PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO

NA WYDZIALE LEKARSKIM I

ROK AKADEMICKI 2015/2016

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW III ROKU STUDIÓW

1. NAZWA PRZEDMIOTU: Patomorfologia

2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot:

Zakład Patomorfologii Klinicznej Katedry Patomorfologii Klinicznej Uniwersytetu

Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę:

Adres: ul. Przybyszewskiego 49, 60–355 Poznań

Tel. /Fax: 61 869 14 66 / 61 869 15 09

Internet: platforma WISUS

E-mail: patomorf@ump.edu.pl

4. Kierownik jednostki:

Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw.

5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS

Prof. dr hab. med. Przemysław Majewski, prof. zw.

6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do

platformy WISUS ( listy studentów) ( koordynator przedmiotu) :

Nazwisko: prof. dr hab. med. Przemysław Majewski

Tel. kontaktowy: 61 869 14 66

Możliwość kontaktu – konsultacje (dni, godz., miejsce): w dni robocze od

godziny 800

do 1330

poprzez sekretariat Zakładu Patomorfologii Klinicznej

E-mail: pmajewski@ump.edu.pl

Osoba zastępująca: dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM

Kontakt: w dni robocze od godziny 800

do 1330

poprzez sekretariat Zakładu

Patomorfologii Klinicznej, e-mail: patom orf@ump.edu.pl

7. Miejsce przedmiotu w programie studiów:

Rok: III

Semestr: V i VI

8. Liczba godzin ogółem: 170 liczba pkt.ECTS: 14

Jednostki uczestniczące w nauczaniu

przedmiotu

Semestr zimowy liczba godzin

W Ć Ćwiczenia

kategoria

S

Zakład Patomorfologii Klinicznej 36 72 B 0

Razem: 36 72 B 0

Jednostki uczestniczące w nauczaniu

przedmiotu

Semestr letni liczba godzin

W Ć Ćwiczenia

kategoria

S

Zakład Patomorfologii Klinicznej 10 12 B 40

Razem: 10 12 B 40

9. Zakres wiedzy ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa

Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków

Studiów: lekarskiego

Grupa treści podstawowych A. 8. Wiedza z zakresu patomorfologii ogólnej w zakresie zaburzeń w krążeniu, zmian

wstecznych i rozplemowych oraz zapaleń i nowotworów. Jak również znajomość

podstaw patomorfologii szczegółowej narządów i układów ze szczególnym

uwzględnieniem patomorfologii onkologicznej i zasad diagnostyki histopatologicznej

nowotworów.

10. Umiejętności ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa

Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków

Studiów: lekarskiego

Grupa treści podstawowych A. 8. Umiejętność ustalania wskazań do wykonania inwazyjnych badań morfologicznych;

rozpoznawania zmian morfologicznych występujących w procesie patologicznym;

interpretacji wyników badań morfologicznych; pobierania i zabezpieczenia materiału

do badań.

11. SYLABUS

Nazwa

przedmiotu/modułu Patomorfologia

Wydział Wydział Lekarski I

Nazwa kierunku studiów Kierunek lekarski

Poziom kształcenia Jednolite studia magisterskie

Forma studiów Stacjonarne, 6-letnie

Język przedmiotu Polski

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowy fakultatywny

Rok studiów/semestr

I II III IV V VI

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12

Liczba godzin zajęć

dydaktycznych z

podziałem na formy

prowadzenia zajęć

170, w tym: 46 - wykłady, 40 - seminaria, 84 – ćwiczenia, 0 – fakultety

Założenia i cele

przedmiotu

Założeniem i celem zajęć z patomorfologii dla studentów III roku kierunku

lekarskiego jest przyswojenie wiedzy niezbędnej do wykonywania zawodu

lekarza w zakresie patomorfologii ogólnej i patomorfologii szczegółowej

narządów i układów ze szczególnym uwzględnieniem choroby nowotworowej.

Symbol

efektów

kształcenia

zgodnie ze

standardami

OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

Metody weryfikacji

osiągnięcia

zamierzonych efektów

kształcenia:

WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

Grupa treści

podstawo-

wych A. 8.

Wiedza z zakresu patomorfologii ogólnej w zakresie zaburzeń w

krążeniu, zmian wstecznych i rozplemowych oraz zapaleń i

nowotworów. Jak również znajomość podstaw patomorfologii

szczegółowej narządów i układów ze szczególnym

uwzględnieniem patomorfologii onkologicznej i zasad diagnostyki

histopatologicznej nowotworów.

Student zdaje

2 sprawdziany

z histokliniki,

sprawdzian z zajęć

sekcyjnych

i sprawdzian

wyjściowy

po zaliczeniu bloku

seminariów

z patomorfologii

narządowej.

UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

Grupa treści

podstawo-

wych A. 8.

Umiejętność ustalania wskazań do wykonania inwazyjnych badań

morfologicznych; rozpoznawania zmian morfologicznych

występujących w procesie patologicznym; interpretacji wyników

badań morfologicznych; pobierania i zabezpieczenia materiału do

badań.

cd.

Stopień za 2 działy

ćwiczeń z

histokliniki

wystawiany jest na

podstawie wyniku

testu, sprawdzianu

ustnego i średniej

oceny za ćwiczenia.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI

KSZTAŁCENIA)

- - -

PUNKTY ECTS 14

TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:

Tematyka Forma (wykłady,semina-

ria,, ćwiczenia,

zaj.fakultatywne,

itp)

Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie, obrzęk wstrząs. Zakrzepica, zatory, zawały,

rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe.

Patomorfologia procesów adaptacyjnych (zanik, rozrost, przerost, metaplazja).

Zwyrodnienia, martwice i apoptoza – definicje, patomechanizmy, przykłady.

Zapalenia: patomechanizm, definicje, klasyfikacje, przykłady. Regeneracja. Choroby

o immunologicznym mechanizmie uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwrażliwości typu

I, II, III, IV.

Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo, nowotwory łagodne i złośliwe,

różnicowanie, dojrzewanie, anaplazja. Szerzenie się chorób nowotworowych. Wpływ

nowotworu na ustrój gospodarza. Zespoły rzekomo nowotworowe.

Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca – definicja, patomechanizmy, formy

morfologiczne, powikłania. Choroby serca: niewydolność krążenia prawokomorowa i

lewokomorowa, choroba niedokrwienna oraz zawał mięśnia sercowego,

kardiomiopatie.

Choroby płuc: rozedma, zapalenia płuc, gruźlica, pylice - definicje, podziały,

patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady, powikłania. Nowotwory łagodne

i złośliwe płuc.

Choroby układu pokarmowego: zapalenia przełyku, przełyk Barretta’a, zapalenia

żołądka, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zespoły złego wchłaniania,

idiopatyczne zapalenia jelit. Nowotwory łagodne i złośliwe i zmiany rzekomo

nowotworowe przewodu pokarmowego.

Choroby wątroby i dróg żółciowych: stłuszczenie wątroby, zapalenia wątroby,

marskość – definicje, podziały, patomechanizm, postacie morfologiczne, przykłady,

powikłania, alkoholowe zapalenie wątroby, kamica żółciowa. Choroby nowotworowe

i nienowotworowe egzokrynnej trzustki.

Choroby nienowotworowe nerek: zapalenia, cukrzyca, kolagenozy, martwica.

Nowotwory złośliwe, łagodne i stany rzekomo-nowotworowe nerek.

Choroby nowotworowe i nienowotworowe pęcherza moczowego. Choroby męskiego

układu rozrodczego: zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty.

Nowotwory jąder i prącia.

Niedokrwistość – definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Skazy

krwotoczne – definicje, przykłady, patomechanizm, powikłania. Choroby rozrostowe

nienowotworowe i nowotworowe układu krwiotwórczego i limfatycznego: przykłady,

patomechanizm, postacie morfologiczne, powikłania.

Choroby nienowotworowe tarczycy, nadnerczy i przysadki (zespoły kliniczno

patomorfologiczne, które im towarzyszą). Choroby nowotworowe gruczołów

wydzielania wewnętrznego. Nowotwory trzonu i szyjki macicy – definicje,

patogeneza, typy histologiczne. Zapalenia jajowodów. Ciąża ektopowa. Choroby

przenoszone drogą płciową.

Nienowotworowe i nowotworowe choroby jajników. Nienowotworowe i

nowotworowe choroby gruczołu piersiowego.

Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. Choroby kości: krzywica, osteoporoza,

rozmiękanie kości, nowotwory kości.

Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty nabłonkowe, znamiona barwnikowe,

czerniak.

Wykłady

Krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego, tętniaki mózgu, udar

niedokrwienny i krwotoczny mózgu, zatory w ośrodkowym układzie nerwowym,

zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu, nowotwory ośrodkowego układu

nerwowego – pojęcia podstawowe.

Patomorfologia płodu i noworodka: wcześniactwo, wewnątrzmaciczne zahamowanie

wzrostu, niedojrzałość, zespół zaburzeń oddychania, urazy okołoporodowe,

zakażenia, choroba hemolityczna noworodków.

Zaburzenia w krążeniu: zakrzepica, wstrząs: przekrwienie czynne i bierne, krwotoki,

zakrzepica, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, zatory (płuca,

ogólnoustrojowe, wodami płodowymi, zatory gazowe, choroba kesonowa, choroba

dekompresyjna, zatory tłuszczowe), zawały.

Zmiany wsteczne i zmiany adaptacyjne: wzrost, dojrzewanie i różnicowanie

komórek, przerost, rozrost, zaniki, metaplazja, dysplazja, zwapnienia, uszkodzenie

komórek, martwice i apoptoza.

Zapalenia: zapalenia ostre i przewlekłe. Regeneracja, naprawa, bliznowacenie.

Mechanizmy biorące udział w odpowiedzi zapalnej i czynniki je warunkujące.

Nowotworzenie - pojęcia podstawowe. Diagnostyka laboratoryjna chorób

nowotworowych (badania cytologiczne, histologiczne, immunohistochemia, badania

DNA, cytometria przepływowa, mikroskopia elektronowa).

Choroby naczyń: etapy powstawania blaszki miażdżycowej, stwardnienie tętnic

Moenckeberga, udary mózgu, zawał serca. Guzkowe zapalenie tętnic. Naczyniaki

krwionośne i limfatyczne. Ziarniniak naczyniasty. Choroby serca: niewydolność

lewo- i prawo-komorowa serca. Zawał mięśnia serca. Gorączka reumatyczna,

zapalenia wsierdzia, nadciśnienie, kardiomiopatie.

Zaburzenia w zakresie krwiotworzenia i przemiany hemoglobiny: hematopoeza,

niedokrwistości, retikulocytoza. Żelazica wątroby. Zaburzenia w zakresie krwinek

białych: białaczki, chłoniaki, histiocytozy, aplazja szpiku. Typy choroby Hodgkina,

chłoniaki przewodu pokarmowego.

Choroby płuc: rozedma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, typy

zapalenia płuc, ostra niewydolność oddychania dorosłych, pylice. Zespół płucno

sercowy. Nowotwory płuc oraz głowy i szyi.

Choroby układu pokarmowego: choroba wrzodowa, zapalenie wyrostka

robaczkowego, rak przełyku i żołądka, polipy nowotworowe i nienowotworowe, rak

okrężnicy. Choroby wątroby i dróg żółciowych: zapalenia wątroby (marskość),

nowotwory wątroby. Choroby trzustki: zapalenia trzustki, martwica Balserowska.

Choroby układu dokrewnego: zespół Waterhouse-Friederichsena, zapalenia tarczycy,

nowotwory tarczycy, nowotwory przysadki, zespół pustego siodła tureckiego.

Choroby nadnerczy.

Choroby nerek: odmiedniczkowe zapalenie nerek, kłębuszkowe zapalenia nerek,

nadciśnienie w chorobach nerek. Nerki w skrobiawicy. Cukrzyca i powikłania.

Nowotwory układu moczowego. Choroby męskiego układu rozrodczego: zapalenia

jąder, łagodny przerost prostaty, rak prostaty. Nowotwory jąder (germinalne).

Choroby żeńskiego układu rozrodczego: ciąża pozamaciczna, endometrioza,

nowotwory macicy, nowotwory janika, zaśniad groniasty, kosmówczak. Choroby

gruczołu piersiowego: zmiany włóknisto-torbielowate, rak piersi.

Choroby skóry: znamiona, czerniak złośliwy, nowotwory nabłonkowe.

Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, choroby

naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory ośrodkowego układu

nerwowego Choroby układu nerwowego: zakażenia ośrodkowego układu

nerwowego, choroby naczyniowe ośrodkowego układu nerwowego. Nowotwory

Ćwiczenia z

histokliniki

ośrodkowego układu nerwowego.

Wprowadzenie: przepisy prawne i zasady techniki sekcyjnej zwłok.

Omówienie bieżącego lub archiwalnego przypadku sekcyjnego:

a) zagadnienia związane z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu

pacjenta,

b) sekcja zwłok,

c) ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i sformułowanie rozpoznania sekcyjnego.

Ćwiczenia

sekcyjne

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe tkanek miękkich.

Nowotwory układu oddechowego.

Nowotwory narządu rodnego.

Nowotwory przewodu pokarmowego.

Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego i przysadki.

Nowotwory układu moczowego i prostaty.

Nowotwory wątroby, trzustki i ślinianek.

Patomorfologia zapaleń wątroby.

Nowotwory układu chłonnego.

Nowotwory gruczołów dokrewnych.

Patomorfologia kłębuszkowych chorób nerek.

Patomorfologia serca.

Patomorfologia nowotworów sutka.

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotworowe skóry

Seminaria

z patologii

narządowej

LITERATURA PODSTAWOWA I UZUPEŁNIAJĄCA:

I. Podstawowa:

1. Kumar, Cotran, Robbins: „Robbins Patologia.” Wydanie II polskie pod redakcją

Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław, 2014.

II. Uzupełniająca:

1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: „Patologia znaczy słowo o chorobie”. Wydanie

drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009.

2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: „Patomorfologia kliniczna”. Wydanie III, PZWL,

Warszawa, 2007.

3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: „ Sekcja zwłok”. Wydanie IV, PZWL, Warszawa,

1990.

WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU:

Zaliczenie: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu dwóch sprawdzianów cząstkowych

odbywających się w trakcie ćwiczeń z histokliniki, sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia

sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego seminaria z patologii narządowej. Stopień na sprawdzianie z

histokliniki wystawiany jest na podstawie wyniku testu, sprawdzianu ustnego i średniej oceny uzyskanej

w czasie ćwiczeń. Szczegółowe zasady zaliczania zajęć na III roku zostały podane w regulaminach

zajęć.

Egzamin teoretyczny:

Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami jednokrotnego

wyboru. Do pierwszego terminu egzaminu muszą przystąpić obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po

konsultacji z samorządem studenckim ustala się trzy terminy egzaminu testowego.

Ostateczną ocenę z przedmiotu ustalamy na podstawie oceny z testu egzaminacyjnego stanowiącej 70%

oceny egzaminacyjnej i średniej ocen uzyskanych w czasie zajęć z patomorfologii stanowiącej 30%

oceny egzaminacyjnej.

Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę bardzo dobrą, zalicza

się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z zajęć na III roku.

Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie przedstawił

dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na egzaminie będzie miał wpisaną ocenę

niedostateczną. Dla studentów z nieobecnością usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy

termin egzaminu testowego.

Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za pośrednictwem

sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej.

12.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów

Wykłady - Semestr zimowy

Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Wykład 1.

Wprowadzenie do patomorfologii. Patomor-

fologia procesów adaptacyjnych (zanik,

Rozrost, przerost, metaplazja). Zwyro-

dnienia, martwice i apoptoza – definicje,

patomechanizmy, przykłady.

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 2. Krwotoki, przekrwienie i niedokrwienie,

obrzęk i wstrząs.

Prof. Wiesława

Biczysko

Wykład 3.

Zakrzepica, zatory, zawały, rozsiane wy-

krzepianie wewnątrznaczyniowe.

Prof. Wiesława

Biczysko

Wykład 4.

Zapalenia: patomechanizm, definicje, kla-

syfikacje, przykłady. Regeneracja, naprawa,

bliznowacenie.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 5.

Choroby o immunologicznym mechanizmie

uszkodzenia tkanek. Reakcja nadwra-

żliwości typu I, II, III, IV. Amyloidoza.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 6.

Nowotworzenie: definicja, nazewnictwo,

nowotwory łagodne i złośliwe, różni-

cowanie, dojrzewanie, anaplazja. kataplazja,

dysplazja. Szerzenie się chorób nowo-

tworowych. Wpływ nowotworu na ustrój

gospodarza. Zespoły rzekomo nowotwo-

rowe.

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 7.

Choroby naczyń krwionośnych: miażdżyca –

definicja, patomechanizmy, formy morfo-

logiczne, powikłania.

Prof. Wiesława

Biczysko

Wykład 8.

Choroby serca: niewydolność krążenia

prawokomorowa i lewokomorowa, choroba

niedokrwienna oraz zawał mięśnia serco-

wego, kardiomiopatie.

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 9.

Niedokrwistość – definicje, przykłady, pato-

mechanizm, powikłania. Skazy krwotoczne

– definicje, przykłady, patomechanizm, po-

wikłania. Choroby rozrostowe nienowo-

tworowe i nowotworowe układu krwiotwór-

czego i limfatycznego - przykłady, patome-

chanizm, postacie morfologiczne, powi-

kłania.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Sprawdzian

w terminie

wykładu

Sprawdzian testowy

Dział I ćwiczeń z histokliniki

Prof. Przemysław

Majewski/dr hab.

Aldona Woźniak,

prof. UM

Wykład 10.

Choroby płuc nienowotworowe: rozedma,

zapalenia płuc, gruźlica, pylice - definicje,

podziały, patomechanizm, postacie morfo-

logiczne, przykłady, powikłania.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 11.

Patomorfologia chorób nowotworowych

płuca: nowotwory łagodne, złośliwe, nowo-

twory neuroendokrynne i stany rzekomo-

nowotworowe.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 12.

Patomorfologia chorób górnego odcinka

przewodu pokarmowego: zapalenia prze-

łyku, przełyk Barretta’a, zapalenia żołądka,

choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,

nowotwory przełyku i żołądka.

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 13.

Patomorfologia chorób dolnego odcinka

przewodu pokarmowego: zespoły złego

wchłaniania, idiopatyczne zapalenia jelit,

nowotwory łagodne, złośliwe i zmiany

rzekomo-nowotworowe

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 14.

Choroby wątroby i dróg żółciowych:

zwyrodnienia, zapalenia, marskość, kamica

żółciowa oraz nowotwory łagodne i

złośliwe. Choroby nowotworowe i nie-

nowotworowej części egzokrynnej trzustki.

Prof. Wiesława

Salwa-Żurawska

Wykład 15.

Patomorfologia chorób nienowotworowych

nerek: zapalenia, cukrzyca, kolagenozy,

martwica. Nowotwory złośliwe, łagodne i

stany rzekomo-nowotworowe nerek.

Prof. Wiesława

Salwa-Żurawska

Wykład 16.

Choroby nowotworowe i nienowotworowe

pęcherza moczowego. Choroby męskiego

układu rozrodczego: zapalenia jąder,

łagodny przerost prostaty, rak prostaty.

Nowotwory jąder i prącia.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykłady - Semestr letni

Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Sprawdzian

w ramach

wykładów

Sprawdzian testowy

Dział II ćwiczeń z histokliniki

Prof. Przemysław

Majewski/dr hab.

Aldona Woźniak,

prof. UM

Wykład 17.

Choroby nienowotworowe tarczycy, nader-

czy i przysadki (zespoły kliniczno patomor-

fologiczne, które im towarzyszą). Pato-

morfologia chorób nowotworowych gruczo-

łów wydzielania wewnętrznego.

Dr med.

Małgorzata

Janicka-Jedyńska

Wykład 18.

Nowotwory trzonu i szyjki macicy –

definicje, patogeneza, typy histologiczne.

Zapalenia jajowodów. Ciąża ektopowa.

Choroby przenoszone drogą płciową.

Dr med. Katarzyna

Iwanik

Wykład 19.

Nienowotworowe i nowotworowe choroby

jajników. Nienowotworowe i nowotworowe

choroby gruczołu piersiowego.

Dr med. Katarzyna

Iwanik

Wykład 20.

Choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów.

Choroby kości: krzywica, osteoporoza,

rozmiękanie kości, nowotwory kości.

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Wykład 21.

Choroby skóry: łagodne i złośliwe rozrosty

nabłonkowe, znamiona barwnikowe,

czerniak.

Prof. Przemysław

Majewski

Wykład 22.

Krwawienia do ośrodkowego układu

nerwowego, tętniaki mózgu, udar niedo-

krwienny i krwotoczny mózgu, zatory w

ośrodkowym układzie nerwowym, zapalenia

opon mózgowych, zapalenia mózgu, nowo-

twory ośrodkowego układu nerwowego –

pojęcia podstawowe.

Dr med. Donata

Jarmołowska-

Jurczyszyn

Wykład 23.

Patomorfologia płodu i noworodka:

wcześniactwo, wewnątrzmaciczne zahamo-

wanie wzrostu, niedojrzałość, zespół zabu-

rzeń oddychania, urazy okołoporodowe, za-

każenia, choroba hemolityczna noworod-

ków.

Prof. Wiesława

Biczysko

Ćwiczenia z histokliniki (mikroskopii wirtualnej) - Semestr zimowy

Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna

Ćwiczenie 1.

Zaburzenia w krążeniu: zakrzepica,

wstrząs: przekrwienie czynne i bierne,

krwotoki, zakrzepica, zespół wykrzepiania

wewnątrznaczyniowego, zatory (płuca,

ogólnoustrojowe, wodami płodowymi,

zatory gazowe, choroba kesonowa,

choroba dekompresyjna, zatory

tłuszczowe), zawały.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 2.

Zmiany wsteczne i zmiany adaptacyjne:

wzrost, dojrzewanie i różnicowanie

komórek, przerost, rozrost, zaniki,

metaplazja, dysplazja, zwapnienia,

uszkodzenie komórek, martwice i

apoptoza.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 3.

Zapalenia: zapalenia ostre i przewlekłe.

Regeneracja, naprawa, bliznowacenie.

Mechanizmy biorące udział w odpowiedzi

zapalnej i czynniki je warunkujące.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 4.

Nowotworzenie - pojęcia podstawowe.

Diagnostyka laboratoryjna chorób

nowotworowych (badania cytologiczne,

histologiczne, immunohistochemia,

badania DNA, cytometria przepływowa,

mikroskopia elektronowa).

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 5.

Choroby naczyń: etapy powstawania

blaszki miażdżycowej, stwardnienie tętnic

Moenckeberga, udary mózgu, zawał serca.

Guzkowe zapalenie tętnic. Naczyniaki

krwionośne i limfatyczne.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 6.

Choroby serca: niewydolność lewo- i

prawo-komorowa serca. Zawał mięśnia

serca. Gorączka reumatyczna, zapalenia

wsierdzia, nadciśnienie, kardiomiopatie.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 7.

Zaburzenia w zakresie krwiotworzenia i

przemiany hemoglobiny: hematopoeza,

niedokrwistości, retikulocytoza. Żelazica

wątroby. Zaburzenia w zakresie krwinek

białych: białaczki, chłoniaki, histiocytozy,

aplazja szpiku. Typy choroby Hodgkina,

chłoniaki przewodu pokarmowego.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 8. Sprawdzian z działu I: ćwiczenia 1 – 7.

Prof. Przemysław

Majewski /dr hab.

Aldona Woźniak

prof. UM

Ćwiczenie 9.

Choroby płuc: rozedma, przewlekłe

zapalenie oskrzeli, astma oskrzelowa, typy

zapalenia płuc, ostra niewydolność

oddychania dorosłych, pylice. Zespół

płucno sercowy. Nowotwory płuc

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 10.

Choroby układu pokarmowego: choroba

wrzodowa, zapalenie wyrostka

robaczkowego, rak przełyku i żołądka,

polipy nowotworowe i nienowotworowe,

rak okrężnicy.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 11.

Choroby wątroby i dróg żółciowych:

zapalenia wątroby (marskość), nowotwory

wątroby. Choroby trzustki: zapalenia

trzustki, martwica Balserowska.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 12.

Choroby układu dokrewnego: zespół

Waterhouse-Friederichsena, zapalenia

tarczycy, nowotwory tarczycy, nowotwory

przysadki, zespół pustego siodła

tureckiego. Choroby nadnerczy.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 13.

Choroby nerek: odmiedniczkowe i

kłębuszkowe zapalenia nerek, nadciśnienie

w chorobach nerek. Nerki w skrobiawicy.

Cukrzyca i powikłania. Nowotwory nerek.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 14.

Choroby męskiego układu rozrodczego:

zapalenia jąder, łagodny przerost prostaty,

rak prostaty. Nowotwory jąder (germi-

nalne). Choroby skóry: znamiona, czerniak

złośliwy, nowotwory nabłonkowe.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 15.

Choroby żeńskiego układu rozrodczego:

ciąża pozamaciczna, endometrioza,

nowotwory macicy, nowotwory jajnika,

zaśniad groniasty, kosmówczak. Choroby

gruczołu piersiowego: zmiany włóknisto-

torbielowate, rak piersi.

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 16.

Choroby układu nerwowego: zakażenia

ośrodkowego układu nerwowego, choroby

naczyniowe ośrodkowego układu

nerwowego. Nowotwory ośrodkowego

układu nerwowego

Prof. Przemysław

Majewski / dr med.

Katarzyna Iwanik

Ćwiczenie 17. Sprawdzian z działu II: ćwiczenia 9 – 16

Prof. Przemysław

Majewski/dr hab.

Aldona Woźniak

prof. UM

Ćwiczenia sekcyjne - Semestr letni

Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna

Ćwiczenie 1. Wprowadzenie: przepisy prawne i zasady

techniki sekcyjnej zwłok

Dr med. Donata

Jarmołowska-

Jurczyszyn

Ćwiczenie 2, 3, 4

Omówienie bieżącego lub archiwalnego

przypadku sekcyjnego:

a) zagadnienia związane z chorobą

podstawową oraz patomechanizmem zgonu

pacjenta,

b) sekcja zwłok,

c) ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i

sformułowanie rozpoznania sekcyjnego.

Dr med. Donata

Jarmołowska-

Jurczyszyn

Ćwiczenie 5.

1.Omówienie bieżącego lub archiwalnego

przypadku sekcyjnego:

a)zagadnienia związane z chorobą

podstawową oraz patomechanizmem

zgonu pacjenta,

b)sekcja zwłok,

c)ustalenie przyczyny zgonu pacjenta i

sformułowanie rozpoznania sekcyjnego.

2.Zaliczenie ćwiczeń sekcyjnych

Dr med. Donata

Jarmołowska-

Jurczyszyn

Seminaria - Semestr letni

Tematyka seminariów Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia

Seminarium 1.

Nowotwory i choroby nienowotworowe

ośrodkowego układu nerwowego i przy-

sadki

Dr med. Donata

Jarmołowska –

Jurczyszyn

Seminarium 2.

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotwo-

rowe przewodu pokarmowego

Dr med. Katarzyna

Iwanik

Seminarium 3.

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotwo-

rowe układu oddechowego.

Prof. Wiesława

Biczysko

Seminarium 4.

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotwo-

rowe narządu rodnego i sutka

Lek. med.

Katarzyna

Bednarek-Rajewska

Seminarium 5.

Nowotwory wątroby, trzustki i gruczołów

ślinowych oraz patomorfologia zapaleń

wątroby

Dr hab. Aldona

Woźniak, prof. UM

Seminarium 6.

Nowotwory układu moczowego, prostaty i

patomorfologia kłębuszkowych chorób

nerek

Prof. Wiesława

Salwa-Żurawska

Seminarium 7. Patomorfologia chorób serca Prof. Przemysław

Majewski

Seminarium 8.

Nowotwory i zmiany rzekomo nowotwo-

rowe gruczołów dokrewnych i skóry

Dr med.

Małgorzata

Janicka-Jedyńska

Seminarium 9.

Nowotwory i zmiany rzekomo

nowotworowe tkanek miękkich

Dr med. Paweł

Kurzawa

Seminarium 10.

1. Nowotwory układu chłonnego

2. Zaliczenie zajęć – sprawdzian testowy

1.Dr med. Janusz

Kaczmarek

2.Dr hab. Aldona

Woźniak,

prof. UM

13. Organizacja zajęć:

Zajęcia z patomorfologii na III roku odbywają się zgodnie z planem zajęć z Dziekanatu:

1. Wykłady z patomorfologii (23 wykłady x 2 godziny) dla studentów III roku Wydziału

Lekarskiego I w roku akademickiego 2015/2016 odbywają się w Sali Wykładowej im.

Święcickiego Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu

Medycznego w Poznaniu ul. Polna 33 w poniedziałki w godzinach od 1330

do 1500

począwszy od dnia 28 września 2015 roku.

2. Ćwiczenia z mikroskopii wirtualnej (17 ćwiczeń x 4 godziny) dla studentów III roku

Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 odbywają się w salach ćwiczeń

(4, 5, 6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia

29 września (wtorek) 2015 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat.

3. Ćwiczenia sekcyjne zblokowane (1 tydzień - 4 ćwiczenia x 3 godziny i 1 ćwiczenie

piątkowe x 4 godziny) dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w roku

akademickim 2015/2016 odbywają się w Sali Sekcyjnej na parterze budynku Zakładu

Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 07 marca (poniedziałek) 2016 roku, od

poniedziałku do czwartku w godzinach od 0815

do 1030

i w piątek od 0815

do 1115

.

4. Seminaria zblokowane (2 tygodnie - 10 seminariów x 4 godziny) dla studentów III roku

Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016 odbywają się w budynku

Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 22 lutego (poniedziałek) 2016

roku, od poniedziałku do piątku w godzinach od 0815

do 1145

z uwzględnieniem 30

minutowej przerwy.

Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej:

Internet: platforma WISUS

REGULAMIN ZAJĘĆ:

Regulamin ćwiczeń z histokliniki (mikroskopii wirtualnej) dla studentów III roku

Wydziału Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016

Ćwiczenia trwają 17 tygodni (4 godziny tygodniowo) i odbywają się w salach ćwiczeń (4, 5,

6 i 8) na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 29

września 2015 roku w terminach wyznaczonych przez Dziekanat (z wyjątkiem odrabiania

zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów). Jeden asystent prowadzi

ćwiczenia z połową grupy studenckiej.

1. Ćwiczenia obejmują następujące działy:

a) patologię ogólną, patologię naczyń i serca oraz patologię układu krwiotwórczego,

b) patologię układu oddechowego, układu pokarmowego i układu dokrewnego oraz

patologię układu moczowego, męskiego układu rozrodczego, żeńskiego układu

rozrodczego, sutka, skóry, układu kostno-stawowego i układu nerwowego.

2. Po ukończeniu pierwszego i drugiego działu odbywa się sprawdzian, na którym

obowiązuje rozpoznanie i omówienie preparatów w formie ustnej oraz ocenia się

opanowanie wiadomości z materiału teoretycznego danego działu w formie testowej.

Sprawdziany testowe będą odbywać się w terminach wykładu z patomorfologii po

ukończeniu danego działu. Zdanie sprawdzianów ustnych (rozpoznanie i omówienie

preparatów) i testowych (pozytywna ocena od 60% prawidłowych odpowiedzi) i

zaliczenie wszystkich ćwiczeń jest warunkiem zaliczenia zajęć.

3. W ramach 4-godzinnych ćwiczeń odbywa się:

a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego studenci referują zagadnienia ujęte w

planie ćwiczeń z uwzględnieniem danych klinicznych i obrazów morfologicznych,

b) pokaz prezentacji multimedialnej,

c) oglądanie i omówienie preparatów histologicznych z zastosowaniem mikroskopii

wirtualnej i mikroskopii świetlnej,

d) omówienie następnego ćwiczenia.

4. Ćwiczenia zalicza asystent. O formie zaliczenia (sprawdzenia wiadomości

teoretycznych) informuje studentów podczas pierwszego ćwiczenia.

5. Asystent wystawia ocenę końcową za dwa działy ćwiczeń z histokliniki, na podstawie

ocen uzyskanych podczas ćwiczeń oraz sprawdzianu ustnego i testowego.

a) Ocenę końcową za dział ćwiczeń z histokliniki ustala się na podstawie ocen

uzyskanych w trakcie ćwiczeń (1/3), ze sprawdzianu testowego (1/3) i sprawdzianu

ustnego (1/3).

b) Do średniej za III rok studiów liczą się oceny końcowe z 2 działów ćwiczeń z

histokliniki, ocena uzyskana po zakończeniu ćwiczeń sekcyjnych i ocena końcowa

uzyskana po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej.

6. W przypadku uzyskania końcowej oceny niedostatecznej za dział ćwiczeń z

histokliniki, studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego poprawiania końcowej

oceny niedostatecznej, u osoby prowadzącej zajęcia, we wspólnie uzgodnionym

terminie.

7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń pozytywnej oceny

końcowej do czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma

prawo do zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika

Zakładu Patomorfologii Klinicznej.

8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia,

wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do

nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych

nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne

przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana

9. Do sprawdzianów po 1 i 2 dziale student musi mieć zaliczone wszystkie ćwiczenia.

10. Na salach ćwiczeniowych nie wolno palić papierosów i pić napojów oraz prowadzić

głośnych rozmów.

11. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z

wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów).

12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku, nie mogą

przystąpić do egzaminu końcowego.

Regulamin ćwiczeń sekcyjnych dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego I w

roku akademickim 2015/2016

1. Ćwiczenia trwają 1 tydzień (3 godziny dziennie od poniedziałku do czwartku i 4

godziny w piątek) i odbywają się w sali sekcyjnej na parterze budynku Zakładu

Patomorfologii Klinicznej, począwszy od dnia 07 marca 2016 roku w terminach

wyznaczonych przez Dziekanat.

2. Zajęcia rozpoczynają się o godz. 815

i kończą się od poniedziałku do czwartku o godz.

1030

a w piątek do godz. 1115

3. W ramach 3 godzinnych zajęć odbywa się:

a) wprowadzenie do ćwiczeń, podczas którego asystent omawia zagadnienia związane

z chorobą podstawową oraz patomechanizmem zgonu pacjenta

b) sekcja zwłok lub prezentacja archiwalnych przypadków sekcyjnych w przypadku

braku sekcji zwłok w danym dniu ćwiczeń.

c) wspólne ustalenie przyczyny zgonu pacjenta.

4. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność na wszystkich zajęciach oraz uzyskanie

pozytywnej oceny z testu. Test jednokrotnego wyboru przeprowadzany jest w ostatnim

dniu zajęć sekcyjnych w dodatkowej 4 godzinie.

5. Do średniej za III rok studiów liczą się: ocena uzyskana po zakończeniu ćwiczeń

sekcyjnych, oceny końcowe z 2 działów ćwiczeń z histokliniki i ocena końcowa

uzyskana po zakończeniu bloku seminariów z patologii narządowej.

6. W przypadku oceny niedostatecznej studentowi przysługuje prawo do dwukrotnego

poprawiania oceny u dr n. med. Donaty Jarmołowskiej Jurczyszyn asystenta

odpowiedzialnego za przebieg ćwiczeń z diagnostyki sekcyjnej, we wspólnie

uzgodnionym terminie.

7. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do

czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do

zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Katedry

Patomorfologii.

8. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności, asystent prowadzący ćwiczenia,

wyznacza termin odrobienia zajęć. Student nie posiada uprawnień do

nieusprawiedliwionej nieobecności. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych

nieobecności zgłasza się studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne

przyjęcie na ćwiczenia uzależnia się od decyzji Dziekana

9. Obowiązuje odbywanie ćwiczeń w grupach wyznaczonych przez Dziekanat (z

wyjątkiem odrabiania zaległości i studentów z indywidualną organizacją toku studiów).

10. W czasie drugiej części zajęć (sekcja) studenci zobowiązani są ubierać fartuchy

ochronne, otrzymane przed ćwiczeniami.

11. Na sali sekcyjnej należy zachować powagę stosowną do miejsca, nie wolno prowadzić

głośnych rozmów.

12. Studenci, którzy nie otrzymają zaliczenia zajęć z patomorfologii na III roku nie mogą

przystąpić do egzaminu końcowego.

Regulamin seminariów z patomorfologii narządowej dla studentów III roku Wydziału

Lekarskiego I w roku akademickim 2015/2016

1. Seminaria z patomorfologii narządowej trwają 2 tygodnie (4 godziny dziennie), i

odbywają się w sali ćwiczeniowej 3 i 6 na 1 piętrze budynku Zakładu Patomorfologii

Klinicznej, począwszy od dnia 22 lutego 2016 roku w terminach wyznaczonych przez

Dziekanat.

2. Seminaria dla dwóch grup równoczasowo rozpoczynają się o godz. 0815

i kończą się o

godz. 1145

z uwzględnieniem 30 minutowej przerwy. Seminarium dla każdej grupy

studenckiej prowadzone jest oddzielnie, w dwóch salach przez dwóch asystentów.

3. Na zakończenie zajęć seminaryjnych obowiązuje zdanie sprawdzianu wyjściowego,

obejmującego materiał omówiony w czasie seminariów. Zdanie wyjściówki i

odrobienie wszystkich seminariów jest warunkiem zaliczenia zajęć. Sprawdzian

końcowy ma miejsce w ostatnim dniu zajęć.

4. Do sprawdzianu wyjściowego może przystąpić wyłącznie student, który zaliczył

wszystkie seminaria.

5. Nieobecność usprawiedliwia na podstawie przedłożonych dokumentów osoba

odpowiedzialna za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału

Lekarskiego I dr hab. med. Aldona Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab. Przemysław

Majewski. W przypadku trzech nieusprawiedliwionych nieobecności zgłasza się

studenta do Dziekanatu Wydziału Lekarskiego I i ponowne przyjęcie na zajęcia

uzależnia się od decyzji Dziekana.

6. W przypadku nieobecności na zajęciach seminaryjnych, odrobienie zajęć

umożliwia się tylko tym studentom, którzy przedstawią udokumentowane

usprawiedliwienie. Termin odrabiania zaległych zajęć uzgadnia się z osobą

odpowiedzialną za organizację zajęć z patomorfologii na III roku Wydziału

Lekarskiego I, dr hab. med. Aldoną Woźniak, prof. UM lub prof. dr hab.

Przemysławem Majewskim. Student ten może przystąpić do sprawdzianu

wyjściowego dopiero po uzupełnieniu i zaliczeniu zaległości.

7. W wypadku nie zdania sprawdzianu wyjściowego student ma prawo do dwukrotnego

poprawienia oceny, w terminie uzgodnionym z osobą kierującą organizacją zajęć. Nie

zgłoszenie się w tym terminie powoduje nie zaliczenie zajęć.

8. Jeżeli student nie uzyska wymaganej przez regulamin zaliczeń oceny pozytywnej do

czasu zakończenia zajęć dydaktycznych w danym roku akademickim, ma prawo do

zaliczenia sprawdzianu z całości materiału objętego zajęciami u Kierownika Zakładu

Patomorfologii Klinicznej.

Student może przystąpić do egzaminu końcowego z patomorfologii po uzyskaniu zaliczenia

ze wszystkich zajęć na III roku, na które składają się: ocena końcowa uzyskana po zaliczeniu

bloku seminariów z patologii narządowej, ocena uzyskana po zaliczeniu ćwiczeń sekcyjnych

oraz oceny końcowe uzyskane po zaliczeniu 2 działów ćwiczeń z histokliniki.

PROGRAM ZAJĘĆ:

Szczegółowy program zajęć opracowany przez dziekanat WLI podano powyżej. W trakcie

zajęć na student powinien opanować wiedzę o zmianach morfologicznych organizmu

człowieka w chorobie i cierpieniu; zrozumienie strukturalnych i czynnościowych zmian w

komórkach, tkankach i narządach, jako miejscu chorobowego procesu; poznanie technik

morfologicznych, immunologicznych i molekularnych, które pozwalają wyjaśnić,

dlaczego i w jaki sposób objawy, które wystąpiły u chorego składają się na całościowy

obraz choroby.

Student powinien opanować umiejętności rozważania przyczyn, mechanizmów i skutków

wybranych (najczęściej spotykanych) chorób, zwłaszcza nowotworowych oraz

rozumienia na tej podstawie zaburzeń czynnościowych; opanować umiejętności ustalenia

rokowania; rozumienia i prawidłowej interpretacji wyników badań diagnostycznych

morfologicznych; znajomości wskazań do wykonywania badań morfologicznych;

znajomości możliwości stosowania technik specjalnych oraz zasad pobierania i

zabezpieczania materiału tkankowego.

Opis przedmiotu:

Patologia ogólna i szczegółowa (narządowa); podstawowe reakcje komórek i tkanek na

nieprawidłowe bodźce leżące u podłoża choroby; podstawowe składniki procesu

chorobowego: przyczyny (etiologia), mechanizmy rozwoju choroby (patogeneza), zmiany

struktury (patomorfologia) i konsekwencje czynnościowe (w aspekcie klinicznym);

podstawowe działy zmian w patologii: zaburzenia w krążeniu, zmiany wsteczne,

zapalenia i nowotwory, zjawiska podobne lub wspólnie leżące u podstaw tych działów,

uchwytna dla zmysłów i instrumentów (rozdzielczość).

Zaburzenia w krążeniu: zjawiska chorobowe związane z upośledzeniem funkcjonowania

naczyń krwionośnych, chłonnych, serca i płynów, które znajdują się w sercu, naczyniach,

przestrzeniach pozakomórkowych i w komórkach, skutki niedokrwienia i niedotlenienia,

uszkodzenia po reperfuzji, cechy morfologiczne uszkodzeń odwracalnych i

nieodwracalnych, przyczyny i skutki zawału.

Zmiany wsteczne: zaniki, zwyrodnienia, martwice, odniesienie do podstawowych torów

metabolicznych.

Zapalenia: naczyniowe, komórkowe i humoralne składowe procesu, specjalne układu

reakcji zależne od gatunków drobnoustrojów i umiejscowienie choroby; osobnicze

właściwości chorych zależnych i od nich cech dziedzicznych i przebytych chorób.

Nowotwory: podstawy klasyfikacji nowotworów i ich mianownictwo, główne

mechanizmy nowotworzenia, sposoby szerzenia się nowotworów, czynniki ryzyka dla

głównych grup nowotworów, wpływ choroby nowotworowej na ustrój chorego oraz

ustroju chorego na biologię nowotworu; charakterystyka głównych grup nowotworów

występujących w układzie oddechowym, przewodzie pokarmowym, układzie moczowo-

płciowym, skórze i ośrodkowym układzie nerwowym.

Histoklinika i kliniczno-morfologiczne aspekty chorób zwłaszcza nowotworowych:

tkanek miękkich, układu krążenia, układu oddechowego, ośrodkowego układu

nerwowego, przewodu pokarmowego, wątroby, trzustki, ślinianek, narządów płciowych,

narządów dokrewnych, układu moczowego, układu krwiotwórczego, układu chłonnego,

skóry oraz patomorfologii płodu, noworodka i dzieci.

PROGRAM NAUCZANIA

Wymagania wstępne: W Zakładzie Patomorfologii Klinicznej nie prowadzimy

wejściówek, czy taż innych form sprawdzenia wiadomości przed przystąpieniem do cyklu

ćwiczeń z histokliniki, ćwiczeń sekcyjnych i seminariów z patologii narządowej.

Przygotowanie do zajęć: Student na ćwiczenia z histokliniki i seminaria z patologii

narządowej przychodzi przygotowany, w oparciu o zalecane podręczniki i wykłady z

patomorfologii oraz wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i histologii zdobytą podczas

zajęć na pierwszych latach studiów. Wstępne przygotowanie studentów umożliwia

prowadzenie zajęć w formie dyskusji studentów z prowadzącym zajęcia. Tematyka

ćwiczeń sekcyjnych zależy od aktualnie omawianej autopsji i dlatego student wszelkie

informacje o omawianych zagadnieniach otrzymuje w trakcie zajęć.

Wymagania końcowe: Student zobowiązany jest do opanowania wiedzy w zakresie

podanym w programie zajęć. Stopień opanowania wiedzy sprawdzany jest na bieżąco w

trakcie ćwiczeń i seminariów oraz w formie sprawdzianów ustnych i testowych

odbywających się na zakończenie dwóch działów z histokliniki, sprawdzianu końcowego

zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego seminaria z patologii

narządowej.

14.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny

Egzamin teoretyczny – kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny,

testowy)

1. Egzamin końcowy w pierwszym terminie jest egzaminem testowym, z pytaniami

jednokrotnego wyboru. Do pierwszego terminu egzaminu muszą przystąpić

obowiązkowo wszyscy studenci 3 roku. Po konsultacji z samorządem studenckim

ustala się trzy terminy egzaminu testowego.

2. O ostatecznej ocenie z przedmiotu decyduje wynik testu egzaminacyjnego

stanowiący 70% oceny końcowej i średnia z wszystkich ocen uzyskanych w czasie

zaliczeń z zajęć z patomorfologii stanowiąca 30% oceny końcowej.

Przykład

Średnia ocen w czasie zajęć z patomorfologii = 3,4 (30% oceny końcowej)

Ocena z testu egzaminacyjnego = 4,5 (70% oceny końcowej)

Łączna ocena za egzamin i zajęcia z patomorfologii = 4,17 (100%)

Ocena końcowa za egzamin = 4,0

Ocena wpisana do indeksu – 4,0 (dobry), ponieważ:

do - 2,99 niedostateczny

3,00 - 3,39 dostateczny

3,40 - 3,79 dość dobry

3,80 - 4,19 dobry

4,20 - 4,59 ponad dobry

4,60 - 5,00 bardzo dobry

3. Zgodnie z regulaminem studenci, którzy uzyskali na egzaminie testowym ocenę

bardzo dobrą, zalicza się egzamin na ocenę bardzo dobrą niezależnie od średniej z

zajęć na III roku.

4. Student, który nie przystąpił do egzaminu końcowego w żadnym z 3 terminów i nie

przedstawił dokumentów uzasadniających usprawiedliwienie nieobecności na

egzaminie będzie miał wpisaną ocenę niedostateczną. Dla studentów z

nieobecnością usprawiedliwioną zostanie zorganizowany dodatkowy termin

egzaminu testowego.

Egzaminy poprawkowe są egzaminami ustnymi. Termin egzaminu ustala się za

pośrednictwem sekretariatu Katedry Patomorfologii Klinicznej.

Egzamin praktyczny – kryterium zaliczenia: nie dotyczy III roku

Zaliczenie – kryterium zaliczenia: student otrzymuje zaliczenie III roku po zaliczeniu

dwóch sprawdzianów cząstkowych odbywających się w trakcie ćwiczeń z histokliniki,

sprawdzianu końcowego zaliczającego ćwiczenia sekcyjne i sprawdzianu zaliczającego

seminaria z patologii narządowej. Stopień na sprawdzianie z histokliniki wystawiany jest

na podstawie wyniku testu, sprawdzianu ustnego i średniej oceny uzyskanej w czasie

ćwiczeń. Szczegółowe zasady zaliczania zajęć na III roku zostały podane w regulaminach

zajęć.

15.Literatura:

Obowiązkowa:

1. Kumar, Cotran, Robbins: „Robbins Patologia.” Wydanie II polskie pod redakcją

Włodzimierza T. Olszewskiego. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner

Wrocław, 2014.

Uzupełniająca:

1. Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: „Patologia znaczy słowo o chorobie”.

Wydanie drugie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2009.

2. Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: „Patomorfologia kliniczna”. Wydanie III,

PZWL, Warszawa, 2007.

3. Edmund Chróścielewski, Stefan Raszeja: „ Sekcja zwłok”. Wydanie IV, PZWL,

Warszawa, 1990.

16.Studenckie koło naukowe

Opiekun koła: dr n. med. Katarzyna Iwanik

Tematyka: głównymi zagadnieniami badań naukowych są: patomorfologia

onkologiczna przewodu pokarmowego, endokrynologiczna, układu moczowego i

mikroskopia elektronowa.

Miejsce spotkań: Zakład Patomorfologii Klinicznej - studenci pracują w

pracowniach Zakładu Patomorfologii Klinicznej, uczestnicząc czynnie w

realizacjach zadań badawczych Katedry.

17. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora

18. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku

przedmiotów koordynowanych)