ဘဂဂၤလလကကစၥၥၥႏၥငငပထဝလကၥႏကငငငငငေရရ ခငငေမမာငငေစမာ (ဘမာလငင)

ဘဂဂၤလမာေဒရၥင လလြတငေျမမာကငေရရ စစငပလြစပြဟ ေခၚေသမာ အေရၥ႕ပပါကစၥတနငၥႏၥငငအေနမာကငပပါကစၥတနင ၥႏၥစငျခမငရကလြစပြၿပလရ ျပညငတလြငငရစစငျဖစင ခခကနင၌ ဘလဘလစလ သတငငရဌမာန၏ ေၾကညမာခခကငအရ အကၥႏၵကယျပညငထစပြ၌ အေရၥ႕ပပါကစၥတနင စစငေျပရဒကၡသညင ဆယငသနငရ ေရမာကငေန ၿပလရ ျမနငမမာျပညငထစပြတလြငငလညငရ တသနငရခလြစပြမၥ ၥႏၥစငသနငရအထက ေရမာကငေနၥႏကငငသညငဟခနင႕မၥနငရ၏။ အကၥႏၵကယအစကရရသညင ပလြငငပလြငငလငငရ လငငရရၥကၿပလရ ကလသမဂဂၥႏၥငင ၥႏကငငငငငတကမာအဖလြစပြ႕အစညငရမခမာရအမာရအကကအညလေတမာငငရေသမာငလညငရ ဗကလငေန၀ငငရ၏ ေတမာငလၥနငေရရ ေကမာငငစလအစကရရသညင ကလသမဂဂၥႏၥငင ၥႏကငငငငငတကမာ အဖလြစပြ႕အစညငရမခမာရ၀ငငလမာမညငကကေၾကမာကငၿပလရ မညငသက႕ကကမၥ မဖကတငေခၚဘစပြ ရၥကတင မကဂခလဘက ရမာမနင၏ အ၀ပါမလလကဂင အစကရရကက ခခကငခခငငရ အသကအမၥတငျပပလကကငၿပလရ ၥႏၥစငၥႏကငငငငင သေဘမာတကညလခခကငျဖငငစစငေျပရဒကၡသညငမခမာရ ကက ျပနငပက႕ရနငလပငသညင။ ရၥကတင မကဂခလဘက ရမာမနင ကလကငခငငပပါေသမာငလညငရ ျမနငမမာျပညင၏ အရသမာကကသကသလြမာရေသမာ ေခၚေတမာအမခမာရ စသညင တျဖညငရျဖညငရ တရမာရမ၀ငင ျပနငလညင၀ငငေရမာကငလမာၾကသညင။ ၁၉၇၅ ခၥႏၥစငက ရနငကနငၿမကပ႕တလြငင ဘဂဂၤလမာရေဒရၥင သငငအမတင အျဖစင တမာ၀နငထမငရေဆမာငငခစပြသညင မစၥတမာ ကကငငငမာကသက႕အစကရရ ၥႏၥငင ၿဗကတကသၥခဓနသဟမာယၥႏကငငငငငမခမာရအဖလြစပြ႕ထငငပက႕သညငအစလရငငခငငစမာ၌ ျမနငမမာၥႏကငငငငငတလြငငရတလြငင တရမာရမ၀ငငေရမာကငရၥကေနေသမာ ဘဂဂၤလမာ ေဒရၥင ၥႏကငငငငငသမာရ ငပါရသကနငရေကခမာင ရၥကေနေသရေၾကမာငငရ ေရရထမာရပပါ သညင။ ထကအခကခနငကဘဂဂၤလမာရဒကငရၥငၥႏကငငငငငကက အကၥႏၵကယၥႏၥငငအေရၥ႕အပငစကသမာအသကအမၥတငျပပၿပလရ အေမရကကနင၊ အေနမာကငအပငစၥႏၥငငတရပင စသညငၥႏကငငငငငမခမာရက အသကအမၥတငမျပပပၾကေပ။ ျမနငမမာျပညငမၥေတမာငလၥနငေရရေကမာငငစလအစကရရသညင ဘဂဂၤလမာရဒကငရၥငၥႏကငငငငငကက အသက အမၥတငျပပစဥငက ပကငငနကငကကစၥမခမာရၥႏၥငငျမနငမမာျပညငတလြငငရ ေရမာကငေနသညင ဘဂဂၤလလစစငေျပရဒကၡသညငတသနငရေကခမာငကကစၥမခမာရကက မကမကက အေပၚစလရေဆလြရေၥႏလြရရနင အခလြငငအေရရရပပါလခကင၊ လကအပငလမာလၥခငငအေမရကကနင၊ အေနမာကငအပငစၥႏၥငငတရပင စသညငၥႏကငငငငငမခမာရ၏အကက အညလကကရၥႏကငငပပါလခကင အခလြငငအေရရကက အသငငရမခခတတငခစပြေခခ။

၁၉၇၅ခၥႏၥစငက ဘဂဂၤလမာေဒရၥင၌ စစငတပငအမာဏမာသကမငရမမႈ ျဖစငၿပလရ ရၥကတငမကဂခလဘက ရမာမနင အသတငခငငရသညင။ပပါကစၥတနငဘကငယကမငရသညငဂကဏငရမၥ ဗကလငခခပပငပႀကလရ ငလယမာအကရမာမနင အမာဏမာရလမာသညင။ ပပါကစၥတနင၊ အေမရကကနင ျပညငေထမာငငစ၊ တရတင၊ အေနမာကငအပင စၥႏၥငင နလရစပငသညငအမာရပငၥႏကငငငငငမခမာရက ဘဂဂၤလမာရေဒရၥင ၥႏကငငငငငကက အသကအမၥတငျပပလမာၾကကမာ ဘဂဂၤလမာေဒရၥငအေျခခကငငလမာသညင။ ထက အခခကနငတလြငင တရတငနယငစပငက ဗကပမခမာရေၾကမာငင မဆလ အစကရရမၥမာ တရတငၥႏၥငငအဆငငမေျပပပါ။ ဗကပ မခမာရအမာရဗငငရပႀကစပြရနင သလြမာရေသမာ ျမနငမမာေလတပငမၥ ကကရရလရယမာရစစငလကငကခနင ေခတငမမလေတမာသညငဂခကငတကကငေလယဥင ငပါရစငငရကက တရတငက ပစငခခ လကငကငသညင။ ျမနငမမာအစကရရက ေတမာငငကကတကကငမက၍ပခကငကခသလြမာရသညငဟ ေၾကညမာ၏။

လသမာတနငရဗကငငရမငငငတတငခစပြသညင မဆလအစကရရသညင ေလမနငတကငငရရၥကရမာဦရတညငရလြကငလကလႊငငသလြမာရသညငသေဘဂၤမာမမာလကနငမနရအလမာရ အေမရကကနင၊ တရတင စသညင ၥႏကငငငငငပႀကလရမခမာရ ဘဂဂၤလမာေဒရၥငၥႏၥငင အတကငငရထကငအလလြနင အလလြမငရသငငေနသညငကကသတကမမကဘစပြ၊ ရခကငငျပညငတလြငငဘဂဂၤပါလလဥလရေရ ေဖမာငငရပလြေနသညငကကသမာသတကထမာရမကၿပလရ နဂပါရမငငရစစငဆငငေရရလပငေတမာသညင။ ေခၚေတမာကလမာရ မခမာရသကနငရနစပြ႔ခခလၿပလရ ဘဂဂၤလမာရဒကငရၥငကကထလြကငေျပရၾကရမာ ဘဂဂၤလမာေဒရၥငအစကရရ၏မရကရသမာရမမႈေၾကမာငင တေၾကမာငငရ၊ ျမနငမမာလက၀ငငမမႈပႀကလရ ၾကပငေရရမခမာရလမာဘငစမာရၿပလရ ထတငေပရထမာရသညင တရမာရမ၀ငင အမခကပရသမာရမၥတငပငငတငငကဒငျပမာရမခမာရေၾကမာငင တေၾကမာငငရ၊ တရတင၊ အေမရကကနင စသညင ၥႏကငငငငငပႀကလရမခမာရ၏ဖကအမာရေပရမမႈေၾကမာငင တေၾကမာငငရ၊ ထလြကငေျပရသညငလကထကငပကမခမာရေသမာ ေခၚေတမာကလမာရမခမာရကက လကငခငငလကကငရေလေတမာသညင။

ေနမာကငတပႀကကမင ၁၉၉၁ ခၥႏၥစင ျပညငသမာယမာစစငဆငငေရရလပငေတမာလညငရ ထကနညငရပငင။ တရတငကေတမာ ဖကအမာရမေပရေတမာပပါ။ န၀တၥႏၥငငအရမငရအလလြမငရသငငေန၍ျဖစင၏။ အေနမာကငအပငစၥႏၥငငအစၥလမငၥႏကငငငငငမခမာရ၏ဖကအမာရက မဆလေခတငမၥမာထကငပကၿပလရ ျပငငရထနင လမာသညင။ အေၾကမာငငရမၥမာ န၀တ သညင မဆလထကင ပက၍ နမာမညငပခကငခစပြေသမာေၾကမာငငပငင။ ျမနငမမာစစငအစကရရအဆကငဆကင နမာမညငပခကငခစပြသညငကက ဘဂဂၤလမာေဒရၥငအစကရရကလညငရေကမာငငရ၊ လကကနငကကရသကမခမာရကလညငရေကမာငငရ၊ ဗဒၶဘမာသမာျမနငမမာၥႏကငငငငငကက အစၥလမငၥႏကငငငငငအျဖစငေျပမာငငရလကေသမာအပငစသညငလညငရေကမာငငရ၊ ပကငငၥႏကငငစလြမာအသငငရခခကမာ လကဦရေရေပပါကငကလြစပြမမႈျဖစငေနသညင ဘဂဂၤ လမာရဒကငရၥငက ေခၚေတမာမခမာရကက ျမနငမမာျပညငအတလြငငရသက႔နညငရမခကပရစငငျဖငင ခကရဝငငေနေစသညငအျပငင၊ ၥႏကငငငငငျခမာရတလြငငအလပငရၥမာလကသက ဘဂဂၤလမာေဒရၥငၥႏကငငငငငသမာရမခမာရအမာရ ေလၥျဖငငထလြကငသလြမာရေစၿပလရ ေရမာကငရမာၥႏကငငငငင၌ ျမနငမမာျပညငက ‘ရကဟငငဂခမာ’ ဆကၿပလရညမာေစ၏၊ ျမနငမမာစကမာရျပနငေခၚလမာေပရလၥခငငလညငရ ျမနငမမာစကမာရမတတငပပါ၊ ဘဂဂၤလလစကမာရျပနင ေပရပပါဟဆကလမာျပနငသညင၊ ထကသကမခမာရကက

ျမနငမမာျပညငကလကေတလြဆကၿပလရ ဘလဘလစလၥႏၥငငမလဒလယမာ တခခကပ႕က‘ကခမာရကခမာရ မလရယပင’ လပငကမာ ဝငင လကမငေပရၾကသညင။ အဂဂၤလနငက လမာပပါ သညငဆကၿပလရ ရရၥမာရစကမာရျပနငေတမာငငရသညငသကမခမာရကက ကလြၽနငေတမာငတက႔က မတရမာရသကငေသဝငငလကကငလၥခငင သကတက႔လကငခငငပပါမညငလမာရ ဟသမာ ေမရခခငငပပါသညင။

၁၉၉၀ ခ မၥစၿပလရ အေရၥ႕အပငစၿပကပကလြစပြသလြမာရၿပလရ ကလသမဂဂရငငငငပငငေငလြအမခမာရစကက ေရနငငျဖငငခခမငရသမာလမာေသမာ အမာရပငၥႏကငငငငငမခမာရက ေပရ ႔ၾကရမာမၥစၿပလရ အကအကငငစလ OIC ေခၚ အစၥလမငၥႏကငငငငငမခမာရအဖလြစပြ႕ကလသမဂဂတလြငငငဩငမာတကငကမာ"ေငလြမခမာရတရမာရၥႏကငင" ဆကသကစပြ သက႔ျဖစငလမာကမာ "ကလသမဂဂ"မဟတငေတမာဘစပြ "ကလမာရသမဂဂ" ျဖစငသလြမာရသညင။ ျမနငမမာစစငအစကရရကကဆနင႔ကခငငသကအခခကပ႕ကလညငရ "ငပါနစပြ႕မတက ငပါရနငသက၊ ငပါရနငသက၏ ရနငသကသညင ငပါမကတငေဆလြ" ဆကသညငထငငရကက ၥႏၥလငငရမကၿပလရ "ရကဟငငဂခမာ" ဘကငက ၀ပါဒ၀ငငျဖနင႕ေပရၾက၏။ တခခကနင တညငရ၌ အခခကပ႕သကမခမာရသညင အမာရပငၥႏကငငငငင မခမာရကေပရသညငပကကငဆငငယကၿပလရ "ရကဟငငဂခမာဆကသက"မခမာရအတလြကင သမကငငရလကမင ၀ပါဒျဖနင႔ စမာေစမာငငမခမာရကက ျမနငမမာဘမာသမာ၊ အဂဂၤလကပငဘမာသမာတက ႔ျဖငငေရသမာရေပရၾကသျဖငင တခပါမၥမရၥကဘကရေသမာ "ရကဟငငဂခမာ"ဆကသညင နမာမညငသညင ကမၻမာေကခမာင ျဖစငလမာပပါေတမာသညင။

ဘဂဂၤလလမခမာရ ‘ရကဟငငဂခမာ’ ဟအမညငခငငလကျခငငရမၥမာ ဘဂဂၤလလစကမာရ၌ "ရကဟနင" ဆကသညငမၥမာရခကငငျပညငကကေခၚ၍ "ရကဟနငဂခမာ" ဆကသညငမၥမာ ရခကငငသမာရ ဟဆကသညငအဓကပၸပါယငရသျဖငငရခကငငလကမခကပရမခမာရ၏ တကငငရျပညငၥႏၥငငလကမခကပရအမညငကကအေခခမာငငဝငငၥႏမႈကကငျခငငရျဖစငရကမာရ ရခကငင လကမခကပရမခမာရကလကငမခငငၥႏကငငသညငမၥမာအငငငဩစရမာမဟတငပပါ။

အၿငကမငရစမာရ ၿဗကတကသၥခသငငအမတငပႀကလရ Derek Tonkin က "But supporters of Rakhine Muslims overseas should at the

same time acknowledge that the particular designation 'Rohingya' had no serious historical validity prior to independence in 1948. If 'Rohingya' were felt to be a step too far, why not seek to modernise the 'Arakan Muhammadan' of 1901? ဟ "The 'Rohingya' Identity: The British Experience in Arakan" တလြငငေထမာကငျပခစပြပပါသညင။

ဘဂဂၤလမာေဒရၥငၥႏကငငငငင၏လကဦရေရတကရပလြမာရမမႈသညင အဆမတနငပႀကလရထလြမာရေနၿပလရ လကဦရေရေပပါကငကစပြလြမမႈ ျဖစငလမာကမာ အကမငနလရခခငငရျမနငမမာၥႏၥငင အကၥႏၵကယျပညငတလြငငရထစပြခကရဝငငၾကသျဖငင အကၥႏၵကယနယငျခမာရေစမာငငတပငကပစငသတငခစပြသညငဘဂဂၤလမာေဒရၥငၥႏကငငငငငသမာရမခမာရ ေထမာငငဂဏနငရ ေရမာကငေနပပါၿပလ၊ အမာသငငေဒသခငငတကငငရရငငရသမာရမခမာရၥႏၥငငတရမာရမဝငငေနထကငငသကဘဂဂၤလမာေဒရၥငၥႏကငငငငငသမာရမခမာရ လကမခကပရေရရ ပဋကပကၡျဖစငၿပလရ အဓကကရဏငရမခမာရေၾကမာငင ေသေၾကပခကငစလရမမႈေတလြရၥကခစပြပပါသညင။ သက႔ေသမာင အကၥႏၵကယသညင အၥႏျမမလကငနကငပကငငၥႏကငငငငငပႀကလရျဖစငေနသညင က တေၾကမာငငရ၊ အကၥႏၵကယအစကရရသညင ဒလမကကေရစလနညငရလမငရအရတငငေႁမမႇမာကငခငငထမာရရသညငအစကရရျဖစငေနသညငက တေၾကမာငငရ၊ တက႔ေၾကမာငင ကလသမဂဂအတလြငငရေရရမကရခခပငရမာထကရရထမာရသက ဘနငကလမလြနငရ သညငလညငရေကမာငငရ၊ ၊ အေမရကကနငသမတ အကဘမာရမမာရ သညငလညငရေကမာငငရ၊ တခလြနငရမၥခမဟခစပြပပါ။ မညငသညငၥႏကငငငငငကမၥခဝငငမစလြကငရစပြေခခ။ ျမနငမမာစစငအစကရရအဆကငဆကငနမာမညငပခကငခစပြကမာ "အပယငခငငၥႏကငငငငင" ျဖစငခစပြ ရေသမာေၾကမာငင ယခငငစစငအစကရရသညငလညငရေကမာငငရ၊ လကငရၥကသမတဦရသကနငရစကနငအစကရရသညငလညငရ ေကမာငငရ၊ ခကရဝငငေနသက ေခၚေတမာမခမာရကကစၥတလြငင အမၥနငေျပမာပပါေသမာငလညငရ အရမာမေရမာကငေတမာပပါ။ ျမနငမမာၥႏကငငငငင၏ အခခပပငအခခမာ အမာဏမာကကလညငရ မေလရစမာရၾကေတမာပပါ။ ဘနငကလမလြနငရသညင ျမနငမမာအစကရရသမာမက၊ ျမနငမမာတကငငရရငငရသမာရအဖစပြလြ အစညငရေပပါငငရစငင ကပပါ ၀ကငငရ၀နငရကနင႔ကလြကငေနသညငၾကမာရမၥပငငျမနငမမာေျမေပၚတလြငင "ရကဟငငဂခမာ" ဆကသညငနမာမညငကကသငငရၿပလရ "ဗကလငကခ"၊ ေစၚကမာရသလြမာရခစပြျခငငရကကၾကညငပပါ။ အသညငရနမာ စရမာေကမာငငရလၥပပါသညင။ ကလသမဂဂ အတလြငငရေရရမကရခခပငရမာထကရရထမာရသက ျဖစငပပါေသမာငလညငရ "ငပါျမငငရ ငပါစကငငရ၊ စစငကကငငရေရမာကငေရမာကင"လပငခလြငငေတမာမရၥကပပါ။

ယခအခခကနငတလြငင လက႔အခလြငငအေရရကကအေၾကမာငငရျပၿပလရ "ရကဟငငဂခမာဆကသက"မခမာရအတလြကင သမကငငရလကမငမတရမာရ၀ပါဒျဖနင႔မမႈေၾကမာငင ျမနငမမာ ျပညငသမာရမခမာရ၊ အထကရသျဖငငဗဒၶဘမာသမာဝငငမခမာရမၥမာ ကမၻမာတ၀ၥမငရ၌ နမာမညငအဖခကငခငငေနရပပါသညင။ "ယမာရၥငငကကေမခမာကငေမမာငငရ"၊ "သကခကရကလကလကဟစင" ဆကသညင စကမာရပငငမခမာရအတကငငရ ခငငေနရပပါသညင။

ထက"ရကဟငငဂခမာ"ဆကသကမခမာရသညင ျမနငမမာျပညငသမာရသမာမက တကငငရရငငရသမာရအဆငငအထကရလကပပါ၏။ သက႔ေသမာင ျမနငမမာစကမာရၥႏၥငငစမာ မသငငလကပပါ၊ ျမနငမမာၥႏကငငငငငေတမာငအလငငကက အေလရမျပပၥႏကငငပပါဟလပငေနသကမခမာရျဖစငပပါသညင။ ထကသကမခမာရအတလြကင "လက႔အခလြငငအေရရ" ဆကၿပလရတကကငေပရသညငသညငသကမခမာရရကၥပပါေသမာငလညငရ တကငငရျပညင၊ လကမခကပရ၊ ကကရကလြယငသညင ဘမာသမာ၊ ယဥငေကခရမမႈ၊ ဘမာသမာစကမာရ၊ အစစအရမာရမာ အလခငငေနရေသမာ ရခကငငလကမခကပရမခမာရ၏ လက႔အခလြငင အေရရကကေတမာ ထညငမစဥငရစမာရၾကသညငမၥမာ ေငလြမခမာရတရမာရၥႏကငင ဆကသကစပြသက႔ အကအကငငစလ OIC ေခၚ အစၥလမငၥႏကငငငငငမခမာရအဖလြစပြ႕ ကလ သမဂဂတလြငငငဩငမာတကငကမာ "ကလသမဂဂ"မဟတငေတမာဘစပြ "ကလမာရသမဂဂ"ျဖစငသလြမာရ ေသမာေၾကမာငငပငငတညငရ။