Məktəbdaxili qiymətləndirmə: problemlər və qarşıda duran vəzifələr

1

Məktəbdaxili Məktəbdaxili qiymətləndirmə: qiymətləndirmə: problemlər və qarşıda problemlər və qarşıda duran vəzifələrduran vəzifələr

2

Yeni qiymətləndirməyə keçidYeni qiymətləndirməyə keçid

2003-cü ildə beynəlxalq təşkilatların 2003-cü ildə beynəlxalq təşkilatların kköməyi və tövsiyəsi ilə məktəbdaxili öməyi və tövsiyəsi ilə məktəbdaxili qiymətləndirmənin yeni nəzəriyyəsi və icra qiymətləndirmənin yeni nəzəriyyəsi və icra mexanizminin hazırlanmasına başlanıldı;mexanizminin hazırlanmasına başlanıldı;

2008/2009-cu dərs ilində ibtidai təhsil 2008/2009-cu dərs ilində ibtidai təhsil səviyyəsində yeni qiymətləndirmə səviyyəsində yeni qiymətləndirmə sisteminin tətbiqinə başlanıldı.sisteminin tətbiqinə başlanıldı.

3

Yeni qiymətləndirmə sisteminin Yeni qiymətləndirmə sisteminin hüquqi əsaslarıhüquqi əsasları

Beynəlxalq və müəyyən qədər yerli təcrübə Beynəlxalq və müəyyən qədər yerli təcrübə əsasında “Azərbaycan Respublikasının ümumtəhsil əsasında “Azərbaycan Respublikasının ümumtəhsil sistemində Qiymətləndirmə Konsepsiyası”sistemində Qiymətləndirmə Konsepsiyası” hazırlandı və hazırlandı və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 13 yanvar tarixliKabinetinin 2009-cu il 13 yanvar tarixli,, 9 nömrəli 9 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilqərarı ilə təsdiq edildi;di;

Konsepsiyada məktəbdaxili qiymətləndirmənin üç Konsepsiyada məktəbdaxili qiymətləndirmənin üç tərkib hissəsinin (diaqnostik, formativ və summativ tərkib hissəsinin (diaqnostik, formativ və summativ qiymətləndirmələr) prinsipləri, əsas xüsusiyyətləri qiymətləndirmələr) prinsipləri, əsas xüsusiyyətləri və mexanizmi təsbit olundu.və mexanizmi təsbit olundu.

4

Yeni qiymətləndirmənin dünya Yeni qiymətləndirmənin dünya təcrübəsitəcrübəsi

Yeni qiymətləndirmə sisteminin nəzəriyyəsi Yeni qiymətləndirmə sisteminin nəzəriyyəsi dünyada ilk dəfə XX əsrin 60-cı illərindədünyada ilk dəfə XX əsrin 60-cı illərində

ABŞ-da yaradılıb.ABŞ-da yaradılıb.

XX əsrin 70-80-ci illərində Avropa, XXI əsrin XX əsrin 70-80-ci illərində Avropa, XXI əsrin əvvəllərindən isə MDB ölkələrində tətbiq əvvəllərindən isə MDB ölkələrində tətbiq edilib. edilib.

5

Məktəbdaxili qiymətləndirmənin Məktəbdaxili qiymətləndirmənin tərkib hissələritərkib hissələri

DiaqnostikDiaqnostik FormativFormativ SummativSummativ

6

Ənənəvi və yeni qiymətləndirmənin Ənənəvi və yeni qiymətləndirmənin səciyyəvi cəhətlərisəciyyəvi cəhətləri

ƏnəƏnənnəvi qiymətləndirməəvi qiymətləndirmə1. Qiymət yazmaq formasında 1. Qiymət yazmaq formasında

təzahür edirdi. təzahür edirdi. 2.2. Yalnız bilik Yalnız bilik

qiymətləndirilirdi.qiymətləndirilirdi.3. Şag3. Şagiird bilik və bacarığına rd bilik və bacarığına

görə deyil, siniflə görə deyil, siniflə müqayisədə müqayisədə qiymətləndirilirdi.qiymətləndirilirdi.

4. Əsasən dərsin 4. Əsasən dərsin sonundasonunda həyata həyata keçirilirdi.keçirilirdi.

YYeni qiymətləndirməeni qiymətləndirmə

1.1. Bütövlükdə qiymətləndirmə Bütövlükdə qiymətləndirmə prosesidir.prosesidir.2. Şagirdlərin bilik və 2. Şagirdlərin bilik və

bacarıqlarının bacarıqlarının qiymətləndirilməsinə imkan verir.qiymətləndirilməsinə imkan verir.

3. Fəaliyyəti izlənilməklə şagird 3. Fəaliyyəti izlənilməklə şagird dünəninə və bu gününə görə dünəninə və bu gününə görə qiymətləndirilir.qiymətləndirilir.

4. Bütün dərs prosesini müşaiət edir.4. Bütün dərs prosesini müşaiət edir.

Yeni qiymətləndirmənin bu xüsusiyyətləri məhz Yeni qiymətləndirmənin bu xüsusiyyətləri məhz formativ formativ qiymətləndirməqiymətləndirmə ilə həyata keçirilir. ilə həyata keçirilir.

7

Formativ qiymətləndirməFormativ qiymətləndirmə

Formativ qiymətləndirmə rəsmi qiymətləndirmə Formativ qiymətləndirmə rəsmi qiymətləndirmə deyil. Şagirdin təlim fəaliyyətini izləməklə deyil. Şagirdin təlim fəaliyyətini izləməklə

onun təlim nəticələrinə nail olmasını tənzimləyir. onun təlim nəticələrinə nail olmasını tənzimləyir. Formativ qiymətləndirmə summativ Formativ qiymətləndirmə summativ qiymətləndirməyə aparan yoldur. qiymətləndirməyə aparan yoldur.

Formativ qiymətləndirmənin nəticələri rəqəmlərlə Formativ qiymətləndirmənin nəticələri rəqəmlərlə deyil, sözlə ifadə olunur və nəticədə şagird deyil, sözlə ifadə olunur və nəticədə şagird qiymət almaq üçün deyil, yaxşı nəticə göstərmək qiymət almaq üçün deyil, yaxşı nəticə göstərmək üçün çalışır. üçün çalışır.

8

Formativ qiymətləndirmənin nəzəri Formativ qiymətləndirmənin nəzəri əsaslarıəsasları

İlk dəfə Amerika pedaqoqu Mişel Skriven İlk dəfə Amerika pedaqoqu Mişel Skriven 1967-ci ildə formativ və summativ 1967-ci ildə formativ və summativ qiymətləndirmənin aparılması texnologiyasını qiymətləndirmənin aparılması texnologiyasını təklif etdi.təklif etdi.

Həmin ideyanı Həmin ideyanı Benjamin BlBenjamin Bluum 1968m 1968-ci ildə -ci ildə “Mustery for learning”“Mustery for learning” adlı kitabında inkişaf adlı kitabında inkişaf etdirdi və göstərdi etdirdi və göstərdi kki,təhsilalanların öyrənmə i,təhsilalanların öyrənmə prosesini izləmək üçün formativ prosesini izləmək üçün formativ qiymətləndirmə ən əlverişli yoldur.qiymətləndirmə ən əlverişli yoldur.

9

Formativ qiymətləndirmə dünya Formativ qiymətləndirmə dünya ədəbiyyatındaədəbiyyatında

Benjamin BlBenjamin Bluumm,, Hasting, TomasHasting, Tomas,, Madaus, Madaus, CorcCorc ““Şagirdlərin formativ və summativ qiymətləndirilməsi üzrə vəsait” Şagirdlərin formativ və summativ qiymətləndirilməsi üzrə vəsait”

NNyu-Yorkyu-York,, 1971. 1971. KK.. M. M. Kaley,Kaley, J. H. J. H. MikmaylanMikmaylan ““

Formativ qiymətləndirmə texnikaları”Formativ qiymətləndirmə texnikaları”.. Kaliforniya Kaliforniya 20102010.. Huhta, AriHuhta, Ari ““Diaqnostik və formativ qiymətləndirməDiaqnostik və formativ qiymətləndirmə". O". Oksksford, ford,

20102010 P. J. BlP. J. Blaack, D. ck, D. UilyamUilyam Formativ qiymətləndirmə nəzəriyyəsinin Formativ qiymətləndirmə nəzəriyyəsinin

inkişafinkişaf etdirilməsi. Təhsilin qiymətləndirilməsi, dəyərləndirilməsi etdirilməsi. Təhsilin qiymətləndirilməsi, dəyərləndirilməsi və hesabatlılıq”və hesabatlılıq” Britaniya Təhsil Tədqiqatları jurnalı 2009.

10

Dünyanın məşhur pedaqoqlarının Dünyanın məşhur pedaqoqlarının fikrincə:fikrincə:

təlim məqsədləri və meyarları şəffaf olmalı və təlim məqsədləri və meyarları şəffaf olmalı və öyrənənlər üçün qiymətləndirmənin tələbləri aydın öyrənənlər üçün qiymətləndirmənin tələbləri aydın olmalıdır;olmalıdır;

öyrənənlərin bilik və bacarıq əldə etməsi üçün öyrənənlərin bilik və bacarıq əldə etməsi üçün əlverişli strategiyalardan istifadə olunmalıdırəlverişli strategiyalardan istifadə olunmalıdır;;

öyrənənlərin təlim fəaliyyəti barədə mütəmadi öyrənənlərin təlim fəaliyyəti barədə mütəmadi qeydlər aparılmalıdır;qeydlər aparılmalıdır;

qiymətləndirmə öyrənənləri öyrənməyə qiymətləndirmə öyrənənləri öyrənməyə həvəsləndirməlidir.həvəsləndirməlidir.

11

MonitorinqlərMonitorinqlər

2010/ 2011 və 2011/2012-ci dərs 2010/ 2011 və 2011/2012-ci dərs illərində aparılan monitorinqlər yeni illərində aparılan monitorinqlər yeni məktəbdaxili qiymətləndirmə, o məktəbdaxili qiymətləndirmə, o cümlədən formativ qiymətləndirmə cümlədən formativ qiymətləndirmə sahəsində müəyyən problemlərin sahəsində müəyyən problemlərin olduğunu üzə çıxardı.olduğunu üzə çıxardı.

12

Araşdırmalar göstərdi ki:Araşdırmalar göstərdi ki:

Formativ qiymətləndirmə bir çox hallarda məzmununa uyğun Formativ qiymətləndirmə bir çox hallarda məzmununa uyğun şəkildə aparılmır;şəkildə aparılmır;

Formativ qiymətləndirmənin prinsiplərinə zidd olaraq sinif Formativ qiymətləndirmənin prinsiplərinə zidd olaraq sinif jurnallarında və məktəbli kitabçalarında şagirdlərə gündəlik jurnallarında və məktəbli kitabçalarında şagirdlərə gündəlik qiymətlər yazılır;qiymətlər yazılır;

Məktəblərdə formativ qiymətləndirmənin mahiyyətinə tamamilə Məktəblərdə formativ qiymətləndirmənin mahiyyətinə tamamilə zidd olan jurnallardan istifadə olunur;zidd olan jurnallardan istifadə olunur;

Formativ qiymətləndirmənin mahiyyəti müəllimlərə və Formativ qiymətləndirmənin mahiyyəti müəllimlərə və valideynlərə tam aydın olmadığına görə, hər iki tərəf üçün valideynlərə tam aydın olmadığına görə, hər iki tərəf üçün çətinliklər yaradır;çətinliklər yaradır;

Məktəbdaxili qiymətləndirmənin hər üç tərkib hissəsi üçün Məktəbdaxili qiymətləndirmənin hər üç tərkib hissəsi üçün yalnız test tapşırıqlarından ibarət və Təhsil Nazirliyinin qrifi yalnız test tapşırıqlarından ibarət və Təhsil Nazirliyinin qrifi olmayan vəsaitlər məktəbə ayaq açır.olmayan vəsaitlər məktəbə ayaq açır.

13

Problemləri aradan qaldırmaq üçün Problemləri aradan qaldırmaq üçün hansı tədbirlər görüldü?hansı tədbirlər görüldü?

V siniflərdə dərs deyən müəllimlər üçün keçirilən V siniflərdə dərs deyən müəllimlər üçün keçirilən təlimlərdə təlim materialının qiymətləndirmə hissəsi daha təlimlərdə təlim materialının qiymətləndirmə hissəsi daha da təkmilləşdirildi və təlimlərin monitorinqi həyata da təkmilləşdirildi və təlimlərin monitorinqi həyata keçirildi;keçirildi;

Məktəbli kitabçası təkmilləşdirildi və formativ Məktəbli kitabçası təkmilləşdirildi və formativ qiymətləndirməyə uyğunlaşdırıldı;qiymətləndirməyə uyğunlaşdırıldı;

Formativ qiymətləndirmə jurnalıFormativ qiymətləndirmə jurnalınnın tərtib edilməsi üçün ın tərtib edilməsi üçün işçi qrupu yaradıldı və jurnal layihə şəklində Bakı işçi qrupu yaradıldı və jurnal layihə şəklində Bakı şəhərinin 5 (6, 23, 164 şəhərinin 5 (6, 23, 164 nnömrəli, Avropa liseyi, Zəngi ömrəli, Avropa liseyi, Zəngi liseyi) və Gəncə, Lənkəran, Bərdə məktəblərində ibtidai liseyi) və Gəncə, Lənkəran, Bərdə məktəblərində ibtidai sinif müəlimləri tərəfindən sınaqdan keçirildi. sinif müəlimləri tərəfindən sınaqdan keçirildi.

14

Problemləri aradan qaldırmaq üçün Problemləri aradan qaldırmaq üçün hansı tədbirlər görüldü?hansı tədbirlər görüldü?

Sınaqdan keçmiş formativ qiymətləndirmə Sınaqdan keçmiş formativ qiymətləndirmə jurnalı daha da təkmilləşdirilərək çap edildi jurnalı daha da təkmilləşdirilərək çap edildi və 2012/2013-cü dərs ilində istifadə üçün və 2012/2013-cü dərs ilində istifadə üçün məktəblərə məktəblərə paylanıldı.paylanıldı.

İbtidai təhsil səviyyəsi və 5-ci sinifdə tədris İbtidai təhsil səviyyəsi və 5-ci sinifdə tədris olunan fənlər üzrə müxtəlif qiymətləndirmə olunan fənlər üzrə müxtəlif qiymətləndirmə vasitələrindən ibarət vəsait hazırlandı və çap vasitələrindən ibarət vəsait hazırlandı və çap olundu.olundu.

16

Formativ qiymətləndirmə Formativ qiymətləndirmə jurnalıjurnalı

Formativ qiymətləndirmə jurnalı sinif Formativ qiymətləndirmə jurnalı sinif və fənn müəllimləri tərəfindən və fənn müəllimləri tərəfindən şagirdlərin gündəlik fəaliyyətini şagirdlərin gündəlik fəaliyyətini meyarlar üzrə izləyərək qeydiyyatın meyarlar üzrə izləyərək qeydiyyatın aparılması üçün nəzərdə tutulur.aparılması üçün nəzərdə tutulur.

17

№ Şagirdlərin adı və soyadı

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

Fənnin adı________________________________

17.09.2012 18.09.2012 19.09.2012 20.09.2012 21.09.2012

Mövzu Standart Meyar Qiymətləndirmə üsulu

Qiymətləndirmə vasitəsi









18


Jurnal müəllimin istifadəsinə verilməzdən əvvəl Jurnal müəllimin istifadəsinə verilməzdən əvvəl məktəb və ya sinif rəhbərliyi tərəfindən tədris planına məktəb və ya sinif rəhbərliyi tərəfindən tədris planına görə ayrı-ayrı fənlərə ayrılan səhifələrin sayı görə ayrı-ayrı fənlərə ayrılan səhifələrin sayı müəyyənləşdirilir;müəyyənləşdirilir;

Summativ qiymətləndirməyə ayrılan saatlar bu Summativ qiymətləndirməyə ayrılan saatlar bu hesablamada nəzərə alınmır;hesablamada nəzərə alınmır;

Birinci səhifənin sol hissəsində “Şagirdlərin soyadı və Birinci səhifənin sol hissəsində “Şagirdlərin soyadı və adı” yazılmış vərəqdə şagirdlərin siyahısı yazılır və adı” yazılmış vərəqdə şagirdlərin siyahısı yazılır və bütün fənlər üçün istifadə olunur;bütün fənlər üçün istifadə olunur;

Keçilən dərslərin tarixini yazmaq üçün jurnalın sol Keçilən dərslərin tarixini yazmaq üçün jurnalın sol səhifəsi 5 sütuna bölünüb.səhifəsi 5 sütuna bölünüb.

19


Jurnalın sağ səhifəsindəki cədvəldə mövzunun adı, şagirdin Jurnalın sağ səhifəsindəki cədvəldə mövzunun adı, şagirdin fəaliyyətini davamlı izləmək üçün müəllim tərəfindən fəaliyyətini davamlı izləmək üçün müəllim tərəfindən müəyyən edilmiş standartlar və həmin standartlar əsasında müəyyən edilmiş standartlar və həmin standartlar əsasında meyarlar və müşahidə aparmaq üçün istifadə edilən meyarlar və müşahidə aparmaq üçün istifadə edilən qiymətləndirmə üsulu və vasitəsinin adı yazılır. Bir dərs qiymətləndirmə üsulu və vasitəsinin adı yazılır. Bir dərs müddətində müəllim şagirdin fəaliyyəti barədəki qeydləri müddətində müəllim şagirdin fəaliyyəti barədəki qeydləri onun soyadı və adının qarşısında sözlə yazır. Məsələn, onun soyadı və adının qarşısında sözlə yazır. Məsələn, yuxarıda verilən cədvələ uyğun olaraq, mətni ifadəli yuxarıda verilən cədvələ uyğun olaraq, mətni ifadəli oxuduğu halda, mətndəki əsas fikrə sərbəst münasibət bildirə oxuduğu halda, mətndəki əsas fikrə sərbəst münasibət bildirə bilməyən şagird barədə qeydləri qısa şəkildə aşağıdakı kimi bilməyən şagird barədə qeydləri qısa şəkildə aşağıdakı kimi yazmaq olar: ifadəli oxuyur, əsas fikrə sərbəst münasibət yazmaq olar: ifadəli oxuyur, əsas fikrə sərbəst münasibət bildirə bilmir. Hər iki meyar üzrə fəaliyyəti qənaətbəxş olan bildirə bilmir. Hər iki meyar üzrə fəaliyyəti qənaətbəxş olan şagird haqqında belə yazmaq olar: ifadəli oxuyur və şagird haqqında belə yazmaq olar: ifadəli oxuyur və mətndəki əsas fikrə sərbəst münasibət bildirir.mətndəki əsas fikrə sərbəst münasibət bildirir.

20


Formativ qiymətləndirmə nəticələri yalnız Formativ qiymətləndirmə nəticələri yalnız sözlə ifadə olunur, rəqəm və simvollardan sözlə ifadə olunur, rəqəm və simvollardan istifadə olunmur;istifadə olunmur;

Hər dərsdə sinifdəki bütün şagirdlərin Hər dərsdə sinifdəki bütün şagirdlərin adının qarşısında qeydlərin olması mütləq adının qarşısında qeydlərin olması mütləq deyil. Bu, müəllimin təlim strategiyasına deyil. Bu, müəllimin təlim strategiyasına uyğun olaraq həyata keçirilir. uyğun olaraq həyata keçirilir.

21

Məktəbli kitabçasıMəktəbli kitabçası

23

Mövcud problemlər:Mövcud problemlər: V sinifdə dərs deyən müəllimlər üçün V sinifdə dərs deyən müəllimlər üçün

keçirilən təlimlərin nəticələrini öyrənmək;keçirilən təlimlərin nəticələrini öyrənmək; Formativ qiymətləndirmənin tam təfərrüatı ilə Formativ qiymətləndirmənin tam təfərrüatı ilə

icra edilməməsi (holistik və analitik qiymət);icra edilməməsi (holistik və analitik qiymət); Formativ qiymətləndirmə təlim fəaliyyətini, Formativ qiymətləndirmə təlim fəaliyyətini,

yoxsa şagirdlərin yalnız davranışını yoxsa şagirdlərin yalnız davranışını qiymətləndirir?qiymətləndirir?

24

Mövcud problemlər:Mövcud problemlər:

Formativ qiymətləndirmə jurnalının Formativ qiymətləndirmə jurnalının tam istifadə edilməməsi;tam istifadə edilməməsi;

Valideynlərin maarifləndirilməməsi;Valideynlərin maarifləndirilməməsi; Summativ qiymətləndirmə Summativ qiymətləndirmə

vasitələrinin vahid prinsiplər vasitələrinin vahid prinsiplər əsasında tərtibi.əsasında tərtibi.

25

Görüləcək işlər:Görüləcək işlər:

Müəllim fəaliyyətinin monitorinqini Müəllim fəaliyyətinin monitorinqini keçirmək;keçirmək;

Formativ qiymətləndirmənin və onun Formativ qiymətləndirmənin və onun jurnalda qeydiyyatının aparılmasını jurnalda qeydiyyatının aparılmasını təmin edən monitorinqlər keçirmək təmin edən monitorinqlər keçirmək və müəllimlərə kömək etmək.və müəllimlərə kömək etmək.

26

Təkliflər: Yeni məktəbdaxili qiymətləndirməni həyata

keçirmək üçün işçi qrupu yaradılsın; Həmin işçi qrupuna formativ və summativ

qiymətləndirmə qaydalarını yazmaq tapşırılsın; Formativ və summativ qiymətləndirmə

qaydaları ölkənin ümumtəhsil məktəblərinə göndərilsin.

27

Görüləcək işlər:Görüləcək işlər:

Təhsil Nazirliyinin tövsiyələri əsasında yerli Təhsil Nazirliyinin tövsiyələri əsasında yerli təhsili idarəedən orqanlar və məktəb təhsili idarəedən orqanlar və məktəb müəllimlərindən ibarət xüsusi komissiya müəllimlərindən ibarət xüsusi komissiya tərəfindən summativ qiymətləndirmə tərəfindən summativ qiymətləndirmə vasitələri bankının yaradılması;vasitələri bankının yaradılması;

Formativ qiymətləndirmədə valideynlərlə Formativ qiymətləndirmədə valideynlərlə əməkdaşlıq qiymətləndirmə üsuluna əməkdaşlıq qiymətləndirmə üsuluna üstünlük vermək.üstünlük vermək.

28

DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ TƏŞƏKKÜR EDİRİK!

Məktəbdaxili qiymətləndirmə: problemlər və qarşıda duran vəzifələr

Documents

Transcript of Məktəbdaxili qiymətləndirmə: problemlər və qarşıda duran vəzifələr