MODELE ORESH

7/22/2019 MODELE ORESH

1/13

Tema:Alkenet, struktura dhe emrtesa

Objektivat:

N fund t ors s msimit nxns/i,-ja duhet t jet n gjendje:

- T prcaktoj strukturn e alkeneve dhe tipin e hibridizimit t tyre;

- t analizoj n mnyr t krahasuar parametra t alkaneve dhe alkeneve;- t emrtoj prbrje t alkeneve kur sht dhn struktura dhe t ndrtoj strukturn kur sht

dhn emri.

Mjetet: Teksti, modele t strukturave t alkeneve (t cilat mund t ndrtohen fare leht, duke

prdorur topa t vegjl plasteline pr atomet e karbonit dhe atomet e hidrogjenit dhe fije shkrepse

pr lidhjet midis tyre) etj.

Struktura e msimit:

Fazat e strukturs Strategjit msimore Kohzgjatja e veprimtaris Organizimi i nxnsve

P Parashikimi me an ttermave

5 Grupe t mdha

nxnsish

N Veprimtari e leximit tdrejtuar (VLD)

30 Grupe me nga 3 deri

n 5 nxns.

P Tabela e koncepteve 10

Zhvil l imi i msimi tParashikimi: (Parashikimi me an t termave)N kt stad msuesi paraqet n drras termat: Alken, CnH2n, dehidrogjenizim i alkaneve, lidhje

dyfishe midis atomeve t karbonit. M pas klasa ndahet n grupe, t cilave u jepet detyra pr t br

sa m shum parashikime me termat e shnuar.

Faza quhet e suksesshme n qoft se nxnsit parashikojn q dehidrogjenizimi i alkaneve (pra

largimi i hidrogjenit), on n prftimin e alkeneve, t cilt kan lidhje dyfishe. Pra, nga formula

CnH 2n+2 me dehidrogjenizim marrim formuln CnH2n.

Realizimi i kuptimit:(Veprimtari e leximit t drejtuar, VLD)

N kt stad, i cili mund t zgjas rreth 30, msuesi u krkon nxnsve t hapin librat dhe t

fillojn t lexojn paragraft e tekstit; bhet lexim me ndalesa.Mbasi nxnsit lexojn paragrafin e par, shtrohen pr diskutim pyetjet n vijim:

Pyetje1: Si mund ta marrim formuln e alkeneve CnH2n duke u nisur nga formula e alkaneve CnH

2n+2?

Nxnsi 1: Duke ditur q n strukturn e alkeneve karbonet realizojn lidhje dyfishe me njri-

tjetrin, mund t ndodh q dy nga atomet karbon tek nj alkan, njrn nga lidhjet e tyre me atomin

hidrogjen ta realizojn me njri-tjetrin me nj lidhje t dyt. Kshtu, formula e alkeneve do t jet

CnH 2n.

Pyetje 2: Si mendoni ju, a mund t thuhet q alkenet jan hidrokarbure t ngopur?

Nxnsi 2: Nuk mund t themi q alkenet jan hidrokarbure t ngopur, sepse ata kan m pak

hidrogjene se alkanet, pra alkenet jan hidrokarbure t pangopur.


2/13

Lexohet paragrafi tjetr dhe shtrohen pyetjet e mposhtme pr diskutim:

Msuesi:- Sa lidhje sigma formon atomi i karbonit, i cili prmban lidhjen dyfishe tek alkenet?

Nxnsi 3:- N qoft se marim si shembull etenin, shohim q atomi i karbonit formon tri lidhje

(sigma), dy me hidrogjenet dhe nj me atomin tjetr t karbonit dhe nj lidhje .

Msuesi:- Si mund t gjykojm pr tipin e hibridizimit tek alkenet, duke u nisur nga lidhjet sigma t

atomit t karbonit?Nxnsi 4:- Duke u nisur nga lidhjetmund t gjykojm pr orbitalet hibride. Duke qen se kemi

3 lidhje sigma, ather kemi tri orbitale hibride pra, karboni tek alkenet i sht nnshtruar

hibridizimit sp2.

Msuesi:- Duke u nisur nga mbulimi i orbitaleve, si mendoni ju, cila nga lidhjet do t jet m e

fort, lidhja (pi) apo lidhja (sigma)?

Nxnsi 5:- Lidhjet (pi) jan m t dobta se lidhjet (sigma), sepse mbulimi ansor i orbitaleve

2pz sht m i cekt n krahasim m mbulimin q ndodh sipas drejtimit t boshtit (formimi i lidhjes

).

Kalohet n leximin e paragrafve t tjer. Shtrohen pyetjet t tjera pr diskutim.

Reflektimi: Organizues grafik (tabela e koncepteve)Gjat ksaj faze bhet prforcimi i njohurive. Msuesi u krkon nxnsve t plotsojn nj tabel, e

cila duhet t ket pamjen n vijim.

Tipi i lidhjes Struktura Rrotullimi Hibridizimi Formula

Alkanet Njfish C-C Tetraedrike I lir sp3 CnH2n+2

Alkenet Dyfish C=C Trigonale I penguar sp2 CnH2n

Mjete msimore n kimi

Disa nga mjetet msimore m t rndsishme n msimin e kimis jan:- Tabela periodike me perioda t gjata

- Modeli i atomit

- Tabel e ndryshimit t periodicitetit

- Tabel e tipeve t lidhjeve kimike

- Modele t formave gjeometrike t molekulave

- Modele t hibridizimit

- Tabel prmbledhse pr grupet funksionore n prbrjet organike

- Model i elementit galvanik

- Model i aparatit t elektrolizs

KIMI 10

Tema :Elektronegativiteti dhe karakteri i lidhjes kimike

Objektivat:

N fund t ors s msimit nxns/i,-ja duhet t jet n gjendje:

- T argumentoj se si do t ndryshoj karakteri i En, n grupe dhen perioda;

- t bj shpjegimin e tipit t lidhjes kimike duke prdorur konceptin e En.

Fjal kye: elektronegativitet (En), afria pr elektronin (A), energji jonizimi (I), rreze (R).

Mjetet: Tabel periodike, tekst etj.


3/13

Struktura e msimit

Fazat e

strukturs

Strategjit msimore Kohzgjatja e

veprimtaris

Organizimi i nxnsve

P Di/Dua tdi/Msova 10 Tgjithnxnsit

N Di /Dua tdi/Msova 25 Me grupe tvogla

P Organizues grafik 10 Me grupe tvogla

Zhvil l imi i msimi t

Parashikimi: (Di /Dua t di/Msova)Msuesi ndrton n drrasn e zez tabeln e mposhtme Di/Dua t di/Msova. Ai u drejton

nxnsve disa pyetje me an t s cilave shqyrtohen informacione nga msimet e kaluara, t cilat

lidhen me msimin e ri. Kjo faz zgjat rreth dhjet minuta. Kshtu msuesi drejton pyetjet:

- Si ndryshon rrezja n grupet e tabels periodike, duke kaluar nga lart posht?

- Si ndryshon rrezja n grupet e tabels periodike, duke kaluar nga e majta n t djatht?

- Si formohet lidhja kovalente dhe si klasifikohet ajo?

- Si e klasifikojm lidhjen kovalente?

Ndrtohen pyetje dhe pr afrin pr elektronin dhe pr energjin e jonizimit. Nxnsit vendosin

prgjigjet prkatse n tabel n zrin Di.

Di Dua t di Msova

N grupet A rrezja nga lart

posht zmadhohet, afria

pr elektronin zvoglohet,

energjia e jonizimit zvoglohet.

N perioda nga e majta n

t djatht, rrezja zvoglohet,

energjia e jonizimit rritet dhe

afria pr elektronin rritet.

Pra, rrezja sht n prpjestim

t zhdrejt me kto dy

parametra.

Lidhja kovalente e pastr.

Lidhja kovalente polare.

Lidhja jonike.

Ndrtimi i kuptimi t:(Di /Dua t di/Msova)

N stadin e par t ksaj faze e cila zgjat 15 msuesi u jep nxnsveinformacionin q En = A+I

dhe u krkon atyre t arsyetojn pr ndryshimin e En (duke u nisur nga ndryshimi i rrezes ,

energjis s jonizimit dhe afris pr elektronin), n grupe dhe n perioda t tabels periodike.Nxnsit duhet t mbushin kolonn e dyt t tabels me pyetje mbi ndryshimin e En.


4/13

Di Dua t di Msova


posht zmadhohet, afria prelektronin zvoglohet dhe

energjia e jonizimit zvoglohet.

N perioda nga e majta n t

djatht, rrezja zvoglohet,




t zhdrejt me kto dy

parametra.

Lidhja kovalente e pastr.

Lidhja kovalente polare.Lidhja jonike.

Si ndryshon elektronegativiteti

n grupe?Si ndryshon En n perioda?

Si lidhet ndryshimi i

elektronegativitetit me

karakterin e lidhjes kimike?

Kur nj lidhje e quajm

kovalente t pastr, kur e

quajm kovalente polare dhe

kur e quajm jonike, duke u

nisur nga En?

N stadin e fundit t fazs s realizimit t kuptimit, nxnsit duhet t mbushin kolonn e fundit me

njohurit q morn rreth ndryshimit t En dhe ta prdorin kt koncept pr t gjykuar mbi

karakterin e lidhjes kimike. Kjo faz mund t zgjas 10.

Msuesi:

-Sapo tham q E= A+I. Si mendoni se do t ndryshoj ky parametr n perioda? N grupet A?

Nxnsi 5:

Duke qen se En=A + I, dhe afria pr elektronin nga e majta n t djatht rritet dhe En do t

rritet. N kt mnyr vazhdohet dhe me konceptet e tjera.N fund t fazs s realizimit t kuptimit tabela DDM duhet t ket pamje dhe nxnsit duhet t

ken arritur vet n konkluzionin se elementi m elektronegativ i tabels sht fluori, kurse ai m

elektropozitiv sht franciumi. M pas duke u nisur nga diferencat midis vlerave t

elektronegativitetit arrihet n konkluzionet pr tipat e lidhjeve kimike, t cilat pasqyrohen n tabel.

Di Dua t di Msova


posht zmadhohet, afria pr

elektronin zvoglohet dhe

energjia e jonizimitzvoglohet.

N perioda nga e majta n t

djatht, rrezja zvoglohet,




t zhdrejt me kto dy

parametra.Lidhja kovalente e pastr

(jopolare).

Lidhja kovalente polare.Lidhja jonike.

Si ndryshon

elektronegativiteti n grupe?

Si ndryshon En n perioda?

Si lidhet ndryshimi ielektronegativitetit me

karakterin e lidhjes kimike?

Kur nj lidhje e quajm

kovalente t pastr, kur e

quajm kovalente polare

dhe kur e quajm jonike,

duke u nisur nga En?

Duke qen se En=A + I

A n nj period, nga e majta n t

djatht rritet dhe En do t rritet.

N grupe, A zvoglohet nga lartposht, En do t zvoglohet (sepse

jan n prpjestim t drejt).

Gjithashtu i njjti arsyetim edhe

pr I (energjin e jonizimit).

Nj lidhje sht kovalente e pastr

kur diferenca e En sht nga 0-0.4.

Lidhja sht kovalente polare kur

diferenca e En sht nga 0.5-1.7.Lidhja sht jonike kur diferenca e

En sht > 1.7


5/13

Prforcimi:(Organizues Grafik)

Msuesi n kt faz t prforcimit t njohurive, e cila mund t zgjas rreth 10 minuta, e ndan

klasn n grupe dhe u krkon nxnsve t krijojn nj hart, se si mund t lidhen konceptet qmsuan me njri-tjetrin, sikurse paraqitet n vijim:

KIMIA 10

TEMA: EVOLUCIONI I MODELIT T ATOMITObjektivat: N fund t ors s msimit nxnsi/ja:

prgjithson se idet mbi modelin e atomit nuk kan qen gjithmon t njjta dhet pandryshueshme (niveli i I).

prshkruan prpjekjet e vazhdueshme t shkenctarve pr perceptimin e modelitt atomit ( niveli i I)

shpjegon eksperimentin e Radhrfordit, sipas t cilit shpjegohet struktura ebrendshme e atomit.( niveli i II)

krahason modelet e atomit sipas Tomsonit, Radhrfordit dhe Borit ( niveli i III).dallon modelin e atomit sipas Borit. (niveli i II)bn nj prmbledhje me argumente q vrtetojn se atomi sipas Borit sht m I qndrueshm se

atomi sipas Radhrfordit dhe Tomsonit. ( niveli i III).

Elektronegativiteti

Lidhja kovalente

polare

Lidhje kovalente

jopolare

Lidhje jonike

Metal + Jometal

Formohen jone

Diferenca e En

> 1.7

Midis atomeve t

ndryshme

ift elektronik i

s ostuar

Diferenca e

En 0.5-1.7

ifti i elektroneve

n mes t lidhjes

Midis atomeve t

njjta

Diferenca e

En 0-0.4


6/13

Struktura e msimit

Fazat Metodat Veprimtarit Organizimi

Parashikimi D.D.M. Prmbledhje e asaj ka

dim deri tani.

Pun n grup. Klasa ndahet

n tre grupe.

Ndrtimi i njohurive D.D.M. Diskutimi i ideve

Plotsim i njohurive.

Shpjegimi i njohurive t

reja.

Secili nga grupet prpunon

t

dhna, vetm pr njrin

nga

modelet atomike.

a) sipas Tomsonit.

b) sipas Radhrfordit.

c) sipas Borit.

Prforcimi Prmes harts s

koncepteve.

Prmbledhje e

njohurive t reja n nj

hart koncepti.

Nxnsi dhe msuesi.

KIMI 11

TEMA 1.1: KARAKTERISTIKAT PRGJITHSHME T ELEMENTEVE TGRUPIT IAObjektivat: Ne fund te ores se mesimit, nxenesi/ja duhet te jete ne gjendje: Te pershkruaje karakteristika te pergjithshme te elementeve te grupit IA.

Te shpjegoje shkaqet e aktivitetit te larte kimik te metaleve te grupit IA.

Te hartoje nje organizues grafik, ku te paraqesin konceptet kryesore per metalet e grupit IA.

Konceptet kryesore: Metale alkaline, elemente s, elektron valentor, rreze atomike, potencial ijonizimit, veti reduktuese, oksid bazik, baze etj.

Mjetet: Tabele periodike, lapsa me ngjyra, shkumesa me ngjyre, tabak letre, tabela e zeze. Struktura e mesimit

Fazat e struktures Metodat Veprimtarite e

nxenesve dhe koha

Organizimi i

nxenesve

Parashikimi D.D.M Diskutim i ideve

(35)

Te gjithe nxenesit

Ndertimi i njohurive D.D.M

Perforcimi Harte koncepti Nxitje per te

zhvilluar te gjykuarinpermbledhes (10)


7/13

ZHVILLIMI I MSIMITParashikimi:Di /Dua te di/MesovaMesuesi/ja nderton tabelen e meposhtme ne derrasen e zeze. Nxenesit ndahen ne grupe pune.

Grupet e punes punojne me tabaket e letres dhe lapsat me ngjyra mbi tavolinat e tyre te punes.

Mesuesi/ja punon ne tabelen e zeze duke perdorur shkumesat me ngjyra dhe ne bashkepunim me

nxenesit mbushin kolonen Di, duke evokuar informacionet nga mesimet e kaluara, te trajtuara ne

lenden e kimise berthame klasa X. Si p.sh.: ndryshimin e rrezes, energjise se jonizimit dhe afria per

elektronin. Gjithashtu, evokohen dhe konceptet per formulen elektronike, numrin e elektroneve ne

nivelin e jashtem etj. Kjo faze zgjat rreth dhjete minuta.

DI DUA TE DI MESOVA

1.Simbolet e elementeve te

grupit IA: Li, Na, K, Rb, Cs, Fr.

2.Te shkruaj formulat elektronikete tyre, p.sh. Na: 1s22s2p63s1

3.RLi < RNa < RK < RRb < RCs

< RFr.

4.Vetite reduktuese rriten nga

Li Fr.

5.Kane nje elektron valentor.

6.Formojne kation me ngarkese

+1.

Ndertimi i njohurive:Di /Dua te di/MesovaNe stadin e pare te kesaj faze, e cila nga 25 qe eshte e gjithe faza, zgjat 15 mesuesi/ja ju

kerkon nxenesve qe te mbushin kolonen e dyte te tabeles me pyetje rreth ceshtjeve ne fjale.

Me pas ajo ju jep nxenesve informacionin per gjendjen ne natyre, vetite fizike dhe kimike

dhe perftimin e metaleve te grupit IA. Ne kete faze tabela duhet te kete formen:

DI DUA TE DI MESOVA



2.Te shkruaj formulat elektronike

te tyre, p.sh. Na: 1s22s2p63s1


< RFr.


Li Fr.



+1.

1. Pse ndryshon rezja,

potenciali i jonizimit, vetite

reduktuese etj., nga LiFr.

2. Si ndertohen rrjetat

kristalore te tyre.

3. Ceshte reja elektronike?

4. Pse e percjellin rrymen

elektrike?

5. Pse vetite oksiduese te

joneve zvogelohen nga

Li+ - Fr+

6. Cilat jane vetite fizike e

kimike te tyre?

7. Si perftohen dhe ku perdoren

ato?

Ne stadin e fundit te fazes se realizimit te kuptimit, nxenesit duhet te mbushin kolonen e


8/13

fundit, me njohurite qe mesuan rreth elementeve te grupit te pare. Kjo faze mund te zgjase

10. Ne fund te fazes se realizimit te kuptimit tabela DDM duhet te kete kete pamje:

DI DUA TE DI MESOVA



2.Te shkruaj formulat elektronike

te tyre, p.sh. Na: 1s22s2p63s1


< RFr.


LiFr.



+1.

1. Pse ndryshon rezja,

potenciali i jonizimit, vetite

reduktuese etj., nga LiFr.

2. Si ndertohen rrjetat

kristalore te tyre.

3. Ceshtereja elektronike?

4. Pse e percjellin rrymen

elektrike?

5. Pse vetite oksiduese te

joneve zvogelohen nga

Li+ - Fr+6. Cilat jane vetite fizike e

kimike te tyre?

7. Si perftohen dhe ku perdoren

ato?

1. Msova ndrtimin e

rrjeteve kristalore t

metaleve.

2. Elektronin valentor,

numrin

e oksidimit, strukturn e

jonit.

3. Kto metale jan nga m

aktivet, n krahasim me

metalet e tjera t sistemit

periodik.4. Shkaqet e aktivitetit kimik

t tyre, si dhe veorit e

litiumit.

5. Oksidet e tyre kan veti

bazike t theksuara.

6. Rrugn e prftimit

industrial t Na dhe

prdorimet e tyre.

Perforcimi:Harte konceptiMesuesi/ja ne kete faze te riperforcimit te njohurive, e cila mund te zgjase rreth 10 minuta, ju

kerkon grupeve te punes te kompozojne nje harte se si mund te lidhen konceptet qe mesuan.

Me pas mund te coje nje nxenes ne tabele dhe ai te vizatoje harten e koncepteve per elementin

qe ka zgjedhur secili grup pune merr ne analize nje nga elementet: Li, Na, K, Rb, Cs.

Na

metal i

but

Reduktues

Valenca

I

Formula

elektronike1s22s2p63s1

Numri i

oksidimit

0, +1


9/13

Vlersimi i nxnsve:

Nxenesit vleresohen per: Argumentet q japin pr shpjegimin e aktivitetit kimik t lart t metaleve t grupit IA. Aftsin e tyre pr t gjeneruar mbi bazn e koncepteve t njohura disa nga veori t

prgjithshme t elementeve t ktij grupi.

Shprehit e puns n grup. Interpretime, prfundime, prgjithsime, krahasime brenda elementeve t grupit IA.

TEMA 7.3: PARACETAMOLI DHE PRDORIMI I TIJObjektivat: Ne fund te ores se mesimit, nxenesi/ja duhet te jete ne gjendje:

Te identifikoje disa nga vetite fizike me te rendesishme te paracetamolit. Te pershkruaje mekanizmin e veprimit te t ne organizem.

Te gjykoje duke krahasuar per efikasitetin e paracetamolit ndaj aspirines.

Konceptet kryesore: struktura e paracetamolit, veti fizike te t, mekanizmi i veprimit,dozimi, mbidozimi dhe efektet anesore te pracetamolit.

Mjetet: Librat, fletore, flete te fotokopjuara per cdo dyshe nxenesish etj.

Struktura e msimit

Fazat e struktures Metodat mesimore Veprimtarite e nxenesve

dhe koha

Organizimi i nxenesve

Parashikimi Diskutim per

njohurite

paraprake (Rendit,

Kerko, Sheno,

Meso)

Diskutim i ideve (5) Te gjithe nxenesit

Ndertimi i njohurive Pyetja sjell pyetjen Te lexuarit nderveprues

(30)

Grupe ne dyshe

Perforcimi Diagrami i Venit Paraqitja grafike e

informacionit(10)

Te gjithe nxenesit

ZHVILLIMI I MSIMITParashikimi:Diskutim per njohurite paraprake (Rendit, Kerko, Sheno, Meso)Qe nje ore me pare ju eshte lene detyre nxenesve qe te gjejne te dhena te ndryshme per

paracetamolin.

Ne fillim te kesaj faze mesuesi/ja shenon pyetje te ndryshme ne derrasa, si p.sh.:

Cilat jane vetite fizike te paracetamolit?

Cili eshte perdorimi dhedozimet e t? A mund te kemi efekte anesore nga perdorimi i paracetamolit?

Nxnsit diskutojn duke renditur t gjitha njohurit q kan marr pr paracetamolin.


10/13

Ndrtimi i nj ohur ive: Pyetja sjell pyetjen

Gjate kesaj faze mund te perdoret teknikaPyetja sjell pyetjen. Pyetjet qe jane te formuluara qe

me pare ju jepen nxenesve. Mesuesi/ja mund te drejtoje disa pyetje, si: Cili eshte mekanizmi i veprimit te paracetamolit?

Nxenesve ju lihet kohe qe te lexojne informacionin ne liber dhe me pas ata ju pergjigjen pyetjeve

duke zbatuar tekniken e meposhtme.

Per cdo pyetje te dhene ata duhet te mbushin kolonat perkatese sipas specifikes se kolones.

+ =

Shtrohet pyetja tjeter, e cila mund te jete:

Cilat jane perdorimet dhe dozimet e paracetamolit?Perdoret e njejta metode per tju pergjigjur edhe kesaj pyetje dhe te gjitha pyetjeve ne vazhdim.

1.Ku tretet paracetamoli?

Paracetamoli eshte nje substance ne trajten e pluhurit te bardhe, i cili tretet ne uje, ne alkool, ne

aceton, ne glicerol, ne kloroform dhe ne metanol.

2.Pershkruani mekanizmin e veprimit te paracetamolit ne organizem.

Baza e mekanizmit te veprimit te paracetamolit eshte veprimi i t selektiv ne tru. Ai frenon

veprimin e enzimes ciklooksigjenze COX3, e cila gjendet ne tru dhe ne palcen kurrizore.

Gjithashtu duke frenuar veprimin e kesaj enzime, qeteson dhimbjet dhe ul ethet. Paracetamolinuk vepron mbi COX1 dhe COX2 (dy enzima te tjera) dhe keshtu ai nuk sherben si

antiinflamator dhe per kete, nuk shkakton efekte anesore gastrointensinale.

Pyetja: Cfare darreth ketinformacion?

Cfare pomesoj?

Cfare ndodh:Marredheniashkak pasoje

Cili eshtemekanizmi

i veprimit

te

paracetam

olit?

Paracetamoli

ul

temperaturen

dhe

qeteson

dhimbjet

Paracetamoli

ka nje veprim

selektiv ne

tru. Ai frenon

veprimin e

enzimes

ciklooksigjen

ze

COX3,

e cila gjendet

ne trudhe ne palcen

kurrizore.

Frenon veprimin

e

COX

3qetesondhimbjet, ul

ethet. Duke mos

vepruar mbi

COX1 dhe

COX2, ai nuk

sherben si

antiinflamatordhe per pasoje

nuk shkakton

efekte anesore

gastrointensinale


11/13

3.Ne cilat raste mund te perdoret paracetamoli si analgezik?

Paracetamoli mund te perdoret per te qetesuar dhimbjet e ndryshme trupore, perfshire dhimbjen e

kokes, dhimbjen e muskujve dhe te kyceve, dhimbjen e shpines dhe dhimbjeve menstruale.

4.Cilat jane efektet anesore te paracetamolit?

Paracetamoli mund te kete efekte anesore vetem nese merret ne menyre te rregullt per nje kohe

shume te gjate. Ne kete rast te personat qe e marrin mund te shfaqen akne te lekures (pucrra),

crregullime te gjakut dhe fryrje te pankreasit.

5.Pse mbidozimi i t eshte i rrezikshem?

Mbidozimi me paracetamol sjell nje sere efektesh negative. Ai eshte shume i rrezikshem per

melcine etj. Mbidozimi i paracetamolit (si cdo medikament tjeter) mund te jete shume problematik

deri dhe vdekjeprures.

Perforcimi:Diagrami i Venit

Per fazen e perforcimit mund te perdorim diagramin e Venit. Mund te ndertohen dy rrathe

(ose dy kuadrate), te cilet mbivendosen me njeri-tjetrin dhe u kerkohet nxenesve te japin te

perbashketat dhe te vecantat e paracetamolit dhe te aspirines.

Paracetamoli Te perbashketat midis

aspirinesdhe paracetamolit

Aspirina

- Nuk ka veprim

antiinflamator.

- Nuk ka efekte anesore

gastrointestinale.

- Kane mekanizma te

ndryshme veprimi ne

organizem.

- Te dy perdoren si analgezik

dhe antipiretik.

- Jepen pa recete.

- Kane efekte anesore, sidomos

kur ka mbidozime.

- Ka efekt antiinflamator.

- Ka efekt antipllakezor.

- Perdorimet me doza te vogla

te saj zvogelojne rrezikun per

goditjes e zemres.

- Ka efekte gastrointensinale.

ParacetamoliAspirina

T

prbas

hktat


12/13

TEMA 7.2: SINTEZA E ASPIRINS (ACIDI ACETIL SALICILIK)Objektivat: Ne fund te ores se mesimit nxenesi/ja duhet te jete ne gjendje:

Te identifikoje reagjente kryesore te cilat jane te domosdoshem per sintezen e aspirines.

Te sintetizoje aspirinen ne laborator.

Te argumentoje disa nga vetite e aspirines.

Konceptet kryesore: sinteze, grup funksionar, reaksion esterifikimi etj.Mjetet: Acidi salicilik, acid acetik, acid sulfurik, balon 100 ml, banje uji, tub testimi, shufer

perzierese, termometer, burim gazi, letra te medha format, lapustila etj.

Struktura e mesimit

Fazat estrukturs

Metodat msimore Veprimtarit enxnsve dhe koha

Organizimi inxnsve

Parashikimi Parashikimi me termaparaprak

Zhvillimi i fjalorit (5) T gjith nxnsit

Ndrtimi i

njohurive

Sinteza n laborator e

aspirins

Ndrtim i shprehive

laboratorike (25)

Grupe n dyshe

Prforcimi Kubimi Diskutim i ideve (15) Pun me grupe

ZHVILLIMI I MSIMITParashikimi:Parashikimi me terma paraprakeGjate kesaj faze mesuesja jep ne derrase termat acid salicilik, acid acetik, anihidrid acetik,

reaksion esterifikimi etj. dhe kerkon nga nxenesit te japin sa me shume informacione per keta

terma. Ne fund te fazes, nxenesit duhet te kene shkruar dhe reaksionin e bashkeveprimit te

acidit salicilik me anhidridin acetik qe si produkte perfundimtare ka acidin acetilsalicilik (aspirinen)

dhe acidin acetik.

Ndertimi i njohurive: Sinteza ne laborator e aspirinesNe kete faze mesuesi/ja i ndan nxenesit ne grupe treshe dhe duke ndjekur proceduarat e faqes

134 (te librit te nxenesit) i jep kohe te mja_ueshme per te zhvilluar sintezen e aspirines nelaborator (ne kushte ku reagjentet mund te jene me pakice, kjo pune mund te zhvillohet dhe

demonstrative).

Prforcimi:KubimiNe kete faze mund te perdoret metoda e kubimit, ku ne faqet e nje kubi te jene te shkruara:

Pershkruaje, Krahasoje, Shoqeroje, Analizoje, Zbatoje dhe Argumentoje, qe te shoqerohen me

pyetje te ndryshme (kubat prej letre mund te jene te pergatitura qe me pare nga nxenesit ose

gjashte pyetje qe korrespondojne dhe me gjashte stadet e vendosura ne faqet e kubit mund te

shenohen dhe ne derrase dhe nxenesit te fillojne dhe te argumentojne pergjigjet e tyre).

Keshtu ne faqet e kubit, qe nxenesit mund ti kene perpara ose ne derrasemund te jene shkruar

pyetjet:Pershkruaje:Nxenesi/ja duhet te pershkruaje tipin e reaksionit me ane te te cilit u formuaaspirina.


13/13

(Pergjigje: Reaksioni i formimit te aspirines eshte nje reaksion esterifikimi.)

Krahasoje: Duhet ta krahasoje me ke ngjason dhe me ke ndryshon ky produkt.(Pergjigje: Ngjason me paracetamolin dhe ndryshon nga ai nga veprimi ne organizem.)

Shoqeroje: Cfare i shkon ne mendje kur po sintetizonin aspirinen?

(Pergjigje: Pergjigje e lire nga nxenesit.)Analizoje:Nga cilat struktura eshte ndertuar perberja qe kane sintetizuar?(Pergjigje: Nga struktura e benzenit, nga grupi karboksilik dhe nga nje derivat i acideve

karboksilike.)

Zbatoje: Per cfare mund te perdoret kjo perberje?(Pergjigje: Kjo perberje mund te perdoret si antipiretik, antiinflamator, ka efekt antitrombotik

etj.)

Argumentoje: Duke u nisur nga struktura e aspirines argumentoni se cfare produktesh do tejape ajo ne trup kur hidrolizohet.

(Pergjigje: Kur kjo strukture hidrolizohet ne trup, nuk eshte gje tjeter vecse rasti i reaksionit

te hidrolizes se nje esteri, por duke qene se aspirina eshte nje ester i vecante, ne kete rast nuk

do te marrim dy alkoole, por do te marrim nje alkool dhe nje acid. Prania e acidit acetik, i ciliformohet nga hidroliza e aspirines ne stomak, mund te jete shkaktare dhe per efektet anesore

gastrointenstinale te saj.)

Ne fund te kesaj faze nxenesit duhet te kene dhene pergjigjet per pyetjet dhe keto mund te

diskutohen nga grupet e nxenesve.

Vleresimi i nxenesve:Gjate kesaj ore laboratorike nxenesit mund te vleresohen:

Per saktesine e zhvillimit te punes se laboratorit.

Per saktesine e pergjigjeve qe kane dhene gjate diskutimit ne klase, ne fazen e

perforcimit.

Per shprehi te punes se pavarur eksperimentale ne grup.

MODELE ORESH

Documents

Transcript of MODELE ORESH