Mikromaliyyə institutlarının fəaliyyətinin qiymətləndirlməsi

Rumıniya təcrübəsi

1

Hansı qiymətləndirmə göstəriciləri?

Avropa Komissiyası tərəfindən maliyyələşdirilən layihə:

“Mikromaliyyə vasitəsilə ekslüzivlikdən inklüzivliyə doğru: Şərqdən Qərbə və Qərbdən Şərqə öyrənmə”

İcra edilib:•Mərkəzi və Şərqi Avropa və MDB üzrə Mikromaliyyə mərkəzi tərəfindən (MFC), • Avropa Mikromaliyyə şəbəkəsi (EMN) və • İcma İnkişafı üzrə Maliyyə Assosiasiyası tərəfindən(cdfa)

2

Məqsəd:Şərqi və Qərbi Avropada MMİ-lərin qiymətləndirilməsi üçün əsas maliyyə və sosial göstəricilərin vahid mənbəyini müəyyən edin Nəticə:Müxtəlif iqtisadi və siyasi mühitlərdə fəaliyyət göstərən müxtəlif MMİ-lərin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsində onların müvafiqliyi və səmərəliliyinə əsaslanmış göstəricilər sırası seçilmişdir.

3

• Kapital ayırmalarında sağlam qərarlar qəbul etmək və fəaliyyət zamanı lazımi diqqət göstərməklə vaxta qənaət

• İnformasiya assimetriyalarını azaltmaq (həqiqi risklərlə münasibətdə ehtimal edilən risklər)

• Tərəfdaşlarının fəaliyyətinə səmərəli tərzdə monitorinq etmək

Xarici tərəfdaşlar üçün

8

• Yeni maliyyə mənbələrini cəlb etmək

• Xarici tərəfdaşlara daha şəffaf görünmək (hazırkı və potensial partnyorlar), fəallıq, inam və etibarın artırılması yolu ilə

• Fəaliyyəti yaxşılaşdırmaq

• Fəaliyyəti oxşar insitutların fəaliyyəti ilə müqayisə etmək və fəaliyyət hədəflərini müəyyən etmək

MMİ-ları üçün

9

Sənaye üçün

• Şəffaflığı artırmaq

• Sənaye fəaliyyəti standartlarını yaratmaq

• Yaranmaqda olan mikromaliyyə sektoruna kapital axınını artırmaq

• Sənaye liderlərinin qiymətləndirilməsini tənzimləmək

• Sınanmış praktika yaratmaq və təyin etmək

10

Konkret nümunə:

Rumıniyanın Mikro maliyyə sektorunun qiymətləndirilməsi

2005 – 2006 - 2007

11

Sektorun qiymətləndirilməsi tapşırığı

Addımlar:Məlumatlandırma

İnandırma

Texniki yardım

Birləşdirmə və redaktə Təbliğ etmə

12

13

ÜDM adambaşına: 5700 €

35% Av. EU25Orta ÜDM artımı/il: 6- 5%KOM sayı /1000 sakinə :

22,6ÜDM-ə KOM-ın

töhfəsi:70%İşsizlik faizi: 5%Orta inflyasiya : 7%21.5M sakinə45% kənd əhalisiQeyri-rəsmi sektor:20-22% ÜDM

Rumıniya (2007)

Avropa Birliyi - Rumıniya

13

Hüquqi Baza Mikro maliyyə şirkətləri haqqında Qanun 240/iyul 2005,

inkişaf etməkdə və məhsulları və dəstək xidmətləri portfelinin genişləndirilməsində MMİ-lərə əlverişli mühit yaratdı.

Kredit İttifaqları haqqında Qanun (Kİ)mo.122/1996; 135/2003 və 186/2004, kredit ittifaqı sektorunu tənzimləyir, əmanətləri qadağan edir, lakin Kİ portfelinin əsas mənbəyi kimi üzv abunələrin istifadəsinə imkan yaradır.

Hökumət Təlimatı 28, yanvar 2006, maliyyə stabilliyini təmin etmək və saxlamaq üçün kreditlərin verilməsində qeyri-bank maliyyə institutlarını şərtlərini tənzimləyir.

Rumıniyanın Milli Bankı bütün Qeyri-Bank Maliyyə İnstitutları üçün nəzarət orqanıdır (NBMFIs): İcarə, Girov, Kredit İttifaqları, mikro maliyyə şirkətləri daxil olmaqla.

1414

Missiya, hədəflənmiş bazar- müştərilər, əhatə olunmayan tələbat

• Sosial yönümlü MMİ-lər- Kredit İttifaqları (Kİ)– Fermerlər, yeniyetmələr; azlıq qrupunun sahibkarları, fərdi

şəxslər.

• Sosial və kommersiya yönümlü MMİ-ları – Kİ-lər– Şəhər, yarı-şəhər və kənd ərazilərində yerləşən qeyri-

bank sahibkarları və mikro şirkətlər, fərdi şəxslər

• Kommersiya yönümlü MMİ-lər– Xidmət almayan sahibkarlar, fərdi şəxslər.

KOM sektorunun hesablanmış əhatə olunmayan tələbatı (2007):

700 milyon Avro

1515

Rumıniyanın MM sektoru – Seqmentasiya xəritəsi

1616

Rumıniyanın MM sektoru –coğrafi əhatə

1717

Maliyyə xidmətləri portfeli - maliyyə xidmətləri yeni müştərilər üçün; orta hesabla kreditin miqdarı

• Müxtəlif müştərilərə yönəlmiş hər MMİ-nə 4-12 maliyyə xidməti

• Yeni müştərilər və mikro müəssisələrə hədəf: Rumıniyanın Mikrokredit planı - Maliyyəçilər: AB- PHARE; Rumıniya Hökuməti; EBRD- BERD tərəfindən icra olunmuşdur- Büdcə : 80 miolyon avro- Partnyor kredit verən institutlar: 3 MMİ və 1 KOM bankı

• Orta hesabla kredit miqdarı– MMİ - 4000 € – Kİ-lər – 700 €

1818

Ümumi kredit portfeli; Fəal müştərilərin sayı Çıxma ilə münasibətdə qalma faizi

Rumıniya- 2007• Ümumi kredit portfeli

– Ümumi (MMİ+Cus): 556 Mill €– MMİ: 80 Mill €– Kİ: 476 Mill €

• Fəal müştərilən sayı– Ümumi (MMİ + Kİ): 700,000– MMİ: 20,000– Kİ: 680,000

• MMİ-lərin saxlama faizi: 70% (orta)

1919

Kredit vermə metodologiyası; Girov;

• Fərdi kreditlər– Müştərilər: fermerlər, MSME, fərdi şəxslər– girov: əmlakın girov verilməsi ( bina, avadanlıq, maşınlar və sairə)

• Qrup zəmanəti ilə fərdi kreditlər– Müştərilər: fermerlər, fərdi şəxslər– girov: yoxdur/portfel sığrtası

• Biznes xidmətləri təşkilatları/birlikləri vasitəsilə fərdi kreditlər– Müştərilər: MSME– Girov: əmlak girovu (bina, avadanlıq, maşınlar və sairə)

2020

Portfelin keyfiyyət göstəriciləri: 30 və 90 gündə nominal dəyər və silinmə əmsalı.

Rumıniya• 30 gün üçün risk portfeli:

3%

• 90 gün üçün risk portfeli: 1.7%

• Silinmə əmsalı: 0.4%

• Yenidən maliyyələşmə / yenidən strukturlaşdırılmış əmsal: 1.5%

21

Məsrəf strukturu ( % gəlir) - RumıniyaGəlir

100%Kredit portfelinə faiz

61%Ödəniş və komisyon 14%Digər gəlirlər 25%Xərclər

70%Kapital xərci 22%Əməliyyat xərci

45%Kadr xərci

22%İnzibati xərclər

23% Kredit itkisi xərci 3%

Xalis əməliyyat gəliri 30%

22

Gəlirlilik və dayanıqlıq Əsas göstəricilər: OSS and FSS

23

Əməliyyat dayanıqlığı (2007) : 120%Maliyyə dayanıqlığı ( 2007): 114%

Rumıniya: Mikro və kiçik müəssisələr

MM tərəfindən seçilmiş müştərilərə verilən kreditin təsiri

24

Pespektivlər və Çətinliklər

KOMMERSİYALAŞDIRMA

Demək olar ki, bütün orta və iri MMİ-larının strategiyasıdır

Sosial Missiyalarının saxlanılması isə ÇƏTİNLİKDİR.

25

MM sektorunun inkişaf trendləri

Kommersiyalaşma strategiyası baxımından MMİ-lər aşağıdakılara diqqəti yönəldirlər:– Xüsusilə əməliyyat və maliyyə dayanıqlığı olmaqla

əməliyyat göstəricilərinin yaxşılaşdırılması. – Portfel kreditində artım, kapitalda artım və

investorlar və bankdan borclar.– Müştərilərə təklif edilən maliyyə məhsullarının

müxtəlifləşdirilməsi: mikro müəssisələr və fərdi sahibkarlar; istehlakçı kreditləri (fərdi şəxslər)

26

Nəticələr və öyrənilmiş təcrübələr

Faydalı vasitədir:• özünü qiymətləndirmə və idarəetmə üçün• MM sektorunun inkişafı və lobbiçilik üçün

Faydalı ola bilər:• AB daxilində sənaye mövqeyi üçün• AB daxil olmaqla müxtəlif mənbələrdən maliyyə

MM üçün struktur vəsaitlər

27

MULTUMESC !

Maria Doiciu

Eurom Consultancy and Studies SRLmaria.doiciu@eurom-consultancy.ro

www.eurom-consultancy.ro

28