Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas
description
Transcript of Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas
![Page 1: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/1.jpg)
Aqronomluq ixtisasının “Bitki mühafizəsi” ixtisaslaşması üzrə
“Ümumi fitopatologiya” kursu
Mövzu 15. Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas xəstəliklərini törədən göbələklərin səciyyəsi
P L A N:
15.1 Ustilaginales sırası: Ustilaginaceae və Tilletiaceae fəsiləsi göbələkləri15.2 Uredinales sırası göbələkləri. Onların inkişaf tsikli15.3 Puccinaceae və Melampsoraceae fəsiləsinin göbələkləri
![Page 2: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/2.jpg)
ƏDƏBİYYAT
1. Cəfərov İ. Ümumi fitopatologiya. Bakı: Elm, 2007, 392 s.2. M.Timur Döken, Erkol Demirçi, Hüseyn Zengin Fitopatoloji. Erzurum: 2010, 256 s.3. Общая и сельскохозяйственная фитопатология / Ю.Т.Дьяков, М.И.Дементьева и др. М.: «Колос», 1984, 495 с. 4. Попкова К. Общая фитопатология. М.: Агропромиздат, 1989, 362 с.5. Семенкова И.Г., Соколова Э.С. Фитопатология. М.: Изд. Академия, 2003, 496 с.6. Чикин Ю.А. Общая фитопатология (часть 1). Учебное пособие - Томск: ТГУ, 2001, 170 с.www. google.ruwww.forestryimageswww.funghiitaliani.itwww.photoshelter.comwww.forestryimages.orgwww.tolweb.
![Page 3: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/3.jpg)
Bu sinifin nümayəndələrinin bazidiləri xarakterik, qalın divarlı
spor- ustasporlardan əmələ gəlir ki, orada da karioqamiya baş verir.
Sinfə 2-7 sıra daxildir. Onların içəri-sində Ustilaginales – sürmə
göbələkləri fitopatolojt baxımdan əhəmiyyətlidir. «Dictionary of the
fungi» (2001) məlumatlarına əsasən sıra 14 fəsilədən ibarətdir. Elə
həmin mənbəyə görə sürmə göbələkləri 50 cinsə aid olan təxminən
1200-ə qədər növü birləşdirir.
Əvvəllər himenomisetlərə aid edilən Exobasidiales sırası da bu
sinifə aid edilir.
Ustilaginomycetes sinifi
![Page 4: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/4.jpg)
Ekzobazidial sırada bazidilər bir başa mitsel üzərində formalaşır-lar. Onların meyvə bədənləri yoxdur. Əvvəllər bu göbələkləri hime-nomisetlərə aid edirdilər. Onların müasir təsnifatda yeri tədqiqatların nəticələri ilə təsdiqlənir. Bütün ekzobazidial göbələklər çiçəkli bit-kilərin parazitləridir. Bu göbələklərin mitseli sahib bitkinin vegetativ hissələrində inkişaf edir və toxumaların hipertrofiyasına səbəb olur. Ekzobazidial sıraya daxil olan cinslər hamısı Exobasidiaceae fəsiləsində cəmləşirlər. Əsas cins olan Exobasidium 1876-cı ildə ilk dəfə rus mikoloqu M.S.Voronin tərəfindən təsvir edilmişdir. Ən geniş yayılmış növ E.vaccinii Woron. əsas etibarilə mərsin, cır mərsin, giləmeyvəli bitkilərdə parazitlik edir.
Exobasidiales sırası
![Page 5: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/5.jpg)
Exobasidium rhododendri
![Page 6: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/6.jpg)
Exobasidium vaccinii
![Page 7: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/7.jpg)
Exobasidium vaccinii
![Page 8: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/8.jpg)
Graphiola sp. – sporlar
![Page 9: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/9.jpg)
Graphiola sp. – sporlar
![Page 10: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/10.jpg)
Sürmə göbələkləri əsas kənd təsərrüfatı bitkilərindən olan dənli – taxıllarda «sürmə» xəstəliklərini törədirlər. Göbələklər çiçək, yu-murtalıq, yarpaq və gövdəni sirayətlənirlər. Onların fəaliyyəti nəti-cəsində sahib bitkinin orqanları dağılırlar. Sirayətlənmiş reproduktiv orqanlar külli miqdarda istirahət sporlarına çevrilirlər. Bu sporları teliosporlar da adlandırırlar. Teliosporlar səthi strukturuna görə müxtəlif şəkillidir. Onlar müxtəlif ölçülü tikan və ziyillərlə əhatə olunmuşlar. Teliospor cücə-rən zaman promitsel – qısa mitsel borusu əmələ gəlir, promitsel üzə-rində kiçik rəngsiz sporlar, sporidilər yerləşir. Sporidilər cinsi pro-sesdə mühüm rol oynayırlar. Ayrı-ayrı qrupların sporidiləri forma, ölçü, habelə bir teliospordakı saylarına görə fərqlənirlər. Sürmə göbələklərinin mitseli- dikariotikdir, hüceyrəarası yayılır, qaustoriya-ların köməyi ilə hüceyrəyə daxil olur.
Ustilaginales sırası
![Page 11: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/11.jpg)
Sürmə göbələkləri – heterotallikdir: inkişaf tsiklini başa çatdır-maq üçün əks tipli cütləşməyə malik iki mitsel hüceyrəsi və ya spo-ridinin qovuşması tələb olunur. Plazmoqamiya və ya müxtəlifcinsli hüceyrələrin protoplazmalarının qovuşması, adətən teliospor cücər-məsindən sonra başlayır. Plazmoqamiya dikariotik fazaya başlanğıc verir. Dikariotik faza-nın müddəti müxtəlif növlər üçün variasiya edir. Onun əmələ gəlməsi göbələyin sahib-bitkinin toxumalarında parazitlik xüsusiyyətini aşkar edir. Praktiki olaraq hüceyrədaxili mitsel tamamilə dikariotikdir. Dikariofaza karioqamiya ilə başa çatır. Adətən bu proses cavan, yetiş-məmiş teliosporlarda sporəmələgəlmənin başlanğıcında həyata keçir. Beləliklə, formalaşan diploid teliospor ziqotadır və bununla da törədicinin inkişaf tsikli başa çatır.
![Page 12: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/12.jpg)
Ustilaginales sırası
Tilletiaceae fəsiləsi
Tilletia cinsi
T.ca
ries
T.co
ntro
vers
a
T.in
dica
T.se
calis
Urocystis cinsi
U.o
ccul
ta
U.c
epul
ae
Ustilaginaceae fəsiləsi
Ustilago cinsi
U.tr
itici
U.a
vena
e
U.ze
ae
U.n
uda
U.h
orde
i
![Page 13: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/13.jpg)
Ustilago tritici
![Page 14: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/14.jpg)
Ustilago hordei
![Page 15: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/15.jpg)
Ustilago zeae
![Page 16: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/16.jpg)
Ustilago zeae
![Page 17: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/17.jpg)
Ustilago avenae
![Page 18: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/18.jpg)
Ustilago avenae
![Page 19: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/19.jpg)
Ustilago violaceum - sporlar
![Page 20: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/20.jpg)
Ustilago tritici - teliosporlar
![Page 21: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/21.jpg)
Ustilago nuda
![Page 22: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/22.jpg)
Ustilago nuda – sporların uçuşu
![Page 23: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/23.jpg)
Tilletia caries Tul.
![Page 24: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/24.jpg)
Tilletia caries Tul.
![Page 25: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/25.jpg)
Tilletia controversa
![Page 26: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/26.jpg)
Tilletia controversa
![Page 27: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/27.jpg)
Tilletia indica
![Page 28: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/28.jpg)
Tilletia indica
![Page 29: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/29.jpg)
Tilletia indica
![Page 30: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/30.jpg)
Tilletia secalis - teliosporlar
![Page 31: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/31.jpg)
Urocystis occulta
![Page 32: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/32.jpg)
Urocystis occulta
![Page 33: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/33.jpg)
Urocystis occulta - sporları
![Page 34: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/34.jpg)
Urocystis cepulae
![Page 35: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/35.jpg)
Urocystis cepulae
![Page 36: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/36.jpg)
Urocystis cepulae - teliosporlar
![Page 37: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/37.jpg)
Entyloma cinsinə 100-ə yaxın növlər daxildir. Bitkinin yarpaq,
gövdə, çiçək ayaqcıqları, bəzən köklərində ləkə və ya şişlər əmələ
gətirir. Belə ləkə və şişlər ustosporlarla tam dolu olur.
E.camussianum var. pratense növü pişikquyruğu bitkisini yoluxur.
Göbələyin usto-sporları hava cərəyanı, külək, yağış damcıları və axar
sular vasitəsilə ətraf mühitə yayılır və təkrar yoluxmalara səbəb olur.
![Page 38: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/38.jpg)
Entyloma oryzae
Entyloma sp.
![Page 39: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/39.jpg)
Entyloma sp.
![Page 40: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/40.jpg)
Entyloma sp. - sporlar
![Page 41: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/41.jpg)
Bu sinfin göbələklərinin arakəsməli bazidiləri vardır, onlar qalın
divarlı istirahət hüceyrələri- teliosporlardan çıxırlar. Onlarda meyvə
bədəni yoxdur. Urediniomisetlər həşərat və bitkilərin parazitləridir.
Onları Septobasidiales və Uredinales sıralarına bölürlər.
Septobasidiales sırasının növləri yastıcalarda parazitlik edirlər.
Uredinales sırasına mənsub olan göbələklər isə ali bitkilərin obliqat
parazitləridir.
Urediniomycetes sinfi
![Page 42: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/42.jpg)
Septobasidium septobasidioides – Coccoidea yastıcalar
![Page 43: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/43.jpg)
Septobasidium septobasidioides – Coccoidea yastıcalar
![Page 44: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/44.jpg)
Pas göbələkləri mədəni və bir çox yabanı bitkilərin xəstəlik törədiciləridir. Onlar dar ixtisaslaşmış parazitlərdir. Sporların tərki-bində olan piqment kimyəvi quruluşuna görə karotinə yaxındır. Bu piqment sporlara və mitselə cəhrayı – pasvari rəng verir. Sirayətlən-miş bitkilər müxtəlif haşiyəli cəhrayi və ya qırmızı- qonur rəngli yastıcıqlarla örtülü olur. Buna görə də sıraya daxil olan göbələklərin törətdikləri xəstəliklər pas adlanır. Pas göbələklərinin inkişaf tsikli mürəkkəbdir. Onlar üçün bir- birini əvəz edən mərhələ və sportipləri xarakterikdir. Bu proses istirahət sporları adlanan telioyastıcıqların əmələ gəlməsi ilə başa çatır. Bioloji xüsusiyyətlərinə görə onlar sürmə teliosporlarına uyğundur. Pas göbələklərinin endogen mənşəli mitseli sahib bitkinin hüceyrələri arasında yayılır.
Uredinales sırası
![Page 45: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/45.jpg)
Pas göbələklərinin spor tiplərini aşağıdakı şəkildə işarə etmək
qəbul edilmişdir: o- spermaqoni spermasiyalarla, bitkilərdə sira-yət-
lənmə törətmir, lakin cinsi prosesdə iştirak edirlər; I – etsi etsispor-
larla; II – uredinospor tipi (bir neçə nəsil); III – teliospor tipi; IV –
bazidi bazidisporlarla.
İnkişaf tsikli müddətində göbələyin nüvə fazalarının növbə-
ləşməsi həyata keçirilir: haploid, dikariotik və diploid. Haploid faza
bazidi və bazidisporlardan başlayır. Bitkilərin bazidisporlarla yolux-
ması nəticəsində haploid mitsel inkişaf edir və haploid spor tipi –
spermasiya əmələ gəlir. Dikariotik mitseldə dikariotik etsisporlar
qoyulur.
![Page 46: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/46.jpg)
Uredinales sırası
Puccinaceae fəsiləsi
Uromyces cinsi
Melampsoraceae fəsiləsi
Cronartiaceae fəsiləsi
![Page 47: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/47.jpg)
Pas göbələklərinin teliosporları: a – uromises (Uromyces); b – puksiniya (Puccinia); c – fraqmidium (Phragmidium); ç –tranşeliya (Trangschelia); d – kronartium
(Cronartium); e – melampsora (Melampsora)
![Page 48: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/48.jpg)
Puccinia graminis f. sp. tritici – spermaqoni spermasiyalarla
![Page 49: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/49.jpg)
Puccinia graminis f. sp. tritici – uredino uredinosporlarla
![Page 50: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/50.jpg)
Puccinia graminis f. sp. tritici - teliosporlar
![Page 51: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/51.jpg)
Uromyces pisi
![Page 52: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/52.jpg)
Uromyces pisi-sativi
![Page 53: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/53.jpg)
Puccinia dispersa – çovdarda qonur pas
![Page 54: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/54.jpg)
Phragmidium disciflorum – qızılgüldə pas
![Page 55: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/55.jpg)
Gymnosporangium tremelloides
![Page 56: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/56.jpg)
Gymnosporangium tremelloides
![Page 57: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/57.jpg)
Tranzschelia pruni-spinosae
![Page 58: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/58.jpg)
Tranzschelia pruni-spinosae
![Page 59: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/59.jpg)
Melampsora lini
![Page 60: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/60.jpg)
Melampsora pinitorqua
![Page 61: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/61.jpg)
Melampsora pinitorqua
![Page 62: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/62.jpg)
Cronartium ribicola
![Page 63: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/63.jpg)
Cronartium ribicola
![Page 64: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/64.jpg)
Cronartium ribicola
![Page 65: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/65.jpg)
1. Ustilaginomycetes sinfi göbələklərinin bazidiləri nədən əmələ gəlir?
a) qalın divalı spor – ustasporlardan əmələ gəlir
b) xitindən əmələ gəlir
c) qlyukandan və xitindən əmələ gəlir
d) qalın divalı bazidisporlardan əmələ gəlir
e) arakəsməsiz mitseldən əmələ gəlir
Özünü yoxlama üçün mövzuya aid test sualları
![Page 66: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/66.jpg)
2. Sinif təxminən nə qədər cinsi və növü birləşdirir?
a) 20 cins və 100-ə qədər növü
b) 50 cinsə aid olan 1200-ə qədər növü
c) 30 cinsə aid olan 500-dən artıq növü
d) 1 cinsə mənsub 1000-ə qədər növü
e) 100 cinsə mənsub 10000 növü
![Page 67: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/67.jpg)
3. Exobasidiales sırasına mənsub Exobasidium cinsi neçənci ildə və kim tərəfindən ilk dəfə təsvir edilmişdir?
a) 2000-ci ildə rus alimi K.V.Popkova tərəfindən
b) 1876-cı ildə rus alimi M.S.Voronin tərəfindən
c) 1871- ci ildə alman botaniki A.d.Bari tərəfindən
d) 1734-cü ildə fransalı alim L.R.Tülyan tərəfindən
e) 1975 – ci ildə azərbaycanlı alim H.R.İbrahimov
tərəfindən
![Page 68: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/68.jpg)
4. Ustilaginales sırasına mənsub göbələklər bitkilərdə hansı xəstəlikləri törədirlər?
a) sürmə
b) sürmə və pas
c) yalançı unlu şeh və ləkəliklər
d) deformasiyalar
e) pas və unlu şeh
![Page 69: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/69.jpg)
5. Ustilaginales sırasına mənsub göbələklərin sporları necə adlanır?
a) xlamidosporlar, oosporlar
b) piknosporlar
c) teliosporlar
d) konidisporlar
e) kisəsporlar
![Page 70: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/70.jpg)
6. Basidilərin quruluşu və bazidisporların onda yerləşməsi xüsusiyyətindən asılı olaraq, Ustilaginales sırası hansı fəsilələrə bölünür?
a) Ustilaginaceae, Tilletiaceae
b) Peronosporaceae, Moniliaceae, Tilletiaceae
c) Erysiphaceae, Ustilaginaceae
d) Dematiaceae, Pleosporacea
e) Tilletiaceae, Melampsoraceae
![Page 71: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/71.jpg)
7. Ustilaginaceae fəsiləsinə mənsub göbələklərdə bazidilər neçə hüceyrəlidir?
a) 4 hüceyrəli bazidilərdir
b) 1 hüceyrəli bazidilərdir
c) müxtəlif hüceyrəli bazidilərdir
d) 1-2 hüceyrəli bazidilərdir
e) bazidilər hüceyrəvi quruluşa malik deyil
![Page 72: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/72.jpg)
8. Tilletiaceae fəsiləsinə mənsub əsas cinslər hansıdır?
a) Ustilago, Tilletia, Alternaria
b) Tilletia, Plasmopara, Botrytis
c) Tilletia, Urocystis, Entyloma
d) Entyloma, Erysiphe, Colletotrichum, Monilia
e) Melampsora, Urocystis, Entyloma
![Page 73: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/73.jpg)
9. Uredinales sırası göbələklərinin inkişaf tsikli hansı mərhələlərdən ibarətdir?
a) yaz və qış mərhələləri
b) yaz və ya etsi, yay və ya uredino, qış və ya teliomərhələ
c) konidi və mitsel mərhələləri
d) spermaqoni və bazidi mərhələləri
e) uredino və bazidi mərhələləri
![Page 74: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/74.jpg)
10. Uredinales sırası göbələkləri inkişaf tsiklində hansı sporları əmələ gətirir?
a) spermasiyalar, etsi sporlar, uredinosporlar,
teleytosporlar, bazidisporlar
b) spermasiyalar və konidilər
c) etsi sporlar, uredinosporlar
d) teliosporlar, konidisporlar, piknosporlar
e) zoosporlar, uredinosporlar, bazidisporlar
![Page 75: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/75.jpg)
11. Uredinales sırası göbələkləri hansı əsas fəsilələrə bölünür?
a) Ustilaginaceae, Melampsoraceae
b) Puccinaceae, Melampsoraceae, Gronartiaceae,
Phragmidiaceae
c) Erysiphaceae, Gronartiaceae
d) Phragmidiaceae, Peronosporaceae, Erysiphaceae
e) Tilletiaceae, Melampsoraceae, Puccinaceae
![Page 76: Mövzu 1 5 . Kənd təsərrüfatı bitkilərində sürmə və pas](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022061501/568162d9550346895dd360fb/html5/thumbnails/76.jpg)