MODERNİZM

Modernizmin ilk öncüleri ve mimariyi burjuvaziden ayıran 1897’de aralarında Otto Wagner ve Josef Olbrich’in de bulunduğu bir grup mimar ve sanatçı Viyana’da, Viyana Ayrımcıları adını verdikleri bir grup oluşturdular.

Modernizim kavramı geç V. Yüzyılda ortaya çıkmış Latince’de “bugüne özgü” anlamına gelen ‘Modermus’ dan gelmektedir.

“biz sanat ve mimarlığın tarihsel gücünü (Academi, National İnstitü V.b.)

resmi kurumların elinden aldık, bu güç şimdi bizimledir, bizim

birliğimizde bulunmaktadır. Bundan böyle artık ne tüccar ne de devlet

ne de bizim dışımızdaki güçlerin desteğine ihtiyacımız vardır. Artık

sanatın kutsal ışığında yıkanmak isteyenler birliğimize katılıp bizim

normlarımızı kabul etmelidir. Müşterinin değişiklik önerileri, özel

siparişleri, direktifleri kabul edilemez. Her şeyin en iyisini biz biliriz .

mimarinin gelecekteki gerçek yolunu biz görüyoruz.”

İşte modern dönem geçmişin bu normatif değerlerinin yıkılması ile

başlamaktadır. Bu dönemde artık pozitif bilimlere olan inanç, dini,

siyaseti, devleti sorgulamakta ve sınamaktadır.

Toplumsal yaşamda, ahlaki değerler, toplumsal kurallar hepsi

sorgulanmaktadır. Her şeyin neden ve sonuçları sorgulanmaya

başlamıştır.

Buna paralel olarak mimaride ise “biçim işlevi izler” anlayışı etkili

olmaya başlamıştır. Bu anlamda fonksiyon “neden” e karşılık ,

gelirken, formda “sonuç” olmaktadır.

20. Yüzyılın ilk yarısında dünyadaki mimari alışkanlıklar tümüyle

değişmiştir. Bu dönemde, değişim sürecinin merkezinde bugün

genellikle “modern hareket” olarak adlandırdığımız tarihsel olguyu

görürüz.

Söz konusu hareketin başlangıcı 1914’den önceki 10 yıla dayanır;

yaratıcı gücünün en yüksek noktasına 20’li yıların sonlarında ulaşmış,

I.Dünya savaşının ardından ise savaş yıllarının getirdiği büyük boşluğu

doldurmak istercesine gecikmiş bir patlama ile yeniden ortaya

çıkmıştır.

Modern hareketin etkileri, hızla yayılarak bu güne gelmiştir;

endüstrileşmiş dünyanın her köşesine ince yüksek ve parlak bloklarla,

beton taşıyıcıların verdiği görüntülerle ve pencere açıklıklarının yarattığı

noktalı dokuyla taşınmıştır

Yüzyılın mimari devrimi işte böyle ortaya çıkmıştır. Bu dünya tarihindeki

en köklü ve evrensel dönüşümdür. Bu büyük süreçte mimari biçim

sorunları aslnda arka plandadır; teknoloji ve endüstrileşme, büyük

ölçekli planlama ve toplumsal ihtiyaçlara yönelik kitlesel üretim gibi

sorunlar mimarlıktan çok inşaat alanın ilgilendiren konulardır.

Artık geçmişin süslü binalarının karşısında son derece pür bir anlayışla

inşa edilmiş binalar yükselmeye başlamıştır. Bu da Pürist anlayışın

doğmasına neden olmuştur. Ancak Pürist yaklaşımın ustaları olan

Mies, Corbusier ve Alto gibi sanatçılar bir tek akımın Modernizmin

savunucuları oldukları halde her birinin kişisel üslupları olmuştur.

-Le Corbusier: (1887-1965)

Sanatçı özellikle Behrens’le birlikte I. Dünya Savaşı yıllarında inşa

edilen ilk konut tasarımlarında etkili olmuştur. Savaş sonrasında

Amédéé Ozenfant’la birlikte yakında doğacağını his ettikleri Kübizme

matematiksel bir içerik kazandırmak üzere Pürizm hareketini

başlatmışlardır.

1920’de mimarlık üzerine yazılar yazmaya başlamış, makaleleri

1923’de basılan “Bir Mimarlığa Doğru” adlı kitapta bir araya

getirilmiştir. Le Corbusier’in mimari başarısının özetlemek gerekirse

Modern mimarlığı tümüyle tersine döndürmüş ve baş aşağı etmiştir.

Kendinden öncekiler deneysel mühendislikten ve endüstriyel

İnşaatdan kaynaklanan kaousu denetim altına almışlar ve bunu klasik

ilkeler göre tasarlmış ve bir çerçeveye oturtmuşlardır. Le Corbusier

ise bu çerçeveyi kırmış ve endüstriyel biçimlerin özgün hatta

yadırgatıcı diline konuşma olanağı tanımıştır

Bunu de yeni düzenleme çizgileri adını verdiği bir yöntem uygulamıştır.

Le Corbusier bu yolla Alberti ve Palladio’nun yapıtlarına temel oluşturan

Rönesans’a özgü bir denetim anlayışını tekrar tasarıma getirmiştir.

Buna göre; mimarlıkta uyumlu ilişkiler ancak mekan biçimleri, duvar

açıklıkları ve yapıdaki diğer tüm öğeler belli oranlar gözetilerek

tasarlandığında kurulabilir, bu oranlar ayrıca yapıda kullanılan diğer

oranlarla da ilişki içinde olmalıdır.

Sanatçı için uyumlu olanın sergilenmesi her zaman önem taşımıştır. II.

Dünya savaşının ilk yılarında “Modulor” adını verdiği bir sistem

kurmuştur. “Modulor” modül (ölçü birimi) ve section d’or (altın kesim)

sözcüklerinden oluşmaktadır.

Modulor; mutlak bir geometriye dayanan ve bir boyutlar bütünü

oluşturan mekan ölçü sistemidir.

1920’lerde yeni bir çağın başladığnı bildiren Le Corbusier , Endüstri

çağının gerektirdiği yeni estetik değerlerin oluşmasına çaba

harcamıştır. Bu estetik değerleri Pürizmin saf, yalın birincil geometrik

formlarda bulmuştur.

Le Corbusier’nin güzelik anlayışı Platon’unkiyle bağdaşır; bu açıdan

kökleri Antikiteye kadar gider: bu anlayış, klasik olarak adlandırılabilir.

Esas olarak üzerinde durulan konu yalınlıktır.

Buna göre Pürizm; her türlü karışıklıktan, dekorasyondan uzak, saflık, arınmışlık ve yalınlık gibi özellikleri içermektedir ve mimarlıkta esas olarak birincil soyut gometrik formlarla ifade edilirler (küp, küre, silndir v.b.).

Bu formlar evrensel formlardır dolayısıyla bu formarla yapılan tasarımlar da evrensel olacaktır. Böylece Pürizm, Rasyonalizme yol açıyor ve giderek “Uluslararası Mimarlık” akımını doğuruyordu.

Citrohan Evi (1920)

Villa Savoye (1929-1931)

Marsilya Toplu konut Binası (1945-1952)(Brütalis bir anlayışla inşaa edilmiştir)

Ronchamp Katedrali

(1950-1953)

(Dışavurumcu bir anlayışla inşa

edilmiş)

-Mies Van Der Rohe

Le Corbusier’in savunduğu Pürist-Rasyonel anlayışı, tasarımcı daha da ileri götürmüştür. Mekanı, total bir mekan olarak ele almış ve binayı

tek bir dikdörtgen prizmadan oluşan mekan şeklinde ifade edecek şekile getirmiştir.

Tasarımcı kendi mimarlığını “Az Çoktur (les is more) ile açıklamaktadır. Ona göre mimari kompozisyonlar, mümkün mertebe yalın, az, saf elemanlarla yaratılmalıdır.

Tasarımcı eserlerinde dikdörtgen prizmatik formları gayet yalın, saf bir

biçimde kullanmış ve bu konudaki fikrini şöyle açıklamıştır;

“ Biz formal problemlerle uğraşmayı red ediyor, fakat sadece binanın

problemleriye uğraşmayı kabul ediyoruz”

Tasarımcı bu söylemi iel tümdengelim metodunu uyguladığını

vurgulamaktadır.Tamamen saf yalın cam kutular tasarımcının mimari

dilini oluşturmaktadır.

Barselona-Alman

Pavyonu(1929)

Tugendhat Evi (1930)

Sagram Büro Binası (1958)

Lake Shor Dreiv Ap

Berlin National Galeri

-Frank Lloyd Wright:

“İç ve dış mekan diye iki ayrı mekan yoktur.... içinde yaşadığmız mekan

dışarıya çıkabilmeli, dış mekanla serbestçe birleşebilmelidir....”

Tasarımcı, iç mekanı kapalı bir kutu olarak tanımlamakta ve bundan

kurtulunması gerektiğini savunmaktadır. Bu kapalılık ortadan kalkmadığı sürece, hakiki mekanı doğa ile bütünleştirmeye imkan

yoktur demektedir.

Kutudaki bu kapalılığın en çok dikey elemanların birleşme yeri olan

köşelerde olduğunu savundu ve ilk olarak KÖŞELERİ açmıştır

Diğer bir dış mekan –iç mekan ilişkisini kurma eylemi ise ilişkiyi

güçlendirmek için dikey elemanları iç çekmek olmuştur.

Tasarımcıya göre çatının ayırıcı değil birleştirici bir özelliği vardır.

Bunun için diğer elemanlardan kurtulup serbestce uzanabilmeli ve

mekanı dışarıya taşıya bilmelidir.

Tasarımcı mekanı bu şekilde parçalayarak organik mimariyi

savunmuştur ve organik mimariyi şu şekilde tanımlar;

“Bütünün parçasıyla ilişkisi neyse, parçanın bütünle ilişkisi odur.

Dolayısıyla organiğin esas anlamı bütüncül olarak var olan şeydir”

Şelale Evi (1936)

Robie Evi (1908-1909)

Guggenheim Müzesi (1943-1959) (Dışavurumcu bir anlayışla inşa edilmiş)