Muzicko 4 Mak
-
Upload
zana-gjorgjievska -
Category
Documents
-
view
617 -
download
16
description
Transcript of Muzicko 4 Mak
-
Slavjanka Dimova Vera Angelovska
Marina Vasi} - Stefanovska
MUZI^KO OBRAZOVANIE
ZA IV ODDELENIE
DEVETGODI[NO OSNOVNO OBRAZOVANIE
-
.10-1585/1 19.06.2009
CIP - . , , IV / , , . - : , 2009. - 51 . : . ; 30
: . [81]
ISBN 978-608-4575-63-4
373.3.016:78(075.2)=163.3
COBISS.MK-ID 79226634
:
: ,
: 12.400
Avtor Slavjanka Dimova Vera Angelovska Marina Vasi}- Stefanovska
Urednik Slavjanka Dimova Vera Angelovska Marina Vasi}- Stefanovska
Ilustrator Slavjanka Dimova Vera Angelovska Marina Vasi}- Stefanovska
Recenzenti: doc. d-r Stefanija Le{kova m-r Len~e Nasev Pavlinka Veqanovska
Jazi~en lektor Tatjana Nankova
Kompjuterska podgotovka Vesna Gorjanska-Kr`eva
-
Po~ituvani u~enici
Muzikata e edinstven za-
edni~ki svetski jazik osobeno
potreben na mladata populaci-
ja. Preku nea mo`ete da gi oso-
znate i nau~ite zaedni~kite
~ove~ki kulturni vrednosti, da
se steknete so zdrav `ivot i
kultura na `iveewe.
Muzikata so silen bran
na dlabo~ina ja ispolnuva du-
{ata na ~ovekot, i gi zajaknuva
kulturnite odnosi i komunika-
cijata me|u lu|eto.
Momenti proprateni so
muzika se prijatni momenti za
sekoj ~ovek. Toa se migovi na
zaedni{tvo harmonija, po~it,
toplina, qubov, radost i zado-
volstvo za sekogo.
Uspe{na rabota
Od avtorite
-
Buba Mara
(po sluh)
Muz. tekst. S. Dimova
1. Spored sodr`inata na pesnata odredi go tempoto.
2. Primeni pravilen pea~ki stav i to~en ritam.
Zada~i:
4
-
Pravilniot pea~ki stav i pravilnoto di{ewe se osnova za pravilno
peewe.
Pod pravilen pea~ki stav podrazbirame pravilno dr`ewe na teloto
pri stoewe i sedewe.
- Teloto da bide ispraveno;
- Ramewata da bidat prirodno opu{teni;
- Racete da pa|aat mirno nadole;
- Nozete da se vo prirodna polo`ba
- Vratot da e vo prirodna polo`ba;
- Ispravena glava,
- Priroden izraz na lice.
Pravilno di{ewe.
So pravilno di{ewe imame dobra postavka na glasot, koja ovozmo`uva
~ista intonacija i jasna dikcija.
Za pravilno di{ewe treba da primenuvame:
- Tehnika na di{ewe na dijafragma,
- Ramnomerno di{ewe bez podigawe na ramenici;
- Vdi{uvawe preku nos a izdi{uvawe preku usta.
Pravilno peewe
Da se potsetime
5
-
Vo podgotovkata za peewe pokraj pravilniot pea~ki stav i pravilnoto
di{ewe se primenuvaat i ve`bi za raspejuvawe.
Ve`bi za raspejuvawe
1. Pri peeweto na ve`bite primeni pravilen pea~ki stav i pravilno
di{ewe.
Zada~a:
1.
2.
3.
4.
5.
na na na na na
na na na na na
na na na na na na na na na
na na na na na na na
na na na na na
6
-
Pesnata ili bilo koja kompozicija ja pametime i prepoznavame po
osnovnata melodija {to mo`e da se zapi{e. Za zapi{uvawe na melodijata ni
pomagaat gostite, noti od Muzi~kata ku}a- petolinie.
Sekoja nota ima svoe mesto vo petolinieto. Za nivnoto to~no smestu-
vawe ni pomaga violinskiot klu~.
Prvite noti {to gi zapoznavte se: nota sol i nota mi.
Notata sol se pi{uva na vtorata linija vo petolinieto.
Notata mi se pi{uva na prvata linija vo petolinieto.
Primena na notite sol i mi
Muzi~ka ku}a - petolinie
Da se potsetime:
- Zvucite (tonovite) so koi se ispolnuva muzikata se zapi{uvaat so
noti. Tie se pi{uvaat vo petolinie.
- Na po~etokot na petolinieto se pi{uva violinski klu~.
- Toj gi odreduva mestata i imiwata na notite vo petolinieto.
Zapomni!
7
-
Blok flejtata e duva~ki instrument koj mo`e da bide napraven od drvo
no vo ponovo vreme i od plastika. Spa|a vo grupata na duva~ki instrumenti.
Mo`e da bide sostavena od eden, dva no i tri dela. Vo gorniot del kaj otvorot
za usta, cevkata e po{iroka dodeka nadolu postepeno se stesnuva. Na cevkata
na blok flejtata ima sedum otvori - dup~iwa od gornata strana i eden otvor
od dolnata strana.
Kako se dobiva tonot na blok flejtata?
Tonot se dobiva so duvawe vo cevkata na flejtata niz otvorot za ustata. Za
da se dobie ubav ton, treba da duvame ramnomerno, bez napregawe, posebno za
proizveduvawe na dolnite tonovi. So otvarawe i zatvarawe na otvorite se
dobivaat tonovi razli~ni po visina. Vo toa glavna uloga imaat prstite od
dvete race. Levata raka gi zatvara gornite otvori, a desnata raka gi zatvara
dolnite otvori. Pravilnoto redewe na prstite se vika prstored.
Ajde da nau~ime kako se redat prstite!
Palecot od levata raka go zatvara otvorot na dolniot del na flejtata,
pokazalecot prviot otvor na gornata strana na flejtata, sredniot prst vto-
riot otvor a tretiot otvor go zatvara mrzlivecot.
Palecot od desnata raka ima zada~a da ja dr`i flejtata od dolnata
strana. Pokazalecot go zatvara ~etvrtiot otvor, sredniot prst petiot otvor,
mrzlivecot {estiot otvor koj e sostaven od dva otvori i maliot prst go zatvara
sedmiot otvor koj isto taka e sostaven od dva otvori.
BLOK FLEJTA
8
-
Ajde da nau~ime kako se svirat tonovite!
Zatvori gi site sedum otvori i osmiot od dolnata strana na flejtata i
}e go dobie{ tonot DO.
Kreni go maloto prste od desnata raka, }e go dobie{ tonot RE.
Kreni go mrzlivecot od desnata raka, }e go dobie{ tonot MI.
Kreni go sredniot prst od desnata raka, }e go dobie{ tonot FA.
Kreni go pokazalecot na desnata raka, }e go dobie{ tonot SOL.
Kreni go mrzlivecot od levata raka, }e go dobie{ tonot LA.
Preporaka:
Primeni pravilen stav na dr`ewe na teloto i pravilno di{ewe kako
pri peewe.
9
-
Noti i pauzi
Vo muzi~kata ku}a doa|aat gosti, razli~ni noti.
Notite mo`e da traat podolgo i pokratko.
Notite vo ku}i~kata peat i svirat, a koga }e se izmorat mol~at.
Vo brojalkite i pesnite upotrebuvame znak za mol~ewe koj se vika pauza.
Za dol`inata na mol~eweto se upotrebuvaat razli~ni pauzi.
Notata e sostavena od:
Se pi{uva vaka:
Se pi{uva vaka:
10
-
^etvrtina nota
Vo brojalkata Cve}e {areno slogovite od tekstot nemaat isto traewe.
Traewata mo`eme da gi zapi{eme so noti. Taka go dobivame ritamot na bro-
jalkata.
Notata so koja se zapi{ani traewata na nekoi slogovi od tekstot se
vika: ~etvrtina nota.
Cve}e {areno
Se pi{uva vaka:
- ^etvrtina nota trae eden udar.
Zapomni!
11
-
12
^etvrtina pauza
Vo nekoi igri, brojalki za da go primenime to~niot ritam zboruvame,
no i mol~ime.
Traeweto na slogovite od zborovite go zapi{uvame so noti, a mol~e-
weto so pauzi. Taka go dobivame ritamot na brojalkata.
Vane, Mirjana, site de~iwa.
Skok, skok, skokame, igra igrame.
brojalka Presko~i
Vane, Mirjana, site de~iwa.
Skok, skok, skokame, igra igrame.
pesna Presko~i
- ^etvrtinata pauza trae eden udar.
Zapomni!
-
13
Polovina nota
Sekoja pesna ima svoja melodija. Melodijata e sostavena od tonovi ra-
zli~ni po visina, no i traewe. Za zapi{uvawe na tonovite, na ~etvrtina nota
}e i se pridru`i i polovina nota.
- Polovinata nota trae dva udari.
Zapomni!
Polovinata nota e sostavena od:
Polovina nota trae dvapati pove}e od ~etvrtina nota.
ili
-
14
Polovina pauza
Vo nekoi igri, brojalki zboruvame i mol~ime. Nekoga{ mol~ime pokratko,
a nekoga{ podolgo.
Traeweto na slogovite od zborovite go zapi{uvame so noti, a mol~e-
weto so pauzi. Taka go dobivame ritamot na brojalkata.
Vo ritamot na brojalkite polovina pauza se pi{uva vaka:
- Polovina pauza trae dva udari.
Zapomni!
Vo melodiskite ve`bi i pesni polovinata pauza se pi{uva nad tretata
linija vo petolinieto:
-
Primena na polovina pauza
Vane, Mirjana, site de~iwa.
Skok, skok, skokame, igra igrame.
Vane, Mirjana, site de~iwa. Skok, skok, skokame, igra igrame.
brojalka Presko~i
pesna Presko~i
15
-
Literaturniot tekst na pesnata Ringe ringe Raja izgovoraj go, a pri toa
so moliv~eto tivko ot~ukuvaj na klupa.
Tekstot na ovaa pesna mo`e da se otpee, a melodijata da se zapi{e. Vo
toa }e ni pomognat ve}e nau~enite noti (tonovi) sol i mi, no i edna nova nota
koja do{la na gosti i se vika la. Nejzinoto mesto vo petolinieto e na vtora-
ta praznina:
Nota la
Da se potsetime:
16
-
17
Primena na notite sol i mi
Ringe, ringe Raja#
Noten tekst na pesnata Ringe, ringe Raja#
- Notata la se pi{uva na vtorata praznina vo petolinieto.
Zapomni!
1. Fatete se za ra~iwa, igrajte ja igrata peej}i ja pesni~kata so krevawe na
racete, na notata la spored sliki~kite dadeni pod notniot tekst.
2. Imenuvaj gi notite na pesnata Ringe, ringe Raja#
Zada~i:
Rin - ge rin - ge ja - ja, do - {ol ~i~ - ko Pa - ja
Ed - no jaj - ce mu - u~, si - te de - ca ~u - u~.
-
18
Xuzepe Verdi
Triumfalen mar{
od operata Aida#
Xuzepe Verdi (Giuseppe Verdi 1813 - 1901) e italijanski
kompozitor. Najgolem pridones dal za razvojot na operata.
Poznati i pevlivi melodii od negovite operi, so zadovolstvo
gi prifa}aat slu{atelite. Napi{al pove}e operi: Travi-
jata#, Rigoleto#, Nabuko#, Aida# i drugi.
Truba e duva~ki instrument koj e napraven od lim. Ima forma na izvitkana
cevka koja na krajot zavr{uva so pro{iruvawe. Tonot se proizveduva so duvawe i
pritiskawe na ventilite so prstite od desnata raka. Se upotrebuva vo razli~ni
vidovi orkestri i kako solisti~ki instrument.
Dostoinstveniot zvuk na instrumentot truba, mar{ovskiot karakter i
ritamot go dolovuvaat sve~eniot moment na pobeda.
Triumfalen mar{# e mnogu poznata melodija od operata Aida#.
1. Imenuvaj go instrumentot koj ja sviri glavnata melodija.
2. Pej ja melodija pridru`uvaj}i ja so mar{irawe.
Zada~i:
-
19
Primena na notite sol, mi i la
vo melodiski ve`bi
Ve`ba br. 1
Ve`ba br. 2
Ve`ba br. 3
-
20
Esen
(po sluh)
S. Gajdov
1. Pej ja pesnata melodiski i ritmi~ki to~no.
2. Tvoeto do`ivuvawe na sodr`inata na pesnata iska`i go preku liko-
vna ilustracija.
Zada~i:
Svenaa trevi, svena cve}e,
Esenta stasa i kaj nas ve}e.
-
21
1. Izgovaraj gi brojalkite vo odredenoto tempo.
Zada~a:
Tempo
Muzi~kata kompozicija mo`e da se ispolnuva so razli~na brzina. Nekoga{
bavno, a nekoga{ brzo.
Brzinata so koja ja ispolnuvame kompozicijata se vika tempo. Karakterot na
kompozicijata ja odreduva nejzinata brzina.
Vidot na tempoto go zapi{uvame na po~etokot na kompozicijata nad peto-
linieto.
bavno brzo
Brzo
Buba Mara
Bavno
Cve}e {areno
-
22
Vo muzi~kata ku}i~ka doa|a u{te edna nota nare~ena RE. Nejzinoto
mesto e pod prvata linija na petolinieto:
Nota re
Da se potsetime:
- Notata re se pi{uva pod prvata linija od petolinieto.
Zapomni!
-
23
Na veselbata i dru`bata na notite vo muzi~kata ku}i~ka, }e se pridru`i
u{te eden gostin. Negovoto ime e nota do. No, stol~iwa dovolno nema, zatoa
za noviot gostin }e donesat pomo{no stol~e.
Vo muzi~kata ku}i~ka negovoto mesto e na prvata pomo{na linija pod
petolinieto.
Nota do
Da se potsetime:
- Notata do se pi{uva na prvata pomo{na linija pod petolinieto.
Zapomni!
-
24
Vo muzi~kata ku}i~ka so netrpenie se ~eka noviot gostin. Kade da go sme-
stime? Negovoto mesto vo muzi~kata ku}a e na prvata praznina. Notata fa ~uka
na vrata. Neka zapo~ne nova pesna.
Nota fa
Da se potsetime:
- Notata fa se pi{uva na vtorata praznina vo petolinieto.
Zapomni!
-
25
Aleksandar Xambazov
Aleksandar Xambazov e makedonski kompozitor roden 1936 g.
vo s. Stapar, Vojvodina. Toj e osnovopolo`nik i taka nare~en
tatko# na festivalot na detska pesna Zlatno slavej~e#.
Rabotel 37 godini kako dirigent na Tancoviot i Revi-
skiot orkestar na MRT (Makedonska radio televizija).
Negovoto tvore{tvo se sostoi od muzika za deca , dram-
ski pretstavi, televiziski serii, filmska muzika, solo pesni
do kamerna i simfoniska muzika.
Dobitnik e na mnogubrojni nagradi na republi~ko i me|unarodno nivo, me|u
koi nagradite 11 Oktomvri i 13 Noemvri. Go osnoval detskiot festival Zlatno
slavej~e kade i denes raboti i pridonesuva za negovata uspe{nost. Ovoj festival se
odr`uva sekoja godina vo Skopje i e vtor po starost vo Evropa.
Dali znaete?
Aleksandar Xambazov `ivee za da tvori, da pomaga i da ostava golemi dela
dostojni za po~it.
Dobitnik e na priznanie za humanost od UNICEF.
Preporaka za slu{awe:
Pesni od festivalot Zlatno slavej~e i drugi detski festivali.
-
26
Zna~ajni kulturni objekti
Muzi~kite nastani se del od sekojdnevnite kulturni slu~uvawa.
Sekojdnevno se odr`uvaat koncerti od umetni~kata zabavnata i serioznata
muzika. Muzi~kite nastani se odr`uvaat vo Univerzalna sala, Makedonski
naroden teatar (MNT), Muzej na grad Skopje i na drugi mesta.
Univerzalna sala
MNT
Muzej na grad Skopje
-
27
Primena na nota re
1. Ispej ja pesnata po noti i so literaturen tekst
2. Otsviri ja na blok flejta melodijata na pesnata
Zada~i:
Site }e si peeme, veseli }e bideme,
la, la la, la, la, veseli }e bideme.
^uk, ~uk, otvori
-
28
Primena na nota do vo pesni
1. Otpej ja i otsviri ja na blok- flejta melodijata na pesnata.
Zada~a:
Veselba }e pravime
i dru`ba }e si slavime.
Veselba
Veselba }e pravime
i dru`ba }e si slavime.
Rodenden
-
29
1. Otpej ja i otsviri ja na blok- flejta melodijata na pesnata.
Zada~a:
Primena na nota fa vo pesna
Odam, odam jas da stignam, kade ste de~iwa?
Dali ima pesna, igra?
Sakam jas da zapeam.
Dali ima pesna igra?
Sakam jas da zaigram.
Sre}ni da sme nie site de~iwa, de~iwa,
pesna na{a neka e~i, tamu vo dale~ina.
Da se ~ue, da se pee,
cel svet da e celina.
Kade ste de~iwa
S. Dimova
-
30
Pesni za utvrduvawe
na site izu~eni noti
Zaja~e
(po sluh)
Ajde Milke da begame
(po sluh)
Po pat sretnav trevki mladi, eve dve-tri skinav,
i od srce zapeav luta zima mina#
V na{e selo Male{evo od tri strani sonce gree.
Od tri strani sonce gree od ~etvrta mese~ina
Milkano.........
V. Nikolovski
narodna
-
31
Dinamika
Muzi~kata izvedba na kompoziciite ili na del od niv mo`e da bide so
razli~na ja~ina, nare~ena dinamika. Dinami~kite znaci se pi{uvaat pod petoli-
nieto.
Kompoziciite nekoga{ gi izveduvame p (tivko), a nekoga{ f (silno). Dina-
mikata na izvedbata zavisi od na{eto ~uvstvo, do`ivuvawe i od `elbata na
avtorot na muzi~koto delo.
Baraban~e
[ep, {ep kukli~ke
1. Slogovite na tekstot Baraban~e izgovori gi f - silno so pridru`ba na
baraban~e ili so tropawe so noze.
2. Slogovite na tekstot [ep, {ep kukli~ke izgovori gi p - tivko.
Zada~i:
-
32
1. Otpej gi pesnite po noti.
2. Otpej gi pesnite so literaturen tekst i primena na dinami~ki znaci.
Zada~i:
Peewe na pesni
so primena na dinamika
Baraban~e
[ep, {ep kukli~ke
Zemete stap~iwa, ~ineli i dajre,
orkestar pravime za da nema gajle.
[ep, {ep kukli~ke, moja mila sestri~ke,
fustan~e ti skroiv vo iljada boi.
-
33
1. Dali ti e poznata melodijata?
2. Voo~i go i imenuvaj go tempoto na muzi~koto delo.
3. Iska`i gi vpe~atocite od slu{anata muzika.
Zada~i:
Volfgang Amadeus Mocart
Turski mar{
Volfgang Amadeus Mocart (1756-1791) e eden od najpo-
znatite svetski kompozitori. Roden e vo Salcburg - Avstrija i
`iveel vo 18 vek. Negovoto tvore{tvo e mnogu golemo, iako
`iveel samo 35 godini. Pi{uval simfonii, operi, koncerti i
sonati za piano i violina i drugi dela.
Bil nare~en ~udo od dete# bidej}i od mnogu mal, koga
imal samo nekolku godini, komponiral i koncertiral niz cela
Evropa. Taka se steknal so golema slava. Tatko mu Leopold
Mocart go nau~il da sviri violina i klavir. Bil umetnik so
golema energija, i `elba za rabota.
Turski mar{ e treti stav (del) od sonatata broj 11 za piano. Izrabotena e so
golemo kompozitorsko majstorstvo.
Ima graciozen, vedar i mar{ovski karakter.
-
34
Peeme i svirime po noti
Presko~i
Ajde da svirime!
2. Vane, Mirjana
Site de~iwa.
3. Skok, skok, skokame
Igra, igrame.
-
35
Motiv
Kako {to od zborovi gradime govorni celini (re~enici), od motivi gradime
muzi~ki celini (muzi~ki re~enici).
Zima, zima snegot sne`i, studot stega sekoj bega.
1. So pravilnpo redewe na motivite }e ja otpee{ dadenata melodija so tekst.
Zada~a:
Motiv od zborovi
Motivi od noti i zborovi
- Motiv e najmal del od muzi~kata celina.
Zapomni!
-
36
Mladi umetnici
Vie ste peele mnogu pesni ili slu{ale drugi muzi~ki kompozicii. Sko-
ro vo site pesni, pa i vo nekoi kompozicii izgovarate ili slu{ate tekst.
Taka e polesno da ja razberete sodr`inata na pesnata ili muzi~koto delo.
Prikaznite, legendite ili drugi literaturni dela se inspiracija na
kompozitorite za sozdavawe na muzi~ki dela.
Mo`ebi treba da se obidete i vie da bidete kompozitori.
Na dadenata melodija obidete se da go komponirate sledniot tekst...
Melodijata mo`e{ i da ja otsviri{.
Peam, sviram, komponiram,
Mocart jas go imitiram,
kompozitor dal }e bidam,
cel svet sakam da go vidam.
Preporaka:
Dokolku saka{, napi{i stihovi po tvoja `elba.
1. Otpej ja melodijata so dadeniot tekst.
2. Otsviri ja melodijata na blok flejta.
Zada~i:
-
37
Dedo Mraz
(po sluh)
\. Smokvarski
1. Spored melodijata i tekstot odredi go karakterot na pesnata.
2. Tvoite ~uvstva vnesi gi vo interpretacijata na pesnata.
Zada~i:
Dedo Mraz, dedo Mraz,
denes dojde i kaj nas
4
4
-
38
Primena na izu~enite noti
vo pesni
Prvo lizgawe
(po noti)
Ma~e
(po noti)
Ete itam brzam, da se spu{tam edna{.
]e vidite sega,kako letam vedna{.
[tom }e vidi sirence,
toj si mazi musta~e.
Koga }e go vidam jas,
skokam peam na cel glas.
1. Otpej gi i otsviri gi pesnite na blok flejta.
Zada~a:
-
39
Petar Ili~ ^ajkovski
Kineski tanc
Od baletot Orevokr{a~ka#
Baletot Orevokr{a~ka# e napi{an spored prikaznata Krcko Orev~e i
kralot na gluvcite od zbirkata prikazni Bra}ata na Serapion na Hofman.
Male~kata Marija od svojot vujko za Bo`i} dobiva kr{a~ka za orevi nare-
~ena Krcko Orev~e. Nejziniot palav brat ja kr{i kuklata i Marija vnimatelno ja
previtkuva i ja stava vo krevet~eto za kukli.
Vo tivkata Bo`i}na no} site spijat. Marija stanuva da go vidi bolniot
Krcko. Zagri`ena bdee nad negovata postela. Odedna{ se slu~uva ne{to ~udno. Od
site strani doa|aat vojnici gluvci, koi me|usebno vojuvaat. Tie go napa|aat i
Krcko, koj vo eden mig se pretvora vo ubav mlad princ. Toj ja zema Marija za raka
i ja vodi vo ma|epsaniot zamok kade vladee negovata prijatelka samovila.
Taa gi povikuva drugite samovili i vo nivna ~est prireduva rasko{na pro-
slava. Tancuvaat samovilite no i cve}iwata. Marija i Krcko u`ivaat vo zvucite
na tanci na razli~ni narodi: rusi, arapi i kinezi.
Vol{ebnite zvuci gi prekinuva yvoneweto na budilnikot i Marija sfa}a
deka se bilo samo son.
1. Odredi go karakterot na tancot?
2. Iska`i gi vpe~atocite od slu{anata muzika preku ritmi~ki dvi`ewa.
Zada~i:
-
40
Sne{ko
(po sluh)
\. Smokvarski
1. Pro~itaj go tekstot na pesnata izrazno i so jasna dikcija.
2. Bidi kreativen i izraboti Sne{ko po tvoja `elba.
Zada~i:
Decata go pravele,
{al i kapa stavile.
Tenxere na glava,
piperka vo nose,
metla v raka ima,
sneg }e ~isti v zima.
-
41
narodna pesna
Znak za povtoruvawe
Dokolku vo nekoja pesna ili ve`ba se javi potreba da se povtori melodijata,
istata ne mora pak da ja pi{uvame. Mo`eme da upotrebime znak za povtoruvawe.
Ritmi~kata ve`ba se taktira dvapati.
Delot od pesnata obele`an so znak za povtoruvawe se pee dva pati.
1. Ritmi~ko ~itawe - parlato izgovarawe i svirewe na ritmi~ka ve`ba.
2. Pej ja i sviri ja pesnata so znak za povtoruvawe.
Zada~i:
Sobrale mi se nabrale
-
42
Koki~e
(po noti)
S. Gajdov
1. Voo~i gi i imenuvaj gi notite po dol`ina na traewe.
2. Pej gi notite so to~no traewe i visina.
Zada~i:
Fustan~e si imam zeleno }e bidam,
proletta mila sakam da ja vidam.
-
43
Prima i sekunda volta
Koga vo pesnata ili ve`bata vo povtoruvaweto ima razli~en kraj go upotre-
buvame znakot prima i sekunda volta.
Pri povtoruvaweto na taktovite
od znakot za povtoruvawe treba da se
preskoknat taktovite obele`eni kako
prima volta,
a se peat taktovite obele`ani kako
sekunda volta.
Cucul mi pase goveda
(po sluh)
narodna pesna
1. Voo~i go znakot za povtoruvawe prima i sekunda volta
2. Pej ja pesnata so prima i sekunda volta.
Zada~i:
-
44
Da se potsetime
na site izu~eni noti
Rodendenska
Sve~eno
-
45
Todor Skalovski
Ma~or Stanko
1. Pretstavi ja brkotnicata na babata i ma~orot preku muzi~ka igra.
2. Do`ivuvawata od slu{anata kompozicija iska`i gi likovno.
Zada~i:
Todor Skalovski e makedonski kompozitor koj so poded-
nakva sila i `elba uspe{no rabotel kako kompozitor, horski i
orkestarski dirigent i organizator na muzi~kiot `ivot vo Re-
publika Makedonija.
Roden e vo Tetovo ( 1909 - 2004) vo familija vo koja nacio-
nalniot melos go neguval sekoj ~len od semejstvoto. Roditelite
mu bile interpretatori na narodni pesni i zatoa vo negovoto
tvore{tvoto se prisutni folklorni elementi.
Vo tvore{tvoto na Skalovski ima vokalni, instrumentalni i vokalno-
instrumentalni dela. Nekoi tvorbi gi posvetil na mladite slu{ateli, decata.
Vo kompozicijata za detski hor Ma~orot Stanko, na {egobien i vesel na~in ja
opi{al brkotnicata na babata i ma~orot niz dvorot.
-
46
Peeme vo pridru`ba
na detski muzi~ki instrumenti
Vo pesnata se zastapeni site nau~eni tonovi.
Da ja otpeeme i otsvirime na detski muzi~ki instrumenti.
Ovaa ubava melodija, vo razli~ni zemji se pee na razli~ni tekstovi. Nie }e ja
peeme na ovoj tekst.
Kukurek
1. Otpej ja pesnata po noti i so literaturen tekst.
2. Otsviri ja pesnata na DMI - blok flejta i yvon~iwa, melodiski i
ritmi~ki to~no.
Zada~i:
-
47
Prodol`uvawe na notata so korona
Trajnosta na notata mo`e da se prodol`i na pove}e na~ini i so razli~ni
znaci.
Eden od niv e prodol`uvawe na notata so znakot korona.
Se pi{uva vaka:
Ritmi~ka ve`ba:
Melodiska ve`ba:
1. ^itaj gi ritmi~kite ve`bi so znakot za prodol`uvawe korona.
2. Pej i sviri melodiski ve`bi so primena na znakot za prodol`uvawe
korona.
Zada~i:
-
48
A lai minte (Ej, visoka planino)
(po sluh)
1. Otpej ja pesnata ritmi~ki i melodiski to~no.
Zada~a:
vla{ka narodna pesna
Narodni pesni od tradicijata
na drugi etni~ki zaednici
Ej, visoka planino,
da mo`am da te preletam,
kaj mama da si pojdam.
I
Ej, visoka planino,
so golemi dolini,
ne mo`am kaj mama da si pojdam.
II
Erebica da stanam,
krilja da imam planina da preletam,
kaj mama da pojdam.
III
Ej, visoka planino,
libeto da go vikam,
kaj mama da pojdam.
IV
-
49
Peeme i svirime
"HU, HU, BABA HU"
HU, HU, TATO HU#
albanska narodna pesna
1. Nau~i ja melodiata na pesnata po sluh.
2. Pridru`uvaj ja melodiata na pesnata na DMI - dajre i ~ineli.
Zada~i:
Hu,hu,tato,hu.
Zemi kow i odi po drva.
^ekaj, ~ekaj doa|a.
Kowskiot opa{ skoka.
Hu, hu eden. Hu, hu dva.
Prevod od albanski:
-
50
Antonin Dvor`ak
Slovenski tanc
Antonin Dvor`ak (1841-1904) e eden od najistaknatite
~e{ki kompozitori. @iveel vo 19 vek. Toj i Bed`ih Smetana ja
formirale ^e{kata nacionalna {kola i dale golem pridones
za razvojot na muzi~kata umetnost.
Vo negovoto tvore{tvo preovladuvaat elementi od
~e{kiot folklor. Narodnite tanci ~esto mu bile inspiracija
za kompoziciite.
Kompozicijata Slovenski tanci e instrumentalno delo za orkestar. Vo nea
preovladuva bogatstvoto na zvukot so {iroko raspeana melodija koja predizvikuva
`elba za tancuvawe.
Preporaka:
Tancuvaj vo ritamot na kompozicijata.
-
51
Vozdu{no kaj~e
(po noti)
1. Otpej ja pesnata po noti i so literaturen tekst vo umereno tempo.
2. Otsviri ja pesnata na blok flejta po noti.
Zada~i:
\. Smokvarski
Umereno
Na liste paj~e,
si sedi vkaj~e.
Aj, haj, aj, haj,
ova more nema kraj.
Mre`a mu e edrence,
a no`e veslence.
Aj, haj, aj, haj,
ova more nema kraj.
-
52
Mojata majka
(po sluh)
1. Odredi go tempoto (brzinata) i dinamikata (ja~inata) vo pesnata.
2. Bidi kreativen i izraboti osmomartovska ~estitka.
Zada~i:
Mojata majka,
ubava i mila,
mi dava sila,
mi dava sila.
-
53
1. Imenuvaj go instrumentot so koj e izvedena melodijata na kompozicijata.
2. Voo~i gi promenite na tempoto vo slu{anata kompozicija i iska`i gi
preku tancuvawe.
Zada~i:
P. I. ^ajkovski
Napolitanska pesna
od baletot Lebedovo ezero#
Petar I. ^ajkovski (Ptr Ili~ a^kovski1840-1893)
e golem ruski kompozitor. Vo negovoto tvore{tvo eden od
najpoznatite baleti e Lebedovo ezero#.
Serenada e kompozicija koja se ispolnuva so peewe i
svirewe. So nea obi~no mom~eto i gi iska`uva svoite
~uvstva na devojkata.
Ovoj obi~aj da se pee i sviri serenada nastanal vo
Italija.
Za vreme na patuvawata vo Italija, ^ajkovski
se voshituval na ve~ernite serenadi vo izvedba na
mladi mom~iwa. Toa go inspiriralo da ja napi{e
Napolitanskata pesna.
Prvata verzija na ovaa serenada e pesna bez zbo-
rovi so klavirska pridru`ba.
Podocna istata ja prerabotil vo ispolnenie na truba so pridru`ba na
orkestar i ja stavil vo baletot Lebedovo ezero#.
-
54
Peeme i svirime po noti
Eden, dva i tri
Pesna Eden, dva i tri#
1. Otpej ja pesnata vo pridru`ba na detski ritmi~ki instrumenti.
Zada~a:
Vezden tr~am, pa|am,
mnogu gre{ki pravam.
Mama }e me kara,
zo{to ne sum zdrava.
-
55
Kamij Sen - Sans
Mar{ na lavovite
Kamij Sen - Sans (1835-1892) e francuski kompozitor.
Vo negovite kompozicii posebno vnimaval na pravilniot
izbor na instrumenti, ~ij {to zvuk treba da otslika nekoj
nastan.
Negovata muzika kaj slu{atelite sozdava razli~no
raspolo`enie.
Vo kompozicijata Karneval na `ivotnite na lesno
priemliv, duhovit na~in go opi{uva semejstvoto na `ivo-
tnite vo zoolo{kata gradina. Razli~nata boja na zvukot od instrumentite vo
orkestarot ne potsetuva na stra{nite lavovi, pla{livite koko{ki, ptici,
golemiot slon, gordite antilopi, magareto, fosilite i drugi `ivotni.
Mar{ na lavovite
@ivotnite se organiziraat da napravat golema sve~enost, Mar{ pod ma-
ski. Nastanuva golema me{anica i neizvesnost koe `ivotno se krie pod maska-
ta. @ivotnite se voznemireni, no po malku i ispla{eni.
Se postavuva pra{aweto koj }e bide voda~ na mar{ot. Tuka ne bi trebalo
da postoi dilema, toa }e bidat silnite lavovi.
1. Nacrtaj go omileniot lik od slu{anoto delo.
2. Dvi`i se vo ritamot na muzikata.
Zada~i:
-
56
En ten tini
(po sluh)
1. Pej ja pesnata so primena na dinami~kite znaci.
Zada~a:
-
57
Proektna aktivnost
[ema za organizacija na rabotata
-
58
Realizacija
na proektnata aktivnost
Ovaa aktivnost }e se realizira preku grupna istra`uva~ka rabota.
Formirajte grupi so pomo{ na nastavnikot, spored va{ite afiniteti.
Sekoj u~enik treba da pridonese za realizacija na zedni~kata zada~a na gru-
pata.
Prvata grupa da sobere narodni umotvorbi: gatanki, brzozborki, po-
slovici, narodni predanija i obi~ai.
Vtorata grupa da sobere predmeti od razli~ni zanaeti: grn~arstvo,
filigranstvo, nosii i vezovi.
Tretata grupa da sobere i donese informacii vo pismena forma za
obi~ai od razli~ni kraevi vo Makedonija.
^etvrtata grupa da pronajde tekstovi od izvorni narodni pesni, od
razli~ni kraevi na Makedonija.
Pettata grupa da pronajde sliki na narodni instrumenti.
1. Grupna prezentacija na site aktivnosti
Zada~a:
-
59
Narodno tvore{tvo
Seto ona {to go sozdal narodot i {to pretstavuva negovo tradicionalno
obele`je se vika narodno tvore{tvo.
Lu|eto tvorele za da gi iska`at svoite potrebi, veruvawa i `elbi.
1. Imenuvaj gi elementite na narodnoto tvore{tvo.
Zada~a:
-
60
Narodni umotvorbi
Gatanki se kusi tvorbi koi pottiknuvaat na razmisluvawe.
Brzozborki se zborovi koi se izgovaraat brzo, pri izgovorot se pravat
gre{ki i sozdavaat veselo raspolo`enie.
Plodot i e sladok,
male~ok i crn,
ama lesno mo`e,
da te bocne
Na zemjata `ivot dava,
`ito, p~enka da zree,
{tom }e dojde cvetna prolet
topli zraci segde lee.
Ovcata go ~uva,
go hrani i mie,
a toa bez cucla,
presno mleko pie.
I ti vaka
I ti taka
Izmislile igra,
Izbrzale,
Izbockani
Izvadile
Igla.
(Rajko Jov~evski, Onomono donomono)
Poslovicite iska`uvaat mudrost. Sostaveni se od dva dela. Vo prviot
del e iska`an op{tiot sud, a vo vtoriot del e porakata.
Sobiraj na mladosta da ima{ za starosta.
[to drobil toa i srkal.
Umniot e junak, a ne silniot.
Itrica e golema,
mnogu ve{to krade,
a najmnogu petli
i koko{ki jade.
1. Sobiraj narodni umotvorbi: brzozborki, gatanki i poslovici.
Zada~a:
-
61
Narodno muzi~ko tvore{tvo
Narodni pesni
Narodnite pesni se del od folklornoto nasledstvo, poto~no od narodno-
to muzi~ko tvore{tvo. Preku pesnite narodot gi opeval sre}nite, veseli,
humoristi~ni, ta`ni i te{ki momenti od svojot `ivot. Taka nastanale pesni
so razli~ni motivi.
Vo minatoto tie se prenesuvale preku peewe, od koleno na koleno. Sega
postoi institucija Folkloren institut vo koja rabotat lu|e koi se gri`at za
folklornoto nasledstvo. Narodnite pesni gi zapi{uvaat so noten zapis.
Osnovni karakteristiki na pesnite se: melodija, ritam i sodr`ina.
Tie gi nosat karakteristikite na krajot od kade {to poteknuvaat i na
etni~kata zaednica {to i pripa|aat.
Jana e {uma gradila
(po sluh)
1. Pobaraj od tvoite roditeli, baba, dedo i drugi rodnini tekstovi od
izvorni narodni pesni.
2. Odredi go vidot na narodnata pesna spored sodr`ina.
Zada~i:
narodna pesna
Do pladne {uma gradila lele, h2
od pladne momci qubila ej, qubila.
Ozdola ide delija lele, ozdola ide delija
delija lele delija ej, delija.
Na Jana veli govori lele,
daj Jano da te miluvam,
miluvam lele, miluvam ej, celuvam.
-
62
Narodni instrumenti
Narodnite instrumenti se del od narodnoto muzi~ko tvore{tvo. Lu|eto
vo razli~nite kulturni zaednici sami izrabotuvale i koristele razli~ni
instrumenti. Tie se del od nivnoto kulturno nasledstvo.
Instrumentite se koristat za svirewe i kako pridru`ba koga se peat
pesni ili igraat ora.
GAJDA
ZURLA
[UPELKA
TAMBURA
TAPANDAJRE
SAZ
TARABUKA KAVAL
UT
- Instrumentalnite sostavi od narodni instrumenti se narekuvaat
narodni orkestri.
Zapomni!
-
63
Obi~ai od razli~ni krai{ta
i razli~ni etni~ki zaednici
vo Makedonija
Site praznici i praznuvawa kaj razli~nite narodi vo svetot se prosle-
deni so obi~ai.
Vo Republika Makedonija sekoja etni~ka zaednica si ima svoi praznici
i obi~ai. Obi~aite se razlikuvaat edni od drugi, no si imaat svoi karakteris-
tiki i na~in kako se odbele`uvaat. Nekoi od niv stanuvaat i kulturna tradi-
cija. Odbele`uvaweto na praznicite vo razli~ni delovi od makedonija ra-
zli~no se praznuvaat.
Postojat obi~ai i za praznikot Pro~ka. Na toj den pomladite odat kaj
postarite da baraat pro{ka. Spored narodniot obi~aj se amka jajce, se igra oro
na plo{tad ili sred selo.
Karakteristi~ni obi~ai za praznikot Kurban Bajram kaj muslimanskata
etni~ka zaednica se: prilo`uvawe na kurban jagne ili tele koe se deli za zdra-
vje i sre}a na ku}ata. Na prazni~niot den pomladite odat na gosti kaj posta-
rite. Tie gi pre~ekuvaat so tradicionalno blago, baklava.
Svadbenite obi~ai se mnogu poznati
i sekade se zna~ajni. Vo Zapadna Makedonija,
vo Gali~nik, poznatata Gali~ka svadba# ka-
ko obi~aj stana kulturna tradicija i mani-
festacija.
Obi~aite za praznikot \ur|ovden po-
sebno gi odbele`uva romskata etni~ka zaedni-
ca. Se pe~e jagne, se ru~a i se pravi veselba vo
priroda. Mladite mom~iwa i devojki se lu-
laat na lula{ki i se pletat ven~iwa od cve}e.
1. Istra`uvaj za drugi obi~ai kaj razli~nite etni~ki zaednici.
Zada~a:
-
64
Cve}e {areno
(po noti)
1. Otpej ja i otsviri ja na blok - flejta melodijata na pesnata.
Zada~a:
Edno cve}e {areno,
{areno em galeno.
Dali }e go skine{ ti,
razmisli i ka`i mi.
-
65
Jozef Hajdn
Detska simfonija
(I stav)
1. Koi od imitiranite zvuci vo prirodata gi prepoznava{?
2. Imitiraj gi zvucite na pticite koi si gi prepoznal vo deloto.
3. Napravi crte` vo koj }e ja otslika{ sodr`inata na kompozicijata.
Zada~i:
Jozef Hajdn (1732-1809) e avstriski kompozitor koj
`iveel vo Viena- Avstrija.
Napi{al golem broj kompozicii za orkestar pome|u koi i
Detska simfonija. Vo nea pokraj instrumentite na simfo-
niskiot orkestar, zastapeni se i detski muzi~ki instrumenti.
Preku razigranata i vesela melodija opi{ano e proletnoto
budewe vo prirodata. So zvukot na razli~ni instrumenti se
imitiraat zvucite na prirodata, kako na primer: peeweto na
slavejot, kukavicata i drugi ptici.
Razgledajte go kratkiot noten zapis od prepoznatlivata melodija na
Instrumentalen sostav e grupa izveduva~i na muzi~ki instrumenti.
Orkestar e golem instrumentalen sostav od izveduva~i na razli~ni
muzi~ki instrumenti.
Detska simfonija
-
66
Kanon Medo i Med
(po sluh)
1. Pro~itaj go tekstot na pesnata izrazno i so jasna dikcija.
2. Pej ja pesnata melodiski i ritmi~ki to~no i so umerena ja~ina.
Zada~i:
-
67
Toma Pro{ev
Palavko
1. Odredi go karakterot i tempoto na kompozicijat
2. Izraboti crte` vo koj }e go pretstavi{ osamenoto dete Palavko.
Zada~i:
Toma Pro{ev (1931-1996) bil eden od najplodnite make-
donski kompozitori. Pi{uval vokalno-instrumentalni dela,
no i muzika za deca.
Kompozicijata Muzi~ka slikovnica e instrumentalno
delo za piano.
Sostavena e od {est muzi~ki piesi-prikazni:
Na temata igri se napi{ani mnogu kompozicii vo muzi~kata literatura. Vo
niv mnogu uspe{no se iska`uvaat radosnite, vedrite, sre}nite, no i nemirnite
momenti na decata.
Osamenoto dete Palavko
Vo kompozicijata melodijata gi dolovuva ~uvstvata na osamenost i taga na
Palavko. Negovite drugari ne gi prifa}aat negovite igri pridru`eni so mnogu
zgodi i nezgodi. Toj ostanuva sam bez `elba za palavi igri.
Moeto kow~e,
Osamenoto dete Palavko,
Taga za lastovicata,
Proleten veter,
Dvorec na minatoto i
Igra vo poleto.
-
68
Detsko muzi~ko tvore{tvo
Nemirko
Eden ubav proleten den na svet do{la edena
svetulka. U{te od prviot den bila nemirena i ja
narekle Nemirko.
Od den na den rastel
i izmisluval nemirni
igri. Tr~al, skokal i ni-
kako ne se smiruval.
Do{lo vreme da pojde vo u~ili{te.
Nastavnikot gi u~el svetulkite kako da gi
zapalat svoite sijalici. Dodeka drugite se trudele
da nau~at, Nemirko poletal i namesto edna svet-
nale dve sijalici. Od toj den svetel i no} i den.
Edna no} negovite sijalici prestanale da svetat.
Ta`en se vratil kaj svoite roditeli.
Tie go stavile na cvetniot krevet i povikale
lekar. Toj le`el i ta`no gi gledal svoite sestri i
bra}a kako svetat.
Stignal stariot do-
ktor Svetulko i na bol-
niot Nemirko mu rekol da
miruva i da ne ja tro{i svetlinata koga ne treba.
Edno utro negovite sijalici povtorno se za-
palile. Sega sre}niot Nemirko gi palel samo no}e.
1. Spored dadenite ilustracii napravete dramatizacija.
2. Nemirnite igri na Nemirko iska`ete gi so ritmi~ki igri i melo-
diski ve`bi.
Zada~i:
-
69
1. Imenuvaj go instrumentot vo kompozicijata.
2. Osmisli igra na brojalka po tvoj izbor.
Zada~i:
Goce Kolarovski
Rasturena igra
Goce Kolarovski (1959-2006) e istaknat makedonski kom-
pozitor i dirigent.
Vo negovoto tvore{tvo se zastapeni vokalni, vokalno -
instrumentalni i instrumentalni dela.
Se}avawata i do`ivuvawata od detstvoto gi preto~il vo
kompozicijata za detski hor i piano so naslov Rasturena igra.
Taa zapo~nuva na sred selo kade decata se sobiraat i
igraat razni igri.
Brojalkata Padna bomba od neboto, pa
udari baba meca...... e tekstualna osnova na kom-
pozicijata.
Vo igrata nastanuva kavga i poradi toa
decata naluteno ja napu{taat. So zvukot na
pianoto detskite glasovi dobivaat nova into-
nacija. Taka simboli~no e pretstaveno ubedu-
vaweto i netrpenieto Dime da se vrati vo igra.
No i pokraj site nastojuvawa, toj ne se
vra}a i igrata se rastura so zborovite Ajde da
odime doma#.
-
70
Da napravime priredba
Se bli`i krajot na u~ebnata godina. Mo`ebi sakate toj moment zaed-
ni~ki da go odbele`ite so va{ite roditeli i nastavnici. Obidete se da osmi-
slite na~in kako toa da go napravite.
Da se pee, sviri i da se u`iva vo veselite migovi e vistinski na~in da
se pretstavite i zboguvate so u{te edna u~ebna godina.
Vo priredbata sekoj treba da ima svoja uloga. Odberete gi spored va{i-
te mo`nosti i afiniteti (`elbi).
Napravete Muzi~ka priredba#
Voditel (mo`e i dvajca voditeli).
Grupa svira~i
Grupa pea~i
Preporaka:
Ovaa aktivnost realizirajte ja preku ve}e izu~eni pesni.
-
Buba Mara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
Pravilno peewe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
Ve`bi za raspejuvawe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
Primena na tonovite SOL i MI - Muzi~ka ku}a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
Blok flejta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
Noti i pauzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
^etvrtina nota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
^etvrtina pauza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
Polovina nota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13
Polovina pauza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
Primena na polovina pauza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
Nota La . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Ringe, ringe Raja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Xuzepe Verdi - Triumfalen mar{ od operata Aida# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
Primena na notite SOL, MI i LA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
Esen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
Tempo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21
Nota RE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
Nota DO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23
Nota FA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
Aleksandar Xambazov . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Zna~jani kulturni objekti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
Primena na tonot RE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
Primena na tonot DO vo pesni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
Primena na tonot FA vo pesna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
Pesni za utvrduvawe na site izu~eni tonovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30
Dinamika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
Peewe na pesni so primena na dinamika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
V. A. Mocart Turski mar{# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
Peeme i svirime po noti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
Motiv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35
Mladi umetnici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36
Dedo Mraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
Primena na izu~eni tonovi vo pesni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38
P.I. ^ajkovski - Kineski tanc# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39
Sne{ko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
Znak za povtoruvawe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41
Koki~e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42
Prima i sekunda volta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
Da se potsetime na site izu~eni noti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44
Todor Skalovski Ma~or Stanko# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45
Peeme vo pridru`ba na detski muzi~ki instrumenti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
Prodol`uvawe na notata so korona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47
Narodni pesni od tradicijata na drugi etni~ki zaednici . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
A lai minte (Ej, visoka planino) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
Hu, Hu, Baba Hu (Hu. Baba, Hu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49
SODR@INA
-
Antonin Dvor`ak Slovenski tanc# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50
Vozdu{no kaj~e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51
Mojata majka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
P. I. ^ajkovski Napolitanska pesna# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53
Peeme i svirime po noti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
Kamij Sen-Sans Mar{ na lavovite# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55
En ten tini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56
Proektna aktivnost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57
Realizacija na proektnata aktivnost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58
Narodno tvore{tvo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
Narodni umotvorbi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60
Narodno muzi~ko tvore{tvo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
Narodni instrumenti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62
Obi~ai od razli~ni krai{ta i razli~ni etni~ki zaednici vo Makedonija . .63
Cve}e {areno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64
Jozef Hajdn Detska simfonija# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65
Kanon Medo i med . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
Toma Pro{ev Palavko# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67
Detsko muzi~ko tvore{tvo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68
Goce Kolarovski Rasturena igra# . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69
Da napravime priredba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70