Ministria e Arsimit, Shkencës dhe...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor

ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2013

Blegtori Niveli I dhe II

Kosovë, 2013

1

UDHEZIMI ADMINISTRATIV

2

PËRMBAJTJAI. Parathënie

II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Blegtori”, Niveli I dhe II.

III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin I

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10.1. Biologji2. Kimi3. Anatomia dhe fiziologjia e kafshëve4. Bazat e prodhimtarisë bimore

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10.1. Nomenklaturë anatomike2. Ndërtimi i sistemeve të organeve të brendëshme3. Analizë e gjakut dhe funksionit të zemres 4. Funksionimi i sistemeve të brendshme të kafshëve5. Përgatitja e tokës për mbjellje6. Kujdesi gjatë rritjes së bimëve

c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11.1. Biokimi2. Mekanizimi i prodhimtarisë blegtorale3. Bazat e ushqimit të kafshëve4. Blegtori e përgjithshme5. Bazat e gjenetikës me selekcionim

d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11.1. Përdorimi dhe mirëmbajtja e traktorit2. Mirëmbajtja e makinave për përgatitjen e sanës3. Përdorimi i kombajnit për silazh4. Të ushqyerit e kafshëve shtëpiake5. Shtimi i kafshëve shtëpiake6. Mjelja me makinë mjelëse

II. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin II.

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12.1. Blegtori e veçantë 2. Lindshmëria veterinare 3. Riprodhimi dhe mbarësimi artificial

3

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12.1. Mirëmbajtja e objekteve blegtorale2. Vlerësimi i ndërtimit trupor të kafshëve me anë të masave trupore3. Mjelja e lopëve dhe veprimi me qumësht pas mjeljes4. Përcaktimi i moshë së gjedhëve dhe kuajve me anë të dhëmbëve5. Inseminimi artificial i kafshëve

4

I. PARATHENIE

5

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Blegtori Niveli I dhe II

6

Korniza e programit mësimor profesional

Lëmi: BujqësiProfili: BlegtoriNiveli: I dhe II

I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin

1. Struktura e shkollimit

Arsimimi në profilin mësimor “Blegtori” për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas përfundimit të

arsimit të detyruar (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionin e blegtorisë. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional.

– Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për blegtori, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare.

Ky dokument përmban dokumentet kurrikulare të profilit mësimor “Blegtori” për nivelet I dhe II, të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore:(i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve

për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.

(ii) grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e blegtorit.

(iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e blegtorisë.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit

Qëllimi kryesor i shkollimit (tri nivelesh) për blegtori është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e gadishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale.Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë nxënësve:

7

Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë fizike e mendore;

Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri;

Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale dhe vlerat morale;

Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;

Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;

Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhëshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;

Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;

Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe europian;

Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e blegtorisë;

Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi

Shkollimin për “Blegtori”, niveli I dhe II , mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer shkollën e mesme të lartë.Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa kapacitetet reale të shkollave profesionale, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime të veçanta me kritere të posaçme pranimi për këto shkolla.

1. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm

Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin “Blegtori“ në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin e II të këtij profili.Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin “Blegtori” niveli i II, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin e III (të punonjësit me shkathtësi të larta) në të njëjtin profil mësimor, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar.

2. Mundësitë e punësimit

Shkollimi për “Blegtori” niveli I dhe II i referohet punëve në ndërmarrje (ferma shtetërore dhe private blegtorale) që japin shërbime që kanë të bëjnë me blegtorinë, ose mund të vetëpunësohet. Nisur nga kjo, punonjësi i kualifikuar i nivelit të I dhe II mund të punësohet në fermat e prodhimit, fabrika të ushqimit, qumështore, therrtore etj. Nisur nga kjo nxënësi për “Blegtori” i nivelit I dhe II mund të punësohet në ndërmarrje (firma, kompani) që japin shërbime që kanë të bëjnë me prodhimtaritë blegtorale, ose mund

8

të vetëpunësohet. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë.II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit

Kompetencat e përgjithshme

Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Blegtori”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Blegtori”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në

vendimmarrje. Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për

një të nxënë që zgjat gjithë jetën. Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar

dhe çuar më tej arritjet. Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundëshme të karrierës profesionale për të bërë

zgjedhje të përshtatëshme të veprimtarive profesionale të ardhëshme.

Kompetencat profesionale

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin “Blegtori”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë:– Përgatit vendin e punës.– Përzgjedh veglat, pajisjet dhe materialet e duhura për punë.– Përdor dhe mirëmban veglat dhe pajisjet e punës.– Respekton standardet e profesionit.– Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit.- Furnizon objektet blegtorale me ushqime. - Bën mjeljen e mekanizuar të kafshëve.- Largon plehun nga stalla.- Përdorë pajimet për qethjen e deleve

9

- Mban higjienën e paisjeve dhe objekteve- Përgatit tokën për mbjellje- Punon në kujdesin e kultivimit të bimëve

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në profilin mësimor “Blegtori”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave profesionale të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetenca të tjera profesionale si më poshtë:

- Mirëmban pajisjet e klimatizimit të objekteve blegtorale;- Ruan ushqimet për të ushqyer kafshët;- Siguron dhe përgatit ushqime voluminoze dhe të koncentruara;- Kujdeset për kullotje të dhe në rrethoja elektrike të kafshëve;- Kujdeset për higjienën e stallave;- Kujdeset për riprodhimin e kafshëve;- Kryen inseminimin artificial të kafshëve;- Përcakton moshën e kafshëve me anë të dhëmbëve;- Vlerëson ndërtimin trupor të kafshëve me anë të masave trupore;- Vepron me qumështin pas mjeljes;

10

III. Plani mësimor për profilin mësimor “Blegtori”, Niveli I dhe II

Nr Lëndët dhe modulet mësimoreOrët javore/vjetore dhe kreditit

Niveli I Niveli IIKlasa 10 Klasa 11 Klasa 12

A. Lëndët e përgjithshme (Gjithësej) 16 (560) 13 (455) 13 (525)1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 3 (105)2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (70))3 Matematikë 2 (70) 2 (70) 2 (70)4 Teknologji e informacionit dhe komunikimit 1 (35) 1 (35) 1 (32)5 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) 1 (35)6 Edukatë qytetare 1 (35) - -7 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 2 (70)8 Fizikë 1 (35) - -9 Histori 1 (35) -

10 Gjeografi 1 (35) 1 (35) -11 Gjuhë e dytë e huaj - 1 (35) 1(35)12 Psikologji 1 (35) -13 Menaxhim i projekteve - - 1 (35)B. Lëndët profesionale (Gjithësej) 10 (315) 10 (350) 7 (245)1 Biologji 2 (70) - -2 Kimi 2 (70)3 Anatomi dhe fiziologjia e kafshëve shtëpiake 4 (140) - -4 Bazat e prodhimtarisë bimore 2 (70) - -5 Biokimi - 2 (70) -6 Mekanizimi i prodhimtarisë blegtorale - 2 (70) -7 Bazat e ushqimit të kafshëve - 2 (70) -8 Blegtori e përgjithshme - 2 (70) -9 Bazat e gjenetikës me selekcionim - 2 (70) -

10 Blegtori e veçantë - - 2 (70)11 Lindshmëria veterinare - - 2 (70)12 Riprodhimi dhe mbarësimi artificial - - 2 (70)13 Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve me

prejardhje shtazore 1(32)

C. Modulet e praktikës profesionale (Gjithësej) 6 (210) 9 (210) 12 (384)1 Nomenklatura anatomike 4.2K (42) - -2 Ndërtimi i sistemeve të organeve të brendëshme 4.2K (42) - -3 Analizë e gjakut dhe funksionit të zemres 4.2K (42) - -4 Funksioni i sistemeve të brendshme të kafshëve 4.2K (42) - -5 Pregatitja e tokës për mbjellje 2.1K (21) - -6 Kujdesi gjatë rritjes së bimëve 2.1K (21)7 Përdorimi dhe mirëmbajtja e traktorit - 4.2K (42) -8 Mirëmbajtja e makinave për përgatitjen e sanës - 2.7K (27) -9 Përdorimi i kombajnit për silazhë - 2.7K (27)

10 Të ushqyerit e kafshëve shtëpiake - 6 K (60)11 Shtimi i kafshëve shtëpiake - 2.7K (27)

11

12 Mjelja me makinë mjelëse - 2.7K (27)13 Mirëmbajtja e objekteve blegtorale - - 6 K(60)14 Vlerësimi i ndërtimit trupor të kafshëve me anë

të masave trupore- - 6 K(60)

15 Mjelja e lopëve dhe veprimi me qumësht pas mjeljes

- - 6.5 K (65)

16 Përcaktimi i moshës së gjedheve dhe kuajve me anë të dhëmbëve

- - 6 K (60)

17 Insiminimi artificial i kafshëve - - 12.5K(75)18 Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve me

prejardhje shtazore6.4 K(64)

Gjithësej A+B+C 31 (1085) 31 (1085 31 (1085

IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional:

Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT.Javët mësimore sipas klasave:– Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I);– Klasa 12 – 35 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore.Një orë mësimore ka 45 minuta.Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktikë mësimore). Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë:

Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javëKlasa 11: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javëKlasa 12: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë

Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre.Mbështetur në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse.Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve.Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin “Blegtori”, do të organizohet në formë provimesh:Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale.Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale.Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes.

12

Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT.

V. Udhëzime të përgjithshme didaktikeMësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme.E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës.Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhnësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike.Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin Blegtori.Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi.Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënët nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm.Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës.Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat

13

me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara.Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

14

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL

Niveli I dhe II

Blegtori

Klasa 10

15

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Kimi”

Lëmi: BujqësiProfili: Blegtori, VeterinariNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10 të nxënësi duhet:

- të dallojë ndryshimet fizike nga ato kimike,- të zhvillojë njehsimet kimike duke u bazuar në ligjet e kimisë,- të klasifikojë substancat në bazë të përbërjes së tyre,- të krahasojë radhitjen e elementeve kimike sipas Dobereinerit, Neëlendsit, Lotar

Mayerit dhe Moseleyit- të dallojë reaksionet e analizës, sintezës, zëvendësimit, neutralizimit dhe precipitimit,- të klasifikojë elementet në bazë të numrit oksidues,- të barazojë reaksionet e oksido-reduktimit dhe të paraqes skemën elektrokimike të

tyre,- të dallojë elementet e bllokut s,- të krahasojë izotopet e hidrogjenit,- të përshkruajë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkaline, - të dallojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkalino-toksorë,- të dallojë elementet e bllokut p,- të analizojë vetitë fizike dhe kimike të tyre, konfiguracionin elektronik dhe numrin

oksidues,- të përshkruajë komponimet më të rëndësishme të elementeve të grupit 17,16,15,14

dhe 13 të sistemit periodik dhe rëndësinë e tyre.- të përcaktojë elementet e bllokut d në sistemin periodik- të përshkruajë llojet e komponimeve inorganike, vetitë fizike dhe kimike të metaleve,

jometaleve dhe metaloideve, komponimeve të tyre, mënyrën e përftimit në industri dhe laborator dhe përdorimin e tyre.

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Kimia si shkencë natyrore 3 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet:

- të shpjegojë rëndësinë e kimisë për jetën- shpjegojë lidhjen e kimisë me shkencat tjera natyrore - dalloj ndryshimet fizike nga ato kimike,

16

- të demonstroj njehsimet kimike duke u bazuar në ligjet e kimisë,- shpjegojë shenjat që tregojnë për rrezikshmërinë e substancave kimike

b. Temat e kapitullit- Kimia si shkencë natyrore dhe eksperimentale- Objekti i studimit të kimisë, - Lidhshmëria e kimisë me shkencat tjera natyrore,

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:

- shpjegoje përmbajtjen duke theksuar ne vazhdimësi rendësin e kimisë si shkencë natyrore, objektivat e studimit të saj dhe lidhjen e saj me shkencat tjera,

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- figura, fotografi të themeluesve të shkencës së kimisë dhe të shpikësve më ë njohur

nga fusha e kimisë - diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 2: Ligjet themelore të kimis ë 6 orë

a. Qëllimet e kapitullitnë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të

- shpjegojë ligjshmëritë themelore në kimi- shpjegojë hipotezat dhe ligjet stekiometrike në kimi

b. Temat e kapitullit- Ligji i ruajtjes së masës- Ligji i qëndrueshmërisë së përbërjes- Ligji i përpjesëtimeve shumëfishe- Hipoteza e daltonit për atomin- Ligji i vëllimeve të bashkueshme- Hipoteza e Avogadros- Ligji i ekuivalentëve

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të

- shpjegoje përmbajtjen duke theksuar ne vazhdimësi rendësin e ligjeve themelore në kimi

- shpjegojë ligjet themelore të kimisë dhe njehsimet elementare në kimi

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- figura, fotografi të themeluesve të shkencës së kimisë dhe të shpikësve më të njohur

nga fusha e kimisë - diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 3: Substancat kimike 10 orë

17

a. Qëllimet e kapitullitnë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- shpjegojë simbolet, formulat dhe barazimet kimike- shpjegojë masat absolute dhe relative atomike e molekulare, - të kuptojë nocionin e molit, shprehjen e molit në numër, në masë dhe vëllim

b. Temat e kapitullit- Përzieriet dhe substancat e pastra- Metodat për ndarjen e substancës nga përzieriet - Simbolet kimike- Formulat kimike- Barazimet kimike- Masat absolute atomike dhe molekulare- Masat relative atomike dhe molekulare- Moli- Masa e atomit dhe masa e molekulës- Raportet sasiore dhe vëllimore të masës gjatë reaksioneve-


- shpjegojë duke përdorur ilustrime për temat- organizojë diskutime me nxënësit lidhur me temat e kapitullit- përcjellë me kujdes pë me kujdes përparimin e nxënësve- përdore pyetje-përgjigje me gojë për të nxitur aftësitë dalluese të nxënësve.

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- figura, fotografi në lidhje me përmbajtjen e kapitullit - diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 4: Struktura e atomit dhe sistemi periodik i elementeve 5 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- përshkruajë grimcat bazë të ngarkesës elektrike dhe të masës së tyre- shpjegojë ndërtimin e atomit, numrin e masës dhe lidhjen midis tyre- analizojë shpërndarjen e elektroneve nëpër orbitale të atomeve të elementeve të

grupeve kryesore të sistemit periodik të elementeve- krahasojë radhitjen e elementeve kimike sipas Dobereinerit, Neëlendsit, Lotar Mayerit

dhe Moseleyit- përcaktojë rradhitjen e elementeve në sistemin periodik si pasojë e strukturës së tyre

atomike

b. Temat e kapitullit- Përbërja e atomit (bërthama dhe mbështjelësi elektronik)- Struktura e atomit- Modeli planetar i atomit- Numrat kuantik- Struktura e sistemit periodik dhe vetitë periodike të elementeve kimike

18



d. Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për përbërjen dhe strukturën e atomit- tabela e sistem periodik të elementeve- skema të orbitaleve të atomeve- projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi të ndryshme

Kapitulli 5: Lidhjet kimike dhe struktura e molekulave 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- shpjegojë lidhjet kimike në përgjithësi,- tregojë ndryshimet e molekulave polare dhe atyre jopolare- kuptojë momentin dipolar si kriter për përcaktimin e polaritetit të molekulave- përcaktojë forcat ndërmjet molekulave- shpjegojë lidhjen hidrogjenore dhe ndikimin e saj tek uji

b. Temat e kapitullit- Llojet e lidhjeve kimike- Afiniteti ndaj elektronit, elektronegativiteti- Lidhja jonike- Lidhja kovalente dhe kordinative- Vetitë e komponimeve kovalente- Lidhja hidrogjenore- Lidhja metalike



d. Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për lidhjet kimike - projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi të ndryshme - programe simuluese kompjuterike.

Kapitulli 6: Klasifikimi i komponimeve inorganike 6 orë

19

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të;

- shpjegojë klasifikimin e komponimeve inorganike- shpjegojë formimin e oksideve, ndarjen dhe vetitë etyre- shpjegojë teoritë e acideve dhe bazave- shpjegojë formimin e kriprave, ndarjen dhe vetitë etyre

b. Temat e kapitullit- Acidet, përftimi dhe vetitë.- Bazat, vetitë dhe përftimi.- Oksidet, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Kriprat, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Hidruret- Hidroksidet amfotere



d. Kushtet për realizimin e kapitullit- material didaktik në lidhje me komponimeve inorganike- diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit- projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 7: Tretësirat 5 orë


- përshkruajë proceset që zhvillohen gjatë tretjes - tregojë dallimin midis tretësirave- analizojë faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e tretjes- njehsojë llojet e ndryshme të përqendrimeve të tretësirave

b. Temat e kapitullit- Tretësirat ujore- Tretëshmëria e gazeve, lëgjeve dhe substancave të ngurta në ujë- Të shprehurit sasior të përbërjes së tretësirave- Vetitë e tretësirave të holluara- Ligjet e Raulit.



20

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike vizuale për tretshmërinë e substancave kimike dhe tretësirat - projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi të ndryshme

Kapitulli 8: Kinetika kimike dhe ekuilibri kimik 5 orë


- përcaktojë shpejtësinë e reaksioneve kimike - shpjegojë ndikimin e faktorëve të ndryshëm në shpejtësinë e reaksioneve kimike- shpjegojë reaksionet katalitike dhe veprimin e katalizatorëve

b. Temat e kapitullit- Shpejtësia e reaksioneve kimike- Faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e reaksionit kimik- Kataliza dhe katalizatorët- Ekuilibrat kimik- Mënjanimi i ekuilibrit kimik-parimi le Shatelie



d. Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për kinetikën e reaksioneve kimike - projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi të ndryshme

Kapitulli 9: Reaksionet Kimike 7 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- dallojë reaksionet e analizës, sintezës, zëvendësimit, neutralizimit dhe precipitimit,- barazoj ëreaksionet e oksido-reduktimit dhe të paraqes skemën elektrokimike të tyre,- shpjegojë reaksionet e oksidoreduktimit dhe lidhjen midis procesit të oksidimit dhe

reduktimit,

b. Temat e kapitullit- Llojet e reaksioneve kimike- Reaksionet e analizës dhe sintezës,- Reaksionet e zëvendësimit,- Reaksionet e neutralizimit,- Reaksionet e precipitimit,

21

- Reaksionet e oksido-reduktimit,- Barazimi i reaksioneve të oksido-reduktimit.

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësue të


d. Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për reaksionet e ndryshme kimike- projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi të ndryshme - skema e proceseve të reaksione kimike- programe simuluese kompjuterike.

Kapitulli 10: Elementet kimike dhe komponimet e tyre 17 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë fund të kapitullit nxënësi duhet:

- të dallojë elementet kimike dhe komponimet e tyre - të dallojë elementet e bllokut s,- të krahasojë izotopet e hidrogjenit,- të analizojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkaline, mënyrën e përftimit të

tyre, komponimet më të rëndësishme dhe përdorimin e tyre,- të dallojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkalino-toksorë mënyrën e përftimit

të tyre, komponimet më të rëndësishme dhe përdorimin e tyre,- të dallojë elementet e bllokut p,- të analizojë vetitë fizike dhe kimike të tyre, konfiguracionin elektronik dhe numrin

oksidues,- të përcaktojë elementet e bllokut d në sistemin periodik- të krahasojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve kalimtare, konfiguracionin

elektronik dhe gjendjen oksiduese të tyre,- të përshkruajë komponimet më të rëndësishme të elementeve të grupit 17,16,15,14

dhe 13 të sistemit periodik dhe rëndësinë e tyre.

b. Temat e kapitullit- Hidrogjeni-përhapja, vetitë, - Metalet alkaline- Natriumi dhe kaliumi- Metalet alkalinotoksorë- Magnezi dhe kalciumi- Elementet halogjene-elementet e grupit 17,- Klori dhe komponimet e tij,- Elementet kalkogjene-elementet e grupit 16- Oksigjeni dhe komponimet e tij,- Elementet e grupit 15 të sistemit periodik- Azoti dhe komponimet e tij,

22

- Amonjaku,- Plehërat azotik.- Fosfori dhe komponimet e tij,- Plehërat fofsforike.- Elementet e grupit 14 të sistemit periodik- Karboni dhe komponimet inorganike të tij,- Elementet e grupit 13 të sistemit periodik- Elementet kalimtare- Përhapja, vetitë dhe gjendja oksiduese,


- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- jape detyra të thjeshta për nxënësit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d. Kushtet për realizimin e kapitullit- materiale didaktike për elementet kimike dhe komponimet e tyre- projektori- sllajde- diapozitiv me fotografi - skema për procesin e ndryshme në lidhje me elementet kimike dhe komponimet e tyre- mjete për konkretizimin e përftimit dhe vetive të elementeve të ilustruara me

diapozitiva, figura, sllajde, modele të ndryshme, skema (të siguruara nga vet mësuesi ose nxënësit).

23

Programi i lëndës

“Biologji”Lëmia: BujqësiProfili: Blegtori, VeterinariNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të:- tregojë rëndësinë e biologjisë, lidhshmërinë e saj me shkencat tjera - shpjegojë ndërtimin, format e mikroorganizmave te viruset dhe bakteret, - dallojë ndërtimet, rolin e qelizës bimore dhe shtazore - shpjegojë procesin e fotosintezës,- dallojë rrolin e fermenteve dhe enzimeve- dallojë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin, katabolizmin- shpjegojë proceset e ndarjes se qelizës dhe shumimit te qeniet e gjalla- dallojë mënyrat e shumimit seksual dhe jo seksual të qenjet e gjalla.- shpjegojë fenomenet e trashëgimisë së veçorive te njërzit- sistemojë gjallesat sipas sistemeve të ndërtimit dhe zhvillimit të tyre- zhvillojë qëndrim përgjegjës ndaj natyrës dhe mjedisit dhe të zgjojë interes te ai dhe të

tjerët për mbrojtjen e mjedisit jetësor- përshkruaj sistemin nervor te njeriu, instinktet dhe lëvizjet te bimët dhe kafshët.

II. Fondi i orëve të lëndës:35 javë x 2 orë në javë = 70 orë


Kapitulli 1. Njohuri të përgjithshme për biologjinë 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- shpjegojë rëndësinë e biologjisë, lidhshmërinë e saj me shkencat tjera- përshkruajë metodat e kërkimit shkencor në citologji.

b) Temat e kapitullit- Rëndësia e biologjisë- Metodat e hulumtimit në citologji

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

24

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- tabela - laboratori- TV, Kompjuteri, Mikroskopi, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi.- Atllasi Botanikes dhe Zoologjisë, preparate të thata etj.

Kapitulli 2: Viruset dhe prokariotat 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- dallojë ndërtimin, format e mikroorganizmave, të viruset dhe baktereve- shpjegojë rolin e tyre në bujqësi.

b) Temat e kapitullit- Viruset, ndërtimi dhe shumimi, sëmundjet të njeriu, shtazët dhe bimët- Bakteret ndërtimi dhe shumimi, rroli i tyre në bujqësi dhe industri ushqimore- Mjetet për luftë kundër baktereve, dezinfektimi, sterilizimi dhe pasterizimi



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- tabela - Mikroskopi, sterilizuesit, mjetet kimike dezinfektuese, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi,

LCD-videobimi.- material bimor dhe animal preparate të thata.

Kapitulli 3:Biologjia e qelizës 12 orë

a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- dallojë ndërtimin qelizës bimore dhe shtazore.- përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin, katabolizmin dhe

fotosintezën.- shpjegojë fazat e ndarjes së qelizës - përshkruajë ndarjen qelizore te bimët dhe efektet e mos ndarjes së saj.

b) Temat e kapitullit- Ndërtimi i qelizës, funksioni i organeleve qelizore- Qeliza, forma, madhësia, bërthama dhe kromozomet- Bartja e materieve nëpër membranë, difuzioni, osmoza dhe transpiracioni aktiv- Përbërja kimike e qelizës, - Komponimet inorganike:uji , kripërat minerale - Komponimet organike: karbohidratet, proteinat, lipidet dhe acidet nukleike- Ndarja e qelizës: amitoza, mitoza dhe mejoza

25

- Pasojat e çrregullimit qelizor të ndarjes-tumoret

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuësi të :

- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- jape detyra të thjeshta për nxënësit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- tabela- laboratori- TV, Mikroskopi, Kompjuteri, LCD- videobimi - Atllasi Botanikës dhe Zoologjisë, bimë, mikroorganizma, inde anomale, preparate të

thata

Kapitulli 4: Metabolizmi 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin dhe katabolizmin.- përshkruajë procesin e fotosintezës, rrolin e fermenteve dhe enzimeve.

b) Temat e kapitullit- Metabolizmi, veti kryesore e qenieve të gjalla - Katabolizmi dhe anabolizmi - Enzimat (fermentet)- Tipat e të ushqyerit- Fotosinteza, rroli dhe produktet e saj për botën e gjallë- Kemosinteza

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- jape detyra të thjeshta për nxënësit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- tabelat- skica- Laboratori- TV, Mkroskopi, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi - bimët, tretje fiziologjike, materie ushqyese minerare, ene vegjetaive

26

Kapitulli 5: Proceset e katabolizmit –burimi i energjisë për gjallesa 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin, katabolizmin- shpjegojë proceset e fermentimit aerob dhe anaerob.- dallojë fermentimin alkoolik dhe të qumështit.

b) Temat e kapitullit- Proceset katabolike si burim i energjisë së qenieve të gjalla- Katabolizmi i karbohidrateve, yndyrave dhe protenieve- Proceset oksidoreduktuese- Frymarrja qelizore dhe fermentimi- Glukoza dhe cikli i Krbesit- Fermentimi alkoolik dhe qumështor



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- tabela- laboratori- TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi, skica - Atllasi Botanikes, fermentuesi, enzimet dhe tretjet e ndryshme fiziologjike

Kapitulli 6: Gjenetika e njeriut 10 orë

a) Qellimet e kapitullit Në perfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- përshkruajë metodat e kërkimit shkencor në citologji,- zbatojë në praktikë metodën e fiksimit ngjyrosjes dhe mikroskopimit- shpjegojë fenomenet e trashëgimisë së veçorive te njërzit

b) Temat e kapitullit- Kromozomet e njeriut- Deterimini i seksit të njeriu- Ndryshimet në kromozomet seksuale dhe materialin gjenetik- Sëmundjet trashëguese- Pasojat e kryqëzimit në farefisni të afërt

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet qe mësuesi të:

- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;

27

- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Tabela- Laboratori- Mikroskopi, skica, fotografi TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi.- preparate të thata, gjak, qeliza somatike

Kapitulli 7:Fenomet jetësore që burojn nga proceset metabolike 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, shqisat e nuhaturit dhe shijes,

perceptimin refleksionet.- përshkruajë gjallesat sipas sistemeve të ndërtimit dhe zhvillimit të tyre- përshkruajë dhe dallojë instinktet e lindura dhe të fituara.

b) Temat e kapitullit- Ngacmueshmëria dhe sjelljet e organizmave- Tropizmat, taksiet dhe nastiet- Rregullimi nervor- Funksionimi i sistemit nervor- Reflekset e lindura dhe të fituara- Instinktet emocionet dhe sjelljet- Hormonet dhe rregullimi hormonal



d) Kushtet per realizimin e kapitullit- Tabela- Laboratori- TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi - Atllasi Botanikes Zoologjisë, bimë, kafshë eksperimentale

Kapitulli 8: Shumëzimi dhe zhvillimi i qenieve të gjalla 14 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- shpjegojë mënyrat bazë të shumimit te qeniet e gjalla.- dallojë mënyrat e shumimit të organizmave bimorë dhe shtazorë.- dallojë mënyrat e shumimit seksual dhe jo seksual të organizmave- përcaktojë zhvillimet individuale të organizmave të ndryshëm.

28

b) Temat e kapitullit - - Shumëzimi dhe zhvillimi i bimëve (joseksual dhe seksual)- Zhvillimi i bimëve dhe indeve të tyre- Organet e bimëve (vegjetative dhe gjenerative)- Klasifikimi (sistematika e bimëve)- Shumëzimi dhe zhvillimi i shtazëve- Shumëzimi seksual i shtazëve- Oogjeneza dhe spermatogjeneza- Fazat e zhvillimit individual- Tipat e qelizave vezë- Brazdimi, tipat e tyre- Organogjeneza (organet ektodermës, endodermës dhe mezodermës)- Metamorfoza(zhvillimi jo normal)- Regjenerimi dhe transplantimi- Mplakja dhe vdekja

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të :


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Tabela- Laboratori- TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi, Mikroskopi - Atllasi Botanikes dhe Zoologjisë, preparate të thata , bimë dhe kafshë të ndryshme

Kapitulli 9: Klasifikimi i shtazëve 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim te këtij kapitulli nxënësi duhet të:- grupojë gjallesat sipas sistemeve të ndërtimit dhe zhvillimit të tyre- dallojë llojet brenda grupit dhe në mes grupeve.

b) Temat e kapitullit- Protozoat- Metazoat

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të :- demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve- kryejë ushtrime në klasë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Tabela- Laboratori- Mikroskopi, TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi

29

- Atllasi i Zoologjisë, preparate të thata

Kapitulli 10: Ekologjia dhe mbrojtja e mjedisit jetësor 6 orë

a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë mbrojtjen dhe përparimin e mjedisit jetësor- Shpjegojë ndotjen dhe mbrojtjen e ujit, ajrit dhe ushqimit- Përshkruajë zhurmat dhe mbrojtjen nga ajo- Theksojë rregullimet eambientit dhe ndërrimi i hapësirës jetësore- Përshkruajë rëndësine e parqeve nacionale dhe rezervatet natyrore

b) Temat e kapitullit- Mbrojtja dhe përparimi i mjedisit jetësor- Ndotja dhe mbrojtja e ujit, ajrit dhe ushqimit- Zhurma dhe mbrojtja nga ajo- Rregullimi i ambientit dhe ndërrimi i hapësirës jetësore- Parqet nacionale dhe rezervatet natyrore

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet qe mësuesi të :


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Laboratori- TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi - Ligji, Herbarium, skema, fotografi, projekte, Insektarium, ujë ajri dherishte

30

Programi i lëndës

“Anatomia dhe fiziologjia e kafshëve”

Lëmia: BujqësiProfili: BlegtoriNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet të:

- tregojë qëllimin dhe rëndësinë e nomenklaturës anatomike në funksion të mësuarit të ndërtimit trupor të kafshës

- dallojë rajonet e caktuara të trupit - dallojet vendet e vendosjes së organeve- njohë ndërtimin makroskopik të organizmit të kafshëve shtëpiake - tregojë qëllimin dhe rëndësinë e fiziologjisë në veterinari dhe lidhëshmërinë me

shkencat tjera- dallojë funksionet fiziologjike të gjakut dhe lëngjeve trupore të organizmit të kafshës- përshkruajë fiziologjinë e sistemit kardiovaskular - përshkruaj funksionet e sistemit të frymëmarrjes- dallojë proceset fiziologjike të tretjes te llojet e ndryshme të kafshëve dhe shpendëve- shpjegojë metabolizmin kuantitativ të energjisë dhe mineraleve- dallojë funksionet fiziologjike të sistemeve tjera të organizmit të kafshëve

II. Fondi i orëve të lëndës35 javë x 4 orë/javë = 140 orë


Kapitulli 1: Osteologjia 12 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë ndarjen regjionale të trupit të kafshëve - përshkruaj formimin, zhvillimin dhe përbërjen e eshtrave- dallojë eshtrat e kokës, trupit dhe ekstremiteteve- theksojë ndryshimet e eshtrave ndërmjet llojeve të ndryshme të kafshëve

b) Temat e kapitullit:- Formimi, zhvillimi, përbërja dhe lidhjet e eshtrave- Skeleti në përgjithësi dhe ndarja e tijë- Boshti kurrizor dhe ndarja e tijë- Eshtrat e kokës- Eshtrat e qafës - Eshtrat e shpinës- Eshtrat e ijeve

31

- Eshtrat e kryqëzave dhe bishtit- Eshtrat e kafazit të krahrorit- Sternumi dhe brinjët- Eshtrat e ekstremiteteve- Dhëmbët

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësuesi të:


d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela - laboratori- Projektori LCD- mostra të llojeve të ndryshme të eshtrave- grafoskopi- skeleti i kafshëve- atllasi anatomik

Kapitulli 2: Sindezmologjia 3 orë


- shpjegoi mënyrat e lidhjeve ndërmjet eshtrave- njohë nyjet dhe llojet e tyre- dallojë ligamentet

b) Temat e kapitullit:- Lidhjet jo të lëvizshme dhe të lëvizshme të eshtrave- Nyjet dhe llojet e tyre- Ligamentet


- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela - laboratori- Projektori LCD- mostra të materialeve përkatëse- grafoskopi- atllasi anatomik

32

Kapitulli 3: Miologjia 6 orë


- shpjegojë muskujt (rëndësinë, përbërjen, ndertimin)- shpjegojë ndarjen llojet dhe funksionin e muskujve

b) Temat e kapitullit:- Morfologjia e muskujve- Ndarja dhe përbërja e muskujve- Aparatet ndihmëse të muskujve- Muskujt skeletor- Muskujt përtypës- Muskujt e frymëmarrjes- Muskujt e abdominal- Muskujt e bishtit- Muskujt e ekstremiteteve



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - laboratori - mostra të muskujve - grafoskop - atallasi anatomik

Kapitulli 4: Angiologjia 6 orë


- shpjegoi enët e gjakut dhe sistemin limfatik- dallojë perikardin dhe zemrën- shpjegoi qarkullimin e madh të vogël dhe fetal të gjakut

b) Temat e kapitullit:- Llojet e enëve të gjakut dhe të sistemit limfatik- Perikardi dhe zemra- Qarkullimi i madh i gjakut - Qarkullimi i vogël dhe fetal i gjakut

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:

33

Rekomandohet që mësuesi të:- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- grafoskopi- atllasi anatomik- vegla dhe materiale të nevojshme

Kapitulli 5: Sistemi respirator 7 orë


- shpjegoi organet e frymëmarrjes te llojet e ndryshme të kafshëve dhe shpendëve- dijë për organet të cilat e përbëjnë këtë sistem

b) Temat e kapitullit:- Kaviteti i hundës dhe sistemet paranazale- Laringu, trakeja, bronshet dhe alveolet - Kaviteti torakal, pleura, mediastinumi - Mushkëritë ndërtimi forma dhe ndarja globale- Sistemi respiratorë te llojet e ndryshme të kafshëve shtëpiake



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- mostra prej organeve të frymëmarrjes- diafilma- grafoskop- vizatime të ndryshme

Kapitulli 6: Neurologjia 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegoi sistemin nervor dhe ndarjen e tijë- njohë rëndësin e sistemit nervor për organizmin e kafshëve

34

b) Temat e kapitullit:- Sistemi nervor dhe ndarja e tijë- Cipat e trurit dhe të boshtit kurrizor- SNQ - Sistemi nervor periferik- Sistemi nervor vegjetativ



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- mostra të trurit dhe palacës kurrizore- grafoskopi- Atllas anatomik- Kompjuter - LCD

Kapitulli 7: Sistemi i organeve shqisore 3 orë


- shpjegojë sistemin e shqisave, - përshkruajë rolin dhe rëndësinë e tyre te llojet e kafshëve të ndryshme

b) Temat e kapitullit:- Anatomia e shqises së të pamurit- Dëgjimit - Nuhatjes dhe shijes



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- Atllasi anatomik- grafoskop- diaprojektor

35

Kapitulli 8: Organet e tretjes 16orë


- shpjegoi organet e tretjes dhe rëndësin e tyre - përshkruaj ndryshimet e organeve të tretjes te llojet e ndryshme të kafshëve

b) Temat e kapitullit:- Goja dhe organet e sajë; laringu dhe ezofagu- kaviteti abdominal dhe peritoneumi- Lukthi i thjesht dhe i përbërë - Zorra e hollë ( duedenumi jejenumi dhe ileumi)- Zorra e trashë ( kolon i madhë dhe i vogël)- Cekumi dhe rektumi- Mëlçia forma pozita dhe ligamentet- Pankreasi dhe shpretka- Veçorit anatomike të organeve të tretjes te përtypsit, jopërtypësit dhe shpendët



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- mostra të organeve të tretjes- grafoskopi- atllasi anatomik

Kapitulli 9: Sistemi i organeve urogjenitale 8 orë


- shpjegoi ndërtimin e organeve urogjenitale te llojet e ndryshme të kafshëve - përshkruaj dallimet e organeve te llojet e ndryshme të kafshëve

b) Temat e kapitullit:- Sistemi urinarë - Veshkët ndërtimi dhe llojet- urinëpërquesit, mëshigëza urinare dhe uretra- Sistemi urinar te llojet e ndryshme të kafshëve- Organet gjenitale mashkullore dhe femërore


- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;

36

- jape detyra të thjeshta për nxënësit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- laboratori- atllasi anatomik- grafoskop dhe diaprojektor

Kapitulli 10: Anatomia e shpendëve 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoj ndertimin anatomik të organizmit të shpendëve

b) Temat e kapitullit:- Skeleti, muskujt- organet e frymëmarrjes- organet e tretjes- organet e qarkullimit të gjakut- organet urogjenitale



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- mostra të organeve të shpendëve- grafoskopi, diaprojektori- atllas anatomik

Kapitulli 11: Lëkura dhe derivatet e saj 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoj ndertimin anatomik të lëkurës dhe derivateve të sajë

b) Temat e kapitullit:- Lëkura- Derivatet e lëkurës: thundrrat dhe brirët, leshi, qimet, kreshta dhe puplat- Gjëndrra qumështore

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

37

Rekomandohet që mësuesi të:- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela - laboratori- mostra të lëkurës dhe derivateve të sajë- grafoskopi, diaprojektori- atllas anatomik

Kapitulli 12: Fiziologjia e gjakut dhe lëngjëve trupore 9orë


- shpjegojë përbërjen dhe funksionet e përgjithshme të gjakut - përshkruaj funksionet e pjesëve të veçanta të përbërësve të plazmës së gjakut- shpjegojë rëndësin e limfës dhe lëngjeve tjera trupore

b) Temat e kapitullit:- Përbërja dhe funksionet e përgjithshme të gjakut- Funksionet e pjesëve të veçanta përbërëse të plazmës së gjakut- Formimi, veçorit dhe funksionet e eritrociteve- Formimi, veçorit dhe funksionet e leukociteve- Formimi, veçorit dhe funksionet e trombociteve dhe koagulimi i gjakut- Grupet e gjakut dhe rëndësia e tyre- Limfa dhe lëngjet tjera trupore-



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- mostra e gjakut - grafoskop- atllasi anatomik- LCD, projektori, TV

Kapitulli 13: Fiziologjia e sistemit kardiovaskular 11 orë

a) Qëllimet e kapitullit:

38

Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:- shpjegojë funksionet e zemres - dallojë sistemin e qarkullimit të gjakut- njohë sistemin e qarkullimit të limfës- demostrojë rregullimin humural dhe nervor të qarkullimit të gjakut

b) Temat e kapitullit:- Funksioni i qarkullimit të gjakut- Vetit fiziologjike të muskulit të zemres- Automatizmi i zemres- Karakteristikat e enëve të gjakut në kafshë- Frekuenca e punës së zemres- Vëllimi sistolik për minut- Formimi dhe kualiteti i pulsit- Qarkullimi i limfës



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- mostra të materialeve përkatëse- grafoskopi- atllasi anatomik

Kapitulli 14: Sistemi respirator 6 orë


- shpjegojë funksionin e sistemit të frymëmarrjes te llojet e ndryshme të kafshëve dhe shpendëve

- përdhkruajë rregullimin humoral dhe nervor të sistemit të frymëmarrjes- përshkruaj veçorit e frymëmarrjes te shpendët dhe peshqit

b) Temat e kapitullit:- Funksioni i rrugëve respiratore- Sipërfaqja respiratore dhe këmbimi i gazrave- Motorika e krahrorit - Cikli respirator- Rregullimi humoral dhe nervor i frymëmarrjes- Veçorit e frymëmarrjes te shpendët dhe peshqit


39


d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- mostra të organeve- grafoskop, LCD, projektojë- atllasi anatomik

Kapitulli 15: Fiziologjia e tretjës 15 orë


- shpjegojë proceset fiziologjike të cilat zhvillohen te kafshët bimëngrënse mishëngrënëse dhe gjithqkangrënse

- njohë principet e tretjës te kafshët ripërtypse- njohë principet e tretje te kafshët jopërtypëse dhe te shpendët

b) Temat e kapitullit:- Principet e përgjithshme të tretjes te kafshët shtëpiake- Aspektet e përgjithshme të tretjes te bimëngrënsit mishngrënsit dhe gjithçkangrënsit- Marrja e ushqimit, uria dhe etja - Fiziologjia e tretjes në lukthin e thjesht - Principet e tretjes te ripërtypsit- Mikropopulacioni i paraluktheve - Motorika e paraluktheve- Formimi i gazrave në rumen dhe eliminimi i tyre (gromsitja)- Karakteristikat e tretjes në zorrën e hollë, sekrecioni i tëmthit dhe pankreasit- Karakteristikat e tretjes në zorrën e trash te kafshët shtëpiake- Veçorit e tretjes te shpendët



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- mostra të organeve- grafoskop, LCD, projektojë- atllasi anatomik

40

Kapitulli 16: Metabolizmi kuantitativ i energjisë dhe mineraleve 3 orë


- shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese për kafshët- njohë principet themelore të qarkullimit të ujit në organizëm - njohë bilancin e energjisë dhe metabolizmin bazal- shpjegojë bazat e metabolizmit të materieve minerale

b) Temat e kapitullit:- Vlera ushqyese e materieve të veçanta ushqyese (karbohidrateve, yndyrnave dhe

proteinave)- Bilanci i energjisë - Metabolizmi bazal - Bazat e metabolizmit të materieve minerale- Principet themelore të qarkullimit të ujit në organizëm


- demostrojë vlerat ushqyese të ushqimeve për kafshë- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- mostra të ushqimit- grafoskop, LCD, projektojë

Kapitulli 17: Proceset e termorregullimit 3 orë


- shpjegojë principet e përgjithshme të termorregullimit te llojet e ndryshme të kafshëve dhe shpendët

- njohë proceset e metabolizmit dhe të nxehtësisë- njohë rregullimin e temperaturës trupore te kafshët- shpjegojë lidhjen ndërmjet termorregullimit dhe prodhimtarisë te kafshët

b) Temat e kapitullit:- Energjia e nxehtësisë- Metabolizmi dhe nxehtësia- Temperatura trupore (eutermia, hipotermia dhe hipertermia)- Rregullimi i temperaturës trupore te kafshët- Termorregullimi dhe prodhimtaria


- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;

41

- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- ferma- grafoskopi- Atllas anatomik- Kompjuter - LCD

Kapitulli 18: Fizilogjia e ekskrecionit dhe funksionit të veshkës 4 orë


- shpjegoj proceset fiziologjike të sistemit të eksrecionit- dijë për rrugët e eliminimit të materieve nga organizmi- njohë metodat për hulumtimin e funksionimit të veshkës- njohë funksionin e rrugëve urinare

b) Temat e kapitullit:- Rrugët themelore të eliminimit të materjeve nga organizmi- Natyra dhe prioriteti i materidieve që tajohen në mjedisin e jashtëm- Metodat për hulumtimin e funksionimit të veshkës- Mekanizmi i ekskrecionit të veshkës (ultra filtrimi glomeral)- Funksioni i rrugëve urinare



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- organe të kafshëve- Atllasi anatomik- grafoskop- diaprojektor

Kapitulli 19: Fiziologjia e gjëndrrës së qumështit 2 orë


- shpjegojë fiziologjin e gjëndrrës qumështore - njohë përbërjen e kulloshtrës dhe rrolin e sajë për rritjen e brezit të ri

42

b) Temat e kapitullit:- Nevojat energjetike gjatë llaktacionit- Përbërja e kulloshtrës dhe e qumështit në raport me rritjen dhe mbrojtjen shëndetsore

të brezit të ri- Rregullimi i zhvillimit dhe i funksionit të gjëndrrës së qumështit



d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- mostra të kulloshtrës dhe qumështit- grafoskopi- atllasi anatomik

Kapitulli 20: Funksionimi dhe rregullimi i sistemit endokrin 4 orë


- shpjegojë funksionin dhe rrolin e gjëndrrave endokrine te kafshët- njohë funksionin e gjëndrrave seksuale në rregullimin e metabolizmit dhe të

riprodhimit

b) Temat e kapitullit:- Funksioni i hipofizës, tireoidesë, pankreasit dhe gjëndrrave mbiveshkore- Funksioni i gjëndrrave seksuale dhe rregullimi i metabolizmit dhe riprodhimit - Rroli endokrin i epifizës dhe timusit


- demostrojë funksionin dhe rrolin e gjëndrrave endokrine te kafshët- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- atllasi anatomik- grafoskop, LCD projektor

Kapitulli 21: Fiziologjia e muskujve dhe e sistemit nervor 3 orë


- përshkruajë rrolin fiziologjik dhe funksionimin e muskujve - shpjegojë organizimin dhe funksionimin e sistemit nervor

43

b) Temat e kapitullit:- Bazat e fiziologjis së muskujve - Organizimi dhe funksionimi i sistemit nervor- Funksionimi i palcës kurrizore, zgjatore, trungut të palcës dhe hipotalamusit- Funksionimi i korës së trurit të madh


- kryejë demonstrimin me mostra- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela- laboratori- mostra - grafoskopi, diaprojektori- atllas anatomik

Kapitulli 22: Fiziologjia e sistemit të shqisave 2 orë


- shpjegojë funksionet e sistemit shqisor të kafshëve dhe të shpendëve

b) Temat e kapitullit:- Aspektet krahasuese dhe bazat e fiziologjis së shqisave


- demostrojë nxënsëve funksionin e shqisave të kafshëve dhe shpendëve me skema - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tabela, laboratori- mostra të shqisave- grafoskopi, diaprojektori- atllas anatomik

44

Programi i lëndës

“Bazat e prodhimtarisë bimore”

Lëmia: BujqësiProfili: BlegtoriNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimi i lëndës:Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet të:- shpjegojë prodhimëtarinë bimore;- përshkruajë faktorët ekologjik;- përshkruajë punimin e tokës;- theksojë plehërimin e tokës;- përshkruajë llojet e plehrave;- shpjegojë cilësitë e farëra për mbjellje;- përshkruajë mënyrat e mbjelljes së farave;- përshkruajë përkujdesjet ndaj kulturave bujqësore;- përcaktojë dëmin ekonomik dhe bujqësor që shkaktojnë barojat e këqija;- përshkruajë kulturat lavërtare;- përshkruajë teknologjinë e kulturave bimore

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë


Kapitulli 1: Faktorët ekologjik 8 orë


- përshkruajë faktorët ekologjik- tregojë ndikieti e faktorëve ekologjik në zhvillimin e bimëve

b) Temat e kapitullit: - Drita - Temperatura - Lagështia - Ajri

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të:

- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;

45

- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - laborator - pankarta për konkretizimin e mësimit - grafoskop - film

Kapitulli 2: Punimi i tokës 8 orë


- shpjegojë rëndësinë e punimit të tokës- shpjegojë mënyrat e punimit të tokës

b) Temat e kapitullit: - Rëndësia e punimit të tokës - Punimi themelor i tokës - Punimi plotësues i tokës

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimënësi të:


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - vizita në terren - pankarta me vizatime të ndryshme - grafoskopi - filmi

Kapitulli 3: Plehërimi i tokës 10 orë


- përshkruajë llojet, afatet dhe sasinë e përdorimit të plehrave,- përshkruajë veqoritë e plehrave;- theksojë nevojat e bimëve në plehra;

b) Temat e kapitullit: - Nevojat e bimëve në plehra - Llojet e plehrave - Plehrimi themelor dhe plotësues - Afatet e aplikimit të plehrave

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

46


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - pankarta për konkretizimin e mësimit - demonstrim në terren - grafoskopi dhe diaprojektori - transparente

Kapitulli 4: Fara dhe mbjellja 10 orë


- përshkruajë cilësitë e farërave dhe mbjelljen varësisht nga lloji i bimës- përcaktojë afatet e mbjelljes së farërave të ndryshme- përcaktojë normat e farës për mbjellje;

b) Temat e kapitullit: - Përgatitja e fares për mbjellje - Afatet e mbjelljes dhe normat e fares sipas lloit të bimës - Mënyrat dhe thellësia e mbjelljes



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - demonstrime në terren - grafoskopi dhe diaprojektori - vizatime të ndryshme - transparente

Kapitulli 5: Përkujdesi i kulturave bujqësore 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi, duhet të:

- shpjegojë rëndësinë dhe kohën e kryerjes së rrallimit;- përshkruajë rëndësinë dhe kohën e kryerjes së mihjes;- përshkruajë rëndësinë e herrjes së barojave të këqia;- shpjegojë rëndësinë e mbrojtjes së bimëve nga sëmundjet dhe dëmtuesit;- përshkruajë rëndësinë, kohën dhe sasinë e ujitjes së kulturave bujqësore

b) Temat e kapitullit:

47

- Rrallimi i bimëve - Mihja dhe mbushja e kulturave mihëse - Herrja e barojave të kqia, mbrojtja nga smundjet dhe dëmtuesve - Ujitja e kulturave bujqësore ( normativat e ujitjes)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë;- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;- vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - demonstrime në terren - grafoskopi dhe dia projektori - pankarta me vizatime të ndryshme - transparente

Kapitulli 6: Barojat e këqija 8 orë


- dallojë barojat e këqija si dhe mjetet kimike për luftimin e tyre- theksojë normativat e përdorimit të preparateve kimike- përcaktojë afatin e përdorimit të preparateve kimike

b) Temat e kapitullit: - Dëmet nga barojat e këqija - Mënyra e përhapjes së barojave të këqija - Masat agroteknike dhe mjetet kimike për luftimin e barojave të këqija - Ndarja e Pesticideve, mënyra e përdorimit të tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore dhe angazhim grupor - organizoj teste me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - demonstrime në terren - grafoskopi dhe dia projektori - pankarta për konkretizimin e mësimit - transparente

Kapitulli 7: Kulturat lavërtare 12 orë


- përshkruajë rëndësinë ekonomike të kulturave lavërtare;- përshkruajë vetit morfo-fiziologjike kulturat lavërtare;

48

b) Temat e kapitullit: - Drithërat - Bimët industriale - Bimët për ushqimin e kafshëve



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - laboratori - mostra të llojeve të bimëve - grafoskopi dhe dia projektori - transparente - vizatime të ndryshme

Kapitulli 8: Qarkullimi bimor 6 orë


- shpjegojë rëndësinë e qarkullimit bimor;- përshkruajë llojet e qarkullimit bimor;

b) Temat e kapitullit:- Qarkullimi një fushor- Qarkullimi dy fushor- Qarkullimi tre fushor - Qarkullimi katër fushor- Shkaqet biologjike, agroteknike, organizativo-ekonomike të aplikimit të qarkullimit

bimor- Ndikimi i klimës dhe tokës në qarkullimin bimor

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: - bëj ilustrime me transparente - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore - organizoj teste me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - pankarta për konkretizimin e mësimit - demonstrim me transparente - grafoskopi

49

Klasa 10

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Nomenklaturë anatomike”


Numri i modulit 1Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për të kryer caktimin e rajoneve dhe ndërtimin anatomik në trupin e kafshës

Kohëzgjatja e modulit

7K (42 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi përzgjedh veglat dhe materiale për vrojtimin e nomenklaturës anatomike të trupit të kafshësPërmbajtja– Përzgjedhja e veglave, – Përzgjedhja e skicave (atllaseve)– Përzgjedhja e skeleteve të kafshëve– Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi cakton rajonet në trupin e kafshëve. Përmbajtja– Caktimi i eshtrave të kokës– Caktimi i eshtrave të trupit dhe ekstremiteteve– Caktimi i dallimeve të skeletit te llojet e ndryshme të

kafshëve– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi cakton muskujt në trupin e kafshës dhe lidhjet e tyre me eshtrat Përmbajtja– Caktimi i ndërtimit, formës dhe funksionit të llojeve të

muskujve – Caktimi i muskujve të kokës, qafës, trupit dhe të

ekstremiteteve– Caktimi i lidhjeve ndërmjet muskujve dhe eshtrave– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

50

Procedurat e vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgimi i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli:

KR Nxënësi duhet të:- Përzgjedhë drejt veglat e nevojshme - Përdorë drejt skicat e eshtrave në atllas- Përzgjedhë skeletet e kafshëve– Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes

së mjedisit të zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë


KR Nxënësi duhet të: - Caktojë drejt eshtrat e kokës- Caktojë drejt eshtrat e trupit dhe të ekstremiteteve- Caktojë dallimet ndërmjet skeleteve te llojeve të

ndryshme të kafshëve– Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - Caktojë drejtë ndërtimin, formën dhe funksionin e

llojeve të muskujve - Kryej caktime të muskujve të kokës, qafës, trupit dhe

të ekstremiteteve- Kryej caktime të lidhjeve ndërmjet muskujve dhe

eshtrave– të zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë

Metodat e rekomanduara të mësuarit

- Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore, laborator ose - thertore.- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur

demostrime konkrete për përvetsimin e modulit- Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të

bëjnë me Anatominë e kafshëve- Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i

aftësive të fituara.- Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e

ndryshme që paraqiten.- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë

kontrolli i demonstrimit praktik.

51

- Vlerësimi duhet të bëhet pas secilit rezultat të arritur të mësimit

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Laboratori- Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri,

Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj).- Materiali i nevojshëm (Atllasi Anatomisë së kafshëve si dhe

preparate të përgatitura dhe të konservuara etj).

52


“Ndërtim i sistemeve të organeve të brendëshme”



Një modul praktik që i pajisë nxënësit me aftësi praktike për të treguar ndërtimin e sistemeve të organeve të kafshëve dhe shpendëve.


7K (42 orë)


RM 1 Nxënësi përcakton sistemin kardiovaskulare dhe limfatik të kafshës. Përmbajtja– Përzgjedhja e veglave për autopsi të kufomës– Hapja e trupit të kafshës për autopsi– Caktimi i lidhjeve të zemres me organe tjera– Mbrojtja në punë dhe e mjedisit – Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi përcakton organet brendshme në trupin e kafshës Përmbajtja– Përzgjedhja e veglave– Caktimi i organeve të sistemit të tretjes te ripërtypësit– Caktimi i organeve të sistemit të tretjes te jopërtypësit– Caktimi i organeve të sistemit të frymëmarrjes te llojet e

ndryshme të kafshëve dhe shpendëve– Caktimi i organeve urogjenitale te llojet e ndryshme të

kafshëve dhe shpendëve– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi përcakton organet e sistemit nervor, shqisor dhe gjëndrrat endokrinePërmbajtja– Përzgjedhja e veglave

53

– Caktimi i trurit, boshtit kurrizor dhe nervave– Caktimi i organeve shqisore te llojet e ndryshme të

kafshëve– Caktimi i gjëndrrave endokrine– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit




KR Nxënësi duhet të:– Përzgjedhë drejt veglat e nevojshme për autopsi të

kufomës– caktojë lidhjet e zemres me organe tjera– respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit të zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë


KR Nxënësi duhet të:Nxënësi duhet të: – përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme– caktojë organet e sistemit të tretjes te ripërtypësit– caktojë organet e sistemit të tretjes te jopërtypësit– caktojë organet e sistemit të frymëmarrjes te llojet e

ndryshme të kafshëve dhe shpendëve– caktojë organet urogjenitale te llojet e ndryshme të

kafshëve dhe shpendëve– respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme– caktojë trurin, boshtin kurrizor dhe nervat– caktojë organet shqisore te llojet e ndryshme të

kafshëve– përzgjedhë gjëndrrat endokrine– respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit

Metodat e rekomanduara të

- Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore, laborator ose thertore, dhe fermë

54

mësuarit - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demostrime konkrete për përvetsimin e modulit

– Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të bëjnë me njohjen e ndërtimit anatomik të organeve të kafshëve

– Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i aftësive të fituara.

– Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë kontrolli i demonstrimit praktik.

– Vlerësimi duhet të bëhet pas secilit rezultat të arritur të mësimit


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Laboratori- Ferma- therrtorja- Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri,

Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj).- Materiali i nevojshëm (Atllasi Anatomisë së kafshëve si dhe

preparate të përgatitura dhe të konservuara etj).

55

PËRSHKRUESIT E MODULEVE TË PRAKTIKAVE PROFESIONALE

“Analizë e gjakut dhe e funksionit të zemres”



Një modul praktik që i pajisë nxënësit me aftësi praktike për të ekzaminuar funksionin e gjakut dhe zemres.


7K (42 orë)


RM 1 Nxënësi merr gjakun.për ekzaminim. Përmbajtja– Përzgjedhja e veglave për marrjen e gjakut – Përzgjedhja e kafshës për marrjen e gjakut– Pozicionimi i kafshës për marrjen e gjakut– Caktimi vendit dhe i teknikës së marrjes së gjakut– Marrja e gjakut prej kafshës– Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi kryen analizat laboratorike të gjakut të kafshësPërmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe e mjeteve të duhura - Përgatitja e mostrës së gjakut për analizë laboratorike- Caktimi i hematokritit, hemoglobinës dhe elementeve

të gjakut– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi konfirmon punën e zemres Përmbajtja– Përzgjedhja e veglave– Matja e pulsit te llojet e kafshëve të ndryshme– Dëgjimi i toneve të zemres– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

56




KR Nxënësi duhet të:- përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme - përzgjedh veglat për marrjen e gjakut - caktojë drejt llojin e kafshës prej së cilës merret gjakut– respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme- caktojë drejt teknikën e marrjes së gjakut- përgatit mostrën e gjakut për analizë laboratorike- caktojë hematokritin, hemoglobinën e gjakut– respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme- kryejë matjen e pulsit te llojet e kafshëve të ndryshme- caktojë tonet e zemres- respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit


- Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore, laborator ose fermë- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demostrime konkrete për përvetsimin e modulit– Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të

bëjnë me analizat e gjakut dhe punën e zemres– Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i

aftësive të fituara.– Vlerësimi duhet të bëhet pas secilit rezultat të arritur të

mësimit


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

57

- Kafsha për marrjen e gjakut- Ferma- Laboratori me paisjet përkatëse- Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri,

Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj).


“Funksionimi i sistemeve të brendshme të kafshëve”



Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për tu përcaktuar funksionim e sistemit të tretjes, frymëmarrjes dhe organve urogjinitale të kafshëve


7K (42 orë)


RM 1 Nxënësi konfirmon funksionet e organeve të tretjes Përmbajtja– Përzgjedhja e veglave për marrjen e mostrës – Përzgjedhja metodat për konfirmim– Caktimi i lëvizjeve të rumenit– Caktimi i analizave organoleptike, fiziko-kimike dhe

mikrobiologjike– Caktimi i përmbajtjes së lukthit dhe prodhimit të gazrave– Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi konfirmon funksionet e organeve të frymëmarrjesPërmbajtja– Përzgjedhja e veglave dhe materialeve të nevojshme– Përzgjedhja metodat për konfirmim– Caktimi i inspiriumit dhe ekspiriumit– Caktimi i lëvizjeve të frymëmarrjes– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi konfirmon funksionet e organeve urogjenitalePërmbajtja– Përzgjedhja e veglave dhe metodave për marrjen e mostrës

së urinës

58

– Përgatitja e mostrës së urinës për analizë – Kryerja e analizave fiziko-kimike të mostrave të urinës– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit


Realizim i pranueshëm I modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të:– përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme – caktojë lëvizjet e rumenit– kryejë analizat organoleptike, fiziko-kimike dhe

mikrobiologjike– caktojë përmbajtjen e lukthit dhe prodhimit të gazrave– respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: – përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme– caktojë inspiriumin dhe ekspiriumin– caktojë lëvizjet e frymëmarrjes– respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme- përgatit mostrat e urinës për analizë - kryejë analizat fiziko kimike të mostrave të urinës- respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit


- Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore, laborator ose fermë

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demostrime konkrete për përvetsimin e modulit

- Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të bëjnë me analiza të përmbajtjes së organeve të tretjesë, të frymëmarrjes dhe urogjenitale

– Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i aftësive të fituara.

59


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Kafsha për marrjen e mostrave- Ferma- Laboratori me paisjet përkatëse- Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri,

Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj).


“Pregatitja e tokës për mbjellje”

Lëmi: BujqësiProfili: BlegtoriNiveli: IKlasa: 10


Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për të kryer operacionet e nevojshme për përgatitjen e tokës për mbjellje.


3,5K (21 orë)


RM 1 Nxënësi parapërgatit mjetet për përgatitjen e tokës për mbjellje. Përmbajtja– Përzgjedhja e veglave të nevojshme– Përzgjedhja e ngastrës për punim – Caktimi i llojit të punimit të tokës– Përzgjedhja e paisjeve dhe mekanizimit për kryerjen e

mbjelljeve– Caktimi i paisjeve për lloje dhe kushte tokash të veçanta– Caktimi i makinave ngjitëse për traktor dhe transportimi i

tyre në vendin e punës– Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi kryen lëvrimin e tokësPërmbajtja– Përzgjedhja e llojit të pllugut– Caktimi i mënyrave të lavrërimit– Kryerja e punimeve – Kontrolli i cilësisë së punimeve– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi kryen punimin plotësues të tokës.Përmbajtja

60

– Përcaktimi i paisjeve për punimin plotësues të tokës (disku, lesat, frezat, cilindrat, kultivatorët)– Kryerja cilësore e punimeve plotësuese të tokës– Kontrolli i cilësisë së punimeve– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisi




KR Nxënësi duhet të:– Përzgjedhë ngastrën për punim – Caktojë llojin e punimit të tokës– Përzgjedhë paisjet dhe mekanizimit për kryerjen e

mbjelljeve– Caktojë paisjet për lloje dhe kushte tokash të veçanta– Caktojë makinat ngjitëse për traktor dhe transportimin

e tyre në vendin e punës– Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: – Përzgjedhë llojin e pllugut– Caktojë mënyrat e lavrërimit– Kryej punimet në cilësi të duhur– respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - Përcojë paisjet për punimin plotësues të tokës ( diskun,

lesat, frezat, cilindrat, kultivatorët)- Kryerja cilësore e punimeve plotësuese të tokës- respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


- Ky modul duhet të trajtohet në laborator në ngastrën e tokës.- - - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demostrime konkrete për përvetsimin e modulit– Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të

61

bëjnë me punimin përgatitor dhe plotësues të tokës– Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i

aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Sipërfaqet e tokës- Traktor me një dhe dy diferencial- Paisjet ngjitëse të traktorit për punime të ndryshme (diskun,

lesat, frezat, cilindrat, kultivatorët)- Udhëzues dhe literatur e nevojshme

62


“Kujdesi gjatë rritjes së bimëve”



Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për tu kujdesur bimët gjatë rritjes së tyre, si dhe mirëmbajtur e përdorur paisjet e nevojshme.


3,5 (21 orë)


RM 1 Nxënësi kujdeset për kultivimin e bimëve Përmbajtja– Caktimi i momentit më të përshtatshëm për kryerjen e

shërbimeve, – Kushtet tokësore ose klimatike që e favorizojnë ose

pengojnë zhvillimin e bimëve – Përzgjedhja e operacioneve për eliminimin e barërave të

këqija me dorë ose me makinë– Përzgjedhja e veglave të nevojshme– Përkujdesja për plotësimin e nevojave për ujë dhe lëndë

ushqyese– Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi largon mbeturinat e prodhimit.Përmbajtja– Caktimi i vendit për hedhjen e produkteve të mbetura– Përzgjedhja e metodave të trajtimit të mbeturinave

( djegëja, groposja, asgjësimi, kompostimi etj)– Përgatitja e vendit për hedhjen e mbeturinave, pastrimi,

dezinfektimi – Mbajtja e të dhënave lidhur me operacionet që kryhen– Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

63




KR Nxënësi duhet të:– Caktojë momentin më të përshtatshëm për kryerjen e

shërbimeve, kushtet tokësore ose klimatike që e favorizojnë ose pengojnë zhvillimin e bimëve

– Përzgjedhë operacionet për eliminimin e barërave të këqija me dorë ose me makinë

– Përkujdeset për plotësimin e nevojave për ujë dhe lëndë ushqyese të bimëve

– Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - Caktoj vendin për hedhjen e produkteve të mbetura- Përzgjedh metodat e trajtimit të mbeturinave ( djegëja,

groposja, asgjësimi, kompostimi etj)- Përgatit vendin për hedhjen e mbeturinave, pastrimin,

dezinfektimin etj. - Mbaj të dhënat lidhur me operacionet e kryhen- respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


- Ky modul duhet të trajtohet në laborator në ngastrën e tokës.– Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur

demostrime konkrete për përvetsimin e modulit– Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të

bëjnë me kujdesin gjatë rritjes së bimëve– Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i

aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Sipërfaqet e tokës- Traktor me një dhe dy diferencial

Paisjet ngjitëse të traktorit të nevojshme për kujdesin gjatë kultivimit të bimëve ( lesat, kultivatorët, spërkatëset, makinat për shpërndarjen e plekut)

- Udhëzues dhe literatur e nevojshme.

64

KLASA 11


Programi i lëndës " Mekanizimi i prodhimtarisë blegtorale"

Lëmi : BujqësiProfili : BlegtoriNiveli : IKlasa : 11

I. Qëllimet e lëndës

Në përfundim të trajtimit të lëndës në klasa 11, nxwnësi duhet të: - shpjegojnë llojet e traktorëve sipas konstruktit dhedestinimit;- pwrshkruajnw ndertimin, funksionimin dhe përdorimin e makinave për përgaditjen e

sanës;- përshkruajnë dhe dallojnë makinat për përgatitjen e silazhit;- shpjegojnë ndertimin, funksionin dhe përdorimin e makinave për përgatitjen e

ushqimit të kafshëve;- përshkruajnë dhe dallojnw pajisjet për furnizimin e objekteve blegtorale me ujë ;- përshkruajnë dhe dallojnw objektet për kafshë shtëpiake ;- shpjegojnë funsionimin dhe përdorimin e mekanizimin në gjedhtari ;- shpjegojnë funksionimin dhe përdorimin e mekanizimin në dhentari ;- shpjegojnë funksionimin dhe përdorimin e mekanizimin në derrtari ;- shpjegojnë funksionimin dhe përdorimin e mekanizimit në kuajtari ;- pwrshkruajnw funksionimin dhe përdorimin e mekanizimit në shpendari ;- përshkruajnë dhe dallojnw pajisjet për ngrohjen dhe ajwrosjen e objekteve blegtorale;- shpjegojë funksionimin dhe përdorimin e rrethojave elektrike për ruajtjen e gjedhëve në kullosa.



Kapitulli 1 : Traktorët 8 orë

65

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kwtij kapitulli, nxënësit duhet tw: - dallojnë traktorët sipas konstruktit dhe destinimit ; - përshkruajnw funksionimin e mekanizmave dhe sistemeve kryesore të traktorit ; - tregojnw mënyrën e përdorimit dhe mirëmbajtjes së traktorit ; - tregojnë si përcaktohen defektet e thjeshta që mundë të ndodhen në sistemet dhe mekanizmat e motorit ;

b) Temat e kapitullit - Ndarja e traktorëve sipas kategorive - Mekanizmi përcjellës- lidhës- Ndwrruesi i shpejtësive - Diferenciali përcjellës i përparëm dhe i prapëm - Sistemi i drejtimit të traktorit- Sistemi i frenimit dhe llojet e tij- Instalimet e ndriçimit dhe sinjalizimit- Sistemi hidraulik i traktorit- Përdorimi i traktorit dhe mirëmbajtja e tij

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi tw:

- shpjegojë duke përdorur katalogë, prospekte, skema, fotografi dhe vizatime të llojeve të motorëve të traktorit ;

- demonstrojë praktikisht në repartin e makinës mënyren e funksionimit dhe të mirëmbajtjes së traktorit ;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime apo dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- traktorë;- mekanizëm përcjellës ;- maketë të ndrruesit të shpejtësive ;- skema e funksionimit të traktorit ;- transmision kardonik ;- pjesët e instalimit elektrik ;- pjesët e frenimit.

Kapitulli 2 : Makinat për përgatitjen e sanës 10 orë

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kwtij kapitulli, nxënësit duhet tw:

- përshkruajnë rëndësinë e përdorimit të makinave për përgatitjen e sanës;- shpjegojë ndertimin e makinave të përgatitjes së sanës;- përshkruajnë funksionimin e makinave për përgatitjen e sanës;- shpjegojë parimet kryesore të këtyre makinave ;.

b) Temat e kapitullit- Kosat llojet e tyre - Kosat me motor të vetë- kosat vetëlëvizëse - Grabujat dhe rrotulluesit e sanës

66

- Makinat për rrotullim dhe mbledhjen e barit - Rimorkiot vetëngarkuese- Presat, llojet e tyre- Ngarkuesit e dengjëve - Rimorkiot për transportin e dengjëve - Elevatorët për dengjë dhe sanë- Terëset- llojet e tyre


- shpjegojë makinat për përgatitjen e sanës duke përdorur vizuale të ndryshme;- organizojë vizita në repartet e makinave bujqësore ;- tregojë praktikisht pjesët përbërse të makinave ; - angazhjë nxënësit në diskutim për ndertimin dhe funksionimin e makinave ;- nxisë interesin e nxënësve me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:

- katalogë dhe prospekte ;- projektor ;- pjesë të mundëshme të makinave për përgaditjen e sanës.

Kapitulli 3: Makinat për përgatitjen e silazhit 9 orë

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- përshkruajë rëndësinë e përdorimit të makinave për përgaditjes e silazhit.- dallojë llojet e bimëve për silazhë si dhe objektet për vendosjen e silazhit ;- shpjegojë ndërtimin dhe funksionimin e tyre ;- shpjegojë parimet kryesore të këtyre makinave ;- përshkruajë pjesët funksionale të këtyre makinave.

b) Temat e kapitullit - Rëndësia e përgaditjes së silazhit, dhe objektet për silazhë - Kombajnët për silazhë- llojet - Rimorkiot për transportin e silazhit - Elevatorët dhetransporterët pneumatik për mbushjen e silosëve - Procesi tekniko-teknologjik i përgatitjes së silazhit


- shpjegojë makinat për përgaditjen e silazhit duke përdorur vizuale; - organizojë vizita në repartet e makinave bujqësore ;- tregojë praptikisht funksionimin e makinave ;- nxisë interesin e nxënësve me anë të pyetjeve me gojë ushtrime dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - skema për procesin e përgaditjes së silaxhit - projektor dhe prospekte.

67

Kapitulli 4: Makinat për përgaditjen e ushqimit të kafshëve 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:

- përshkruajnë ndërtimin dhe funksionimin e makinave për përgatitjen e ushqimit të kafshëve ;- shpjegojnë rëndësinë e përdorimit të këtyre makinave;- përshkruajnë pjesët funksionale të tyre;- shpjegojnë tipet e makinave për përgaditjen e ushqimit të kafshëve.

b) Temat e kapitullit :- Makinat për pastrimin, larjen dhe prerjen në rriska të ushqimit rrënjësor dhe tuberoz - Makinat për imtësimin e ushqimit në formë kokërre- mullinjët me pllaka, cilindra dhe

çekana.- Makinat për përzierjen e ushqimit /mikserët/ të thatë dhe të lëngët /horizontale, vertikale dhe të kombinuara. - Presimi i ushqimit të kafshëve- presat, briketoret dhe makinat për bluarjen e briketëve.- Paisjet për transportin e ushqimit të koncentruar - Depotë për ushqim të koncentruar- ciklonët dhe silosët (mënyra e mbushjes dhe zbrazjes).


- shpjegojë parimet kryesore të makinave për përgaditjen e ushqimit të kafshëve duke përdorur katalog, prospekte dhe elemente konkrete ;

- organizojë vizita në repërte bujqësore ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Skema për procesin e përgaditjes së ushqimit të kafshëve- Projektorë, pankarta dhe maketa - Filmi

Kapitulli 5 : Pajimet për furnizimin e objekteve blegtorale me ujë 2 orë

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet:

- shpjegojë nevojat e kafshëve shtëpiake në ujë, kualitetin e ujit dhe normativat e harxhimit të ujit ;

- shpjegojnë ndertimin dhe funksionin e pajimeve për furnizim me ujë ;- përshkruajnë pjesët dhe instalimet funksionale të pajimeve ;- shpjegojnë parimet kryesore të punës të këtyre pajimeve.

b) Temat e kapitullit - Nevojat e kafshëve shtëpiake në ujë të pijshëm- normativat dhe kualiteti i ujit .- Sistemet e furnizimit me ujë .- Agregatët dhe pompat për ujë .- Krojet për ujë, llojet e tyre .

68


- theksojnë funksionimin e paimeve të ujit duke përdorur katalogë, prospekte, skema me elemente konkrete ;

- angazhojnë nxënësit në diskutime për ndertimin dhe funksionimin e pajimeve për furnizim me ujë ;

- vlerësojnë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime dhe testit me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Projektor - Katalog dhe prospekte- Pajime për ujë

Kapitulli 6: Objektet për kafshë shtëpiake 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet :

- shpjegojnë objektet për kafshë shtëpiake ;- dallojnë llojet e objekteve për vendosjen e kafshëve shtëpiake ;- përshkruajnë kushtet zooteknike në objekte blegtorale ;- përshkruajnë rëndësinë e mirëmbajtjes së objekteve blegtorale.

b) Temat e kapitullit - Mënyra e mbajtjes së kafshëve- të lidhura, të lira, në dysheme dhe kafaz - Objektet për kafshë shtëpiake- llojet - Kushtet zooteknike në objekte blegtorale- ndriqimi, ventilimi, kapaciteti, materiali ndertimor


- shpjegojë mënyrën e mbajtjes së kafshëve shtëpiake duke sjellë shembuj të ndryshëm;- ilustrojë llojet e objekteve duke përdorur prospekte, skema dhe maketa;- organizojë vizita në ferma blegtorale ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- ferma blegtorale- skema, pamje të fermave blegtorale

Kapitulli 7: Mekanizimi në gjedhëtari 17 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kwtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e mekanizimit dhe pajimeve në gjedhëtari ;- përshkruajnë pjesët funksionale të makinave dhe pajimeve ;- shpjegojnë defektet e thjeshta që mundë tëndodhin gjatë punës ;

b) Temat e kapitullit- Pajimet për lidhjen e gjedhëve .- Makinat dhe pajimet për ushqimin e gjedhëve .

69

- Procesi i marrjes dhe transportit të sanës- rimorkiot, sfurku , proqesorët e dengjëve .- Nxjerrja e silazhit nga silosët .- Rimorkiot dhe mikserët për transportin dhe distribuimin e masës së prerë dhe silazhit .- Rimorkiot dhe karrocat dore për dozimin e ushqimit të koncentruar .- Sistemi me kompjuter për ushqyerje individuale me ushqim të koncentruar .- Pajimet për largimin e plehut në gjendje të ngurtë- me anë të drrasës dhe lugës. - Pajimet për mjelje me makinë- agregati me vakum dhe aparati për mjelje.- Pajimet për grumbullimin dhe ftohjen e qumshtit .


- shpjegojë makinat dhe pajimet në gjedhëtari duke përdorur katalogë, prospekte, skema dhe maketa ;- organizojë vizita në ferma të gjedhëve ;- angazhojë nxënësit në diskutimin për funksionimin e makinave dhe pajimeve ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim. nxënësve.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- fermë gjedhëtare.- Pajime për lidhjen, mjeljen e gjedhëve- Pajime për largimin e plehut të ngurtë- Karroca dore, rimorkio, kopjuter

Kapitulli 8 : Mekanizimi në dhentari 3 orë

a) Qëllimi i kapitullit :Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojn rëndësinë mekanizimit në dhentari ; - përshkruajnë jesët funksionale të makinave dhe pajimeve ;- shpjegojn defektet e thjeshta që mundë të ndodhin gjatë punës.

b) Temat e kapitullit- Makinat dhe pajimet për ushqimin e deleve dhe dhive - Aparati dhe pajimet për mjeljen e deleve dhe dhive - Pajimet për grumbullimin dhe ftohjen e qumshtit - Pajimet për pastrimin e stallave të deleve dhe dhive - Makinat për qethëjen e leshit të deleve


- shpjegojë makinat dhe pajimet në dhentari duke përdorur katalogë, prospekte skema - dhe maketa ;- organizojë vizita në ferma blegtorale ;- tregojë praktikisht pjesët përbërse të makinave dhe pajisjeve ;- organizojë nxënësit në diskutim për ndërtimin dhe rolin e makinave dhe pajimeve ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - ferma të deleve dhe dhive

70

- filmi, projektor ;- skema për përdorimin e aparateve për mjelje.

Kapitulli 9 : Mekanizimi në derrtari 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e mekanizimit në derrtari ;- përshkruajnë pjesët funksionale të makinave dhe pajimeve ;- shpjegojnë defektet e thjeshta që mundë të ndodhin gjatë punës.

b) Temat e kapitullit - Transporti dhe shpërndarja e ushqimit- karrocat me dorë, transporterët, dozatorët .- Të ushqyerit e derrave me ushqim të langët- përzierset, kuzhinat, pompat, ventilët .- Pajimet për pastrim me larje dhe mënyrë mekanike .- Manipulimi me plehra.


- shpjegojë makinat dhe pajimet në derrtari duke përdorur, katalogë, prospekte, - skema dhe maketa ;- tregoj praktikisht pjesët përbërse të makinave dhe pajisjeve ;- organizojë vizita në fernë të derrave ;- vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- ferma të derrave ;- Filmi.- Projektor

Kapitulli 10 :Mekanizimi në shpendari 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet :

- shpjegojnë mekanizimin në shpendari;- përshkruajnë pjesët funksionale të makinave dhe pajimeve;- shpjegojnë defektet e thjeshta që mundë të ndodhin gjatë punës.

b) Temat e kapitullit - Të ushqyerit e mekanizuar- Sistemi gypor dhe zingjiror- Kafazët- llojet - Pajimet për pastrimin e objekteve shpendare - Pajimet për furnizim me ujë - Grumbullimi dhe sortimi i vezëve - Inkubatori - Pajimet për kontrollin e ngohjes, ventilimit dhe lagështisë së ajrit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë makinat dhe pajimet në shpendari duke përdorur prospekte, skema dhe maketa ;

71

- organizojë vizita në fermë të shpendve ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testitme shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Projektor ;- Filmi.- Fermë të shpezëve.

Kapitulli 11. Mekanizimi në kuajtari 1 orë


- shpjegojë mekanizimin në kuajtari;- shpjegojë pjesët funksionale të makinave dhe pajimeve e;- shpjegojë defektet e thjeshta që mundë të ndodhin gjatë punës .

b) Temat e kapitullit - Makinat dhe paisjet për ushqimin e kuajve- Teknika e të ushqyerit të kuajve- Pajimet për mirëmbajtjen- pastrimin e kuajve dhe stallave- Veglat për mbathjen e kuajve dhe trajnimin e kuajve


- shpjegojë mekanizimin në kuajtari duke përdorur katalogë dhe prospekte ; ;- organizoj vizita në fermë të kuajve ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Vizita në fermë të kuajve - Filmi , projektori.

Kapitulli 12 : Ngrohja dhe ventilimi i objekteve blegëtorale 2 orë


- shpjegojnë rëndësinë e përdorimit të aparateve dhe pajimeve për ngrohjen dhe ventilimin e objekteve blegtorale ;- shpjegojnë parimin kryesor të këtyre aparateve dhe pajimeve ;- përshkruajnë konceptet e punës të aparateve dhe pajimeve për ngrohje dhe ventilim,

si dhe për defektet e thjeshta që mund të ndodhin gjatë punës.

b) Temat e kapitullit - Aparatet dhe pajimet për ngrohjen e fermave blegtorale - Aparatet dhe pajimet për ventilimin e fermave blegtorale- Aparati për kontrollin automatik të mikroklimës


- shpjegojë aparatet dhe pajimet për ngrohjen dhe ventilimin e objekteve blegtorale

72

duke përdorur katalogje, prospekte, skema dhe maketa ;- organizojë vizita në ferma blegtorale ;- angazhoj nxënësit në diskutime për rolin e ngrohjes , ventilimit dhe mikroklimës në

objekte blegtorale ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Vizita në bjekte blegtorale - Filmi, projektori.

Kapitulli 13: Rrethojat elektrike 1 orë


- shpjegojë rëndësinë e përdorimit, pjesët përbërëse dhe funksionimin e rrethojës elektrike në gjedhëtari ;

- bëjë përshkrimin e montimin e rrethojës elektrike sipas udhëzimeve të prodhuesit.

b) Temat e kapitullit - Rrethojat elektrike-llojet - Koncepti i punës- montimi dhe demontimi


- shpjegojë njohuritë themelore të rrethojës elektrike me tension të ulët duke përdorur katalog, prospekte dhe vizatime ;

- tregojë praktikisht montimin, demontimin dhe funksionimin ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Filmi, projektori, prospektet.

73

Programi i lëndës

“ Bazat e ushqimit të kafshëve”


I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës në klasën 11, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rolin dhe rëndësinë e ushqimit të kafshëve shtëpiake;- përshkruajnë llojet dhe cilësitë e materialeve ushqyese;- përshkruajnë tretshmërinë e ushqimit, bilancin dhe vlerën ushqyese të ushqimit shtazor;- dallojnë dhe përshkruajnë llojet e ushqimit të kafshëve;- hartojnë racione të thjeshta ushqimore për të gjitha llojeve dhe kategoritë e kafshëve

shtëpiake;- përshkruajnë të ushqyerit e të gjitha llojeve të kafshëve shtëpiake: gjedhë, dele, dhi,

kuaj, derra dhe shpezë

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1 :Përbërja kimike e organizmit bimor dhe shtazor 2 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e ushqimit të kafshëve shtëpiake ;- përshkruajnë përbërjen kimike të organizmit bimor dhe shtazor.

b) Temat e kapitullit - Rëndësia e të ushqyerit të kafshëve shtëpiake.- Përbërja kimike e organizmit bimore dhe shtazor.

c) Udhëzimet didaktike për kapitullin

74

Rekomandohet që mësuesi të:- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të kafshëve shtëpiake dhe përbërjen kimike të

organizmit bimor dhe shtazor duke përdorur skema, fima etj;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Skema, filmi

Kapitulli 2 : Materiet ushqyese 10 orë


- Përkufizojë materiet ushqimore;- Klasifikojë materiet ushqimore;- përshkruajnë rëndësinë e karbohidrateve, albuminave dhe yndyrnave të materialeve

ushqyese për organizmin shtazor;- përshkruajnë rëndësinë e ujit në organizmin shtazor;- përshkruajnë rëndësinë e materieve minerale, vitaminave dhe materieve stimuluese

për organizmin shtazor;

b) Temat e kapitullit - Definicioni dhe ndarja e materieve ushqyese (organike dhe joorganike).- Karbohidratet.- Albuminat.- Yndyrnat.- Uji në organizmin shtazor.- Materiet minerale.- Vitaminat.- Materiet stimuluese.


- shpjegojë rëndësinë e materieve ushqyese, ndarjen e tyre duke theksuar karakteristikat dhe dallimet ndermjet tyre- angazhojë nxënësit në diskutime për llojet e materieve ushqyese- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Skema, filmi

Kapitulli 3 : Tretja, shfrytëzimi i ushqimit dhe materieve ushqyese 3 orë


- Rendisin dhe përshkruajnë faktorët të cilët ndikojnë në tretëshmerinë e ushqimit të kafshëve;

- përcaktjnë tretëshmërinë dhe koeficientin e tretëshmerisë;

b) Temat e kapitullit - Faktorët të cilët ndikojnë në tretëshmërinë e ushqimit të kafshëve.

75

- Përcaktimi i tretëshmerisë dhe koeficientit të tretëshmerisë.


- shpjegojë faktorët duke theksuar se si ndikojnë ato në tretëshmërinë e ushqimit të kafshëve ;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizim e kapitullit - skema të tretëshmërisë së ushqimit, filmi.

Kapitulli 4 : Bilanci i ushqimit 4 orë


- përshkruajnë bilancin e të ushqyerit të kafshëve;- përshkruajnë bilancin e azotit ;- përshkruajnë bilancin e karbonit ;- përshkruajnë bilancin e energjisë ;

b) Temat e kapitullit - Bilanci i ushqimit - Bilanci i azotit - Bilanci i karbonit - Bilanci i energjisë


- Shpjegojë duke dhënë shembuj për mënyren e llogaritjes së bilancit të ushqimit, azotit, karbonit dhe energjisë;

- nxisë nxënësit të llogaritin bilancin e ushqimit, azotit, arbonit dhe energjisë ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe vëzhgimeve gjatë llogaritjeve të

ndryshme.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Kabineti mësimor, skema dhe tabela me të dhënë për llogaritje të bilancit të ushqimit,

azotit, karbonit dhe energjisë..

Kapitulli 5: Vlera ushqyese e ushqimit të kafshëve 3 orë


- shpjegojnë vlerën ushqyese të ushqimit të kafshëve shtëpiake ;- theksojnë dhe përshkruajnë njësitë ushqyese (të tërshërës dhe elbit ) ;- shpjegojn energjinë si parametër i vlerës ushqyese të ushqimit të kafshëve shtepiake.

b) Temat e kapitullit - Kuptimi njësi ushqyese dhe llojet e njësive ushqyese.- Ekuivalenti i amidonit.

76

- Energjia-parametër i vlerës ushqyese.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi :

- shpjegojë kuptimin njësi ushqyese, llojet e njësive ushqyese duke të dhëna konkrete me anë të tabelave apo skemave;

- zhvillojë me nxënësit biseda lidhur me vlerat ushqyese të ushqimit të kafshëve.- nxisë dhe vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit : -kabineti , skema dhe tabela.Kapitulli 6: Ushqimi i kafshëve shtëpiake 8 orë


- rendisin dhe shpjegojnë faktorët që ndikojnë në kualitetin e ushqimit të kafshëve ;- klasifikojnë ushqimet e kafshëve shtëpiake- përshkruajnë ushqimet e gjelbra, voluminoze, tuberose që përdoren si ushqim për

kafshët shtëpiake;- përshkruajnë vlerat ushqyese të silazhit si ushqim për kafshët;- përshkruajnë ushqimet sekondare, me prejardhje shtazore e minerale;- përshkruajnë rëndësinë e vlerat ushqyese të kullotave dhe ushqimeve të tjera të

kafshëve ;

b) Temat e kapitullit - Faktorët të cilët ndikojnë në kualitetin e ushqimit të kafshëve.- Ushqimi i gjelbër (konvejeri i gjelbër).- Ushqimi voluminoz i thatë (sana, kashta, talla).- Ushqimi tuberoz.- Silazhi.- Prodhimet sekondare të industrisë së miellit, vajit dhe sheqerit.- Ushqimi me prejardhje shtazore.- Ushqimet me prejardhje minerale.- Kullosat dhe ushqimet tjera.


- pasurojë shpjegimin për ushqimin e kafshëve duke përdorur skema për klasifikimin e ushqimit të kafshëve shtëpiake ;

- shpjegojë faktorët të cilët kanë ndikim në cilësinë e ushqimit të kafshëve shtëpiake.- Organizojë vizitë mësimore në terren ose në mullinj dhe fabrika për prodhimin e

ushqimit të kafshëve ;- Vlerësojë nxënësit me pyetje -përgjigje gojore dhe testit me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Pamje filmike, skema, projector me transparente..

Kapitulli 7: Bazat e normimit të ushqimit 4 orë

a) Qëllimi i kapitullit

77

Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:- shpjegojnë rëndësinë e normimit të ushqimit të kafshëve shtëpiake ;- tregojë përdorimin e tabelave për bimë foragjere gjatë hartimit të racioneve ushqimore për kafshë shtëpiake.

b) Temat e kapitullit - Racioni dhe përbërja e tij- Përdorimi i tabelave për bimë foragjere gjatë hartimit të racioneve ditore për të gjitha - Llojet dhe kategoritë e kafshëve shtëpiake.


- shpjegojnë përbërjen e racionit ushqimor për kafshë shtëpiake duke theksuar mënyren e përdorimit të tabelave për bimë foragjere gjatë hartimit të racioneve ushqimore ;

- organizojë ushtrime në kabinet ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe kontrollit të zgjidhjes së

ushtrimeve d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Kabineti, tabela për bimë furagjere ;- Skema të përgaditjes së racionit të kafshëve shtëpiake ;- Filmi.

Kapitulli 8: Të ushqyerit e gjedhëve 12 orë


- shpjëgojnë rëndësinë e të ushqyerit e gjedhëve,- përshkruajnë nevojat në materie ushqyese për të gjitha kategoritë e gjedhëve bazuar

në prodhimtarinë e tyre (qumsht, mish) ; - hartojnë racionet ushqimore të thjeshta për gjedhë.

b) Temat e kapitullit - Nevojat e gjedhëve në materie ushqyese .- Racionit ushqimor për lopë.- Racioni ushqimor për majmeri-mish të vjetave.- Racioni ushqimor për gjedhë në riprodhim- Racioni ushqimor per vjeta.


- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të gjedhëve duke theksuar mënyrën e hartimit të racioneve për të gjitha kategoritë;

- angazhojë nxënësit në diskutime për llojet e racioneve ushqimore për kafshë - shtëpiake;- organizojë ushtrime për hartimin e racioneve ushqimore;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim


78

- Skema të përgatitjes së racionit ushqimor të gjedhëve ;- Kabineti, pamje filmi.

Kapitulli 9: Të ushqyerit e deleve dhe dhive 8 orë


- shpjegojnë rëndësinë e të ushqyerit të deleve dhe dhive ;- shpjegojnë nevojat në materie ushqyese të deleve dhe dhive bazuar në drejtimin e

prodhimtarisë së tyre (qumsht, mish, lesh) ; - hartojnë racione ushqimore për dele dhe dhi.

b) Temat e kapitullit - Nevojat e deleve ne materie ushqyese.- Nevojat e dhive ne materie ushqyese.- Përbërja e racioneve ushqimore për te gjitha kategoritë e deleve.- Përbërja e racioneve ushqimore për të gjitha kategoritë e dhive.


- shpjegojë rëndësinë e te ushqyerit të deleve dhe dhive duke theksuar mënyrën e hartimit të racioneve për të gjitha kategoritë e deleve dhe dhive;

- nxisë nxënësit të japin shembuj në hartimin e racioneve ushqimore ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Skema të përgaditjes së racionit ushqimor të deleve dhe dhive ;- Kabineti mësimor, filmi.

Kapitulli 10: Të ushqyerit e kuajve 4 orë


- shpjegojnë rëndësinë e të ushqyerit të kuajve ;- përshkruajnë nevojat në materie ushqyese të kuajve ; - hartojnë racione ushqimore për kuaj.

b) Temat e kapitullit - Nevoja e kuajve në materie ushqyese- Përbërja e racioneve ushqimore për të gjitha kategoritë e kuajve

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi:

- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të kuajve duke theksuar mënyrën e hartimit të - racioneve ushqimore për kuaj ;- nxisë nxënësit të japin shembuj në hartimin e racioneve ushqimore ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Skema të përgaditjes së racionit ushqimor të kuajve- Kabineti

79

- Filmi

Kapitulli 11: Të ushqyerit e derrave 4 orë


- shpjegojnë rëndësinë e të ushqyerit të derrave;- shpjegojnë nevojat në materie ushqyese të derrave;- hartojë racione ushqimore për të gjitha kategoritë e derrave.

b) Temat e kapitullit - Nevojat e derrave në materie ushqyese.- Përbërja e racioneve ushqimore për të gjitha kategoritë e derrave.


- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të derrave dhe të theksojë mënyrën e hartimit të të racioneve ushqimore për derra me anë të shembujve;

- nxisë nxënësit të japin shembuj në hartimin e racioneve ushqimore ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testim me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Skemë të përgaditjes së racionit ushqimor të derrave - Kabineti - Filmi.

Kapitulli 12: Të ushqyerit e shpezëve 7 orë


- shpjegojnë rëndësinë e të ushquerit të shpendëve ;- shpjegojnë nevojat në materie ushqyese për të gjitha llojet dhe kategoritë e shpenëve ;- hartojnë racione ushqimore për dhpezë.

b) Temat e kapitullit - Nevojat e pulave në materie ushqyese.- Përbërja e racionit ushqimor për të gjitha kategoritë e pulave.- Nevojat e bibave në materie ushqyese.- Përbërja e racionit ushqimor për të gjitha kategoritë ë bibave - Nevojat e patave dhe rosave në materie ushqyese - Përbërja e racionit ushqimor për të gjitha llojet dhe kategoritë e patave dhe rosave.


- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të shpendëve sipas llojit dhe mënyren e hartimit të racioneve ushqimore ;

- nxisë nxënësit të japin shembuj në hartimin e racioneve ushqimore ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testit me shkrim.

80

d) Kushtet për realizimin e kapitullit : - skemë të përgaditjes së racionit ushqimor të shpendëve - kabineti, filmi.

Kapitulli 13: Të ushqyerit e peshqve 1 orë


- shpjegojnë rëndësinë e të ushqyerit të peshqve ;- shpjegojnë nevojat në materie ushqyese për të gjitha kategoritë e peshqëve.

b) Temat e kapitullit - Nevojat e peshqve në materie ushqyese.- Përbërja e racionit ushqimor për të gjitha kategoritë e peshqve.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi:

- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit dhe nevojat në materie ushqyese për të gjitha- kategoritë e peshqv ;- vlerësojkë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Skemë të përkatitjes së racionit ushqimor të peshqve - Kabineti, filmi.

81

Programi i lëndës

“Blegtori e përgjithëshme”


I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës në klasën 11, nxënësi duhet të:

- shpjegojnë rëndësisnë e blegtorisë së përgjithëshme;- shpjegojnë për prejardhjen e llojeve të ndryshme të kafshëve shtëpiake;- shpjegojnë llojet dhe racat e kafshëve shtëpiake;- përshkruajnë shumimin dhe mënyrat e mbarësimit të kafshëve shtëpiake;- përshkruajnë veqoritë biologjike të kafshëve shtëpiake;- përshkruajnë ndikimin e faktorëve të mjedisit në organizmin e kafshëve shtëpiake;- shpjegojnë për selekcionimin e kafshëve shtëpiake;- përshkruajnë metodat e mbarështimit të kafshëve shtëpiake- përshkruajnë masat për përparimin e blegtorisë

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë në javë = 70 orë


Kapitulli 1: Rëndësia ekonomike e blegtorisë 2 orë


- shpjegojnë rëndësinë e blegtorisë ;- përshkruajnë ndarjen e blegtorisë në disiplina.

b) Temat e kapitullit :- Rëndësia ekonomike e blegtorisë.- Përhapja e bagëtive në vendin tonë dhe botë.- Ndarja e blegtorisë në disiplina.

82


- shpjegojë rëndësinë ekonomike të blegtorisë, numrin e bagëtive në vendin tonë dhe botë si dhe ndarjen e blegtorisë në disiplina duke përdorur shembuj konkret ;

- angazhojë nxënësit në diskutime për rëndësinë e prodhimtarisë blegtorale në vendin tonë dhe botë ;

- bëjë pyetje me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve ;- përdorë skica dhe tabela për ilustrim të dhënave.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit -Skema me të dhëna për numrin e bagëtive, filmi, rojektori.Kapitulli 2: Prejardhja e kafshëve shtëpiake 10 orë


- përshkruajnë teoritë dhe hipotezat mbi prejardhjen e kafshëve shtëpiake ;- përshkruajnë prejardhjen e gjedheve ;- përshkruajnë prejardhjen e deleve dhe dhive- përshkruajnë prejardhjen e derrit, kalit dhe shpezëve ;- përshkruajnë ndikimin e shtëpizimit-domestikimit në organizmin e kafshëve

shtëpiake.

b) Temat e kapitullit - Teoritë dhe hipotezat mbi prejardhjen e kafshëve shtëpiake - Domestikimi (shtëpizimi)- mënyra dhe vendi i domestikimit të kafshëve shtëpiake - Ndryshimet morfo-fiziologjike në kafshë shtëpiake si rezultat i domestikimit


- zhvillojë bisedë me nxënësit lidhur me njohuritë e tyre për prejardhjen e llojeve të kafshëve shtëpiake;- shpjegojë prejardhjen dhe domestikimin e kafshëve shtëpiake duke ilustruar me pamje

dhe foto të ndryshme;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Fotografi të kafshëve gjatë periudhave të ndryshme - Katalog, filmi, projektori.

Kapitulli 3: Tipet dhe racat e kafshëve shtëpiake 12 orë


- përkufizojnë ç’është raca nga aspekti biologjik i vështrimit;- përshkruajnë ndarjen e tipeve dhe racave të kafshëve;- përshkruajnë veçoritë e tipeve dhe racave të kafshëve;

b) Temat e kapitullit - Tipet dhe racat e kafshëve shtëpiake

83

- Njësit sistemore më të ulëta se racat- Racat e kafshëve shtëpiake sipas llojit dhe veqoritë e tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi :

- zhvillojë bisedë me nxënësit lidhur me njohuritë e tyre për racat e kafshëve shtëpiake;- shpjegojë ndarjen e racave, dhe njësitë më të ulta se raca;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit :- Fotografi të racave të ndryshme të kafshëve shtëpake ;- Katalogj të ndryshëm, filmi, projektori.

Kapitulli 4: Riprodhimi i kafshëve shtëpiake 5 orë


- shpjegojnë rëndësinë dhe mënyrat e shumimit të kafshëve shtëpiake;- shpjegojnë për zhvillimin intrauterin dhe ekstauterin të kafshëve shtëpiake ;- tregojë për kryqëzimin e racave, sojeve të kafshëve shtëpiake ;

b) Temat e kapitullit - Shtytja seksuale.- Mbarsimi natyral dhe artificial- mënyra dhe teknika e mbarsimit.- Rritja dhe zhvillimi i kafshëve shtëpiake.- Kryqëzimi i racave ,sojeve të kafshëve shtëpiake.


- shpjegojë konceptet bazë që lidhen me shumimin e kafshëve shtëpiake duke ilustruar këto koncepte me fotografi, katalog, projektor etj. ;- angazhojë nxënësit në diskutime për mënyrat e shumimit të kafshëve shtëpiake ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeveme gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Fotografi të kafshëve shtëpiake, projektori, katalogë

Kapitulli 5: Seleksionimi i kafshëve shtëpiake 5 orë


- shpjegojnë seleksionimin në krijimin e kafshëve shtëpiake;- shpjegojnë seleksionimin natyral dhe artificial;- përshkruajnë matjen dhe poentimin e kafshëve shtëpiake;- përshkruajnë drejtimet e seleksionimit;- shpjegojnë degjenerimin-stërkeqjen, modifikimet dhe adaptimin e kafshëve shtëpiake.

b) Temat e kapitullit

84

- Selekcionimi natyral dhe artificial - Matja dhe poentimii kafshëve shtëpiake.- Vlerësimi i rezultateve-suksesit (efektit) të selekcionimit.- Drejtimet e selekcionimit (seleksionimi për rritjen e prodhimit të qumshtit, mishit. leshit, vezëve, plleshmërisë dhe qëndrueshmërisë).- Modifikimi dhedegjenerimi i kafshëve shtëpiake.


- shpjegojë për selekcionimin e kafshëve shtëpiake duke përdorur fotografi, katalogë, projektor etj;

- angazhojë nxënësit në diskutime për seleksionimin dhe rëndësinë e selekcionimit të kafshëve shtëpiake ;

- organizojë vizita në ferma blegtorale ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Fotografi gjatë selekcionimittë kafshëve shtëpiake ;- Filmi, projektori, mjete për matje të eksteriorit.

Kapitulli 6: Mbarështimi i kafshëve shtëpiake 8 orë


- shpjegojë rëndësinë e mbarështimit të kafshëve shtëpiake ;- shpjegojë mbarështimin varësisht nga përkatësia racore dhe grupore e kafshëve

(mbarështimi në farefisni – në racë të pastër, jashtë farefisnor – freskim i gjakut, në linje dhe kryqzimi);

- shpjegojë drejtimet e mbarshtimit- kultivimit (për qumsht, mish, lesh, vezë, dhe material riprodhues;- shpjegojnë dallimet ndërmjet mbarshtimit ekstensiv dhe intensiv.

b) Temat e kapitullit - Mbarështimi jashtë farefisnisë- Mbarështimi në farefisni- Mbarështimi sipas linjëve të gjakut dhe gjinive- Mbarështimi në drejtim të prodhimit qumshtit- Mbarështimi në drejtim të prodhimit mishit- Mbarështimi në drejtim të prodhimit të leshit- Mbarështimi në drejtim të prodhimit të materialit riprodhues- Mbarështimi në drejtim të prodhimit të vezëve


- zhvillojë bisedë me nxënësit lidhur me njohuritë e tyre për mbarështimin e kafshëve shtëpiake ;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Filmi, fotografi, projektor.

85

Kapitulli 7: Ndikimi i faktorëve të mjedisit në organizmin shtazor 5 orë


- shpjegojnë rëndësinë e ndikimit të faktorëve të mjedisit në organizmin shtazor ;- përshkruajnë ndikimin e ushqimit dhe tokës ; - përshkruajnë ndikimin e temperaturës ;- përshkruajnë ndikimin e lagështisë së ajrit ;- përshkruajnë ndikimin e shtypjes atmosferike ;- përshkuajnë ndikimin e dritës, erës dhe reshjeve atmosferike ;- shpjegojnë ndikimin e faktorit njeri në organizmin shtazor.

b) Temat e kapitullit - Ndikimi i ushqimit dhe tokës në organizmin e kafshëve shtëpiake.- Ndikimi i faktorëve klimatik (temperaturës,lagështisë të ajrit, shtypjes atmosferike,

dritës, erës, të reshurave atmosferike) në organizmin e kafshëve shtëpiake.- Ndikimi i njeriut në organizmin e kafshëve shtëpiake.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësiuesi të:

- shpjegojë faktorët e mjedisit duke theksuar ndikimin e tyre në organizmin e kafshëve shtëpiake;

- zhvillojë bisedë me nxënës lidhur me njohuritë e tyre për faktorët e mjedisit dhe ndikimin e tyre në organizmin shtazor ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testim me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Filmi, projektori., tabela me të dhëna mbi faktorët e mjedisit

Kapitulli 8: Bazat biologjike të blegtorisë 10 orë


- shpjegojnë rëndësinë e përcaktimit të moshën së kafshëve në bazë të dhëmbëve dhe brirëve ;

- vlerësojnë kafshën në bazë të pamjes së jashtme ;- dallojnë dhe përshkruajnë mënyrat e shënjimit të kafshëve shtëpiake sipas llojit ;- përshkruajnë pamjen e jashtëme të kafshës shtëpiake.

b) Temat e kapitullit - Përcaktimi i moshës së gjedhëve.- Përcaktimi i moshës së deleve dhe dhive .- Përcaktimi imoshës së kuajve .- Vlerësimi i kafshëve shtëpiake sipas pamjes së jashtme.- Shënjimi i kafshëve shtëpiake .- Përshkrimi trupor i kafshëve shtëpiake.


- shpjegojë rëndësinë e përcaktimit të moshës së kafshëve shtëpiake, vlerësimin dhe

86

përshkrimin trupor si dhe metodat e shënjimit;- organizojë demonstrime në fermë blegtorale ;- zhvillojë bisedë me nxënës lidhur me njohuritë e tyre për përcaktimin e moshës së kafshëve shtëpiake;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mostra të eshtrave të nofullave të kafshëve ;- -Fotografi dhe vizatime, atllas anatomik, projektori, filmi.

Kapitulli 9: Objektet për vendosjen e kafshëve shtëpiake 10 orë


- shpjegojnë rëndësinë e objekteve blegtorale ;- përshkruajnë llojet e objekteve blegtorale ;- shpjegojnë mënyrën e mbajtjes së kafshëve shtëpiake në objekte blegtorale ;- përshkruajnë kushtet zooteknike në objekte blegtorale.

b) Temat e kapitullit - Objektet për gjedhë.- Objektet për dele dhe dhi.- Objektet për kuaj.- Objektet për derra- Objektet për shpezë.- Kushtet zooteknike në objekte blegtorale dhe materiali ndertimor.


- shpjegojë për rendesinë e objekteve blegtorale duke ilustruar me fotografi, maketa, skica, vizatime etj;

- organizojë vizitë në ferma blegtorale ;- zhvillojë bisedë me nxanësit lidhur me njohuritë e tyre për objektet blegtorale ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë ose testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - ferma blegtorale, fotografi, skica, vizatime, maketa, filmi

Kapitulli 10: Masat për përparimin e blegtorisë 3 orë


- shpjegojnë rëndësinë e legjislacionit në lëmin e blegtorisë ;- shpjegojë rëndësinë e mbajtjes së evidencës amë në blegtori ;- përshkruajë institucionet për zhvillimin e bujqësisë ;- shpjegojë rëndësinë dhe rolin e mjeteve të informimit në zhvillimin e bujqësisë.


87

- Masat legjislative, aplikimi dhe zbatimi i tyre në lëmin e blegtorisë - Roli i institucioneve blegtorale,Arsimimit profesiona të mesëm dhe të lartë- Panaireve, rivistave dhe ekspozitave bujqësore në zhvillimin e blegtorisë.- Roli i literaturaës shkencore.- Roli i masave zooteknike dhe ekonomike në zhvillimin e blegtorisë.- Roli i mediave në zhvillimin e blegtorisë.


- shpjegojë masat për përparimin e blegtorisë duke drejtimet ezhvillimit të saj;- bëjë vizitë institucioneve, panaireve bujqësore;- përdorë gjatë si referenca revista blegtorale- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të pyetjeve me gojë dhe angazhim grupor.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Institucione bujqësore- Panaire bujqësore - Revista blegtorale - Projektori; filmi.

88

Programi i lëndës

“Bazat e gjenetikës me seleksionim”

Lëmi : BujqësiProfili: BlegtoriNiveli : IKlasa : 11

I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës klasa 11, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e gjenetikës dhe ndarjen e saj në disiplina;- shpjegojnë bazën materiale të trashigimit;- përshkruajnë përbërjen dhe shumimin e qelizave;- përshkruajnë trashigimin e veçorive jo të lidhura dhe të lidhura;- përshkruajnë trashigimin e seksit;- shpjegojnë numrin e gjeneve në qelizat somatike-trupore në disa bimë dhe kafshë;- përshkruajnë modifikimet, heterozisin, mutacionet, degjenerimin;- shpjegojnë seleksionimin e kafshëve shtëpiake dhe efektet e seleksionimit.



Kapitulli 1: Gjenetika, shkencë e trashigëmit të vetive në organizëm 5 orë


- shpjegojnë zhvillimin dhe rëndësinë e gjenetikës ; - përshkruajnë ndarjen e gjenetikës në disiplina.;-

b) Temat e kapitullit - Zhvillimi, rëndësia dhe ndarja e gjenetikës- Citogjenetika, gjenetika molekulare, e evolucionit të organizmit, e populacionit,

ekologjike, radiologjike, e bimëve ekonomike, e kafshëve

89

- Imunogjenetika, gjenetika e vetive kuantitative


- pasurojë shpjegimin për gjenetikën duke përdorur projektor dhe skema ;- angazhojë nxënësit në diskutime për gjenetikën dhe rëndësinë e saj për - trashigimin e vetive;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Kabineti mësimor, projektori, filmi.

Kapitulli 2: Baza materiale e trashigimit 10 orë


- përshkruajnë qelizën, strukturën dhe shumimin-ndarjen e qelizave;- shpjegojnë rëndësinë dhe strukturën e materialit gjenetik (AND, ARN);- theksojnë funksionin e materialit gjenetik (AND, ARN);

b) Temat e kapitullit - Qeliza, struktura dhe shumimi-ndarja - Struktura dhe funkcioni i materialit gjenetik (ADN, ARN).

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të;

- shpjegojë qelizën, strukturën dhe shumimin duke konkretizuar me fotografi, skica, vizatime dhe projektor;- shpjegojë strukturën dhe funksionin e materialit gjenetik (ADN, ARN) ;- pasurojë shpjegimin e strukturës së qelizësdhe materialit gjenetik me fotografi, - skema etj.;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testim me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Kabineti mësimor, tabela, projektori LCD- Mostra të ndryshme, skema të structures së AND-së dhe ARN-së;- Filmi

Kapitulli 3 : Mjedisi si faktor i variabilitetit 4 orë


- shpjegojnë rëndësinë e modifikimeve në blegtori;- përshkruajnë modifikimet e rëndomta (jetësore);- shpjegojnë modifikimet e përhershme (pseudotrashiguese).

b) Temat e kapitullit - Rëndësia e modifikimeve në blegtori.- Modifikimet e rëndomta dhe të përhershme.

90


- shpjegojnë modifikimet duke ilustruar me shembuj të ndryshëm; - vlerësojnë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Projektori LCD, filmi, fotografi.

Kapitulli 4: Trashëgimi i veçorive jo të lidhura dhe të lidhura 9 orë


- shpjegojnë trashëgimin e veçorive jo të lidhura dhe të lidhura;- dallojnë trashëgimin monohibrid, dihibrid, trehibrid, tetrahibrid dhe polihibrid ;- shpjegojnë Krosoingoverin;- shpjegojnë mutacionet;- dallojnë trashigimin jashtëkromozomik

b) Temat e kapitullit - Trashighimi monohibrid- Trashigimi dihibrid- Trashigimi trehibrid, tetrahibrid dhe polihibrid- Krosaingoveri- Mutacionet- Trashigimi jashtëkromozomik


- shpjegojë trashëgimin e veçorive jo të lidhura dhe të lidhura duke i ilustruar këto koncepte me skema, projektor dhe vizatime;- angazhojë nxënësit në diskutime për trashëgimin monohibrid, dihibrid, trehibrid, tetrahibrid dhe polihibrid;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe tëstit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Skema, vizatime, projektori LCD, filmi

Kapitulli 5: Bashkëveprimi dhe interakcioni i gjeneve 4 orë


- shpjegojnë bashkëveprimin e gjeneve dhe inerakcionin e gjeneve;- përshkruajnë gjenet koepistatike, komplementare, suplementare, epistatike dhe hipostatike; - përshkruajnë gjenet letale, inkibuese dhe kseniet;

b) Temat e kapitullit - Gjenet koepistatike, komplementare, suplementare, epistatike, hipostatike- Gjenet letale dhe inkibuese- Kseniet

91


- shpjegojë bashkëveprimin dhe interakcionin e gjeneve duke përdorur projektorin me transparente;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - skema , vizatime, projektori LCD, filmi

Kapitulli 6: Trashëgimi i vetive te kafshët shtëpiake 3 orë

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë trashigimin e vetive morfologjike të kafshëve shtëpiake;- përshkruajnë gabimet trupore dhe vetive patologjike, ngjyrës së qimeve, pigmentit të

lëkurës, mukozës, shenjave të bardha;- përshkruajnë trashëgimin e vetive prodhuese (prodhimi i qumshtit, mishit etj).


- Trashigimi i vetive morfologjike te kafshëve shtëpiake (gjedhët, kuajt, derrat, delet etj);

- Trashigimi i vetive prodhuese


- shpjegojë trashigimin e vetive morfologjike dhe prodhuese të kafshëve shtëpiake duke përdorur shembuj konkret ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - skema, vizatime, projektori LCD

Kapitulli 7: Trashëgimi i gjinisë 6 orë


- shpjegojnë rëndësinë e trashëgimit të gjinisë dhe përcaktimit gjenetik të seksit;- përshkruajnë trashëgimin e veçorive të lidhura për seks dhe me ndikimin e seksit;- shpjegojnë binjakët dhe interseksin;

b) Temat e kapitullit - Mekanizmat e përcaktimit gjenetik të seksit.- Trashigimi i veçorive të lidhura për seks dhe nën ndikimin e seksit.- Binjakët dhe interseksi.

c) Udhëzimet didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:

92

- shpjegojë përcaktimin gjenetik të seksit, trashigimin e veqorive të lidhura për seks dhe nën ndikimin e seksit, interseksin dhe binjakët duke përdorur fotografi dhe vizatime; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - skema, vizatime, projektori LCD, filmi.

Kapitulli 8: Inxhinieringu gjenetik 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:- shpjegojnë rëndësinë e inxhinjeringun gjenetik;- përshkruajnë metodat e fisnikrimit të kafshëve shtëpiake;

b) Temat e kapitullit - Rëndësia dhe metodat e inxhinieringut gjenetik në fisnikrimin e kafshëve shtëpiake.


- shpjegojë inxhinieringun gjenetik duke ilustruar me skema dhe projektor ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Skema, vizatime, projektori LCD

Kapitulli 9: Selekcionimi si masë zooteknike në prodhimtarinë blegtorale 10 orë


- shpjegojnë rëndësinë e seleksionimit të kafshëve shtëpiake;- përshkruajnë drejtimet e seleksionimit;- dallojnë metodat e seleksionimit.

b) Temat e kapitullit - Rëndësia e selekcionimit si masë zooteknike në përparimin e blegtorisë- Selekcionimit për rritjen e prodhimit të qumshtit - Selekcionimi përrritjen e prodhimit të mishit- Selekcionimi për rritjen e prodhimit të leshit- Selekcionimi për rritjen e prodhimit të vezëve- Selekcionimi për riprodhim- Metodate selekcionimit (fillestare, individuale dhe në familje)


- shpjegojë për drejtimet dhe metodat e selekcionimit duke përdorur fotografi, projektor dhe shembuj tjerë ;- angazhojë nxënësit në diskutime për selekcionimin e kafshëve shtëpiake duke përdorur, fotografi, projektor dhe film ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

93

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Fotografi, filmi, projektori LCD

Kapitulli 10: Sistemet e selekcionimit 11 orë


- shpjegojë sistemet e seleksionimit me anë të ilustrimeve- shpjegojnë duke theksuar dallimet e sistemit e seleksionimit natyral dhe artificial;- shpjegojnë sistemin e selekcionimit individual, grupor, selekcionimin në disa veti, seleksionimin indirekt dhe tandem selekcionimin.

b) Temat e kapitullit - Selekcionimi natyral dhe artificial- Selekcionimi individual dhe grupor- Selekcionimi në disa veti- Selekcionimi indirekt dhe Tandem selekcionimi


- shpjegoj për sistemet e selekcionimit duke përdorur shembuj konkretizimi ;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Fotografi, filmi, projektori LCD

Kapitulli 11: Vlerësimi i rezultateve të selekcionimit 5 orë


- shpjegojnë rezultatet e selekcionimit duke bërë krahasimin e prodhimtarisë;- shpjegojnë intensitetin e selekcionimit, heritabilitetin dhe kohëzgjatjen e seleksionimit.

b) Temat e kapitullit - Vlerësimi i rezultatit të selekcionimit në bazë të prodhimëtarisë (qumësht, mish, lesh,

vezë).- Intensiteti i selekcionimit, heritabiliteti dhe kohëzgjatja e selkcionimit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomamndohet që mësuesi të:

- pasurojë shpjegimin për rezultatet dhe intensitetin e seleksionimit duke përdorur shembuj konkretizimi;- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Fotografi, projektori LCD, filmi

94

„Biokimia”

Lëmi: Teknologji ushqimoreProfili: Teknologji ushqimoreNiveli: IIKlasa 11

I. Qëllimi i LëndësNxënësi në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11, duhet të: shpjegojë rëndësinë dhe rolin e biokimisë dhe lidhshmërinë e saj me kiminë organike,

fiziologjinë, mikrobiologjinë etj; zgjerojë dhe thellojë njohuritë për lipidet, fosfolipidet dhe steroidet; shpjegojë komponimet e karbonit dhe funksionin e tyre në organizëm, gjatë procesit të

zbërthimit dhe biosinetzës së tyre; definojë strukturën e polipeptideve dhe proteineve dhe renditjen e aminoacideve sipas

metodës së EDMAN-it; përshkruajë informacionet gjenetike; shpjegojë vitaminat, strukturën dhe klasifikimin e tyre; shpjegojë hormonet natyrën kimike të hormoneve, sintezën dhe veprimin në qelizë; analizojë strukturën kimike, klasifikimin dhe veprimin fiziologjik të alkaloideve; vlerësojë veprimin e dëmshëm fiziologjik të disa alkaloidëve (drogave) në organizëm,

të substancave biokimike në mjedis dhe mënyrën e parandalimit të ndotjes; zhvillojë ndërgjegjen për avancimin dhe mbrojtjen e natyrës, mjedisit jetësor dhe

mjedisit të punës ;

II. Fondi i orëve 35 javë x2 orë/javë 70 orë


Kapitulli 1: Hyrje në Biokimi 2 orë a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: definojë fushën e studimit të Biokimisë dhe lidhshmërinë e saj me shkencat tjera të

ngjashme. kuptojë rëndësinë e komponimeve të karbonit si përbërës kryesor të organizmave të

gjallë, zbërthimin dhe biosintezën e tyre. përshkruajë burimet e substancave natyrore dhe funksionin e tyre për organizmin. shfrytëzojë njohuritë e fituara nga kimia organike për njohjen e biokimisë

95

b.Temat e kapitullit: Pasqyre shkurtër historike e zhvillimit të biokimisë Vetitë e komponimeve natyrore dhe rëndësia e tyre

c. Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë temat e kapitullit duke ofruar shembuj analog dhe duke bërë ilustrimet e

nevojshme sipas temave të kapitujve; përdorë samë shumë ilustrime vizuale; bëjë dallimin në mes nxënësve me anë të pyetjeve gojore; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve. organizojë vlerësimin e nxënësve ne anë të testit me shkrim.

d. Kushtet për realizimin e kapitullit figura, fotografi të zbuluesve të ndryshëm në lëmin e biokimisë, tabela etj. projektor, videobim, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 2. Lipidet. Fosfolipidet dhe steroidet 12 orë

a.Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: kuptojë lipidet dhe klasifikimin e tyre definojë hidrolizën e lipideve me acide, baza dhe enzime dhe të tregoj produktet e

fituara përshkruajë dallimin në mes të yndyrnave dhe vajrave kuptojë se fosfolipidet janë lipide të përbëra dhe në molekulën e tyre përpos elementeve

tjera përmbajnë azot dhe fosfor tregojë se fosfolipidet janë përëbërs të qelizave të gjalla dhe të membranës qelizore tregojë se steroidet janë produkte natyrore me prejardhje bimore dhe shtazore dhe

marrin pjesë në përbërjen e çdo qelize

b.Temat e kapitullit Lipidet. Klasifikimi i tyre. Fosfolipidet Acidet e tamthit Steroidet dhe sterolet. Kolesteroli Enzimat



96

d. Kushtet për realizimin e kapitullit figura, fotografi, tabela etj. laborator projektor, videobim, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 3: Struktura e polipeptideve dhe proteineve 11 orë

a. Qëllimet e kapitullit. Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: përshkruajë ndërtimin, nomenklaturën, lidhjen dhe përbërjen e peptideve shpjegojë përbërjen e peptideve dhe natyrën e lidhjes peptide përshkruaëj renditjen e aminoacideve që bëhet sipas metodës së EDMANit definojë rëndësinë e peptideve për industrinë farmaceutike dhe veprimin e tyre si

hormone të indeve japë shembuj konkret të hormoneve të peptideve si për shembull insulinën dhe

rëndësinë e saj për mjekësi tregojë mënyrën e përfitimit të proteinave dhe masën molekulare të tyre bëjë klasifikimin e proteinave dhe të përcaktoj funkcionet jetësore që janë të lidhura me

proteina identifikojë acidet nukleike që përmbajnë informata të rëndësishme gjenetike shpjegojë ndërtimin e acideve nukleike dhe rëndësinë e tyre biologjike tregojë për rregullat ndërkombëtare për emërtimin e acidit ribeonukleik dhe

dezoksiribonukleik shpjegojë për përbërësit dhe mënyrën e përfitimit të acideve nukleike analizojë strukturën e aminoacideve dhe rëndësinë e tyre. shpjegojë acidet nukleinike, polimeriët biokimik. definojë njësitë ndërtuese me polimerizimin e të cilave formohen dy lloje bazë të

acideve nukleinike RNA dhe DNA. analizojëstrukturën dhe përbërjen e nukleotideve, lidhjet, polinukleotidet, strukturën e

polinukleotideve, heliksin e dyfishtë të ADN, konformacionin e ARN. përshkruajë mekanizmin e katalizës enzimatike dhe të din për rolin dhe rëndësinë e

koenzimeve.

b. Temat e kapitullit Polipeptidet dhe proteinet. Struktura, përftimi lidhja në molekulat e proteinave. Acidet nukleike. Përshkrimi i informacioneve gjenetike. Enzimat dhe biokataliza. Koenzimat.



97

d. Kushtet për realizimin e kapitullit Figura fotografi Laborator Modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit Projektor, videobim, videokaseta dhe burime nga interneti.

Kapitulli 4: Vitaminet dhe hormonet 17 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : kuptojë dallimin në mes të sasisë së hormoneve te njeriu dhe insektet. shpjegojë natyrën kimike të hormoneve, sintezën dhe veprimin e tyre në qeliza të

organeve të caktuara bëjë klasifikimin e hormoneve dhe përftimin e tyre tregojë cili është faktor me rëndësi për rregullimin hormonal përshkruajë cilat janë hormonet më të rëndësishme që tregojnë aktivitet biologjik shpjegojë funksionin e hormoneve të gjëndrave tiroide në organizëm definojë vitaminat, strukturën dhe klasifikimin e tyre përshkruajë funksionin e vitaminave si katalizatorë të reaksioneve kimike në qelizë përcaktojë sëmundjet që shkaktohen nga mungesa e vitaminave shpjegojë për klasifikimin e vitaminave në bazë të tretshmërisë klasifikojë vitaminat dhe funksionin e tyre në organizëm shpjegojë cilat vitamina treten në ujë dhe rolin e tyre për zhvillimin normal të

organizmit shpjegojë rolin e vitaminave që treten në yndyrna për zhvillimin normal të organizmit vlerësojë rëndësinë e vitaminave, mineraleve dhe hormoneve për funksionim normal të

organizmit.

b. Temat e kapitullit Vitaminat. Vitaminat e tretshme në yndyrna. Vitaminat e tretshme në ujë. Hormonet. Klasifikimi i tyre. Hormonet e gjëndrës tiroide.



d. Kushtet për realizimin e kapitullit figura, fotografi

98

laborator diapozitva dhe modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit projektor , videobim, sllajde, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti

Kapitulli 5: Alkaloidet 12 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : përcaktoj strukturën kimike, klasifikimin dhe veprimin fiziologjik të alkaloideve. analizoj vetëtit fiziko-kimike dhe metodat për përcaktimin cilësor të alkaloideve shpjegoj për veprimin e dëmshëm fiziologjik të disa alkaloidëve (drogave) në

organizëm shpjegoj për përftimin, vetitë dhe përfaqësuesit e alkaloideve me unazë aromatike ilustroj përftimin, vetitë dhe përfaqësuesit e alkaloideve me unazë të piridinës shpjegoj për përftimin, vetitë dhe përfaqësuesit e alkaloideve me unazë të kondenzuar të

pirolidinës dhe piperidinës shpjegoj për përftimin, vetitë dhe përfaqësuesit e alkaloideve me unazë izokinolinës dhe

fenantrenit.

b. Temat e kapitullit Alkaloidet. Vetitë fiziko-kimike Struktura Klasifikimi



d. Kushtet për realizimin e kapitullit figura, fotografi laboratori modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit projektor , videobim, sllajde, videokaseta (CD) dhe burime nga interneti.

Kapitulli 6: Metabolizmi dhe biosinteza 10 orë

a. Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : analizoj procesin e metabolizmit si dukuri biokimike analizoj proceset katabolike analizoj proceset anabolike shpjegoj oksidimet biologjike

99

b. Temat e kapitullit Metabolizmin dhe biositneza Proceset katabolike Proceset anabolike Oksidimet biologjike



d. Kushtet për realizimin e kapitullit figura , fotografi laborator diapozitiva dhe modele në lidhje me përmbajtjen e kapitullit projektor, videobim, sllajde, videokaseta (CD) dhe tabela.

KLASA 11

Përshkruesit e moduleve praktik profesionalePËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Përdorimi dhe mirëmbajtja e traktorit”



Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për drejtimin, manovrimin, kryerjen e shërbimeve dhe mirëmbajtjen e traktorit.

Kohëzgjatja e 7K (42 orë)

100

modulitRezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi drejton dhe manovron me traktor.Përmbajtja- Kontrolli i gjendjes teknike të traktorit - Kontrolli i sistemit të ndezjes fillestare- Ndezja e traktorit- Lëvizja para, prapa në kthesa- Lidhja me rimorkio - makinë- Ecja para prapa me rimorkio- Sigurimi teknik gjatë lëvizjes, sistemi ndriçues dhe sinjalizues.

RM 2 Nxënësi lidh dhe shkëput pajisjet në lidhësin me tri pika të traktorit Përmbajtja- Lidhja e pajisjeve në lidhësin me tri pika me siguri të lartë- Shkëputja e pajisjeve në lidhësin me tri pika me siguri të- lartë- Manovrimi me traktor para, prapa, në kthesa me pajisjet- Rregullat e sigurisë teknike e të ruajtjes së mjedisit gjatë- lidhjes, shkëputjes së pajisjeve dhe manovrimit me traktor

RM 3 Nxënësi kryen sherbime mirëmbajtjeje të traktorit. Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës- Vendosja e traktorit në kanal- lift- Kontrolli i lëndës djegëse- Kontrolli i vajit (lloji i vajit), filtri i vajit (lloji i filtrit)- Kontrolli i ujit në radiator- Kontrolli i elektrolitit në bateri- Kontrolli i shtypjes në goma- Kontrolli i instalimit ndriçues dhe sinjalizues- Kontrolli i sistemit hidraulik- Kontrolli i frenave- Largimi i traktorit nga kanali- lifti- Rregullat e sigurisë teknike e të ruajtjes së mjedisit gjatë mirëmbajtjes së traktorit.




KR Nxënësi duhet të:- kontrollojë gjendjen e ujit, vajit dhe lëndës djegëse

101

para nisjes së traktorit- kontrollojë sistemin e ndezjes së traktorit ;- Ndez traktorin ;- Lëviz para, prapa dhe në kthesa me traktor ;- Lidh rimorkion me traktorin ;- Manovron me traktor para, prapa me rimorkio

- manovrojë mirë traktorin pa rimorkio ; - zbatojë të gjitha rregullat e sigurisë teknike dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë drejtimit dhe manovrimit me traktor;


KR Nxënësi duhet të: - lidhë pajisjet me traktorin sipas udhëzimeve teknike; - përdor drejt mekanizmat hidraulik gjatë lidhjes së pajisjeve;- shkëput pajisjet nga traktori sipas udhëzimeve teknike ;- monovrojë me traktor para, prapa dhe në kthesa me pajisjet ;- zbatojë me korrrektësi rregullat e sigurisë teknike dhe

të ruajtjes së mjedisit gjatë lidhjes, shkëputjes së pajjisjeve dhe manovrimit me trakor


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë veglat dhe pajisjet e duhura sipas natyrës

së shërbimit ;- vendosë traktorin në kanal ;- kontrollojë nivelin e vajit motorrik, vajit të ndërruesit

të shpejtësive, vajit të diferencialit, vajit të sistemit hidraulik dhe të frenave sipas standardeve të prodhuesit ;

- kontrollojë nivelin e ujit ;- kontrollojë gjendjen teknike të baterisë ;- kontrollojë gjendjen teknike të frenave, - kontrollojë shtypjen në gomat e traktorit ;

- kontrollojë gjendjen e funksionimin të instalimit ndriçues dhe sinjalizues dhe të sistemit hidraulik

- zbatojë rregullat e sigurisë teknike dhe të ruajtjes së mjedisit të punës ; - zbatojë me saktësi udhëzimet e prodhuesit të traktorit.


- Nxënësi duhet të përgatitet nëpërmjet përdorimit të seancave praktike kombinuar me shpjegime të shkurtra teorike që realizojnë kërkesat e modulit. - Gjatë kryerjes së veprimeve praktike, nxënësit vëzhgohen dhe udhëzohen nga mësuesi- Rekomandohet që nxënësi të mbajë dhe shënime për

102

udhëzime që jepen nga mësuesi.- Nxënësit duhet të shfrytëzojnë sa më shumë katalogët e traktorëve dhe makinave që instalohen në to.- Kontrolli i zbatimit të rregullave të sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit duhet të jetë shumë i rreptë.- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Traktor me një dhe dy diferencial.- Rimorkio dyrrotëshe. - Makina që vendosen në traktor për punime të ndryshme. (pllug, frezë, kultivator, makinë mbjellëse, kosë, silokombajn)- Shesh për realizimin e sigurtë të ngasjes me traktor.- Mjedis për mirëmbajtjen ditore dhe periodike në traktor.- Çelësa, pompë grasatimi, vaj motorrik, graso (yndyrë) dhe karburante.


“Mirëmbajtja e makinave për përgatitjen e sanës”



Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për mirëmbajtjen e pajisjeve dhe makinerive që përdoren në përgatitjen e sanës.


4,5K (27)


RM 1 Nxënësi mirëmban makinat e përgatitjes së sanësPërmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës për pastrimin

103

dhe mirëmbajtjen e makinave- Përgatitja dhe përdorimi i veglave të punës- Pastrimi i makinave nga pluhuri dhe balta- Pastrimi i makinave nga mbetjet tjera- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë pastrimit të makinave

RM 2 Nxënësi mirëmban makinat në ruajtje.Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe materialit për mirëmbajtjen dhe ruajtjen e makinave- Lyerja me vaj e pjesëve të ekspozuara ndaj oksidimit- Lyerja me ngjyrë e pjesëve të ndryshme të makinave- Lubrifikimi i pikave të caktuara në makina- Vendosja e makinave në vendin e duhur për ruajtje- Zbatimi i rregullave për sigurimin teknik dhe ruajtjes së mjedisit gjatë mirëmbajtjes së makinave.




KR Nxënësi duhet të:- përzgjedhë pajisjet me veglat e punës për pastrimin

dhe mirëmbajtjen e makinave ;- përgatutë veglat dhe pajisjet për pastrim dhe

mirëmbajtje të makinave ;- bëjë pastrimin e makinave nga pluhuri dhe balta ;- bëjë pastrimin e makinave nga vajrat, yndyrat dhe

mbetjet e tjera ;- - përgatitë makinat për ruajtje ;- - respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë veglat dhe materialin për mirëmbajtjen

dhe ruajtjen e makinave ;- bëjë lyerjen me vaj të pjesëve të ekspozuara ndaj oksidimit ;- lyejë me kujdesë pjesët e ndryshme me ngjyrë ;- rrespektojë udhëzimet e duhura për mirëmbajtjen e makinave ;- vendosë me kujdesë makinat në vendin e duhur për

104

ruajtje ;- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe në ruajtje të mjedisit gjatë konservimit të makinave për ruajtje.


- Pjesa më e madhe e këtij moduli do të kryhet në situata praktike me nxënësin.- Gjatë trajtimit të modulit, mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete në mirëmbajtjen e makinave për përgatitjen e sanës.- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit në ndonjë rast.- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrim nga mësuesi.- Nxënësit duhet të angazhohen dhe në vëzhgime dhe diskutime në lidhje me çështjet e ndryshme të punimeve në mirëmbajtjen e makinave.- Nxënësi do të përvetësoj kompetencat nëpërmjet veprimtarive

praktike.- Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë rrespektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së veglavedhe të pajisjeve të punës.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të synohet në vlerësimin e demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Fermë bujqësore.- Traktor dhe makina për përgatitjen e sanës.- Vegla të ndryshme pune për shërbime të mirëmbajtjes së makinave.- Vajra dhe yndyrna.- Katalog për vegla pune dhe të makinave.- Fletëraport për punë.- Materiale studimore, rregullore, standarde etj.

105


“Përdorimi i kombajnave për silazhë”



Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përdorimin dhe mirëmbajten e kombajnave për silazhë.


4,5K (27)


RM 1 Nxënësi përgatit kombajnat për silazh.Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave, pajisjeve dhe materialit të

nevojshëm për përgatitjen e kombajnëve për silazhë para përdorimit

- Vendosja e kombajnëve për silazhë në plato

106

- Lyerja e pikave të nevojshme- Regjistrimi i zakonshëm para përdorimit të- Kontrolli i mekanizmit për pranimin dhe prerjen e

masës- Rregulimi i madhësisë së grimcave të masës së prerë - Zëvendësimi i brisqëve për prerjen e masës dhe pjesëve- tjera të dëmtuara - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit - përdorimit dhe mirëmbajtjes së kombajnëve për silazhë.

RM 2 Nxënësi vë në veprim kombajnën për silazh.Përmbajtja- Përzgjedhja e kombajnit për silazhë- Lidhja e kombajnës për silazhë me traktorin- Pozicionimi i kombajnës për punë- Përcaktimi metodës për korrje dhe kositje- Përcaktimi i i lartësisë së korrjes dhe kositjes- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit - gjatë vënjes së kombajnëve për silazhë në veprim.

.

RM 3 Nxënësi kryen pastrimin e kombajnëve për silazh pas përdorimit të tyre.Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe mjeteve të punës për - pastrimin e kombajnëve për silazhë pas përdorimit- Përzgjedhja e vendit për pastrimin e kombajnit për- silazhë- Vendosja e kombajnit për silazh në vendin e caktuar- Pastrimi i kombajnit për silazhë nga mbeturinat dhe- Pluhuri- Hedhja e mbeturinave në vendin e duhur- Lyerja dhe konservimi i kombajnit për silazh- Vendosja e kombajnit për silazhë në vendë të caktuar- Zbatimi i rregullave të sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit..




KR Nxënësi duhet të:- përzgjedhë veglat dhe materialin e nevojshëm për

107

- mirëmbajtjen e kombajnëve për silazhë para - përdorimit ;- vendosë me kujdesë kombajnit për silazhë në plato ;- përzgjedhë pajisjet që i përshtaten kombajnit për silazhë- lyejë pikat e nevojshme ;- bën kontrollit e mekanizmit për pranimin dhe - prerjen e masës ;- bën regulimin e madhësisë të grimcave të masës së- prerë ;- bën zavendësimin e brisqëve dhe pjesëve tjera të- dëmtuara ;- respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së- mjedisit gjatë përdorimit dhe mirëmbajtjes së - kombajnëve për silazhë para përdorimit..


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë silokombajnin ;- verifikojë lidhjen e kombajnit për silazhë;- pozicionojë kombajnin për silazhë për punë ;- përdorë metodën më të përshtatshme për korrje-kositje ;- caktojë lartësinë e korrjes-kositjes së masës ;- rregjistron silokombajnën për punë ;- rrespektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së- mjedisit gjatë vënjes së silokombajnëve në veprim.- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe në ruajtje të mjedisit gjatë konservimit të makinave për ruajtje.


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë veglat dhe mjetet e pubnës për pastrimin e

makinave mbjellëse pas përdorimit ;- përzgjedhë vendin adekuat për pastrimin e kombajnit

për silazhë ;- vendosë me kujdes kombajnin për silazhë në vendin e

caktuar ;- pastrojë kombajnët për silazhënga mbeturinat dhe pluhuri- bën lyerjen dhe konservimin e kombajnit për silazhë;- bën vendosjen e kombajnit për silazhë me kujdesë në

vendin e caktuar për ruajtje ; - zbatojë rregullat e sigurisë gjatë punës dhe ruajtjes së mjedisit.


- Pjesa më e madhe e këtij moduli do të kryhet në situata - praktike me nxënësit.- Mësuesi i praktikës duhet të përdor sa më shumë që të jetë e

108

- mundur demonstrime konkrete të punës me kombajna për - silazhë, përdorimin e tyre dhe mirëmbajtjen para lëshimit në - punë.- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin- por me referencë të mësuesit në ndonjë rast.- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrim- nga mësuesi.- Nxënësit duhet të angazhohen në vëzhgime dhe diskutime në lidhje me çështje të ndryshme të punimeve në përdorimin dhe mirëmbajtjen e kombajnëve për silazhë.- Nxënësit do të përvetësojnë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së veglave të punës.- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i - demonstrimit praktik të njohurive dhe të shprehive të punës


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Fermë bujqësore.- Traktor.- Fusha eksperimentale për mbjelljen e kulturave për prodhimin e silazhit.- Pjesë rezervë të kombajnëve për silazhë.- Vegla të ndryshme pune për mirëmbajtjen e kombajnëve për silazhë- Kombajnë për silazhë( njërendësh, dyrendëshe dhe vetëlëvizës- Katalog dhe prospekte të kombajnëve për silazhë.- Materiale studimore.

109


Të ushqyerit e kafshëve shtëpiake



Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përgatitjen e ushqimit, të ushqyerit dhe kujdesin për kafshët shtëpiake.


10K (60 orë)


RM 1 Nxënësi përgatit ushqimet për kafshët shtëpiakePërmbajtja- Përzgjedhja e mjeteve të punës- Përzgjedhja e ushqimit voluminoz- Kositja e ushqimit voluminoz- Terja, grumbullimi dhe presimi i ushqimit volunimoz

110

- Përzgjedhja e ushqimit të koncentruar- Përzierja e llojeve të ushqimeve të koncentruara- Përgatitja e silazhit- Kujdesi gjatë ruajtjes së ushqimit voluminoz dhe të silazhit- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë- Përgatitjes së ushqime për kafshë shtëpiake

RM 2 Nxënësi ushqen kafshët shtëpiake. Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave të punës- Përzgjedhja e llojit të ushqimit sipas llojit të kafshës shtëpiake- Vlerësimi i cilësisë së ushqimit- Pastrimi i grazhdit për ushqim- Të ushqyerit e kafshëve- Llogaritja e sasisë së nevojshme të ushqimit për kafshë shtëpiake- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë të ushqyerit të kafshëve shtëpiake.

RM 3 Nxënësi kujdeset për kafshët shtëpiake gjatë kullotjes në mjedise të hapura.Përmbajtja- Përgatitja e mjedisit për kullotjen e kafshëve shtëpiake- Lëshimi i kafshëve në fushë të hapur- Ndalimi i kopesë ( tufës) në fushë- Ruajtja e kopesë ( tufës) në fushë të hapur- Kthimi i kopesë ( tufës) në objektin e fermës- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë të ushqyerit dhe kujdesit të kafshëve shtëpiake..




KR Nxënësi duhet të:- përzgjedhë mjetet e punës ;- përzgjedhë llojin e ushqimit voluminoz dhe të – koncentruar sipas llojit të kafshëve shtëpiake ;- kositë, terë, grumbullon dhe preson ushqimin – voluminoz sipas standardeve dhe kërkesave ;- klasifikojë dhe përzijë llojet të ushqimit ;– zbaton rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë pergaditjes së racioneve ushqimore për kafshë shtëpiake.

111


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë veglat e punës ;- përzgjedhë llojin e ushqimit sipas kërkesës dhe llojit të kafshës shtëpiake ;- bën pastrimin e grazhdit ;- llogaritë kërkesat për një kafshë dhe periudhë kohore të caktuar ;- vlerësoj cilësinë e ushqimit nëpërmjet ekzaminimit fizik - zbatoj rregullat e përdorimit e të ruajtjes së ushqimit ;- rrespektoj rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë të ushqyerit të kafshëve shtëpiake.


KR Nxënësi duhet të: - përgatitë mjedisin për kullotjen e kafshëve shtëpiake ;- lëshojë kafshët në fushë të hapur ;- ndalojë kafshët në vendin më të përshtatëshëm për kullotje ;- ruajë kafshët në fushë të hapur dhe t`i kthej ato në

fermë ;- rrespektoj rregullat e sigurimit teknik dhe ruejtjes së mjedisit gjatë të ushqyerit dhe kujdesit për kafshët shtëpiake.


- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në fermë dhe në mjedise të tjera të prodhimit të ushqimit të kafshëve.

- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit në ndonjë rast.

- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstriminnga mësuesi.

- Nxënësit duhet të angazhohen në vëzhgime e diskutime për përcaktimin e vlerës ushqyese të ushqimeve dhe përpilimin e racioneve ushqimore për kafshë shtëpiake.

- Ky ushtrim praktik duhet të realizohet duke përfshirë edhe plotësimin e fletëve të punës.

- mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, ruajtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet në demonstrimin praktik të njohurive dhe të kompetencave të fituara.i

- demonstrimit praktik të njoh urive dhe të shprehive të punës


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Fermë blegtorale. - Sipërfaqe tokësore e mbjellur me bimë foraxhere.

112

- Punishte ushqimi.- Depo e ushqimi.- Tabela analitike të ushqimeve.- Tabela ushqimore të kafshëve shtëpiake.- Vegla të ndryshme pune.- Fletëraport për punë.- Materiale studimore dhe pamje filmike


“Shtimi i kafshëve shtëpiake”



Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësitë praktike për të kryer veprime përgatitore për shtimin e kafshëve shtëpiake, si dhe të kujdesjes për kafshët gjatë lindjes.


4,5K (27 orë)


RM 1 Nxënësi kryen veprime përgatitore për çiftëzimin e kafshëve Përmbajtja- Shenjat e pjekurisë seksuale- Cikli estral, estrusi primar dhe sekundar dhe shenjat

113

estrusit- Metodat e njohjes dhe e ndihmës për mundësinë e çiftëzimit - Kontrolli i ciklit të gjendjes së estrusit.

RM 2 Nxënësi kryen veprime përgatitore për zbatimin e teknikës së çiftëzimit të kafshëve.Përmbajtja- Pjekuria seksuale - Mosha dhe pesha në mbarsimin e parë - Ekzaminimi vizual i kafshëve në raport mashkull-femër- Vendosja e femrës në vendin e posaçëm për çiftëzim - Mbarsimi natyral dhe artificial- Mbajtja e evidencës për mbarsimin e kafshës

RM 3 Nxënësi zbaton procedurat e përshtatshme të kujdesjes për kafshët gjatë lindjes.Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe materialit të nevojshëm për kujdesin gjatë lindjes- Përdorimi i regjistrit për parashikimin e lindjes- Vendosja e kafshës në vend të posaçëm për lindje- Lindja normale dhe abnormale - Të ushqyerit e të porsalindurve me kulloshtër gjatë javës e parë pas lindjes- Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë kujdesit të kafshës gjatë lindjes.




KR Nxënësi duhet të:- përcaktojë me saktësi shenjat e pjekurisë seksuale dhe gjendjes së estrusit për çdo lloj kafshe ;- konstatojë frekuencën e gjendjes së estrusit për lloje të ndryshme të kafshëve ; - konstatojë kohëzgjatjen e estrusit për çdo lloj të kafshëve ; - përdor metodat më të përshtatëshme për mundësi çiftëzimi


114

KR Nxënësi duhet të: - vendosë femrën në vendin e posaqëm për çiftëzim ; - caktoj me saktësi moshën dhe peshën në mbarësimin e parë ;- vendosë për mënyren e mbarësimit ;- bën ekzaminimin vizual të mashkullit dhe femrës ;- mbajë evidencë të sakta për mbarsimin e kafshëve në kope (tufë).


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë veglat dhe materialin e nevojshëm që përdoret gjatë lindjes ;- përdorë evidencën për datat e lindjes ;- përcaktoj mundësin e lindjes normale dhe abnormale ;- vendosë kafshën në vendin e posaqëm për lindje ;- zbatojë procedurat e lindjes sipas praktikës në fermë ;- rrespektoj rregullat e sigurisë gjatë punës.


- Trajtimi i këtijë moduli duhet bërë në ferma blegtorale.- Gjatë trajtimit të këtij moduli mësuesi i praktikës duhet të përdor- sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për të- identifikuar gjendjen e estrusit të kafshëve dhe mundësinë e- mbarësimit, si dhe asistoj gjatë lindjes së kafshëve.- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin - por me referencë të mësuesit në ndonjë rast.- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë

demonstrimin nga mësuesi.- Gjatë kryerjes së veprimeve praktike ata vëzhgohen dhe ushëzohen

nga mësuesi.- Nxënësi do të përvetësoj kompetencat nëpërmjet veprimeve praktike.- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave

të mbrojtjes në punë.- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet në

demopnstrimin praktik të njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Fermë blegtorale.- Stacion për mbarsimin artificial.- Pamje filmike.- Regjistër mbarësimi.- Material studimor.- Video demonstrime të ndryshme

115


“Mjelja me makina mjelëse”



Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përdorimin dhe mirëmbajtjen e makinave për mjelje.


4,5K (27 orë)


RM 1 Nxënësi përdor makinat për mjeljen e kafshëve Përmbajtja- Përzgjedhja e makinës mjelëse sipas llojit të kafshës- Lidhja e makinës mjelëse me burimin e energjisë

elektrike- dhe shkëputja sipas nevojës

116

- Lëshuarja në përdorim e makinës mjelëse- Kryerja e operacionit të mjeljes

RM 2 Nxënësi kryen detyrat e mirëmbajtjes para fillimit dhe paskryerjes së mjeljes.Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe e pajisjeve të punës për mirëmbajtjen e makinës mjelëse- Kontrolli i pompës me zbrazëti- Kontrolli i tubave transportuese- Kontrolli i enës për mbledhjen e qumështit- Kontrolli i kupave të sisëve, valvulat mbyllëse- Kontrolli i kolektorit.- Kontrolli i sistemit të tubacionit.- Kontrolli i bidonës (cisternë për grumbullimin e qumshtit)- Zbatimi i rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë mirëmbajtjes.

RM 3 Nxënësi bënë riparimin e pjesërishëm (zëvendësimin e pjesëve të dëmtuara) të defekteve në makinën mjelëse të qumështit.Përmbajtja- Përzgjedhja e materialeve për riparim të defektit- Përdorimi i materialeve (tuba, kupa të sisës, tubacione)- Lokalizimi i defekteve që duhen korigjuar- Riparimi i defekteve- Kontrolli i punës së bërë me riparim- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

riparimit.




KR Nxënësi duhet të:- lidhjen e makinës mjelëse me burim të energjisë

elektrike ;- lëshuarjen në përdorim të makinës mjelëse ;- kryerjen e operacionit të mjeljes.


117

KR Nxënësi duhet të: - - përzgjedhë veglat dhe pajisjet e duhura të punës- kontrollojë pompën me zbrazëti- kontrollojë tubat transportuese- kontrollojë enën për mbledhjen e qumështit- kontrollojë kupat e sisëve dhe valvulat mbyllëse- kontrollojë kolektorin, sistemin e tubacioneve- kontrollojë cisternën për grumbullimin e qumështit- rrespektoj rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë mirëmbajtjes së makinës mjelëse.


KR Nxënësi duhet të: - - përzgjedhë materialin për riparim të defektit- lokalizojë defektin në makinë mjelëse- zavendësojë pjesën e dëmtuar- verifikojë efektin e punës së kryer- rrespektoj rregullat e sigurimit teknik e të mbrojtjes

së mjedisit gjatë riparimit – evitimit të defektit.


- Trajtimi i këtij moduli të bëhet në fermë bujqësore ose në - servise të makinave për mjelje.- Gjatë trajtimit të këtij moduli, mësuesi i praktikës duhet të - përdorë sa ma shumë që të jetë e mundur demonstrimet- konkrete të punimeve që kryhen me makinë mjelëse.- Nxënësi duhet të përvetësojë kompetencat e punës kryesisht - nëpërmjet veprimtarive praktike.- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave - të mbrojtjes në punë, ruajtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së- veglave dhe paisjeve të punës.- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i- demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Lloje të ndryshme të makinave mjelëse (për lopë, dele dhe dhi) - Pjesë rezervë të makinave mjelëse :- Katalogje, prospekte, vizatime dhe skica.

118

KLASA 12


Programi i lëndës

“Blegtori e veçantë”

Lëmi: BujqësiProfili: BlegtoriNiveli: IIKlasa: 12

I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës “Blegtori e veçantë” klasa 12, nxënësi duhet të: shpjegojë rëndësinë e blegtorisë së veçantë; shpjegojë prejardhjen e llojeve të ndryshme të kafshëve shtëpiake; përshkruajë tipet dhe racat e huaja dhe vendore të kafshëve shtëpiake; përshkruajë dhe vlerësojë eksterierin e kafshëve shtëpiake; përshkruajë teknikën e mbarështimit dhe prodhimit të kafshëve shtëpiake; vlerësojë kafshët shtëpiake dhe të udhëheqë librat në prodhimtarinë blegtorale.

II. Fondi i orëve të lëndës

119

35 javë x 2orë/javë = 70 orë


Kapitulli 1: Rëndësia ekonomike e gjedhëarisë dhe prejardhja e gjedhëve 1 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë rëndësinë ekonomike të gjedhetarisë; përshkruajë gjendjen e gjedhetarisë në botë dhe vendin tone;- shpjegojë prejardhjen e gjedheve sipas teorisë: monofiletike, difiletike dhe polifiletike.

b) Temat e kapitullit Rëndësia ekonomike e gjedhetarisë. Gjendja e gjedhetarisë në botë dhe vendin tonë. Prejardhja e gjedhëve sipas teorisë: monofiletike, difiletike dhe polifiletike.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë rëndësinë ekonomike të gjedhetarisë duke u sherbye me të dhënat konkrete,

gjendjen e gjedhetarisë në botë dhe vendin tonë sipas të dhënave statistikore të FAO-së rrespektivisht Entit statistikor të Kosovës, dhe prejardhjen e gjedhëve;

angazhojë nxënësit në diskutime për rëndësinë e prodhimtarisë gjedhetare në botë dhe vendin tone;

zhvilloj bisedë me nxënësit lidhur me njohuritë e tyre për prejardhjen e gjedhëve bëjë pyetje me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit të kapitullit;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit tabela mbi gjendjen e gjedhëve, projektor, film.

Kapitulli 2: Tipet e gjedheve për punë dhe prodhimin e mishit 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të; shpjegojë tipin e gjedhëve për punë: Raca e Podollit, Raca e Istrës. shpjegojëjë tipin e gjedhëve për prodhimin e mishit: Raca Shorthorn, Raca Hereford,

Raca Aberdin-angus, Raca Devon, Raca Gallovej, Raca Linkoln i kuq (Lincoln Red), Raca Limuzin (Limousine), Raca Sharole (Charolaise), Raca Blonde d` Aquitaine, Raca Kianina (Chianina), Raca Romanjola (Romagnola), Raca Markigjiana (Marchigiana), Raca Brangus, Raca Charbray, Raca Beefmaster, Raca Kazahskaja, Raca Kalmickaja, Raca Belgian blue-white.

b) Temat e kapitullit- Raca e Podollit, Raca e Istres.- Raca Shorthorn, Raca Hereford.- Raca Aberdin-angus, Raca Devon.- Raca Gallovej, Raca Linkoln i kuq.- Raca Limuzin, Raca Sharole.- Raca Blonde d`Aquitine, Raca Kianina.

120

- Raca Romanjola, Raca Markigjiana.- Raca Brangus, Raca Charbray, Raca Beefmaster.- Raca Kazahskaja, Raca Kalmickaja, Raca Belgian blue-white.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:- shpjegojë tipin e gjedheve për punë dhe racat e gjedheve duke demonstruar në kabinet me projektor, prospekte, film dhe terren në fermë gjedhëtare;- shpjegojë tipin e gjedheve për mish dhe racat e gjedhëve për prodhimin e mishit duke demonstruar në kabinet me projektor, prospekte, film dhe terren në fermë gjedhëtare;- vlerësojë nxënësit e anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- kabinet, fermë të gjedhëve, fotografi, vizatime, film.

Kapitulli 3 : Tipi i gjedhëve për prodhimin e qumështit 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:- shpjegojë tipin e gjedhëve për prodhimin e qumështit: Raca Holandeze-frize, raca Gjermane zi-bardh (Schwarzbunt), Raca Britaneze-frize (British Friesian), Raca Françeze frize (Pie Noire), Raca Holshtajn-frize (Holstein-Fresian), Raca Holandeze kuq- Bardh, Raca Gjermane kuq-bardh, Raca Suedeze kuq-bardh, Raca Hollshtajn kuq-bardh (Holstein Red-White), Raca Xhersej (Jersey), Raca Gernsej (Guernsey), Raca Ajrshir (Ayrshire), Raca Daneze e kuqe (Danish Red), Raca Ukrainase e kuqe, Raca Amerikane Brown Swiss.

b) Temat e kapitullit- Raca Holandeze-frize, Raca Gjermane zi-bardh (Schwarzbunt).- Raca Britaneze-frize (British Friesian), Raca Françeze-frize (Pie-Noir).- Raca Holshtajn-frize (Holstein-Friesian).- Raca Holandeze kuq-bardh, Raca Gjermane kuq-bardh, Raca Suedeze kuq-bardh.- Raca Holshtajn kuq-bardh (Holstein Red-Whitw).- Raca Xhersej (Jersey), Raca Gernsej (Gernsey), Raca Ajrshir (Ayrshire).- Raca Daneze e kuqe (Danish Red), Raca Ukrainase e kuqe.- Raca Amerikane braonsvis (Brown Sviss).

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:- shpjegojë tipin e gjedhëve për prodhimin e qumështit dhe racat e gjedhëve duke demonstruar në kabinet me projektor, prospekte, film dhe terren në fermë gjedhëtare;- vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Fermë të gjedhëve, kabinet, fotografi, katalog, projektor dhe film.

Kapitulli 4 : Tipi i gjedhëve me veti prodhuese të kombinuara 4 orë


121

- shpjegojë tipin e gjedhëve me veti prodhuese të kombinuara: Racat e gjedhëve me tri veti ( punë-mish-qumësht) - Busha (e Tetovës, Gostivarit, Dibrës, Dukagjinit), Gjedhi i bardhë Slloven, Gjedhi i Pomurit, Raca Pincgauer;- shpjegojë racat e gjedhëve me dy veti prodhuese (mish-qumësht) – Raca Simentale, Raca e murrëm Zvicrane (Braunvieh), Raca Oberintale.

b) Temat e kapitullit- Busha ( e Tetovës, Gostivarit, Dibrës, Dukagjinit).- Gjedhi i bardhë Slloven, Gjedhi i Pomurit, Raca Pincgauer.- Raca Simentale.- Raca e murrme Zvicrane (Braunvieh), Raca Oberintale.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:- shpjegojë tipin e gjedhëve me veti prodhuese të kombinuara dhe racat e gjedhëve duke demonstruar në kabinet me projektor, prospekte, film dhe terren në fermë gjedhëtare;- nxisë interesimin e nxënësve me anë të puetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Fermë e gjedhëve, kabinet, fotografi, katalog, projektor dhe film.

Kapitulli 5: Tipi i gjedheve luftarak- sport 1 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të shpjegojë tipin e gjedhit luftarak- sport: Raca Brava (Toro de lidia); përcaktojë tipin më të përshtatshëm të gjedhit luftarak sportiv;

b) Temat e kapitullit Raca Brava (Toro de lidia).

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të :- shpjegojë tipin e gjedhit luftarak-sport duke demonstruar në kabinet me projektor, fotografi dhe film;- vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- kabinet, fotografi, katalog, film.

Kapitulli 6: Mbarështimit dhe drejtimet e prodhimit 3 orë

a)Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të :- shpjegojë qëllimin e mbarështimit në përcaktimin e drejtimeve të prodhimit; përshkruajë drejtimin e prodhimit të qumështit, mishit, krerëve për riprodhim dhe

drejtimin e kombinuar; shpjegojë prodhimtarinë gjedhëtare ekstensive dhe intensive; përzgjedhë racën e gjedhëve për mënyra të caktuara të mbarështimit; përshkruajë mënyren e intensifikimit të prodhimtarisë gjedhëtare;

122

përshkruajë përmirsimin e racës autoktone në gjak të pastër, përshkruajë zëvendësimin e racës autoktone me raca tjera, përshkruajë kryqëzimin e racës autoktone me raca tjera.

b) Temat e kapitullit Mbarështimi i vjetave. Mbarështimi i lopëve për prodhimin e qumështit. Mbarështimi i gjedhëve për prodhimin e mishit. Mbarështimi i gjedhëve për riprodhim. Mbarështimi i gjedhëve për prodhimtari të kombinuar. Mënyra e intensifikimit të prodhimtarisë gjedhëtare. Përzgjedhja e racë së gjedhëve për mbarështimi të caktuar.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë qëllimet e mbarështimit duke u shërbyer me shembuj konkret; zhvillojë bisedë me nxënësit lidhur me njohuritë e tyre për qëllimet e mbarështimit; vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- vizita në ferma blegtorale, projektor, film.

Kapitulli 7: Vlerësimi i gjedheve 2orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: pëshkruajë mënyrat e vlerësimit të gjedhëve; vlerësojë shëndetin dhe konstitucionin e gjedhëve; përcaktojë moshën e gjedhëve; vlerësojë formën trupore të gjedhëve; përcaktojë peshën e gjedhëve; vlerësojë gjedhët bazuar në cilsitë prodhuese; vlerësojë gjedhët sipas prejardhjes; vlerësojë gjedhët sipas pasardhësve.

b) Temat e kapitullit Vlerësimi i shëndetit, konstitucionit dhe përcaktimi i moshës së gjedhëve. Vlerësimi i formës trupore dhe përcaktimi i peshës së gjedhëve. Vlerësimi i cilësive prodhuese. Vlerësimi i gjedhëve sipas prejardhjes dhe pasardhësve.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë mënyrat e vlerësimit të gjedhëve, duke u shërbyar me shembuj konkret dhe

demonstruar në kafshë të gjalla; angazhojë nxënësit në diskutim lidhur me mënyrat e vlerësimit të gjedhëve; vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, demonstrimeve praktike dhe testit me shkrim.


123

- ferm të gjedhëve, film.

Kapitulli 8 : Faktorët që ndikojnë në prodhimin dhe përbërjen e qumështit 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë faktorët që ndikojnë në prodhimin dhe përbërjen e qumështit; përshkruajë ndikimin e racës në prodhimin dhe përbërje e qumështit; përshkruajë ndikimin e masës trupore në prodhimin dhe përbërjen e qumështit; shpjegojë ndikimin e laktacionit në prodhimin dhe përbërjen e qumështit; shpjegojë ndikimin e moshës në prodhimin dhe përbërjen e qumështit; tregojë ndikimin e numrit të mjeljeve në sasinë dhe kualitetin e qumështit; tregojë ndikimin e estrusit, graviditetit dhe gjendjes shëndetsore në prodhimin dhe përbërjen e qumështit; shpjegojë ndikimin e ushqimit në prodhimin, përbërje dhe vetit e qumështit; përshkruajë ndikimin e kushteve të mjedisit në prodhimin dhe përbërjen e qumështit.

b) Temat e kapitullit Ndikimi i racës dhe masës trupore në prodhimin dhe përbërjen e qumështit. Ndikimi i laktacionit dhe moshës në prodhimin dhe përbërjen e qumështit. Ndikimi i numrit të mjeljeve, estrusit, graviditetit dhe gjendjes shëndetsore në prodhimin

dhe përbërjen e qumështit. Ndikimi i ushqimit në prodhimin, përbërjen dhe vetit e qumështit. Ndikimi i kushteve të mjedisit në prodhimin dhe përbërjen e qumështit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë për faktorët që ndikojnë në prodhimin dhe përbërje e qumështit duke u shërbyer

me shembuj konkret; zhvillojë bisedë me nxënës lidhur me faktorët që ndikojnë në prodhimin, përbërjen dhe

vetit e qumështit; vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit skema, grafoskop, film.

Kapitulli 9: Mjelja e lopëve 2 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë mjeljen e lopëve; përshkruajë mjeljen me dorë; përshkruajë mjeljen me makinë; përshkruajë mirëmbajtjen e pajisjeve dhe kontrollin e aparatit për mjelje; shpjegojë veprimet me qumësht në vendë të prodhimit.

b) Temat e kapitullit Mjelja e lopëve me anë të dorës dhe makinës mjelëse. Mirëmbajtja e pajisjeve, makinës për mjelje dhe kontrolli i aparatit për mjelje.

124

Veprimet me qumësht në vendë të prodhimit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë mjeljen e lopëve me dorë dhe makinë, mirëmbajtjen e pajisjeve dhe veprimet me

qumësht në vendë të prodhimit, duke demonstruar në fermë blegtorale; zhvillojë bisedë me nxënësit lidhur me njohuritë e tyre për mjeljen e lopëve, mirëmbajtjen e

pajisjeve për qumësht dhe veprimet me qumësht në vendë të prodhimit; organizoj vizita në fermë të lopëve qumështore; vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe demonstrimit praktik.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit vizitë në ferma blegtorale, film, skema, projektor.

Kapitulli 10: Teknologjia e prodhimit të mishit (majmeria) 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë teknologjinë e prodhimit të mishit; zgjedhjen e racës dhe kafshëve për

majmeri (trashje); dallojë sistemet e majmerisë: majmeria intensive, gjusëmintenzive dhe ekstenzive; përshkruajë sistemet e majmerisë sipas llojit të ushqimit; shpjegojë majmerinë e vjetave, dhe mëzetëve njëvjeçar,

b) Temat e kapitullit Zgjedhja e kafshëve- vjetave për majmeri sipas races, peshës dhe moshës, gjinisë pamjes

së jashtme (eksterierit), pamjes së përgjithëshme. Majmeria intenzive, gjysëmintenzive dhe ekstenzive. Majmeria me silazhë të misrit, gjethë panxhari të konzervuara, silazhë bari të venitur, nga

kullosa dhe majmeria me ushqim të koncentruar. Majmeria e mëzetëve 3-6 muaj (paratrashja) dhe të majurit e mëzetëve njëvjeçar.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë teknologjinë e prodhimit të mishit-majmerisë, sistemet e majmerisë sipas

intenzitetit, llojit të ushqimit dhe majmerinë e mëzetëve 3-6 muaj dhe njëvjeçar duke demonstruar në fermë për majmerinë e gjedhëve;

vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit vizitë në ferrma blegtorale, film.

Kapitulli 11: Rëndësia ekonomike dhe prejardhja e deleve dhe e dhive 1 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë rëndësinë ekonomike të deleve dhe dhive; përshkruajë gjendjen e deleve dhe dhive në botë dhe vendin tonë; shpjegojë prejardhjen e deleve dhe dhive.

125

b) Temat e kapitullit Rëndësia e konomike e deleve dhe dhive dhe gjendja e deleve dhe dhive në botë dhe vendin tonë. Paraardhësit e deleve: Mufloni Europian (Ovis Musimon), Mufloni i Azisë vogël (Ovis orientalis), Mufloni Avganistano- Indian (Ovis Vignei), Argali (Ovis Argali-Ammon). Paraardhësit e dhive: Capra aegagrus, Capra falconeri dhe Capra priska.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë rëndësinë ekonomike të deleve dhe dhive dhe gjendjen e deleve dhe dhive në

botë dhe vendin tone duke sherbyar të dhënat statistikore të FAO-së dhe Kosovës; shpjegojë prejardhjen e deleve dhe dhive duke u sherbyar me shembuj konkret; zhvillojë bisedë me nxënës lidhur me njohuritë e tyre për rëndësinë ekonomike të deleve

dhe dhive dhe gjendjen e deleve dhe dhive në bote dhe vendin tone.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit vizitë në fermë të deleve dhe dhive, hartë gjeografike, film.

Kapitulli 12: Racat e deleve dhe dhive 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë ndarjen e deleve sipas prodhimtarisë; përshkruajë ndarjen e dhive sips regjionit të prejardhjes dhe prodhimtarisë; përshkruajë racat e deleve autoktone; përshkruajë racat e deleve për prodhimin e leshit; përshkruajë racat e deleve për prodhimin e leshit-mishit; përshkruajë racat e deleve për prodhimin e mishit; përshkruajë racat e deleve për prodhimin e qumështit, gzofit dhe lëkurës; përshkruajë racat për prodhimin e mishit-dhjamit; përshkruajë racat e dhive për qumësht, qumësht-mish dhe prodhimin e leshit.

b) Temat e kapitullit Delja e Dukagjinit (Bardhoka), delja e Kosovës, delja e Sharit; Merino Rambuje (Rambouillet), Merino Amerikan, Merino Gjerman, Rambuje Amerikan. Merino Australian, Merino i Stavropolit, Merino d` Arles. Merino Françez (Precoce), Il-de-France. Virtenberg, Merinofleisch, Merino de l`est. Leiqester, Lincoln, Romney March, Texel, Shropshaire, Hempshaire, Southdown, Cotswold. Suffolk, Oxford Down, Clun Forest, Cheviot, Dorset Horn. Corriedale, Columbia, Targhee. Delja e Frizisë lindore (Ostfriesisches Milehchaf), Awassi, Lacaune, Sarda, Chios. Karakull gjegjësisht Romanova, Finnsheep, Cambridge. Delja e Gisarës. Raca e Sanës, Tagenburgut. Raca e bardhë Gjermane, Apenzel, e Maltës, e Nubijës, Ruse, e Angorës, Alpine, e Orenburgut, e

Kaukazit, e Kashmirit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

126

Rekomandohet që mësuesi të: shpjegojë ndarjen dhe racat e deleve dhe dhive duke përdorur mjete konkretizimi: fotografi, projektor dhe film; vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit ferm të deleve dhe dhive, kabinet, fotografi, projektor, film.

Kapitulli 13 : Sistemet e prodhimtarisë së deleve dhe dhive 1 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë sistemet e prodhimtarisë së deleve dhe dhive; dallojë sistemin ekstenziv dhe intenziv.

b) Temat e kapitullit Sistemi ekstenziv dhe intenziv i prodhimtarisë së deleve. Sistemi ekstenziv dhe intenziv i prodhimtarisë së dhive.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë sistemet e prodhimtarisë së deleve dhe dhive duke demonstruar në fermë të deleve dhe

dhive dhe me anë të filmit. vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit fermë të deleve dhe dhive, projektor, film.

Kapitulli 14: Mishi dhe qumështi i deleve dhe dhive 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë mishin dhe qumështin e deleve dhe dhive si lëndë e pare dhe artikull ushqimor; përshkruajë teknologjinë e prodhimtarisë së deleve të majura sipas kategorive; përshkruajë teknologjinë e prodhimit të qumështit.

b) Temat e kapitullit Mishi dhe qumështi i deleve dhe dhive si lëndë e pare dhe artikull ushqimor. Majmeria e qengjave, shqerrave dhe deleve.- Prodhimi i qumshtit të deleve dhe dhive.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë rëndësin e mishit dhe qumështit të deleve dhe dhive duke demonstruar në

fermë të deleve dhe dhive për qumësht dhe me anë të filmit. vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit vizitë në fermë të deleve dhe dhive, vizitë në qumështore, film.

127

Kapitulli 15 : Rëndësia e leshit dhe lëkurës 2 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë rëndësin e leshit si lëndë e pare në industrinë tekstile; përshkruajë vetit e leshit, përbërjen e fijes së leshit, vetit fiziko-mekanike, vlerësimin e kualitetit, klasifikimin dhe standardet e leshit; përshkruajë organizimin i qethjes dhe veprimit me lesh të qethur; shpjegojë rëndësin e lëkurës së deleve dhe dhive për nevojat e industries së lëkurës dhe gzofit.

b) Temat e kapitullit Rëndësia e leshit dhe lëkurës si lëndë e pare për industri. Organizimi i qethjes dhe veprimi me lesh të qethur. Vetitë e leshit, përbërja, vetitë fiziko-mekanike, vlerësimi i kualitetit, klasifikimi dhe standardet. Rëndësia e lëkurës dhe gzofit të deleve dhe dhive për industrinë përpunuese.

c) Udhëzime për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë rëndësinë e leshit dhe lëkurës si lënë e pare për industri duke demonstruar me fotografi,

vizatime, film. vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit kabinet, fotografi, film.

Kapitulli 16: Zgjedhja e deleve dhe dhive për riprodhim 2 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë metodat e zgjedhjes së deleve për riprodhim; dallojë metodën e zgjedhjes sipas pamjes morfologjike; dallojë metodën e zgjedhjes sipas prejardhjes (pedigre); dallojë metodën e zgjedhjes bazuarë në vetitë prodhuese (testi performans); dallojë metodën e zgjedhjes sipas pasardhësve (testi progjen).

b) Temat e kapitullit Metoda e zgjedhjes sipas pamjes morfologjike: vlerësimi sipas formës trupore, poentimi dhe matja e

eksterierit. Metoda e zgjedhjes sipas prejardhjes. Metoda e zgjedhjes bazuar në vetitë prodhuese: vlerësimi i prodhimit të leshit, mishit dhe qumështit. Metoda e zgjedhjes së deleve dhe dhive sipas pasardhësve.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë metodat e zgjedhjes së deleve dhe dhive për riprodhim duke theksuar specifikat për çdo

metodë të zgjedhjes. angazhojë nxënësit në diskutim për metodat e zgjedhjes së deleve dhe dhive për riprodhim; vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim; demonstrojë metodat e zgjedhjes në ferma delesh dhe të dhive.

128

d) Kushtet për realizimin e kapitullit fermë e deleve dhe dhive, fotografi, film.

Kapitulli 17: Njohuri të përgjithshme mbi kuajt vlerësimi i kuajve 2 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë rëndësinë ekonomike të kuajtarisë; përshkruajë gjendjen e kuajve në botë dhe vendin tone; shpjegojë prejardhjen e kuajve; përshkruajë tipet e kuajve; përshkruajë racat e kuajve. përshkruajë vlerësimin e kuajve në bazë të eksterierit, kondicionit, temperamentit dhe vetive tjera të përgjithëshme.

b) Temat e kapitullit Rëndësia ekonomike e kuajtarisë dhe gjendja e kuajve në botë dhe vendin tone; Prejardhja e kuajve dhe tipet e kuajve. Racat e kuajve të lehtë:kali Islandez, kali i Lipicës, kali Australian, kali i Tenesit, kali i Hanoverit. kali Arab, kali Berber, kali Hollshtajner. Racat e kuajve Poni: Dartmoor, Connemara, Shetland amerikan, Poni i Uelsit, Poni i Islandës, New Forest Poni, Fjord, Falabella- Racat e kuajve të rëndë: Suffolk punch, Cludestale, Shire, Percheron, kali Arden, kali Belgjian.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë rëndësinë e kuajtarisë dhe gjendja e kuajve në botë dhe vendin tonë, racat e

kuajve dhe vlerësimin e kuajve duke demonstruar në fermë të kuajve dhe kabinet me anë të fotografive, prospektit, katalogjve dhe filmit.

vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- fermë kuajësh, kabinet, projektor, film.

Kapitulli 18: Njohuri të përgjithshme mbi derrat 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë rëndësinë ekonomike të derrtarisë dhe gjendjen e derrtarisë në botë dhe vendin tone; përshkruajë gjendjen e derrave në botë dhe vendin tone; shpjegojë prejardhjen e derrave; përshkruajë racat e derrave sipas vetive prodhuese; shpjegojë racat e derrave me pjellshmëri të lartë: Jorkshiri i madh, Landrasi Suedez, Landrasi

Holandez, Landrasi Britanez, Landrasi Norvegjez, Landrasi Danez; shpjegojë racat tipike për mish: Landrasi Belg, Pijetron, Hempshir; shpjegojë racat e kombinuara: Landrasi Gjerman, Durak; përshkruajë vlerësimin e derrave sipas konstitucionit, moshës, prejardhjes, pasardhësve, dhe vetive

prodhuese

129

b) Temat e kapitullit Rëndësia ekonomike e derrtarisë.. Prejardhja e derrave dhe racat e derrave.. Racat e derrave me plleshmëri të lartë. Racat tipike për mish. Racat e kombinuara:. Vlerësimi i derrave..

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë prejardhjen e derrave dhe racat e derrave duke demonstruar në fermë derrash dhe

kabinet; organizojë nxënësit në diskutim për racat e derrave; vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

Kapitulli 19: Njohuri të përgjithshme mbi shpezët 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë rëndësinë ekonomike të shpezëtarisë; përshkruajë gjendjen e shpezëtarisë në botë dhe vendin tonë; përshkruajë prejardhjen, ndarjen dhe racat e pulave; përshkruajë prejardhjen dhe racat e bibave; përshkruajë prejardhjen dhe racat e patave; përshkruajë prejardhjen dhe racat e rosave.

b) Temat e kapitullit Rëndësia ekonomike e shpezëtarisë, gjendja e shpezëtarisë në botë dhe vendin tonë. Racat e pulave të lehta për vezë: Lenghorn, Minorka. Racat e pulave të rënda për mish: Cochinchina, Brahma, Langsan. Racat e kombinuara: Plioutht rock, Rhode Island, New Hampshire, Delaware, Dorking, Susex, Orpington, Fareolle, Handan, Barnevelder, Welsummer. Racat luftarak-sport: Assel, pula e Malajes. Racat dekoruese: Bantam, Plymouth Rock bantam. Hibridet e rënda: ISA 304, Arbor Acres, Ros, Hibro, Hibbard, Kob, Loman, Preliks Bro,

Peterson. Hibridet e lehta me gzhojë të bardhë dhe ngjyrosur: Dekalb XL, Link, Ros white, Shover, Lohman white, Hisex white, Hubbard white, Lenghorn, Lohman brown, Golden Cornet, Tetra SL, Hisex brown, SSL, Prelux R. Racat e bibave: Standard Bronze, Broad Breasted, Bronze, Broad breasted white, Norfolk black, Biba autoktone, White Holand, Rubor red, Blueslejt. Racat e patave: Pata e Tulluzit, pata e Endemit, pata Kineze, pata autoktone. Racat e rosave: Rosa e Pekinit, rosa e Aylesburg, rosa e Brazilit, Khoki Campbel, rosa Orpington, rosa autoktone, rosa Indiane- vrapuese.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë rëndësinë ekonomike të shpezëtarisë dhe gjendjen e sajë në botë dhe vendin tone duke

sherbyar të dhënat statistikore; përshkruajë racat e shpezëve duke demondtruar në ferma të shpezëve dhe kabinet;

130

vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitulli fermë shpezëtare, kabinet, skema, fotografi, film.

Kapitulli 20: Teknologjia e prodhimit të mishit dhe vezëve të shpezëve 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë teknologjinë e prodhimit të mishit dhe vezëve për konsum dhe vezëve për riprodhim; shpjegojë teknologjinë e inkubimit (prodhimi i zogjëve); përshkruajë ruajtjen, klasifikimin dhe paqetimin e vezëve.

b) Temat e kapitullit Teknologjia e prodhimit të mishit të shpezëve. Teknologjia e prodhimit të vezëve për konsum dhe riprodhim. Teknologjia e inkubimit natyral dhe artificial. Ruajtja, klasifikimi dhe paqetimi i vezëve.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë teknologjinë e prodhimit të mishit, vezëve për konsumtë, vezëve për riprodhim duke

demonstruar në fermë shpezësh dhe qendër për inkubiomin e vezëve; vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit fermë shpezëtare, stacion për inkubim të vezëve, fotografi, film.

Kapitulli 21 : Evidenca amë në blegtori 2 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë dokumentacionin e kontabilitetit amë në blegtori; dallojë librin e pranimit (për lope dhe pela); mbajë librin e mbarësimit, plotësoj regjistrat e brezave të rinjë, mbajë librin amë për kafshë; plotësojë certifikata që dalin nga libri amë, mbajë librat ndihmëse: deklarata, ditar, regjistra me rëndësi (vërtetimi i pjelljes, kontrolli i mjeljes, regjistri mbi shpenzimet e ushqimit, ditari i majmerisë, ditari i qethjes).

b) Temat e kapitullit Dokumentacioni i kontabilitetit amë në blegtori. Mbajtja (evidenca) e librit të pranimit, librit amë, librave ndihmëse, evidencës së mbarësimit dhe

pjelljes, kontrollit të mjeljes, regjistrave me rëndësi, certifikatave mbi prejardhjen dhe ditarëve.

c) Udhëzime didaktike mbi kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë për kontabilitetin amë në blegtori dhe udhëheqjen e dokumentave të caktuar duke shërbyar

arkivin e evidencës në blegtori;. vlerësoj nxënësit bazuar në aktivitetin e tyre praktik në udhëheqjen e librave, regjistrave dhe dokumentave tjera në blegtori.

131

d) Kushtet për realizimin e kapitullit vizita në ferma blegtorale, vizita institutit për blegtori dhe veterinari, skema, regjistra, lista, film.

PROGRAMI I LËNDËS

“Lindshmëria veterinare”

Lëmi: BujqësiProfili: Blegtori, VeterinariNiveli: IIKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndës:Në përfundim të trajtimit të lëndës “Lindshmëria veterinare” klasa 12, nxënësi duhet të: tregojë qëllimin dhe rëndësinë e lindshmërisë veterinare dhe lidhshmërinë me shkencat

tjera; shpjegojë anatominë e organeve gjenitale femërore; tregojë për fiziologjinë e organeve gjenitale femërore të kafshëve shtëpiake; përshkruajë fiziologjinë ё graviditetit te kafshët shtëpiake; përshkruajë patologjinë e graviditetit; shpjegojë për fiziologjinë ё lindjes te kafshët shtëpiake; shpjegojë fiziologjinë e puerperiumit; shpjegojë patologjinë e lindjes; shpjegojë patologjinë e puerperiumit; dallojë patologjitë e kafshëve të porsalindura; dallojë dhe përshkruajë sëmundjet e gjirit te kafshët shtëpiake;



Kapitulli 1: Anatomia e organeve gjenitale femërore 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë anatominë e organeve gjenitale femërore; shpjegojë vezoret, vezë përçuesit, mitrën dhe grykën e mitrës;

132

Tregojë për organin receptor femëror (vagjina, vestibulumin vaginal së bashku me vulvën).

b) Temat e kapitullit: Anatomia e organeve gjenitale femërore. Vezoret, vezë përçuesit, mitra dhe gryka e mitrës. Organi receptor femëror.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë mbi anatominë e organeve gjenitale femërore; bëjë ilustrimin me atllas, projektor , TV etj; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke i angazhuar ne grup; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori atlase dhe foto qe i përgjigjen temës projektor TV, video-rekorder

Kapitulli 2: Fiziologjia e organeve gjenitale femërore të kafshëve shtëpiake 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: Shpjegojë për kohën e pjekurisë seksuale; shpjegojë ciklin seksual (Estrusi) dhe njohja e shenjave të estrusit; shpjegojë procesin e kopulacionit (koitusi); shpjegojë procesin e fekondimit dhe pjellshmërisë së kafshëve shtëpiake;

b) Temat e kapitullit: Pjekuria seksuale. Cikli seksual dhe njohja e shenjave të estrusit. Kopulacioni. Fekondimi dhe pjellshmëria e kafshëve shtëpiake;

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë mbi fazat kohore të pjekurisë seksuale. shpjegojë ciklin seksual (estrusi) dhe njohjen e shënjave të estrusit duke përdorur material

vizual Bëjë ilustrimin me atllas, projektor, TV etj. nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke i angazhuar ne grup; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori atlase dhe foto qe i përgjigjen temës

133

projektor, TV, video-rekorder,

Kapitulli 3: Fiziologjia e graviditetit 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë procesin e fekondimit të vezës gjatë graviditetit, zhvillimin e fetusit dhe

mbështjellësve fetal; shpjegojë graviditetin (barrshmërinë) te kafshët shtëpiake; dallojë ndryshimet në organet gjenitale dhe gjëndrën ё qumështit;

b) Temat e kapitullit: Fekondimi i vezës. Zhvillimi i barrshmerise. Kohëzgjatja e graviditetit te kafshët shtëpiake Hormonet e barrsmerise. Diagnoza e barrsmerise te kafshët shtëpiake. Kujdesi i shëndetit te kafshëve gjatë graviditetit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë mbi fiziologjinë e graviditetit te kafshët shtëpiake me anë të materialit vizual. bëjë ilustrimin me atllas, projektor , TV etj. nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke i angazhuar ne grup; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori atlase dhe foto qe i përgjigjen temës projektor, video-rekorder , TV Kapitulli 4: Patologjia e graviditetit 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë përgjithësisht për patologjitë e graviditetit; përshkruajë çrregullimet e graviditetit si pasojë e gjendjeve patologjike në fetus; përshkruajë çrregullimet e graviditetit si pasojë e gjendjeve patologjike në mbështjellësit

fetal; përshkruaj çrregullimet e graviditetit si pasojë e gjendjeve patologjike në organet

gjenitale; shpjegojë sëmundjet deficitare të shtazëve gravide; shpjegojë çrregullimet në kohëzgjatjen e graviditetit;

b) Temat e kapitullit: - Përgjithësisht për patologjitë e graviditetit - Çrregullimet e graviditetit. - Sëmundjet deficitare të shtazëve gravide.- Çrregullimet në kohëzgjatjen e graviditetit.

134

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë lindjen si proces te kafshët shtëpiake; shpjegojë paralajmëruesit e lindjes; demonstrojë mënyrën ё kryerjes së një lindje normale me anë të fantom (maket); nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela, laboratori, atlase projektor, video-rekorder,TV

Kapitulli 5: Fiziologjia e lindjes 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim te kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë procesin e lindjes te kafshët shtëpiake; dallojë pozitat e fetusit gjatë lindjes; përshkruajë paralajmëruesit e lindjes;

b) Temat e kapitullit: Lindja në kafshët shtëpiake. Paralajmëruesit e lindjes. Zhvillimi i procesit te lindjes. Pozitat e fetusit gjatë lindjes, mbikëqyrja dhe kryerja e lindjes normale. Kujdesi për kafshët në kohën e lindjes.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë me anë të video materialit lindjen si proces te kafshët shtëpiake ; shpjegojë shenjat paralajmëruese tё lindjes; duke përdorur njohurit të fituara nga praktika

profesionale; demonstrojë mënyrën ё kryerjes se një lindje normale duke përdorur maket të kafshës dhe

duke marr pjesë në raste të lindjes në ferme; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela, laboratori, atlase projektor, video-rekorder, TV

Kapitulli 6: Fiziologjia e puerperiumit (lehonisë) 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë periudhën e puerperiumit te kafshët shtëpiake; shpjegojë mekanizmat biologjik të lehonisë (puerperiumit); përshkruajë afshin e parë gjatë lehonisë; shpjegojë për kohën e ndërzimit të lopëve pas lindjes;

135

shpjegojë për kujdesin për kafshët gjatë periudhës së lehonisë;

b) Temat e kapitullit: Puerperiumi (lehonia). Periudha ё lehonisë te kafshët shtëpiake. Shenjat dalluese të lehonisë normale. Involucioni i organeve gjenitale gjatë lehonisë. Faktorët që ndikojnë në zhvillimin e lehonisë. Afshi i parë gjate lehonisë. Koha e ndërzimit të lopëve pas lindjes. Kujdesi për kafshët gjatë periudhës së lehonisë.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë dhe interpretoj shenjat dalluese të lehonisë normale duke përdorur video

material. Shpjegojë për faktorët që ndikojnë në zhvillimin e lehonisë, nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pune ne grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela, laboratori, atlase projektor , TV LCD, video-rekorder Kapitulli 7: Patologjia e lindjes 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë anamnezën, gjendjen e përgjithshme dhe shenjat e jashtme tek kafsha; shpjegojë punët përgatitore dhe planifikimin për dhënie të ndihmës tek lindjet e vështira; dallojë metodat e punës në akusheri veterinare; përshkruajë lëndimet e organeve gjenitale (mitrës, qafës së mitrës, vagjinës dhe vulvës)

gjatë lindjes;

b) Temat e kapitullit: Anamneza, gjendja e përgjithshme dhe shenjat e jashtme. Punët përgatitore dhe planifikimi për dhënie të ndihmës tek lindjet e vështira. Metodat e punës në akusheri veterinare. Lëndimet e organeve gjenitale gjatë lindjes.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë për planifikimin dhe dhënien e ndihmës tek lindjet e vështira shpjegojë për metodat e punës në akusheri veterinare nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pune ne grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela, laboratori

136

atlas anatomik grafoskop , LCD , projektor TV, video-rekorder

Kapitulli 8: Patologjia e puerperiumit 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë patologjinë e puerperiumit; dallojë sëmundjet puerperale; shpjegojë për daljen e mitrës nga shtrati i vet; shpjegojë për ngeljen e placentës (retentio secundinarum); theksojë infeksionet dhe intoksikacionet puerperale; përshkruajë çrregullimet e metabolizmit, toksikozat dhe neurozat tek kafsha gjatë

puerperiumit;

b) Temat e kapitullit: Patologjia e puerperiumit. Sëmundjet puerperale. Dalja e mitrës nga shtrati i vetë Ngelja e placentës. Infeksionet dhe intoksikacionet puerperale. Çrregullimet tek kafsha gjatë puerperiumit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegoj për patologjinë e puerperiumit duke përdorur përvojat e fituara në teren shpjegoj veçoritë e sëmundjeve të puerperiumit duke përdorur video material. nxisë aftësitë dalluese te nxënësve me punë në grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela, laboratori atlas anatomik grafoskop , LCD , projektor, TV, video-rekorder

Kapitulli 9: Sëmundjet e të porsalindurve 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë anomalitë zhvillimore, faktorët letal, dhe sëmundjet trashëguese; shpjegojë sëmundjet organike dhe deficitare; dallojë sëmundjet infektive të porsalindurve;

b) Temat e kapitullit: Anomalitë zhvillimore, faktorët letal, dhe sëmundjet trashëguese. Sëmundjet organike dhe deficitare. Sëmundjet infektive të porsalindurve.

137

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegoj sëmundjet e porsalindurve duke përdorur video material dhe raste nga praktika

profesionale nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori atlas anatomik grafoskop , LCD , projektor TV, video-rekorder

Kapitulli 10: Sëmundjet e gjirit 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: përshkruajë anatominë dhe fiziologjinë e gjirit; shpjegojë sëmundjet e gjirit te kafshëve shtëpiake; përshkruajë të dhënat e përgjithshme të mastiteve, mastitet klinike dhe sub klinike; përshkruajë shkaqet e mastiteve etj.

b) Temat e kapitullit Patologjia e gjirit të kafshëve shtëpiake. Anatomia dhe fiziologjia e gjirit. Të dhëna mbi mastitet. Shkaqet dhe patogjeneza e mastiteve. Dëmet ekonomike nga mastitet. Diagnoza dhe mjekimi i mastiteve. Parandalimi i mastiteve. Patologji tjera te gjirit të kafshëve shtëpiake.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- shpjegoj për llojet dhe veçorit e mastiteve- përshkruaj shkaqet, patogjenezën e mastiteve- Shpjegoj për dëmet ekonomike dhe parandalimin e paraqitjes së mastitëve. - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori grafoskop , LCD , projektor atlas , TV, video-rekorder

138

ROGRAMI I LËNDËS

“Riprodhimi dhe mbarsimi artificial”

Lëmia: BujqësiProfili: Blegtori, VeterinariNiveli: 1IKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndës:Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12, nxënësit duhet të:- shpjegojnë prejardhjen dhe evolucionin e llojeve të rëndësishme të kafshëve shtëpiake,- përshkruajnë rëndësinë e kafshëve shtëpiake dhe qëllimin e seleksionimit të tyre;- përcaktojnë metodat e kultivimit dhe seleksionimit të kafshëve shtëpiake;- shpjegojnë racat, ndarjen e racave dhe vetitë racore e biologjike të racave dhe sojeve;- shpjegojnë aklimatizimin (përshtatshmërinë) e kafshëve shtëpiake;- përshkruajnë përcaktimin e temperamentit, kondicionin dhe eksterijerin e kafshëve

shtëpiake;- shpjegojnë për mbarësimin artificial (inseminimi)



Kapitulli 1: Prejardhja dhe evolucioni i llojeve të rëndësishme të kafshëve shtëpiake 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të: shpjegojnë prejardhjen e gjedhit ( bos taurus), prejardhjen e kalit ( equs caballus),

prejardhjen e deles (ovis ories), dhisë ( lara hircus), derrit (sus scrofa domestica), qenit (canis familiaris), pulës (galus domestica)

përshkruajnë modifikimet (ndryshushmërinë) e vetive racore të kafshëve shtëpiake përshkruajnë trashigiminë e vetive morfologjike dhe fiziologjike të kafshëve shtëpiake

139

b) Temat e kapitullit: Prejardhja e llojeve të rëndësishme të kafshëve shtëpiake ( gjedhit, kalit, deles, dhisë,

qenit dhe pulës) Modifikimi (ndryshueshmëria) si rezultat i ndikimit të faktorëve të jashtëm në organizmin

e kafshëve shtëpiake Gjenet si njësi elementare biologjike të trashëgimisë së vetive morfologjike dhe

fiziologjike të kafshëve shtëpiake Trashëgimi i vetive morfologjike dhe fiziologjike në pasardhës të gjeneratës së ardhshme

te kafshët shtëpiake

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të : shpjegojë temat duke përdorur mjete dhe ndihmësa vizual ilustrativ konkretizojë prejardhjen e llojeve të ndryshme të kafshëve shtëpiake organizojë biseda për temat e kapitullit me nxënësit nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor përdorë pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim për vlerësimin e nxënësve organizojë test me shkrim me pyetje të kombinuara

d) Kushtet për realizimin e kapitullit tabela, laboratori video projektori, kaseta, video, CD grafoskopi, LCD, projektori, TV materiale nga interneti

Kapitulli 2: Rëndësia e kafshëve shtëpiake dhe qëllimi i seleksionimit të tyre 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësit duhet të : shpjegojnë rëndësinë e kafshëve shtëpiake tregojë për prodhimet blegtorale që merren nga kafshët shtëpiake tregojë për seleksionimin e kafshëve shtëpiake shpjegojë për qëllimin e seleksionimit të kafshëve shtëpiake

b) Temat e kapitullit Rëndësia e kafshëve shtëpiake Prodhimet blegtorale nga kafshët shtëpiake Seleksionimi dhe llojet e seleksionimit Seleksionimi i kafshëve shtëpiake

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë temat duke përdorur mjete dhe ndihmesa vizuale ilustrative. konkretizojë rëndësinë dhe qëllimin e seleksionimit të kafshëve shtëpiake organizojë biseda për temat e kapitullit me nxënësit nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor të përdorë pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim për vlerësimin e nxënësve

e) Kushtet për realizimin e kapitullit tabela, laboratori

140

video projektori, kasta, video, CD grafoskopi, LCD, projektori, TV materiale nga interneti

Kapitulli 3: Metodat e kultivimit dhe seleksionimit të kafshëve shtëpiake 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të : shpjegojnë kultivimin e kafshëve në gjak të pastër; shpjegojë kultivimin e kafshëve në afërsi gjaku; tregojë për metodën e freskimit të gjakut; përshkruajë për llojet dhe metodat e seleksionimin natyral; përshkruajë për llojet dhe metodat seleksionimin artificial; tregojë për zbatimin e metodave seleksionuese te kafshët shtëpiake;

b) Temat e kapitullit Rëndësia e kultivimit të kafshëve shtëpiake Metoda e kultivimit të kafshëve shtëpiake me gjak të pastër. Metoda e kultivimit të kafshëve shtëpiake me afërsi gjaku. Kultivimi i kafshëve shtëpiake me metodën e freskimit të gjakut. Seleksionimi natyror i kafshëve shtëpiake. Seleksionimi artificial i kafshëve shtëpiake.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë temat duke përdorur mjete dhe ndihmësa vizual ilustrativ. konkretizojë metodat e kultivimit dhe seleksionimit të kafshëve. organizojë biseda për temat e kapitullit me nxënësit. nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor. përdorë pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim për vlerësimin e nxënësve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit tabela, laboratori video projektori, kaseta, video, CD grafoskopi, LCD, projektori,TV materiale nga interneti

Kapitulli 4: Racat, ndarja dhe vetitë racore e biologjike të racave dhe sojeve 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të : shpjegojnë rëndësinë e racave të kafshëve shtëpiake shpjegojnë për ndarjen dhe klasifikimin e racave të kafshëve shtëpiake tregojnë për vetitë racore të kafshëve shtëpiake tregojnë për vetitë biologjike të kafshëve shtëpiake

b) Temat e kapitullit Racat e kafshëve shtëpiake Ndarja e racave të kafshëve shtëpiake Klasifikimi i racave të kafshëve shtëpiake

141

Vetitë racore dhe biologjike të kafshëve shtëpiake

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të : shpjegoj temat duke përdorur mjete dhe ndihmësa vizual ilustrativ konkretizoj ndarjen dhe klasifikimin e racave me anë të ndihmësave visuele organizoj biseda për temat e kapitullit me nxënësit nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor përdor pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim për vlerësimin e nxënësve organizojë test me shkrim me pyetje të kombinuara

d) Kushtet për realizimin e kapitullit tabela, laboratori video projektori, kaseta, video, CD grafoskopi, LCD, projektori, TV materiale nga interneti Kapitulli 5: Aklimatizimi (përshtatshmëria) e kafshëve shtëpiake 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të: shpjegojnë rëndësinë e aklimatizimit të kafshëve shtëpiake përshkruajnë faktorët nga të cilët varet aklimatizimi përshkruajnë llojet e aklimatizimit

b) Temat e kapitullit Aklimatizimi (përshtatshmëria) e kafshëve shtëpiake Llojet e aklimatizimit te kafshët shtëpiake Faktorët të cilët ndikojnë në aklimatizim

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: shpjegojë temat duke përdorur mjete dhe ndihmësa vizual ilustrativ konkretizojë llojet e aklimatizimit dhe faktorët që ndikojnë në aklimatizim organizojë biseda për temat e kapitullit me nxënësit nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor përdorë pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim për vlerësimin e nxënësve organizojë test me shkrim me pyetje të kombinuarae) Kushtet për realizimin e kapitullit tabela, laborator video projektori, kaseta, video, CD grafoskopi, LCD, projektori, TV materiale nga interneti

Kapitulli 6: Përcaktimi i temperamentit, kondicionit dhe eksterierit të kafshëve shtëpiake 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësit duhet të shpjegojnë : Përshkruaj llojet e temperamentit të kafshëve shtëpiake

142

Tregojë për ndikimin e gjëndrave me tajim të brendshëm në temperament Shpjegojë për tipet e kondicionit të kafshëve shtëpiake Tregojë për rëndësinë e eksterierit Tregojë për mënyrat e vlerësimit të eksterierit

b) Temat e kapitullit Llojet e temperamentit Ndikimi i gjëndrave në temperament Kondicioni dhe tipet e tij Eksterieri dhe mënyrat e vlerësimit të tij


shpjegoj temat duke përdorur mjete dhe ndihmësa vizual ilustrativ konkretizoj llojet e temperamentit dhe tipet e kondicionit përmes video materialit organizoj biseda për temat e kapitullit me nxënësit nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor përdorë pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim për vlerësimin e nxënësve organizoj test me shkrim me pyetje të kombinuara

d) Kushtet për realizimin e kapitullit tabela, laboratori videoprojektori, kaseta, video, CD grafoskopi, LCD, projektori, TV materjale nga interneti

Kapitulli 7: Mbarsimi artificial (inseminimi) 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësit duhet të : Përshkruajë shenjat e estrusit tek kafshët shtëpiake Shpjegojë teknikën e mbarsimit artificial ( inseminimin ) Tregojë për procedurat operative të inseminimit artificial

b) Temat e kapitullit estrusi tek kafshët shtëpiake shenjat e estrusit tek kafshët shtëpiake teknikën e mbarësimit artificial ( inseminimin ) procedurat operative të inseminimit artificial

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të :

shpjegoj për inseminim artificial duke përdorur mjete dhe ndihmsa vizual ilustrativ konkretizoj teknikën e mbarsimit artificial duke përdorur maketin e kafshës organizoj biseda për temat e kapitullit me nxënësit nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor përdorë pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim për vlerësimin e nxënësve organizoj test me shkrim me pyetje të kombinuara


143

tabela, laboratori video projektori, kaseta, video, CD grafoskopi, LCD, projektori, TV materiale nga interneti

PROGRAMI I LËNDËS

“Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve me prejardhje shtazore”

Lëmi: BujqësiProfili: Veterinari, BlegtoriNiveli: IIKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndës:Në përfundim të trajtimit të lëndës “Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve me prejardhje shtazore” klasa 12, nxënësi duhet të: tregojë qëllimin dhe rëndësinë e kontrollit të cilësisë dhe sigurisë së prodhimeve me

prejardhje shtazore dhe lidhshmërinë me shkencat tjera; shpjegojë konceptet dhe parimet e cilësisë së prodhimeve ushqimore; përshkruaj kontrollin e qumështit dhe nënproduktet e tij; përshkruaj kontrollin e mishit dhe nënproduktet e tij; përshkruajë kontrollin e peshkut dhe produkteve të peshkimit; përshkruajë kontrollin e vezëve; përshkruajë kontrollin e mjaltit; shpjegojë praktikat e mira të punës dhe programet paraprake; shpjegojë sistemin HACCP – Analiza e rrezikut të pikave kritike të kontrollit



Kapitulli 1: Koncepti dhe parimet e cilësisë së prodhimeve ushqimore 1 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë konceptet dhe rëndësinë e cilësisë së prodhimeve me prejardhje shtazore; shpjegojë përkufizimet e cilësisë; Tregojë për organizimin e zinxhirit ushqimorë.

b) Temat e kapitullit: Cilësia e prodhimeve ushqimore. Përkufizimet e cilësisë. Zinxhiri ushqimorë.


144

bëjë ilustrimin me projektor të shembujve të ndryshëm ku përcaktohet cilësia e produkteve me prejardhje shtazore;

nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke i angazhuar ne grup; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela foto qe i përgjigjen temës prezantime në Power Point me LCD projektor

Kapitulli 2: Kontrolli i qumështit dhe nënproduktet të tij 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: ketë njohuri për treguesit e qumështit të freskët; shpjegojë përbërësit kryesorë të qumështit; shpjegojë procesin e prodhimit dhe mjelja higjienike e qumështit; shpjegojë sëmundjet infektive të njeriut nga konsumi i qumështit; tregojë produktet e qumështit dhe nënproduktet

b) Temat e kapitullit: treguesit e qumështit të freskët; përbërësit kryesorë të qumështit; prodhimi dhe mjelja higjienike e qumështit; sëmundjet infektive të njeriut nga konsumi i qumështit; produktet e qumështit dhe nënproduktet;

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë treguesit e qumështit të freskët, procesin e prodhimit dhe mjeljes higjienike të

qumështit duke përdorur material vizual bëjë ilustrimin me projektor, me foto nga revista të ndryshme; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke i angazhuar ne grup; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori foto qe i përgjigjen temës LCD projektor

Kapitulli 3: kontrolli i mishit dhe nënproduktet e tij 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë llojet e mishit të përpunuar dhe procesin e prodhimit cilësor të tyre shpjegojë procesin e përgatitjes së konservave dhe gjysmë konservave dhe teknikat e

kontrollit të cilësisë gjatë përgatitjes; shpjegojë procesin e përgatitjes së sallameve dhe proshutës së thatë dhe kontrollin

mikrobiologjik dhe biokimik të prodhimit;

145

shpjegojë rëndësinë e magazinimit dhe ndikimin e tij në ruajtjen e prodhimeve, metodat e ambalazhimit si dhe dëmtuesit dhe parazitët prezentë në prodhimet e mishit;

shpjegojë metodat e prodhimit të mishit cilësorë të shpendëve dhe metodat e konservimit të mishit të shpendëve.

b) Temat e kapitullit: Produktet e mishit të përpunuar. Konservat dhe gjysmë konservat. Sallamet Proshuta e thatë. Magazinimi dhe jetëgjatësia e prodhimeve. Cilësia e mishit të shpendëve

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë metodat e kontrollit të mishit dhe nënprodukteve të tij me anë të materialit

vizual. bëjë ilustrimin me projektor dhe materiale tjera si foto, broshura, etj. nxisë aftësitë dalluese të nxënësve duke i angazhuar ne grup; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori foto dhe broshura qe i përgjigjen temës LCD projektor Kapitulli 4: Kontrolli i peshkut dhe produkteve të peshkimit 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë përbërjen kimike të peshkut dhe arsyet e tretshmërisë së lartë të mishit të

peshkut; përshkruajë faktorët që ndikojnë në konservimin e peshkut dhe teknika e kontrollit të

cilësisë; përshkruajë mikrobiologjinë e peshkut dhe produkteve të peshkimit si dhe mënyrat e

kontaminimit; përshkruaj karakteristikat organo leptike të peshkut; shpjegojë sëmundjet që mund të vijnë nga konsumi i peshkut dhe produkteve të tij;

b) Temat e kapitullit: Përbërja kimike e peshkut Faktorët që ndikojnë në konservimin e peshkut. Mikrobiologjia e peshkut dhe produkteve të peshkimit. Karakteristikat organo leptike të peshkut të freskët. Sëmundjet nga konsumi i prodhimeve të peshkut


146

shpjegojë temat e kapitullit duke ofruar shembuj praktik sipas specifikave të temave të kapitullit.

nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; kontrollojë ecurinë e nxënësve duke bërë dallimin e aftësive të tyre me anë të përdorimit

të pyetjeve me përgjigje me gojë në nivele të ndryshme. nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori broshura, foto LCD projektor

Kapitulli 5: Kontrolli i vezëve 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim te kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë karakteristikat kimike dhe strukturale te vezës duke u fokusuar në përbërësit e

dobishëm për organizmin e njeriut por edhe ata të dëmshëm; shpjegojë metodat për përcaktimin e freskisë së vezës, duke përcaktuar edhe klasifikimin

e vezëve sipas cilësisë, madhësisë dhe metodat e kontrollit; përshkruajë masat për parandalimin e prishjes së vezëve si një produkt shumë i ndjeshëm

që kërkon kushte të posaçme të ruajtjes gjatë prodhimit, transportit dhe deponimit;

b) Temat e kapitullit: Karakteristikat kimike dhe strukturale të vezëve. Përcaktimi freskisë së vezës. Masat për parandalimin e prishjes së vezës.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë me anë të prezantimeve në projektor por edhe në laborator karakteristikat

kimike dhe strukturale te vezës; demonstrojë mënyrën ё përcaktimit të freskisë së vezës; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori ku do të demonstrohen metodat për caktimin e freskisë së vezës broshura, foto LCD projektor

Kapitulli 6: Kontrolli i mjaltit 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë karakteristikat organo leptike të mjaltit të cilat e përcaktojnë cilësinë e mjaltit; Shpjegojë procesin e kristalizimit të mjaltit; Përshkruajë procesin e pasterizimit dhe konservimit të mjaltit;

147

shpjegojë infeksionet e mundshme nga konsumimi i mjaltit të kontaminuar me mbetje të barnave në mjaltë;

b) Temat e kapitullit: Karakteristikat organo leptike të mjaltit. Kristalizimi i mjaltit. Pasterizimi dhe konservimi i mjaltit. Infeksionet nga konsumi i mjaltit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë dhe interpretojë karakteristikat organo leptike të mjaltit dhe mënyrat e

përcaktimit të cilësisë së mjaltit bazuar në këto karakteristika. shpjegojë për faktorët që ndikojnë në kristalizimin e majltit dhe mënyrat e pasterizimit

dhe konservimit të mjaltit, nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pune ne grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori broshura LCD projektor

Kapitulli 7: Praktikat e mira të punës dhe programet paraprake 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë praktikat e mira të punës dhe rregullat e thjeshta të higjienës personale dhe të

përgjithshme; shpjegojë Programet Paraprake që janë masa të përgjithshme kontrolli; dallojë elementet specifike të kontrollit siç janë PMP, PP dhe HACCP;

b) Temat e kapitullit: praktikat e mira të punës. Programet Paraprake si masa të përgjithshme kontrolli. elementet specifike të kontrollit si PMP, PP dhe HACCP.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë për praktikat e mira të punës dhe rregullat e thjeshta të higjienës shpjegojë Programet Paraprake si masa të përgjithshme kontrolli dhe elementet specifike

të kontrollit siç janë PMP, PP dhe HACCP nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pune ne grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela laboratori

148

broshura, materiale promovuese LCD projektor

Kapitulli 8: Sistemi HACCP 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: shpjegojë patologjinë e puerperiumit; dallojë sëmundjet puerperale; shpjegojë për daljen e mitrës nga shtrati i vet; shpjegojë për ngeljen e placentës (retentio secundinarum); theksojë infeksionet dhe intoksikacionet puerperale; përshkruajë çrregullimet e metabolizmit, toksikozat dhe neurozat tek kafsha gjatë

puerperiumit;

b) Temat e kapitullit: Objektivat e sistemit HACCP. Parimet e konceptit HACCP.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegoj për objektivat e sistemit HACCP dhe nevojën e zbatimit të këtij sistemi shpjegoj parimet bazë të konceptit HACCP. nxisë aftësitë dalluese te nxënësve me punë në grupe; formulojë dhe drejtojë pyetje-përgjigje me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: tabela broshura, materiale promovuese LCD projektor

KLASA 12

149

MODULET E PRAKTIKËS PROFESIONALE


“Mirëmbajtja e objekteve blegtorale”



Një modul praktik i pajis nxënësit me aftësi për mirëmbajtjen e objekteve dhe pajisjeve në objekte blegtorale.


10 K (60 orë)


RM 1 Nxënësi përdor mjetet, veglat dhe pajisjet për mirëmbajtjen e objekteve blegtorale.Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe e pajisjeve për pastrimin e

objekteve blegtorale.- Përgatitja dhe përdorimi i veglave të punës.- Pastrimi i objekteve ndihmëse nga pluhuri, balta dhe

mbeturinat.- Pastrimi i stabilimenteve nga pluhuri, fekaliet e kafshëve.- Grumbullimi i plehut organik në shtallë dhe i mbeturinave

të ushqimit.- Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

pastrimit të objekteve blegtorale dhe pajisjeve.

RM 2 Nxënësi largon plehun dhe mbeturinat nga objektet blegtorale.Përmbajtja- Përzgjedhja e veglave dhe e pajisjeve për largimin e

plehut dhe mbeturinave.- Largimi i plehut dhe mbeturinave nga shtalla dhe objektet

ndihmëse.- Dizenfektimi dhe deratizimi i objekteve blegtorale.- Rregullat e sigurimit teknik të ruajtjes së mjedisit gjatë

largimit të plehut, mbeturinave dhe trajtimit të objekteveblegtorale.

Proçedura evlerësimit

Moduli duhet të konsiderohet i përfunduar nga nxënësi nëse të gjitha kriteret e përcaktuara të realizimit për çdo rezultat të mësimit janë përmbushur në nivel të pranueshëm.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

150

RM- Rezultatet e të mësuaritIV- Instrumentet e vlerësimitKR- Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë kontrolli.

KR Nxënësi duhet të: përzgjedhë pajisjet dhe veglat e punës për pastrim dhe

mirëmbajtje të shtallave dhe objekteve ndihmëse; përgatit veglat dhe pajisjet për pastrim dhe

mirëmbajtjen e shtallave dhe objekteve ndihmëse; përzgjedhë mënyren më të përshtatëshme për pastrimin

e shtallave dhe objekteve ndihmëse; pastrojë shtallat nga plehu dhe mbeturinat e ushqimit; pastrojë objektet ndihmëse nga pluhuri, balta dhe

mbeturinat; pastrojë stabilimentet nga pluhuri dhe fekaliet e

kafshëve; respektoj rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:- përdor veglat dhe pajisjet për largimin e plehut dhe

mbeturinave;- largon plehun dhe mbeturinat nga shtalla dhe objektet

ndihmëse;- trajton objektet me mjete për dizenfektim dhe

deratizim;- lyen me kujdes pjesët e stabilimenteve të pastruara;- pastrojë veglat dhe pajisjet për largimin e plehut dhe

mbeturinave;- vendosë veglat dhe pajisjet e pastruara në vendë të

caktuar për ruajtje.

Metodat e tëmësuarit tërekomanduara

Trajtimi i këtijë moduli duhet të bëhet në fermë, dhe në mjediset në kuadër të fermës.

Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit.

Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësuesi.

Nxënësi duhet të angazhohet dhe në vëzhgime dhe diskutime lidhje të punimeve në mirëmbajtjen e objekteve blegtorale.

Nxënësi të përvehtësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike.

Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave mbrojtëse në punë, ruajtje së mjedisit,

151

mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës. Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të synohet në

vlerësimin e demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të punës.

Baza materialeE domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigur-ohen mjediset, materialet dhe mjetet e domosdoshme:- Ferma blegtorale me objekte ndihmëse;- Vegla pune, pajisje dhe material për mirëmbajtje të objekteve

blegtorale; - Fletëraport për punë.


“Vlerësimi i ndërtimit trupor të kafshëve me anë të masave trupore”

152

Lëmi : BujqësiProfili : BlegtoriNiveli : IIKlasa : 12

Numri i modulit 14Qëllimi i Modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi për vlerësimin e ndërtimit trupor të kafshëve me anë të masës trupore.

Kohëzgjatja e Modulit

10 K (60 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM)dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi kryen veprime përgatitore për marrjen e masavetrupore të kafshës.Përmbajtja- Përzgjedhja e kafshës për vlerësimin e ndertimit trupor

me anë të masave trupore.- Përzgjedhja e mjeteve teknike dhe veglave për punë.- Vendosja e kafshës në vend të caktuar për marrjen e

masave trupore.- Fiksimi i kafshës për marrjen e masave trupore.- Rreziqet që krijohen gjatë punës në marrjen e masave

trupore.

RM 2 Nxënësi kryen matjen e masave trupore të kafshës.Përmbajtja- Matja dhe shënimi i lartësisë së trupit.- Matja dhe shënimi i lartësisë së kryqeve.- Matja dhe shënimi i lartësisë së rrënjës së bishtit.- Matja dhe shënimi i gjatësisë dhe gjërsisë së nyjeve ulëse.- Matja dhe shënimi i gjatësisë së trupit.- Matja dhe shënimi i gjatësisë, gjërësisë, thellësisë dhe

perimetrit të krahërorit.- Matja dhe shënimi i gjërësisë së komblikut.- Matja dhe shënimi i perimetrit të kërçikut të përparëm.- Matja dhe shënimi i gjatësisë dhe gjërësisë së kokës.- Matja dhe shënimi i gjatësisë së veshve dhe bishtit.- Matja dhe shënimi i gjatësisë dhe trashësisë së brirëve.- Matja dhe shënimi i peshës trupore.- Rregullat e sigurisë gjatë punës.

RM 3 Nxënësi kryen veprime përfundimtare pas matjes së masave trupore. Përmbajtja- Defiksimi i kafshës.- Vendosja e kafshën në vende të caktuara (shtallë).- Pastrimi i veglave dhe mjeteve teknike të punës.- Vendosja e veglave dhe mjeteve teknike të punës në vendë të

153

caktuar.- Përpunimi dhe krahasimi i të dhënave të matjeve trupore

Procedura e vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e knaqëshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM- Rezultatet e të mësuaritIV- Instrumentet e vlerësimitKR- Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të:- Përzgjedhë kafshën për vlerësimin e ndertimit trupor

me anë të masave trupore.- Përzgjedhë mjetet dhe veglat e punës.- Vendosë kafshën në vend të caktuar për marrjen e

masave.- Fikson kafshën për marrjen e masave trupore.- Rrespekton rregullat e sigurisë gjatë punës..

RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- matë me shkop të Lydtinit dhe shenon lartësinë e

trupit;- matë me shkop të Lydtinit dhe shenon lartësinë e

kryqeve;- matë me shkop të Lydtinit dhe shenon lartësinë e

rrënjës së bishtit;- matë me shkop të Lydtinit dhe shenon lartësinë e

nyjeve ulëse;- matë me shkop të Lydtinit dhe shenon gjatësinë e

trupit;- matë me shkop të Lydtinit dhe shenon gjatësinë,

gjërësinë dhe thellësinë e krahërorit;- matë me metër-shirit dhe shenon perimetrin e

krahërorit;- matë me metër-shirit dhe shenon perimetrin e kërçikut

të përparëm;- matë me këndëmatës (hypogoniometer) dhe shënon

gjërësinë e nyjeve ulëse, komblikut dhe kokës;- matë peshën e kafshës me peshojë për kafshë dhe

shenon vlerat;- respekton rregullat e sigurisë në punë.


KR Nxënësi duhet të:

154

- defiksojë kafshën;- vendosë kafshën në vendë të caktuar (shtallë);- pastrojë veglat dhe mjetet teknike të punës;- vendosë veglat dhe mjetet teknike në vendë të caktuar

për ruajtje;- përpunon dhe krahason të dhënat e vlerave të matjeve

trupore.


- Trajtimi i këtijë moduli kryesisht duhet të bëhet në ferma tëkafshëve.

- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësuesi.

- Nxënësi do të përvehtësojë kompetencat nëpërmjetveprimtarive praktike.

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave të mbrojtjes në punë.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të synohet në demonstrimin praktik të njohurive e të shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, materialet dhe mjetet e mëposhtme:- Ferma e kafshëve shtëpiake;- Vegla për fiksimin e kafshës;- Mjete teknike për matjen trupore të kafshëve;- Rergjistër për shënimin e të dhënave dhe vlerave të matjeve

trupore;- Fletëraport për punën e kryer.


“Mjelja e lopëve dhe veprimi me qumësht pas mjeljes”

155

Lëmi : BujqësiProfili : BlegtoriNiveli : IIKlasa : 12


Një modul praktik që aftëson nxënësit për të kryer punime në mjeljen e lopëve dhe në veprimin me qumësht pas mjeljes.


10 K(60 orë)


RM 1 Nxënësi kryen mjeljen lopëve. Përmbajtja Përcaktimi i mjeteve për mjeljen me dorë. Përcaktimi i kohës për mjelje.- Përgatitja e kafshës për mjelje.- Pëdorimi i veglave, pajisjeve dhe makinës për mjelje.- Mënyrat e mjeljes së lopëve.- Rregullat e sigurisë teknike dhe ruajtjes së mjedisit gjatë mjeljes së lopëve.

RM 2 Nxënësi kryen veprime me qumësht pas mjeljes së lopëve. Përmbajtja- Kontrolli i qumështit të mjelur.- Filtrimi (kullimi) i qumështit të mjelur.- Ftohja e qumështit 4-6 gradë C gjatë ruajtjes 24 orë dhe2-

3 gradë C gjatë ruajtjes 48 orë.- Rregullat e kujdesit dhe mbrojtjes së mjedisit.

RM 3 Nxënësi pastron veglat pajisjet dhe makinën mjelëse pas përfundimit të mjeljes së lopëve. Përmbajtja - Larja me ujë të ftohtë e veglave , pajisjeve dhe makinës për mjelje. - Larja kryesore e veglave, pajisjeve dhe makinës me ujë të nxehtë dhe detergjent të zbutur. - Shpërlarja e veglave, pajisjeve dhe makinës për mjelje me ujë të ftohtë dhe dizenfektimi i tyre. - Kontrolli i pjesëve të makinës mjelëse në intervale kohore të caktuara. - Rregullat e sigurisë teknike dhe ruajtjes së mjedisit gjatë pastrimit të veglave, pajisjeve dhe makinës mjelëse.


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja ekënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për

156

kujdesit dhe mbrojtjes së mjedisit.

çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të: - përcaktojë kohën e mjeljes; - largojë papastërtnë e vrazhdët nga gjiri me dush uji; - lajë gjirin me leckë ose shpuzë të lagët me ujë të vakët dhe detergjent të zbutur; - dizenfektojë gjirin e lopës me mjet dizenfektues; - fshijë dhe terë gjirin me peshqir ose letër higjienike dhe të bëjë masazh në gjirin e lopës; - kontrollojë gjendjen shëndetësore të çdo çereku të gjirit të lopës duke marrë shkulet e para të qumështit për kontrollim- mjelë lopët me dorë ose makinë mjelëse.


KR Nxënësi duhet të: - kontrollojë qumështin e mjelur; - filtrojë qumështin e mjelur; - ftohë qumështin me ujië të ftohtë, frigorifer laktofriz për në 4-6 gradë C për ruajtje 24 orë ose 2-3 gradë C për ruajtje 48 orë.- rrespektoj rregullat e sigurisë në punë dhe mbrojtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të- lajë me ujë të ftohtë (25 gradë C) veglat, pajisjet dhe makinën mjelës për largimin e qumështit të mbetur;- lajë me ujë të nxehtë (60-80 gradë C) dhe detergjent të zbutur për largimin e papastërtis- shpërlajë me ujë të ftohtë (25 gradë C) për largimin e detergjentit ;- dizenfektojë veglat pajisjet dhe makinën për mjelje;- kontrollojë makinën mjelëse në intervale kohore të caktuara ( ditore, javore, mujore, gjusëmvjetore);- rrespektoj rregullat e sigurisë në punë dhe ruajtjes së mjedisit.

Metodat e rekomanduara të

Trajtimi i këtijë moduli duhet të bëhet në fermë të lopëve qumështore.

157

të mësuarit Mësuesi i praktikës duhet të përdor sa më shumë që të jetë e mundur demonstrime konkrete për mjeljen e lopëve dhe veprimin me qumësht pas mjeljes .

- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit në raste të veçanëta. - Veprimtaria praktike do të kryhet duke bërë më pare demonstrimin ng.- Nxënësi do të përvehtësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive praktike. Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave të mbrojtjes në punë ,ruajtjes së mjedisit.dhe të

mirëmbajtjes së veglave, pajisjeve dhe makinës mjelëse.- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet synohet vlerësimi i demonstrimi t

praktik të njohurive e të shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme tësigurohen mjetet e mëposhtme: - Fermë e lopëve qumështore.

- Vegla, pajisje, makinë mjelëse dhe mjete ljera të nevojëshme (mantelë, doreza, kapelë, çizme prej gome). - Fletëraport për punë.

158


“Përcaktimi i moshës së gjedhëve dhe kuajve me anë të dhëmbëve”



Një modul praktik i cili aftëson nxënësit për përcaktimin e moshës së gjedheve dhe kuajve me anë të dhëmbëve.

Kohëzgjatja e Modulit

10K (60 orë)


RM 1 Nxënësi ushtron në kabinet përcaktimin e moshës në mostra tëdhëmbëve të gjedhëve dhe kluajve.Përmbajtja- Përzgjedhja e mostrave të dhëmbëve dhe nxjerrja e tyre

nga vend ruajtja e tyre.- Vendosja e mostrave të dhëmbëve në kabinet për ushtrime

në përcaktimin e moshës.- Përcaktimi i moshës së mostarve të dhëmbëve në kabinet.- Vendosja e mostrave të dhëmbëve pas ushtrimeve në

vendë të caktuar për ruajtje.- Rregulla e sigurisë gjatë ushtrimeve në kabinet në

përcaktimin e moshës së mostrave të dhëmbëve.

RM 2 Nxënësi përcakton moshën me anë dhëmbëve në kafshëtë gjalla (gjedhë dhe kuaj).Përmbajtja- Përzgjedhja e kafshës për përcaktimin e moshës.- Vendosja e kafshës në vendë të caktuar dhe fiksimi me anë të veglave për fiksim..- Prcaktimi i moshës së kafshës me anë të dhembve. - Defiksimi i kafshës. - Vendosja e kafshës në vendë të caktuar (shtallë). - Pastrimi i veglave për fiksimin e kafshës. - Rregullat e sigurisë gjatë punës në përcaktimin e moshës në kafs. kafshë të gjalla.


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqëshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.

159

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të:- përzgjedhë mostrat e eshtrave të nofullave;- vendosë mostrat e eshtrave të nofullave në vendë të caktuar për përcaktimin e moshës së tyre;- përcakton moshën e mostrave të dhëmbëve;- vendosë mostrat e dhëmbëve në vendë për ruajtje;- rrespekton rregullat e sigurisë në punë


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë kafshën për përcaktimin e moshës; - fiksojë kafshën me vegla për fiksim;- përcaktojë moshën e kafshës së gjallë me anë të dhembve;- defiksoj kafshën pas përcaktimit të moshës;- vendosë kafshën në vendin e caktuar (shtallë);- pastrojë veglat për fiksimin e kafshës; - rrespektoj rregullat e sigurisë gjatë punës.

Metodat e rekomanduara të të mësuarit

- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet pjesërisht në kabinet të anatomisë dhe fermë bujqësore.- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit.- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimin nga mësuesi. - Nxënësi do të përvetësojë kompetencat nëpërmjet veprimtarive

praktike.- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave të sigurisë në punë.- Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet synohet në demonstrimin praktik të njohurive e të shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset materialet dhe mjetet e mëposhtme: - Fermë e kafshëve shtëpia - Kabinet të anatomisë. - Mostra të dhëmbëve të gjedhëve dhe kuajve. - Mjete dhe vegla për fiksimin e kafshëve. - Mjete mbrojtëse: mantelë, doreza, kapelë, çizme prej gome. - Fletëraport për punë me regjistër.

160


“Inseminimi artificial i kafshëve”

Lëmia: BujqësiProfili: Begtori,VeterinariNiveli: IIKlasa: 12

Numri i modulit 17

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajisë nxënësit me aftësi praktike për të kryer inseminimin artificial tek kafshët shtëpiake.


12,5 K (75 orë)


RM 1 Nxënësi kryen veprime përgatitore për kryerjen e inseminimit artificial.Përmbajtja: Përshtatja e vendit të punës sipas normave higjieno-

sanitare. Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve për inseminim

artificial. Përgatitja e veglave dhe pajisjeve përr punë. Përzgjedhja e farën për inseminim artificial. Përcaktimi i shenjave të qarta të estrusit Përcaktimi i kohës së volitshme për mbarësim artificial Përcaktimi i metodës së mbarësimit artificial Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë kryerjes së veprimeve përgatitore për inseminimin artificial të kafshëve.

RM 2 Nxënësi kryen inseminimin artificial të kafshës.Përmbajtja- Fiksimi i kafshës për inseminim artificial. Masazhini i kafshes përpara aktit të inseminimit artificial Kryerja e inseminimit artificial të kafshës. Pastrimi i veglave dhe pajisjeve pas kryerjes së

inseminimit. Trajtimi i kafshës pas inseminimit. Zbatimi i rregullave të sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë inseminimit artificial të kafshëve.


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuarit

161

IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të: Përshtatë siç duhet vendin e punës sipas normave

higjieno-sanitare; Përzgjedhë drejt veglat e nevojshme për mbarësim

artificial. Përzgjedhë drejt kohën ë volitshme për mbarësim

artificial. Përzgjedhë farën (pajetën) për mbarësim artificial. Caktojë drejt metodën e mbarësimit artificial Caktojë pajisjet me të cilat do të kryhet mbarësimi

artificial Caktojë farën (pajetën) për mbarësim artificial Zbatojë rregullat e sigurisë teknike dhe të ruajtjes së

Mjedisit gjatë kryerjes së veprimeve përgatitore për inseminimin artificial të kafshëve.

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të: - Fiksojë siç duhet kafshën për inseminim artificial. Masazhojë kafshën përpara aktit të inseminimit

artificial Kryejë inseminimin artificial të kafshës sipas metodës

më të përshtatshem dhe llojit të kafshës. Pastrojë veglat dhe pajisjet pas kryerjes së

inseminimit. Trajtojë me shumë kujdes kafshën pas inseminimit. Zbatojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë inseminimit artificial të kafshëve.

Metodat e të mësuarit të rekomanduar

Ky modul duhet te trajtojet në klasë mësimore, laborator ose fermë blegtorale të shkollës ose në ferma blegtorale afër shkollës.

Mësuesi duhet të përdorë sa më të jetë e mundur demonstrime konkrete për kryerjen e veprimeve praktike për inseminimin e kafshëve.

Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të bëjnë më inseminimin artificial fillimisht në mënyrë të mbikëqyrur nga instruktori ose nga specialisti i inseminimit artificial , dhe më pas në mënyrë të pavarur.

Nxënësit duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten gjatë inseminimit artificial të kafshëve.

Gjatë vlerësimit të nxënësve të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara

162


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohet: Laboratori Teknologjia e nevojshme mësimore TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj. Materiali i nevojshëm si dhe preparatet të përgatitura.

Moduli praktikë i “Kontrolli i cilësisë dhe siguria e prodhimeve me prejardhje shtazore”

PËRSHKRUESI I MODULIT PRAKTIKTitulli dhe kodi Kontrolli i cilësisë dhe siguria e

prodhimeve me prejardhje shtazoreQëllimi i modulit

Qëllimi i këtij moduli praktikë është që të: tregojë qëllimin dhe rëndësinë e kontrollit të cilësisë dhe sigurisë

së prodhimeve të bletës dhe lidhshmërinë me shkencat tjera; shpjegojë konceptet dhe parimet e cilësisë së prodhimeve

ushqimore të bletës; përshkruajë kontrollin e mjaltit;- Pësimi i ndryshimit të mjaltit përshkak të temperaturave shpjegojë praktikat e mira të punës dhe programet paraprake; shpjegojë sistemin HACCP – Analiza e rrezikut të pikave kritike të

kontrollit.Kohëzgjatja e modulit

6.4 K (64 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM), përmbajtja dhe procedurat e vlerësimit

RM 1 Nxënësi fiton njohuri mbi qëllimin dhe rëndësinë e: kontrollit të cilësisë dhe sigurisë së prodhimeve të bletës

dhe lidhshmërinë me shkencat tjera; shpjegojë konceptet dhe parimet e cilësisë së prodhimeve

ushqimore të bletës;

- Përmbajtja: - Konceptet dhe parimet e cilësisë së prodhimeve të

bletës.- Kontrolli i cilësisë së prodhimeve të bletës.- Siguria e dhe ruajtja e prodhimeve të bletës.- Etiketimi i prodhimeve të bletës.

Karakteristikat organo leptike të mjaltit. Kristalizimi i mjaltit.

163

Pasterizimi dhe konservimi i mjaltit.-Infeksionet nga konsumi i mjaltit

- Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje- përgjigje me gojë.- Pyetje- përgjigje me shkrim.- Kriteret e vlerësimit:- Nxënësi duhet të:- shpjegojë parimet dhe konceptet e cilësisë të

prodhimeve bletare.- përshkruajë kontrollin e cilësisë së prodhimeve bletare.- shpjegojë metodat dhe mënyrat sesi duhet të ruhen dhe

sigurohen prodhimet e bletës.- Shpjegojë sesi duhet të etiketohen prodhimet e bletëve.

Shpjegojë karakteristikat organo leptike të mjaltit. Shpjegojë kristalizimi i mjaltit. Shpjegojë pasterizimi dhe konservimi i mjaltit. -shpjegojë infeksionet nga konsumi i mjaltit.

RM 2 Nxënësi fiton njohuri për përshkruajë kontrollin e

mjaltit; Llojet dhe përbërja e mjaltëve Mbetjet kimike dhe antibiotikët në mjaltë.

- Përmbajtja:

- Analizat përshkruese- Përdorshmëria e analizave shqisore- Disavantazhet e analizave shqisore- Shqisat si instrumente matës- Teknikat e vlerësimit shqisor

- Teknikat e prodhimit- Përzgjedhja e territorit- Drejtimi i bletores dhe cilësia e mjaltit- Prodhimi i mjaltërave monoflorealë- Teknikat e përpunimit- Dekantimi - Ringrohja - Përcaktimi i lagështisë në prodhimet e bletëve- Përcaktimi i përbërsëve në mjaltë dhe nënprodhime të

nga bletët- Parandalimi i fermentimit- Përgatitja e mjaltit të lëngshëm

164

- Teknika të kristalizimit të drejtuar- Pompa dhe përzierësja

- Instrumentet e vlerësimit:Pyetje – përgjigje me gojë.

- Pyetje – përgjigje me shkrim.- Përcaktimi ni përbërësve në mënyrë praktike i

analizave - Kriteret e vlerësimit:- Nxënësi duhet të:- Shpjegojë ndërtimin e trupit të bletëve, shqisave të

bletëve.- shpjegojë llojet e mjaltëve.- Shpjegojë teknikat e përpunimit të mjaltit, fermentimit,

kristalizimit.- Të shpjegoj dhe përdor mjetet e punës

RM 3 - Nxënësi fiton njohuri për Pësimi i ndryshimit të mjaltit përshkak të temperaturave

Përmbajtja:

- Defekte me origjinë nga zgjoi- Substanca ndotëse- Nektar të padëshiruara- Aroma dhe shije të huaja- Lagështira e tepërt- Defekte që lidhen me fazat e përpunimit- Papastërtia dhe shkuma- Lagështira e tepërt dhe shijet e huaja- Trajtimet e tepruara termike

Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim.- Në mënyrë praktike- Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:

- Shpjegojë defektet, substancat ndotëse , nektar të padëshëruar në mjaltë.- të përshkruajë aromën, shijen, viskozitetin e mjaltit.- rritjen dhe zhvillimi i bletëve punëtore,

165

- të jetë i aftë të shpjegojë mbi mikroklimën, lagështinë në fole. - të shpjegojë dëmet nga temperaturat e larta.

RM 4 Nxënësi fiton njohuri mbi sistemin HACCP, rëndësin, zbatimin, etj.

Përmbajtja:

- Defekte si pasojë e ambalazhimit praktikat e mira të punës. Programet Paraprake (PP) si masa të përgjithshme

kontrolli. elementet specifike të kontrollit si PMK, PP;. Objektivat e sistemit HACCP.Parimet e konceptit HACCP.

Instrumentet e vlerësimit:- Pyetje – përgjigje me gojë.- Pyetje – përgjigje me shkrim. Kriteret e vlerësimit:Nxënësi duhet të:

- dijë të shpjegojë pasojat e mos ambalazhimit standard.- Të shpegojë praktikat e mira të punës në përpunimin e mjaltit.- Të shpjegojë për rëndësinë e programeve paraprake kontrollit.- Të shpjegojë për sistemin HACCAP dhe hapat e zabtimit të tijë.-

Udhëzime për zbatimin e modulit

- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në klasë mësimore, në laboratorin e bletarisë dhe në bletore.

- Pjesa më e madhe e këtij moduli do të kryhet në situata teorike me nxënësin.

- Nxënësi duhet të përgatitet nëpërmjet përdorimit të seancave teorike kombinuar me aplikime të shkurtra praktike që realizojnë kërkesat e modulit.

- Rekomandohet që nxënësit të mbajnë dhe shënime për udhëzimet që jepen nga mësuesi.

- Njëkohësisht, nxënësit duhet të shfrytëzojnë sa më shumë tabela me të dhëna për faktorët ekologjik, fotografi, skica të ndryshme, skema për mënyrat e vendosjes së parqeve të bletëve ne terren.

- Kontrolli i zbatimit të rregullave të sigurimit teknik e të

166

ruajtjes së mjedisit duhet të jetë shumë rigoroz.- Mësuesi duhet që jo vetëm të japë informata, por të kultivojë

te nxënësit edhe shprehitë në gjetjen, kërkimin e pavarur të burimeve të informatave nga ana e tyre.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet në vlerësimin e zbatimit të njohurive në demonstrimet praktike.

Kushtet ee domosdoshme për realizimin e modulit

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, materialet dhe mjetet e mëposhtme:

- Mjedis i përshtatshëm për shpjegim.- Katalogët dhe prospektet.- Fotografi dhe skema te anatomisë së bletës.- Skema të ciklit të bletës.- Skica të ndryshme të ndërtimit të zgjoit, elementeve të tij, të mënyrave të vendosjes së tyre në kullotë.- Fotografi të mjediseve të ndryshme ku vendosen pajisjet dhe mjetet tjera ndihmëse që i nevojiten bletarit.- Mjetet për kontrollin e zgjoit.- Mjetet për shartimin e larvave.- Fotografi për teknikën e shartimit.- Fotografi me lloje të dëmtuesve të bletës- Atllase bletarie.- Teknologji e nevojshme mësimore (TV, Kompjuter,

internet, LCD, Stereomikroskop).- Fletore pune. Fjalor terminologjik.

167

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe...

Documents

Transcript of Ministria e Arsimit, Shkencës dhe...