MUHASHO wa VHULIMI, VHUSIMAMIRI na VHUREAKHOVHE

RIPHABULIKI YA AFRIKA TSHIPEMBE

Manyuaḽa wo dzudzanywaho u ya nga khethekanyo ya vhu 14 ya Mulayo

wa Ṱhuṱhuwedzo ya Tswikelelo ya Mafhungo, wa 2000

(Mulayo wa vhu 2 wa 2000)

Wo ṅwaliwa nga : Mufarisa Muofisiri wa Mafhungo

Muofisiri wa Mafhungo Muhulwane

Ms Priscilla Tsotso Sehoole

Luṱingo : 012 319 6527

Fekisi : 012 319 6161

E-meili : CIO@daff.gov.za

Yo khwinifhadzwa : 31 Ṱhafamuhwe 2011

Marangaphanḓa

Marangaphanḓa nga Minisṱa

Musi ri tshi vhofhololwa kha ngeḓane dza muvhuso wa khethululo we wa vha

u tshi shuma nga tshiphiri, shango ḽashu ḽine ra ḽi funa ḽo vha tsumbo yavhuḓi

nga maanḓa ya demokirasi, u vha khagala na u sa dzhia sia. Gundo ḽa Vhathu

ḽa 1994, ḽo dzheniswa kha Mulayotibe wa Pfanelo—khethekanyo ya vhu 8 ya

Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika Tshipembe, ya 1996 (Mulayo wa vhu 108

wa 1996).

Tshithu tsha ndeme kha u vhona uri vhathu vhashu a vha tsha ḓo dovha vha

vha kha muvhuso wa tshidzumbe na u dzhia sia, Mulayo wa Ṱhuṱhuwedzo ya

Tswikelelo ya Mafhungo, wa 2000 (Mulayo wa vhu 2 wa 2000), wo tendelwa

nga Luhuhi 2000. Ri a ḓihudza na u tikedza PAIA sa iṅwe ya mbofholowo dza

mihumbulo dza milayo ya mafhungo kha ḽifhasi.

Ngauralo, Khomishini ya Tshumelo dza Vhuthu ya Afrika Tshipembe

(SAHRC) ndi yone ine ya vhona uri PAIA i a shuma, nahone ndi yone

tshiimiswa tsha u tsireledza, u ṱuṱuwedza na u lavhelesa u tevhedzelwa ha

pfanelo dza vhuthu Afrika Tshipembe. SAHRC i tikedza na u vhona uri

pfanelo dza vhuthu, tshirunzi na ndinganyiso zwi a tevhedzelwa. Mushumo wa

Khomishini ndi u vhona uri PAIA i a shuma na u vhona uri hu vha na u

tevhedzelwa, u ṋetshedza vhugudisi na u thusa vhafarisa vhaofisiri vha

mafhungo khathihi na miraḓo ya tshitshavha u shumisa pfanelo dzavho dza u

wana mafhungo.

Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe wo ḓinekedzela kha

tshumiso ya PAIA na u khwaṱhisedza uri tshivhumbeo tsha dzangano tsho ita

uri hu vhe na ofisi yo ḓinekedzelaho malugana na u shumisa PAIA. Kuitele

kwashu kana ngona yashu i ombedzela ndeme ya demokirasi ya

vhushelamulenzhe, u elela tshifhinga tshoṱhe ha mafhungo a u ṋea maanḓa,

khathihi na u vhona uri zwitshavha zwashu, nga maanḓa vhathu zwavho, vha

pfesesa mushumo wavho kha u tevhedzela demokirasi.

Khethekanyo ya vhu 32 ya Riphabuliki ya Afrika Tshipembe i bula uri muṅwe

na muṅwe u na pfanelo ya tswikelelo ya mafhungo maṅwe na maṅwe a re na

muvhuso na u ṋetshedza thendelo ya khumbelo ya pfanelo ya u swikelela nga

muṅwe muthu kha vhathu vhoṱhe musi mafhungo eneo a tshi ṱoḓiwa

malugana na u shumiswa kana u tsireledzwa ha pfanelo ifhio kana ifhio.

U khwaṱhisedza tswikelelo ya mafhungo, muhasho wo ṅwala manyuaḽa u itela

u thusa kilaente dzashu na vhafaramikovhe u swikelela tshumelo dzashu,

dzirekhodo na mafhungo nahone nga u ita ngauralo ri lwela u tevhedzela

milayo ya Batho Pele (Vhathu phanḓa!). Iyi manyuaḽa ndi tsumbanḓila ine

ya ṱuṱuwedza demokirasi ya u dzhenelela kana u shela mulenzhe.

Ri ṱuṱuwedza kilaente dzashu na vhafaramikovhe u shumisa maitele o

ṱalutshedzwaho kha iyi manyuaḽa u swikelela rekhodo dzashu na u dovholola

tshiḽogeni tshashu tshine tsha shumiswa nga SAHRC. “Kha vha ḓivhe pfanelo

dzavho. Vha ṱanganedze vhuḓifhinduleli havho”.

Demokirasi ndi pfanelo, vhuḓifhinduleli na mushumo’! Ri tshi shuma roṱhe, ri

nga ita zwinzhi u tevhedzela iyi demokirasi na zwoṱhe zwine ya zwi imela!

Vho S Zokwana, MP

Minisṱa wa Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe

Dziakhironimi

CD : Chief Director

CDCI : Chief Director Communications

CIO : Chief Information Officer

DAFF : Department of Agriculture, Forestry and Fisheries

DDG : Deputy Director General

DDGAPHFS : Deputy Director-General: Agriculture Production, Health

and Food Safety

DG : Director-General

DAFF : Department of Agriculture, Forestry and Fisheries

DAIS : Director Agriculture Information Services

DCFM : Director Communications Fisheries Management

DIO : Deputy Information Officer

GPR : General Published Reasons

HR : Human Resources

IO : Information Officer

MOA : Memorandum of Agreement

MOU : Memorandum of Understanding

MCS : Monitoring, Control and Surveillance

MLRA : Marine Living Resources Act, 1998 (Act 18 of 1998)

MLRF : Marine Living Resources Fund

PAIA : Promotion of Access to Information Act, 2000 (Act No. 2

of 2000)

SAHRC : South African Human Rights Commission

SARS : South African Revenue Services

SG : Strategic goal

SO : Strategic objective

TAC : Total allowable catch

TAE : Total allowable effort

WCMAPP : Western Cape Marine Anti-Poaching Project

SOP : Standard Operating Procedures

Dziṱhalutshedzo

1. Muhasho : zwi amba Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri

na Vhureakhovhe.

2. Tshiimiswa tsha nnyi na nnyi : zwi amba muvhuso wa lushaka, wa

vunḓu na wapo.

3. Milayo ya Batho Pele (Vhathu Phanḓa) : zwi amba milayo i no nga sa

vhueletshedzi, maimo a tshumelo, tswikelelo,

mikhwa yavhuḓi kana ṱhonifho, mafhungo, u

vha khagala na u sa dzumba, u lugisa, ndeme ya tshelede.

4. Muhumbeli : muthu ane a khou ita khumbelo ya mafhungo

kana tswikelelo kha rekhodo dza muhasho, kana muthu ane a khou humbela mafhungo

kana dzirekhodo o imela muṅwe.

5. Muhumbeli ene muṋe : muthu ane a khou ita khumbelo ya rekhodo ine

ya vha na mafhungo nga hawe. 6. Dzimbadelo : Tshelede ine ya badelwa:

o Mbadelo ya khumbelo: Mbadelo ine ya

badelelwa u dzudzanya khumbelo (hune

zwa konadzea)

o Mbadelo ya tswikelelo: Mbadelo ine ya

badelelwa mafhungo kana rekhodo dzo

dzudzanywaho sa zwe dza humbeliswa

zwone

o Mbadelo ya Aphiḽi : Mbadelo ine ya

badelelwa u dzudzanya aphiḽi.

7. Rekhodo : hu nga vha ḽiṅwalo, data kana mafhungo a re

kha muhasho.

8. Muimeleli : muthu kana tshiimiswa tsha mulayo nga nnḓa

ha muhumbeli ene muṋe kana muhasho une

wa vha na rekhodo.

9. Muhweleli : muthu kana tshiimiswa tsha mulayo a/tshi no

khou aphiḽa malugana na tsheo yo dzhiiwaho

nga DIO.

10. Khothe : zwi amba Khothe ya Ndayotewa ine ya khou

shuma u ya nga khethekanyo ya vhu 167 (6)

(a) ya Ndayotewa ya Riphabuḽiki ya Afrika

Tshipembe, ya 1996 kana Khothe Khulwane

kana iṅwe khothe i re na maimo a fanaho,

kana Khothe ya Madzhisiṱaraṱa.

11. Gaidi : zwi amba ḽiṅwalo kana bugu yo bveledzwaho

nga Khomishini ya Pfanelo dza Vhathu ya

Afrika Tshipembe u itela u thusa muthu ane a

vha na lutamo lwa u shumisa pfanelo ifhio

kana ifhio u ya nga PAIA.

12. Maḓuvha a u shuma : zwi amba maḓuvha nga nnḓa ha Migivhela,

Dziswonndaha kana holodeni dza

tshitshavha.

Zwi re ngomu

Khethekanyo Ṱhalutshedzo

1 Mushumo wa Manyuaḽa 9

2 Gaidi ya SAHRC kha Manyuaḽa 10

3 Zwidodombedzwa zwa Vhukwamani zwa Vhaofisiri vha

Mafhungo na Vhafarisa Vhaofisiri vha Mafhungo vha

DAFF (khethekanyo 14 (1)(b) ya Mulayo)

11

4 Mishumo na tshivhumbeo tsha DAFF (khethekanyo ya

vhu 14(1)(a) ya Mulayo)

14

5 Ṱhalutshedzo ya thero dzine DAFF ya vha na rekhodo

dzadzo (khethekanyo ya vhu 14(1)(d) ya Mulayo)

19

6 Maitele a khumbelo (khethekanyo ya vhu 14(1)(d) ya

Mulayo)

25

7 Ṱhalutshedzo ya tshumelo dzine dza vha hone dza

tshitshavha kha DAFF na uri idzi tshumelo dzi swikelelwa

hani (khethekanyo ya 14(1)(f))

29

8 Ṱhalutshedzo ya nzudzanyo dza u dzhenelela ha

tshitshavha kha u vhumbiwa ha mbekanyamaitele kana

tshumiso kana kushumele kwa mishumo ya DAFF

30

9 Ṱhalutshedzo ya ndulamiso dzoṱhe dzine dza vha hone

malugana na u dzhia vhukando kana u kundelwa u dzhia

vhukando nga DAFF (Khethekanyo ya 14(1)(h) ya

Mulayo)

31

10 Maṅwe mafhungo nga nḓila ine a vha o randelwa nga

Minisṱa wa Vhulamukanyi na Mveledziso ya Ndayotewa

(khethekanyo ya 12 maṅwe mafhungo)

34

11 Maṅwe mafhungo 35

12 Ṱhumetshedzo :

Ṱhumetshedzo ya 1: Fomo ya khumbelo

Ṱhumetshedzo ya 2: Fomo ya aphiḽi ya nga ngomu

Ṱhumetshedzo ya 3: Mbadelo dza tshivhumbeo

1. MUSHUMO WA MANYUAḼA

Ndivho ya Mulayo wa Ṱhuṱhuwedzo ya Tswikelelo ya Mafhungo, wa 2000

(Mulayo wa vhu 2 wa 2000), ine ya vhidzwa PAIA, i kwama zwi tevhelaho:

• U tsireledza pfanelo dzashu dza ndayotewa dza u swikelela mafhungo.

• U ṱuṱuwedza u vha khagala, vhuḓifhinduleli na vhukoni ha muvhuso

• U randela maitele na u langa tswikelelo kha mafhungo.

U ya nga khethekanyo ya vhu 14 ya PAIA, tshiimiswa tsha muvhuso tshi tea u

ṋetshedza zwidodombedzwa zwa rekhodo dzine dza wanala kha tshiimiswa

tshenetsho u itela u tshimbidza khumbelo dza tswikelelo ya mafhungo.

Ndivho ya uyu Manyuaḽa ndi u nweledza maitele ane a tea u tevhedzelwa

musi hu tshi swikelelwa mafhungo a re kha Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri

na Vhureakhovhe (DAFF) u ya nga ṱhoḓea dza PAIA.

Manyuala u dovha hafhu wa vha na mafhungo nga ha aḓirese dza Muofisiri

wa Mbalelano (ane a dovha hafhu a ḓivhea sa Muofisiri wa Mafhungo)

khathihi na Vhafarisa Vhaofisiri vho nangiwaho, matavhi a DAFF khathihi na

rekhodo dzine dza vhulungwa nga davhi ḽiṅwe na ḽiṅwe.

2. GAIDI YA SAHRC NGA HA MANYUAḼA

Khomishini ya Pfanelo dza Vhathu ya Afrika Tshipembe (SAHHRC) u ya nga

khethekanyo ya vhu 10 ya PAIA, yo ṅwala gaidi nga ha kushumisele kwa

PAIA. Iyi gaidi i wanala nga nyambo dzoṱhe dza tshiofisi kha senthara dzo

fhambanaho dza mafhungo dza muvhuso

Gaidi i dovha hafhu ya wanala kha Ofisi dza Khomishini ya Pfanelo dza

Vhathu kha aḓirese dzi tevhelaho:

Khomishini ya Pfanelo dza Vhathu ya Afrika Tshipembe

Yuniti ya PAIA

Muhasho wa Ṱhoḓisiso na Maṅwalo

Aḓirese ya Fhethu: 33 Hoofd Street

Braampark Forum 3

BRAAMFONTEIN, GAUTENG

2198

Aḓirese ya Poswo: Private Bag X2700

HOUGHTON

2041

Nomboro ya luṱingo : +27 11 877 6500

Nomboro ya fekisi : +27 11 403 0625

Webusaithi : http://www.sahrc.org.za

Aḓirese ya E-meiḽi : PAIA@sahrc.org

3. ZWIDODOMBEDZWA ZWA VHUKWAMANI ZWA VHAOFISIRI VHA

MAFHUNGO NA VHAFARISA VHAOFISIRI VHA MAFHUNGO VHA

DAFF (KHETHEKANYO YA VHU 14(1)(b) YA MULAYO)

Zwidodombedzwa zwa Vhukwamani zwa Muofisiri wa Mafhungo na Mufarisa

Muofisiri wa Mafhungo wa DAFF

Muofisiri wa Mafhungo:

Edith V. Vries

Mulangi-Dzheneraḽa

Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe

Private Bag X250

Pretoria

0001

Luṱingo : (012) 319 7300

Fekisi : (012) 325 3618

E-meili : DG@daff.gov.za

Vhafarisa vhaofisiri vha Mafhungo:

Vho P.T Sehoole

Muofisiri Muhulwane wa Mafhungo

Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe

Private Bag X250

Pretoria

0001

Luṱingo : (012) 319 6527

Fekisi : (012) 319 6161

E-meili : CIO@daff.gov.za

Mufarisa Mulangi-Dzhenerala

Davhi: Ndangulo ya Vhureakhovhe

Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe

Private Bag X2

Rogge Bay

8012

Luṱingo : (021) 402 3098/3107

Fekisi : (021) 419 6942

E-meiḽi : DDGFisheries@daff.gov.za

Mufarisa Mulangi-Dzhenerala

Davhi: Ndangulo ya Tshomedzo Dzapo na Vhusimamiri

Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe

Private Bag X250

Pretoria

0001

Luṱingo : (012) 309 5718

Fekisi : (012) 309 5842

E-meiḽi : DDGForestry@daff.gov.za

Mufarisa Mulangi-Dzhenerala

Davhi: Mveledziso ya zwa Vhulimi, Mutakalo na Tsireledzo ya Zwiḽiwa

Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe

Private Bag X250

Pretoria

0001

Luṱingo : (012) 319 6500

Fekisi : (012) 319 6819

E-meiḽil : DDGAPHFS@daff.gov.za

Mishumo ya vhafarisa vhaofisiri vha mafhungo ndi u khwaṱhisedza tshumelo i

re khagala na vhuḓifhinduleli, ya phurofeshinala na tshumelo dza kilaente

dzavhuḓi kha u langa khumbelo dza tswikelelo kha mafhungo sa zwe zwa

randeliswa zwone nga PAIA na u ṋetshedza thuso ine ya tshimbilelana na

tswikelelo ya dzirekhodo nga DAFF u ya nga PAIA.

Manyuaḽa na u wanala hawo:

Uyu manyuaḽa u wanala nga nyambo tharu dza tshiofisi nga zwivhumbeo zwi

tevhelaho:

1) Tshibugwana

2) Webusaithi

Zwibugwana zwi vhewa kha ofisi dzoṱhe dza DAFF nga nḓila i tevhelaho :

Ofisi ya Lushaka : Agriculture Place

20 Steve Biko Street

Pretoria

Ofisi ya Cape Town : Room 103

Parliament Towers

Ofisi ya Vhureakhovhe :Foretrust House Martin Hammerschlag Way Foreshore Cape Town

Webusaithi ya Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe ndi www.daff.gov.za

4. MISHUMO NA TSHIVHUMBEO TSHA DAFF (KHETHEKANYO YA VHU

14(1)(a) YA MULAYO

NDAELA

DAFF i na vhuḓifhinduleli ha u vhona uri hu vha na tsireledzo ya zwiḽiwa, u

ṱuṱuwedza ndinganyiso, na mishumo i bvelaho phanḓa khathihi na tshumiso i

bvelaho phanḓa ya tshomedzo dza mupo kha sekithara.

MBONELOPHANḒA

Sekithara yo sedzesaho kha vhathu, I bvelaho phanḓa yo faranaho ine ya vha

na mafulufulu yo rangaho phanḓa.

NDIVHO

Mbonelophanḓa yashu i ḓo swikelelwa nga kha mveledziso na u bvela

phanḓa na sekithara ine ya shela mulenzhe kha na u tikedza:

Nyaluwo ya ikonomi

U sikwa ha mishumo

Mveledziso ya mahayani

Tshumiso i bvelaho phanḓa ya tshomedzo dza mupo

Tsireledzo ya zwiḽiwa

MIKHWA

Ṱhuṱhuwedzo : U ṱuṱuwedzwa u ṋetshedza tshumelo ya maimo a

nṱha

Vhuḓipfi : U vha vhashumi vha re na vhuhovheleli, vho ḓinekedzelaho,

vha fhulufhedzeaho na u funa mushumo wavho

U sa dzhia sia : U ita zwithu vha sa dzhii sia, u vha na vhupfela

vhuṱungu kana u pfesesa, u fhulufhedzea na u vha khagala

Ndivho : U livha kana u sedzesa kha mveledziso ya vhathu,

ikonomi na mahayani

NDIVHO DZA PULANI DZA MAITELE (STRATEGIC GOALS (SG)) NA

NDIVHOTIWA DZA PULANI DZA MAITELE (STRATEGIC OBJECTIVES

(SO)):

Ndivho dza pulani dza maitele na ndivhotiwa zwi nga nḓila i tevhelaho:

SG 1: Mveledzo ya u vhuedza yo engedzedzwaho ya zwiḽiwa, mupfumu

na mabulannga nga zwigwada zwoṱhe zwa vhabveledzi (vha u

ḓitshidza, vhaṱuku na vha u bindudza)

Ndivhotiwa dza pulani dza maitele

SO 1 U ṱuṱuwedza mveledziso yo linganaho, kufarele na maitele a zwiḽiwa,

mupfumu na mabulannga

SO 2 U konanya vhurangeli ha tsireledzo ya zwiḽiwa nga muvhuso

SO 3 U khwinisa sisṱeme ya u bveledza yo ḓitikaho kha vhukoni ha u

bveledza zwibveledzwa nga mutengo wa fhasi na vhukoni ha u

rengisa zwibveledzwa zwinzhi kha vunḓu ḽiṅwe na ḽiṅwe.

SO 4 Thikhedzo nga vhuḓalo ya mveledziso ya mahayani

SG 2: Ndangulo i bvelaho phanḓa ya tshomedzo dza mupo

Ndivhotiwa dza pulani dza maitele

SO 1 U ṱuṱuwedza sisṱeme dza mveledziso dzi bvelaho phanḓa dza vhupo

SO 2 U khwaṱhisedza ndangulo i bvelaho phanḓa na tshumiso yavhuḓi ya

tshomedzo dza mupo

SO 3 U khwaṱhisedza tsireledzo ya tshomedzo dza dzhinethikhi dzapo

SO 4 U engedzedza mishumo kha sekithara ya vhupo uri vhathu vha kone

u wana masheleni a u ḓitshidza

SG 3: Tshumelo dza ndaulo dza lushaka na sisṱeme dza ndangulo ya

risiki kana ndozwo dzi shumaho zwavhuḓi

Ndivhotiwa dza pulani dza maitele

SO 1 U ṱuṱuwedza zwiḽiwa zwo tsireledzeaho nga u langa vhuimo ha

khombo dzine dza tshimbilelana na zwiḽiwa, malwadze,

zwikhokhonono, zwiwo zwa mupo na makwevho.

SO 2 U thoma na u ṱhogomela sisṱeme dza u tsivhudza na dza u fhungudza

kana u tsitsa.

SG 4: Sekithara yo shandukiswaho na u shumisana

Ndivhotiwa dza pulani dza maitele

SO 1 U engedzedza ndinganyiso, vhuṋe na u dzhenelela ha vhathu vhe

vha vha vho thudzelwa kule kale (previously disadvantaged

individuals (PDIs))

SO 2 U khwinisa dzisisṱeme u tikedza tshumiso ya ndaka nga nḓila yavhuḓi

SO 3 U khwinisa nyimele dza mushumo dza vhathu kha sekithara

SO 4 U ṋetshedza vhurangaphanḓa na thikhedzo kha ṱhoḓisiso, vhugudisi

na nyengedzedzo kana khuliso kha sekithara

SG 5: Vhushelamulenzhe ho engedzwaho ha sekithara kha nyaluwo ya

ikonomi na mveledziso

Ndivhotiwa dza pulani dza maitele

SO 1 U engedzedza nyaluwo, muholo na zwikhala zwa mishumo zwi

bvelaho phanḓa kha ndunzhendunzhe ya mishumo kha khamphani

dzine dza shumisana.

SO 2 U engedzedza vhuimo ha vhubindudzi ha tshitshavha na ha

phuraivete kha sekithara

SO 3 U engedzedza tswikelelo ya makete wa hayani na wa mashango a

nnḓa u itela zwibveledzwa zwa Afrika Tshipembe na zwa Afrika zwa

vhulimi, vhusimamiri na vhureakhovhe

SO 4 U engedzedza mveledzo ya zwibveledzwa zwine zwa shumiswa u

bveledza zwiṅwe u tikedza sekithara ya u ita kana u bveledza

SO 5 U ṱuṱuwedza u shumiswa ha zwibveledzwa zwine zwa shumiswa u

bveledza zwiṅwe zwiṱuku u itela fulufulu ḽine ḽa wanala kha tshomedzo

dza mupo

SG 6: Kuvhusele kwavhuḓi

Ndivhotiwa dza pulani dza maitele

SO 1 U thoma na u khwaṱhisedza kuvhusele kwa tshumisano na vhushaka

ha u shuma na vhafaramikovhe vhapo na vha dzitshaka.

SO 2 U khwaṱhisedza mbekanyamaitele, u dzudzanya, u lavhelesa kana u

monithara, u linga, u vhiga na mafhungo a sekithara.

SO 3 U ṋetshedza odithi dza vhukuma, tshomedzo dza odithi, tshomedzo

dza vhashumi dza u ṱoḓisisa na dza mulayo na ndangulo ya risiki ya

zwa masheleni.

SO 4 U khwinisa tshumelo ya maimo a nṱha ya muhasho nga u shumisa

maimo a khwaḽithi, milayo ya Batho Pele (Vhathu Phanḓa) na maanḓa

nga u angaredza ndaela dza u angaredza dza mulayo o

ṋetshedzwaho nga vhusimamilayo.

SO 5 U ṋetshedza vhurangaphanḓa na u langa vhudavhidzani na

mafhungo na madavhi

Tshivhumbeo tsha Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe

DG

Corporate

Services

Chief Financial

Office

Stakeholder Relations,

Communications and

Legal Services

Fisheries

Management

Forestry and Natural

Resources

Management

Agricultural Production,

Health and Food

Safety

Food Security

and Agrarian

Reform

Economic Development,

Trade and

Marketing

Policy, Planning,

Monitoring and

Evaluation

CD: Operations

Support

CD: Chief Information

Officer (PAIA

Implementation

Office)

Davhi NDIVHO

1. Tshumelo dzo ṱanganelanaho I ṋetshedza ndangulo yavhuḓi ya tshomedzo

dza vhashumi na mveledziso, tshumelo dza

ndangulo ya mafhungo khathihi na tshumelo

dza tsireledzo

2. Ofisi Khulwane ya zwa

Masheleni I ṋetshedza tshumelo dzavhuḓi dza zwa

masheleni kha muhasho

3. Vhushaka ha vhafaramikovhe,

Vhudavhidzani na Tshumelo

dza Mulayo

I ṋetshedza tshumelo dza mulayo na dza

vhudavhidzani khathihi na u ṱuṱuwedza

vhushaka ha mivhuso na vhafaramikovhe

4. Mbekanyamaitele, U

dzudzanya, u lavhelesa kana

u Monithara na u Ṱola

I ṋetshedza tshumelo dza u dzudzanya

tsenguluso ya mbekanyamaitele, u ṱola na u

lavhelesa kana u monithara

5. Mveledziso ya Ikonomi,

Mbambadzo na u Maketa

I khwaṱhisedza u ṱangana ha khamphani dzine

dza shumisana, u leludza tswikelelo ya makete

malugana na zwibveledzwa zwa sekithara hu

tshi khou tikedzwa nyaluwo ya ikonomi, u

sikiwa ha mishumo na mveledziso

6. Tsireledzo ya Zwiḽiwa na

Tshandukiso ya zwa Vhulimi

U tshimbidza na u ṱuṱuwedza tsireledzo ya

zwiḽiwa na mbekanyamushumo dza zwa

vhulimi na vhurangeli

7. Mveledziso ya zwa Vhulimi,

Mutakalo na Tsireledzo ya

Zwiḽiwa

U langa khombo dzine dza tshimbilelana na

malwadze a phukha, zwikhokhonono zwa

zwimela, zwitshili zwo vhumbiwaho nga u

shandukisa dzidzhini na u vhuṅwalisi ha

zwibveledzwa zwine zwa shumiswa kha u

bveledza zwiḽiwa u itela u ṱuṱuwedza tsireledzo

ya zwiḽiwa na u bveledza vhupo vhu konisaho

ha u bveledza ho engedzeaho nahone hu

bvelaho phanḓa

8. Ndangulo ya tshomedzo dza

Mupo na dza Vhusimamiri

U bveledza na u tshimbidza tshumiso ya

mbekanyamaitele na mbekanyamushumo ho

livhiwaho khadzo u khwaṱhisedza ndangulo ya

miri kana maḓaka, tshumiso i bvelaho phanḓa

na tsireledzo ya mavu khathihi na u langa risiki

kana ndozwo dza mveledzo ya zwiḽiwa na

zwiwo

9. Ndangulo ya Vhureakhovhe U ṋetshedza ndangulo nga u angaredza na

vhurangaphanḓa kha ndangulo ya zwa

lwanzheni, hu tshi katelwa ṱhoḓisiso kana

risetshe, u lavhelesa ndaulo na u ṱola na u

khwaṱhisedza mveledziso na tshumiso ya

tshomedzo dza lwanzheni i bvelaho phanḓa

5. ṰHALUTSHEDZO YA THERO DZINE DAFF YA VHA NA REKHODO

DZADZO (KHETHEKANYO YA VHU 14(1)(d) YA MULAYO)

Maṅwalo o ṋetshedzwaho afho fhasi a a wanala nga nnḓa ha u ita khumbelo

ya tswikelelo u ya nga PAIA. Vhafarisa Vhaofisiri vha Mafhungo vha nga

kwamiwa malugana na u swikelela idzi rekhodo. Tshiṅwe hafhu, kha dziṅwe

nyimele aya maṅwalo a wanala mahala kha webusaithi ya muvhuso.

Thero dza maṅwalo:

o U bveledza phukha

o Mivhigo ya ṅwaha: ya Muhasho wa Vhulimi

o Adzhenti dza khemikhala

o Zwiliṅwa

o Ngudo ya zwa u bveledza, u shumisa na u pfukisa lupfumo

(Economics)

o Vhubulasi

o Ndangulo ya pfulo

o U limiwa ha ngade dza miroho na maluvha

o Ndondolo ya nama

o U vhulunga mavu

o Zwiliṅwa

o Ngudo ya zwikhokhonono na mbungu

o Zwithu zwo fhambanaho

o Mavu

o Ḓaka na pfulo

o Fomo dza khumbelo dza thendelo dza zwa lwanzheni na ṱhoḓea

o Maitele a vhufuwi ha zwa lwanzheni

o Tshibugwana tsha Tsedzuluso ya Kushumele ya Ṅwaha

o Rekhodo dza tsheo (Maitele a u Ṋetshedza Pfanelo dza Vhureakhovhe

o Manweledzo kana Zwiitisi zwo Anḓadzwaho zwa u Angaredza

(Summaries or General Published Reasons (GPR))

o Dziredzhisiṱara

o Fomo dza khumbelo ya thendelo na ṱhoḓea

o Nyimele dza thendelo

o Manweledzo a TAC na TAE nga sekithara

o Data ya ikonomi

o Mivhigo na maṅwalo a Tshigwada tsha u Shuma tsha zwa Saintsi ine

ya si tshimbilelane na themendelo dza uno ṅwaha dza TAC/TAE

o Mabambiri a zwa saintsi o anḓadzwaho na mivhigo

Nyanḓadzo

o Bammbiri ḽa mafhungo ḽa ṅwedzi nga ṅwedzi ḽine khaḽo ha anḓadzwa

mivhigo ya mishumo ya mihasho na tswikelelo. o Mveledziso kha sekithara ya vhulimi o Tshitatisitiki tsha makete ya u bveledza zwibveledza zwa fureshe

Zwiṅwe

Pulani dza maitele

Tshibugwana tsha vhureakhovhe ha u ḓimvumvusa

Nyimele ya Tshomedzo dza Lwanzheni dza Afrika Tshipembe

Muvhigo wa ṅwaha wa MLRF

Zwitatamennde zwa masheleni

Data ya tshumelo dza vhashumi

Ndaulo na MLRA

5.1. Ṱhalutshedzo ya zwigwada zwa rekhodo dzine dza wanala ho itwa

khumbelo u ya nga PAIA

Rekhodo dzi re afho fhasi dzi a wanala arali dzo humbelwa u ya nga PAIA.

Khumbelo dza rekhodo dzi tea u rumelwa kha Vhafarisa Vhaofisiri vha

Mafhungo. Malugana na fomo dzo teaho na mbadelo, kha vha sedze kha

dziṱhumetshedzo.

Ṱhalutshedzo dza thero dzine DAFF ya vha na rekhodo dzadzo na zwigwada

zwa rekhodo dzine dza vha hone kha thero iṅwe na iṅwe.

Afha fhasi hu tevhela mutevhe wa thevhekano ya ndeme ya faili dzine dza vha hone kha Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri na Vhureakhovhe. Faili dzo khethekanywa nga zwigwada zwivhili zwihulwane.

Tshigwada tshithihi tshi ṋetshedza mishumo ya u tikedza ine ya vha:

Mulayo

Dzangano na ndaulo

Tshomedzo dza Vhashumi

Gwama

Ndaulo na Kuvhusele

Tshumelo dza Tsireledzo

Mutakalo na Tsireledzo

Thekhinolodzhi ya Mafhungo na Vhudavhidzani

Pfunzo na Vhugudisi

Tshumelo dza Mulayo

Mishumo na miṱangano ya madzangano

Mivhigo na mafhungo

U dzudzanya ho ṱanganelanaho

Dziṅwe faila dzi ḓo tendela Dairekhithoreithi dza u ita mishumo ya

ndeme u

Tshumelo ya Mafhungo a zwa Vhulimi

Saintsi ya zwa Mveledzo na tshomedzo

Vhudzulo ha Rabulasi

Gwama ḽa zwa vhulimi na Mveledziso ya tshumisano

Vhushaka ha dzitshaka

Tshumiso ya Mavu na Ndangulo ya Mavu

Tsireledzo ya Zwiḽiwa na Phulufhedziso ya Khwaḽithi

Mutakalo wa Zwimela

U maketa

Tshomedzo dza Dzhinethikhi

Mutakalo wa Phukha

Tshumelo dza Vhuinzhinia

Zwitatisitiki zwa Vhulimi

Mulangi-Dzhenerala

Mbambadzo ya Dzitshaka

Sisṱeme dza u Bveledza Zwimela

Mveledziso ya Bindu na Vhabindudzi

Risiki kana ndozwo dza zwa vhulimi na Ndangulo ya Zwiwo

Sisṱeme ya Mveledziso ya zwa Lwanzheni na Phukha

U dzudzanya Mbekanyamushumo

Mveledziso ya Risetshe na Thekhinoḽodzhi

Tsireledzo ya Zwiḽiwa na Mveledziso ya Mahayani

Tshumiso ya Maḓi na Mveledziso ya Tsheledzo

Tshumelo ya u Ṱola Zwibveledzwa zwa Vhulimi (Agricultural Product

Inspection Services (APIS))

Grootfontein (a i athu tendelwa kana u ṱanganedzwa)

Tsireledzo kha khemikhala dzine dza lwadza

Nyimele dza thendelo

Saveyi ya u ela nga u vhambedza zwiṱanḓadi ya vhufuwi ha zwitshili zwa

maḓini

Mvelelo dza u gonya ha zwishumiswa zwa u ita zwiḽiwa zwa zwitshili zwa

maḓini na u bveledza zwitshili zwa maḓini

Bugupfarwa ya u khovhe dzine dza vha na khofheni hune ha fana na ha

tshimange

Dziredzhisiṱara

Faili dza khamphani

Bugupfarwa nga ha u bveledzwa hafhu ha athifishiala na u ṱhogomela

khovhe dzine dza vha na khofheni ha u fana na ha tshimange dza Afrika

‘Clarias Gariepinus’ Sub-Saharan Afrika

Muvhigo wa China-SA

Ndangulo ya Ṱhoḓisiso/Risetshe ya Vhulimivhufuwi ha zwa Lwanzheni

Mutheo wa Ndangulo ya Risetshe ya zwifuwo na zwimela zwa maḓini

Maambiwa a miṱangano ya Tshigwada tsha Mushumo

Zwitatisitiki zwa ṅwedzi nga ṅwedzi/kana zwa luvhili nga ṅwedzi

WCMAPP

DziMCS SOP

Fomo dza khumbelo dza pfanelo dza u rea khovhe

Ṱhumetshedzo dza fomo dza khumbelo

Maṅwalo a aphiḽi

Thendelo dza zwa vhubindudzi, dziḽaisentsi na u sa katelwa

Khumbelo dza u Shandukisa Ngalavha kana Tshikepe

Maambiwa a miṱangango ya Tshigwada tsha u Shuma

Saintsi ya zwa u bveledza, u phaḓaladza na u shumisa thundu kana

tshumelo

Tsedzuluso dza Kushumele kwa zwa Vhureakhovhe

Miṱangano ya dzitshaka

Mafhungo nga ha vhureakhovhe ha u Ḓimvumvusa

Data ya u thusa ṱhukhu na ya tshifhinganyana

Tshivhalo tsha khovhe dzi songo rewaho

Data ya risetshe na dzithendelo

Mivhigo ya Risetshe

Zwiṅwe

Mafhungo o tiwaho a vhashumi

Ṱhalutshedzo dza mushumo na Thendelano dza kushumele

Dziṅwe rekhodo dzine dza wanala kha zwivhumbeo zwashu zwa u

tikedza

DZIṄWE REKHODO DZINE DZA WANALA KHA DAFF

1) Maambiwa a miṱangano

2) Dzikonṱiraka

3) dziMOU and dziMOA

4) Dzimbekanyamaitele na maitele

5) Rekhodo dza HR

6) Dzifaiḽi

7) Vhudavhidzani ha u angaredza

8) Zwibugwana zwa mafhungo

9) Mivhigo

10) Pulani dza Maitele

11) Manyuaḽa dza vhugudisi

5. KHETHEKANYO YA MAITELE A KHUMBELO YA VHU 14(1)(d) YA

MULAYO

Muṅwe na muṅwe u na pfanelo ya u ita khumbelo ya tswikelelo ya mafhungo

ane a wanala DAFF. Naho zwo ralo, khumbelo i tea u itwa kha fomo yo

randelwaho nahone nga murahu ha musi mbadelo yo randelwaho yo

badelwa. Khumbelo i ḓo dzudzanywa u ya nga zwiitisi zwa u sa katelwa zwo

waniwaho kha Ndima ya vhu 4 ya PAIA. Khumbelo i nga itwa nga muṅwe na

muṅwe a tshi itela ene muṋe kana muṅwe muthu ane a si kone u ḓiitela.

6.1. Muhumbeli u tea u ṋewa thendelo ya u swikelela rekhodo ya

tshiimiswa tsha tshitshavha arali muhumbeli a tshi tevhedzela zwi

tevhelaho:

Muhumbeli u tevhedzela ṱhoḓea dzoṱhe dza maitele kha Mulayo

dzine dza tshimbilelana na khumbelo ya u swikelela rekhodo

yeneyo;

Tswikelelo kha rekhodo a i hanelwi u ya nga zwiitisi zwa u hana

zwiṅwe na zwiṅwe zwo bulwaho kha Mulayo.

6.2. Lushaka lwa khumbelo

Muhumbeli u tea u shumisa fomo yo ganḓiswaho kha Gazete ya

Muvhuso (Nḓivhadzo ya Muvhuso R187—15 Luhuhi 2002). (Fomo

ya A)

Muhumbeli u tea hafhu u sumbedza arali a tshi ṱoḓa khophi ya

rekhodo kana arali a tshi ṱoḓa u tou ḓa a sedza rekhodo ofisini dza

DAFF. Kana arali rekhodo i si nga tshivhumbeo tsha ḽiṅwalo, i nga

vhoniwa nga tshivhumbeo tsho humbelwaho arali zwi tshi

konadzea. Kha vha sedze kha khethekanyo ya vhu 29(2).

Arali muthu a humbela tswikelelo nga tshiṅwe tshivhumbeo,

muhumbeli u tea u kona u swikelela nga nḓila ye a humbela yone.

Izwi zwi nga konadzea nga nnḓa ha musi u zwi ita zwi tshi nga

thithisa matshimbidzele a tshiimiswa tshenetsho tsha muvhuso,

kana zwa tshinyadza rekhodo, kana u sa tevhela nzivhanyedziso

ya mulayo. Arali hu na tshiitisi tshi pfadzaho, tswikelelo i sa ḓo

ṋetshedzwa nga tshivhumbeo tshi ṱoḓeaho fhedzi i tshi nga

ṋetshedzwa nga iṅwe nḓila, mbadelo i fanela u rekanywa u ya nga

nḓila ye muhumbeli a vha o i humbela u thomani. Kha vha sedze

khethekanyo ya vhu 29(3) na ya vhu 4.

Arali, nga nnḓa ha phindulo yo tou ṅwaliwaho malugana na

khumbelo yavho ya rekhodo, muhumbeli a tshi ṱoḓa u vhudziwa

nga ha tsheo yo dzhiiwaho nga iṅwe nḓila, sa tsumbo, nga luṱingo,

izwi zwi tea u sumbedzwa. Kha vha sedze khethekanyo ya vhu

18(2)(e).

Arali muhumbeli a tshi khou humbelela muṅwe mafhungo, hu tea u

sumbedzwa uri khumbelo i khou itwa kha vhuimo vhufhio. Kha vha

sedze kha khethekanyo ya vhu 18(2)(f).

Arali muhumbeli a sa koni u vhala kana u ṅwala, kana a na

vhuholefhali, khumbelo ya rekhodo i nga itwa nga mulomo.

Muofisiri wa mafhungo u tea u ḓadza fomo o imela muhumbeli

onoyo a mu fha khophi. Kha vha sedze kha khethekanyo ya vhu

18(3). Vha khou humbelwa uri vha katele mbadelo yo randelwaho

na fomo dza khumbelo sa ṱhumetshedzo ya manyuaḽa.

Mbadelo dzo randelwaho dzo nambatedzwa sa Ṱhumetshedzo ya

C.

6.3. Hu na tshaka mbili dza mbadelo dzine dza tea u badelwa u ya nga

Mulayo, dzone ndi mbadelo ya khumbelo na ya tswikelelo (kha vha

sedze kha khethekanyo ya vhu 22)

Muhumbeli ane a ṱoḓa tswikelelo ya rekhodo ine ya vha na

mafhungo a vhuṋe a muhumbeli onoyo ho ngo tea u badela

mbadelo ya khumbelo ine ya ṱoḓea. Muhumbeli muṅwe na muṅwe

ane a khou ṱoḓa tswikelelo ya mafhungo ane a si vhe awe, u tea u

badela mbadelo ine ya ṱoḓea ya khumbelo.

Muofisiri wa mafhungo u tea u ḓivhadza muhumbeli (nga nnḓa ha

muhumbeli ane a ita khumbelo nga ene muṋe) nga nḓivhadzo, a

tshi khou mu humbela uri a badele mbadelo yo randelwaho (arali i

hone) phanḓa ha musi hu tshi dzudzanywa khumbelo.

Mbadelo ya khumbelo ine ya badelwa kha zwiimiswa zwa Muvhuso

ndi R35. Muhumbeli a nga ita aphiḽi ya nga ngomu, hune zwa vha

zwo tea, kana khumbelo kha khothe malugana na thendara kana

mbadelo ya mbadelo ya khumbelo.

Nga murahu ha musi muofisiri wa mafhungo o dzhia tsheo nga ha

khumbelo, muhumbeli u tea u ḓivhadzwa nga ha tsheo yeneyo nga

nḓila ye muhumbeli a vha a tshi ṱoḓa u ḓivhadzwa ngayo.

Arali khumbelo yo tendelwa, hu tea u badelwa tshelede ya

tswikelelo ya malugana na u ṱoḓa, ndugiselo na u bveledza hafhu

na tshifhinga tshiṅwe na tshiṅwe tshine tsha ḓo vha tshi tshi fhira

tsho randelwaho tsha u ṱoḓa na u lugisela rekhodo u itela u dzi

bvisela khagala.

And here

is your

request

My PAIA request and

fee

7. ṰHALUTSHEDZO YA TSHUMELO DZINE DZA VHA HONE KHA MIRAḒO

YA TSHITSHAVHA KHA DAFF NA URI IDZI TSHUMELO DZI NGA

SWIKELELWA HANI.

Tshumelo dzine dza wanala kha Muhasho wa Vhulimi, Vhusimamiri na

Vhureakhovhe dzi sumbedzwa kha mishumo yawo, ndivho dza maitele na

ndivhotiwa khathihi na matavhi na ndivho dzao dzo ṋetshedzwaho kha uyu

manyuaḽa.

Mutevhe wa tshumelo dzine dza wanala kha Muhasho na uri dzi nga swikelelwa

hani zwi ḓo nambatedzwa kha uyu manyuaḽa sa ṱhumetshedzo. Ri ḓo khwinisa

iyi ṱhumetshedzo tshifhinga tshoṱhe nahone ri ḓo u anḓadza musi zwo tea kha

webusaithi ya muhasho kha www.daff.gov.za.

Kha pulani ya Maitele ya 2011/12, DAFF i ombedzela zwi tevhelaho:

o Tswikelelo kha zwa masheleni

o Tswikelelo kha vhugudisi na mveledziso

o Tswikelelo kha tshomedzo dza u bveledza themamveledziso

o Tswikelelo kha mimakete

o Tshumelo dza thikhedzo ya thekhinikhala na dza u hudza kana u

engedzedza

o Pulani kana nzudzanyo dza zwikhala

o Tswikelelo ya maṱereṱere/mbekanyamushumo ya mitshini

o Zwigwada zwa thundu kana zwibveledzwa

o Tshikwama tsha zwa Vhulimivhufuwi na vhushaka vhukati ha vhathu,

zwimela, phukha na vhathu

o U fentsela

o Zwikimu zwa tsheledzo na zwipelupelu zwa u bommba maḓi

o Madamu

o U vhea miṱa ya 200 000 kha zwikimu zwa bulasi ṱhukhu nga 2015

8. ṰHALUTSHEDZO YA U VHEKANYA U SHELA MULENZHE HA NNYI NA

NNYI YA MALUGANA NA U BVELEDZWA HA MBEKANYAMAITELE

KANA NYITO KANA KUSHUMELE KWA MISHUMO NGA DAFF

Kha DAFF nzudzanyo dzenedzo dzi ḓo katela:

Kha mbekanyamaitele ya pulani ya maitele muhasho u thola

vhafaramikovhe vha sekithara dzoṱhe kha mveledziso ya nḓowetshumo

ya vhoṱhe.

Kha vhuimo ha vhushaka vhukati ha mivhuso muhasho u shumisana na

mihasho yapo yo teaho na ya muvhuso wa vundu.

Kha vhuimo ha vhusimamilayo

Dzibodo, dzikhoro na foramu dza vhaṅwe vhafaramikovhe: Mulayo wa

DAFF kha zwiṅwe zwibveledzwa wo itelwa dzibodo, dzikhoro na dziṅwe

foramu dza vhafaramikovhe u ya nga uri vhaimeleli vha shumela

nḓowetshumo ifhio.

Maitele a vhueletshedzi a a tevhelwa musi hu tshi itwa mvetamveto ya

mulayo nga u fara wekishopho kha shango nga vhuphara na

vhafaramikovhe. Nga murahu ha u ita mvetamveto ya mulayo, Milayotibe i

a anḓadziwa uri hu ṋetshedzwe mihumbulo nga tshitshavha phanḓa ha

musi u tshi phaḓaladzwa.

Muvhigo wa Ṅwaha wa DAFF u iswa Phalamenndeni nahone u a wanala arali

tshitshavha tshi tshi ṱoḓa mafhungo.

Mbudziso dza u angaredza:

Muraḓo muṅwe na muṅwe wa tshitshavha a nga ṅwalela Mulangi-Dzhenerala

na/kana Minisṱa arali a tshi ṱoḓa u vhudzisa.

9. ṰHALUTSHEDZO YA NDULAMISO DZOṰHE DZINE DZA VHA HONE

MALUGANA NA U DZHIA ḼIGA KANA U KUNDELWA U DZHIA ḼIGA NGA

DAFF (KHETHEKANYO YA VHU 14(1) (H) YA MULAYO

Tsheo dzo dzhiiwaho nga Vhaṅwaleli u ya nga Mulayo u fana na Mulayo wa vhu

36 wa 1946 na Mulayo wa vhu 15 wa 1997 dzi nga itelwa aphiḽi.

Tsheo dzifhio kana dzifhio dzo dzhiiwaho nga DAFF dzine dza kwama nga nḓila i

si yavhuḓi pfanelo dza tshitshavha dzi nga ṱoḓisiswa u ya nga Ṱhuṱhuwedzo ya

Mulayo wa Vhulamukanyi ha Ndaulo wa 2000 (Mulayo wa vhu 3 wa 2000).

Fomo ya aphiḽi ya nga ngomu i tea u ḓadziwa ya iswa DAFF. U dzudzanywa ha

fomo hu dzhia maḓuvha a 30 u ya nga PAIA.

Muhumbeli a nga ita aphiḽi ya nga ngomu malugana na tsheo yo dzhiiwaho nga

Mufarisa Muofisiri wa Mafhungo malugana na u hanela khumbelo, kana

malugana na khumbelo na mbadelo ya tswikelelo, kana u engedzwa ha

tshifhinga tsha u shumana na khumbelo.

9.1. Fomo

9.1.1 Aphiḽi i tea u itwa kha fomo yo randelwaho (Fomo ya B) yo bviswaho u

ya nga PAIA, kana fomo ine ya tshimbilelana na iyi fomo. Khophi ya iyi

fomo yo nambatedzwa kha iḽi ḽiṅwalo sa ṱhumetshedzo. Khophi dza iyi

fomo dzi a wanala na kha ofisi dza DAFF kana webusaithi ya

muhasho.

9.1.2. Aphiḽi i tea u itwa hu sa athu fhela maḓuvha a 60 kana arali hu tshi

ṱoḓiwa nḓivhadzo u bva kha muimeleli nga khethekanyo ya vhu

49(1)(b) i fanela u itwa hu sa athu fhela maḓuvha a 30 nga murahu ha

musi nḓivhadzo yo ṋetshedzwa muhweleli wa tsheo yo aphiḽiwaho,

kana arali nḓivhadzo ya muhweleli i sa ṱoḓiwi, nga murahu ha musi

tsheo yo dzhiiwa. Aphiḽi i tea u itwa kha aḓirese, nomboro ya fekisi

kana poso ya iḽekhiṱhironiki zwa Vhafarisa Vhaofisi vha Mafhungo.

9.1.3. Muhweleli u tea u ṋetshedza zwidodombedzwa zwo linganaho kha

fomo ya aphiḽi a badele u ya nga zwiitisi zwa aphiḽi ya nga ngomu, uri u

ṱoḓa u ḓivhadzwa hani nga ha tsheo ya aphiḽi, na u badela mbadelo ya

aphiḽi yo randelwaho (arali i hone).

9.1.4. Maanḓalanga o teaho vha ḓo tendela uri aphiḽi i itwe ho no fhela

tshifhinga fhedzi arali ṱhalutshedzo kana thikhedzo ya muhweleli i tshi

pfala. Muhweleli u ḓo ḓivhadzwa arali aphiḽi yawe yo lengaho yo

hanelwa kana i songo ṱanganedzwa.

9.2. Mbadelo ya Aphiḽi

9.2.1. Muhwelei u tea u badela mbadelo yo randelwaho (arali i hone). Tsheo

nga ha aphiḽi ya nga ngomu i nga lengiswa u swikela mbadelo ya

aphiḽi i tshi badelwa.

9.2.2. Nga murahu ha u ṱanganedza aphiḽi, Mufarisa Muofisiri wa Mafhungo

u fanela u rumela aphiḽi ya nga ngomu, zwiitisi zwa tsheo, na

zwidodombedzwa zwa muimeleli ane a kwamea, arali zwi hone kha

Muofisiri wa Mafhungo hu sa athu fhela maḓuvha a u shuma a 10.

9.3. Muimeleli

9.3.1. Arali DAFF i tshi khou dzhiela nṱha aphiḽi ya nga ngomu ya malugana

na u hanelwa ha khumbelo ya tswikelelo ya rekhodo ya muimeleli

malugana na zwiphiri zwawe, madzangalelo a zwa vhubindudzi na

maṅwe mafhungo a tshiphiri, na rekhodo dza SARS, muhasho u tea u

ḓivhadza muimeleli nga ha aphiḽi hu saathu fhela maḓuvha a 30 nga

murahu ha u ṱanganedza aphiḽi, nga u ṱavhanya nga hune zwi nga

konadzea. DAFF i ḓo fha muimeleli ṱhalutshedzo ya zwi re ngomu ha

aphiḽi, zwidodombedzwa zwa muhweleli na uri naa muhasho u khou

tenda naa uri mafhungo a bviselwe khagala hu tshi khou itelwa

tshitshavha. Zwenezwo muimeleli u na maḓuvha a 21 u ṋetshedza

vhuṱanzi ho tou ṅwaliwaho ha uri ndi ngani khumbelo ya mafhungo i

songo ṱanganedzwa, kana a fha thendelo yo tou ṅwaliwaho ya u

ṋetshedza muhumbeli thendelo ya tswikelelo.

9.3.2. DAFF i nga ṱoḓa u ita aphiḽi ya nga ngomu malugana na u ṋetshedza

tswikelelo ya mafhungo. Zwenezwo muhasho u ḓo tea u ḓivhadza

muhumbeli nga ha aphiḽi yeneyo hu saathu fhela maḓuvha a 30 ho

ṱanganedzwa aphiḽi ya nga ngomu. Muimeleli u na maḓuvha a 21 a u

ṋetshedza vhuṱanzi ho tou ṅwaliwaho ha uri ndi ngani tswikelelo ya

rekhodo i tshi tea u ṋetshedzwa.

9.4. Nḓivhadzo ya tsheo

9.4.1. DAFF i nga khwaṱhisedza tsheo ya u thoma, kana ya dzhia iṅwe

tsheo. Izwi zwi ḓo itwa hu saathu fhela maḓuvha a 30 kana hu

saathu fhela maḓuvha maṱanu a u shuma nga murahu ha u

ṱanganedza vhuṱanzi ho tou ṅwaliwaho malugana na aphiḽi. Nḓivhadzo

i ḓo ṋetshedzwa muhweleli, muimeleli muṅwe na muṅwe a kwameaho

na muhumbeli, i tshi khou amba tshiitisi/zwiitisi zwa tsheo.

9.5. Khumbelo ya khothe

9.5.1. Muhweleli, muimeleli kana muhumbeli na ene u ḓo ḓivhadzwa uri a

nga ita khumbelo khothe malugana na tsheo malugana na aphiḽi ya

nga ngomu hu sa athu fhela maḓuvha a 60 kana maḓuvha a 30 (

arali nḓivhadzo i tshi tea u ṋetshedzwa muimeleli). Zwifhinga zwo

randelwaho zwi ḓo shuma arali DAFF i nga dzhia tsheo ya u

ṋetshedza thendelo ya tswikelelo ya rekhodo hune muimeleli a kha ḓi

vha na pfanelo ya u ṋetshedza vhuṱanzi malugana na iyi tsheo phanḓa

ha musi tswikelelo ya rekhodo i tshi ṋetshedzwa.

9.5.2. Arali DAFF ya kundelwa u tevhedzela aya maitele a re afho nṱha na

zwifhinga zwo randelwaho malugana na aphiḽi ya nga ngomu, DAFF i

ḓo dzhiiwa yo fhelisa aphiḽi ya nga ngomu.

9.5.3. Muhumbeli kana muimeleli a nga ita khumbelo kha Khothe Khulwane

(kana khothe ya vhuimo vhu fanaho na honoho) FHEDZI u itela u

thusa nga murahu ha musi muhumbeli kana muimeleli o shumisa

maitele oṱhe a aphiḽi ya nga ngomu, hu sa athu fhela maḓuvha a 30

nga murahu ha tsheo ya nga ha aphiḽi ya nga ngomu. A hu na rekhodo

dzine khothe ya ḓo hanelwa nadzo. Matshimbidzele a khothe a si a

vhugevhenga, nahone khothe i nga khwaṱhisedza, u shandukisa kana

u vhetshela thungo tsheo yo dzhiiwaho nga ha aphiḽi ya nga ngomu

kana ya fha ndaela ya khothe.

.

10. MAṄWE MAFHUNGO ANE A NGA KHA ḒI RANDELWA NGA MINISṰA

WA VHULAMUKANYI NA MVELEDZISO YA NDAYOTEWA

Zwa zwino a hu na maṅwe mafhungo a u ḓadzisa u bva kha Minisṱa wa

Vhulamukanyi na Mveledziso ya Ndayotewa u ya nga khethekanyo ya vhu 92 ya

Mulayo.

11. MAṄWE MAFHUNGO

Maṅwe mafhungo malugana na muhasho a nga waniwa u bva kha webusaithi ya

DAFF kha www.daff.gov.za kana vha nga kwama:

Mulangi Muhulwane:Mulangi Muhulwane: Vhushaka ha Vhafaramikovhe na

Vhudavhidzani

Private Bag X250

Pretoria

0001

Luṱingo: 012 319 7348

E-meili: CDCI@daff.gov.za

Mulangi : Mulangi: Tshumelo dza Vhudavhidzani

Private Bag X144

Pretoria

0001

Luṱingo: 012 319 7960

E-meili: DAIS@daff.gov.za)

Mulangi : Mulangi: Vhudavhidzani

Fisheries Management

Private Bag X2

Rogge Bay

8012

Tel: 021 402 3911

E-mail: DCFM@daff.gov.za)

12. DZIṰHUMETSHEDZO

Maṅwalo a tevhelaho o ṱumetshedzwa kha iyi manyuaḽa:

Ṱhumetshedzo ya A: Fomo ya Khumbelo

Ṱhumetshedzo ya B: Fomo ya Aphiḽi ya nga ngomu

Ṱhumetshedzo ya C: Shedulu ya dzimbadelo