montažu, rad ili održavanje opreme ili sklopova pod pritiskom i ne može biti uklju čen ni u jednu aktivnost koja može biti u sukobu-konfliktu sa njegovim nezavisnim prosu ñivanjem i integritetom u odnosu na njegove aktivnos ti ocjenjivanja usaglašnosti. 2.Kontrolni organ korisnika i njegovo osoblje moraj u obavljati ocjenjivanja usaglašenosti i proveravanja-verifikacija sa najviš im stepenom profesionalnog integriteta i tehni čke osposobljenosti i moraju biti oslobo ñeni pritisaka i pobuda, posebno finansijskih, koje mogu uticati na njihovo prosu ñivanje ili rezultate kontrolisanja, naro čito od osoba ili grupa osoba sa interesom u pogledu rezultata provjeravanja-verifikacija. (koje bi mogle imati ko risti od rezultata provjeravanja-verifikacija).

3.Kontrolni organ korisnika mora imati na raspolaga nju neophodno osoblje i posjedovati neophodne objekte koji će mu omogu ćiti da pravilno obavlja tehni čke i administrativne poslove u vezi sa ocjenjivanjem usaglašenosti-inspe kcijskim i nadzornim radnjama i mora tako ñe imati pristup opremi koja se zahtijeva za posebna provjeravanja-verifikacije.

4.Osoblje koje je odgovorno za ocjenjivanje usaglaš enosti-inspekciju mora imati:

- priznatu tehni čku i stru čnu obuku, - zadovoljavaju će poznavanje zahtjeva za ocjenjivanje usaglašnosti- inspekciju koje

obavljaju i odgovaraju će iskustvo u tom poslu, - zahtijevanu sposobnost-vještinu za sastavljanje pot vrda, zapisa i izvještaja radi

prikazivanja da su obavljena ocjenjivanja usaglašen osti-inspekcije.

5.Nepristrasnost osoblja koje obavlja ocjenjivanje usaglašenosti-inspekciju mora biti garantovana. Njihove zarade ne smiju zavisiti od br oja ocjenjivanja usaglašenosti koje su obavili niti od rezultata tih ocjenjivanja usagl ašenosti. 6.Kontrolni organ korisnika mora imati odgovaraju će osiguranje odgovornosti, ako njegovu odgovornost nije preuzela grupa čiji je on dio.

7.Osoblje tijela mora čuvati profesionalnu tajnu u vezi sa svim informacij ama dobijenim u toku obavljanja njihovog posla (osim prema kompet entnim državnim organima u kojima se aktivnosti obavljaju) prema Pravilniku il i bilo kojoj odredbi nacionalnog zakona koja se odnosi na taj posao.

47

PRILOG VI

ZNAK USAGLAŠENOSTI

znak usaglašenosti je oblika kao na slici – 1.

Slika - 1 Ako se znak usaglašenosti umanjuje ili uvećava, proporcije date na crtežu moraju se poštovati, ali visina znaka ne smije biti manja od 5 mm.

48

PRILOG VII

IZJAVA O USAGLAŠENOSTI

Izjava o usaglašenosti mora da sadrži sljedeće:

- ime i adresu proizvoñača ili njegovog ovlašćenog predstavnika u CG; - opis opreme pod pritiskom ili sastavnog dijela - sklopa; - sprovedenu proceduru za ocjenjivanje usaglašenosti (oznaku ili naziv te

procedure, odnosno postupka); - u slučaju sastavnih djelova - sklopova, opis opreme pod pritiskom o čijem se

sklopu radi i sprovedenu proceduru za ocjenjivanje usaglašenosti; - kada je primjenljivo, ime i adresu ovlaš ćenog tijela koje vrši nadzor, - kada je primjenljivo pozivanje na sertifikat o potv rñivanju EC – tipa, EC

sertifikat o usaglašenosti projekta ili EC sertifik at o usaglašenosti, - kada je primjenljivo ime i adresu ovlaš ćenog tijela koje provjerava i vrši

nadzor na sistemom menadžmenta kvalitetom proizvo ñača, - kada je primjenljivo pozivanje na primijenjene harm onizovane standarde, - kada je primjenljivo, pozivanje na druge tehni čke standarde ili specifikacije,

koje su koriš ćene, - kada je primjenljivo pozivanje na druge Pravilnike čije odredbe su

primijenjene, - podatke o ovlašćenom potpisniku izjava o usaglašenosti proizvoñača ili

ovlašćenog predstavnika u CG.