Moj Pierwszy Pies

Andrzej Lisowski

Mj pierwszy pies

Wydanie specjalne, opracowane dla potrzeb gazety internetowej Nasze Psy

Andrzej Lisowski Mj pierwszy pies

1

SPIS TRECIWSTP PIES A CZOWIEK 1.1 1.2 1.31.4

Zakup psa Fazy rozwojowe i wychowanie szczenit Umys i zmysy psa Zanim oddasz psa na szkolenie Podstawy racjonalnego utrzymanie psa Ruch i trening Pies na wystawie Wyjedamy bez psa? Kaganiec, obroa, smycz... czyli psie akcesoria Troch o finansach Pies i prawo Umowa

1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.12

PIES I ZDROWIE 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 Troch fizjologii, troch anatomii Pies zdrowy? - Pies chory? Choroby zakane S zczepienia ochronne Robaczyce Pasoyty zewntrzne Pierwsza pomoc Och, jak boli czyli wizyta u lekarza Higiena obcowania z psem Staro nie rado


2

ROZRD PSW3.1

Cieczka i krycie Cia i pord Pielgnacja noworodka i szczenit starszych Psia antykoncepcja

3.2 3.3 3.4

ZABIEGI PIELGNACYJNE 4.1 4.2 4.3 4.4 4.54.6

Tabela zabiegw pielgnacyjnych Pielgnacja szaty wosowej Pazury - manicure i pedicure Zabiegi pielgnacyjne uszu Oczy Psia stomatologia Gruczoy okooodbytowe

4.7

YWIENIE PSW 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 ywienie psw Podstawy ywienia Normy ywieniowe psw Praktyczny sposb bilansowania dawki pokarmowej Dietetyka Otyo Odchw szczenit bez matki Technika ywienia

EPILOG PIMIENNICTWO


3

ZAMIAST WSTPUWzrastajce tempo ycia codziennego, postpujca technizacja i urbanizacja naszego otoczenia, degradacja rodowiska naturalnego staj si coraz czciej przyczyn naszych nastrojw alienacji, zagubienia czy wrcz zagroenia w tym "coraz lepszym wiecie". Nastroje te wyzwalaj w nas pragnienie posiadania cho czstki natury w naszym domu. Std rosnca ilo zwierzt, jakie utrzymujemy jedynie dla przyjemnoci i towarzystwa. Najczciej wybieranym przez nas gatunkiem jest PIES i nie naley si temu dziwi, poniewa jest on najstarszym zwierzcym przyjacielem czowieka. Udomowiony okoo pitnastu tysicy lat temu, suy nam do tej pory z ogromn wiernoci i oddaniem. Dziki temu traktowany jest przez nas najczciej jako kolejny czonek rodziny, a nierzadko jako kto wicej. Bo czy jestemy w stanie oprze si mdremu i wiernemu spojrzeniu kudatej mordy, ktra 'rozumie' nasze problemy, aprobuje nasz postaw, nigdy nas nie krytykuje i z anielsk cierpliwoci znosi nasze ze nastroje. W zamian oczekuje tylko przyjaznego gestu, miski strawy i podstawowej opieki. Pomimo tak dugiego stau ludzkiej przyjani z psem nie zawsze potrafimy w sposb waciwy wspy z nim i zapewni mu naleyt opiek. Nie jest to wynikiem naszej zej woli, a zazwyczaj niedostatecznej wiedzy, jak posiadamy o chowie i utrzymaniu tego gatunku zwierzt. Nie bez znaczenia pozostaje nasze due zaangaowanie emocjonalne w stosunkach z naszym psem, w wyniku ktrego uczowieczamy jego i jego potrzeby, czym najczciej wyrzdzamy przyjacielowi i sobie wiele szkody. Nie da si zastpi rzetelnej i fachowej wiedzy ogromnym sercem i mioci. Kilka przyczyn spowodowao, e zdecydowaem si przela swoje "psie" dowiadczenia na papier. Po pierwsze powtarzajca si dzie w dzie przez 365 dni w roku sytuacja gdy przychodzi opiekun z maym pacjentem i ju od progu kliniki woa "Panie Doktorze, jest to mj pierwszy pies i nic na temat psw nie wiem" lub stwierdzenie "Panie Doktorze ja nie wiedziaem, nie wiedziaam". W takich przypadkach ogarnia mnie - i wielu moich KolegwAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

4

lekarzy weterynarii - przeraenie przemieszane ze zdziwieniem, bo c mog przekaza przez kilkanacie czy nawet kilkadziesit minut wizyty. Rodz si pytania - jakie informacj i wskazwki dotyczce nowego czonka rodziny s wane, a jakie mniej wane, ile z tego zapamita przejty waciciel. Impulsem do napisania tej ksiki bya te ch polemiki z niektrymi autorami dostpnych na naszym rynku opracowa. Lektura wielu publikacji kae mi podejrzewa, e ich autorzy to mionicy psw - osoby o wielkim sercu, lecz minimalnej wiedzy i dowiadczeniu. Przyczyna, najbardziej przykra, to rzesze bezdomnych, pozbawionych wszelkiej opieki i praw psw jakie kady z nas spotyka wok siebie. S to najczciej ofiary - nie boj si uy tego okrelenia - naszego przedmiotowego traktowania ywego stworzenia, naszego braku wiedzy, przecenienia naszych moliwoci. Jake czsto w wyniku pitrzcych si trudnoci i ochodzenia naszej fascynacji psem jedynym rozwizaniem staje si w najlepszym razie schronisko dla bezdomnych zwierzt lub co gorsza... podmiejski lasek. Stajc si wacicielem psa, bez chocia minimalnego zasobu wiadomoci na temat jego utrzymania, pielgnacji, wychowania, ywienia czy zdrowia postpujemy nierozwanie. Skazujemy si niejako z gry na mniejsze - lub co gorsze - wiksze problemy i niepowodzenia zwizane z jego chowem lub zdrowiem. W skrajnych przypadkach nasza niewiedza i brak umiejtnoci doprowadzi moe do bolesnej utraty przyjaciela. Chcc wszystkim mionikom psw tym pocztkujcym i tym dowiadczonym - uatwi zapoznanie si z podstawowymi problemami

zwizanymi z chowem, utrzymaniem i zdrowiem psa, oddaj im do rk t skromn publikacj. Zawiera ona podstawowy zasb wiadomoci, jakie powinien posiada obecny czy przyszy waciciel psa. Take dowiadczeni hodowcy znajd na pewno dla siebie wiele interesujcych wiadomoci. Wybr problemw - jakimi wsplnie bdziemy zaj-mowali si - nie jest przypadkowy. Ich selekcji dokonaem na podstawie codziennej praktyki lekarskoweterynaryjnej i opisz te kwestie, z ktrymi waciciele psw zgaszaj si najczciej. Wikszo poruszanych spraw nie wymaga od czytelnikw specjalnego przygotowania. yczc Pastwu przyjemnej lektury kolejnych rozdziaw, mam nadziej, e zawarte tu informacje pozwol unikn wieluAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

5

problemw i pomog w racjonalnym i penym radoci utrzymaniu naszego pupila. Ze strony wszystkich mionikw psw oczekuj pomocy w postaci krytycznych uwag i propozycji zagadnie jakimi wsplnie moglibymy si zaj. Uwagi i propozycj prosz kierowa na adres wydawnictwa ([email protected]). Bd si z nimi bez wyjtku zapoznawa i uwzgldnia w ewentualnych kolejnych wydaniach naszego psiego elementarza.


6

ZAKUP PSANasze rozwaania o psim A B C rozpoczniemy od momentu, gdy dojrzaa w nas decyzja o posiadaniu psa. Pies w domu to niewtpliwa przyjemno, ale i obowizki, ktrych powinnimy by wiadomi przed wprowadzeniem nowego lokatora. Pamita musimy, e pozostanie z nami przez kilka a nawet kilkanacie lat kolejny "czonek rodziny". Gdy jest to nasz pierwszy pies zasb naszych wiadomoci o chowie i utrzymaniu tego gatunku zwierzt jest minimalny. Zazwyczaj opieramy si na zasyszanych, obiegowych opiniach i informacjach. Nie powinnimy dopuci, aby konfrontacja naszych marze o psie z codziennymi obowizkami zwizanymi z jego posiadaniem zmusia nas do przyznania si, e przecenilimy nasze moliwoci. Nie zapominajmy rwnie i o tym, e pies jest istot yw, czujc i przywizujc si. Nie moemy traktowa go jako kolejnej zabawki, ktra, gdy si znudzi, moe by wyrzucona czy oddana. Aby unikn rozczarowa, przed dokonaniem zakupu sprbuj-my wsplnie rozway kilka kwestii: Spraw zasadnicz jest ilo wolnego czasu, jakim bdziemy dysponowali i ktry bdziemy mogli powici psu. Szczeglnie szczenita i psy dorastajce wymagaj go duo. Pies dorosy rwnie nie powinien godzinami przebywa zamknity w czterech cianach czy w kojcu. Wpywa to ujemnie na jego psychik, a take na zdrowie (dugie przetrzymywanie moczu, za maa ilo ruchu). U psw modych dochodzi sprawa czstego wyprowadzania na spacer celem umoliwienia mu zaatwienia swych potrzeb fizjologicznych. Starajmy si, aby zakup psa zbieg si z naszym urlopem. Wolny czas pozwoli nam na spokojne zapoznanie si z nowym domownikiem, jego podstawowe wychowanie i uregulowanie zasad wspycia w rodzinie. Nie bez znaczenia pozostaje nasz wasny charakter, w ocenie ktrego powinnimy by szczeglnie krytyczni i obiektywni! (wiem, e o to najtrudniej). Osoby niekonsekwentne, nadwraliwe, niezdecydowane, nie potrafice zapanowa nad wasnymi emocjami, nie zorganizowane z tzw


7

sabym charakterem nigdy nie powinny by wacicielami psw - szczeglnie ras obronnych. Przez tak a nie inn konstrukcj psychiczn nie s w stanie prawidowo wychowa psa. Pies w codziennych kontaktach ze swym panem wymaga czytelnych i jasnych zasad zachowania i postpowania, przestrzeganych z "elazn" konsekwencj i zdecydowaniem. Brak takich zasad i konsekwencji doprowadza do tego, e nasz nowy przyjaciel staje si niepewny, agresywny, zagubiony w otaczajcym go wiecie, a w konsekwencji niebezpieczny dla otoczenia i wasnego opiekuna. Wybr pci - pies czy suka? Czsty dylemat, jaki mamy do rozwizania. Decydujc si na suk zawsze naley mie na uwadze jej biologiczne (zreszt jak kadej samicy) przeznaczenie - rodzenie. Problemem z tym zwizanym jest cyklicznie powtarzajca si cieczka. Samic w tym okresie - z powodu wydzielania przez ni specyficznej wabicej woni - interesuj si psy i przy braku ostronoci moe doj do niepodanego jej pokrycia. Pod tym wzgldem pies jest mniej problemowy. Jednake suka najczciej ma bardziej subteln psychik i charakter, atwiej i silniej przywizuje si do nas, bywa pojtniejsza w nauce i szkoleniu. W przypadku zdecydowania si na prowadzenie rozrodu musimy pamita, e wymaga to od nas czasu, stworzenia suce i przyszemu potomstwu odpowiednich warunkw oraz pewnego przygotowania fachowego. Pies natomiast moe niekiedy stwarza trudnoci natury wychowawczej (upr, agresja), wymaga zdecydowanej i "twardej rki". Sporadycznie u psa mog wystpi skonnoci do wczgostwa. Koczc ten punkt naszych rozwaa jeeli nie mamy warunkw i nie decydujemy si na prowadzenie hodowli wybierajmy raczej psa. Pies rasowy czy nierasowy i ewentualny wybr rasy. Wybr jest przede wszystkim kwesti naszego gustu, zasobnoci kieszeni, a take roli jak ma spenia pies w naszym domu i yciu [pies uytkowy, pies do towarzystwa]. Jednak i tutaj nie moe-my by bezkrytyczni. Majc M-3 nie kupujemy psa wielkoci doga czy bernarda. Jest to czsty wypadek, gdy kupujemy psa po nieznanych rodzicach, a sprzedajcy za-pewnia, e jest to miniaturka i dopiero po czasie, gdy szczeni dorasta przekonujemy si, jaki popenilimy bd. Pies w takich warunkach le si chowa, ma mao przestrzeni i ruchu. Sam si mczy i staje si po pewnym czasie utrapieniem dlaAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

8

wszystkich domownikw. Do utrzymania w mieszkaniu wybierajmy psy miniaturowe, mae i rednie. Psy due lepiej chowaj si w kojcach na wieym powietrzu, z odpowiednim wybiegiem i wyposaeniem. Nie wybierajmy te ras psw myliwskich, jeeli nie mamy zamiaru polowa. Pies taki nie mogc uczestniczy w polowaniach i zaspokoi swych instynktw myliwskich moe sta si niesforny, a nawet kopotliwy (ju niejeden posiadacz psa ras polujcych by zmuszony zapaci wacicielowi upolowanej kury). Przy wyborze nie zapominajmy o pewnych predyspozycjach psychicznych i fizycznych danej rasy (nie oczekujmy od charta czy chow-chowa zdolnoci do pilnowania obejcia, czy od rottweilera, aby zosta psem kanapowym). Nie decydujmy si na psy, ktre wymagaj staej, pracochonnej, skomplikowanej pielgnacji (czesanie wosa, szczotkowanie, czste zabiegi fryzjerskie), gdy nie mamy ochoty i czasu na ich codzienne przeprowadzanie. Po zdecydowaniu si na konkretn ras bardzo uwanie zapoznajmy si z wzorcem danej rasy, ktry to w sposb dokadny opisuje jak powinien wyglda przedstawiciel danej rasy. Ma to istotne znaczenie w przypadku, gdy mylimy o prowadzeniu w przyszoci hodowli. Osobniki obarczone pewnymi wadami nie bd dopuszczone do rozrodu. Wzorce poszczeglnych ras mona zna-le w dobrych opracowaniach ksikowych powiconych danej rasie lub grupie ras a take w Oddziaach Zwizku Kynologicznego i u dowiadczonych hodowcw danej rasy. Jeeli przy wyborze zdecydowalimy si na psa rasowego, rodowodowego to otwiera nam si droga do uprawiania piknego sportu jakim jest kynologia. Dla wielu bdzie to hobby i przygoda na cae lub du cz ycia - pokniemy bakcyla kynologii. Przy okazji rozwaa zwizanych z zakupem psa chciabym poruszy jeszcze jeden problem - pies jako prezent. Unikajmy tego typu podarunkw chyba, e sprawa bya wczeniej uzgodniona. Nigdy bowiem nie wiadomo, czy takim podarkiem sprawimy duo radoci czy jeszcze wicej kopotw obdarowanemu. Rwnie rzeczowo powinnimy przemyle i przeanalizowa zakup psa dla dziecka. Nie liczmy na to, e dziecicy zapa i pragnienie posiadania psa dugo si utrzymaj. Dziecko - co jest rzecz naturaln - po chwilowej fascynacji najczciej zapomina o swym niedawnym pupilu i wszystkie obowizki spadaj na nasze barki. Dobrze jestAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

9

gdy dzieci wychowuj si w obecnoci zwierzt. Wpywa to korzystnie na rozwj poczucia obowizkowoci, opiekuczoci. Jednak starajmy si, aby dziecice pragnienie posiadania psa byo rwnie naszym pragnieniem. To do nas, dorosych bdzie naleao pokierowanie waciwym rozwojem przyjani rodzcej si midzy dzieckiem a zwierzciem. Przeanalizowalimy waniejsze sprawy zwizane z posiadaniem psa. Pozostaa nam ostatnia z nich, kto wie czy nie najwaniejsza a mianowicie musimy odpowiedzie sobie na pytanie czy sta nas na posiadanie psa ?! (szerzej na ten temat powiemy w rozdziale "Troch o finansach"). Po podjciu decyzji o zakupie psa, wyborze - pies rasowy czy nie rasowy, wyborze rasy i pci przed nami kolejny problem - jak znale wymarzonego szczeniaka. Jedno jest pewne: nigdy nie kupujmy od przypadkowego handlarza w bramie czy na targowisku. Oferowany na sprzeda pies moe by kradziony. Jeli nie - to prawdopodobnie jest "dzieckiem niechcianym" - wychowanym w zych warunkach, co pozostawia lad w jego psychice i zdrowiu. Nie mamy te adnej pewnoci, czy to mwi o jego pochodzeniu (rasa lub, w przypadku psa nierasowego, pokrj rodzicw) jest prawd. Ponadto istnieje spore prawdopodobiestwo, e dla 7-12 tygodniowego - nieodpornego jeszcze na liczne choroby zakane szczeniaka wyprawa na gied lub targowisko skoczy si le. Piesek w tym wieku musi by izolowany od innych zwierzt. Krtki nawet pobyt w skupisku psw jest ryzykowny dla jego zdrowia, o czym wielu nabywcw przekonuje si poniewczasie, gdy wkrtce po przyjciu do ich domu pies ciko choruje a nawet ginie. Powysze uwagi dotycz rwnie tak popularnej sprzeday szczenit na wystawach psw rasowych. Najlepszym miejscem zaopatrzenia si w szczeniaka, gdy zdecydowalimy si na rasowego, s dobre o uznanej renomie hodowle. Ich adresy a take informacje o terminach spodziewanych miotw otrzymamy w najbliszym oddziale Zwizku Kynologicznego Dobr okazj do nawizania bezporednich kontaktw z hodowcami s wystawy psw. Jeeli chcemy pieska nierasowego to rozejrzyjmy si wrd naszych znajomych, a na pewno prdzej czy pniej znajdziemy piknego, zadbanego i zdrowego przyjaciela na wiele lat. Waciciel, z ktrym nawiemy kontakt uzgodni z nami termin odbioruAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

10

szczeniaka, pamitajc, e szczeni powinnimy odebra w 7 lub po 10 tygodniu ycia [patrz rozdzia "Fazy rozwojowe szczenit i ich wychowanie"]. Dobrzy hodowcy przeka nam take wiele wiadomoci i praktycznych rad dotyczcych sprzedawanego psa, opieki nad nim i dalszego postpowania ze szczeniakiem. Jeeli sami nie posiadamy dowiadczenia (a tak jest najczciej) i nie czujemy si na siach w sposb prawidowy oceni i wybra pieska, postarajmy si, aby przy zakupie i wyborze obecny by z nami kto dowiadczony, kto by nam w tym dopomg. Naj-czciej bdzie to kierownik sekcji danej rasy Zwizku Kynologicznego, lekarz weterynarii zajmujcy si na co dzie psami czy zaprzyjaniony hodowca. Dokonujc wyboru szczeniaka starajmy si obejrze cay miot. Zwrmy uwag na ruchliwo i wielko poszczeglnych malcw. Nasz wybraniec powinien by ywotny, ruchliwy, nie okazywa lku, nie moe by cherlawy ani przesadnie wielki. Zaobserwujmy czy aby nasz faworyt nie ma wad budowy, przepukliny, wad zgryzu i czy ma wszystkie zby. Niedopuszczalne jest zapchlenie miotu, wystpowanie zmian krzywiczych (raniec krzywiczy na ebrach, znacznie zgrubiae stawy, kulawizny) czy znacznych zmian skrnych, ktre mog nasuwa podejrzenie grzybicy lub wierzbu. Nie decydujmy si na szczeniaka z miotu, w ktrym niektre osobniki obcione s wadami genetycznymi (jak wspomniaem, maj niekompletne uzbienie, wady zgryzu, przepuklin, wntrostwo, krzywy ogon, skonnoci do zwichnicia rzepki, nieprawidowa szata wosowa lub umaszczenie). Nasz wybrany piesek, pochodzcy z takiego miotu, pomimo tego, e sam bdzie wolny od tych wad gdy doronie, a zdecydujemy si na uycie go do rozrodu, moe przekazywa dan wad swemu potomstwu. Pies ma by naszym przyjacielem i towarzyszy nam przez wiele lat. Dlatego baczn uwag powinnimy zwrci na jego cechy psychiczne i pod tym ktem oceni szczenita, zanim wybierzemy ktre z nich. Jest to niezbdne, jeli nasz podopieczny ma nam suy pomoc jako obroca lub str. Nawet, jeeli chcemy mie psa tylko do towarzystwa, wane jest, aby by on zwierzciem pewnym siebie i miaym - nam i jemu atwiej bdzie pokonywa przeszkody codziennego ycia.


11

Aby mc oceni cechy psychiczne i ewentualny przyszy charakter psa powinnimy przeprowadzi kilka prostych testw psychicznych. Matk na czas testw wyprowadzamy na spacer tak aby szczenita nie mogy jej widzie, sysze ani czu. Poszczeglne szczeniaki oznaczamy, np. kolorowa wena na szyi lub wystrzyeniem sierci w rnych miejscach celem rozrnienia ich przy ocenie wyniku poszczeglnych testw. Maluchy nie powinny by tu po jedzeniu lub zbyt godne. Test pierwszy. Waciciel przenosi szczenita do nieznanego im dotychczas pomieszczenia a nastpnie oddala si. Obserwujemy reakcj szczenit na pozostawienie ich w nowym miejscu. Najsabsze psychicznie bd jak bdne - z piskiem i skomleniem - biegay w rnych kierunkach. Te nie nadaj si na psy uytkowe i obro-cze. Inne bd ostronie i nieufnie rozglday si w nowym otoczeniu, poruszajc si bardzo ostronie. Mona im miao powierzy obowizki towarzysza zabaw dziecicych i stra obejcia. Osobniki z najmocniejszym charakterem te "najtwardsze" natychmiast po przeniesieniu je na nowe miejsce przystpi do zabawy i walk midzy sob, tak jakby nic si nie zmienio w ich otoczeniu. Wrd tych malcw szukajmy kandydata na psa uytkowego i obroczego. Test drugi. Do pomieszczenia wstawiamy misk Jako z jedzeniem. do Obserwujemy zachowanie poszczeglnych pieskw. pierwsze

poywienia podbiegn szczenita najaktywniejsze, silne. One te zajm najdogodniejsze miejsce, a nawet mog odpdza sabsze rodzestwo. Test trzeci. Po dziesiciu minutach od wyjcia hodowcy do kojca, gdzie przebywaj szczenita, wrzucamy pusty karton tak, aby pod adnym pozorem nie trafi ktrego z malcw. W zalenoci od typu charakteru najmocniejsze psychicznie natychmiast rzucaj si na podejrzany przedmiot starajc si go obejrze. Szczenita troszk sabsze bd zbliay si ostronie. Najsabsze stoj na sztywnych nogach w kadej chwili gotowe uciec lub rzucaj si z piskiem do ucieczki. Test czwarty. Wstawiamy do kojca budzik, ktry powinien po 2-3 minutach od wstawienia zadzwoni. W chwili gdy zadzwoni reakcja szczenit bdzie rna. Najpewniejsze nie wystrasz si i bd prboway sprawdzi co jest rdem takich dziwnych dwikw. Sabsze cofn si o parAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

12

krokw zanim bd prboway pozna co tak dzwoni. Najsabsze szczenita rzuc si do panicznej ucieczki. Pewn odmian wyej wymienionych prb jest tzw. test CAMPBELLA (amerykaski etolog zajmujcy si badaniem zachowa psw). Test ten zawiera pi prb, ktrym - w cigu kilku minut - poddaje si poszczeglne szczenita, kade z osobna. Warunki przeprowadzenia prb s nastpujce: osoba przeprowadzajca test jest zupenie obca dla szczenit, - szczeniak musi mie siedem tygodni, - osoba testujca musi by sama w pomieszczeniu, gdzie panuje spokj i nie ma bodcw, ktre odwracay by uwag testowanego szczeniaka, - szczenita poddawane poddaje si testowi pojedynczo, - w trakcie testu naley unika mwienia - w przypadku gdy testowane szczeni si zaatwi, przed kolejnym szczeniakiem poddawanym testowi naley dokadnie posprzta. Test I Sprawdzenie zainteresowania socjalnego. W rodku pustego pomieszczenia pozostawiamy szczeniaka i oddalamy si w stron przeciwn skd przyszlimy. Zatrzymujemy si i klaskajc zwracamy uwag szczeniaka i staramy si go przywoa. W zalenoci od reakcji oceniamy zachowanie szczeniaka zgodnie z tabel poniej. Test II Sprawdzanie zdolnoci posuszestwa. Stojc przy szczeniaku zaczynamy si spokojnym krokiem oddala. W zalenoci od reakcji malca oceniamy jego zdolno do towarzyszenia czowiekowi. Jeeli nie pjdzie za nami w ogle wiadczy to moe o duej niezalenoci szczeniaka. Test III Sprawdzenie reakcji na dominacj przez przymus. Kadziemy szczeni delikatnie na pododze i przewracamy je na plecy przytrzymujc je w tej pozycji przez trzydzieci sekund. Reakcj szczeniaka mog by rne od gwatownej reakcji obronnej do spokojnego lizania naszej rki. Test IV Sprawdzenie dominacji reakcji socjalnej. Klkamy przy lecym szczeniciu i przez trzydzieci sekund gaszczemy go wzdu grzbietu od czaszki do nasady ogona. Reakcja szczeniaka pokazuje nam na fakt akceptacji lub brak akceptacji naszej dominacji.Andrzej Lisowski Mj pierwszy pies

13

Test V Sprawdzenie reakcji na dominacj przez podniesienie. Unosimy szczeniaka rkoma splecionymi pod jego mostkiem. Trzymamy go w tej pozycji przez trzydzieci sekund. Po zakoczonych prbach szczeniaka nagradzamy i oddajemy matce. Tabela oceny poszczeglnych testw. I Zainteresowanie socjalne 1/Idzie od razu, wprost, skacze podgryza dd 2/Idzie od razu, wprost, daje ap d 3/Idzie wprost, ogon podkulony s 4/Idzie z wahaniem, ogon podkulony ss 5 /Nie idzie i II Sprawdzian zdolnoci posuszestwa 1/Idzie wprost na nasz nog podgryza dd 2/Idzie wprost na nog d 3/Idzie wprost ogon podkulony s 4/Idzie, wahajc si ss 5/Nie postpuje za nami, idzie w swoj stron i III Dominacja przez przymus 1/Broni si gwatownie, gryzie dd 2/Broni si gwatownie, nie gryzie d 3/Broni si gwatownie, po chwili uspokaja si s 4/Nie broni si, lie rce ss IV Dominacja socjalna 1/Skacze, daje ap, gryzie, warczy dd 2/Skacze, daje ap d 3/Zwija si, lie rce s 4/Przewraca si na plecy, lie rce ss 5/Odchodzi i trzyma si z daleka i


14

V Dominacja przez podniesienie 1/Broni si gwatownie, gryzie, warczy dd 2/Broni si do zdecydowanie d 3/Broni si, nastpnie si uspokaja, lie rce s 4/Nie broni si, lie rce ss Interpretacja testu CAMPBELLA jest nastpujca; Grupa I: dwa lub wicej dd, przewaga d. Z takiego szczeniaka najprawdopodobniej wyronie pies dominujcy i agresywny. Nie nadaje si dla osb sabych, w starszym wieku, do domw gdzie s dzieci. Wymaga dowiadczonego menera. W wychowaniu naley postpowa konsekwentnie nie dc jednak do konfrontacji i unika kar fizycznych. Grupa II: trzy lub wicej d. Pies ze skonnoci do dominacji szczeglnie gdy mu si pozwala staje si agresywny. Bardzo dobry materia do szkolenia przez wprawnego przewodnika. Nie polecany do domu z dziemi. Grupa III: trzy lub wicej s. Pies zrwnowaony, bez zbdnej agresji ale nie ulegy i nie przewraliwiony. Doskonale przystosowuje si w rnych rodowiskach. Doskonale znosi zmiany. Moe by utrzymywany przez osoby starsze i w domach gdzie s dzieci. Grupa IV: dwa lub wicej ss. Pies ulegy, posuszny i wraliwy. Wychowanie jego powinno opiera si na pochwaach i uczuciu. Moe ugry ze strachu. Grupa V: dwa ss oraz i w dominacji socjalnej. Pies moe mie nieprzewidziane reakcje. Moe gry przy jego karceniu, moe atakowa ze strachu. Jeeli w testach uzyskalimy wicej ni dwa ss, lub i, to nawet najlejszy uraz moe go przestraszy. Nie nadaje si do kontaktw z dziemi. Do wychowania tego typu psa potrzebny jest naprawd dobry mener. Im wicej tego typu testw przeprowadzimy w odstpach kilku dni, tym wszechstronniej poznamy psychik naszego przyszego wybraca. Gdy hodowca nie wyraa zgody na przeprowadzenie tego typu testw lub nie chce pokaza nam kojca i jest nam nieprzychylny lepiej odstpmy od transakcji nie zdajc si na lepy los". Nie ukrywam, e tego typu prby maj szczeglne znaczenie w przypadku psw uytkowych. Gdy zaley nam tylko na miymAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

15

przyjacielu, od ktrego nie bdziemy oczekiwali cech superpsa" miao moemy oprze si na mioci od pierwszego wejrzenia", a nie zimnej kalkulacji chocia i w takim przypadku przeprowadzenie testu nie zaszkodzi. Dziki nim uzyskamy pewny pogld czego moemy si spodziewa po naszym przyjacielu i jak z nim postpowa aby wyrs na przyjaciela a nie na stos kopotw". Oczywicie nie moe by kompromisw i przymykania oka w przypadku wad genetycznych i zdrowia. Kade szczeni przy zakupie powinno posiada ksieczk zdrowia, a psy rasowe jeszcze metryk urodzenia, ktra w pniejszym czasie jest podstaw do wydania rodowodu (wana jest jeden rok od wystawienia). (Dzi metryka nie ma okrelonego terminu wanoci przypisek Redakcji) Nie dajmy si zwie rnym cwaniakom, ktrzy zapewniaj, e metryk czy rodowd dol w krtkim czasie. Pies, ktry nie posiada metryki, nigdy nie otrzyma rodowodu. U wszystkich ras stosowany jest obowizkowy tatua, po wewntrznej stronie maowiny usznej lub w pachwinie. Numer tatuau podawany jest w metryce i ksieczce zdrowia i stanowi rodzaj dowodu identyfikacyjnego danego psa. Ksieczka zdrowia zawiera midzy innymi wpisy wiadczce o przeprowadzonych szczepieniach, odrobaczaniach i innych zabiegach leczniczych lub profilaktycznych, potwierdzone przez wykonujcego zabiegi lekarza. Przy zakupie kosztownych szczenit nie rezygnujmy ze sporzdzenia umowy kupna-sprzeday, ktrej sens istnienia zaczynamy rozumie dopiero po wystpieniu kwestii spornych miedzy nami a sprzedajcym (wzr takiej umowy wraz z wypisem przepisw regulujcych transakcj zamieciem na kocu rozdziau). Po zaatwieniu formalnoci, uzyskaniu niezbdnych informacji od hodowcy, malca zabieramy do domu. Wane jest, aby pieska nie odbiera pnym wieczorem; po przybyciu na nowe miejsce i on, i my musimy mie czas na wzajemne zapoznanie, a szczeni nim zanie bdzie potrzebowao czasu na oswojenie w obcym otoczeniu. Nie zapominajmy o zabraniu kawaka materiau przesiknitego zapachem rodzicielskiego legowiska i umieszczeniu go w nowym miejscu odpoczynku w naszym domu. Znajoma wo pomoe nowemu czonkowi rodziny w szybszym aklimatyzowaniu si po przeprowadzce. Wraz zAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

16

gagankiem przywiezionym z rodzinnego domu" na nowym legowisku kadziemy take cz naszej przepoconej bielizny, co przyspieszy proces przywizania si szczeniaka do naszej osoby. Zabiegi te spowodowane s specyfik percepcji otoczenia, ktra u psa dokonuje si przede wszystkim dziki zmysowi powonienia, a nie jak u ludzi, gdzie gwne znaczenie w odbiorze wrae otaczajcego wiata odgrywa wzrok. Przed wprowadzeniem psa do domu zastanwmy si nad imieniem dla nowego czonka rodziny. Powinno by krtkie - jedno, dwusylabowe dwiczne i ... uzgodnione z domownikami, aby nie wywoywa dezorientacji u psa, ktrego kady z czonkw rodziny bdzie nazywa inaczej. Nie silmy si na oryginalno i tasiemcowe nazwy, z ktrych pies rozpozna tylko pierwsz i ewentualnie drug sylab. Poza miesznoci jak bdziemy wywoywali w otoczeniu i ewentualnym obraeniu kogo z najbliszych (gdy imi bdzie ze spisu imion ludzi) nie uzyskamy adnej korzyci. Do zoonym problemem jest zakup psa dorosego. Pies taki ma ju swoje nie zawsze dobre nawyki i jest przywizany do swego dotychczasowego waciciela. Nie zajmujc si szerzej tym zagadnieniem zauwamy jedynie, e starszy pies trudniej aklimatyzuje si w nowych warunkach i przywizuje do nowego pana. Moe zdarzy si nawet, e pies taki nie podda si nam, bdzie nieposuszny czy wrcz agresywny. W takim wypadku najlepiej odstpi od transakcji. Kadorazowo wic, kiedy decydujemy si na zakup psa dorosego naley spraw dokadnie przemyle i zasign opinii dowiadczonego hodowcy lub menera (osoba posiadajca uprawnienia i trudnica si ukadaniem i szkoleniem psw). PAMITAJMY! NIEPRZEMYLANA I POCHOPNA DECYZJA O POSIADANIU PSA MOE STA SI UDRK DLA CAEJ RODZINY I DLA PSA .


17

FAZY ROZWOJOWE I WYCHOWANIE SZCZENIT Charakter psa dorosego jest wypadkow cech wrodzonych odziedziczonych po rodzicach i dowiadcze jakie zdobywa przez cae ycie (do ktrych nale take nasze zabiegi wychowawcze"). O ile na wrodzone predyspozycje mamy ograniczony wpyw, jedynie przez odpowiedni dobr rodzicw do rozrodu, o tyle waciwe postpowanie ze szczeniakiem ma kolosalne znaczenie w ksztatowaniu charakteru psa dorosego. Badania zoopsychologiczne wielu uczonych udowodniy niezbicie, e gwnym rdem niepowodze w ukadaniu i szkoleniu psw s bdy wychowawcze popenione w okresie szczenicym. To wanie te pierwsze tygodnie ycia ksztatuj charakter psa, jego konstytucj psychiczn i jego zdolno do wsppracy z czowiekiem. Chcc unikn przykrych niespodzianek wychowawczych zapoznamy si z tzw. fazami socjalizacyjnymi w rozwoju psychicznym szczenit. Zostay one wydzielone na drodze empirycznej (obserwacja dzikich sfor psw dingo w ich naturalnym rodowisku oraz zachowa psw udomowionych) i kady z tych okresw wymaga od nas odpowiedniego postpowania ze szczeniakami. PIERWSZY I DRUGI TYDZIE YCIA - szczenita s nie zdolne do nauki, nie widz i nie sysz, potrzebuj tylko ciepa i matczynego mleka. Ich zachowania s podyktowane odruchami (zaspokojenie godu). Naszym zadaniem w tym okresie jest zapewnienie im maksymalnego spokoju i waciwa opieka nad karmic matk. Nie dopuszczajmy do takich sytuacji, jakich nierzadko bywam wiadkiem, e tu po porodzie i w pierwszych dniach ycia szczenita s ogldane przez wszystkich przyjaci i noszone na rkach przez nasze dzieci. Warto zaznaczy (odnonie tej i dalszych faz rozwoju szczenit), e nerwowo matki wywoana wizytami obcych osb jest odbierana przez szczenita. Niepokojona suka moe wrcz odrzuci miot, mie kopoty z laktacj. Warto te doda, e nerwowa matka nie tylko przekazuje genetycznie swoj sab konstytucj psychiczn potomstwu, ale uczy je zachowa lkowych (ucieczka, agresja ze strachu) poprzez naladownictwo.Andrzej Lisowski Mj pierwszy pies

18

Take wic z tego wzgldu matce szczenit naley si spokj. Pamitajmy maksimum spokoju! TRZECI TYDZIE jest okresem przejciowym, pieski bardzo szybko rozwijaj si, zaczynaj widzie i sysze, a take porusza si. Dotyk i obwchiwanie jest pierwszym rdem kontaktu z otaczajcym wiatem. Szczenita wszystko co napotkaj dotykaj, wchaj i li. Tak wic od trzeciego tygodnia miot lokujemy w ten sposb, aby maluchy mogy obserwowa normalne domowe ycie i oswaja si z ludmi. Nasze kontakty z nimi powinny by jak najprzyjemniejsze i nacechowane czuoci. Wypuszczamy je stopniowo z kojca celem umoliwienia im zapoznania si z najbliszym otoczeniem, pamitajc przy tym, aby ich przypadkowo nie nadepn. Suka moe czasami wymiotowa nadtrawiony pokarm, ktry szczenita zjadaj. Nie przeraajmy si tym, gdy jest to normalne zachowanie i nieszkodliwe dla szczenit. W ten sposb nastpuje przyzwyczajanie przewodu pokarmowego malca do pokarmw staych. Czuo i umoliwienie obserwacji normalnego ycia. CZWARTY TYDZIE jest nadal okresem intensywnego rozwoju, zarwno fizycznego jak i psychicznego. W tej fazie pieski s bardzo podatne na stres i pod adnym pozorem w tym wieku nie wolno ich odsadza od matki. Oddzielenie malcw w czwartym tygodniu ycia ma wielce negatywny wpyw na rwnowag psychiczn psa dorosego. Uwaga na stres. zakaz oddzielania szczenit od suki. PITY I SZSTY TYDZIE jest faz stopniowego odsadzania szczenit od matki. Suka coraz czciej opuszcza legowisko zostawiajc swe dzieci coraz duej same. W tym okresie szczenita powinny mie moliwo spacerw poza kojcem, zabaw w swoim gronie i maksymalnej iloci kontaktw z domownikami. Zdobywaj w ten sposb dowiadczenia, ktre bd miay duy wpyw na ich zachowanie w dorosym yciu. Im te dowiadczenia bd bardziej rnorodne, tym przyszy charakter psa dorosego bdzie pewniejszy i bardziej zrwnowaony. W tym czasie maluchy ustalaj midzy sob hierarchi, ucz si zachowa w stadzie (sforze) i prawidowego wspycia w psiej spoecznoci. Jeeli mae pieski zostan wczeniej odseparowane od siebie,Andrzej Lisowski Mj pierwszy pies

19

innych psw i od ludzi, jako dorose nie bd potrafiy waciwie zachowywa si wobec swych wspplemiecw i ludzi (nadmierna bojaliwo, agresja). Pamitajmy, e podstawowych zachowa maego czworonoga uczy matka. Zbyt wczesne odseparowanie dziecka" od nauczycielki" moe uczyni z niego psychicznego dewianta. Spacery poza kojcem i maksimum rnorodnych dowiadcze. zabawy ze szczenitami i czonkami najbliszej rodziny. Zakaz separowania szczenit od siebie i od otoczenia. SIDMY TYDZIE ycia ma due znaczenie w procesie rozwoju psychicznego szczenicia. Zabrane w sidmym tygodniu ycia z matczynego gniazda najszybciej i najtrwalej przywizuje si do nowego pana i najatwiej akceptuje nowe otoczenie. Mody psiak w tym okresie wymaga maksimum kontaktw z jego przyszym panem, std tak wan spraw jest ilo wolnego czasu, jaki bdziemy mogli powici naszemu pupilowi. Poza beztroskimi zabawami, ktrych powinno by jak najwicej i powinny by jak najbardziej urozmaicone, rozpoczynamy pierwsze lekcje wychowania i dyscypliny (patrz koniec rozdziau). Oswajamy malca ze smycz. Wpajamy odruchy czystoci, nie bijc go, gdy zrobi siusiu ale czsto wynoszc go na spacer, szczeglnie po posikach, zabawie, nie i dokadnie wycierajc i myjc miejsca przestpstwa", aby nie pozosta zapach, ktry prowokuje do ponownego zaatwienia swych potrzeb fizjologicznych w tym samym miejscu. W przypadku gdy nie mamy bezpiecznego miejsca, gdzie bdziemy mogli co pewien czas wynie naszego szczeniaka, przyzwyczajamy go do zaatwiania swych potrzeb fizjologicznych w okrelonym miejscu w mieszkaniu, gdzie ukadamy stare gazety. Jednak nie wymagajmy od szczeniaka, ktrego pozostawimy w domu samego na 8 godzin aby zgodnie z wychowaniem wytrzyma z siusianiem do naszego powrotu. Naley pamita, e zwieracz pcherza jest miniem. ktry osignie sw wytrzymao" dopiero w 5 - 8 miesicu ycia. Przede wszystkim utrwalamy w psim pojciu przekonanie o bezwzgldnej zwierzchnoci czowieka i jego przewodnictwie w zastpczej sforze, jak staje si rodzina. Idealny okres do przekazania szczeniaka nowemu wacicielowi. duo zabaw. pierwsze lekcje wychowania, dyscypliny i czystoci.


20

SMY

-

DZIESITY

TYDZIE

YCIA

JEST

OKRESEM

"UTRWALANIA

STRACHU". Wszelkie negatywne przeycia jakie spotkaj szczeniaka w tym okresie odcisn niezatarte pitno na jego psychice. Pies dorosy moe nie pokona bariery strachu wobec sytuacji zapamitanej jako negatywne przeycie z tego okresu. W tym te czasie szczeniaki nie powinny zmienia domu i waciciela, poniewa bardzo le to znios. Psiaki, ktre nie zostay przekazane nowemu wacicielowi w sidmym tygodniu, mog zmieni dom rodzinny dopiero po 10 tygodniu. W tym czasie nie planujmy zabiegw chirurgicznych (kopiowanie uszu, przepuklina) chyba, e jest to konieczne. smy - dziesity tydzie jest doskonaym okresem do pobierania nauk oczywicie w wywaonym stopniu. Psy, z ktrymi pracuje si w tej fazie, bd w przyszoci o wiele bardziej podatne na szkolenie i pojtniejsze. Ma to szczeglne znaczenie przy rasach uytkowych. Unikajmy negatywnych przey i dowiadcze! DZIESITY - DWUNASTY TYDZIE jest okresem przyspieszonego uczenia si. Otoczenie i zabawy z psem powinny by jak najbardziej urozmaicone. Pies, ktry przez cae dziecistwo przebywa w izolacji (kojec, brak przyjaznego, bliskiego kontaktu z ludmi) ju nigdy nie bdzie osobnikiem o prawidowej konstrukcji psychicznej jest to tzw. SYNDROM KOJCOWY. Moemy zaobserwowa to u psw ras uytkowych, ktre w odpowiednim czasie nie zostay przekazane wacicielowi i przebyway do czwartego miesica w izolowanym kojcu. TRZYNASTY - SZESNASTY TYDZIE W tym okresie pies uczy si szczeglnie zasad obowizujcych go jako czonka domowej" sfory. A wic ustalamy, Umiejtnym kto jest przewodnikiem sfory, a kto podporzdkowanym. przybyemu zasady postpowaniem uwiadamiamy nowo

funkcjonowania stada. Kontynuujemy prac wychowawcz i wprowadzamy pewne elementy szkolenia. Nie zapominajmy, e zabawa u psa suy nauce. Jeeli nawet w domowych igraszkach pies pozwala sobie na zachowania agresywne, powinnimy reagowa na nie zdecydowanie i konsekwentnie (nawet kosztem uycia siy fizycznej). Pies w adnym przypadku nie moe


21

uzyska przewiadczenia o swej dominacji nad nami, chyba e zamiarem naszym jest wychowanie domowego terrorysty. PITY SZSTY MIESIC Nastpuje ostateczne ustalenie zasad podporzdkowania. Hierarchia zastpczej sfory, jak jest rodzina zostaje ustalona. Ostateczne ustalenie kto jest przeoonym, a kto podwadnym. Nie wolno nam si ba wasnego psa! OKRES OSIGANIA DOJRZAOCI PCIOWEJ (7 - 12 MIESICY) Okres dojrzewania tj. uzyskiwania przez zwierz zdolnoci do rozrodu czy si z wyranymi zmianami fizycznymi, fizjologicznymi i psychicznymi. Doroso to nie tylko osignicie penego wzrostu i potencjalnej gotowoci do rozrodu, ale take zmiana dotychczasowych, szczenicych modeli zachowa. Waciciel suki po raz pierwszy przechodzcej cieczk musi by przygotowany na to, e jego podopieczna staje si w tym okresie bardziej nerwowa, niespokojna, nieposuszna. Dobre wychowanie i uoenie nie s w stanie stumi naturalnych popdw - tote niezalenie od tego jak grzeczna bya zazwyczaj nasza suczka - w okresie rui musimy roztoczy nad ni cis kontrol - wiedziona instynktem gotowa jest uciec w poszukiwaniu partnera. Waciciel modego, dojrzewajcego samca miewa kopoty z jego skonnoci do wczenia si, tendencj do podejmowania zabaw seksualnych" oraz narastajcym deniem do dominacji. Zacznijmy od tej ostatniej kwestii. Jest oczywiste, e na przywdc stada nie nadaje si szczeni, lecz silny i w peni dojrzay osobnik. Wejcie w doroso oznacza moliwo awansowania w hierarchii grupy i wiele psw (samcw rzadziej suk) zaczyna dy do osignicia wyszej pozycji wzgldem innych zwierzt, a take ludzi. Z psami, ktre maj wrodzone skonnoci do dominacji (patrz testy Campbella) i w dziecistwie nie zostay silnie podporzdkowane opiekunowi moemy mie nieraz powane problemy. Proces odbudowy autorytetu waciciela jest niejednokrotnie trudny i dugotrway, zwaszcza gdy chce si odzyska wadz nad psem dojrzaym i pewnym siebie, ktremu zawsze, czsto niewiadomie, ulegalimy. W takich wypadkach trzeba poszuka pomocy dobrego specjalisty szkoleniowca (menera). Wbrew powszechnemu mniemaniu, rzecz nie polega na tym, aby ze zwierzciem stoczy regularnAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

22

walk o przywdztwo. Bdziemy musieli podj stosowny trening (gwnie w oparciu o proste wiczenia z oglnego posuszestwa), a przede wszystkim zmieni codzienne podejcie do psa - z czuych i potulnych opiekunw sta si konsekwentnym, stanowczym i wymagajcym szefem. Najwaniejszym, w sensie biologicznym, zyskiem z osignicia dominujcej pozycji w stadzie jest dla psa moliwo posiadania duej iloci partnerek, a w efekcie pozostawienie licznego potomstwa. Z tego stwierdzenia wynikaj dwa wnioski. Po pierwsze: W stadzie dzikich psw najwyszy rang samiec by zarazem gwnym reproduktorem (innym psom tylko sporadycznie udawao si pokry jak suk, wiele nigdy nie miao szans doczeka si potomstwa. Wynika z tego, e "celibat" wikszoci utrzymywanych w naszych domach psw nie jest niczym przeciwnym naturze i nie ma powodu ama rk nad losem nieszczsnego", pozbawionego partnerki psiaka. Po drugie: Zwizek midzy seksem a wadz w wiecie dzikich psw polega na zakazie krycia suk w obecnoci przywdcy i zakazie flirtowania" psa z sukami wyszymi od niego rang. Wynika z tego, e pies, ktry w obecnoci swego opiekuna uporczywie podejmuje zabawy seksualne" lub wrcz czyni czowieka obiektem swych zalotw" - wyranie amie podstawowe reguy poprawnego zachowania. Nie zachcam nikogo - zwaszcza tych, ktrzy myl o uywaniu swych psw do rozrodu - aby brutalnie tumili takie zachowania swego psa. Warto jednak zdawa sobie spraw z tego, e demonstrowanie mskoci" wiadczy nie tylko o narastajcej w organizmie psa burzy hormonalnej", ale i o tym, e zwierz lekceway dominujc pozycj czowieka. (dalsze uwagi na temat psychiki psa w rozdziale Umys i zmysy psa") Po przeledzeniu kolejnych faz rozwojowych szczenit zauwaamy, jak ogromne znaczenie dla psa dorosego ma jego okres szczenicy. Bdy wychowawcze pope-nione w wieku szczenicym i w okresie dojrzewania maj fatalny wpyw na psychik i charakter psa dorosego. Na te zagadnienia naley zwrci szczegln uwag przy kojcowym wychowie szczenit, przy duych kenelach, gdzie codzienne kontakty czowiek - pies mog by za krtkie, a izolacja od rodowiska zewntrznego nie pozwala na prawidowy rozwj. Osobniki dorastajce w psiarniach, w ktrych kontakty z ludmi i wszelkaAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

23

inicjatywa s ograniczone, z chwil opuszczenia rodowiska, do ktrego przywyky, staj si cakowicie zagubione, niepewne i lkliwe. To samo czeka szczenita wychowywane w maym dziecicym kojcu w kuchni, karcone za siusiu w salonie" itp. Decydujce znaczenie ma jako kontaktu czowieka z psem. Miejsce bytowania jest mniej istotne. Od momentu gdy pies wejdzie do naszego domu rozpoczyna si czas jego wychowywania przez waciciela. Niezalenie jakie zadania ma spenia w przyszoci nasz podopieczny musimy: 1. przyzwyczai psa do nadanego mu imienia,2.

przyzwyczai do wasnego legowiska i warunkw bytowania,

3. nauczy przestrzegania czystoci w domu, 4. wyrabia pewno siebie stopniowo i delikatnie oswajajc psa ze zjawiskami zwierztami, 5. przyzwyczai do obroy, smyczy i kagaca,6.

otoczenia

(ruch

uliczny,

haas),

obcymi

ludmi

i

stopniowo wyrabia sprawno fizyczn [patrz rozdzia Ruch i trening"],

7. nauczy oglnych zasad posuszestwa.


24

UMYS I ZMYSY PSANazbyt czsto i z du szkod dla psa traktujemy i oceniamy go podobnie jak czowieka. Sdzimy, e pies myli, odczuwa, pamita i przewiduje jak czowiek. Pogld taki wynika z nieznajomoci psychiki psa, a take z naszego duego zaangaowania emocjonalnego w kontaktach z nim. Nie powinnimy jednak zapomina, co pisze prof. G. Zaucki w podrczniku Fizjologia zwierzt"(*) e u zwierzt wyszych wystpuje jedynie mylenie konkretne, ktre opiera si na poznawaniu przez zwierz konkretnych przedmiotw i sytuacji, majcych dla niego okrelone znaczenie biologiczne. Jest ono przeciwiestwem mylenia abstrakcyjnego, wystpujcego u ludzi. Mylenie u czowieka wyprzedza i planuje jego dziaanie, przewiduje ich wynik. Konkretne mylenie zwierzt utrwala jedynie wraenia zwizane z czynnociami, ktre bez adnego planu i przewidywa ze strony zwierzcia doprowadzay do zaspokojenia okrelonej potrzeby biologicznej". Pies poznaje misk, bo w niej znajduje jedzenie zaspokajajce jego gd, poznaje smycz, bo z tym wie si upragniony ruch, nie poznaje obrazw, bo to nie zaspokaja jego okrelonej potrzeby biologicznej. U ludzi ogldanie dzie sztuki zaspokaja ich potrzeby duchowe. U zwierzt mwimy o inteligencji, u ludzi o intelekcie. W naszych rozwaaniach powinnimy pamita o tym, e w psiej psychice egzystuje jedynie pojcie teraniejszoci; pojcie wczoraj czy jutro, czyli przeszo i przyszo nie istniej dla niego. Fakt ten ma kolosalne znaczenie w procesie wychowawczym i zapominanie o nim prowadzi czsto do nieporozumie midzy nami i naszym przyjacielem, szczeglnie przy karaniu i nagradzaniu. Czynimy to zawsze w trakcie danego zdarzenia. Kara czy nagroda wymierzona po jakim czasie od zaistniaej sytuacji nie bdzie przez psa skojarzona z ni i w wypadku ukarania nadszarpnie jego zaufanie do naszej osoby. Pamitajmy te, e motywacja do zachowa instynktownych jest o wiele silniejsza od motywacji do zachowa wyuczonych. Nietrudno to zrozumie, gdy sobie uwiadomimy, e zachowania instynktowne pozwalay przey, aAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

25

zachowania wyuczone s jedynie wyrazem przystosowania psa do ycia w ludzkiej spoecznoci. Dlatego te nie karmy psa, gdy powrci do nas nawet z kur ssiada w pysku po udanym polowaniu, gdy takie postpowanie nakazywa mu instynkt i nasze kary stosowane post factum nie odnios spodziewanego skutku. Aby oduczy psa niepodanych zachowa musimy reagowa dokadnie wtedy, gdy wanie robi co zakazanego, nie po kilku minutach czy nawet sekundach. Chcc waciwie zrozumie psa powinnimy zda sobie spraw z tego, e pomimo udomowienia jest on potomkiem zwierzt dzikich, yjcych w sforach. Sfora, jak kada forma spoecznej organizacji, ma swoje specyficzne prawa regulujce ycie wewntrz niej i prawa te byy (i s) zgoa odmienne od praw i zwyczajw panujcych wrd spoecznoci ludzkiej. Dwa gwne prawa, ktre obowizuj w dzikich sforach to INSTYNKT SFORY I HIERARCHICZNO. Instynkt sfory polega na tym, e dany osobnik przywizuje si do swoich wsptowarzyszy i nie opuszcza ich. Broni te terytorium zajmowanego przez grup. Przywizuje si rwnie do konkretnego miejsca (atwo to zaobserwowa gdy pies powraca do domu po duszej nieobecnoci). Hierarchiczno polega na cisym (cho nietrwaym w czasie) okreleniu, kto jest najwaniejszym, wodzem [tzw. przewodnikiem sfory] a kto podwadnym, przy czym wrd podwadnych rwnie istnieje stopniowanie wanoci". Na czele dzikiej sfory stoi dominant - zazwyczaj dojrzay, sprawny fizycznie, zrwnowaony i pewny siebie samiec. Jego pierwszoplanowa rola w psiej spoecznoci manifestuje si w podstawowych czynnociach yciowych, takich jak: spoywanie pokarmu czy funkcje rozrodcze. Szef" spoywa posiek zawsze pierwszy, nie dopuszczajc zbyt blisko swych podwadnych. Na zuchwalcw gronie powarkuje lub ich karci gdy przekrocz dozwolon granic. Podwadni oczekujc na moliwo posilenia si wykonuj ca seri okrelonych gestw - popiskuj, poszczekuj, przypadaj na apy, wykonuj inne gesty pojednawcze, ktre skadaj si na rytua. Miejsce odpoczynku rwnie mwi o pozycji w hierarchii sfory. Najbliej przewodnika mog sypia i wypoczywa osobniki, ktre w stadzie zajmuj najwysz pozycj a najdalej odAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

26

dominanta sypiaj najsabsi. ko" przewodnika moe dzieli z nim tylko jego wybranka i to w okresie cieczki. Wdz jest take gwnym reproduktorem w stadzie. To on najczciej kryje suki. Jest to ze wszech miar uzasadnione biologicznie, aby jedynie osobnik silny, mdry i pewny siebie zostawia potomstwo, gdy istnieje due prawdopodobiestwo, e odziedziczy ono po ojcu te pozytywne cechy. Cechy, ktre pozwalaj gatunkowi przey i rozwija si. Zadaniem przewodnika stada jest rwnie decydowanie o zachowaniu stada wobec obcego, ktry pojawia si na terytorium zajmowanym przez sfor. Osobniki podporzdkowane pocztkowo podbiegaj do obcego oszczekujc go, a tym samym informujc dominanta o gociu. Po tym alarmie do intruza podchodzi szef". Gdy przewodnik zaakceptuje go, to rwnie stado udzieli swej akceptacji. W przypadku gdy przewodnik zaatakuje, pozostali czonkowie sfory uczyni to samo. Pies udomowiony yje wedug podobnych zasad. Jest on jak dawniej przywizany do swojej sfory, ktr stanowi ludzie i zwierzta wrd ktrych na co dzie yje (sfora zastpcza). Przewodnikiem zastpczej sfory jest przewanie ten, kto powica psu najwicej czasu, a zwaszcza kieruje jego wychowaniem. Jemu pies powinien by bezwzgldnie podporzdkowany. Dlatego midzy innymi tak wan spraw jest, aby psem zajmowaa si zawsze ta sama osoba (karmienie, pielgnacja, wychowanie). Jeeli w opiece, wychowaniu i pielgnacji uczestniczy caa rodzina wszyscy jej czonkowie powinni zachowa jednolite reguy postpowania, i konsekwencj, poniewa pozwala to psu na atwiejsze uporzdkowanie hierarchii w tej rodzinnej sforze. Pies, ktrym zajmuj si wszyscy i nikt, dugo nie moe okreli swego miejsca w rodzinie i zdarzaj si wypadki, e przejmuje inicjatyw i prbuje zaprowadzi swj ad w domu. Zdaj sobie spraw, e w warunkach normalnej rodziny, zwaszcza gdy pies jest w mieszkaniu trudna do przyjcia jest jednoznaczna hierarchia opiekun -> pies -> reszta rodziny. Jeeli pies z natury jest ulegy, spokojny i grzeczny - to nie ma problemu. Gorzej gdy jest obdarzony duym temperamentem i miewa rne dziwne pomysy np. na spacerze. Z panem - anioek, pani cignie i ma j w nosie. Naprawd, le jest jeli mamy do czynienia z psem silnym psychicznie, o duym popdzie walki iAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

27

dominacji. Jego koegzystencja z niszymi rang" czonkami rodziny jest niemoliwa i wrcz niebezpieczna. Albo pies zostanie ustawiony na kocu stada (nie jest to atwe, bo to typ przywdcy i zdominowanie nie jest atwe np. dzieciom nigdy to si nie uda) albo jest po prostu grony dla rodziny i musi opuci dom. Jeeli pies ma y w mieszkaniu i by psem rodzinnym, to musi akceptowa i podporzdkowa si wszystkim domownikom. Oczywicie, e relacje psa z poszczeglnymi domownikami bd rne, to zaley od osobowoci poszczeglnych domownikw. Aby pies zrozumia czego od niego wymagamy i jakie mamy oczekiwania musimy mu to przekaza w sposb zrozumiay dla niego. Sprbujmy wic przeledzi, jakie postpowanie pies odczyta jako wyrany sygna naszej dominacji. Spoywajc posiek nie pozwalajmy psu na zbytnie zblianie si do stou. Nie ulegajmy przedstawieniu jakie nasz pupil nam urzdza. On nie jest a tak godny, tylko prbuje poprawi sw pozycj w domowej sforze". Podobnie jest z naszym kiem, ktre jest obiektem podania naszego czworonoga. Nie wolno nam dopuszcza do sypiania psa w nim. Przy kadej prbie zdecydowanie odsyamy go na jego legowisko. Nie udmy si, e pies strzee snu waciciela, on po prostu chce kolejny raz podnie sw pozycj w rodzinie. Gdy do domowych drzwi lub furtki naszej posesji zapuka go, a pies nasz obwieci nam o jego przybyciu, nie krzyczmy do niego podniesionym gosem aby si uspokoi, bo pies nie rozumie naszej mowy raczej uzna e jest to zachta do ataku. Podobnie przy wejciu na teren naszego domu gocia, na-wet najbardziej miego nie rzucajmy si mu na szyj bo nasz str" odbierze to jako decyzj o ataku na intruza. Nie pozwalajmy naszemu przyjacielowi pierwszemu przepycha si przez drzwi, gdy uzna to za objaw naszej saboci. Pamitajmy, e pewne gesty postrzegane przez nas jako przyjazne podkarmianie psa, dopuszczanie go do stou, pozwalanie mu na sen w naszym posaniu, pozwalanie psu na wyprzedzanie nas w drodze do i z mieszkania przez naszego pupila traktowane s jako objaw naszej saboci. Po pewnym czasie taka sytuacja doprowadza do tego, e nasz milusiski" chce sta si przewodnikiem sfory, co nieuchronnie doprowadza do konfrontacji. W takim przypadku albo wyjdziemy z niej zwycisko albo...Andrzej Lisowski Mj pierwszy pies

28

zafundowalimy sobie domowego terroryst. Pamitajmy, o pozycji osobnika w sforze decyduj cay szereg gestw i zachowa, a nie tylko sia fizyczna. Jednym z czynnikw decydujcym o poczuciu przynalenoci do danej sfory jest jej zapach. Zmys wchu odgrywa u psw dominujc rol (czowiek poznaje wiat gwnie wzrokiem, pies wchem) a jego czuo jest ok. dziesi tysicy razy wiksza ni zmys wchu u czowieka. Ten bardzo czuy psi zmys jest od dawna doceniany i wykorzystywany przez czowieka (pies tropicy, pies ratownik, pies wykrywajcy narkotyki czy materiay wybuchowe). Zapach czowieka ulega zmianom pod wpywem kadego przeycia emocjonalnego (rado, zdenerwowanie, strach). Dziki czuoci swego wchu pies wyczuwa kad, nawet najdrobniejsz zmian naszego zapachu, a tym samym i nastroju. Innymi sowy nasza rado, zmartwienie czy te agresja s odbierane przez psa. Pamitajmy o tym przy szkoleniu i wychowywaniu. Nasze niekontrolowane emocj mog w sposb zasadniczy utrudni lub wrcz uniemoliwi waciwe wychowanie lub wyszkolenia naszego pupila pomimo posiadania przez nas odpowiedniej wiedzy teoretycznej. Drugim co do wanoci zmysem jest such, ktry u psw jest take o wiele lepiej rozwinity ni u czowieka. Pies ma bardzo czuy such, a take szerszy od czowieka zakres syszalnoci (czowiek syszy dwiki o czstotliwoci od 16 do 20000 Hz a pies od 16 do 50000 Hz). Dua selektywno suchu pozwala mu rozpoznawa dwiki rnice si o 1/8 tonu. Tak czuy narzd jest bardzo wraliwy na zbytni gono. Dwiki o silnym brzmieniu (wystrzay, gona muzyka, praca silnika) s bardzo nieprzyjemne dla psich uszu, a duej trwajce mog uszkodzi narzd suchu. Ile psw tych wraliwych, u ktrych strach przed haasem jest uwarunkowany genetycznie - tylko dlatego, e kto w jego pobliu zdetonowa petard czy te strzela z okazji nowego roku przeywa silny stres. Po takim incydencie kady grzmot czy te silniejszy haas wywouj u takiego psa reakcj histeryczn. Pies ucieka na olep, staje si agresywny, zachowuje si w sposb nienormalny. W racjonalnej hodowli powinno eliminowa si osobniki z takimi skonnociami. Sprawdzenie reakcji na strza jest jednym z testw poprzedzajcych przyjcie psa na szkolenie do policji i wojska.Andrzej Lisowski Mj pierwszy pies

29

Wydajc psu polecenia, powinnimy to czyni zawsze tym samym, spokojnym i w miar cichym gosem. Wysoka czuo suchu i szerszy zakres syszalnoci wykorzystywane s przez treserw, ktrzy uywaj do wydawania polece psu tzw. niemych gwizdkw. Wzrok u psw odgrywa znacznie mniejsz rol w percepcji otoczenia. Wikszo psw ma wzrok znacznie sabszy od czowieka i nie wszystkie kolory s przez nie spostrzegane. Ta odmienno w sposobie odbierania wrae wiata zewntrznego midzy psem a czowiekiem czsto staje si przyczyn naszych nieporozumie. Receptory czuciowe odbierajce wraenia dotykowe s umiejscowione u psw tak jak i u ludzi na caej powierzchni skry. Szczegln rol odgrywaj wosy czuciowe zgromadzone w postaci tzw. wsw i kpek nad oczami i pod uchw. Pomagaj one porusza si psu w ciemnoci, chronic go przed zderzeniami z wystajcymi przedmiotami. Zmys smaku jest sabiej rozwinity u psw. Kubki smakowe rozmieszczone s na jzyku, podniebieniu mikkim i tylnej cianie garda. Psy bardzo lubi smak sodki, a nie znosz kwanego czy gorzkiego. Poszukiwanie przez psa szczeglnych wrae smakowych (i zapachowych) skania go czsto do zbierania odpadkw i odwiedzania mietnikw. Czciowo zapobiega temu przykremu dla nas zachowaniu wprowadzenie bardziej urozmaiconej smakowo diety. Zapoznanie si z tymi podstawowymi faktami z zoopsychologii psa i fizjologii jego zmysw pozwoli nam na atwiejsze zrozumienie naszego przyjaciela i harmonijne wspycie z nim bez niepotrzebnych napi i konfliktw czsto wynikajcych z naszej niewiedzy.


30

ZANIM ODDASZ PSA NA SZKOLENIEJeeli chcemy mie w psie oddanego towarzysza i rozumnego przyjaciela, nie moemy go uczowiecza ani traktowa jako tylko materia hodowlany. Chcc waciwie rozumie naszego przyjaciela, musimy respektowa psie obyczaje i dopasowa nasze postpowanie do psich moliwoci mylenia i kojarzenia (patrz rozdzia Umys i zmysy psa Aby unikn problemw z psem dorosym nasze zabiegi pedagogiczne i szkoleniowe rozpoczynamy ju w wieku szczenicym. Pierwsze cztery miesice ycia to okres najintensywniejszego uczenia si naszego towarzysza.

Za kadym razem, gdy szczeniak przysiad naley chwali go mwic: siad, dobry pies, gdy podejdzie - tak, dobrze, do mnie, a gdy si pooy: waruj. Zawsze to samo sowo przy samorzutnym zachowaniu si szczeniaka poczone z pochwa lub nagrod doprowadzi do trwaego skojarzenia sowa-komendy z wykonywan czynnoci i oszczdzi w przyszoci tygodni tresury. Chwali malca za kady powrt, choby poprzedzony dwugodzinnym wymykaniem si spod rki i kontroli. Karanie w takiej sytuacji kojarzyo by si szczeniciu nie z ucieczk, a z powrotem. Miesza rk jedzenie w misce dokadajc je, odbiera ko dajc natychmiast lepsz i wiksz. Dorosy pies bez lku odda nam wszystko cokolwiek znajdzie, nawet najsmakowitsz" trucizn. Dziesitki razy na spacerze zapina i odpina smycz, ucieka

szczeniakowi - da si dogoni, chwali, zapi smycz i ponownie j odpi. Gdy pies doronie - nie pobiegnie na olep w chwili odpicia karabinka wprost pod nadjedajcy samochd, a nasza rka ze smycz i komenda nie bdzie kojarzy si z koniecznoci powrotu do domu.

Pamita, e nasz psiak nie rozumie znaczenia wypowiadanych sw, lecz kojarzy okrelon sekwencj dwikw z okrelon czynnoci lub sytuacj. Pies nie rozumie rwnie zda przeczcych - chocia zna ju


31

zakaz nie" oraz komendy siad" i waruj" to zdanie nie siadaj tylko waruj" jest nie do pojcia nawet dla psiego intelektualisty. dajc wykonania zada niepojtych prowokujemy uzasadniony bunt lub zniechcenie;

Kontrolowa cay czas swoje zachowanie wobec szczeniaka, bo tylko pochway, nagrody czy sporadyczne ganienie dawane we waciwym momencie umoliwi trwae zapamitanie i waciwe skojarzenie komendy i czynnoci jaka po niej ma nastpi. Szkolenie psa nie jest niczym innym jak nawizaniem kontaktu z psem, wytumaczeniem mu, jakie s nasze wymagania i podporzdkowaniem go. wiczenie typu siad" czy wr" s nie tylko po to, aby pies siada i

wraca, ale eby dowiedzia si, e ma robi to, czego oczekuje od niego przewodnik. Tak naprawd cae szkolenie to proces, ktrego gwnym produktem" jest ustalenie hierarchii, a ubocznym - zdobycie przez psa jakiej umiejtnoci. Chcc mie psa wyszkolonego i posusznego, nie tracc z nim kontaktu emocjonalnego i nie naraajc na nieodpowiednie traktowanie musimy powici wasny czas i pracowa z psem samodzielnie pod bacznym okiem dowiadczonego menera. Instruktor nie bdzie uczy psa, tylko nas jak z psem postpowa, aby osign zamierzony efekt. To w kocu pies ma reagowa na nasze komendy i na nasze gesty, a nie na komendy tresera. Kto, kto nigdy w yciu samodzielnie psa nie opanowa nie bdzie potrafi korzysta z rezultatw pracy nawet najlepszego szkolcego. Najlepszy mener nie wytumaczy naszemu psu, e ma nas sucha - tylko my sami musimy tego dokona. Uczc psa czy indywidualnie, czy w grupie, pamitaj:

Szkolenie odbywa si bez czonkw rodziny. Obecno kogokolwiek oprcz przewodnika dekoncentruje psa. Oczywicie w domu musimy pokaza, w jaki sposb prowadzi psa, by wszyscy domownicy tak samo postpowali z psem; Pochwaa i nagroda umoliwiaj kojarzenie komendy z podan reakcj. Pies niczego si nie nauczy, jeeli nie bdzie nagradzany. Kieszenie pene smakoykw s lepsze od kolczatki czy nagany.


32

Pies musi czu, e naprawd zaley ci na tym, co robicie razem. Nie wolno okaza zniechcenia czy zoci. Jeden niekontrolowany wybuch gniewu zniweczy tygodnie pracy. wiczenia wykonywane pod okiem instruktora na zajciach staraj si powtarza cho przez par minut na kadym spacerze. W przeciwnym razie pies bdzie sucha tylko w obecnoci instruktora. Polecenie raz wydane musimy wyegzekwowa. Inaczej pies wykona nasze polecenia tylko wtedy, gdy nie bdzie mia nic ciekawszego do roboty. Kady pies ma wasn indywidualno i nie jest gorszy przez to, e uczy si wolniej od pozostaych. Pamitajmy o predyspozycjach danej rasy do szkolenia i nie zmuszajmy na przykad charta afgaskiego do tego, aby zosta super uytkowym psem, tak samo jak nie wymagamy od rottweilera aby zosta mistrzem toru wycigowego. Kadego psa mona nauczy podstawowego posuszestwa, rezultaty szkolenia zale od umiejtnoci i zaangaowania waciciela. Szkolimy psa dla siebie a nie na pokaz czy do egzaminu. Trzy miesice solidnej pracy bd owocowa przez kilkanacie lat psiego ycia (co nie oznacza, e wystarczy popracowa z psem przez trzy miesice, aby do koca ycia nie mie z nim problemw). Gdy psa ukadasz sam - podporzdkowuje si w trakcie szkolenia tobie, reagujc na twj ton gosu i gesty. Te kilka cennych uwag Pani Zofii Mrzewiskiej, ktre pozwoliem sobie

Pastwu

przytoczy,

pozwoli

nam

w

sposb

racjonalny

wykorzysta

predyspozycje naszego pupila i unikn wielu nieporozumie. Okazuje si, e samo oddanie psa na tzw. tresur bez wasnego czynnego udziau zazwyczaj nie przynosi spodziewanych efektw. Pies (szczeglnie ras obroczych, na ktre jest obecnie moda) nie opanowany przez waciciela, nie reagujcy na jego komendy, nie tylko, e nie spenia pokadanych w nim nadziei, ale wrcz moe okaza si niebezpieczny dla najbliszych czonkw rodziny i dla otoczenia.


33

Na psa.

zakoczenie

tego

tematu

powtrz

kilka

uwag

ju

wczeniej

zasygnalizowanych dla tych co maj problemy z posuszestwem wasnego 1. Nie dopuszczaj aby twj pies sypia przy twoim ku lub w ku. W dzikiej sforze miejsce spania wiadczyo o pozycji osobnika w hierarchii sfory - im bliej przewodnika tym wysza pozycja. 2. Jedzc posiek nigdy nie dawaj smakowitych kskw swemu psu. W dzikiej sforze tylko osobnik sabszy dzieli si jedzeniem z silniejszym. Nasz odruch przyjani odbierany jest jako sygna naszej saboci a nasza pozycja prze-wodnika ulega osabieniu. 3. Przy wyjciu z domu na spacer i przy powrocie ze spaceru do domu zawsze pierwszy wychodzi i wchodzi przewodnik. Nie dopuszczajmy do tego aby pierwszy wybiega i wbiega pies. 4. Nigdy nie bj si wasnego psa. Pod wpywem strachu zmienia si zapach naszego ciaa, co pies doskonale wyczuwa i potrafi wykorzysta. 5. Konsekwentnie i ostro reaguj na nieposuszestwo psa ale zawsze w momencie przewinienia nigdy po. 6. Siy fizycznej uywaj w ostatecznoci. 7. Wszyscy domownicy powinni postpowa tak samo. (*) Opracowano na podstawie artykuw Pani Zofi Mrzewiskiej zamieszczonych w czasopimie ASKO Nr.4 z 1992 i Nr.2 z 1993 roku.


34

PODSTAWY RACJONALNEGO UTRZYMANIA PSAKontynuujc nasze rozwaania o PSIM ABC w tym rozdziale zajmiemy si problemami socjalno-bytowymi naszych czworononych przyjaci, czyli M-? dla naszego psa. Sposb utrzymania psa zalee bdzie przede wszystkim od naszych moliwoci lokalowo-terenowych, rasy psa, jego przeznaczenia, jak i liczby psw, jak zamierzamy utrzymywa. Najbardziej popularnym sposobem jest utrzymywanie psa w domu. Wynika to najczciej z pragnienia posiadania psa pomimo skromnych warunkw, jakie mamy do dyspozycji. Przed przybyciem psa do domu musimy zapewni mu odpowiednie miejsce na legowisko, na ktrym bdzie spa i odpoczywa. Miejsce to powinno by z zaoenia enklaw spokoju i bezpieczestwa. Najlepszym miejsce bdzie ustronny kt, nieco zaciemniony, z dala od rde ciepa i wilgoci, a take od domowego ciek wodny. W wybranym miejscu ustawiamy legowisko w taki sposb, aby nie kolidowao w adnej sytuacji z zajciami domowymi. Dla ras miniaturowych i maych moe to by odpowiedni kosz lub skrzynka z twardym materacykiem (np. powoka wykonana z trwaego materiau i wypeniona kulkami styropianowymi). Dla ras rednich i duych powinna to by odpowiedniej wielkoci rama z przytwierdzonymi tapicerskimi pasami i wycielona mocnym materiaem (brezent, grube ptno lniane). Wielko legowiska dobieramy w ten sposb, aby jego dugo bya rwna dugoci psa mierzonej od przedpiersia do nasady ogona plus 10% , za szeroko legowiska ustalamy w ten sposb, e do wysokoci psa mierzonej w kbie dodajemy 10 cm i mnoymy to przez 4/5. Legowisko tak konstruujemy, aby byo atwo utrzyma je w czystoci (dezynfekcja, dezynsekcja). Od samego pocztku nie pozwalamy malcowi na sypianie w ku. Jest to niezdrowe, niehigieniczne i wprowadza niepotrzebnie wychowawczy chaos. Na posaniu nie kadziemy zbdnych szmat, poduszek i tym podobnych rzeczy, ktre tylko utrudniaj utrzymanie czystoci, a nie przynosz adnych korzyci.Andrzej Lisowski Mj pierwszy pies

zgieku

i wcibstwa dzieci.

Wybrane

miejsce powinno

by

zaakceptowane przez psa. Pies nie zaakceptuje miejsca, pod ktrym przebiega

35

Wyznaczamy

rwnie

miejsce

stoowania

si

naszego

nowego

domownika (takie, aby pies wstajc nie przewraca miski, a miejsce byo atwe do sprztania) gdzie zawsze powinna sta zawsze pena miska z wod, a w czasie posiku miska z pokarmem. Utrzymujc psa w domu, tak kierujemy jego wychowaniem, aby nie dopuci do powstania u niego przykrych nawykw, jak:

ebrania przy stole zjadania pokarmw ze stou obskakiwanie i lizanie kadego, kto wejdzie do domu pokadania si na meblach czynienie zbdnego haasu, co w naszych nad wyraz akustycznych mieszkaniach jest utrapieniem dla domownikw i ssiadw. Przy utrzymaniu domowym problemem jest zapewnienie psu

odpowiednie iloci ruchu. Aby t jedn z podstawowych potrzeb psa zaspokoi zmuszeni jestemy do jak najczstszego wyprowadzania naszego psiaka na wiee powietrze. Nie wystarczaj kilkuminutowe siusiania i powrt do domu. Pies, dla waciwego funkcjonowania swego organizmu, musi mie moliwo swobodnego wyhasania si. Ku temu nadaj si wszelkie due, ogrodzone place lub ki i przestrzenie z dala od szlakw komunikacyjnych i kolejowych. Jake przykrym, a czsto spotykanym, jest widok utuczonego psa, ktry pomimo modego wieku ledwo si rusza, sapic niemiosiernie, a zaatwienie potrzeb fizjologicznych jest dla niego duym wysikiem. Taki pies po wysiusianiu si, czym prdzej toczy si do domu, aby mc pooy sie na poduszce i co przeksi. Nigdy nie wypuszczajmy psa z domu luzem, gdy w pobliu przebiega ulica, nawet najmniej ruchliwa. Bardzo czsto jestem wiadkiem tragedii, gdy pies stskniony ruchu biegiem wypada z drzwi wprost pod koa nadjedajcego samochodu. Bardzo niekorzystnym elementem w chowie domowym, szczeglnie przy centralnym ogrzewaniu, jest zbyt niska wilgotno powietrza i co z tym si wie - wyszy poziom zapylenia. Suche powietrze le wpywa na stan grnych drg oddechowych, ktre staj si podatniejsze na wszelkiego rodzaju infekcje.Andrzej Lisowski Mj pierwszy pies

36

Kurz domowy, wykadziny i dywany, a take pewne roztocza w nich bytujce, mog powodowa przykre stany alergiczne skry i ukadu oddechowego. Pies pomimo prawidowej higieny i ywienia drapie si intensywnie i wymaga interwencji lekarza. Optymaln temperatur pomieszczenia w ktrym mieszka nasz czworong jest 14-18oC. W warunkach domowych panuje zazwyczaj wysza temperatura i psy najczciej s przegrzane. Uwidacznia si to szczeglnie w okresie zimowym. Nasze mieszkania s ogrzewane, a psy maj zmienion, obfitsz szat zimow. Objawem przegrzania jest masowa utrata sierci, czemu nie zapobiega prawidowe ywienie i zwikszona poda preparatw mineralno-witaminowych. Jest to reakcja kompensacyjna organizmu na nadmiar ciepa. Przez zmniejszenie gstoci okrywy wosowej, a tym samym warstwy izolacyjnej, organizm umoliwia sobie oddanie nadmiaru ciepa przez konwersj do otoczenia. Zdarzaj si przypadki, e chcemy lub musimy zmieni system utrzymania naszego pupila z domowego na chw na wieym powietrzu. Nie moemy zapomina, e psy chowane w domach s mniej zahartowane i odporne od psw trzymanych na powietrzu. Naley to mie na uwadze przy przeprowadzce psa z domu na dwr. Najlepiej dokona tego w ciepej porze roku, stopniowo wyduajc czas przebywania delikwenta" w kojcu, a do zupenego pozostawienia go tam. Jak wczeniej zauwaylimy, innym systemem utrzymania psw jest system kenelowy" czyli psiarnia. Szczeglnie polecany przy utrzymywaniu kilku, kilkunastu osobnikw ras rednich, duych i bardzo duych. Dla tych ras jest to system korzystniejszy i zapewnia psu bardziej naturalne warunki bytowania. Jak wspomniaem, psy chowane w kojcach s zahartowane i odporniejsze. Warunkiem jego stosowania jest posiadanie przez nas odpowiedniego terenu oddalonego od zgieku ulic i miasta. Teren taki musi by dobrze ogrodzony, aby uniemoliwi wejcie innych zwierzt, a take wyjcie naszych psw. Przy wikszych hodowlach dziaka powinna by uzbrojona [ujcie wody, kanalizacja, prd]. Na tym terenie znajduj si kojce, ktrych powierzchnia dostosowana jest do wielkoci psa. Orientacyjnie dla psw do 24 kg c.c powierzchnia kojca powinna wynosi 6 m2, 24-28 kg c.c 7,2 m2, 28-32Andrzej Lisowski Mj pierwszy pies

37

kg c.c - 8m2, 32-36 kg c.c - 8,6m2, 36-40 kg c.c 9 m2, >40kg c.c 9,4 m2. Podoe w kojcu czciowo moe by przykryte deskami [podoga], na ktrych bdzie staa buda, a czciowo moemy pozostawi klepisko. Innym wyjciem jest przykrycie caej powierzchni kojca podog z desek. W kojcu znajduje si buda, najlepiej dwuczciowa - wiatroap i pomieszczenie do spania. Wymiary budy ustala si podobnie do ustalania wymiarw legowiska. Wysoko budy = wysoko psa mierzona w kbie + 10cm. Dugo budy = dugo psa +30%. Szeroko budy = 4/5 wysokoci. Dugo wiatroapu = 1/2 dugoci budy Buda musi by zaopatrzona w otwierany, spadzisty dach lub lepiej cian boczn. Taka konstrukcja uatwi utrzymanie czystoci budy. Najlepiej gdy cianki budy s podwjne z woln przestrzeni midzy nimi. Przestrze ta na czas zimy, szczeglnie, gdy wystpuj niskie temperatury, moe by wypeniona materiaem izolacyjnym (styropian, mikka pyta pilniowa). Nie polecabym materiaw sypkich (trociny, sieczka, wiry), ktre mog sta sie siedliskiem obmurowana pasoytw na i gryzoni. Podstawa bokw kojca powinna by psu odpowiedni gboko, tak, aby uniemoliwi

podkopywania si. Wysoko kojca powinna wynosi 180 cm. Dobrze jest gdy cz kojca jest zadaszona np. pytami eternitowymi (nie wskazane jest uywanie pyt azbesto-betonowych ze wzgldu na azbest). Jesieni i zim tymi pytami okadamy rwnie boki kojca, celem zabezpieczenia przed silnymi wiatrami i zawiejami nienymi. Najlepszym rozwizaniem wydaje si by skrcanie kojca z gotowych elementw - rama spawana z ktownika o wymiarach 2000x2000 mm, wypeniona dostatecznie trwa siatk lub prtami. Oczka siatki lub kraty dobra naley tak, aby pies nie mia moliwoci zaklinowania si lub koczyny w oczkach siatki. UWAAJMY, ABY NIE POZOSTAWIA ADNYCH OSTRYCH I WYSTAJCYCH CZCI I DRUTW. Zestawiajc odpowiedni ilo tych elementw na dugo, szeroko a take na dach otrzymamy kojec dostosowany do wielkoci psa [psw]. Rozmieszczenie kojcw moe by rne. Mog sta jako wolnostojce lub przy wikszej liczbie psw mog mie ciany wsplne, co zaoszczdzi nam materiau. Jednak nie umieszczajmy kojcw tu przy ogrodzeniu koo ktrego czsto przechodz ludzie lub przejedaj pojazdy - psy niepotrzebnie bd siAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

38

denerwoway i czyniy haas. Niewskazane jest budowanie cian kojcw z litego muru lub materiau - pies jako stworzenie socjalne musi mie kontakt chocia z najbliszym otoczeniem psiarni. Kojec i budy musimy odpowiednio czsto sprzta z odchodw i resztek pokarmowych. Niedopuszczalnym jest, aby fekalia i pozostaoci pokarmowe zalegay tygodniami. Stanowi one doskona poywk dla drobnoustrojw i mog stanowi rdo zakae i zatru dla psw. Wskazane jest, aby kady pies mia swj kojec. Przy utrzymywaniu psw razem po pewnym czasie i kilku walkach wytwarza si hierarchia sfory, ktra nie zawsze jest korzystna z hodowlanego i szkoleniowego punktu widzenia. Przy utrzymaniu psw w kojcu (kojcach) nawet najobszerniejszym nie zapominajmy o zapewnieniu psu odpowiedniej porcji ruchu. Nie ma rnicy w tym, czy pies jest zamknity w domu czy te w kojcu. I tu, i tu bdzie mia za mao ruchu, jeeli nie zadbamy o to, aby mg si swobodnie wybiega. Przy prowadzeniu wikszej hodowli szczeglny nacisk kadziemy na zachowanie higieny i zabezpieczenie przed chorobami. Przy wejciu na teren kojcw powinna by umieszczona mata dezynfekcyjna nasczona rodkami dezynfekcyjnymi. W psiarni, obsugujcy powinien zaoy fartuch ochronny i kalosze. Rzeczy tych nie wynosimy poza teren psiarni [jedynie do prania]. Nie wskazane s wizyty osb trzecich, ktre mog w sposb bierny przenie drobnoustroje chorobotwrcze i spowodowa wybuch choroby w caej hodowli. Kady nowo wprowadzany pies musi przej dwutygodniow kwarantann w oddzielnym kojcu. BEZWZGLDNIE PRZESTRZEGAMY TERMINW SZCZEPIE, ODROBACZE I INNYCH ZABIEGW PROFILAKTYCZNYCH, KTRE W ZNACZNYM STOPNIU OGRANICZ MOLIWO WYSTPIENIA CHORB I UPADKW PSW. W warunkach amatorskich, przy trzymaniu kilku psw optymalnym rozwizaniem jest poczenie systemu kennelowego i domowego. czy on w sobie zalety obu opisanych. Rol budy peni pomieszczenie w domu [najlepiej nie ogrzewane - niski parter, piwnica], w ktrym umieszczamy legowisko skonstruowane zgodnie z wczeniejszymi wskazwkami. Taki "kojec" ma swobodny kontakt z ogrodzonym wybiegiem, na ktrym pies moe przebywa


39

gdy ma na to ochot - odpowiednio skonstruowany otwr w drzwiach [klapa na zawiasach]. Zdajc sobie spraw, e w warunkach amatorskich tak jeden jak i drugi sposb utrzymania, jak rwnie ich poczenia bd ulegay nawet znacznym modyfikacjom. Jest to rzecz zrozumiaa uwzgldniajc nasze warunki i moliwoci. Dokonujc tych modyfikacji, kierujmy si przede wszystkim zdrowym rozsdkiem, DOBREM PSA i na kocu nasz wygod. Nie zapominajmy o przepisach chronicych zwierzta.


40

RUCH I TRENINGRuch - obok prawidowego ywienia i utrzymania - jest jednym z najwaniejszych czynnikw majcym wpyw na prawidowy rozwj psw. Kady pies wymaga codziennego wybiegania si na wieym powietrzu. Nie wystarcza mu kilka krtkich spacerw na dworze celem zaatwienia swych potrzeb fizjologicznych. Spacer przede wszystkim suy rzeczywistemu nawizaniu kontaktu z psem. W domu pies ma by grzeczny i nie przeszkadza. Na spacerze uczy si wsppracowa z czowiekiem. Rwnie przebywanie w ogrodzie czy na wybiegu i ruch to s odrbne sprawy. Powiedzenie, e pies ma 3000 m2 dziaki nie oznacza, e ma on do ruchu. Na braki kondycyjne cierpi nie tylko kanapowce, ale te psy utrzymywane w kojcu nawet z duymi wybiegami. Pochodn braku ruchu jest nagminnie spotykana u psw otyo (patrz rozdzia "Otyo"). Znaczenie ruchu dla psiego organizmu jest wielorakie. Jest niezbdnym elementem potrzebnym do prawidowego wzrostu i rozwoju koca. Pies poruszajc si powoduje ucisk chrzstki wzrostowej koci. Dziki temu ko ronie na dugo. Pozbawienie modego psa moliwoci swobodnego poruszania si moe spowodowa nieodwracalne zahamowanie wzrostu koci dugich [koczyn]. Przebywajc na wieym powietrzu w soneczne dni, pies poddany jest dziaaniu promieniowania ultrafioletowego, pod wpywem ktrego nastpuje synteza witaminy D3 z jej prowitamin. Ma to istotne znaczenie dla psw rosncych. Odpowiednia ilo ruchu powoduje u psw prawidow prac przewodu pokarmowego, ukadu oddechowego i krenia. Ruch zapewnia waciwy rozwj sylwetki psa - odpowiedni gboko klatki piersiowej, normalny rozwj mini, mocne zwizanie grzbietu i aparatu wizadowo stawowego. Szczenita wychowywane na wieym powietrzu z nieograniczon moliwoci swobodnego poruszania si wykazuj o wiele lepszy rozwj fizyczny i psychiczny, a take s odporniejsze i zdrowsze w porwnaniu do szczenit utrzymanych w domu przy niedostatecznej iloci ruchu. U psw


41

dorosych ruch jest jednym z warunkw utrzymania ich w dobrej kondycji oraz w znacznym stopniu zapobiega powstaniu otyoci. RUCH SZCZENIT Jak wczeniej wspomniaem, ruch jest niezbdnym czynnikiem normalnego rozwoju szczeniaka. Jednak ze wzgldu na niepene uksztatowanie organizmu (ukad krenia, kostny, miniowy) ilo jego umiejtnie dozujemy. Niewaciwie prowadzony trening moe doprowadzi do fatalnych skutkw. Spacery nale do najczciej stosowanych sposobw zapewnienia ruchu szczeniciu. W zasadzie spacer moe odbywa si przy kadej pogodzie pod warunkiem, e szczeniakowi umoliwimy swobodne wyhasanie si. Dugo trasy zwikszamy stopniowo i dostosowujemy do indywidualnych moliwoci malca, zwracajc uwag, aby go nie przetrenowa. Ukad kostny, ukad miniowy wraz ze cignami i stawy s w trakcie rozwoju. Nie osigny jeszcze swej docelowej wytrzymaoci. Zbyt intensywny wysiek moe spowodowa naderwania cigien lub wkien miniowych, czy naderwania przyczepw mini lub cigien. W miejscach uszkodzonych tworz si blizny, ktre powoduj pewne upoledzenie funkcji uszkodzonego elementu. Takie same urazy mog powsta w stawach (drobne uszkodzenia chrzstki stawowej) i kociach. Swobodne bieganie szczeniaka po ogrodzie nie jest wystarczajce. Powinnimy zapewni mu ruch po zrnicowanym terenu podou (twarde, piaszczyste, grzskie) i uksztatowaniu (pagrki, teren paski). Wystrzegajmy si

jednostronnego treningu, aby nie obrzydzi szczeniakowi tego, co powinien robi z wielk ochot. Najlepszym rozwizaniem jest zapewnienie naszemu malcowi towarzystwa innego szczeniaka lub psa. Nieskrpowana gonitwa i zabawa sprzyjaj rozwojowi fizycznemu. Modego psa przyzwyczajamy rwnie do wody, pod warunkiem, e jest czysta i ciepa. Zbyt zimna woda w chodnych porach roku moe spowodowa przezibienie z gronymi powikaniami. Nie wolno nam wrzuca psa do wody przemoc, bo nabierze urazy do kpieli. Nie dopuszczajmy rwnie do kpieli psa w brudnej i zanieczyszczonej wodzie. Kpiel taka moe zakoczy siAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

42

przykrymi schorzeniami skry. Pies, majcy moliwo swobodnego ruchu sam doskonale wydozuje sobie jego ilo. RUCH I TRENING PSA DOROSEGO. Psy dorose poza omawianymi moliwociami ruchu wymagaj intensywniejszego treningu - dotyczy to przede wszystkim ras rednich i duych. Jest to niezbdne dla utrzymania psa w prawidowej kondycji. Zdania na temat wieku w jakim naley rozpocz intensywny trening s podzielone. Susznym wydaje si zwikszanie intensywnoci treningu wraz z dorastaniem zwierzcia i dostosowanie go do indywidualnych moliwoci psa. Peen program treningowy wdraamy gdy pies ukoczy wzrost i rozwj. Wiek, w jakim to nastpuje, jest rny dla rnych ras. Regu jest, e psy ras bardzo duych i duych kocz swj rozwj pniej [15-24 miesice] ni psy ras rednich czy maych [8-12 miesicy]. Nie oznacza to, e pewnych elementw treningu nie wdroymy wczeniej. Doskona zapraw jest ruch psa za rowerem. Dugo biegu i jego intensywno zwikszamy stopniowo, dochodzc do 5-10 kilometrw dziennie, przy szybkoci po-ruszania si 6 - 12 km/h. Pies dobrze wytrenowany moe przebiec dziennie do 30 km. Nie bez znaczenia jest wybr waciwego podoa po jakim pies biegnie - powinno by urozmaicone i rnie uksztatowane. Nie pozwalajmy, aby pies zbyt dugo biega po podou twardym i ostrym jak beton, asfalt, bo moe sobie bolenie poobciera opuszki palcw. Otarcia takie goj si trudno i powoduj kulawizny. Przecitne, dzienne zapotrzebowanie na ruch zaley od wielkoci psa [rasy] i jego przeznaczenia. Orientacyjnie przedstawia si to nastpujco: - rasy miniaturowe 0,5 - 1,0 km; - rasy mae 1,0 - 2,0 km; - rasy rednie 2,0 - 4,0 km; - rasy due 4,0 - 10,0 km; - rasy bardzo due 6,0 - 8,0 km. Nie wymieniam wszystkich moliwoci treningu i szczegw szkolenia specjalistycznego (psy wycigowe, psy do zaprzgw, psy pracujce). Tymi sprawami zajmuj si sekcje szkoleniowe Zwizku Kynologicznego, specjalne opracowania ksikowe, a take coraz liczniej powstajce szkki szkoleniowe. Szczegowe informacje uzyskamy od hodowcw zajmujcych si tego typuAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

43

sportem. Zachcabym, aby przed wdroeniem intensywnego, treningu gdy zakadamy, e wysiek bdzie duy, podda psa szczegowym badaniom lekarskim ze szczeglnym uwzgldnieniem ukadu krenia. Gdy istnieje taka moliwo najlepiej wykona EKG przed i po wysiku. Na koniec jeszcze dwie uwagi dotyczca ruchu. Na godzin przed posikiem i dwie godziny po nim psu powinnimy zapewni spokj i wypoczynek; i druga sprawa bardzo wana: pod adnym pozorem nie wypuszczamy psa bez opieki. Taki nadmiar wolnoci bardzo czsto koczy si czy to zaginiciem psa czy te tragicznym wypadkiem.

PIES NA WYSTAWIEJednym z najwaniejszych momentw w procesie chowu i hodowli psw rasowych, rodowodowych weryfikujcym osignicia w tych dziedzinach poszczeglnych hodowcw i wacicieli s wystawy psw, organizowane przez oddziay Zwizku Kynologicznego. Na ringach wystawowych dowiadczeni sdziowie dokonuj oceny naszych "czworononych piknoci". Przy ocenie sdzia zwraca uwag na prawidowo budowy zwierzcia, jego sposb poruszania si, szat wosow, fakt wystpowania wad wrodzonych. Przez ocen tych elementw stara si ustali stopie zbienoci wygldu naszego psa z wzorcem ustalonym dla danej rasy. Wzorzec ustalany jest przez kynologw z kraju, z ktrego dana rasa si wywodzi i zatwierdzany przez Midzynarodow Federacj Kynologiczn (FCI). Chcc odnie sukcesy na wystawach o przygotowaniu naszego psa do sezonu wystawowego musimy pomyle bardzo wczenie. Zachowania na ringu wystawowym uczymy psa ju od szczeniaka. Dbamy o jego kondycj fizyczn i uminienie. Od najmodszego wieku staramy si przyzwyczaja psa do prezentacji na ringu i umiejtnego zachowania si na nim. Oswajamy go z duymi skupiskami ludzi - mog do tego celu suy np. dworce. Duy wpyw na wynik oceny wystawowej ma waciwe przygotowanie szaty wosowej. Szczegowe wiadomoci na ten temat mona znale w opracowaniach ksikowych i u dowiadczonych hodowcw danej rasy. Nie bez wpywu na ocen pozostaje karno iAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

44

posuszestwo zawodnika". Zgodnie z regulaminem wystaw osobniki lkliwe, niezrwnowaone lub agresywne s usuwane z ringu bez oceny. Jeeli rozpoczynamy uprawianie sportu kynologicznego, o sposoby przygotowania psa do wystawy najlepiej zapyta dowiadczonych hodowcw lub dziaaczy Zwizku Kynologicznego. Oni udziel nam odpowiednich rad i wskazwek dotyczcych omawianych kwestii. Najlepsz szko przygotowujc waciciela do uczestnictwa w wystawach w roli zawodnika jest pilne podgldanie wystawcw jako widz i kibic. Chcc uczestniczy w wystawie musimy odpowiednio wczenie wysa do oddziau organizujcego wystaw pisemne zgoszenie uczestnictwa potwierdzone przez nasz oddzia macierzysty. (Od pewnego czasu nie ma ju wymogu potwierdzania w oddziale macierzystym zgosze psw na wystawy przyp. Redakcji) (terminy wystaw w kraju i zagranic s corocznie ogaszane w czasopismach kynologicznych, a take w oddziaach Zwizku Kynologicznego). Zgoszenie zawiera takie dane jak: rasa, kategoria wiekowa, pe, adres, numer rodowodu, dane dotyczce jego rodzicw, nazwisko i adres hodowcy, nasze dane osobowe i adres. Do zgoszenia doczamy dowd opacenia kosztw nam uczestnictwa w wystawie i i ewentualnie numer kopie dyplomw Osobom z nie osigniciami naszego pupila. Oddzia organizujcy wystaw zwrotnie wysya potwierdzenie zgoszenia nasz wystawcy. zorientowanym w zasadach organizacji wystaw chc tu powiedzie, e na imprezach tych psy i suki kadej rasy s oceniane oddzielnie. Ponadto obowizuje podzia na klasy - wedug wieku i zasug. Najmodsze 6-9 miesiczne zwierzta wystpuj w klasie szczenit. Starsze w wieku 9 do 15 , 18 lub 24 (zaley to od rasy) startuj w klasie modziey. Psy dorose ocenia si w klasie otwartej, uytkowej (dotyczy to psw, ktre maj dyplomy ukoczenia szkole specjalistycznych lub wiadectwa prb pracy) lub championw. (szczegowe zasady organizowania wystaw zmieniy sie ju po napisaniu tej ksiki szczegy znajdziesz w ksice Tajemnice wystaw psw', dostpnej take na www.naszepsy.pl przyp. Redakcji). Na wystaw zgaszamy si w ustalonym terminie i czasie. Staramy si w ten sposb zorganizowa dojazd na imprez, aby pies nie musia prosto zAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

45

podry stawa na ringu wystawowym. Po przyjedzie powinien mie czas na spokojny spacer, odpoczynek i odprenie. Pies zmczony, zdenerwowany i zdezorientowany pomimo wielu zalet i urody na ringu zaprezentuje si le, co niewtpliwie znajdzie swj wyraz w uzyskanej ocenie. Na wystaw zabieramy niezbdne dokumenty - wiadectwo zdrowia i szczepie, rodowd, potwierdzenie zgoszenia na wystaw - i psie akcesoria [smycz, kaganiec, ringwk, grzebie, szczotk i misk na wod]. Warto rwnie wzi ze sob skadany stoek, na ktrym w chwilach przerwy sami usidziemy. Przed wejciem na teren wystawy psy przechodz kontrol lekarsk. Lekarz weterynarii sprawdza aktualno szczepie i wiadectwo zdrowia. Psy, ktre nie maj aktualnych szczepie lub wykazuj objawy chorobowe nie mog by wpuszczone na teren wystawy. Takie postpowanie ma na celu zapobieenie masowemu wystpieniu zachorowa u psw - uczestnikw wystawy. W wystawie nie mog uczestniczy suki w okresie cieczki, gdy ich obecno moga by utrudni prezentacj psw - samcw, i dezorganizowa tok wystawy. Po kontroli lekarskiej udajemy si do sekretariatu wystawy, gdzie odbieramy katalog i numer startowy. W katalogu sprawdzamy na ktrym ringu i o jakiej porze powinnimy zgosi si z psem do oceny. O ustalonej porze stawiamy si z psem przy wyznaczonym ringu i czekamy, a sdzia poprosi nas o wejcie. Na ring wchodzimy dobrze usposobieni i umiechnici bez negatywnych emocji, zdenerwowania z du wiar w naszego przyjaciela. Nasz stan emocjonalny jest doskonale wyczuwany przez psa, ktry przystosowuje si do niego. Na ringu ustawiamy si zgodnie z numerami wystawcw, psa prowadzc przy lewej nodze. Organizacj pracy i oceny w ringu kieruje sdzia oceniajcy psy, do ktrego wskazwek musimy si zastosowa. W trakcie prezentacji na ringu ca nasz uwag skupiamy tylko na wystawianym psie. Jak ju wczeniej wspomniaem, umiejtne zaprezentowanie psa ma ogromny wpyw na jego ocen. Gdy nie czujemy hodowc si lub na siach popromy [czowieka o pomoc kogo si dowiadczonego handlera trudnicego


46

wystawianiem psw] aby wystawi nam naszego psiaka. Wystawa to nie rewia mody damsko-mskiej, tylko impreza sportowa. Najlepszy ubir to stonowany w kolorze dres i obuwie sportowe. Kolor dresu musi by tak dobrany, aby na jego tle nie gin wystawiany pies. Podczas oceny psa na ringu jego opiekun nosi przypity numer startowy. Nie zapominajmy o kulturalnym i spokojnym zachowaniu si w ringu. Wystawy psw s imprezami sportowymi i uczestniczc w nich naley przyj zasady fair play. Nie dajmy ponie si niekontrolowanym emocjom podczas wystawiania i oceny. Traktowanie wystawy jako doskonaej zabawy i zdrowy rozsdek pozwol nam na uniknicie konfliktowych sytuacji, o jakie przy takiej liczbie ludzi, psw i emocjach nietrudno. Po zakoczonej ocenie sdzia ogasza jej wynik i wrcza poszczeglnym wystawcom odpowiedniego koloru wstki, kart oceny i dyplom. Pies nasz moe uzyska nastpujce oceny: ocen DOSKONA - kolor wstki niebieski uzyskuj okazy dorose o budowie cakowicie uksztatowanej, ktre przedstawione do oceny s we wzorowej kondycji i wykazuj moliwie idealne zblienie do wzorca danej rasy. Psy takie musz wyrnia si harmonijn budow i oglnym wraeniem, nie wykazujc adnych wad i bdw. Oceny doskonaej nie przyznaje si w klasie szczenit. Ocen BARDZO DOBR - kolor wstki czerwony - otrzymuj psy zblione do doskonaych, przy czym tolerowane s nieznaczne bdy, ktre nie s wadami dziedzicznymi. Ocen DOBR - kolor wstki zielony - otrzymuj okazy, ktre odpowiadaj w zasadzie standardowi rasy, lecz wykazuj pewne wady w eksterierze. Ocen DOSTATECZN - bez wstki - otrzymuj osobniki, ktre odpowiadaj w zasadzie standardowi rasy, lecz wykazuj znaczne wady. BEZ OCENY - pozostaj psy wykazujce wady dyskwalifikujce [wady takie s zazwyczaj wymienione w opisie wzorca danej rasy], a w szczeglnoci kastraty, wntry oraz takie, ktre nie odpowiadaj wzorcowi rasy. Pierwsze trzy psy z ocenami doskonaymi otrzymuj medale - zoty, srebrny i brzowy. Pies nasz, poza ocen i lokat, moe otrzyma rwnieAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

47

pewne tytuy, o ktrych zazwyczaj szczegowo informuje KATALOG WYSTAWY poniewa zale one rwnie od kategorii wystawy (wystawa krajowa, wystawa midzynarodowa, wystawa specjalistyczna). Po skoczonej ocenie opuszczamy ring, jednak nie opuszczamy terenu wystawy, bo tego zabrania regulamin wystawy. Pozostajemy na niej do jej zakoczenia. Po zakoczeniu oceny na ringach najczciej organizowany jest jeszcze wybr najpikniejszego psa wystawy "BEST IN SHOW", tzw. BIS. Przez cay czas trwania wystawy na jej terenie jest obecny lekarz weterynarii, ktry jeeli zajdzie taka potrzeba udzieli pomocy naszemu psu. Wystawy peni rwnie pewn rol komercyjn. W czasie jej trwania mona zakupi psie akcesoria, karmy, dodatki do karmy, literatur fachow czy te pamitki. Moemy take umwi si na krycie, zamwi szczenita po konkretnej suce czy wymieni dowiadczenia z innymi hodowcami i wacicielami. Po powrocie do domu z wystawy dajmy psu odpoczynek aby mg doj do siebie po tylu emocjach i przeyciach jakie go spotkay. Dla podsumowania omawianych problemw zacytuj wystawowy SAVOIR- VIVRE. DEKALOG WYSTAWCY1.

Wystawianie brudnego, nie przygotowanego do wystawy psa jest lekcewaeniem sdziego i konkurencji - a fatalnie wiadczy o wystawcy. 2. Niedopuszczalne jest, aby pies zaatwia swe potrzeby fizjologiczne na ringu, jeli jednak zdarzy si taka katastrofa, naley po nim posprzta i przeprosi wszystkich obecnych na ringu. 3. Przez cay czas trwania wystawy pies powinien znajdowa si pod opiek waciciela. Bestialstwem jest uwizanie psa na socu, bez kropli wody i pozostawienie go samego na dugie godziny. Nie wolno pozostawia psa w zamknitym, stojcym w socu samochodzie, gdy zagraa to jego yciu. 4. Na wystawie pies nie ma prawa ugry NIKOGO, ani czowieka, ani innego psa. Jeli nie panujemy nad zbyt agresywnym pupilem, nie wystawiajmy go wcale. 5. Niedopuszczalne jest wystawianie psw chorych ani suk w cieczce.


48

6. Na adne psy przyjemniej jest patrze, ni ich sucha. Nieustanny psi jazgot jest zmor wystaw szczeglnie halowych. 7. Sprzedawanie szczenit na wystawie jest ostatecznoci i tak naprawd graniczy ze zncaniem si nad zwierztami. 8. Takie psie brewerie jak niech do chodzenia na smyczy czy pokazywania zbw mog by od biedy tolerowane jedynie w klasie modziey. 9. Jeeli masz ochot napi si wdki, zrb to w domu lub w restauracji. Chwiejcy si na nogach i bekoccy co bez sensu wystawca sam w sobie stanowi widok do obrzydliwy, a jego pies nie ma szans na zwycistwo. 10. Ring wystawowy nie jest klubem dyskusyjnym. Sdziemu naley odpowiada na pytania. Historia naszego pupila oraz uroki codziennego z nim obcowania nie s przedmiotem oceny na ringu. Awantura z uyciem sw niecenzuralnych jako reakcja na przegran zawsze dyskredytuje awanturnika, a nie sdziego. (* "MJ PIES" Nr.4 z 1991r)

WYJEDAMY BEZ PSA?Nasze wyjazdy i urlopy s momentem, w ktrym pies moe sta si kopotliwy. Nie zawsze bowiem mamy moliwo zabrania go ze sob. P biedy, jeeli kto z czonkw rodziny pozostaje na miejscu, zdarza si jednak, e musimy si rozsta z naszym przyjacielem na pewien czas. Jak ju wspomniaem, psy le znosz rozk z najbliszymi czonkami swojej sfory". Mog zaprzesta je, staj si apatyczne, osowiae, mao ruchliwe, albo wrcz odwrotnie - bardzo agresywne. Sprawiaj czasami wraenie chorych. Dobrze jest, gdy mamy blisk rodzin lub przyjaci, z ktrymi pies jest zaprzyjaniony i zgodz si nim opiekowa podczas naszej nieobecnoci. Pies w takim przypadku lepiej znosi nasz nieobecno i rozk. Gdy kogo takiego nie mamy pozostaj nam tak zwane psie hotele. W sezonach urlopowych s oneAndrzej Lisowski Mj pierwszy pies

49

zazwyczaj prowadzone przez schroniska dla zwierzt bezdomnych. Lepszym rozwizaniem s prowadzone przez fachowcw pod nadzorem lekarza weterynarii specjalne pensjonaty z doskonaymi warunkami, w ktrych istnieje moliwo indywidualnego podejcia do kadego pozostawionego tam psa. Takie rozwizanie sprawy jest wic zem koniecznym. Niezalenie od tego jak luksusowy kojec otrzyma nasz pies - i tak bdzie naraony na stres spowodowany wyrwaniem go z jego domowego rodowiska. Zostawiajc psa w schronisku musimy zdawa sobie spraw z tego, e w schronisku znajduj si zwierzta bezdomne, czsto zaniedbane, a nawet chore. Pomimo tego, e hotel" taki znajduje si w osobnej czci schroniska, z osobnymi kojcami, to jednak zawsze wystpuje zagroenie zaraenia si naszego psa rnymi pasoytami i chorobami. Moe dozna rozstroju odka z powodu radykalnej zmian

Moj Pierwszy Pies

Documents

Transcript of Moj Pierwszy Pies