Milliyetçilik - Bir Uygarlık Hastalığı - Sinan Şahin KANDİL

8/14/2019 Milliyetilik - Bir Uygarlk Hastal - Sinan ahin KANDL

1/312


2/312

BR UYGALIK HASTALII MLLYETLK

2


3/312


3

BR UYGARLIK HASTALII MLLYETLK

Sinan ahin KANDL


4/312


4


5/312


5

NDEKLER

GR

I.BLM:

MLLYETLK VE TARHSEL GELM .................... 23

Toplumsal Bir Varlk Olarak nsann Geliimi................ 30 Yerli Halklarn Gelimesi: Etnisite................................. 39 Etnisiteye Yaklamda Kimi Yanlglar........................... 49 Etnisitenin Tarihsel Geliimi......................................... 53

II. BLM:

ULUS, KAPTALZM Ve ULUS -DEVLET .......................83 Politik Bir Form: Ulus .................................................. 106

Egemenlerin ktidar Formu: Ulus-devlet......................... 110 Uygarlk Tarihinin Paradoksu: Yahudi Milliyetilii..130

III. BLM

KRDSTANDA MLLYETLK VE ONA KARI MCADELE 145 Krtlerin Karakter istik zellikleri................................... 152 Snfl Uygarlk ve Krtler.............................................. 159 19. Yzylda Osmanl ve Krtler..................................... 168 Deien Dengeler - Batl Gler ve Osmanl................... 177 Merutiyet Dnemi ve Sonrasnda Krtler....................... 188 Osmanlnn 1. Dnya Savana Girii ve Sonras...........191 Sevr Bar Antlamas (10 Austos 1920)....................... 195 Lausanne (Lozan) Bar Antlamas(20 Kasm 1922-24 Temmuz 1923)............................... 199


6/312


6

Trk Milliyetilii, M. Kemal ve Krtler..........................202 Cumhuriyet Dneminde Krtler......................................210 A-Gney Krdistandaki Gelimeler ve syanlar.............216 B- ran ve Dou Krdistan'daki Gelimeler.....................222 C-Suriye ve Gneybat Krdistan'daki Gelimeler..........224

IV. BLM:

ZGRLK ELM OLARAK PKKNN GELM ...231 Yeni Paradigma Ve Demokratik zm........................... 271

Etnisite ve Demokratik-Ulus Hareketleri.......................... 291 Demokratik Konfederalist Toplum................................... 294 Demokratik Konfederalizm............................................. 301

SONU ......................................................................... 304

Yararlanlan Kaynaklar 308


7/312


7

nsz

Benim kat ettiim bu teorik, ideolojik yetkinlie iki yoldan elik edilebilir: Ya gvene dayal, samimi ve alakgnllce katlm ya dateorik ze ve ideolojik yetkinlie yksek bilin abasyla bilerek kat-lm. PKKde byk deer ifade eden bata Haki Kar er, Kemal Pir, Maz-lum Doan, Hayri Durmu, Mahsum Korkmaz olmak zere, binlerce yolda bu iki tarzn dengeli uyumu ile katlm gstermilerdir. Bu zlkatlm onlar sonuna dek en kahramans tavrn sahibi yapmtr. B u-na karlk ne iten samimi, mtevazca katlm ne de yeterince yksek teorik ve ideolojik abalar temelinde katlm gsterebilenler hep tke z-lemi; bazen ahbap avu grubu, bazen tasfiyeci gruplar ve ete e i-lim leri biiminde savrulmalar gstermitir. Temel zihniyet gcmkavramayan, buna s ayg duymayan, mtevazca ve yksek perfo r-

mansta teorik katlm gsteremeyenlerle ortak zihniyette bulumamz zordur. Burada katlm salanmas gereken, yksek zihniyet sahipli i-dir. Yoksa geri zihniyete prim vermek sapmaya yol aar.

Politik izgimin doal demokratik durutan, bilinli ve eylemli demokratiklemeye doru byk alm gsterdii ve halkla bt n-lemenin saland anlalmas gereken ikinci temel husustur. PKKdebenimle temsil edilen nderlik kurumlamasnn ulusal kurtuluu vereel sosyali st yalpalanmalardan kurtulduu, burjuva yaam eiliml e-rine iltifat etmedii nemle bilinmelidir. Krdistan gerekliinde neteslimiyet biiminde ne de milliyetilik temelinde devlet odakl olan,demokratik, zgr ve eit politik bir izgi hem anlayta hem pratiktebaarlmtr. PKK kadro yapsndan beklenen, bu politik izgiyi z m- semek ve kitleselletirmektir. Tam kavramadan, uruna byk pratik aba sergilemeden iine girilecek politik slup er ge tasfiyecilik bi i-minde sahiplerini vuracaktr.

NDER APO


8/312


8


9/312


9

GR

Milliyetilik, son iki yz, yz yldr zerinde en ok tartlan konuolmutur. Dnya tarihinin hibir dneminde, bu kavram ad altnda yaplankatliamlardan daha fazlas grlmemitir. Hatta tarihte, Allah adna, din adna

yaplan hibir zulm ve bask, milliyetilik adna yaplanlar kadar olmamtr.Milliyetilik, kapitalizmin gelimesi ile birlikte dinin yerine ikame edilmitir .Ancak dinlerin verdiinden daha fazla zarar milliyetilik, insanlk tarihineyaatmtr. Dinler, toplumsal ihtiyatan kaynaklanmtr. nsan, ilk var olu bilinci olan toplumsall kutsamtr. Din, bunu ritele dntrmtr. Buyn ile dinler, z itibar ile insann var oluuna, doasna uygun, onun ihti-yalarn karlayan ok nemli bir ilev grmtr. Bu ynyle insann yarat-t eitlik, adalet, zgrlk, gzellik, hak, hukuk gibi deerler de dinler ier i-sinde ifade edilmitir. slam'n anlam da 'bar' demektir. Bu karakter ve zel-

likler, dinin ortaya kt koullardan kaynaklanm olduu iin onun en dog-matikletii, katlat zamanlarda bile biimsel olarak adaletli, eitliki; do-rudan, gzelden, haktan, hukuktan yana bir yan olmutur. Bu ynyle de endogmatik dzeyde yorumland, kar iin kullanld zaman bile bunun bir ls olmutur.

Ne var ki, kapitalizmin ortaya kndan sonra kapitalist modernitenin entemel aralarndan olan ulus-devletin ideolojik argman olan milliyetilik,k anndan itibaren insanlara byk aclar yaatmtr. ngrd ulus-devlet ve savunduu burjuva karlar iin ezmedii, inemedii hibir deer


10/312


10

kalmamtr. Hatta yaplan zulm, smry frenleyecek hibir ahlaki ve tarih-sel deeri de brakmamtr. Bu yn ile ok lszdr. Burjuvazinin, kapita-

listin smrs iin en iyi ereve olan ulus-devletin ve ulusu temsil ettiiniiddia eden burjuvalarn karlar iin milliyetilik, her trl zulm ve katliamyapanlar merulatran bi r ilev grmtr. Bu ynyle milliyetilik, insanlk tarihinde gelmi gemi kavramlarn en kirlenmii; insanla, topluma, doayaen fazla zarar vereni olmutur.

unu zellikle vurgulamak gerekir: Milliyetiliin yurt sevgisiyle, da-yandn syledii etnik topluluun, millet, ulus veya halkn deerleriyle hibir alakas yoktur. Milliyetilik, sadece bunlar kullanan bir ideolojidir. Vata-nn, dinini, kltrn, farkllklarn korumakla bunlar ifade edip yaamannmilliyetilikle alakas yoktur. Zaten her deer bir mekn ve zaman ierisinderetilir. Yurt sevgisi, millet sevgisi herhangi bir vatan ya da toprak paraszerinde yaamn yeniden retilmesi iin yaratlan deerlerdir. Bunlarn emek ile top rak ile ba vardr. Onun iin toplumlar, kendini yaatan, reten, deerle-re deer katan, bunu kltrletiren, emek rnlerine ve bunlarn zerinde ekil-lenen farkllklar anlaml bulacak ve deer verecektir. Bu anlam ve deerimilliyetilik ile ilintilendirmek yaplan/yaplacak olan en byk hata olacagibi, milliyetiliin birka yzyldr insanla ektirdii aclar merulatrmak

olur. Bunun iin yurtseverlii ve topluluklarn dil, kltr, kimlik deerleriniyani farkllklarn milliyetilikten ayrmak gerekiyor. Bu temelde de milliyet-ilie dayandrlarak yaplan katliamlara meruiyet kazandran her trl tutumve sylemden kanmak gerekiyor.

Milliyetiliin iktidar ve smr ile ba vardr. Kapitalizmin gelimesiile birlikte burjuvalarn egemenlik sahas olan ve ulusal diye tabir edilen snr-lar iindeki smr- bask tekelini elde etme biimi olan ulus-devlet anlaynnideolojisidir.

Aslnda hibir kavram, hibir zihniyet, hibir ideoloji milliyetilik kadar

insanla ktlk yapmad iin, milliyetilik nemli oranda tehir olmutur.Bundan dolay milliyetiliin topluma, insanla, halklara verdii zararlarkantlamak iin ok da teorik izaha gerek yoktur. 19 ve 20. yzylda yaanansavalar ve sonularndan sonra milliyetiliin, insanlk iin ar sonularortaya karan ideolojik bir yaklam olduu artk netlemitir. Milliyetiliininsanla ne denli byk aclar yaattn dile getiren deerlendirmeler youn-ca yaplmtr. Buna ramen gnmzde hlen milliyetilii savunanlar vardr.Ya da milliyetilik adna ac ektirenler ve ekenler vardr. Bu gereklikler milliyetiliin hl teorik ve ideolojik olarak kklerinin iyi bir ekilde ortaya


11/312


11

konmadnn kantdr. Milliyetilik ktleniyor ama milliyeti dnce yinede varln srdryor. Yaratt olumsuzluklarn nne geilemiyor. Milli-

yetiliin hl toplumlar iin tehlikeli olmas nedeniyle yarataca ar sonu-larn nne gemek iin gsterilen abalar kadar, milliyetilii ele alan bualma da nemli olmaktadr.

Her eyden nce unu vurgulamak gerekir, milliyetilii ktleyenler bi-le, bu milliyetilik ktlnn kaynann ne olduunu tmden zebilmideildir. Hlbuki milliyetiliin esasn oluturan; iktidar ve devlettir. ktidar ve devlet zihniyeti, milliyetilik ahsnda en gl ideolojisini bulmutur. kti-darclk ve devletilik kendisini ancak milliyeti ideoloji ile yaatmakta vekendisine meruluk kazandrmaktadr. Gemi yzyllarda eitli dinler, dinselyaklamlar ile tanr adna, gkteki dzen adna devletler merulatrlrd.ktidarn kayna olarak tanr, gkteki gler grlrd. Ya da tanrnn, dininherhangi bir hanedana yetki verme si olarak grlrd. Ama kapitalizmin ge-limesi ile birlikte din bir tarafa brakld. Bunun yerine iktidarn ve devletinkayna olarak milliyetilik esas alnd. Milliyetilik, iktidarn ve devletin yenikoullarda kendine rettii, ideoloji olarak ortaya kt. Bu adan devlet zihni-yetini ve iktidar anlayn zemeyen, devlet ve iktidardan kopamayan hibir zihniyet, dnce yaplanmas kendisini tmden milliyetilikten arndramaz.

Milliyetilii eletiriyorum, ortadan kaldryorum derken, iktidar ve devleti brakmayanlar, baka bir milliyetilik ortaya karr. Kapitalist sistem btndnyaya hkim olan ulus-devlet snrlarn ayor, ulusal bir devlet olmaktankarak milliyetilie yeni klflar hazrlyor. Dn 'ulusal karlarn koruyordu', bugn ise, kresel karlarm koruyorum diyor. Dn, topraklarma saldrvar diyordu; bugn ise, kresel apta karlarma saldr var diyor. Bu yz-den kendimi koruyacam diyor. Btn bunlar gsteriyor ki, iktidar ve dev-letten kopmadan, milliyetilikten kopmak mmkn deildir. O adan hemkresel aptaki sorunlara zm bulmak hem de Ortadouda karlalan so-

runlarn zm asndan milliyetiliin kapsaml olarak irdelenmesi gerek i-yor.Milliyetilik, kapitalist modernitenin Ortadouya ikame ettii, eklektik,

Ortadou kkenli olmayan, yabanc bir ideolojidir. Kapitalist sistem,modernizmin bir parasdr. Modernizmin dier aya ise, endstriyalizmdir.Bir dieri ise, ulus devlettir. Ortadouda kapitalizm, endstriyalizm gelime-den ideolojisi rnga edildi. Bu yn ile de Ortadoudaki milliyetiliin nekadar blge d olduunu, dardan ihra edildiini, bu topraklardan ortayakan uygarlklar ile alaka s olmadn bilmek gerekir. Bu bilme temelinde


12/312


12

milliyetilik tehir olduunda, Ortadouda halklarn birbirini anlamasnn vesorunlarnn zlmesinin daha kolay olaca grlecektir.

Her kutsal din bu topraklarda geliti. Milliyetiliin atas olan Yahudi-lik, bu topraklarda ortaya kt. Hristiyanlk ve slamiyetin ortaya kt co-rafya Ortadoudur. slamiyette genel olmasa bile ksmi olarak Arap etkisivardr. Araplar hem slamiyeti yaratm bir toplum olduundan hem de slami-yetin ilk kt corafyada esas olarak Arap toplumunu, Arap halkn bir gyapmay, etkili klmay hedeflediinden slam, snrl olarak milliyetilik yan-n srdrebilir. Tabi ki Yahudilik gibi deildir. slamiyet, btn halklara sesle-nen, evrensel bir karaktere sahiptir. Bu yn ile Hristiyanlk'a benzemektedir.Ama Hristiyanlk ile karlatrldnda, Hristiyanlk'n k tamamen ev-renseldir. Bir dnya imparatorluu olan Roma'nn baskc-smrc karakte-rinden dolay, daha evrensel bir karakter tamtr. slamiyetin knda btninsanla seslenme olsa da evresindeki topluluklar karsnda g olmay he-deflediinden snrl Arap etkisinden bahsedebiliriz. zellikle Emeviler dne-miyle birlikte eitli Arap egemen snflar, gleri slamiyeti kendi karlariin kullanmlardr. Nerede ise slamiyeti milliyeti bir din haline getireneilimler de olmutur. Tabi bu, slamiyetin byle olduunu gstermez. k-ndaki o snrl etkiler daha sonra Arap egemenlerin kendi karlar tarafndan

kullanlmtr denilebilir. Ancak daha sonra slamiyet yaygnlatka daha ev-rensel karakter kazanmtr. slamiyetin Araplar tarafndan yaratlmas, Arap-lar iin bir ayrcalk olmaktan kmtr. Trkler de slamiyeti kendileri asn-dan aknc karakterleri ni glendiren bir ideoloji olarak deerlendirmilerdir.Bylece slamiyetin fetihi karakteri ile Trk boylarnn aknc karakteri bir-letirilerek slamiyet ideolojik bir g haline getirilmitir. randaki ialk, Farsrenginin slamiyete verilmi halidir. Ama yine de Ortadouda kapitalistmodernitenin milliyetilii blgeye tarmasna kadar, bir mmet anlay var-dr, slam kardelii anlay vardr. Araplar, Farslar, Trkler slam dinini ken-

di karlar iin kullansalar da Ortadou haklarnn, slamiyetten kaynaklkltrel yaknlama nedeni ile bata Krt halk olmak zere, blge halklarnnyaad aclar, kapitalist modernite ncesi alarda ok fazla grlmez. Ancak 19-20.yzyllarda milliyetiliin blgeye girmesi ile birlikte, Ortadou halkla-rnn daha ok ac ektii ve var olan sorunlara sorun eklendii bilinmektedir.Trklerin, Farslarn, Araplarn yaad sorunlar, son tahlilde bu milliyetilik-ten kaynaklanmaktadr. Trk, Arap ve Fars milliyetilii bu kadar krklenme-seydi, yine milliyetiliin Ortadouya girmesi ile birlikte Krtlerde de belli bir milliyetilik ortaya kmasayd; herhalde gnmzde yaanan sorunlar daha


13/312


13

kolay zme kavuurdu. Sorunlarn zmn esas olarak engelleyenin milli-yeti zihniyet olduunu grmek gerekir. En bata Arap, Fars ve Trklerdeki

hkim ulus anlay bu sorunun esas kaynadr. Ama Krt egemenlerinde var olan milliyetiliin de sorunlarn zmn kolaylatrmad da grlmelidir.Bu temelde milliyetiliin zlmesi, milliyeti zihniyetin zellikle Ortadouhalklarna ve Krt halkna neler kaybettirdiinin neden ve sonularnn ortayakonulmas nemli olmaktadr.

Milliyetilik ile Ortadou halklar birbirine drlyor. Bu konuda k a-zanl kan kapitalist dnyadr, Avrupadr, ABDdir, dier egemen glerdir.Bu gler kendilerinde hla var olan yerel milliyeti eilimleri yumuattklarve belli bir dzeyde trpleyip kendi aralarndaki kavgalarn nne getiklerihalde, hla Ortadou halklar asndan milliyeti karakterli olan iktidarlardesteklemekte ve milliyetilie prim vermektedirler. Hatta bu glerin milli-yetilik kart ideoloji ve anlaylarn kendi karlarna darbe vuracan gr e-rek, bu tr ideolojik duru ve yaklamlar etkisizletirmek istediklerini biliyo-ruz. PKKye kar dmanlk beslenmesinin ama Arap-Fars ve Trk -Krt mil-liyetiliine destek verilmesinin, ona sempati ile baklmasnn, bunlara karmcadele edilmemesinin nedeni, Ortadouda var olan milliyetiliklerin, buglerin karlarna hizmet ediyor olmasdr. Milliyetilik u anda da Ortadou

halklarna, Araplara, Farslara, Krtlere deil; ABDye, ABye, d glerehizmet etmektedir. Halklar zerinde siyasi, ekonomik smr kurmak isteyen-ler, Ortadou halklarn milliyetilik ile zehirlemekte, onlarn birleip g ol-masn engellemektedir. nk bu durum, onlarn siyasi ve ekonomik olarak varlklarn srdrmesine hizmet etmektedir. Bu nedenle milliyetiliin Orta-dou corafyasnda gl bir biimde zmlenmesine ihtiya var.

Blgemizde milliyetiliin bu kadar kat olmasnn nedenlerinden biri,dinsel kltrn ar dogmatik olmasdr. Bu durum milliyetilikte de katlayol amaktadr. Buna ramen bugn Ortadouda halklara en fazla zarar veren,

dinde var olan dogmatizmden ok milliyetiliktir. Hatta dindeki dogmatizminsorgulanmasn, almasn engelleyen de milliyetiliktir. nk milliyetigler, iktidarlar dini de kullanmaktadrlar. te Trk -slam, Arap-slam, Krt-slam ad altnda yrtlen milliyetilik bunun bir sonucu olarak ortaya k-maktadr. Yani blgedeki dinler, mmet anlayndan ok milliyetilii destek-leyen bir unsur olarak deerlendirilmektedir. Bu anlamda milliyetiliin dinide ok kt kullandn grmekteyiz. Tarih boyunca din, iktidarlar, devletler tarafndan kullanlmtr. Fakat din bir toplumsal ihtiyatan kaynakl olarak


14/312


14

ortaya kmtr. Eer din iyi zmlenirse, nder Aponun belirttii 'ahlaki- politik toplum'un yaamsallamas asndan nemli rol oynayabilir.

Milliyetilik iktidar ve devletten kaynaklanmtr. Bu da onu, Ortadouhalklar asndan ok zararl hale getirmitir. Dier yandan halklar ile egemensnflar arasndaki ilikide de milliyetilik halklara, ezilen ve smrlen toplu-luklara, tm toplumsal kesimlerin karlarna zarar vermektedir. Topluma yedi-rilerek hakim klnan milliyeti dnce ile devleti zihniyet ve iktidarn hk i-miyetinin hem meruiyeti salanmakta hem de siyasi, askeri gc salamlat-rlmaktadr. Bir nevi halklar, milliyetilik ideolojisi ile kendi zalimlerini, kendi baskc glerini glendiren, kendilerini de zayflatan bir durum yaamakta-dr. Bundan dolay toplumlarn, egemen ve smrc snflar, iktidarlar zayf-latarak kendilerini g yapabilmesi iin, milliyetiliin gl bir biimde -zmlenmesi ve toplumun kendi eli ile kendi celltlarn beslemesinin nnegeilmesi gerekir. Bu adan milliyetiliin devletle, ekonomiyle, iktidarla,toplumla bann halklar tarafndan bilince karlmas gerekir.

ktidar ve devleti toplumun hcrelerine kadar yerletiren milliyetilik gibi baka bir ideoloji yoktur. Milliyeti ideoloji ile iktidarlar, devletler hibir dnemde olmad kadar toplumlar devletin, iktidarn paras haline getirmi-lerdir. Ulus- devlet ile birlikte tm toplumu kapsayan 'vatandalk hukuku' ya

da 'mil letin, ulusun yesi olmak', nder Aponun da belirttii gibi, ilkalar-daki klelerin devlete hizmet etmesinin yeni bir biimidir. Orada klelere "siztanr-krallara almak durumundasnz. Gkte nasl ki bir dzen var ve onauyuluyorsa, siz de krallarnza uyacaksnz" denilmitir. Bu durum gnmzdemilliyetilik ile yaplmakta ve modern klecilie meruluk kazandrlmaktadr.

Milliyeti zihniyet krlmadan klelerin, kle olarak iktidara bal olanla-rn zgrlk ve demokrasi mcadelesi vermesi, kendisini iktidarn ve devletinzihniyetinden koparmas ve kendi sistemini kurmas mmkn deildir. Milli-yetilikten kopmadan Demokratik Konfederalizm kurulabilir mi? Eer hl

'Demokratik Konfederalizm olur mu, olmaz m?' tartmas yaplyor sa, bununbir nede ni de bireylerin, topluluklarn devleti zihniyetten ve kendi egemenle-rinden kopmamasdr. Bu yn ile de milliyeti zihniyet, toplumun kendi zgr ve demokratik sistemini kurmasn engellerken, onu her eyi devletten, iktidar-dan bekler hale getirmitir. Milliyeti zihniyeti amadan, milliyeti duygular-dan kopmadan, halklarn irade kazanmas, kendisini g haline getirmesimmkn deildir.

Son yz ylda milliyetilik ile egemenler kendilerini g yapmlardr.Halklar ise, bu milliyetilik ile egemenlerin peinden srklenmitir. Bu gere-


15/312


15

i grmek gerekiyor. Krdistanda da bunu yaayarak grdk. Krdistandaegemen glerden, egemen odaklardan kaynakl btn dnce ve ideolojiler,

milliyeti kodlar ile donanmtr, milliyeti kodlara sahip dnce retmiler-dir. O adan da Krdistanda PKKye kadar halkn g olmasnn imkn yok-tu. Belli ideolojiler, dnceler vard, onlar rgtlendiriliyor du, halk da onlarasempati duyuyordu. Ama halk onlarn g olmasnn nesnesi oluyordu. Halknburada kendisi ni irade yapmas, g yapmas sz konusu deildi. Ne zaman ki,PKK ortaya kt, milliyetilikten uzak durdu, milliyetilii ideolojik olarak benimsemedi, eletirdi, ite o zaman Krt halk da ilk defa kendisini g yapa-cak bir rgtlenmeye kavutu. Eer PKK de milliyeti bir ideolojiye sahipolsayd, Krt egemen snflarnn ya da orta snfn rgtlenmesi olurdu. Ozaman da Krt halk, milliyeti ideoloji araclyla, Krt egemen snflarna balanrd.

Milliyetilik devleti esas alr. G olmay, iktidar olmay esas alr. Bu daesas olarak rgtl olan, tarihten gelerek kendisini rgtleyen egemen snfla-rn g olmas anlamna gelir. Halk tabandan rgtlenirse, kendisi iin golabilir. Bu adan milliyetilik halklara ait bir ideoloji deildir. Egemen snf-lara aittir. Egemen snflara g olma avantaj salayan bir ideolojidir. Bu ynile Krt halk ilk defa kendisi iin, milliyetilikten ya da iktidar ve devleti ele

geirme hevesinde olan egemen, milliyeti ideolojiden uzaklaarak bir golabilm itir.PKKnin de ortaya knda devlet, iktidar eilimleri vard. Bu yn PKK

iinde milliyetilie dayal bir damar oldu. Eer zaman zaman PKK ierisindede milliyeti eilimler ortaya ktysa, halk, sosyalist, demokrat eilimler yerine otoriter eilimler var olduysa bu, devleti ve milliyeti zihniyetin varlile izah edilebilir. PKKde milliyetilik yoktu ya da bunun zemini hi yoktudemek yanl olur. nk belli bir devleti ve iktidarc anlay vard. nderli-imizin de belirttii gibi devlet konusunda ok kkl, net bir yaklam olmasa

da sylemde halk iktidarndan sz edilirdi. Buradaki halk iktidar da merkezi-yeti bir devlet zihniyetiyle ele alnyordu. Dolaysyla devlet ve milliyetilik -iktidar arasndaki ba zlrse ya da milliyetilik doru bir biimde ortayakonulursa, bu ayn zamanda iktidarc-devleti eilimlerin geriletilmesi asn-dan da nemlidir.

Milliyetilii zmlemek, Krt halknn zgrlk mcadelesi asndanda nemli sonular douracaktr. Krt halk asndan milliyetiliin Krtlereverecek hibir yarar yoktur. Hatta Krt halknn zgrlk mcadelesi asn-dan nemli oranda zarar verecektir. Her eyden nce milliyeti ideolojik yakla-


16/312


16

mlar, Krt halkn tabandan rgtleme, g yapma eilimini tamazlar. Halk ancak belli askeri, siyasi rgtlenmelerin peinde srklenen bir kitle, bir yn

olarak grrler. Krtler esas olarak kendi halk gcn rgtleyerek zgrlee-bilir ler, zgr yaama kavuabilirler. Milliyeti eilimler halk g yapmaz.ktidarc-devle ti eilimlerin modelleri, halk rgtleyen deil de halk srk-leyen, halk bir savan nesnesi haline getiren bir nitelikte olur. Bu da ne kadarrgtl olursa olsun, halkn enerjisini, potansiyelini ortaya karmaz. Bu ynile zgrlemek isteyen Krt halk, mutlaka milliyetilikten arnm bir yakla-m ve zihniyet ile rgtlenerek mcadelesini her trl bask karsnda ayaktatutabilir. zellikle Ortadou gibi koullarn zor olduu, bir halkn en temelhaklarn elde etmede bile by mcadele gerek tiren bir corafyada, milliyetiideoloji ve bunu rgtleyen egemenlerin bu zorlu mcadeleye girmesi mmkndeildir. Bu nedenle de Krt milliyetilii, Krtlerde ortaya kan milliyetilik ya teslimiyeti olmakta, basklar karsnda iradesi krlmakta ve ibirliki halegelerek ihanete komakta ya da d dnyadan bir efendi aramakta, ondan ala-ca destekle kendisini iktidar yapma, g yapma abas ierisine girmektedir.Bu adan Ortadouda Krt milliyetilii zellikle Krtler asndan skntlbir konudur. Krt halk asndan amazlar yaratan bir konudur. Krt halkngsz brakan ideolojik bir yaklamdr. Bu yn ile de hem tm insanlk

asndan ne kadar zararl olduu hem de blgedeki egemen milliyetiliklerin bata Krt halk olmak zere halklara nasl aclar ektirdii amlanrken, so-runlar zmsz brakmann temelinde bu zihniyetin olduu, Krtlerdeki mil-liyetiliin de Krt halk asndan nasl bir zayflk, bir sknt olduunun or-taya konulmas nemlidir.

Milliyetilik bu biimde or taya konulurken, ezilen bir toplum olarak Krtlerin kendini savunma kodlarn da iinde tayan ezilen ulus milliyetili-ini olumlamak yanltr. Ortadouda her trl milliyetilik siyasal sorununzlmesine zarar vermektedir. Krt milliyetilii sadece toplumu rgtleme-

dii, topluma dayanmad iin gsz kalarak ibirlikilie, teslimiyete y-nelmemektedir. Zarar sadece bu deildir. te yandan milliyetiliklerin, ove-nizmin gl olduu bir yerde Krt milliyetilii de zmleyici bir yaklamortaya koymaktan, zengin siyasal taktikler, yntemler izlemekten uzaktr. YineArap, Fars ve Trk milliyetilikleri ierisindeki milliyeti eilimleri zayflata-cak, oradaki halklar ile scak ilikiler kuracak bir anlay-yaklam olmadn-dan bu durum, bu lkelerdeki milliyetilii daha da katlatrmaktadr. Bu daKrt sorununun zmn zorlatrmaktadr. Srekli atmaya dayal ideolojik ve siyasal yaklamn srmesine, beslenmesine neden olmaktadr. Bu adan


17/312


17

da Krt milliyetiliinin Krt toplumunun en temel dil, kltr haklar asndan bile zararl sonular bulunmaktadr. Kald ki, Krt halknn dilini, kltrn,

lkesini sevmesi milliyetilik ile alakal deildir. Milliyetilik, bunlar kullana-rak kendini toplumlarn zerinde egemen klmak isteyenlerin ideolojik aracdr.Bunlar milliyetilik iin sadece bir kullanm aracdr.

Krdistan gereinde de grlmtr ki, Krt halknn siyasi iradesini dezgrlk duruunu da varln da en fazla gvence altna alan, bu konudadeerlerini en fazla koruyan ya da bu deerleri koruma bilincini en fazla geli-tiren PKKnin yrtt zgrlk ve demokrasi mcadelesi olmutur. Eer PKKnin yrtm olduu zgrlk ve demokrasi mcadelesi olmasayd, uanda Ortadouda Krtlerin rgtll ve temel haklarn isteme gc ok zayf kalacakt ya da krlm olacakt. Bugn varln srdren, milliyetianlaytan vazgemeyen Gney Krdistandaki gler bile ortada olmayacakt.Bu yn ile Krtler asndan milliyetiliin deerlendirilmesi daha da hayatibir nem tamaktadr. Hatta Krt sorununun Ortadouda kkl zm a-sndan btn milliyetiliklere kar mcadele edilmesi gerekmektedir. Arap,Fars, Trk ve Krt milliyetiliklerine kar mcadele ierisinde olmak gerekir.Ancak byle bir yaklam ile Krt sorununu zmek mmkndr. Krt sor u-nunu halklarn kardelii temelinde zmek ancak byle mmkndr. Yine

Krtlerin btn paralardaki haklarn elde etmenin, hatta Krtler aras ilikiyiglendirmenin, bunun nndeki engellerin kaldrlmasnn yolu da hem blgehkmetlerindeki hem de Krtlerdeki milliyetilii atrmaktan gemektedir.Bu adanezilen Krtlerdir denilerek, Krt milliyetiliini meru gstermek doru deildir. Krt milliyetiliinin, egemen snf milliyetiliinin zgrlk ve de mokrasi asndan, Krtlerin varlklarn korumas asndan da zararlolduunun ortaya konulmas gerekir. Hatta Krtler milliyetiliin, milliyetiduruun zgrlk ve demokrasi nnde engel olduunu kavradklarnda; milli-yetilikten uzak bir zgrlk mcadelesi, bir hak mcadelesi verdiklerinde;

ulusal demokratik taleplerini, temel haklarn kazanma mcadelesini milliyeti-likten, milliyeti sylemlerden uzak biimde yrttklerinde bu haklarn eldeetme imknlar daha da artacaktr. Bu bilincin Krtlerde gl bir ekilde geli-tirilmesi gerekir. Bu adan milliyetiliin hem genel dzeyde hem de blge veKrt halk asndan yaratt olumsuz sonularn iyi irdelenmesi, ortaya k o-nulmas, Krt halknn zgrlk mcadelesi, Ortadounun sorunlarnn z-lerek demokratiklemesi asndan da ok zmleyici etkisi olacaktr.

nder Apo,Kerkk milliyetiliin sembol ise, Amed de Krt demo k-ratik bilincinin semboldr dedi. Milliyetilik yerine, var olan Krt demok-


18/312


18

ratik iradesinin, demokratik Krt bilincinin gelitirilmesi gerektiini vurgulad.Bugn Kuzey Krdistan halk, daha fazla bilinli, rgtlle yakn ve her

koul altnda mcadelesini srdrebilecek durumdadr. Amed halknn ve K u-zey Krdistandaki halkn zgrlk ve demokrasi mcadelesinin gelikin oldu-u ve bu yn ile de kendi temel demokratik haklarn, varln koruma kar-snda her trl baskya kar bir diren kazand sylenebilir. NATOnunikinci ordusuna sahip olan TCyi btn d gler desteklemesine ramen, Krthalk hl zgrlk mcadelesini srdryorsa eer bunun nedeni, iktidarc vedevleti egemen snflarn anlay olan milliyeti yaklamdan uzak olmas vekendini tabandan rgtleyerek g haline getiren bir zihniyete sahip olmasdr.Belki Kuzey Krdistanda da halkn tabandan gelen demokratik rgtlenme-sinde zayflklar vardr. Bu konuda halkn kendisini ok gl rgtledii,demokratik ve siyasi bir iradeye kavutuu sylenemez. Ama yine de gelinendzeyin temelinde, PKKnin nclk ettii zgrlk hareketinin egemenlerig yapan devlet ve iktidar zihniyetli milliyeti ideolojisi ile deil de halk gyapan, halka dayanan demokratik ve zgrlk anlay olduu ortaya km-tr.

Krdistan halk tabi ki mcadele verdi, ar bedeller dedi. zellikledaha nceleri Krt halknn isyanlar ok iddetli bastrlyordu. Kuzey Krdis-

tanda Dersim'e nasl saldrldn, eyh Said syan yine Ar syan'nn nasl bastrldn biliyoruz. Gney Krdistanda Saddam diktatrnn Krt isyan-larn nasl bastrdn biliyoruz. Bu srete Gney Krdistan halk da byk bedeller demitir. Ama u gerek ki, halk kendisini g yapamad iin s-rek li olarak kendisini d glere dayanma zorunda hissetmitir. Bu yn ile dekendi zgcne gvenen deil de konjoktrel duruma gre bir eyler elde ede- bilen, bazen parlayan bazen gerileyen bir mcadele tarihi vardr. Onun iineer bugn ortaya kan kazanmlar ve var olan durum sreklileecekse, buancak halkn kendisini demokratik temelde rgtlemesi ve demokratik zihniye-tin gelimesi ile mmkn olacaktr. Yoksa blgedeki d dengelerin nasl seyir izleyecei bilinmez. D dengelere dayanarak politika yapmak halklar, rgt-leri g duruma drebilir. Bu adan da Krtlerin Ortadouda kendilerinigvenceye alaca temel yaklam, milliyetilikten uzak, halk tabandan rgt-lenmeye dayanan demokratik zihniyet temelli siyaset modelidir. Her zamantaktik yaplabilir. Ama bunlar ancak o halklar g olduunda, zellikle Orta-douda gl olduunda bir anlam ifade eder. Ortadouda g olunmadtakdirde, d glere dayanan politikalar sadece Krt halkna deil, blgedekihalklara da zarar verir. Halklarn kardeliine dayanmayan, milliyetilikten


19/312


19

kopmayan zihniyet, Krt halkna bir fayda getiremeyecei gibi, onu blgehalklar ierisinde hep dman pozisyonunda tutar. Krtler asndan bu durum

olumlu bir gelime olarak grlemez.Dnyada her ey deitirilir ama komuluk deitirilemez. Bu komuluk bugn olduu gibi, yarn da olacaktr. O bakmdan sorunlarmz esas olarak basklar karnda teslim olmadan direnen, meru savunma gcn hi tavizvermeden sonuna kadar kullanan, halklarn kardelii temelinde milliyetiliireddeden zm yaklam Krtlerin temel stratejisi olmaldr. Krtler iin endoru strateji, milliyetilikten uzak, halklarn eitliine dayal stratejidir. Kr t-lerin bu bilinte olmas gerekir.

Dnyada btn toplumlar milliyetilii savunabilir, milliyetilikte kendi-lerince olumlu bir ey grebilir ya da bunun teorisini yapabilir, bunun siyasalnedenleri ni ortaya koyabilir ama Krtler asndan milliyetiliin hibir olumluyan olamaz. Eer dilini, kltrn ve demokratik haklarn sahiplenmek milli-yetilik deilse ki bunlar milliyetilik deildir, bunlar tamamen toplumundaha kapitalizm ortaya kmadan ilkalardan gnmze kadar oluan ve her zaman sahiplendii deerleridir - bu deerleri sahiplenmenin milliyetiliklealakas yoktur. Bu nedenle de milliyetiliin Krtler iin olumlu sonular orta-ya karabilecek hibir etkisi olamaz. zgrlk ve demokrasi izgimizin esas,

ekolojik, demokratik ve cinsiyet zgrlkdr. Milliyetilikle demokrasi yanyana olamaz. Milliyetiliin olduu yerde despotizm vardr, iktidar ve devletinhkim olmas vardr. Yine milliyetiliin olduu yerde erillik vardr. Milliyet-ilik en fazla da lmpen, eril topluluklar etrafnda srklemektedir. Milliyeti-liin merkezinde bu eril topluluklar vardr. Dolaysyla ekolojik -cinsiyet zgr-lk ve demokrasiye dayal paradigmay esas alrken, milliyetilikten arnmak gerekir. Mi lliyetilikten arnmadan cinsiyet zgrlk, demokratik, ekolojik bir toplum hedeflemek, byle bir toplumda yaanacan iddia etmek yanltr.

Devletilik ve iktidarclk, kadn dmanldr. Milliyetilik de kadn

dman bir zihniyettir. Bu yn ile sadece ezilenlerin kar kaca bir ideo-lo ji deil, cinsiyet zgrlk bir toplumu hedefleyenlerin de kar kaca bir zihniyettir.

Bu temelde ideolojik olarak milliyetilie kar en fazla savaan, ulusdevlet anlayna en fazla kar duran, devlet ve iktidar mahkm ederek top-lumu g yapmak isteyen Krt halk ve nderliidir. PKK dnyada milliyeti-lie kar en fazla savaan harekettir. Milliyetilie kar duruu ilkeli olan bir harekettir. Bundan dolay milliyetilikten arnmakla ancak PKKnin izgisindeideolojik bir dorultuya girilebilir ve ideolojik ilkeleri sahiplenilebilir. Krdis-


20/312


20

tan halk, tarihten bu yana farkl kimliklerin, farkl etnisitelerin, farkl topluluk-larn bir arada yaad bu corafyada milliyetilikten uzak bir ideoloji ile z-

grlk ve demokrasi mcadelesi verirse kendisini g yapabilir. Yine Ortadoucorafyas tarihte her zaman kltrler ve dinlerin mozaii olmutur. Byle bir corafya iken, son iki yzylda milliyetiliin girmesi ile birlikte farkl kimlik-ler, etnik k imlikler nerede ise yok oluun eiine gelmitir. Bu milliyeti zihni-yetten dolay sadece etnik topluluklar deil, dinsel topluluklar da tehdit ilekar karyadr. Ortadouda milliyetilik ile ortaya kan bu sreci durdur-mak, blgeyi bir etnik ve dinsel topluluklar mezarl olmaktan karmak iinmilliyetilii zmleyip, Krt toplumunun zihniyetinden uzaklatrmak ger e-kir. Eer milliyetilik Ortadou toplumundan, Krt toplumundan ve tm halk-larn zihniyetinden karlrsa, Ortadouda sorunlar ksa srede zlecektir.Ortadou topluluklar insanln en gzel insan olarak dnyaya k saacaktr.nk dnyadaki topluluklar ierisinde Krtler, Araplar, Farslar, Trkler, Ya-hudiler, Ortadoudaki tm topluluklar aslnda insanln kltrel dnyasna zenginlik katabilecek, insanln yeni bir demokratik uygarlk ortaya karma-snda sentez rol grebilecek karaktere sahiptir. Bu sentez roln oynayabil-mesi iin de ncelikle bu milliyeti zelliklerden kurtarlmas gerekmektedir.Milliyet i etkiler zayflatlp geriletildii takdirde, demokratik zihniyet gelie-

cektir. Bu ayn zamanda Ortadou toplumlar ve dinlerinde var olan dogma-tizmin almasn da beraberinde getirecektir. Byle olursa Ortadou toplumuahlaki-politik bir toplum haline gelebilecekti r. Tarih boyunca iine ald pey-gamberlerin ve gerekten inananlarn zlemine uygun dini kltrel deerler,hem Krt halknn demokrasi ve zgrlk mcadelesine hem de Ortadouhalklarnn demokrasi ve zgrlk mcadelesine g verecektir.

Siyasal yakla mlar, rgtsel tutumlar ile yaanan travma atlatlp mca-dele yeniden gelitirilse idi komplo srecinde ortaya kan halk gereklii iledaha byk hamleler baarlabilirdi. nderliimizin yakalanmas ile ortaya

kan srete hareket olarak ideolojik ve teorik almda, siyasal alanda dei-imleri zamannda yapp daha etkili mcadele eder hale gelinmeseydi, biziyenilgiye gtrebilecek hamleler geliebilirdi. Bu adan komplo, hareketimizikritik bir sre ile kar karya getirmitir. Ya nderliimizin tarihsel komp-lolar, gelimeleri durdurmaz hzlandrr belirlemesinde olduu gibi hareketyeni bir hamle yapacakt ya da komplodan dersler karmayarak, komplo kar-snda yeni pozisyonlar almayarak komplonun derinlemesi ve tmden sonualmas gibi bir durum ortaya kacakt. Ancak belirttiimiz gibi, nderlik orta-ya kan komplo karsnda kendi eksikliini grerek, zeletirisini vererek, bu


21/312


21

konuda cesaretli davranarak ideolojik ve teorik almlar yapm, bu temeldergtlemesini yenilemi, siyasal mcadelesinde yntemlerini gelitirerek

komployu boa karmada bir mcadele duruu ve bir direni gsterebilmitir.Komplo sonras mcadeleyi daha fazla gelitirme imknlar vard. zel-likle nderliimizin ortaya koyduu ideolojik ve teorik almlar, siyasal yak-lamlar, komploya kar nemli bir mcadele zemini yaratmt. Kadroda orta-ya kan yanlglar ve bunlarn rgtsel durua yansmalar, frsat ve imknlarnyeterince kullanlmamasna yol amtr. nderliimiz yeni dnemi geveme,gerileme, irade ve kararllkta zayflama deil; iradesiz kalmama, daha fazlamcadele eder hale gelme biiminde ele ald ve bunu nmze koyduuhalde kadro ve rgt yapmzda bu sreci bir mcadele sreci olarak ele alma-ma, geveme ve kendine gre davranma biiminde yaklamlar ortaya kt. Budurum rgt srekli uratrd. Dolaysyla rgt, enerjisinin nemli bir b-lmn de kadrodaki ve rgtteki yanl anlaylar gidermeye verdi. nkkadro duruunda, yaam anlaynda, mcadele felsefesinde komplonun yarat-t etkiler de vard. Komplo esas olarak da nderlie, rgte olan gvenisarsma ve bu temelde kadronun, halkn duruunu zayflatmay amalamtr.Bunun gereklemesi halinde rgt, uluslararas komplonun istedii izgiyegirmi olacakt. Bu yn ile uluslararas komplonun rgt ierisinde de belli

sonular ortaya kardn syleyebiliriz. mknlar daha ok deerlendiren,gelitiren deil de imknlar zerinde yaayan eilimler kendini da vurdu. Bueilimler ister istemez rgt zorlad. Uluslararas glere cesaret verdi. Nite-kim PKK ve nder Apo kart glerin srekli bir ideolojik ve siyasal saldrierisinde olmas da bu zayf zeminden cesaret almasndan kaynakl idi. Bir taraftan da bu durum rgt ierisindeki kadronun enerjisini, gcn zayflatr-ken, verim siz klarken; dier taraftan pratiin zayf kalmasna, deiim ve d-nmn yrmesine engel oldu. Komploya kar mcadele da kar srer-ken, bu gereklikten dolay ite de srd. Sonuta nderliimizin abalar,

sorumlu kadrolarn halka ve nderlie ballk temelinde mcadele ve rgtesarlmalar, halkmzn da komplonun etkileri ortadan kalkp rgtn ayaktadurduunu, mcadele eder konumda olduunu grdke zerindeki olumsuzetkileri atp, nderlii ile mcadele ile uluslararas komploda ortaya koyduu ballkla rgt etrafnda birlemesi sonucu bu olumsuz etkiler byk orandakrld, ald.

Komplonun rgt ierisindeki etkileri baarsz olunca, bu dorudan hal-kmzn ve hareketimizin baarsna yansd. 1 Haziran meru savunma hamlesive buna paralel olarak gelien halk serhldanlar, komploya kar verilen mca-


22/312


22

delenin sonucu olarak PKKnin gelitirmi olduu bir hamle oldu. Bu hamleler esas olarak da uluslararas komplonun boa karldnn kant oldu. zellik le2005 y lnda Gemlik Yry, emdinli serhldanlar ve meru savunma g-cmzn kararl direnii, ehitlerimizin ahsnda gelitirilen direni, 2005ten balayarak yeni bir hamle ile sonuland. 2006 hem halk serhldanlar asndanhem de meru savunma asndan bu hamlenin zirvelemesi oldu. Bu yn ilekomplo ve komplodan sonraki sre, hareketimizin ve halkmzn daha daeliklemesini, zgrlk ve demokrasi mcadelesine daha kararl sarlmasnsalad. Bu erevede nderliimizintarihsel komplolar geli meleri dur-durmaz, hzlandrr gerei pratikte kendini ortaya koymu oldu. Mevcutdurumda rgtmz de halkmz da komplonun gerekletii dnemden dahafazla bir iradeye, kararlla ve gce ulamtr. Zorluklar ve mcadeleler ier i-sinde pekien bir halk gereklii ortaya karak, her trl saldry boa karan bir mcadele dzeyine ulalmtr. Zaten byle byk komplolar ortaya -karmak, bu komployu kavramak, komployu boa karacak bir rgt duruunaulamak, esas olarak bir g patlamas anlamnagelir. Bireyler ve toplumlareer zorluklar karsnda yklmazsa, daha gl bir duru sergileme gcneular. Bugn hareketimiz ve Krdistan halk ahsnda gerekleen de budur.

Uluslararas komplo hareketimizi ve nderliimizi tasfiye etmeyi ama-

lam tr. Ama bu srete gelitirilen mcadele sonucunda nderliimizin saf d braklamayaca, hareketin tasfiye edilemeyecei dost dman herkesegsterilmi; nderliimizin ve hareketimizin kabul edildii bir dzey ortayakarlmtr. Dolaysyla komplo amacna ulaamam, halkmz komplolar boa kararak nderliimizin ve hareketimizin kabul edilmesini salayan bir sreci balatmtr. Bugn yalnz uluslararas dzeyde deil, savatmz Tr-kiye cephesinde artk eski Krt gerekliinin bulunmadnn, yeni Krt ger-ekliinin kabul edilmesi gerektiinin, bu erevede nder Apo ve PKK dik-kate alnarak bir siyasal zm bulma gerekliliinin dillendirilmesi bu geli-

menin somut ifadesidir. Belki bu eilim Trkiyede hl en gl eilim deil-dir. Anc ak hareketimizi ve nderliimizi tasfiye etmek isteyen eilimin zayf-lad, baarsz klnd hemen hemen kabul edilmektedir. Krt zgrlk Hareketi'ne kar yrtlen mcadelenin baarsz kald, ak olmasa da zm-ni olarak itiraf edilmektedir. Bunl ar uluslararas komplonun gerekletii, n-derliimizin esir edildii dnemde ve sonrasnda, ne Trkiyede ne de dnyadakimsenin hayal edemeyecei gelimelerdir.

nderliimizin esareti ile birlikte ite PKK tasfiye oldu, Apo zindandaryecek deerlendirmesi yaplmt. Hatta birok general televizyonlara


23/312


23

karak, dnyann gelmi gemi en byk deerler btnnn Trk ordusutarafndan yenilgiye uratldn bbrlenerek sylemiti. Gerilla hareketlerine

kar 'baarl olan' Trk devleti ve ordusuna vgler dzlmt. Uluslararaskomplodan ve o gnk dnce ve deerlendirmelerden bugnk dzeye gel-mek, hareketimizin mcadelesini ve bu mcadele sonucu yaratt gelimeninne olduunu ortaya koymaktadr.

Ortadouda, Krt halknn yaad corafyada en etkili Krt hareketi,Krt zgrlk Hareketi'dir. KDP ve YNK nclnde uluslararas glerindesteinde Gney Krdistanda bir federasyon olumasna ramen, mevcutdurumda Ortado udaki gelimeleri etkileyen kesinlikle Krt halk zgrlk eilimi ve onun nderlii Bakan Apodur. Artk YNK ve KDP de bu gereikabul etmi durumdadr. Hatta kendi varlklarn bile Krt zgrlk Hareketi'-nin varl ve onun mcadelesinde grmektedirler. PKKnin zayflamasnn yada tasfiyesinin kendilerini de b lgedeki Krtler ve egemen gler karsndazayflatacan grerek tasfiye etmekten ok etkileme yolunu semilerdir.Trk devleti de btn abalarna ramen PKKnin tasfiye edilmediini gr e-rek, 1998de olduu gibi yeni bir komplo ile d gleri devr eye sokarak hare-ketimizi tasfiye etme amal yeni araylar ierisine girmilerdir. Son dnem-lerde Trkiyede gelien ABD dmanl PKKnin varlndan kaynaklan-

yor. Eer PKK konusunda bize yardmc olursanz, Trkiyede ABD dman-l biter, ABDnin Ortadou projesinde yer alrz biiminde bir yaklamierisine girmeleri de hareketimiz karsndaki baarszlklarnn sonucudur.

Ancak grld gibi mcadelemizin geldii dzeye kar 1998de bala-tlan uluslararas komplo iinde yer alan gler, o dnemdeki anlay birliinisalayamad. Komploda yer alan gler, u anda paralanm durumdadr.ABD- Trkiye, Trkiye-AB arasnda PKK ve Krt zgrlk mcadelesine karyrtlecek politikalarda bir birlik salanamamaktadr. Nitekim Trkiyedekiferyat larn, tepkilerin ortaya kmasnn nedeni de Krt zgrlk Hareketi'ne

kar uluslararas gleri istedikleri gibi yanlarna alamamalardr. Komplosrecindeki birlii, destei ve dayanmay grememeleridir. Trkiye devletiesas olarak da bunu grerek tepkilenmekte, bu durumun getirdii aresizlik veskmlkla ne yapacan bilemeyen, politika retemeyen bir duruma gel-mek tedir. Aslnda Trkiye i siyasetindeki paralanma ve kavgalarn nedeni deKrt zgrlk Hareketi karsnda hem darda hem de ieride ortak bir poli-tik duru yaratamamadr. Bunu yapamayan inkrc ve smrgeci gler, acaba blgesel gler ile ran ile Suriye ile birleerek bir ey yapabilir miyiz? bii-minde bir aray ve aba iine girmi bulunmaktadr. Ne var ki, hem mcade-


24/312


24

lemizi n gelimesi karsnda hem de Ortadoudaki durum nedeniyle hareketi-mizi tasfiyeye ynelik bu ynl politikalardan sonu alamamlardr. te yan-

dan ABDnin, Trkiyenin bir taraftan ABDyi idare eden, bir taraftan daABDnin blgeye mdahalesine zorluk karan gler ile ilikilenmesini artk kabul edemeyeceini ortaya koymas ile birlikte, blgesel gler ile hareketi-miz tasfiye etme planlar da nemli oranda baarszla uratlmtr. Tabi kitm baarszlklar yaratan Krt zgrlk Hareketi ve mcadelesidir. Krthalknn nderlii ve PKK etrafnda birlemesidir. Tm dnyaya bizim n-derliimiz Bakan Apodur, Krt zgrlk Hareketi de bizim zgrlk gc-mzdr diyerek, bu konuda tavrn ortaya koyarak uluslararas komplonunnemli dzeyde baarszla uramasn salamasdr.

Halkmz asndan belki de en byk kazan, milliyeti izgiyi tehir ederek, halkn zm olmaktan karmasdr. Milliyeti izgi tehir edildikedemokratik komnal izgi geliecektir.

Milliyeti izgi egemenlerin izgisi ve zm tarz iken ki bu zndezmszlktr - demokratik komnal izgi halklarn izgisi ve zmdr.Onun iin de gnmz 'halklarn zaman' olarak grlmelidir.


25/312


25

I. BLM:

MLLYETLK VE TARHSEL GELM Kimi Tanmlamalar

Milliyetilii tanmlamak yle zannedildii kadar kolay deildir. imdiyekadar zerinde anlalm, uzlalm bir tanmnn olmamas da bu zorluunugsterir. Milliyetilik belki de zn en fazla saklayan, bin bir maske ve rty-le kendisin i gizleyen ve gerek amacn ele vermeyen bir kavramdr. Bu mp-hem durumundan dolay sacsn, solcusunu, sosyalistini, faistini, liberalini,demokratn ksaca herkesi peinden koturmaktadr. Bu yzden bazen ilericiilan edilerek tm kutsallk lar ona atfedilmi, bazen de her trl ktln kay-na grlerek lanetlenmitir. Bulunduu kabn eklini alan medz gibi her renge, her ekle girmitir. Bu ynyle dinin afyonlatrc etkisinden dahafazla toplumu etkilemitir. Bu kadar deikenlikler gsteren milliyetilii ta-nmak, anlamak, yorumlamak ve onunla mcadele edebilmek iin kaynana

inmek, olutuu dlyatanda tanmak gerekir. Milliyetilik toplumsal bir hastalktr. Erkenden tehis edilerek tedaviedilmesi gerekir. Biyolojik bir hastalk olan kanser, nasl ki erken tehis vetedavi gerektiriyorsa, bunlarn olmamas durumunda bedene yerletii yerdekihcreleri etkisiz hale getirerek ilemez brakyorsa, toplumsal bnyede de mil-liyetilik byle bir rol oynar. Milliyetilik, yerletii toplumsal dokular gszdrerek zer. rgleri zlm toplum da temel dinamiklerini yitirecein-den yklmaktan kurtulamaz. Bu yzden milliyetilik, onu gelitirenler iin bileykm ve dalma anlamna gelmektedir. Snfl uygarlk tarihi boyunca yaa-nanlar bunun ispatdr. Hegelin uygarlk tarihini hakl olarak kanl mezbaha-lar olarak yorumlamas olduka yerinde ve gerekidir.

Milliyetilik, dincilik, bilimcilik, sanatlk ve cinsiyetilikle beraber a-mzn en byk sorun ve hastal olmasna ramen, sosyal bilimlere yeterin-ce konu edilmemi ve zmlenmemitir. En iddial olan, bilimsel ve sistemkart olduunu iddia eden Marksizm bile bu konuda doru ve doyurucu bir tanmlamaya ulaamamtr. Reel sosyalist devletlerin dalmasndan sonra,yetm i yla yakn sosyalizmin hkm srd bu topraklarda, mantar gibi mil-liyetiliklerin gelimesi ve yaanan boazlamalar bunun ifadesidir. Bu yaa-


26/312


26

nanlarn tmn Marksizme mal edemeyeceimiz gibi, ondan bamsz da elealamayz.

Milliyetilii salt kapitalizmle veya pazarla ifadelendirmek de gereiifade etmekten uzaktr. Pazar kapitalizmle gelien bir olgu deildir. Kapitalizmncesi de pazar vardr. Bu anlamda pazarlar ele geirmek snfl toplum tarihikadar eski dir. Milliyetilik illa pazarda aranacaksa, bu ilk pazarda aranmaldr.Milliyetilik, kapitalizmde belki de asl kimliine ular. Ya da nderliimizindedii gibi kapitalist aamada tanr krallar rt ve maskelerinden arnr, btnplaklyla ortaya kar. Kapitalizmdeki milliyetilii de rtlerinden arnanve gerek zn aa vuran milliyetilik olarak deerlendirmek daha dor u-dur.

Siyasal kavramlarn byk ounluunun din ve ilahiyat kaynakl olduutespiti, sosyal bilimlerin nemli bir tespitidir. Daha deiik bir ifadeyle siyasalkavramlar, dinsel kavramlarn seklerlemesi, dnyevilemesidir. Bu kavram-lardan kendisini en aka ele veren de milliyetiliktir. Milliyetilik, her nekadar Bat toplumlarnda nation dou olarak tanmlansa da z byle de-ildir. B.Lewisin, milletin milladan geldiini, bunun da bir sz anlamntad ve vahiy olarak kabul edildii ynndeki tespiti daha gerekidir. lk szn, vahiyin tanr kelam olduu bilinen bir gerektir. O yzden milliyet-

ilik tanr buyruudur. Tanr buyruklarnn toplamnn dini oluturduu gznne getirildiinde, milliyetiliin dini yn hemen aa kar. Ayrca milli-yetilii en fazla gelitiren toplumlarn tarihi incelendiinde bu gereklik ken-disini btn aklyla da vurur.

Milliyetiliin babas olarak kabul edilen Yahudilerin hikyesi bilinmek-tedir . Tanrnn seilmi kullardrlar. Onlar tanryla gremilerdir ve bununsonucunda tanryla akit anlama- yapmlardr. Tanr onlar kendi soyundanyaratmtr. Onlar bu noktada seilmi bir halktr ve onlara vaat edilmi top-raklar verilmitir. Tanr kendi dzenini bunlarla hakim klmaya alr.

Araplarn yaklamnn da Yahudilerden aa kalr yan yoktur. Araplar da kendilerini kavm-i necip kutsal kavim olarak ilan ederek dier kavimler-den stnlklerini gstermilerdir. Bu necipliklerinin de tanrdan geldiini belirtmilerdir. Bununla tanr eliliine, vekilliine soyunarak mistik bir havaoluturmulardr.

Bunun daha ak halini Alman milliyetiliinde grmek mmkndr.Almanlar I. Dnya Sava'na sokarak byk ykm ve krmlara yol aan mpa-rator II. Wilhelm, sava ilan ettii konumasnda bu durumu yle belirtiyor:Unutmayn ki, Alman rk tanrnn sekin rkdr. Alman rknn imparatoru


27/312


27

olmam onuruna tanrnn ruhu benim zerime inmitir. Ben tanrnn klc- ym

Trk milliyetiliinde de benzer yaklamlar vardr. Trklerin Turaninanlarna gre, tanr onlar da srailliler gibi kutsal yaratmtr ve dnyannynetimini onlara vermitir. Trkler, tanr adna dnyay ynetecek, dier halk-lar da onlara klelik yapacaktr. Bunu kabul etmeyen her halk yok olmayamahkmdur. Bu konuda Turan dncesinin nde gelenlerinden olan BilgeKaanntanr istedii, irade ettii iin tahta oturdum. Nizam bozulan dnyann nizamn dzelttim. Nizamdan kan milletleri, dnyann drt bir yanndanizama soktum demektedir. Yine Bilge Kaana atfen sylenen TrklerinYaratl Efsanesi de bu ynldr. Buna gre, Trklerin tanrs, Trk milleti yok olmasn diye Babam lteri Kaan, Annem l Bilge Hatunu gkten getir-mitir der. Yine Ouz Kaan doumundan itibaren kutsal nurla beslenir. Yal-nzca Ouz Kaan deil, yardmclar ve rehberleri de kutsal ruhtan yaratlm-lardr. Gkten indirildiine inanlan Gk - br (bozkurt) Ouzun seferlerisrasnda kendisine klavuzluk yapmtr. Turan Trklerde, tanr tarafndanseilmi, kutsal millet olduklar dncesi yaygndr. Hatta bu inanta daha daileri gidilmi, tanrya benzerliklerinin olduunu, tanrnn yeryzndeki yans-mas olduklarn dile getirmilerdir. Bulgar Trklerinin eflerinin 'tanrya

benzer' anlamna gelen 'Melemir Han' ismini kullanmalar bundandr.Daha gncel ve benzer bir durum da ABDlilerde grlr. Bunlar da ken-dilerini dnyada tanrnn ehrini kurmakla grevli sayarlar. Bunu da EskiAhite ve ncile dayandrrlar.

Tm bu rneklerde grld gibi milliyetilikteki temel nosyon tanr ta-rafndan seilmi ve stn olma yaklamdr. Bu seilmilik ve farkllk onlarakutsallk vermektedir. Geri kalan dier topluluklar ise yoldan km, deersizve dzen bozuculardr. Bunlar dzene getirmek tanr buyruudur. Gnmzdeyaanan savalar bundan daha iyi tanmlayacak bir ey yoktur.

Milliyetiliin dnyevilemi, seklerlemi din olduunu belirttik. Sa-valar bu dinin ritelleri, ldrmeler de bu dine sunulan adaklardr. Yaplansavalarn tanr adna yapldnn sylenmesinin baka izah var m? Gn-mzde Filistinde savaanlar, Yahudilerin Yahvesiyle Mslmanlarn Allahdeil midir? Kutsal bir ayin havasnda kurban keser gibi insanlarn gzlerinin balanarak kesilmesinin baka anlam var mdr?

Bu konumuyla en girift, en etrefilli konulardan birisidir milliyetilik.Sanki byleyici bir etkisi ile el atan herkesi kendisine benzetiyor. in par a-doksu buna en fazla kar olanlarn da ayn noktaya gelmeleridir. Milliyetili-


28/312


28

in zmszl buradadr. Bu yzden milliyetilii yaratan paradigmanndna klmad srece milliyetilie kar verilen mcadeleler anlamsz

olmasalar da benzemekten teye gitmeyecektir. Tarih bir de bu ynyle r e-ticidir. Roma mparatorluu'na kar mcadele eden Atilla, krallk tacn takn-ca, Roma imparatorlarnn kt bir kopyas olmaktan teye gidemedi. Reelsosyalist ve ulusal kurtulu hareketlerinin durumu da bundan farkl deildir.Adornonunnceden belirlenmi yollardan gidersen bu yollar zerinde kurulu ehir ve kasabalara urarsn sz, bunun veciz anlatmdr. Yani milliyetili-e yol aan paradigmay esas alrsan, ulaacan yer milliyetiliktir.

Marks, Komnist Manifestoda kat olan her ey buharlayor diyerek yaad dnemi, bu dnemdeki yabanclamay, yozlamay, bozulmay, -rmeyi ve zlmeyi anlatyor. Bu buharlama belki de insanlk tarihinin en byk bunalmn yaratyor. Bunu evrede, ekonomide, sanatta, siyaset te, kl-trde, toplumsal ilikilerde hatta salkta grmemek, derinden hissetmemek mmkn deildir. Bu buharlama ahlaki, manevi ve zihinsel bir boalma yar a-tyor.

Gnmzde dnyay defalarca yok edecek nkleer silahlar retilmi du-rumda. Ve bu uurda milyarlarca dolar harcanyor. Dnyada 1 milyardan fazlainsan alkla bouuyor. ou ocuk her yl 20 milyona yakn insan alktan

lyor. Temiz su, ila, salk hizmetleri alamyor. Doa SOS veriyor. klimdeiimi, havalarn snmas, buzullarn erimesi, hava kirlilii, ozon tabakas-nn delinmesi vb. daha oaltlabilecek onlarca sorunla doa can ekiiyor.Tm bunlar daha fazla kr elde etmek iin yaplyor. Daha fazla kazan iinher ey zehirleniyor. Yani zehirleniyoruz.

Fritjof Capra Bat Dncesinde Dnm Noktas adl eserinde:Doal evremizin bozulmas bireylerdeki salk sorunlarnda bir art da beraberin-de getirmitir. Sanayilemi lkelerde balca lm nedenleri yerinde bir deyi-le UYGARLIK HASTALIKLA RI denilen kalp hastal , kanser ve inmeler gibi

kronik ve dejeneratif hastalklar iken, nc dnya lkelerinde en byk lmnedenleri beslenmeye ilikin olanlar ve bulac hastalklardr. Psikolojik yn-den iddetli depresyon, izofreni ve baka psikolojik bozukluklarn topl umsalevremize paralel bir bozulmann doduu grlmektedir Deiik alanlardauzman olduklarn iddia eden insanlarn artk kendi uzmanlk alanlarnda ba gsteren sorunlarla baa kamaylar zamanmzn en arpc alametlerindenbiridir. ktisatlar enflasyonu anlamakta acizdirler. Onkolojistler kanserinnedenleri konusunda bsbtn akndrlar. Psikiyatristler izofreni konusundahayret iindedirler. Polis su art konusunda aresizdir


29/312


29

Capra amzn kapsaml bir fotorafn ekmitir. Bu fotoraf, buharla-an kat maddelerin asit yamuru gibi bamza yamasn gstermektedir. Bu

asit yamuru toplumu hasta etmitir. Bu anlamda Durkheimin 'HASTA TOP-LUM' tespiti nemlidir. Ve bu hastalklarn nemli oranda medeniyetten,moderniteden kaynakla nyor olmas, UYGARLIK HASTALIKLARI olmasdaha da arpcdr. Bilimcilik, Dincilik, Cinsiyetilik ve Sanatlk ile birlikteMilliyetilik bu uygarlk hastalklarnn nedenleridir. Bu anlamda bunlar tan-mak uygarl tanmaktr. Bunlar amak uygarl amaktr.

Milliyetilik, uygarln yaratmysa, bu uygarln dna klmadanonunla mcadele edilemez. O yzden nder Apouygarla negatif yaklam dedi. Sistemin bilme snrlarn ama dedi. Sistemin bilme snrlarnn dnakmak da ancak Zagrosun zirvesine kan ve kendisine seslenen tanrsnsyle, sen kimsin? diyerek sorgulayan Zerdtvari yaklam gerektirir. Uygar-lk ve moderniteyi sorgulamadan giriilecek her mcadelenin tersine dnmeihtimali yksektir. Bir bumerang gibi gelip sahibini vurmas iten bile deildir.En iyi niyetleriyle bu mcadeleye girienler, tanrlar tarafndan cezalandrlanSisipozun durumunu aamazlar.

Yazmza milliyetilik yorumlarmz gelitirerek devam edelim. Millet-Ulus tarihsel bir kategori, toplumsal form ve sosyolojik bir olgu iken milliyet-

ilik, burjuvazinin karn ifade eden ideolojik bir kimliktir. Ekonomik vesiyasi karlar temelinde ortaya karlm ve gelitirilmitir. Milliyetiliin bir milletin kendi dilini, kltrn, soyunu, gemiini, yaratmlarn sevmesi, k o-rumas ve savunmas klfna brndrlp gsterilmesi bir aldatmacadr, ya-nltmacadr.

Milliyetilik tamamen siyasal ve ideolojik bir formdur. Kendiliinden var olan bir ey deildir. ddia edildii gibi aidiyet duygusunun yaratt bir sonuda deildir. Bir topluma ait olma duygusu ve toplumun kltrn, zerindeyaanlan corafyay, klann, kyn, dinini, dilini vb sevme duygusu da de-

ildir. Marx ve Engels'in ulusal duygularn yani milliyetiliin dzmece bir bilinten baka bir ey olmadn sylemeleri, geree tutulan bir ayna gibidir. Aidiyet duygusu tabii bir duygudur. lk insandan gnmze kadar sr e-

gelen bir var olma biimidir. Sadece insana da ait deildir. Btn canllardagrlen bir durumdur. Canl organizmann kendisini savunma mekanizmas,toplumun veya bir halkn kendisini savunma mekanizmasndan daha geri de-ildir. nsan vcuduna sirayet eden bir mikroba kar vcut, kendini korumasistemini devreye geirir. Dogmatik olmamak kaydyla ayn yasa toplum iinde geerlidir. Uluslarn doal konumlar savunma pozisyonudur. Dardan


30/312


30

gelebilecek herhangi bir tehdide kar kendi savunma mekanizmalarn olutu-rurlar. Tehlikeler durumunda bu mekanizma devreye girer. Buna herhangi bir

ideolojik anlam yklemek gereklii ters-yz etmektir. Milliyetilik ideolojisi toplumu bir btn olarak burjuvazinin karlarnagre yeniden ekillendirme hareketidir. Devlet iindeki siyasal ve sosyal den-gelerin yeniden oluturulmasndan iktidara, devletleraras ilikilerden ticarete,toplumun kltrnden ruhsal ekillenmesine kadar yaamn her alann ekono-mik karlar dorultusunda bir z ve biime kavutur ma hareketidir. Bu anla-myla da toplum mhendislii projesidir.

Milliyetilik, kkeni eski olmakla beraber, sanayi devrimi dneminde ge-lien bir ideolojidir. nk sanayi devrimi insanlar kknden kopartt, bir boluk yaratt. te milliyetilik bu ortamda boy verdi. nsann kklerindenkoptuu ve boluu yaad bir zamanda gvenlik ve yeni bir aidiyet duygusugelitirdi. Yenidnyann yaratt birey ile toplum arasndaki uurumu kendinegre kapatt. Bu da znde yeni bir dinin douudur.

Milliyetilik, hangi koullarda olursa olsun, hangi tarihsel srete geliir-se gelisin, ulus ve ulusun karlaryla alakas olmayan bir ideolojidir. Milli-yetilik ideolojisi, ulus iindeki elit bir kesimin iktidar ele geirmek ya dakendi karlar dorultusunda bir devlet kurmak iin ulusu kullanmasdr. Bu

ideolo ji, uluslarn birbirlerine dman olduklar, kendi ulusunun dier uluslar-dan stn olduu dncesine dayanr. Tamamen halklarn birbirlerine dmanolduklar tezi zerinden geliir. Ekonomik karlar ve iktidara ulamak iinulus bir metadr burjuvazi iin. Milliyetiliin liberal, faist, muhafazakr ya daanti-emperyalist (anti- smrgecilik) biiminde olmas zdeki deiikliktenkaynakl deildir. Bunlar biimdir. Biimi ne olursa olsun, z ayndr. Kulla-nlan argmanlar ve ileri srlen gerekeler yanltmacadan ibarettir.Ulusu-luk ya da milliyetilik zayflayan dini balarn yerini tutmaktadr. Bir nevi sekler -dnyevi - dindir. Devletin en temel meruiyet aracdr. Dine ve mill i-

yetilie dayanmadan devleti yrtmek zordur. Din zaten devletin genidir. Milliyetilik de onun modern biimidir. Milliyetilik kapitalizmin dini dir. Milliyetilik kapitalizmin egemenliine gtren yoldur.

19. yzyl boyunca ykselen milliyetilik 20. yzylda eitli ve ar bo-yutlara varmtr. Bu da faizmdir. Faizm; ovenizm, rklk ve insanlk d-lktr. Sistem olarak ilk kez talyada Benito Mussolinihttp://tr.wikipedia.org/wiki/Benito_Mussolini tarafndan 1922dehttp://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0talya iktidar ele alan politik sistemdir.Daha geni anlamyla zellikle iki dnya sava aras ortaya kan ve Adolf
http://tr.wikipedia.org/wiki/Benito_Mussolinihttp://tr.wikipedia.org/wiki/Benito_Mussolinihttp://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0talyahttp://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0talyahttp://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0talyahttp://tr.wikipedia.org/wiki/Benito_Mussolini


31/312


31

Hitle rhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Adolf_Hitler ynetimindeki nasyonal-sosyalizmi nhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Nazizm temsil ettii ar milliyeti,anti-demokratik, anti- komnist ve otoriter siyasi bir yapya sahip btn politik hareketler ve egemenlik sistemleridir. Almanyada milliyetilik, milliyetisosyalizm ad altnda maskelenmiti. Bu anlamyla da milliyetilik, uluslararasgericiliin vurucu gc haline gelmiti. Bir ulusa, kltre ya da 'rka' ye in-san larn toplumun geri kalan zerinde stn olduklar iddiasdr. Milliyetili-in z de budur.

Milliyetilik, militarizmdir.Ahlak bozuk ve saldrgandr. nsanlmahfeden kesim, ister oven milliyetilik ister kozmopolitilik biiminde e-killenmi olsun, bu tarz topluluklardan olumaktadr. Bu topluluklarnznde toprak severlik, yurtseverlik, kltr severlik yoktur. Milliyetilikleri ve kozmopolitlikle ri bir madalyonun iki yz gibidir ve ayn parann iki y- zn ifade etmektedir.

Milliyetilik kleliktir, direkt iktidar ve devleti milletin aleyhine hedef-lemektir . Milliyetilik -devlet ilk adan bu yana zgrlkszlk demektir,eitsizlik demektir. Devleti amalamak klelii amalamaktr. Devletin veiktidarn aleyhine olabilecek her trl tehdide kar koyar ve lehine olabilecek her eye destek verir. Toplumsal tepkilerin iktidar ve devlete yol aaca derin

sarsnty zararsz ekilde atlatabilmenin teminatdr. Erkek egemenlikli devletzihn iyetinin ald son haldir.Milliyetilik, ulusun smrlmesidir.Millet iin, millete ramen anlay -

dr. Ve 'ben' adna 'biz'in kullanlmasdr. Ekonomi, yani azami kr milliyeti-liin en nemli amacdr. Kii haklarnn devlet ve iktidar yararna ayn potada buluturulmasdr. Dinamik bir kavramdr. Milliyetilie dinamizm katan daonun ekonomik politikalar boyutudur.

Milliyetilik rklktr ve ovenizmdir. D dman, d tehdit, d tehlikegibi riteller zerine kurulu bir ideolojidir. nsann kendi yaad toplumundndaki dnyay dman olarak grmesidir. Bu anlamyla da tekiletirmedir ve yabanc dmanldr.

Tarih buyunca kabile, airet (etnisite), gnmzde milletler, yani halklar birbirlerine politik bir dmanlk yapmamlardr. Ayn ekilde bundan kay-nak l hibir sava yaanmamtr. Bu konuda tek bir rnek bile verilemez. B-tn savalarn erkek egemenlikli ideolojilerden ve ekonomik - politik karlar -dan kaynakland bilinmektedir.

Milliyetilikte hedef toplumun tmnn karlar deil, egemen aznlnegemenliini salama ve glendirmedir. Millete hizmet ad altnda yaplan
http://tr.wikipedia.org/wiki/Adolf_Hitlerhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Adolf_Hitlerhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Adolf_Hitlerhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Nazizmhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Nazizmhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Nazizmhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Nazizmhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Adolf_Hitler


32/312


32

budur. Toplumun bilinsiz, kolay ynlendirilmesi ve kullanlr halde olmas,milliyetilik iin nemli bir zemindir. Ulus, ortak vatan, tarih, dil, kltr birli-

i, yine zgrlk, eitlik, kardelik gibi sloganlar iktidar ele geirmek iinnemli aralardr. Toplumun duygularna hitap edilerek geni halk ynlarharekete geirilmektedir. Ayn ekilde toplumun iinde bulunduu yoksulluk-tan kaynakl olan tepkiler, bu tarz sahte hedefler gsterilerek ntralize edilmek-tedir. Burjuvazi halkn bu ynl tepkilerini kullanarak ulus-devleti yani iktidarele geirmitir.

Kapitalist milliyetilik, laiklik hareketiyle zayflayan dinsel ideolojinin yerini tutan ye ni din rolndedir. Aralarndaki fark, milliyetiliin baz yeni bilimsel kavramlar temel almasdr. Ulus, devlet, toplum ve ynetim anlay-larnda ortaya kan son bilimsel verilerden yararlanmaya almaktadr. Airet ovenizmiyle mmet, yani ayn dinden olan cemaat ovenizminden farkl, ama aralarnda olduka ballklar bulunan ada bir ovenizm t-rdr.

Tm bu dnceler benzer tarzda farkl teorisyenler tarafndan kimi zaman dile getirilmi olsa da z itibariyle 19. ve 20. yzyln sorunlarnn kaynan ortaya koymaktadr. Milliyetilii sadece kapitalizmin bir ideoloj i-si, bu ynyle de almas gereken bir yaklam olarak ele almamakta, mill i-

yetiliin yaratm olduu sonu ve tahribatlar da ok net bir biimde ortayakoymaktadr.

Toplumsal Bir Varlk Olarak nsann Geliimi

nsann insanlamas, zihniyetiyle, emeiyle ve toplumsallyla olmutur.Toplumsallama insanln oluum ilkesidir. Toplumsallaan insan, eitliavadanlklar yaparak kendisine en yakn tr olan primatlardan koparak nitelik-sel bir gelimeye yol aar. nsan iinde yaad evrenin bir paras olmak kadar giderek kendisine ait bir evren- doa yaratr. Bata Boockhin olmak zere kimi toplumbilimciler bu yeni oluuma 'ikinci doa' demektedirler. Bir varlk olarak insan birinci doann tamamlayan bir paras iken, ikinci doannyaratcsdr. Bu anlamda ikinci doa insan tarafndan yaratlm doadr. Buyzden ikinci doann gerekleri Bruadelin deyimiyle 'yaratlmgerekler ' dir.

te toplumsal varlk olan insan tanmak iin bu doay tanmak gerekir.Yaanan tm sorunlarn kayna da zm de bu doadadr. Buna dnk aratrmalar her geen gn artmaktadr.


33/312


33

Jeolojik veriler yaklak 810 milyon yl nce Dou Afrikada Jeolojidedomlama denilen ime ve ykselme olaynn gerekletii ve bunun sonu-

cunda yrenin eski durumuna gre ok yksek bir yayla konumuna dnt,dolaysyla bitki rts ve dolayl olarak da fauna bileiminin deiime ur a-d, imesi nedeniyle ar gerilen yerkabuunda yarlmalar balad, bu yarlma hatlar boyunca rmak yataklar ve gllerin olutuu ve Dou Afrika Rifti dediimiz Victorya-Kioga- Rudolf vs. glleri ve Omo, Havvas rmak sis-temlerinin olutuu, kuzeydou- gneybat uzantl knt hattnn olumayabalad grlmektedir.

Corafyada meydana gelen bu deiimin o evrede yaayan canllar ze-rinde byk etkisi olur. Byk ormanlk alanlar giderek savanalara dnr.Bu deiime kendini uyarlayan canllar yaamlarna devam ederken, uyumsalayamayan canllar da nemli oranda deiime urayarak farkl trler bii-minde varlklarn srdrmlerdir.

Yaklak 5 milyon yl nce bu riftte grlen Austrolopitecus denilen can-l, bugnk insanln atas olarak kabul edilmektedir. Doadaki deiime vesavanaya uyum salayan bu primat, hem beyin apnn bykl hem grtlak yapsnn ses karmaya elverili olmas ve hem de besin toplayabilmek vekendini koruyabilmek iin ellerini kullanma yetenei nedeniyle alet yapmaya-

kullanmaya balar. Avadanlk yapmas ve kullanmas ona byk kolaylklar salar. Bu yzden paleontologlar, arkeologlar buna 'yetenekli insan' anlamnagelen Homo Habilis adn vermektedirler. Avadanlk yaparak kullanan HomoHabilis giderek bir yetenek ve beceri de kaza nr. Homo Habilis, bilimin dencs veya balatcsdr. Bu anlamda bilim insanlk tarihi kadar eskidir ve belki de insann en eski ve en deerli kazanmdr. Bunun iin bilimi egemenle-re mal etmek gerei grmemektir. Egemenler bilimi gelitirmezler, bilimikontrollerine alarak gelimesine, dol aysyla insanlara hizmet etmesine ketvururlar. Bilim dna itilmi veya bilimden uzaklatrlm insan kolay yneti-

lir. Yine avadanlk yapmak insanlamann nemli bir admysa ve alet yapmak,tekniin- bilimin balangcysa, insan bilimden-teknikten u zaklatrmak, insa-n insanlndan uzaklatrmaktr. Bilim, egemenlerin elinde insanl gelitirendeil de paralamann-datmann arac durumuna getirilerek amacyla elien bir duruma sokulmutur.

Uzun sreli buzul dnemlerinin yaand dnya zerinde, yaklak 1milyon yl nce byk alkantlar, deiimler gereklemeye balamtr. Bu-zullarn erimesiyle alak yerler sularn altnda kalm, birok ykselti de adakonumuna gelmitir. Bu deiimler yaam olduka zorlatrmtr. Bu durum,


34/312


34

nemli oranda trlerin deiimine yol amtr. Bu deiim sreci iindeAustrolopitecus ve Homo Habilis de vardr. Ve yaanan deiimle birlikte

'dikilen insan' anlamna gelen Homo Erectus dnemi balamtr. HomoErectuslar, alet yapp kullanmasnn yannda atei de kullanmaya balamtr.Souk ve uzun sreli buzul ortamnda atei kullanmas varln devam ettir-mede nemli bir rol oynamtr. Aletleri ve atei kullanma bu insanslarn ya-amnda byk deiikliklere yol amtr.

Zamanla Homo Erectuslar da deiime bal olarak yerlerini 'dneninsan' anlamna gelen Homo Sapiense brakmlardr. Homo Sapiensler beyinhacmi olarak Erectuslardan daha gelikin olmalarna ramen, toplumsal ya-amda veya kltrde ciddi bir farkllklar yoktur. Homo Sapiensler dekendiilerinde ikiye ayrlrlar. Birinci tr, buzullarn souk evrelerinde yaayanHomo Sapiens Neandertaldr . Ancak nedeni henz tam bilinmezse de bu tr yok olmutur. Dier tr, daha lman olan Afrika Rifti'nde yaayan HomoSapiens Sapienstir . Gnmz insannn en yakn atasnn bu olduu bilimcekabul gren yaklamdr. nsanlk hafzasnn uzun geliimini oluturan budnemi nder Apo yle deerlendiriyor:" Primatlktan koptuktan tar m-sal devrime kadar tarih imdilik yedi milyon yla kadar kmaktadr. Yer Dou Afrika Rift hatt. Gerek arkeolojik kalntlar, gerekse insana yakn

trlerin alanda younca bulunmas bu tezi imdilik dorulamaktadr. Kopu- un mutasyonla (ani gelime) m, yoksa evrimle mi saland tam bilinme- mekle birlikte, konumuz asndan nemli deildir. Grtlak sistemlerinin ok ses biimlerine elverililii, beyinsel apn bykl yeni trmzn ava n-tajlarndandr. Dou Afrika Riftinin hem l ve ormana hem de glleresahip olmas trn gvenlii asndan stratejiktir. zellikle uzun sre gl kalarnda hayvansal tylerini yitirip bugnk kll insana yaknlatdnlebilir. klim de son derece elverilidir. Riftin dier bir avantaj aynvadi ve kylar takip etmekle Toroslara kadar doal bir yol halini tekil etme-

sidir. ki kta (Asya ve Afrika) parasnn birleme ve ayrma izgisini, ayn zaman da fay hattn oluturmaktadr. Riftte klanlar halinde milyonlarca yl kalnd sanlmaktadr. Afrikann ilerine srekli g halinde olunduubelirtilebilir. Asl dnyaya daln Riftin kuzey hattnda gerekletii bi r-ok veri tarafndan dorulanmaktadr. Homo Sapiense (dnen insan)kadar birok trn ayn yoldan yaylm gsterdii tahmin edilmektedir. D n- yann baka yrelerinde insana benzer tr oluumuna imdiye kadar ras t-lanmamtr. Kefedilen btn trler Dou Afrika kkenli dir.


35/312


35

Dnyann farkl yrelerinde daha youn olarak en az bir milyon yllk fosiller bulunmutur. Drdnc buzul ncesine kadar tm trlerin dnyaya

yayld kabul grmektedir" Homo Sapiens Sapiens, buzullar eridike, daha uygun alanlara doru git-mitir. Bu anlamda 3040 bin yl nce geni bir alana yaylmtr.

Dnce ve dildeki gelime, avadanlk yapma temelinde giderek gelientoplumsallkla balayp hiyerarinin ortaya kna kadar geen dneme doaltoplum denmektedir. Bu ynyle doal toplum, toplumun kk hcresidir. Buaama da kendi iinde ara dnemlere ayrlr. Ancak geliim izgisi benzerdir.Kkl farkllklar veya ters oluumlar yoktur. O yzden farklar ze ilik inolmaktan ok biimseldir. Buna toplumsal formlar da denir. lk toplumsal formklandr. Klan, uzun evrimleme srecinde insann kendisine en yakn primattankoparak Mezolitik dnemin sonuna kadar geen sreteki ilk toplumsal vergtsel formudur. nsann uzun evrimleme tarihinin en uzun evresi olarak tanmlanabilecek klan rgtlenmesi, milyonlarca ylla ifade edilebilecek bir dnemi kapsamtr. Buna insanlk tarihinin en uzun dnemi de diyebiliriz.Klan oluumunu Afrika Rift'inden balatmak bilimlerin ortaklat bir sonu-tur.

Klan, kan bana dayal bir rgtlenme olup, snrl sayda insandan

olumaktadr. 2030 kiilik yapsyla geni bir aileyi andrmaktadr. Klann busnrlarn belirleyen faktrler, topluluk olma zelliklerinin yan sra kullandk-lar tekniktir. Tatan eitli aletler yapsalar da bunlar fazla gelikin deildir.Henz retim yapmaya gememilerdir, bulduklaryla yetinmektedirler. Buyzden sabit bir yerleri yoktur. Nerede avlayacak hayvan, toplayacak yiyecek bulurlarsa orada kon umlanmaktadrlar. Avlayacak hayvan, toplayacak yiyecek kalmaynca yerlerini brakrlar. Klanda gerlik temel yaklam olduundanyurt, vatan, lke bilinci gelimemitir. nan simgeleri yani totemler, ayn za-man da klanlarn kimlii ve aidiyet bilinci anlamna gelmektedir.

Yerleik yaama gemediklerinden dzenli bir yaamlar, ev dzenleriyoktur. Daha ok aa kovuklarnda, maaralarda, ta diplerinde kalmaktadr-lar. inde rnlerini saklayacak aralar henz retemediklerinden su kenarla-rna yakn yerlerde barnrlar.

Saylar az olduundan birlikte hareket ederler. Gelimi bir simgesel dil-leri yoktur. Bata beden dili denen ve iaretlerden oluan JEST dilini kullan-mlardr. Daha sonra snrl miktarda hece ya da szcklerden oluan bir diloluturmulardr. Bu dil gnlk yaama dnk, emir kipleri zerinde kurulmu-tur.


36/312


36

Dil gelimediinden, dil bekleri veya dile dayal ayrmalar olmad gibi sanatsal bir gelimeden ve soyutlamadan da fazla bahsedemeyiz. Her ne

kadar avladklar hayvanlarn resimlerini kaldklar maaralara izseler de bukonuda fazla bir gelime yoktur. Klan yekpare bir rgt konumunda olup, bir btn oluturur. Ondan bir

kiiyi koparmak mmkn deildir. Klandan bir kiiyi koparmak, tmn yok etmekle mmkn olabilir ki, bu durumda da koparlann yaatlmas mmkndeildir. Zaten bir klan da baka bir klandan birini iine almaz, aldnda daonun dier yelerden hibir fark kalmaz, o tamamen klann yesi haline gelir.Hepimiz birimiz, birimiz hepimiz iin sylemi en fazla da klan yaamndasomutluk kazanr.

Klan tam bir eitlik zerine kuruludur. Ekonomik yaam ortaklaadr.Mlkiyet diye bir kavram tanmaz, snrl olan retim ve tketim de toplumsalnitelik tar ve ortakadr. retim toplayclk ve avcl amadndan ancak ihtiyalar karlar niteliktedir. Bu yzden birikim yoktur. ayet toplumsal bir art olursa o da yine toplumun ortak kullanmna ait olup tm toplumun mal-dr. retim, ihtiyalar karlamaya yneliktir. retim de tketim de bu zelli-inden dolay kolektiftir. Dolaysyla herhangi bir mlkiyet yoktur. lla bir mlkiyetten bahsedilecekse, o da kolektif mlkiyettir. Bu mlkiyete ocuk lar

da dahildir. ocuklar ana nesebi zerinden bilinir ve tm klann ocuklar ola-rak kabul edilir.Klanlar aras atmalar da sk sk karlalan durumdur. Bu kavgalar o-

unlukla av alanlarna girmeden kaynaklanmlardr. Bir klann dier bir klannav sahasna girmesi bir kavga nedenidir ve klanlar arasnda gelien kavgalar dason derece kanl olup, bir klann tmdenyok edilmesine kadar gider. Bu kav-galarda kar klandan insanlar esir alnmaz, kleletirilmez. Bir insann kendi-sini geindirme, yaamn idame ettirmenin tesinde retim arts yaratma du-rumu olmadndan, esir almak verimli deildir, dolaysyla ldrlrler.

Klann soyutlama yetenei fazla gelimediinden, zihniyeti soyut kurgu-lamalardan uzaktr. Fiziki, bitkisel ve hayvansal doadaki her nesneyi kendilerigibi canl ve dnen varlklar olarak dnm, kurgulam ve yle yakla-mlardr. Tm klan toplumlarnda bu dnce tarzna rastlamak mmkndr.Doay canl grme, onunla uyum iinde yaama znde yanl deildir. G-nmz sosyal bilimcilerinin bu gerei grmeyerek klan geri, ilkel- basit gr-meleri, doayla ters dm, doadan kopmu olanlar da ileri grmeleri onlarmodernitenin ada rahipleri durumuna getirmektedir.


37/312


37

Doay kendisi gibi canl ve ruhlu gren bu anlaya animizm denir.Animizm, Latince soluk, can, yaam ilkesi ya da ruh anlamna gelen

Animadan tretilmi bir terimdir. Doada bulunan canl-cansz btn varlk-larn bir can ya da ruh tadn varsayan bu inan biimine canlclk dadenilir. Canlclk, insanln evrim izgisinde bir dnemin izah tarzdr. Dininve dinsel inancn da ilk basamaklarndan birini tekil etmitir. Bu anlamdainsanln ilk anlam hafzas da denilebilir. nsann ilk dn ve inan biimide olan animizm, doada olup biten her eyi ruhlarla izah etmilerdir. Doada-ki nesneleri yaatann, harekete geirenin temelde bir tr lmsz ruh oldu-una inanmlardr. Doada var olan btn varlklarn canl olduuna, bir eitruh tarafndan ynetildiine inanan bu dn tarz, ilk insan topluluklarnndoasna da uygundu. Animizm, klan doasnn bir rndr. Bu dnem insandoayla zde, zgrlk ve eitliki bir anlaya sahiptir. Bu aamada bir insan- doa ikilemi sz konusu deildir. Kendisini doada, doay da kendisin-de grmektedir. Kendisini doayla, doadaki nesneleri de kendisi ile trdegrmesi, anlamda klmas, yani insann ilk anlam ve izah tarznn bu biimdeaa kmas bu dnem insannn doas gereidir. Bunun iin denilebilir kianimizm, ilk dnemin toplumsal paradigmasnn ve doal bak asnn bir sonucudur.

Fetiizm, animizm ve bunlarn toplam olan totemi insann ilk glenmesiolarak grmek daha anlamldr. Bu ayn zamanda dnce anlamnda da ileri bir admdr. Totem dncesi henz tanr aamasna ulamamtr. Ama bir kutsallk ihtiyacndan kaynaklanmtr. Klan, yaamn en fazla etkileyen eya,bitki ve hayvanlar simgeletirerek kutsallatrr. Bu kutsama bir nevi klannkimlii olur. te kutsallatrdklar bu simgelere totem denir. Toteme gster i-len sayg ve inan, znde kendi varlklarna gsterdikleri sayg ve inantr.Klan, bilinci ve emeiyle yaratt her eyi toteme ykler. Bu anlamda totememein, bilincin toplam oluyor. Toteme sayg emek ve bilince sayg oluyor.Kendisine en sosyalistim, emek yanlsym diyenlerin klan kadar bile emeesayg gstermemeleri, emeklerini satmalarnn izah nasl olacak?

Totem etrafnda toplanma esnasnda, toteme adaklar sunma, takas yapmave armaan verme pazarn ilk veya primitif halini tekil eder. Bu alana getirilenmallar deitirilir. Bu anlamda totem etrafndaki ekonomik kmelenmeyiproto-pazar sayabiliriz.

nsann sadece biyolojik evrimle insan olamayaca bilimsel bir tespittir.Bunun manevi, toplumsal boyutla r vardr. te klan bir arada tutan, maneviya-tn salayan, zora dayanmayan bu kurallara ahlak denir. Bir insan veya toplum


38/312


38

ahlaksz varln srdremez. Ahlakn yitirmi toplum ve birey yklm top-lum ve bireydir. Doada termodinamiin ikinci yasas olarak belirtilen

entropi denen bir yasa vardr. Herhangi bir maddeye enerji ak olmazsazamanla o madde zlr ve dalr. Maddeyi bir arada tutan entropi denen buenerji akmdr. nsan ve toplum doas birebir fizik yasalaryla aklanamaz,ancak bu yasa lar ufuk ac olabilir. te insan veya toplumun enerjisi de ahlak-tr. Fizikteki entropi yasasnn toplumsallktaki karl ahlaktr. Toplumu bir arada tutan, dalmasn nleyen ite budur. O yzden klan iin ahlak yaamlae deerdedir. Ahlakszlk lm demektir. Gnmzde bile ahlakn bu kadar deer ifade etmesi, bu zelliinden dolaydr. Bu konuda nder Apo unlar belirtir: Kl an totemin simgesel deerinde kendini kutsamaktadr. lk ahlak kavramna da bu yoldan ulamaktadr. ok iyi bilincindedir ki, klan toplul u- u olmazsa yaam srdrlemez. O halde toplumsal varlklar kutsaldr veen yce deer olarak sembolletirip tapnlmaldr. Din inancnn gc de bukaynaktan gelmektedir. Din ilk toplumsal bilin formu oluyor. Ahlakla b-tnlkldr. Bilinten giderek kat bir inanca dnyor. Artk toplum bi-linci din formunun gelitirilmesi biiminde olacaktr. Din bu zelliiyle to p-lumun ilk temel hafzas, kkl gelenei ve ahlakn kaynadr. Klan topl u-mu pratiiyle ne kadar bilin gelitirse, bunu hep toteme, dolaysyla kendi

yeteneine balam oluyor. Simgesel olarak totem gereinde ise, insantopluluunun giderek baarl olmas srekli kutsamay da beraberinde get i-riyor. Kutsama kutsaln, kutsallk ise toplumun gc oluyor.

Klan ilk demokrasi rnei ve politika merkezi olarak grmek, deerlen-dirmek yanl deildir. Gerek nfus azl, gerekse de retim tekniindeki za-yflk klan ortak hareket etmeye zorlar. Bu hem retimde hem savunmada hemde yer deitirmede byledir. Bu yzden klan demokrasisi dorudan demokr a-sidir. Daha dorusu klan demokrasisi onlarn yaam tarzdr. Klann ortak yak-lam olmadan herhangi bir eyleme geme yoktur. Klann bu ortak yaam

gereklii, deerlendirme ve kararlarn ortaklaa gelimesi, klan toplumunuayn zamanda politik toplum klmaktadr. Engels, Ailenin-zel Mlkiyetin veDevletin Kkeni adl yaptnda:Her gens, kendi saem (bar zamannda ef) ve efini (askeri komutan) seer. Saem'in gens iinden seilmi olmas gerekirdi ve buradaki grevleri soydan gemeydi (hrditaire); u anlamda ki, grevin boalmas halinde, hemen yeni bir saem seilmeliydi; askeri komutan, gensin dndan da seilebilirdi ve bir zaman iin hi olmasa da olurdu. Bir nceki saemin olu asla saem seilmezdi.


39/312


39

Gens, istedii zaman, saemi ve askeri efi grevinden alr. Bu i de er-keklerle kadnlarn btn tarafndan kararlatrlr. Grevden alnan byk-

ler, artk br insanlar gibi, basit savalar haline gelirler. Gensin bir konseyi, kadn-erkek, herkesin oy hakkna sahip bulunduu,btn ergin gens yelerinden kurulu demokratik bir meclisi vardr. Saemlerive askeri efleri bu konsey seer, bu konsey grevden alrd; br iman kor u- yucular iin de durum aynyd Engelsin de belirttii gibi klan bu zelli-iyle en demokratik ve politik toplum olmuyor mu? Bugn demokrasinin bei-i, anavatan olarak gsterilen lkelerde bile bylesine bir demok rasi ve poli-tiklemenin olmad aikrdr.

Engels, klana byk bir hayranlkla bakar. Onun yapsndakikomnaliteyi ne karr.Ve btn safl ve yalnlyla, bu gentilice rgt-lenme, ne hayranla deer bir yaplamadr! Askersiz, jandarmasz, pol issiz, soylular snf yok, ne kral, ne hkmet, ne vali, ne yarg, hapissiz, davasz,her ey dzenli bir biimde gider. Btn kavgalar, btn ekimeler, ilgili kim- selerin topluluu, gens ya da airet ya da kendi aralarnda eitli gensler tar a- fndan bir sonuca balanr. Kamusal ilerin gnmzdekilerden ok daha b- yk sayda olmalarna karn ev ekonomisi, bir dizi aile iinde ortaklaa vekomnisttir (komndr); toprak, airetin mlkiyetindedir: Bizim geni ve kar-

mak ynetim aygtmza hibir gereksinme duyulmamtr. Her eyi ilgililer kararlatrr ve ou durumda, yzlerce yllk bir tre, her eyi nceden dzen-ler. Yoksul ve gereksinenler bulunamaz komnist ev ekonomisi ve gens, ya -llar, hastalar, sava sakatlar karsndaki grevlerini bilir. Herkes eit vezgrdr kadnlar dahil

Engelsin byk hayranlkla anlatt bu zelliklerinden dolay klan top-lumsalln afa, demokrasinin kk hcresi olarak deerlendirmek gereidaha iyi izah eder.

Zihniyetin hangi aamada olutuu klan toplumsall asndan hl ay-

dnlatlamam olan temel bir husustur. Tarih boyunca, bata mitoloji, din,felsefe, bilim ve tm dnce ekolleri bunun zerinde durmulardr. Felsefede-ki materyalist, idealist ayrmas bunun ifadesidir. Bu konuyu nder Apodanyapacamz uzunca bir alntyla noktalayalm.

Bu kadar doal eitlilik ancak byk bir zek ve zgrlk tercihi y-le mmkn olabilir. Kaba, cansz maddeden nasl bu kadar bitki, iek, canlve insan zeks treyebilir? Her ne kadar canl metabolizmas molekler temelde olumaktadr denilse de molekllerin atom ve atomlarn parack, paracklarn dalga- parack dzeni ve tesinde olup bitenler izah edilme-


40/312


40

dike, doal eitlilii yetkin izah edebilmemiz mmkn grnmemektedir. Ayn zmleme tarzn kozmosa ilikin de yrtebiliriz. Evrenin bykl-

nn son snrlarnda (eer varsa) olup bitenler de kuantum alannda kiolup bitenlere benzemektedir. Burada karmza canl bir evren anlay k-maktadr. Evrenin kendisi zihni ve maddesi ile bir canl varlk olamaz m? Kozmolojide gittike tartlacak bir sorudur bu.

Kuantumla kozmosun orta yerinde duran insana da mikro kozmos d i- yoruz. kan sonu udur: Her iki evreni, kuantumu ve kozmosu anlamak istiyorsan insan z! Gerekten insan tm alglamal arn znesidir. Ne kadar bilgimiz varsa insan rndr. Kuantumdan kozmosa kadar tm alanlarnbilgisi insanlarca gelitirilmitir. Esas incelenmesi gereken, insann alglamasrecidir. Bu bir anlamda evrenin imdiye kadar llebilen yaklak 20

milyar y llk evrim tarihidir. nsan gerekten bir mikro kozmostur. nkonda kuantum dzeni ilemektedir. Atomalt parack ve dalgalar dan en gelimi DNA molekllerine kadar maddenin geliim tarihini grmekteyiz. laveten bitki ve hayvanlarn en alt evresinden insana kadar tm geliimsrelerinin tarihini de grmek mmkndr. Bilimsel olarak net grlme k-tedir ki, insan cenini biyolojinin tm geliim evrelerini tekrarlayarak by-mektedir. Daha sonrasn toplum, evrim tamamlamaktadr. Toplumsal evri m-

le de bil im bugnk seviyeye ulaabilmektedir. Dolaysyla insann evreninbir zeti olduu bilimsel bir yargdr. nsan yorumumuzu daha da gelitirirsek u varsaymlar ileri srebil i-

riz: nsann olutuu tm materyallerin canllk, sezgisellik, zgrlk zelli k-leri olmasayd, tm bu zelliklerin toplu ifadesi olarak insan canll, sezgisi ve zgrl de gelimeyecekti. Olmayan bir eyden yeni bir ey do maz. Butespit cansz madde anlaymz rtmektedir. phesiz insan tr bir o r-

ganizasyon ve toplum ol madan, bilgili varlk gelimez. Ama bu organizasyonve toplumda rol oynayan materyalin bilgisel, sezgisel, anlamsal, zgrlksel

zellikleri olmadan da bilginin vcut bulamayaca anlalr bir husustur.znde bir ey yoksa neden yaratlsn? Bu deerlendirme ne tam d do a-dan basit bir yansmann, ne de insann Descartesvari bir dnceciliinsonucu bilgilendii yorumunu gereki klyor. Doruya daha yakn gr,kozmos ve kuantum evrenindeki oluum zelliklerinin insanda da yaand-dr. Tabii kendi zgnl temelinde bu yasalar ilemektedir. Evrenler i n-sanda dile gelmektedir. kan sonu, evrenin yetkin kavran insann yetkinkavranndan geer. Felsefede ok nl kendini bil yargs bu gerei dile getirmektedir. Kendini bilme tm bilmelerin temelidir. Kendini bilmeden


41/312


41

edinilecek tm dier bilmeler bir saplant olmaktan teye gidemeyecektir. Bunedenle de insan toplumunda kendini bilmeden ortaya kan tm kurum ve

davranlarn sapkn, arpk bir role brnmesi kanlmazdr. nsann kendi bilgis ine dayanmayan bilginin yol at tm toplumsal sistemlerin anormal,elikili, kanl, smrl karakteri bu saplantl bilgiden ileri gelmekte dir. Ohalde insan toplumunun kabul edilebilir doal gelime sreci insann kend i-ne zg bilgisinden kaynaklanmal derken, en temel evrensel, dolaysylatoplumsal kuraldan bahsetmi oluyoruz.

Bu varsaym temelinde doal toplumdaki insan bilgisinin kendi zneilikin yaps hakknda neler sylenebilir? En azndan doal toplumdaki insan, kendisini birlikte olduu klan yeleriyle bir btn olarak yaatmak kuralna olmazsa olmaz kabilinden baldr. Klann bir yesi dierindenayrcalkl bir yaam dnemez; klan dnda yaam dnemez. Avcl

yapabilir, hatta yamyam lk da yapabilir. Ama tm bunlar klan yaatm akiindir. Klanda yaam kural ya hep ya hi kuraldr. Tm toplumsal veriler klanlarn bu zelliini vurgulamaktadr. Bir ktle ve ahsiyettir. Bireylerinondan ayr bir ahsiyeti ve hkm dnlmyor. Klann nemi, insann ilk ve temel var olma tarz nda yatar. mtiyazsz, snfsz, hiyerarisi olmayan,smr tanmayan toplum biimidir. Milyonlarca yl srmtr. Bundan u

sonu kar: nsan trnn toplum olarak geliimi uzun sre hakimiyet ilikilerine deil, dayanma ilkesine dayanr. Doay barnda byd bir ana olarak hafzasna yerletirir. Kendi aralarnda ve doayla btnlk esastr

Yerli Halklarn Gelimesi: Etnisite

Etnisite, Paleolitik dnemin sonundan, neolitik dnemin sonuna kadar geen srete hakim olan toplumsal formdur. Neolitik dnemden sonra snfa

dayal yeni bir toplumsal form baat olarak gelise de etnisite, yok olmam,toplumun derinliklerinde gerileyerek de olsa varln srdrmtr. Thomas Hylland Eriksen Etnisite ve Milliyetilik adl almasnda

etnisit e kavramnn kkeni ve etimolojisine ilikin arpc belirlemelerde bulu-nur. Etnisite terimi ilk defa 1975 ylnda Amerikal sosyolog David Riesmantarafndan kullanlmtr. Buna ramen etnisite kavram ok daha eskilere da-yanr. Etnisite Yunanca ethnos kavramndan geliyor. Bu da ethnikosdangelir. Yani kafir ve pagan olup, Atina sitelerinden olmayanlar, dardan gelen-leri tarif etmek iin kullanlmtr. Zamanla halk anlamnda da kullanlmtr.


42/312


42

Fakat tm siyasal kavramlarda olduu gibi etnisite de kelime anlamnn dndaolduka geni anlamlarda kullanlmaktadr. Bu duruma daha iyi aklk getir-

mek veya farkn belirtmek iin, Marksn proletarya iin yapt kendiliin-den snftan kendisi iin snf deyimi dn alnarak aklanmaktadr. nsa-nn toplumsallamasna veya kltrel bir varlk olarak gelimesine tekableden etnisite, doal olandr ve kendiliindendir. Ancak siyasal ve politik amalar devreye girdiinde, etnisitenin bu durumu deiir ve kendiliindendurumu kendisi iine yerini brakr. Bu durum, insanln geliiminin doalsonucu olmad gibi suni ve yapay olduu iin daha sonra milliyetilik eklin-de tezahr edecek olan toplumsal hastaln reym hali anlamna gelir. Buanlamda toplumsal gelimenin bir sonucu olan ve kendiliinden olan etnisite,alt toplumun formu olurken, mdahalelerle yaratlan yapay ve kendisi iin olanetnisite ise snfl uygarln, giderek egemenlerin formu olur. Siyasal ve top-lumsal mcadele yrtenlerin etnisitenin bu iki anlamn mutlaka gz nnde bulundurmalar gerekir.

Biz bu almamzda her iki anlama da deinmekle birlikte, toplumsal vekltrel gelimenin doal bir sonucu olan ve kendiliinden olan etnisiteyi esasalacaz.

nsanlk milyonlarca yl nce kendisine en yakn primattan k opup toplu

yaamaya balamtr. Yaklak be yz bin yldr da atei kullanmaktadr.Buna ramen toplumsal ve kltrel gelimesi ok yava olmutur. Bunlar son30 bin ylda ya da son 15 bin ylda yarattklarnn yannda ok zayftr. Bugeliimin temel nedeni, insann zihniyetindeki geliim ve avadanlk retimin-deki becerisidir.

Jeoloji biliminin verilerine gre bundan 30 bin yl nceleri dnyadaWrm buzul dnemi denilen son buzul dnemi egemendir

Milliyetçilik - Bir Uygarlık Hastalığı - Sinan Şahin KANDİL

Documents

Transcript of Milliyetçilik - Bir Uygarlık Hastalığı - Sinan Şahin KANDİL