831 APPENDIX. - - 852

mns,.sinefaligalionelaudabimus.Sed et ad Uaecquis-idoneus?Sinedubioqtiifidelisinvenietursuperpaucaquaeaccepitmilitisesuaelempore; ld est, super sen-

•sus, super actus, el super appetilussubs , quossus-

cepit regendos,tit in his prohelurquamfidelissil-Do-

minosuo (Mqlth.xxv, 21). Seiat ergo servusChristivnssttum possidere in sanctificaiioneet honore (IThess.iv, 4); et glorificetelpdrtelDeum in corporesuo (lCor. vi, 20) : sectetur pacem (Hebr. xn, 14),Amen. . '__

\ ] .ADMONITIO

IN SUBSEQUENTEM LIBRUM DE AMICITIA.

. Opusculumest AelrediRhievallensisin Anglia Abbatis,dialogi forma conscriplum,.et tres in.Iibros ab

ipso digestum; quod quideminler alia ejus opera prelo edita sincerumexliibelur et integrum, liicvero in

epilomencontrnctumest ab homine otioso, qui nqn modo sfilumauctoris ac methodumnon servavit, sed

«jus quoqudsententias mutavitpassimet insignitervitiavil. Namea interdumquseAelredusex-interloculoris

persona q.uaerendpproponit, mox a se vel explicanda vel refellenda; "proferunturhic absolute, et contra

ipsitismenieinasseruntur. Sie, exemplicausa, in finecapilisprimi, quod cilata Tullii sententiasuUjicituf,'

<Quis huicgentili forlemcharilalis affectumbenevolentiaequeoperumexpressit? i apudAelredurneo pacto-

posilumest, utjnlerloculor dicat, « Chariiatisvel benevolenliaenomiiiequid ellmicus ille signiflcarevo!ui%_ non video; _ tum Aelredus ipse respondeat, i Forte nomine cliaritalis,- menlis affectum; beiievolerili_e

« vero, operisexpressiteffectum._-Etin capitequarto illud, _Sedmultiabutuntttr sapientia, » adeo alienum

eslaUAelredi doctrina, ut ipse(conlra, nullum sapientia abuti, .diserle ac prseclareprobet. MeiiusAelredo

usus est ipsiusprope sequalisPetrus Rlesensis,in suo de AmiciliacUrislianatractatu, qui Cassiodordadseri-

ptus aliquandofuit. In huncille traelatum iranstulit ex Aelredilibrisnon pauca, taciloquideniipsiusnomino,

sed tamen luculenla in Prologoladmonitioneconsiliunifactumquesuum professushis verbis: . De diversis,

t inquit, scriptoribusquasi floresexcipiens,ul mellificaremmibi, plurium tamveternni, quamtnodernorum

-<sentenliasde amicitiaet dilectioneDeiac proximiin ununicompendiosseJectionisinvolucrumcoarciavi.>

l.eque silentioprsetereundumest, locum a Petro BlesensilaudalonominalimAugustinocitalum in cap. 8,

ribnsuUscquentislibri de Amicitia, uii ad oramlibri in Pelri Blesensis-posireniaediiionemalenolatur, sed

esse libri, quarti Confessionum,cap. 8. Conlulimussingula verba cumgenriinisac sincerisAelfedilibris, et

ulii aliquidniulaturiiautdepravatum,arinolare sategimus.

DE AMICITIA

LIBERVNUS.

GAPUTPRIMUM.Libri hujus scribendioccasio.tum essemadbucpuer in seholis, et sociorummeo-ruin me gratia plurimum delectaret, inler mores et.vilia quibus illa.aetasperielitarijsolet,,toia se mensmea dedit-affeclui, el devovilIamori :,ita ril nihil

. mihi dulcius, nibil jucundius,' nibil utiiius, qttamamari et amare videretur. Itaqueinter diversosamo-

res el -amiciliasfluciuans,"rapiebalur animus huc

atque illuc; et verseamiciliselegem ignorans,ejussccpesimilitudinefalleUniur.Tandeni venit milii innianus liber quem.de AinicitiajTnlliussefipsil, quistalim mihi 'et-sententiaranigravilate ntilis, et elo-

'quenlia. suaviialedulcisnppnrebal. El licet nec adillud amiciliEegenus me videbam idoneum,-gralula-bar tnmen (piamdamme amicitiaeforiuulamrepe-

"risse, ad qtiam animi tnei1 el nffectioimmvaleremrevocare discursus. Cum vero plncuil-bonoDomino

. ineo corrigere devium, elisumerigere, salubri con-taclu inundareleprosum,relicia spe sceculi,ingres- .sus' snmmonasterium• et slatimlegendissacrisLil-teris operam dedi, ubi mellifluumChrisli nomenineuin sibi lolum"vindicavitaffectum(a) : ita quodisiliilaliud polestniilii sapidumesse vel lucidum.

GAPUTII. Inter quos sit amicitia vera. Constat

mihi,Tulliumyerseamicifiseignorassevirtutem,eum-ejus priucipiuin flnemqueChristnmpenitusignbra-veril: qui est alplia,el omega, principiuraet finisoninium bonorum. Quid esl amicilia? Tullius ait :Amiciliaesl rerumhumanarumel divinarumcum.bene-voleniiaet charitateconsensus.Quishuicgentiiiforlemcharilatisaffeetum,benevolenliaequeopeiumexpres-sit? Sed haecvera amicitia non potestesse Inter eosqui sine Christo sunt. Abamore, ul mibi videlur,amicusdicilur : abamico,amicitia.Est amor quidamanimajrntionalisaffectusjperquemipsa aliquidcumdesiderioquserit el appelil ad fruendum: per quemet fruilur eo cumquadainsuavitale-interiori,ampJe-ctilur et consefval adeplum. Porro amieusqtiasiamorisvel ipsiusanimicustosdicitur: quoniamami-curameum amorismuttii,vel ipsiusanimi meiopor-iet esse custodem;ul omniaejus seereia fidelisilen-lio servei; quidquid in eb vitiosumviderit, pro vi-ribus caveatel deleat4; cui et gaudenlicongaudeat,ct dolenti condoleai,et omniasua consentiant,qttiaamici sunt; 'Amicitiajgiiur ipsa virlus esl, quaemlisdulcedinisac dilectionisfoedereipsiamicocopulatur,ut unum fiat de pluribus3. Unde ipsam amicitiam

' * ApudAelredttm,amofummeorum.(a) Hucusqueex prologoAelreiJi;deincepsusquead

cap.S, ex primoejuslibro. |

1 ApudAelreoum,cureteltoleret.- ApudAelredum,et omniasuaessesentiatqum.~ApudAelredum,aua ipsianiinicoputaniurel effmuntur

.unumdapluribus.

'&& LIBER DE AMICITIA. m

non inter fortuita vel caduca,sed inter ipsas virlutesquceseternsesunt, eliammundiUujusphilosophicol-Iocarunt.'Unde Salomonin JProterbiis, Omni lem-

porediligitquiamicusesl(Prov.xvn, 17) : manifestedeclaranseamselernam,si vera est. Si aulem desie-rit, nunquamvera fuit. Hocvolo te scire,nunq'uamfuisse amicuni. qui Jaesit eum quem in amicitiamsemelrecepit: nec eum veraeamicitiseguslassedeli-cias, qui vellaesusdesiit diligerequem semelamavit.

-Sedsi arguatur, si tradatur flammis,si cruei affiga-tur, omnitempore diligit qui ainicuscst. UndedicitHieronymus: Amiciliaqumdesinerepotest,nunquamvera fuit, cum amiciiimdeberenl esse,immortales'(Epist.41, ad Ruffin.).Cumtnnta Silinamicitia veraperfeclio, non est inirumquod rari fuerint hi, quosveros amicosantiquitascommendavil.tVix ettim,utail Tuliius,tria velquatuoramicorumparia in totrelrosmculisfamacQttcelebrali(Lib.deAmic.n.lS). nMagnajyJsest, ait quidam,et eliam1ipsecoiwlusmagnusesl.tUnde virluosaemenlisest sublimia semperet ardtiameditari, ut adipiscaturoptata,.vel lucidiusinlelligatel cognoscatoptandn: cumnon parumcredendussitprofecisi-e,qui virluliscognilionedidicil quamlongesit a \irtute. NonnePylades et-Orestes parati iiie- -

runt prolnvieem mori? Sed niajorivirlulis amorepoliebant de quibuslegitur : Mnliitudiniscredeniiumcrat cor mmm, et animauna (Acl.iv, 52). Et sancti

marlyfespro fratribusanimasposuerunt,non peper-cerunt laboribus, non corpbris crticiatibus.rSedmi-runi nori est quod multo plures gremio cbaritalisquamamiciliaeairiplexibusrecipiendos divinasanxitauctoritas, quaenon solumainicos,sed etiam iniilii-cos chariiaiislegeoompleclilur(Matlh.v, 44). Ami--cos solosillosdicimus, quibuscor nostrum, et quid-quid in. illo est, commitlerenon formidamus,illis\icissim nobiseademfidei lege et securiiaie constri-ctis. Falso ergo prseclarum nomen amicifiseassu-munlj inler quosesicoiivenieiiliaviliorum: quoniamqui non amat, aniicusnon cst. Non anteni amat ho-minem, qui diligit iniquitatem: et hic odit animamsuani, et alterius amnre non poleril. Cum vero inlali amiciiia, qtiamvel libidocoinniaculat,vel avari-tia fosdat, vei incestal luxuria, lanta el talis expe-liatur dulcedo; libet conjicerequanlum habeat sua-vilntis illa , quv quanto honesiiorest, tanto est etsecurior; mianlo castior, lanto jucundioi*;quanloliberior, tanto et felicior.

CAPUT111.Amicitialriplex:carnalis,mundialis,spi-rilualiset vera.Amiciiiaiiaquealiacnrnalis,alia mun-dialis, alia spirilualis.Carnalcmcreal vitiorumcon-sensus, mundialemspesquaestnsaccendit:spiritualcminterUonosviice,mortini,studiorumquesiniililudocon-glulinal. Exordium catnalis amicitise ab afieclioneprocedit, qu;cinstar merelricis divaricat pedes suosoinni trnnseunli, sequens aures et oculos suospervariafornicanies: per quoriunadilus usquead.ipsammeniempulchrorumcorporumvel rerum volupiuo-sarum inierlur imago, quibus ad libitumfrui, pulatesse beatum; sed sine sbeio, mintis existimat essejiiciindiim.Tunc mbtn, nulu, verhis, obsequiis ani-mus ab animo eaplivaiur; et~accenditur unus abaltero, et conterminantnr2 in unum, ut iniio foederemiserabili,qnidquidsceleris,quidquidsncriicgiiest,alier agnt et patiaturpro allero : nihilquehac aniici-lia dulcius arbitranlur, vel judieant jiislius, idcmvclleet idein nollesibiexistiinanles amiciti.t'legibusimpcrari-Hseeamicitiajiec-deliUeralionesuscipilur,nec judicio probatur, nec regitur r.uione; sed se--cunduniimpelum nffeetionisper diversa raplaiur:non modum servans, non-dionesiaprocurans, noncommodaincommodaveprospiciens; sed ad omniaineonsiderale,indiscrete, leviier irfimoderateqttepro-grediens. Idcirco quibus agitata furiis a semetipsa

consumitur,eadem Ievitateresolviltir, qua contrahi-lur. Amicilia mundialis,-qu;e rertim vel bnnorumtemporalium cupidinepnrtufitur, seinper est plenafraudis aique fallacise;nihil in ea certum, nihil eon-sians, nihil securum: semper cumforlunamutaltir,et sequiiur marsupium. Unde Salomori dicit: Estamicussecundumtempus,et nonpermanebilin temporetribulalionis( Eccli. vi, 8). Tolle spem qusestus, etstatimdesinet esse amicus.Undequidara : -

Konestpersonie,'sedprosperitalisamicusQuemforfunatenetdulcis,acerbafugat.

Amicitia spiritualis, quam vcrafti dicimus, nonutililatis cujusque.mundialis intuitu, non qualibetexlra nascentecausa, sed ex propriaenaluraedigni-tate, ethumani pectoris,sensu desidernlur; ita utfruclus ejus praemiumquenon sit aliud quam ipsa.Unde Dominus in Evangelio,Posui vos, inquit, utealis, et fruclum afferalis(Joan. xv, 16); id est, utinvicerndiligatis. In ipsa namquevera amicitia iturproficiendo,ei,fructuscapiturpeffeciionisillius dul- ^

cedinem senliendo.Vera'.cliarilasamicitianuncupa-tur, iit omnevitium excludattir. Cum benevolentiadicilur, ipseconsensus 1 amandi^qui cum quadanidulcedine movetur, inleriiisexprimilur.Uhi talis estamicitia, ibi idem velle, et idein uolle; lanto dul-cius, qtianlosincerius; lanto suavius, quanlosacra-titis; ubi sic amanlesnihilpossimtvelle quod dede-ceat, nihil quod expediat nolle. Hanc amiciliam.prudeniia dirigii, justiiia regil, fortiludo custodit,lemperanlia m.oderatur.- CAPUTIV. Amiciiiworigo et progressus.Amici-

liseprimum, ut mihi videtur, ipsa naiura humanis"mentibusimpressitaffectum,deindeexperientiaaiixit,postremolegisauctoritasordinavit.Deusenimsumme-jiolens, et summeUonus,sibi est ipsi sufficiens,quibonorumnoslrorumnon egel; volnitnt omhescrea-turas suas pax componerbt, et uniret societas. Ita

v

natnra mentibushumanisab jpsoexordioamicitiajetcharilatis impressit affectum,queni interiorum mo-rum sensus2amandiquodamguslusuavitalisadauxit.Manifesiumest amicitiam naturalemesse sicut vir-

'

tulem, sicut sapientiamet caeterasvirtuies.Sed multiabutuntur sapienlia, qui pro ca aliquidinde susci-.piunt, vel qui eam' vendunt: sic aliquimnle ulunlhramicilia, qul pro ea aliquidappetunt, vel cumea.

CAPUTV. Deaniiciiiwfruclibus.(a) Quidulilitalisliabeat, cum iri rebus Uumanisnihil sanctiusappeta-tur, nihilquKraturutilius,nihil diffieiliusinveniatur,-

'

nihil experiatur dulcius, nihil fruetuosiusteneatur?Habet enim fructumvitse prcesentiset futurae: ipsaenira omnes virtutes sua condit suavltale,vilia.suavirlute confodit;adversalemperat,componitprospe-ra :ila ul sine amicoinler morlalesniliil fere possit -

essejucuiidum; et homobeslicecomparetuf,non ha-bens qui secumcollseteturin rebus secundis,in tri-siibuscontristetur; cui evaporet, si quid moleslummens conceperit; cui communicei,si quidprscterso-littiui sublimevel livosum3accesserit. Vmsoli, quia

' cumceciderit,nonhabetsubleVanlemse (Eccte.iv, 10).Solusomninoesl, qui sine ariiicoesl. -Alqusefelici-tas, quaesecuritas, quaejucundilasest-, liabere cum

quo cequeaudeas loqui, ut.ttbi; cui eonfilerinon ti-

meas,si qtiiddeliqueris; cui non erubescasrevelare,in spiritualiUussi quid profeceris; cui cordis tuiomnia'secrela commiltas, et coinmendesconsilia?

Quid igitnrjucundius, quamita unire ani.mum*alte-

rius, ct untimeflicer'.dc duobus, ut nullajactantiaJimealur, nulla formidetur suspicio; nec correptusalter ab aJterodoleat; nec laudantem alteralteruraadulalionis notet vel argual? Atnicus, ait Sapieris,

1 Aelredus:Magnarumremm,aitqmdam,etiafh.4 Aelredus,conflanlur.

* Aelredus,sensus.- ApudAelredum,inleriormox^sensus.~Aelredus,luminosum.,1 ApudAelredutn,animo. . . -

\a) ExAelredilibrosecundo. ..._._, ...- -

?S5 APPENDIX. 856,

vicdicamenlumest mlx (Eccli.vi, 16).Noncnimvali-

dior vel cfficacio est vulneribusnostrisipediciria,,quamhaberequi omni incorhmodooccurrai compa-tiens, omnicommodooccurrat cnngratulans;nt jnn-clis.suisliumeris,onera stia invieemtolercnl,et quod

untisquisqueproprianilevius,quaniamiciporlet* in-

jurjanri Amicitiaergo sepundas|res facit splendiiiib-res",'radversas.partienscomriiunicansqnereddii leyio-

'

rcs."Nnmet philosophisetinmplacuii.Nbnaqua,iiq'nsole, rionignepluribus locisutimur, quam amico;inomnijiclu;-ifiomnistudio, in cerlis, in dubiis,in quo-libel eventu, in lortuna"qualibet.insecrelo,in publi-'cp-1npmniconsultatione,doroiibrisque, ubiqueami-

cii,ia'grata,amicus;iiecessarius,jitilisgraiiareperitui*.t QiiOGircaamici, ait Tulljus, el absentesadsurilsibi,ot egeriles nbundai.it,-.el,jmbecillesvalent: et, qubddifficiljjisesldiclti,moriuivivtintn(CicerodeAmiciiia,ii. 25).Jgitur,amicitia est divilibus,proeleemosyna'5,

pxBulibuspro,patria, pauperiljuspro censti, segrotis.pro nie(Jicin.n,jnortuis pro viia, sanis pro gratiaj im-

lieci.Uibiisprp yirlule, robustis pro praemio.Tantus

cnim ainicps,bonor,,meraoria, laus, desideriumque

pn'scquilur-,ul.et eorumvita laudabilis,et mbrspre-tif->vajndiceliir :-el quo.dhis .omnibusexcelsius,qi.ii-dam gnidus esi amiciliaviciriusperfeclibniqtisein

i)ci dilectibne.el cogilaiione* consistit, ut honioex

«imipohominis Dei efficiaturaniicus. In Evangelio:

Jgm.nondicamyosservos,sedqmicosmeos(Joan. xv,

'15).In.ainiciiiaipiippenihjl irihbnesiumest, jiihil fi-

clum, liijiilsjmulaium: et quidquifle.^i,id sanctumet-vbluniariumef verum est; et Jioc ipsum cliariiatis

proprium esl. In, amicilia conjungunlurhpnestasct

suhvitas, jyefitasei jucunditas, dulccdoflvoliinlas,

affecius4ei"actus. Quaeomniaa Chrisioiiichoaiiiur,

ppr Chrislum.piomovenluf,5n ChristtTperficiunlur.jiaque^aroicusinspiritu CUrisiiadhserens.aiiiico,efft-

cjturcumjpocqr.iinumet animaiuua: el sic peramo-

Tis.cantica,,gradu?ad Cbristi coiiscendensamicitiam,rinus-cttineospiritus efficiiurin oscnjbuno,Qsculeiur

_7tf,Tiiquit,oscutomissui(Cant.i, 1).^.GAPIJTVJ.,-Oscy/i«)jcorporqlequandoadhibendum.

Dscuhimspiriluqle.Mstpsculumcouporale,quodini-

pres'sipnqfit laljiqrum, qiio.diiqn est qstendenduiri",nisi .ceilis,cl,.Iibrie.-iiscausis : ut in siginimreconci-

IhfjionJs,qtianclbfiunl airiiciqui fueruiilinimici; in

sigii.umpacjSi,sicut.commupi.caturiin ecclesiainterio-rem pace,m/es;leriorios.culo,.dem.onsirant.In signumdjlectibriisinter.sponsum^etspprisainiiefipermillilur,yel>s'ipulajj *jmicis.posldiutpfnani,!a]jsenliamei por-

rigi.luiijetjSusfipitur.Jn signumjCatUbiicseunitaiis, sic-

ut-flicuinUospessuscipUur:Sed sicut plefiqueaqua,

jgne, ferro,-cibo et aere, qusenaturaiiterbona sunt,

iii,,su3>ci'|idelitatisvel voluptatissateUitium.,abuniri-

.t,ur;,.itaperversi,ei furpes,,ethoc bono sua qupdariimodpJIagiti<.iCpndirenjtunluf,, ipsum osculum,tanta

t.ufpitudinefoedaiites,,utsic osculari niJiil sitaliiid

qujtm adrilerarif Porro osculum spirituale proprjeainiqorumests qui_.ub.una',legeamicitiaetenenlur.

Non eiiim,fit .oris-attactu, sed nieniis affeetu; non

conjunctionclabior.um,sedconnriixtionespiriiuuni,castificanleomniaD.eispirilu, et ex sui participationocoelesieinimmiiientesapofem.Nairiipse bunc sacfa-tissimum inspirat affectum,ut videatur alteri quasiiinaiji.animamUaUer;ein,diversiseprporibus.Tsalmi-

Sta: Ecce.quambonumelquamjucmtdnm,habilarefra-tres in unum(Psal. cxxxu, 1). ^Animasic affeclaad

osCulum.ijnlellectualesuspirat, etcuni maximodcsi-

derio clamans,-Osculelurme osculoorissui : rit jaraterrenis affectiUjis.mitigatis,el omnibusquaede mun-do-stmtcogitalionibusdesidefiisfiuesopilis,in solius

Chiisti delecleiuroseulo,et quiescatamplexu,exsul-tans et dicens,Lwvaejussubcajrilemeq(Cant.u, 6).

CAPUTYII. Amiciliaquid. Ego airiicitiamniliilalitidcreilo (a), quaminter (luos lanlanf volimtnlumsoeielalem, ui uiliil veiitiiniis, qnod aber nolit";sedlanta sii inter,utfbsquein bonismaJisqueeonsensio,,ui noijspecies,non cerisus,nonbonor,non.quidquarnqtibdalierius sit, alteri deriegelufad fr;uenduniprovoluiitatefeiadutenduin': ut unusquisqiieslcut ergase ipsum,sic afficiaiurergaproximum,in omniofficiof t bbsequipqubjl repeiidantvicem,, el fugianiufhorrores. lulef bonosoriri pblesl rimicitia, inter melib-yes prolieere, cqnsuiiiinari autein iiiicf perfeclbs.Q.iamdjpeniinquemquairiin-2's'iudionialunidelectai,et iiijionesialiouestispraeponit,eiei yoJuplaEgraiiorest'puriinte, temerilas-moderatione^_'adulalincorre-plione; qubmodbad amieiliatiieum fasest aspirare,cum ortus ejus ex viriutisopiiiibneprqcedil?Foedusest anior, nec iimicitisonominedigrius,quo iurpeali.qtiidab'amicoexigilur: quodriecesseest eumfacei'e,quinecduriiviliis aut sopitis.autdepressis,ad "quceli-bet illieila vel illicitur,vel cbnipeliilur.NuIIapeccatiestexcusalio, siamici causapeccayeris.Jbriadabqub-

, que aniicus"Amhionsaltibriusproiiibuisselincesturp,qtjam'quod3

polifclur ojilato, pfsebuisselcbisilipm(II Reg. xiu, h), Nos bonuin Uomiriemdicimus, qiiisobrie el jusleel pie.viyitiriJioesseculo,riihila quo-libet inhonestuinpetit, nec rogatus ,pfa_stat: interlales oriri |)o.tesjet cpnservariamicilia., ., '.

CAPUTVlllf Amicitiwsunlet nmvilAnideoabnuen-da. Quidaradicunt cavendamesse,amiciliam, remplenanisollicitudiriisatque cufarum, nec tiinorisva-cuam, et multisbUrioxiiimdolofiUus,niliilque.diffici-Uus quam custodire usque adfexlremumdiem.gic *

judicant cum Tullio amare, -ut pbssint odire cumyeliiit: sic placet amare Uodie,ut cras .oderirit: sieamierisesse, ut iiulli sil fldus, nunc laudans, nuncvituperans,nuncUlandiens,riuncmordens; Uodiepa-ratus ad bscula, ci-asad opproUria.AniofIjSliumle-vissimarecedit offensa.DehisTullius; <Solem, in-quit, e mundolollere videniur,qui amicitiaind^yilalollunt; qua nihila DeomeliusUabemus,nihil jucuri-dius_(DeAmickia,n.47). Qualissapieniiaesfamici-tiamdeieslari, nt sollicitudiuenrcaveas,curis.careas,exuaristimore?quandovirlusnullasine soIUeiludine,aut.prudentiaconira errbres, vel temperanliaconiralibidines, vel justitia conlra malitiam, aut--Iprtitudocoriiraignayiampugnat.Quisergoiiominuin,maximefldolescenliuni, sine dolore aut;timore lueri pudici-tiam,vel lascivientemrefrenarepolcslaffeclu.m?Stul-tus.fuil Paulus, qui noluil sine5cura et solliekudinevivere, sed ihtuitu charitalis, quam yirtutem niaxi-mamcredidil,infiimabaturcuminfirmis,et cumscan-dalizatisurebatur (IICor.xi, 28 et29)?Sedettristitiaiili erat ,"et conlinuusdolorcordi ejus pfo.fratribussuis secundumcarnem(Rom.ix,2). Egoeos nprilamUomiiiesquanvhesliasdixerim,.quisicdicunt essevi-

vendum, ut nulli consolationisint, nulli etiam.oncriveldolori:"quiniUildeleclationisexalteriusUonocon-

«ipiant, nihii amaritudinissua aliisperversilateinfc-:rani, amare nullum, aroaria nullo curantes. - „ .

CAPUTIX.-Amicitiapuerilis.Est.amicitiapuerilis;,quamvaguset lascivienscreat aflectus,sinelatioue,£ine pondere, sine mensura, sine alicujuscommodi

vel incommodiconsideralione.Haecad lempusvehe-

menter afficitet stringit, blandius"allicil.Sedaffectus

sine ralione, motusbestialis est, ad qusequeillicita

pronus. Et -licefamicitiamproinoveal6affectus,JIOB

1 ApudAelredum,onerasua invicemtollerent,nisiquodunusquisquepropriam levius, quatn,amici porlat. '

2 ApudAelredum,gloria."

,| ,', .„ . .

~ ApudAehedum,cognitione.- i

- *Ex Aelredoadditsevoces,veritas,et, affectus.* Aelredus,amorisgradusad . , ,_

1 Aelredus,abutendum.2 Aelredus,ex.~Aelredusquo.* Aelredusaddit,Juf.as; nechabet,cmnTullio.~ AddeexAelredp,aliorum,6Aelr"edus,'pj'iB!JeriJaf.(a) Alitersentitac.creditAelredus.

S37 LIBERDE AMICITIA. 838

est sequendus,ni;i eumratio ducat,et hoiiestaslerh-perot, el fegat justitia. Iu pueris magis^regnattalisaffectus.Affectuslinfuluset inslabiliset impurisniix-t.ussemperamoribns,ab iis quosspiriiualisamor de-Jectatcaveatur; namvcnenum-est.- • --.~ CAPUTX.Amiciliaspiriluatis.Vera.-Amicilimfbns.Amorisorigo.Primordia amiciliaespiritualispriimimintentionishabeaiilpurilalem,;rationis_magisterium,lemperanlia_frenum: et sic suavissimusaccedensaf-fectus, ita profeclosentieturdulcis,ut esse nunquamdesinatordinatus.Quidsil veraamicitia",nondumno-vit, qui aliamvult esse mereedemquam ipsam.Namcuirimullas et magnasutilitates pafiatamicilia fidabonorum, non illam tamen ab istis, sed ab illa islasprocederenonambigimus.Cumin bonis semperpraj-cedat^imicitia',sequaturulilitas": profectonon tam?parla per amicam,'quam amici amor ipse' delectat.Nihilest negandumamico; omniapro eo sustiiiendasunt : et vita corporis ponendaest pro amico, utsanxitdivinaauctoritas(Joan. xv, 13)..

- •

(a) Fonset origoamiciliseamorest: namamorsineaniicitiaesse polest,-amicitia sine amorenunquam.Ainorvero exnatura, aut ex officio,vel ralione sola,vel solo affectu, nonnunquamexutroque simulpro-cedit. -Exnatura, sieutmaterdiligitfllium.Ex o.ficio,quando ex ralione dali et accepli, quodamspecialiaffectuconjungunlur.Ex solarationc, sicul inimicos,non exsponianeamenlisinclifialione,sed ex pra.ce-pti necessilatediligimus(Mallh.v, 44j- JExsoloaffe-clu, quandoaliquisoUea sola, qusecorporis sunl,verbi gratia, pulcbritudinem, fortitudiiiem, facun-

diam, sibi quorumdafiiinclinat affeclurii.Ex j*ationesimulet affectu,quandois quemoUvirlutismeritumralio suadetamandum,morumsuavitate,et vitselau-dandaeflulcedinein allerius influil aiiimum: et sicralio jungiturafleclui,ul amorex ratione castussit,dulcisex affectu.

CAPUTXI. Amicilimfiindamenlutn.Fundamentumamicitise,Deiamoresl, adquemomnia,qusevel amor

suggeritvel affeelus, omniaqusevcl occullealiquisspiritus,vel palamquislibelsuadetaroicus,refeiendasunt. Diligenterinspicienduni,ut quidquidaslruitur,fundamentoconveniat;el quidquidilludexcederede-"

prehendilmyadejus formamrevocandum, el secun-dumejus quaUtatemomnimodamconverienduninonduliites.-' CAP-UTXII.Delectusamici.Neeomnestaraenquosdiligitnus,' in -amicitiamsimt recipiendi; quia necomnessunt ad Uocidonei.Namcuni amictislui con-sors sit artimi, cujusspiritui luum conjungaset ap-plices,'el ita misceas; ut unumfleri velisex duobus,cui le tanquamtihi alteri commitias,cui niUiloecul-

lesx a quo-niliillimeas; primumcerte eligendusest

*juiad:hsecaptus putetur, deinde probandus, et sicdeniumadinitieJidus.Stabilisenimdebet esse amici-tia, et quamdamsclernitalisspeeiemprseferre,semper.perseveransinaffectu; non puerilimodoamicosmu-lare aut laedere.Nemoaulemdelestabilior,quainquiamicum lseserit; nihilque magis animum torquef,quamvel deseri ab amicovel inipugnari3: sed eli-

gendtis^esi,et probandus,-eltolerandus.Qualuorsunt

gradus, quibusad amicitiseperfectioneiiiconscendi-tur: quorumprimusest eleclio; secundus,probatio;tertius, admissio; quartus, rerum divinarumet hu-manarumcumqundamcharitateet benevolenliasum--ma consensio,!Sunt vilia qusedam,-quibus si quisfuerit involulus,nondiu leges amicitisevel jura ser-vabit. Nonenimad amiciliamsunl idonei niinis ira-cundi,instabiies,suspiciosi,verbosi: qusequaluorinelectioneamiei nptanda sunl.Difficileest eum quemsaapeiracundiaeluror exagilat, npn aliquandoinsur-gere in amicum*.Unde-Ecclesiasticus: Est amicusquiodiumei rixamel conviciadenudabit(Eccli. vi, 9).

Noli esseamicushqminiiracundo, nequeambulescumjiiro furioso;nesuinasscandalumanimmtum(Prov.xxn,24, 25). .Suntqtridamex nalurali consper.ioiie-ira-cundi, qui tamenhanc ita comprimereet lemperaresellicitiJ sunt passionem ut in quinque, quibusieste

'

Scriplura amicilia-dissolvitur atque corrumpilur-,nunquamprosiliant; quamvisnonnunquam amicuraserrrione,vel aelu, vel zelonimiooffendant.Talesto-lerandi sunt: et cum nobis.constetdeaffectu-certi-tudo, si quis fueritvelsermonisvel actionisexcessus,/amicoindulgendumest; vel certe sine aliquodolor..,'jucunde insupef,in qtioexcesseritcommbnendiis.'

'

CAPUTXIII. Decausisdissolv'enHmdmicilim>—Qui-convicialurdulem'amico,-dissolvitalnicitiam.Adami-cumsiproduxerit-gladium,nqndesperes; si prdlulerilos trisle, non limeas.Est enim reversioad atnicum.Exceptoconvicio,et improperio,et superbia,et tilysle-rii revela!ione,'.etplagadolosa;in his omnibuseffugietamicus(Eccli.xxn, 33-27). Conviciumqhippe'lseditfamam,charitatemexstinguit.Tanla est enim hojhi-num malilia, ut -quidquid"ira insligante itb-amiCojaculaturafueritin amicum,quasia-secretbrumsuo-rum'3eonseio.si non credatur, verurii lamen esseclametur : multienimsicut propriis laudibus, ila irialiorumvituperalioriibusdelectantur. Quidscelestiusimproperio? quod eliam falsa"iobjectioneinnocentis- faciemmiserandoruboreperfundit. Atsuperbiaquidminusferendum? quaesolumid quod fracta *' amici- -tise subveniendumfuerat,-liumilitatisetcbnfessionis 'excludit remedium, reddensbomihem'audScem-adinjuriam,tumiduinad correptionem.Secretorutufe--velafio, qua nihil est lurpius, nihil exsecrabilius, -nihil amoris vel graticerelinquensinter amicbs, sedomniareplens amaritudine, et indignationis,et odji,atquedolorisfelle cuncia aspergens.Salomon: 'Qnidenudatarcanaamici;perditfidemB. Quidenim infe-liciusilloquiperditfidem,el desperationeIanguescit?Undedenudareamiclarcana,-desperatioesl animmht- .felicis{ld. xxvn;47, 2_).,-Plagadolosa-est-occhltadeiractio; plaga serpentis esl et aspidis~mortifera.Salomon: Si mordeatserpensin' sitentio,-nihil "et>hd-nus habetquioccultedetrahit (Ecele. x, 1£)'.'Quem-cumque in Uis viiiisassiduubiinveneris,•cavendustibi est ille, nec, donecsanetur,-eligendusest. Abju- •reniusconvicia,quorumultorcst Deus.Semei Davidconviciisiropelens,a Salbmoneqccisusest (IIIReg.i,_44-46). InfelixNabalcarmelus Davidservilutem etfugamimproperans,a Dominopercutimeruitet- OG-cidi (Iffieg.xxv, 58).Vitemuset superbiam,«t amicigraliamliumilitatisbencficiopraeveniamus6.0b Uanccausampopulum,'et iirbes filionimAmmoriigladiusDavidel ignisconsumpsit(II jRejf.-x).Amicorumre*-velareseei*eta,saerilegiume^t, quo fldesamittituretanimaecaptivalsedesperaliointporlatur-:ut paiet inAcbitopUelpMilitofe(Id. xvi, 25). Detr.ahere^amico,venenumamicitiaeputemus,qubdMarisesororisMoysicorpuslepra foedavit, et ejectaest extra"castra sex^ "

diebus(Num.xn).CAPUTXIV. Quiminusidoneiad amiciliam.Ca-

vendi sunl etiam instabilesel suspiciosi;•quia cum

fructusamicilia.sitsecurilas, quomodo-7te credis et

commiltisamico, quomodoin ejus bmore aliquapo-terit esse securitas, qui omni•circumferturvento,omni acquiescit consilio, cujus affectus-molli lutocomparatus, diversaset eorjirariastola diepro arbi-trio imprimentissuscipit ef format imagines? Quid'magiscompeiit amicitise, quam paxiettranquillitascordis, cujussemper expersest suspiciosus?Nun-quameniinrequiescit. Sempereum curiositascomi-tatur, quaecontinuossliinulosacuens, inquieludinis

1 Addeex Aelredo,tatisut.8AddehiecumAelredo,utilitas.

- ~ AUas,velseabatnkoimpugnari.(a) ReUquadecerptasuntex Aelredilibrbtertio.

1 Alias,soliti.- Aelredus,eliamsiproduxerit.~SuppleexAelredo,prolatum.* Aelredus,quolaclm.~Addendahicet "mutandaquaedamexAelredo,6 Alias,repetamus- - ; -•*--' AUas,qua.

839 APPENDIX. 840

et perturbationis'"materiassubministrat. Si yideritahiicumsecretiusloquentemcuraaliquo,prodiiionemputabit. Si se benevolumalteri praebueritvel jucun-duhi, ille seminus diligiproclamabit. Si erimcorri-

pueril, odiuminlerpretabitur. Sednec verbosumar-bitror eligendum;quiavir linguosusnon justificabi-tur. Salomon: Videshominemprotnptumad toquen-,dum;,tnagisillo^spemhabetslullus(Prov.xxix, 2U).

CAPUTXV. Quiidonei.Amicitiadissuendu,non

rumpenda.Hic ergo .libi eligendusest in amicum,

qriem non iracundiaefuror inquietet,noninstabilitas

dividat, non conlerat suspicio,nonverbositasa de-

bila-gravitaledissolvat.-Praecipueutileestut eumeli-

gas, qui tuis conveniat moribus,litaccongruatquali-taii. Naminter dispnresmores firmanon potestesseamicitia («) : el ideq. sibj conveniredebet ulriusque•gratia.Muliisuiilqui his passionibusmoventur, sed

superiores inveniuntur : quia iracundiam paticntiacomprimunt, levitalem servala gravilate cohibent,spspiciones diieclionis coniemplalionecompellunt.Quosinamiciiiam-qtiasiextractos*assumendosdixe-

rim, <jni vitiavirtute vinceiiles,lanto secnriuspossi-denlur , quaulo forliuseiiamlenlantibusvitiisresis-tcre copsuerunt. Cavendumesl in ipsa cleclionevel

dileclione,ne nimiscilodiliganius,maximeindignos.Dignisuntaniiciiia,quibusinest causacurdilignntur.

Sedin Uisqui probaii digniquepulanlur,erumpuntsaepevilia, tam in ipsos amicos, qiiam in alienos;

quorumcumad amicosredundal infnmia,talibus estadUibendadiligentia, ut sanentur. Et si impossibileestj-nonslatim rumpendaesl amiciiia,sed dissuen-da : ut ait quidam, J Dissuendcesunt amicilife, non

rumpendseomnino,- (CicerodeAmicilia,n.76). Ami-cilia "selernaest: timie, Omni temporediligit, quiamicusest,(Prov. xvn, 17). Si telaeserit ille quemdiligis, tu tamen diligp.Si lalis fueril ut amicilia re-

trahalur, nunqttamtainen subtrahaturdileclio.-Con-

sulequnntumpoles.saluti,2prospicefamae: nec un-

qiiani amiciiiaeejus prodas secreta, quamvisipse lua

prodiderit.CAPUTXVI.De Imsioneeorumqui diligendisunl.

Qiiinque.illaquae.antescripsimus,convicium,impro-perium,.superbiam,revelaiionemsecretorum,et oc-cultositibrsus deiractipnum3; bis sexlum addimus,si eosqtiidiligendisunt laeserit,et scaiidalimateriam

praebueril,ubjviiiorumipsorumletangitinfamia.Non

enim amor prceponderaredebet religioni,no'n fidei,non cliarilafimultorum,nec saluti. Hocscitoieinler

perfectos sapienter electos et caute probatos, quosvera et spirilualis amicitia copulavil,non posse ve-nire dissldiuiii.Cumrnimamicitia deduobus fecerit

unrim,sicut idquod unumesl, non potesl dividi, sic

el amicitia a se non polest separari. Sedvirlus in

Jiocprobatur, quoddiligila quonondiligitur; hono-rat a quo spernitur; benedicit a quo maledjcitur;benefacitei qui sibimaluminachinatur.. CAPUTXVlIrAd amiciliamquatnor reqiiiruntur.

_VJainicitiamqttatuorperlinerc specialiiervidentur :sciliceldileciioel affectio,securitasel jueundilas. Ad(lileclionem.speciat;cutn UenevolentiaUeneficiorum

. exliiUilio.Ad;iff'eciioricm,inleriorqiisedasiiprocedensdeleclatio. Adsecuritatem,sine limoreel suspicioneomiiium.consiliorumet secrelorunirevelaiio. Adju-

- ciiifdilatem, de omnibusqusecoiilinguril,sivelseta

sint, sivetrislia; de omnibus qtise cogilanlur,"sivenociva sint, sive ulilia; de onmibusquae docenlurvel discuntur, qucedamdulciscl aniica collatio.Ista

-perdii qui solvitamicitiani. •

CAPUTXVIll.In amicoprobqndaquatupr.Qualuorprobanda sunt in amico: fides,Jnteniio, discrelio,

patientia.FideS, ut ei te securecommittas.Inlentio,ut nibilex amiciiianisi Deumetnaiuraie ejus bonumexspectes,-Discretio,ul quidpi'a_standumamico,quidab eo pelendum, in quibuscontristandumpro eo, inquibusamicoeongratulandum,pro quibus eum cor-ripiendum,'modum, lempuset Iocura non ignores.Palientiavero, ne correptus doleaf, ne corripienlemcontemnatvel odiat, ut eumpro amico"quselibetad-vcrsa sustinerenon pigeat.

CAPUTXIX. Fides amiciliw.NiliilUi-amiciliafldeprsestantius,quacipsiusnutrix videturet custos.Ipsase in omniUusadversiset prosperis, laetiset tristibus,

"

jucundis et amaris pr.v.betsequalem: eodernintuensoculoJiumilemet stiblimem,pauperem et divitem,fortemet debilem.Fidelis proprie amicus nihil inamico, quod exlra ejus animum, intuetur: virtulemin propriasede complectens,caeteraomniaquasiex-tra ,eumposita, nec mullum probanssi adsint, neccumabsint requirens. Ipsa tamenfides in prosperislatet, sed eminetin adversis. In necessitateprobaluramicus.Amicidivilismulti(Prov. xiv, 20): sedlilrumveri amicisint, interveniensadversitasprobat. Salo-mon : Omnileniporediligitqui amicusest, el fraler inangusliiscomprobamr(Itl. xvn, 17). Et arguensinfi-delem,dicit: Denspulfidus, el pes lapsus,qui speratsuperinfideliin dieanguslim(Id. xxv, 19).

CAPUTXX. Intentio. Diximuseliam intentionemesse probandam.Stintplerique,quiin rebushumanisnihil noruntboniim,nisi quod temporaliter fructuo-sumsit. Hi aniicossicut bovessuosdiligunt, ex qui-busaliquid boni se-sperant capturos : qui profectogermanaet spiriluali cai-enlnmicitia,propler Deuniet se expelenda;nec in se ipsisnaturale contuenturexemplar, ubi faciledepreliendiiurvis ejus qualissitet quanla, secundum formarnquam sermo divinusprsescripsii, Diliges,inquil, proximumtuum sicuiteipsuin (Matih.xxn, 59). Tuncerit ipse quemdiligisalter lu, si luam ln ipsum transfuderis'cliaritatem.t Nonenim, ut ait Arabrosius, vecligalis est amici-;tia, sedplena decoris,plenagratise»(DeOffic.lib. 5,cap. 21). Virtus esl, non qucestus: quiapecunianonpartui-ilur,sedgrniia; nec licitalionepretiorum,sedconceriaiioneUenevolentiae.Nondebet esse merce-naria, sed gratuiia. Ceriioressunt amiciliaeinopum,quarodiyitum,cum spem lucri sic lollit paupertas,

-ut augeaichariialem.Divitibusplerique assentatoriegraiilicanfur; erga pauperem nemo simulator est :verum est quidquiddefertur pauperi; ejus amicitiainvidiacarel.

CAPGT XXI. Discrelio. Quidam perverse etindiscreteialera amicuinbabere volunt, qualesipsiesse non possunt.Hi sunt qui Ievesamicorumtrans-gressioiiesimpatienterferuni, austere corripiunt, etcarentesdiscretionemagnanegligunt,conlra-quaequemininiase erigunt, confundunt omnia, non Iocumservanles, ubi; non lempus, quando; non personas,quibusquaeliUeivel publicareconveniat;vel-eelare.Circaillum quemeligis, probanda est discretio,neimprovidumvel imprudentemlibi sumas, et liiesquolidianasct jurgia tibi ipse perquiras.Si quis sinediscrelione fuerit, sicut navis, absque guberuaculopro impelusuo insiabilimotusemper ferelur.

CAPtiT XXII. Palienlia. QuidhiM.micoseligendocurandum.Palientiaprobanda est, cum necesseeritarguere quem diligis:'quod aliquandoquasi ex in-dusiria durius fleri oportet, ut sic ejus probelurvelexerceaturtoleranlia.

Nonquandoquein amiciseligendistsedeatcssesol-liciltim,cumUujuslaborisfructussitvitaemedicanien,et-imroortalitaiisfiindamentum.Cavendusestquidamimpelusamoris, qui praecurritjudicium, et probnndiadimilpolestalem.Est proindevifi prudentis, susci-taturohunc refrenareirapetum,poneremodumbene-volenUie;paulatimprocederein affectum,donecjamprobalo se totum del et coiumittatamico. Haecestmagnnfelicitas, quam exspectamusDeooperanleetinlundente, inler se et creaturamsuam, inier ipsos

1 ApudAelredum,exercilatiores2 Adde,ejus.~ApudAelreduminterlocutor: Quwsunt,rogo,illavitia

proquibusamiciliampattlalimdicisesse_solvdndam? CuiAelredus:Quinqueiltaquwantedescripsimus,tnaximeau-temrevelatiosecretorum,etoccultimorsus,gic.

(a) Arabros.Ub.5de off.,cap.21.

841 LIRERDE AMICITIA. 842

graditset ordinesquos elegit, esse lantamamicitiam, et charitatem, ut sic quisque diligat alium sicui se. ipsum; et sicutunusquisquede propria, sic de alte-rius felicitatelaetetur;et ilasingulorum bealitudo;sitomnium, et oinniumbeaiitudinumuniversitassingu-,lorum. Ibijiulla cogitalionumoccultatio, nulla affe-clionumdissimulalio.Haecest vera arnicilia,quseUicincboatur,ibi perficitur; quaeliic esi paucorum,-ibi

,'omnium,ubiomnesboni. Hicest necessaria"proba-tio, ubi est snpientiumet stultorumcoriimixlio.

CAPUTXXIII. Non pariteradmitlendiomnes.Ple-

.rosque omni affecitt amplectimur, quos tamen adamicitisesecreta non admittimus,necad consiUorumrevelalionem".InEvangelioChristusdediscipulissuis,quosde servisamicbsfeeit, ait: Jam"nori dicamvos

servos,sedaiiiicos(Joan. xv,T5). Ambrosius': Dedit

fonriam'ainicitimquamsequamur,ut amici faciamus-voluntalem,el aperiamussecfetanostrailli quwcumque(inpeclofehabemus,et iliiusarcananonignoremus(DeOffic.lip. 5, cap.21). Nibil enim occultatamicus: siverusest, effunditanimum suura, sicut effundebat

"mysteriaTatfis suiDbminusnoster Jesus Christus.CAPUTXXIV. Decultuamicitim.Qriemadmodum

amicilia slt colenda, videamus."Firmamenlumergosiabilitalisef.coiislantiaein amiciiia est fides :_nihilenim est stabile quodinlidumest. Nonfidumpotestessemultiplexingeniumetloffuosum : neqtiequi rioneisdemrebusmoventur,nee eisdemcoiisentiunt,sta-bilis esse"possunt amiciiiseaut lidei. Praeomnibuscavenda esl suspicio, quae est amiciliae-venenurii.Non-unquamde amicomalaseiiliamus,nec mala di-centi credamus.Aceedatbinc in sermonejucunditas,,liilaritas in vultu, suavitasin moribus,-in oculorum-

etiam nutuserenilas.Tristilia_namqueet severiorfa-cies habet quamdamhonestamgravilalem: sed ami- -_

ciiia quasiremissioraliquandodebct esse, el liberior,et dulcior, ad comitatemfacilitatemquesihe levitale-el dissblulioneproclivior. Est praeiereaius.amieilise,parem esse inferiorisuperiorera.Saope*"qtiidaminfe->rioris gradtisel ordinis, dignitalis et scientiae.,abexcellentioribusassumunluriri amicitiam; ita ut sub-limisdescendai,humilisascendat, divesegeat, pau-per dileseat, et ita unusquisquealleri suameondilio-nem coriimunicet,ut fiat aequalilas.Undequimulluin

habuit,rionabundavit;et quimodicum,nonminoravit

(II Cor.YIU,15). Nunquamluo te prxTerasamico: sedsi forlein.iisqucediximussuperior inveniris, tunc le

magisamicosuUriiille.Non"euncieiispraestarecon-

fideriliam,c""tollereverecundum,et fanlopiusei con-"

ferrejioiiorisquanto minusconfereiidunfeonditiovel -

paupertasprsescribil.Jonathas enim loedusiniitcurriDavid, et servulumin amicifiamadsequansdomino,fugatuma palre, sic adjudicalummorii,"necrdeslina-(um, sibi prselulit,se iiumilians, et illum exaltans:

Tti, inqull, erisrex, et egoerosecunduspostie (l Reg.xxin, 17). Si noriut doininumlibivideturpraelerre5

eumquemdiligis, vel parem facere eumtibi non ne-

gligas. Non enim amicitia"recle colilur, a quiliussequalilasnon servalur. Deferamicout aequali,necte pudeatut prseveniaseumofftcio(a). Amicitiaenimnescil superUiam.Fidelisquippeamicusmedicamen-tumestvitae. '• -- CAPUTXXV. Amiciliwlex in petendiset dandis.

Hseeest igitur Iex in amicitia, ut aUamicishonesla

petamus",et proeis bonestafaciamus, nee exspeele-mus nt rogeraur: cunctatio semper absit, studium

semperadsil. Perde, inquit Salomon, pecuniampro--

pteramicum(Eccli. xxix, 15). Si enimpeeuniaper-dendaest propter amicuni, niulto magisamiciutili-tniibusvel.necessitatibus.conferenda.Sic igitur desamico,ut nonimprbperes, non mercedemexspectes,nonfronlemobducas,nonvultum-avertas,non depo-

v.nas oculos; sed serenafacie, hilari vultu ; sermoriejueundointercide verba pelentis : occurre benevo-Ienlia,-titnoiirogatusvirlbarisprseslareqtiodpeiitur.'lngenuus animiisnihil niagiscrubescendum-sestiniatiquamrogare. Cum igiturtibi cumamicoluoesse de-

.beaf cor unum el aiiima"uiia,-iiijuriosumest, si non.sitet pecunia una. Sic se sibisuaqueimpendanl', ut

- ,quidat, servct hilariiatem; qui accipit, non perdatsecuritatem. . • ~

, _CAPUTXXVI.Quidsibi.impenderedebeanlamici.

Sunt in amieitiaaliqua.iii quibnssibi adessepossunlamici.Primum utsollicitisint.proinvieem,orenl pro •invicem,- erubescant alter pro altero, alter gaudeat,pro altero, alterius lapsumut suum doleat. (a) [ Suodilectosuus ille quidiligitur.Inler yariabilesforlunse

. casusel, in varielale mutabilium, nihil utique a'sa-'.pienUbuspotius, benignius, suaviusac honestiussestimatur, quam veramamicitiaminvenire. Quodienere diligifnus, id yidendidesideriocestuamus.Ea^namqueest visamoris, ut oculusmenlisofferat,quodardentius niensbesiderat. Occurruntenimnotse tuae;'yerba.lua meJlocondita. Occurritfeliciumnocfiumjucundilas,qusememihi.furantur,elstuilio, etlabori,In media naniquelec.lione,te somnio,.in"somnisam-pleetor te ,'iri amplexibusle amiito , et te et somnio"cum suafallaciadiseedente. Medereergo.desideriis,medereabseniise;diligentemte difige",sitquereme-diumid nostri furoris, ut scianl qui te diliguntmaamare.-Minusenimamor habet amofis, UUise sentittjui diligitnon amari. Amicorumenimesl, invicemsua negoliaagnoscerc, et stiis opportunilalibusmu-

"luamvici.ssiludinemimpendere.Nonestamicus, quiamiconon subvenil; nec eliam bonus socius, quisociiadversumpafum lugeal, alteriusprofeclumnonsuumaeslimet.] QuibusmodisimpendiJ potest, eri-gat pusillanimem, suscipiat inlirmum, eonsoleturtrisiem/iratum sustirieat.Siooculos vereatuf amici,ut niliilquod inhoneslumsit agere, nihil quod de-'deceatloquipraesumat.Namqtiidqiiidipsedeliquerit,in araipumredundat. ' "

, ',GAPUTXXVII. Correpiio'amtci,-Quidqtiidsua-:

denduniest, aUamicofaciliusi*ecipitur,et"faoiliusretinetur : cujusmagnadeUetessein suadendoaucto-ritas , cumnec fidescjus dubia, nec adulatio sit su-specla. Nonsolumarguendi2'sunt amici-,sed si opusfuerit, objurgandi.Objurgandusest amicus., si-veri--laiem aspernatur, ,et obsequiis alque blanditiis incrimenappellnlur. Sednionilioacerbitate,.objurgatioconluraelia careat. Ambrosius': « Si quid vitii jnamlco depreherideris",corripoocculte; si (enon au-dierit, cprripe.palami (De-Off.lib.S, cap. 21). Suntenimbonsecorreplioues,etplerumquemelioresquam -tacita amicitia:~etsi loedise pufet amicuT, tu taniea-corripe. Tolerabilioraeninisuntamicivulneia, qtiamadulaiitiiim osctila (Prov. xxvn, 6). Debet amicusamico compati-et condescendere,vitium ejus suumputare, corripei*cUumiliter;compalienler.Corripiateumvultus iristior , et sermo dejectior. Inlercipiantverba"Jacrynise",ut non solumvideal, sed et senliat -correptionemcx amore, et non cx rancore proce-

'

dere. Amicusam"ico-seita conformet, ut ejus coii- -

grual'3qualilati': et cuiiri exterioffadversilaledebet

adesse, inulto magis spirilui bccurrere.'.Moneriet -

monere nbn repugnanl(b), non adulatorie, non si-mulatorie, sed vere. Namshnuialororedecipil-atni-cumsuum(Id. u, 9). .

CAPUT XXVIII. Epilogus. Praestemus amico >

quidquidamoris est, quidquidgratise/quidquid dul-cediriis,quidquidcharitatis.Subtileshbnores4ct one-ra Ulisquosproescripseritralio, imponamus:scientesquianunquamvcrediligit,cui amicrisipse non siiffi-

1 ApudAelredum: Dehisverbis,~utsanclusaitAmbro-sius,aedit,etc."

~ - ' . _a Legendum:si durumtibividelurut dominumprw-

ferre.- • -

(a) vid.Ambros;Ub.5 deoffie.,cap.21.

1 Abundatverbum,impendi,necesl in Aelredo.2 Aelr.,monendi.3 Aelr.,congruit.4 Aeir.,-fuliles.

' ' ',

(a)Additamentumcollectoris.(6)Locuscorruptus, ' "_-'• --"

-3AKCT.ATJGUST,yi, (Yingi-sept.J

APPENDIX.

cit, nisi hsecviliaetconlemplibiliaabjccerit1.Caven-.duni ost nc lenerioraffeclusmaj ucs uiilitafes inipe-diat, dumeosqtiosamplioriciiarilate complectimur,si inagnaspesfructusuherioriselucel,nec aUsenlare,volumus,ncc onerare. Haceesienim nniiciiiaoidina-ta, ut ralioregat afiecium,nec tain quidillorumsua-vitas, quamqaidmuliorumpetatuiiliins,atlendamus.Qui semelipsumnon amat, aliumainnrenon potest.Se autem non diligit,qui turpe aliquidvel inlione-Slura,vel a se exigit,vel sihi imperlil.Primuni ergoest, ut semetipsumquisque castificel,nihil sibinietindulgensquodindeccns sil, nibil subtraliens quodutile sit. Sed quiahic ainor muliosdiligit2, ex ipsiseligat quem.ad amiciliseseercla lege familiari ad-mittat, in queni copiose suum infundat affeclum,denudaiis pectus suum usquead inspectionemvi-scerum, medullarum, cogiirijuumet iiilenlionumcordis. Noneligalursecundumaffectionis,lasciviam,sed secundum perspicaciamrationis simililudiiiemmorum,el couleiiiplaiionemvirtuium.Sic seimpendatamico, ui levitasomiiisabsii,-jticundilasadsit',necor-dinata desint benevolentiaeel charilatisobsequiaveloffieia. Probetur fides ejus, boiiestas et patientia.Accedatamicorumconsiliofumcommunio,assiduitas

paiium studiorum, etqusedamconformatiovultuum.-Ita eleetus ^t probntusnibilvelil quoddedeceat, velpelere ab amico,v.elpraeslarerogaius. Amicitiamvir-tutcm putareS non quapsiura; adulationeriifugere,-deiestariassentalionem;2liberin discfetione,paliensin correplione, firmus et stabilisin dilectione-.uiiletuncdolere proinvicem,laborare, orierasua portare,pro altero semetipsuni_iiegligere,allerius voluntatemsusepraeferj*e,illius neeessiiatimagisquamsuaeoc-currere, adversissemetipsumopponereet exponere;dulce3adinvicem couferre, sludiasuamutucrpatefa-cere.Acceditpro invicemoratio, quaein annci me-moria tantoelficacius,quanioaffectuosiusadmittituf,profluenliUuslacrymis, quas vel limor excutit, velaffecius elicit vel dolor educit. Ita prb amicooransChrislum,ipsumdesiderauler,eldiligenter intendit:cumsubilo'transiens affecius in affectum, et ipsiusCbrisli dulcedinein tangens, incipit gustare quanidulcis esi, et sentire quamsuavis.Ita a sancto illoamore, quo ampleclituramicum, ad illumeonscen-deusquoampleciiturCUristum,spiritualemamicitiaefructumcapit. -

1 Aelredus.udjecerk.2 Alias,cofligit.

1 Leg., cum constileritamiciliameumvirtutemputare.8 Adde,-inventusque.~Aelr.,quamdulcehabent.

ADMONITIO'

m LIBRTJM BE SUBSTANTIA DILECTIONIS.

Consfatisle libellusopusculisin unum confusisduobus,quaein scriplislibris nonsic locojungunlur,quinase irivicemsuo saltempraeflxocuiquelilulo separentur.'Opusculumprimum, cui titulusest, De SubstantiaDi-

leclionis,desinitad-ultimaverbacapitisquarli, et Augustiniraro admodum, Hugonisautem plerumqueno-

menin Mss.exemplaribuspraefert:et saneexstatinler operanomineHugonisvulgaia, libro-scilicetassutum,

qpi appellatur,Institutionescatholicaein Decalogum.Alterumopusculumab illisverbiscapitisquinliincipiens,Vitacordisamorest,etc, lilulumsine auctoris iiominehuncvel similemiiabet: Quodvitacordissil ampr.Hoc

eliamcumoperibusHugonisediiumest in lib. 1 Miscellaneorum,tit. 170vcl171eruditionumtbeologicarum.Nonnullain boclibello carpitBernardusVindingusinCriticoAugustiniano,sedquaesane haudaliena sunt ab

HugoneViclorino.Illud, exempligralia, quodcensuradignumputat, quiadicitufDeusoperatusoperareslau-

ralionishumanmpartimperhomines,parlimperangelos,parlim per semelipsum,aliquotiesrepetit Hugoin librp4 de Arcamorali,capp.3, 5, 9, el in lib. 2 de Vanitalemundi,etc. PostremoTrithemiusabbas inier Hugonisbpera censclUUrumde SubstaniiaDilectionis.

BE SUBSTANTIA DILEGTIOKIS

LIBER VNVS,

CAPUT PRIMUM.Atnorisduo rivi , chariias et

cupidiias.lnde omnebonumvel matum.Amormoluseslunuselmidiiplex.Qtiotidianurade dileetionescr-

. monemseilraus,ne forte1scinlilletincordibusnostrisel exardescalignis flammamfaciens.,aul fotumcon-sumcns, aut purganstolum.Exeoiiamqhetolumest,quod-bonumcst :et tolumquod malumest, ex eoest.Unus fonsdileclionisinius saliens, duos rivos effun-dil: alter esl amor mundi, cupidifas;alter est amorDei, cliariias. Mediumquippeestcor hominis, undeions amoriserumpit: et cum per appetilumad exte-riora decurrii,cupidilasdicitur; cumverodesidcriumsuum ad interioradirigit, charitas nominaiur. Ergoduo sunl rivi, qui de fonte dileclioniseinanani, cu-

pidiias et cUaritas: et omniummalorumradixcupi-dilas , et omniumbonorumradix charilas. Ex eo igi-lur totum est, quodbonumest; el totumquodmalumest, ex eo est. Quidquidergo illudest, magnum estquod in nobis est; el ex eo tolumest,-qubd exnobisest 1: hoc aulem est amor. Quidest.amor, et quan-tum est amor, aul undeest amor? Et sermoDeideamore loquitur.NumquidUocnegotiumnon potiusiliorumest, quipudicitiamprostituereconsueverunl?Eccequam mulli qui ejusininisteria 2volentessusci-piunl: et quampauci qui verUaejusin niediumpro-ferre non erubescunt! Quidergonosfacimjis?Foj'si-tan niulta iriiprobitaiefrontemfractaniUabemus,qui

s ApudHug.additur,nonanimadvertenlibusnobis.1 ApudHug.,quoamestnobis.- Ms.vietorinus,el Hugo,mgsteria.

'