shopcamp poznań stary browar/paweł małkowski (SwiezoPalona.pl)
MIESIĘCZNIK POŚWIĘCONY ARCHITEKTURZE, …bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/1447/02arch13_nr_1.pdf ·...
Transcript of MIESIĘCZNIK POŚWIĘCONY ARCHITEKTURZE, …bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/1447/02arch13_nr_1.pdf ·...
A R C HIX E K X M I E S I Ę C Z N I K P O Ś W I Ę C O N Y A R C H I T E K T U R Z E ,
B U D O W N I C T W U I P R Z E M Y S Ł O W I A R T Y S T Y C Z N E M U .
K R A K Ó W .
1 9 1 3 .
R E D A K T O R : J E R Z Y W A R C H A Ł O W S K I . K O M I T E T R E D A K C Y J N Y : WŁADYSŁAW BKIELSKI , W A C Ł A W K R Z Y Ż A . N O W S K 1 , F R A N C I S Z E K M Ą C Z Y Ń S K I , T A D E U S Z S T R Y J E Ń S K I , A D O L F S Z Y S Z K O B O H U S Z , L U D W I K W O J T Y C Z K O , K A Z I M I E R Z W Y C Z Y N S K I ,
T A D E U S Z ZIELIŃSKI.
R O K X I V . S T Y C Z E Ń Z E S Z Y T i .
DRUKARNIA UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO POD ZARZĄDEM J. FILIPOWSKIEGO.
tt A R C H I T E K T ' REDAKCYA: Ul. WOLSKA 14, II. p.
ADMINISTPACYA: CZYSTA 14. I.p.
Przedpłatę 1 naieżytości za ogłoszeni* przyjmuje Administracja: Kraków. Czysta 14. I. p. Reklamacye należy wnosić naij w . w c w ciągu miesiąca. — Póznietaze reklama ty r uwzględnień* byc moja. jadyni* za
r iozcniem odnoanei nalcżyto-aci. o ile zapas wystarczy.
W A R U N K I P R Z E D P Ł A T Y : O G Ł O S Z E N I E W I E L K O Ś C I : X " cm-
Rocznie 20 kor. 10 rubli 20 marek 30 rrankcw. jednorazowo 4 kor. 2 rb. 4 marki 6 franków. Zeszyt 2 kor. 1 rubeł 2 marki 3 franki. Rocznic 30 kor. 12 rb. 30 marek 40 franków.
Dawne roczniki, o ile zapas starczy, po 20 koron.
Przedpłata „Architekta" dia członków polskich Towarzystw technicznych zniżona o ao'/». SKŁAD G Ł O W N I
W K R A K O W I E : SPÓŁKA W Y D A W N I C Z A P O L S K A . - - W W A R S Z A W I E : E . W E N D E 1 S-h«. K R A K . P R Z E D H . 9.
WODOCIĄGI dla miast, gmin, folwarków, zakładów kąpielowych, fabryk, ogrodów, gmachów publicznych,
domów prywatnych itd. Poszukiwanie i uchwycenie źródeł.
Wiercenie studzien. Ustawianie pomp.
instalacye domowe z klozetami, iazienkami itd.
Centralne Ogrzewanie wszelkich systemów
W E N T Y L A C YE,
łaźnie, Mechaniczne Pralnie, Suszarnie i t . d .
Projektują i wykoanja
LEONARD NITSCH i Ska I n ż y n i e r
KRAKÓW, ulica Kolejowa L. 18. LWÓW, ulica Fredry L 6.
Nr. telefonu 385. Nr. telefonu 1224.
Najlepsze refereneye z dotychczas wykonanych robót. — Kosztorysy bezpłatnie.
R. XIV. STYCZEŃ 1913. ZESZ. 1.
ARCHITEKT C E N T R A L N E O G R Z E W A N I E
W S Z E L K I C H S Y S T E M Ó W ,
W E N T Y L A C Y E , S U S Z A R N I E M E C H A N I C Z N E , P R A L N I E ,
K U C H N I E I Z A K Ł A D Y H Y D R O P A T Y C Z N E
UL. T E L E F O N 2370.
P Ł A S Z O W S K A P A R O W A F A B R Y K A
DACHÓWEK I CEGIEŁ S T O W A R Z . Z A R E J E S T R . Z P O R Ę K Ą O G R A N I C Z O N Ą
BIURO: K R A K Ó W , U L I C A Ś W . G E R T R U D Y „ L . 8.
P O L E C A : D A C H Ó W K Ę C Z E R W O N Ą , C Z A R - » N Ą I D Y M I O N Ą , C E G Ł Y M A S Z Y N O W E , O K Ł A D Z I N O W E : F A S A D O W E , S K L E P I E -N I O W E , K O M I N O W E I P U S T E , P O C E
N A C H P R Z Y S T Ę P N Y C H .
C E N N I K I I P R Ó B K I W S Y Ł A B E Z P Ł A T N I E Z A R Z Ą D .
WODOCIĄGI D L A M I A S T , G M I N , F A B R Y K , F O L '
W A R K Ó W , G M A C H Ó W P U B L I C Z
N Y C H , Z A K Ł A D Ó W K Ą P I E L O W Y C H ,
D O M Ó W P R Y W A T N Y C H I T . D.
2. T E L E F O N 1040.
„POMONA" K R A K O W S K A S Z K Ó Ł K A D R Z E W .
K R A K Ó W B I U R O : U L I C A Ś W . G E R T R U D Y L . 8.
S Z K Ó Ł K I : T R A K T W A R S Z A W S K I . POLECA WZOROWO HODOWANE: D R Z E W A O W O C O W E P I E N N E : J A B Ł O M E , GRUSZE, SUWY, CZEREŚNIE, W I Ś N I E I T. D. — D R Z E W A O W O C O W E KARŁOWE W E FORMIE PIRAMID, PALMET, KORDONÓW PIONOWYCH I POZIOMYCH I T. D. — K R Z E W Y O W O C O W E W WIELKIM WYBORZE. — R Ó Ż E KRZACZASTE IPIENNE, D R Z E W A I K R Z E W Y O Z D O B N E . - PODEJMUJE SIĘ ZAKŁADANIA SADÓW, PARKÓW
I OGRODÓW OZDOBNYCH. BIURO TECHNICZNO-OGRODNICZE WYKONUJE PLANY I KO
SZTORYSY NA OGRODY WSZELKIEGO RODZAJU. CENNIK BOGATO ILUSTR NA ŻĄDANIE DARMO I OPŁACONY
P R O J E K T U J Ą I W Y K O N U J Ą
D R Z E W I E C K I I JEZIORAŃSKI I N Ż Y N I E R O W I E .
K R A K Ó W L W Ó W S O B I E S K I E G O 6. U L I C A S A P I E H Y
— 1
R O K T R Z Y N A S T Y
WYCHODZI
„PRZEGLĄD CERAMICZNY" POD REDAKCYĄ
D Y R . I N Ż . K A R O L A R O L L E G O W PODGÓRZU,
P R Z Y W S P Ó Ł U D Z I A L E W Y B I T N Y C H F A C H O W C Ó W
PRZEDPŁATA R O C Z N A : 10 K O R . = 5 R U B . = 10 M A R .
B O G A T Y DZIAŁ O G Ł O S Z E N I O W Y .
ADRESOWAĆ WYRAŹNIE: PODGÓRZE (GALICYA), UL. Ś-GO FLORYANA 5.
CZASOPISMO TECHNICZNE O R G A N T O W . P O L I T E C H N I C Z N E G O W E
L W O W I E , Z A Ł O Ż O N Y 1883. R O K U , P O '
Ś W I Ę C O N Y S P R A W O M T E C H N I C Z N Y M .
W Y C H O D Z I 5,15 i 23 K A Ż D E G O M I E S I Ą C A .
Przedpłata roczna: 20 kor. , = 15 marek = 8 1 / , rubla = 22 fr.
Poszczególny numer : i K = i M = 50 kop. = i - 2o fr.
L W Ó W , U L . Z I M O R O W I C Z A L. 9.
Tygodnik dostaw
i» Kraka* '
państwowi
m — Zwracamy uwagę na nawa L I S T Ę O F t - P E N T O W
na ostatniej stronic niniejszev;o numeru
R O C Z N A P R E N U M E R A T A K 12.
N U M E R Y O K A Z O W E D A R M O . B I U R A R E D A K C Y I I A D M I N I S T R A C Y I : L W Ó W , U L . K O P E R N I K A N R . 21. T E L E F . 1260.
P R Z E G L Ą D TECHNICZNY T Y G O D N I K - W Y D A W N I C T W A R O K 37.
A D R E S R E D A K C Y I I A D M I N I S T R A C Y I : W A R S Z A W A , U L . W Ł O D Z I M I E R S K A 3 . - 5 . (GMACH STOWARZYSZENIA TECHNIKÓW)
P R Z E D P Ł A T A : w Warszawie rocznie rb. 10, półrocznie 5 rb. Z przesyłką pocztową rocznie rb. 12, półrocznie 6 rb.
O G Ł O S Z E N I E J E D N O R A Z O W E : Za całą stronę rb. 15, za l/ 2 rb. 8, za '/« rb. 5, za ' 8 rb. 3. Przy powtórzeniu 6—12—26—52 krotnem, opust 10—15—25—35%.
— 2 —
ARCHITEKT MIESIĘCZNIK, POŚWIECONY ARCHITEKTURZE, BU-DOWNICTWU I P R Z E M Y S Ł O W I ARTYSTYCZNEMU.
R. XIV • S T Y C Z E Ń 1913 • Z E S Z Y T 1. A D R E S R E D A K C Y I : U L I C A W O L S K A L. 14.
W K R A K O W I E .
SPRAWOZDANIE KOMITETU WYKONAWCZEGO WYSTAWY ARCHITEKTURY I WNĘTRZ W OTOCZENIU
OGRODOWEM W KRAKOWIE 1912 R.
K o m i t e t w y k o n a w c z y w y s t a w y zaw i ą z a ł s ię 23 l i s t o p a d a 1910 1., zło
ż o n y z p r z e d s t a w i c i e l i » D e I e g a c y i A r c h i t e k t ó w P o l s k i c l m i T o w a r z y s t w a » P o l s k a S z t u k a S t o s o w a n a . , w K r a k o w i e * ) .
D l a z a i n t e r e s o w a n i a s p r a w ą s z e r s z y c h kó ł s p o ł e c z e ń s t w a został nadto u t w o r z o n y K o m i t e t szerszy , k tóry u k o n s t y t u o w a ł s ię 22 w r z e ś n i a 1911 r. * * ) .
D o K o m i t e t u tego w e s z l i p r z e d s t a w i c ie le r ó ż n y c h i n s t y t u c y j i sfer spo łe c z n y c h , oraz prasy , w l i c z b i e 41 o s ó b , w tern 4 z W a r s z a w y , 3 ze L w o w a , i 1 z P o z n a n i a .
J . Ges . W y s . A r c y k s i ą ż ę K a r o l S t e f a n z Ż y w c a ob ją ł p r o t e k t o r a t w y -
*) Z ramienia Delegacyi weszli do Komitetu pp. prof. W . Ekielski (prezes wystawy), Fr . Mą-czyński (skarbnik wystawy), T . Stryjeński (wiceprezes wystawy) i K. Wyczyński. Z ramienia T o warzystwa .Sztuki Stosowanej* p p : J . Bukowski, J . Czajkowski, Dr. St. Goliński i J . Warcliało-wski (sekretarz wystawy). Nadto zaproszono p p : K. Frycza, W . Krzyżanowskiego, B. Małeckiego, A . Szyszko-Bohusza i L . Wojtyczkę. Jako przedstawiciel Magistratu' wszedł do Komitetu wiceprezydent miasta radca dworu J . Sare.
**) P o d przewodnictwem radcy dworu J . Horo-szkiewicza; sekretarzem wybrano inż. St. G . Żeleńskiego.
s t a w y , a o t w i e r a j ą c j ą o s o b i ś c i e , da ł je d e n d o w ó d w i ę c e j , j a k ż y w o się interesuje k u l t u r a l n y m r o z w o j e m naszego społ e c z e ń s t w a .
Ś . p. M a r s z a ł e k k r a j u S t a n i s ł a w h r . B a d e n i — przy ją ł g o d n o ś ć p r e z y d e n t a h o n o r o w e g o w y s t a w y . N a tern m i e j s c u n i e c h n a m w o l n o będzie w y r a z i ć g ł ę b o k i żal z p o w o d u c iężk ie j s traty , j a k ą poniós ł ca ły kra j w osob ie ś. p. M a r s z a ł k a B a d e n i e g o , o raz p r z y p o m n i e ć z w d z i ę cznośc ią ż y c z l i w e z a i n t e r e s o w a n i e s ię w y s t a w ą ze s t r o n y ś. p. M a r s z a ł k a p o d czas p r z y j ę c i a d e p u t a c y i K o m i t e t u w e L w o w i e j a k i podczas z w i e d z e n i a samej w y s t a w y n a k i l k a d n i p r z e d je j o t w a r c i e m ; ż y c z l i w o ś ć ta w y r a z i ł a s ię r ó w n i e ż p o p a r c i e m p o d a n i a o s u b w e n c y ę k r a j o w ą oraz h o j n y m d a t k i e m p i e n i ę ż n y m .
* * P r z e w o d n i a m y ś l w y s t a w y »przedsta-
w i e n i a w s p o s ó b p o g l ą d o w y u s i ł o w a ń , na g r u n c i e r o d z i m y m o p a r t y c h , w y t w o r z e n i a n o w o c z e s n y c h form z d r o w e g o , p r a k t y c z n e g o i p i ę k n e g o m i e s z k a n i a d l a w s z y s t k i c h w a r s t w l u d n o ś c i « zna leźć mia ła p o d ł u g p r o g r a m u w y r a z w szeregu d o m ó w w y b u d o w a n y c h w n a t u r z e
i o t o c z o n y c h o g r ó d k a m i oraz w w y s t a w i e m o d e l i i p r o j e k t ó w r ó ż n y c h t y p ó w d o m ó w m i e s z k a l n y c h w p a w i l o n i e g łó w n y m . D o tego p r o g r a m u d o ł ą c z o n o o s o b n ą w y s t a w ę w y b o r o w y c h materya-ł ó w b u d o w l a n y c h , j a k r ó w n i e ż część z a b a w o w ą z t e a t r e m , r e s t a u r a c y ą , k a w i a r n i ą , g o s p o d ą i t. p. P r z y s t ę p u j ą c d o w y k o n a n i a , t rzeba b y ł o w y b r a ć stosow n e mie j sce i s t w o r z y ć o g ó l n y p l a n s y t u a c y j n y w y s t a w y . W t y m c e l u r o z p i sano w e w n ę t r z n y k o n k u r s m i ę d z y członk a m i K o m i t e t u w y k o n a w c z e g o . Z 4-ch n a d e s ł a n y c h p o m y s ł ó w w y b r a n o p o m y s ł p. J ó z e f a C z a j k o w s k i e g o , k tóry zaproj e k t o w a ł w y s t a w ę na g r u n t a c h pofor-t e c z n y c h p o d p a r k i e m D r a J o r d a n a . P o u z y s k a n i u o b r a n e g o g r u n t u o d g m i n y , p r z y s t ą p i o n o do o p r a c o w a n i a p l a n ó w p o s z c z e g ó l n y c h b u d y n k ó w , które zaproj e k t o w a l i p p . : J . C z a j k o w s k i , W . E k i e l -s k i , Z . K a l i n o w s k i , W . K r z y ż a n o w s k i , F r . M ą c z y ń s k i , A . S z y s z k o - B o h u s z , T . S t r y j e ń s k i , L . W o j t y c z k o . M e b l e i de-k o r a c y e d o b u d y n k ó w z a p r o j e k t o w a l i p p . : E . B a r t ł o m i e j c z y k , J . B u k o w s k i , J . C z a j k o w s k i , K . F r y c z , Z . K a l i n o w s k i , K . M a s z k o w s k i , F r . M ą c z y ń s k i , A . P r o -c a j ł o w i c z , K . T i c h y , E . T r o j a n o w s k i , H . U z i e m b ł o . W y s t a w ę T o w a r z y s t w a O c h r o n y p i ę k n o ś c i K r a k o w a zapro je k t o w a ł p. W . M a ł k o w s k i . S t r o n ę o g r o d n i czą w y s t a w y objęl i p p . : J . C z a j k o w s k i i D r . S t . G o l i ń s k i ze w s p ó ł u d z i a ł e m i n s p . B . M a ł e c k i e g o .
N a d m i e n i ć n a l e ż y , że c a ł k o w i t e wew n ę t r z n e u r z ą d z e n i e d w o r k u o b j ę ł o w y łączn ie T o w a r z y s t w o » P o l s k a S z t u k a S t o s o w a n a « , p o z o s t a w i a j ą c j e d n ą s a l k ę na g ó r z e T o w a r z y s t w u O c h r o -n y P i ę k n o ś c i K r a k o w a . Z a ś urząd z e n i e m i e s z k a n i a i u rządzen ie w a r s z t a t o w e w d o m u r ę k o d z i e l n i c z y m o b j ę ł o M u z e u m T e c h n i c z n o - P r z e m y s ł o -w e w K r a k o w i e .
T a k s z e r o k o z a k r e ś l o n e z a d a n i e , n ieł a t w e b y ł o d o s p e ł n i e n i a w n a s z y c h w a r u n k a c h . K o s z t a b u d o w y i u t r z y m a
n i a w y s t a w } ' o b l i c z o n o na ć w i e r ć m i l i o n a k o r o n i z g ó r y b y ł o w i a d o m e m , że d o c h ó d ze w s t ę p ó w i p r z e d s i ę b i o r s t w w y s t a w o w y c h a n i p o ł o w y w y d a t k ó w nie p o k r y j e . P o d c z a s g d y a r t y ś c i w y p r a c o w y w a l i p l a n y , śc i s ł y zarząd K o m i t e t u w y k o n a w c z e g o w s p ó l n i e z pre-z y d y u m K o m i t e t u szerszego m u s i a ł szuk a ć s p o s o b ó w z a p e w n i e n i a p r z e d s i ę w z i ę c i u f inansowe j p o d s t a w y . P r ó b o w a n o s t w o r z y ć fundusz g w a r a n c y j n y p r y w a tny, p o w s t a ł także p r o j e k t u z y s k a n i a g w a -r a n c y i d l a w y s t a w y ze s t r o n y mias ta l u b k r a j u . A l e o k a z a ł o s ię , że a n i j e d n o a n i d r u g i e n ie m a w i d o k ó w p o w o d z e n i a . P o zosta ły s ta ran ia o s u b w e n c y e i d a t k i p r y w a t n e . W n i e s i o n o w i e l k ą i lość p o d a ń , pop a r t y c h o s o b i s t ą i n t e r w e n c y ą i r o z p i s a n o s u b s k r y p c y ę p r y w a t n ą . D o ś ć d ł u g o t rzeba b y ł o c z e k a ć na w y d a t n i e j s z e rezu l ta ty . I tern s ię t ł ó m a c z y późne rozpoczęc ie robót . D o p i e r o z k o ń c e m w r z e ś n i a 1911 r. p r z y s t ą p i o n o d o u r e g u l o w a n i a p l a c u i robót o g r o d n i c z y c h . B u d o w a pierw s z e g o d o m u , d w o r k u p o d m i e j s k i e g o , zaczę ła s ię w l i s t o p a d z i e tegoż r o k u , a s k o ń c z y ł a na w i o s n ę r. 1912. D o b u d o w y i n n y c h d o m ó w i p a w i l o n ó w p r z y s t ą p i o n o d o p i e r o w m a r c u 1912 r. tak , że poza d w o r k i e m , w ł a ś c i w e rob o t y b u d o w l a n e , a r ó w n o l e g l e z n i e m i zasadzenie o g r o d ó w , u p o r z ą d k o w a n i e i o z d o b i e n i e p l a c u i ca łe w o g ó l e w y k o ń c z e n i e w y s t a w y t r w a ł o n i e w i e l e pon a d t r z y m i e s i ą c e , g d y ż 8 c z e r w c a o d b y ł o s ię j u ż u r o c z y s t e o t w a r c i e w y s t a w y .
N a k r e ś l o n y p r o g r a m w y s t a w y u d a ł o s ię w y k o n a ć w r z e c z y w i s t o ś c i do najd r o b n i e j s z y c h s z c z e g ó ł ó w . S t a n ę ł y nas t ę p u j ą c e b u d y n k i : p a w i l o n g ł ó w n y z kap l icą , pergo la ( w y s t a w a m a t e r y a ł ó w b u d o w l a n y c h ) , b u d y n e k teat ru z restaur a c y ą i k a w i a r n i ą , d w o r e k p o d m i e j s k i , d o m e k d l a 2-ch r o d z i n r o b o t n i c z y c h , d o m e k d la r ę k o d z i e l n i k a z p r a c o w n i ą s t o l a r s k ą , zagroda w ł o ś c i a ń s k a (chata , s t o d o ł a , o b o r a ) , g o s p o d a , s k l e p y , p a w i l o n m u z y k i , d w a k i o s k i ; w s z y s t k i e d o -
2
m y m i e s z k a l n e u m e b l o w a n e w e w n ą t r z , n a z e w n ą t r z o t o c z o n e o g r ó d k a m i , p r z y z a g r o d z i e sad . C e l e m p o z y s k a n i a mate-rya łu do p a w i l o n u g ł ó w n e g o r o z p i s a n o z z a p o m o g ą g m i n y m . K r a k o w a k o n k u r s na pięć t y p ó w d o m ó w m i e s z k a l n y c h . K o n k u r s da ł obf i ty rezu l ta t — 40 m o d e l i . R a z e m z p o z a k o n k u r s o w y m i w y s t a w i o n o o k o ł o 60 m o d e l i i w i e l k ą i lość p r o j e k t ó w r y s u n k o w y c h . B l i ż sze szczeg ó ł y z d o k ł a d n y m o p i s e m w y s t a w y i w y m i e n i e n i e m w s z y s t k i c h p r o j e k t o d a w c ó w i w y k o n a w c ó w z n a j d u j ą s ię w k a t a l o g u w y s t a w y .
W s p r a w o z d a n i u o f i c y a l n e m t r u d n o o p i s y w a ć bl iże j w e w n ę t r z n e dzie je w y s t a w y : e n t u z y a z m i n i c y a t y w y i o b o j ę tność o t a c z a j ą c e j a tmosfery , w a l k ę z ty-s i ą c z n e m i p r z e s z k o d a m i i s t a w i a n i e t y c h przeszkód przez złą w o l ę l u b m a ł o s t k o w o ś ć , n i e s t r u d z o n y u p ó r w p r a c y j e d n y c h , c h w i e j n o ś ć i n n y c h , n i e w i a r ę w e w ł a s n e dz ie ło i n i e w i a r ę w o r g a n i z a t o r ó w , d e n e r w u j ą c e prze j śc ia o d pes y m i z m u do o p t y m i z m u , obf i tość p o m y s ł ó w , zab i j a j ącą n ie raz m y ś l p r z e w o d n i ą , a dale j o w e r a d y p r z y j a c i e l s k i e , gorsze o d p r z e s z k ó d , a d r w i n y i b a g a t e l i z o w a n i e s p r a w y , a n i e s k o ń c z o n e w y c z e k i w a n i a na d e c y z y ę c z y n n i k ó w d e c y d u j ą c y c h , w r e s z c i e p r z y m u s o w ą b e z c z y n n o ś ć z pow o d u b r a k u f u n d u s z ó w , p o t e m sza lone t e m p o g o r ą c z k o w e g o p o ś p i e c h u , w rez u l t a c i e n i e d o ł ę s t w o w r o b o c i e j e d n y c h , n i e s p o d z i a n ą d z i e l n o ś ć i n n y c h . . . W s p o m i n a m y o tern, a b y s t w i e r d z i ć , że tego r o d z a j u p r a c a , g d z i e w k r ó t k i m s tosunk o w o czas ie t rzeba b y ł o s ię z e t k n ą ć z o g r o m n ą i lośc ią l u d z i i bl iżej zapoz n a ć ze w s z y s t k i m i m o ż l i w y m i c z y n n i k a m i , g d z i e s p r a w y a r t y s t y c z n e , przem y s ł o w e i m y ś l s p o ł e c z n a , p r z e n i k a j ą c s ię w z a j e m n i e , t w o r z y ł y d l a j e d n y c h h a r m o n i j n ą pe łn ię z a g a d n i e n i a , d l a i n n y c h — chaos n ie d o r o z w i k ł a n i a , g d z i e o r y e n t a c y a w po łożeniu i p o c z u c i e o b y w a t e l s k i e szczegó ln ie w y s t a w i o n e b y ł y na p r ó b ę — że t a k a praca o g r o m n i e
w z b o g a c i ł a nasze d o ś w i a d c z e n i e , p o z w o li ła o d k r y ć i o c e n i ć n i e z w y k ł e za le ty jed n y c h , d o j r z e ć w a d y i m a ł o ś ć i n n y c h , w t a j e m n i c z y ł a w s t o s u n k i w i e l u o s ó b i i n s t y t u c y j , — da ła d l a dalszej p racy s p o ł e c z n e j w n a s z y m k r a j u w s k a z ó w k i obfite, n a u k ę c e n n ą .
N i e jest r ó w n i e ż rzeczą K o m i t e t u daw a ć w s p r a w o z d a n i u k r y t y c z n ą o c e n ę w y s t a w y . M o ż e m y jednak s t w i e r d z i ć , że dzie ło nasze s p o t k a ł o s ię w pras ie i spo łe c z e ń s t w i e z s ą d e m ż y c z l i w y m , n i e k i e d y z p r a w d z i w y m e n t u z y a z m e m . Z tego w n o s i ć t r z e b a , że m y ś l i w dz ie le tern u p l a s t y c z n i o n e prędze j czy późnie j w y dadzą o w o c e , i że p o d o b n i e j a k sama w y s t a w a b y ł a r e z u l t a t e m w y s i ł k u t w ó r czego w p e w n y m k i e r u n k u , tak s a m o i je j dz ia łan ie będzie t w ó r c z e , b u d z ą c s p o ł e c z e ń s t w o do t w ó r c z e j i n i c y a t y w y , d o t w ó r c z e j p r a c y .
Dz ie ło t a k i e j a k w y s t a w a , b ą d ź co bądź z a w s z e t e o r e t y c z n e , n ie m o ż e ściś le o d p o w i a d a ć w y m a g a n i o m p r a k t y c z n y m c h w i l i . Idzie w i e l k i m k r o k i e m n a p r z ó d , w s k a z u j ą c w s z e r o k i c h zarysach — idea ł , a j ego p r z y s t o s o w a n i e d o ż y c i a — p o z o s t a w i a ż y c i u . D l a tego też b łądzą c i , co s z u k a j ą tu g o t o w y c h w z o r ó w d o n a ś l a d o w n i c t w a b e z w y s i ł k u i g r z e s z ą c o n a j m n i e j b r a k i e m o r y e n t a c y i , g d y g a n i ą rzecz ca łą , n ie z n a j d u j ą c g o t o w e j recepty d l a s i e b i e .
W y s t a w a nasza d a l e j , n ie b y ł a j a k w i e l e i n n y c h , t y l k o z o b r a z o w a n i e m tego, co jest , p r z e d s t a w i e n i e m przec ię tne j prod u k c j i . B y ł a s t w o r z o n a , s k o m p o n o w a n a w ca łośc i , b y ł a w y s i ł k i e m o d ś w i ę t n y m , z tern j e d n a k , a b y p o d n i o s ł e m y ś l i ś w i ą teczne z a p a n o w a ł y i n a d s z a r y m d n i e m p o w s z e d n i m . T a k ą b y ł a w y s t a w a p o d w z g l ę d e m treśc i , p o d w z g l ę d e m u k r y t y c h w nie j i n t e n c y j i z a m i a r ó w . T a k ą też b y ł a i p o d w z g l ę d e m f o r m y . B y ł a d z i e ł e m s z t u k i . Można j e k r y t y k o w a ć , a le t rzeba to u z n a ć . W y s z ł a z jed n o l i t e j myś l i a r t y s t y c z n e j , a przez s z c z ę ś l i w y d o b ó r w s p ó ł p r a c o w n i k ó w ,
3
przez zgran ie s ię a r t y s t ó w , s p r a w i a ć m u s i a ł a n a k a ż d y m w r a ż e n i e h a r m o n i i , p o d p o r z ą d k o w a n i a częśc i s k ł a d o w y c h c a ł o ś c i , a w i ę c z a c h o w a n i a k a r d y n a l nego w a r u n k u k a ż d e g o dzie ła s z t u k i . Z e p r z y t o c z y m y z d a n i e p e w n e g o p u b l i c y s t y * ) , n ie d l a z a w a r t e j w n i e m poc h w a ł y , l ecz d l a p i ę k n i e u jęte j m y ś l i : »by ł to k o n c e r t , d a n y przez e n t u z y a z m p i ę k n a w g r a n i c a c h s k r o m n y c h p o l s k i c h ś r o d k ó w « . — B ę d ą c dz ie łem s z t u k i , w y s t a w a nie przesta ła b y ć e t a p e m w dz ie jach naszego r z e m i o s ł a , p r z e m y s ł u b u d o w l a n e g o i o g r o d n i c t w a , n ie przes ta ła b y ć d o k u m e n t e m p r a c y k u l t u r a l n e j w nas z y m k r a j u , ś w i a d e c t w e m s p o ł e c z n e j pot r z e b y w y z w o l e n i a naszego d o m u i m i e s z k a n i a z c i a s n y c h r a m m i e j s k i e g o s z a b l o n u .
* * •
W y s t a w a , o t w a r t a u r o c z y ś c i e przez p r o t e k t o r a J . C e s . W y s . A r c y k s i ę c i a K a r o l a Ste fana w d n i u 8 c z e r w c a , zosta ła z a m k n i ę t a 20 p a ź d z i e r n i k a , t r w a ł a w i ę c o k o ł o 4 y , m i e s i ę c y . W y j ą t k o w a n i e p o g o d a tego lata o d b i ł a s ię n iestety n iek o r z y s t n i e na f r e k w e n c y i w y s t a w y , m i m o to z w i e d z i ł o ją o k o ł o 100 t y s i ę c y o s ó b , a d o c h ó d ze w s t ę p ó w o s i ą g n ą ł cy f rę 55 t y s i ę c y k o r . T e a t r z y k , m u z y k a w o j s k o w a , różne z a b a w y , a w n i e d z i e l e i ś w i ę t a fes tyny ś c i ą g a ł y s p o r o o s ó b . D o c h ó d z tea t ru , k a w i a r n i i res taura-c y i b y ł b a r d z o m a ł y ( r a z e m n i e w i e l e p o n a d l i t y s i ę c y k o r . ) , co p r z y p i s a ć należy n ie t y l k o n i e p o g o d z i e , a le i i n n y m p r z y c z y n o m n i e z a l e ż n y m o d K o m i t e t u . N a k o r z y ś ć w y s t a w y u r z ą d z o n a b y ł a l o t e r y a f a n t o w a * * ) , k tóre j l o s o w a n i e o d b y ł o s ię l 5 p a ź d z i e r n i k a , a c z y s t y doc h ó d w y n i ó s ł przesz ło 7 t y s i ę c y k o r .
O ż y w i ł y w y s t a w ę r ó w n i e ż l i c z n e z b i o r o w e w y c i e c z k i : w ł o ś c i a n , rzemieś ln i -
*) Artykuł Stosława w »Swiecie<< Nr. 44 (2— XI, 1912).
**) Komisyę loteryjną składali pp. : St. G . Że leński, jako przewodniczący, oraz pp. W . Ostrowski i K. Wyczyński.
k ó w , m ł o d z i e ż y s z k o l n e j , i d w a w i ę k s z e z j a z d y : m i ę d z y n a r o d o w y z jazd esperan-t y s t ó w w s i e r p n i u i V I z jazd t e c h n i k ó w p o l s k i c h w e w r z e ś n i u . W sal i teat ra lne j o d b y w a ł y s ię o d czasu d o czasu o d c z y t y . P o d c z a s Z j a z d u e s p e r a n t y s t ó w w y g ł o s i ł w j ę z y k u e s p e r a n c k i m o d c z y t 0 m i a s t a c h - o g r o d a c h a n g l i k E b e n e z e r H o w a r d , t w ó r c a r u c h u m i a s t - o g r o d ó w w A n g l i i . P o d c z a s Z j a z d u t e c h n i k ó w w y g ł o s i l i f a c h o w e o d c z y t y inż. M . L u t o s ł a w s k i , inż . J . K w i a t k o w s k i , inż. J . R a k o w i c z , o raz o d b y w a ł y s ię o b r a d y s e k c y i a r c h i t e k t o n i c z n e j i p o s i e d z e n i a D e l e g a c y i a r c h i t e k t ó w p o l s k i c h . W i n n y m czas ie o d b y ł y s ię j e szcze o d c z y t y : Stefana Ż e r o m s k i e g o — o s p r a w i e M u z e u m N a r o d o w e g o w R a p p e r s w y l u i inż. K . K u ł a k o w s k i e g o : mias to -ogród Z ą b k i p o d W a r s z a w ą . B e z p o ś r e d n i o po z a m knięc iu w y s t a w y u r z ą d z o n o w p a w i l o nie g ł ó w n y m , targ o w o c ó w , a w l i s to padz ie — t r z y d n i o w ą w y s t a w ę d r o b i u 1 k r ó l i k ó w .
* * •
K a t a l o g w y s t a w y w y m i e n i a szczegół o w o w s z y s t k i e firmy p r z e m y s ł o w e , rzem i e ś l n i c z e , i n s t a l a c y j n e , o g r o d n i c z e , które w z i ę ł y udzia ł w w y s t a w i e . J a k k o l w i e k w s z y s t k i e te firmy m i a ł y n i e w ą t p l i w i e w tern s w ó j in teres , to j e d n a k K o m i t e t zdaje sob ie d o k ł a d n i e s p r a w ę , że p o d d a w s z y s ię j ego w y m a g a n i o m , w y ś w i a d c z y ł y one w y s t a w i e w i e l k ą p r z y s ł u g ę , a w y w i ą z u j ą c s ię z z a d a n i a j a k n a j l e p i e j , z a s ł u ż y ł y tern s a m e m nie t y l k o na m i a n o w y s t a w c ó w , ale i w s p ó ł p r a c o w n i k ó w K o m i t e t u .
Wymienić tu przedewszystkim musimy firmę L. i G . K a d e n , która trzy główne budynki wyprawiła materyałeni kra jowym terrabona, wykonując pozatem posadzki , okładziny, k o m i n k i .
Ważną sprawę efektownego oświetlenia elektrycznego wystawy ujął w sprężyste ręce inżynier E lekt rowni miejskiej p. H e n r y k D u b e l t o w i c z , pod którego k ierunkiem instalacyę wykonano, a przyczyniły się do tego materyałami następujące firmy : E l e k t r o w n i a M i e j s k a , G a l i e . S i e m e n s -S c h u c k e r t o w s k a S p ó ł k a , G a l i e . T o w .
I
e l e k t r y c z n e A . E . G . U n i o n , A k c . T o w , e l e k t r . S o k o l n i c k i i W i ś n i e w s k i , F a -b r y k a l a m p e k V e r t e x ( W e s t i n g h o u s e ) .
Oświet len ie g a z o w e l a m p a m i i n t e n z y -w n e m i o n i s k i e m ciśnieniu urządziła G a z o w n i a M i e j s k a , ( roboty prowadz i ł inż. J ó z e f K o n o p k a ) . W o d ę d o b u d y n k ó w d o prowadz i ł o M i e j s k i e B i u r o w o d o c i ą g o w e ( robo ty prowadz i ł inż . J a c e k R a m z a ) .
F i r m a b u d o w l a n a K a r o l K o r n , w e w z o r o -w e m w y k o n a n i u w s z e l k i c h robót wystawiła w s z y s t k i e b u d y n k i z a g r o d y włośc iańsk ie j .
K r a k . Z a k ł a d W i t r a ż ó w S . G . Ż e l e ń s k i e g o dostarczył w i e l k i e j ilości l a m p , w i traży, m o z a i k i .
F i r m a inż. L e o n a r d a N i t s c h a i S p. wykonała i n s t a l a c y e w o d o c i ą g o w e , łazienkę i t oa l e ty .
T o w a r z y s t w o » F e r r o c e m e n t« ( inż. M a -r y a n L u t o s ł a w s k i ) w y k o n a ł o m o s t e k że-l a z o - b e t o n o w y , p rowadzący na w y s t a w ę .
I n ż y n i e r o w i e R i m 1 e r i T r o c z y ń -s k i w y s t a w i l i s łupy że lazo -be tonowe do l a m p e l e k t r y c z n y c h .
K a r o l H e c h t e r — k i o s k i z że lazobe-t o n u .
F a b r y k a J ó z e f a G o r e c k i e g o wykonała żelazną balustradę do m o s t k u , żelaza do l a m p ł u k o w y c h , dostarczyła żelaznych stoł ó w i s t o łków i s i a t k i .
F i r m a Z y g m u n t S z ó n b e r g wyłożyła m a r m u r e m fontannę.
F i r m a K I . P o k o r n y i S p . w C h y r o w i e dostarczyła p u s t y c h k a m i e n i be tono w y c h do d o m k u r o b o t n i c z e g o .
B u d y n k i k r y t e były r o z m a i c i e : dachówką , łupkiem a s b e s t o w y m , papą. D a c h ó w k ę d o s tarczy ły : G a l i c y j s k a S p ó ł k a p r z e m y s ł o w a i b u d o w l a n a z f a b r y k i w D r o h o b y c z u , f a b r y k a w P ł a s z o w i e , f a b r y k a K I . P o k o r n e g o i S p . w C h y r o w i e (dac h ó w k a c e m e n t o w a ) , f a b r y k a W ł . h r . M i c h a ł o w s k i e g o w D o b r z e c h o w i e (dac h ó w k a g l a z u r o w a n a ) . Papę — E m i l K u z-n i t z k y , E m i l S i l b e r b a c h , A n d r z e j G u z i k o w s k i , H a a s i S i l b e r b e r g . L u pek a s b e s t o w y — f a b r y k a » A s b i t « . ,, Ł a w k i , stoły i stołki o g r o d o w e — T a r t a k
p a r o w y J ó z e f a S t y p u ł y w T a r n a w i e i f a b r y k a D r a F r a n c i s z k a i R o z a l i i L u b i e ń s k i c h w S t r y s z o w i e . Stołki g i ę t e — la b r y k a M i c h a ł a A d e r a w J a z o w s k u . Ławki ż e l a z n e — f a b r y k a M . P e t e r s e i m a na Grzegórzkach . M e b l e k o s z y k a r s k i e — S z k o ł a w R u d n i k u .
Z n a c z n e zasługi p r z y urządzeniu w y s t a w y położyl i S t e f a n I g l i c k i ( d e k o -r a c y a i i n n e r o b o t y t a p i c e r s k i e ) i K a z i m i e r z Z i e l i ń s k i (z precyzyją w y k o n a n e l e k k i e r o b o t y c i e s i e l s k i e ) .
Z e s z czegó lnym nakładem p r a c y wystąpiły zakłady s t o l a r s k i e , w y k o n a w s z y pod ług d o s t a r c z o n y c h r y s u n k ó w ca łkowite u m e b l o w a n i a p o k o j ó w w d w o r k u i i n n y c h d o m
k a c h , m i a n o w i c i e : A n d r z e j A d a m s k i , W o j c i e c h B o b e r , A m b r o ż y C h r o b a k , J ó z e f C z e r s k i , S t e f a n I g l i c k i , J ó , z e f K o b o s , M i c h a ł A l a r c h e w c z y k , N i e m c z y n o w s k i i S p . , J ó z e f S p e r l i n g , F r a n c i s z e k S t a w o w i a k , J o a c h i m S t e i n b e r g , J ó z e f Z a b ż a .
Ważną rolę odegrały d e k o r a c y e m a l a r s k i e , w y k o n a n e przez zak łady : K . M i k u l s k i e g o , K . O r l e c k i e g o , K . W ę g r z y n a , i J . W o ł o w s k i e g o . T u w s p o m n i e ć należy o k i l k u u c z n i a c h S z k o ł y p r z e m y s ł o w e j , którzy d z i e l n i e d o p o m o g l i w w y k o n a n i u d e k o r a c y i m a l a r s k i e j , p o d k i e r u n k i e m p p . : K . F r y c z a i pro f . A . Proca j ł o -w i c z a .
W y b i t n y udział w w y s t a w i e wzięły f i r m y o g r o d n i c z e , przyczyniając się do wype łn ie n i a j ednego z najważnie jszych p u n k t ó w p r o g r a m u , a m i a n o w i c i e do s t w o r z e n i a o to czen ia o g r o d o w e g o i d e k o r a c y i k w i a t o w e j i roś l innej . O t o i c h w y k a z :
Z a k ł a d Św. J ó z e f a d l a o s i e r o c o n y c h c h ł o p c ó w .
S z k ó ł k a d r z e w i k r z e w ó w w Z a s-s o w i e h r . T a d . Łub ieńsk iego .
» P o m o n a « , k r a k . S z k ó ł k a d r z e w . Z w i ą z e k H o d o w c ó w n a s i o n , O g r o d y
p r o f . S . Z i o b r o w s k i e g o , p o d k i e r u n k i e m W ł a d y s ł a w a M a l a w s k i e g o .
O g r ó d m i e j s k i p o d z a r z ą d e m i n s p . B o l e s ł a w a M a ł e c k i e g o .
S y n d y k a t R o l n i c z y w K r a k o w i e . Z a k ł a d L u b o m i r s k i c h . L u d w i k W i ę c k o w s k i . E m i l F r e e g e . K a r o l i n a M i c h a l s k a . K r a k o w s k i e T o w a r z y s t w o O g r o
d n i c z e , z a k ł a d » G l i n k a « . » P i a s t « , s z k ó ł k i R a d y p o w . w W i e
l i c z c e . Z a k ł a d H e l c l ó w ( k i e r o w n i k A n
d r z e j G a l i i ) . K r a j . S z k o ł a r o l n i c z a w C z e r n i c h o-
w i e . S z k o ł a 4-k 1. w D ą b i u ( D y r . S t . S z a
r e k ) . J a k ó b G a r g u l . S z k o ł a l u d o w a w W o ł o w i c a c h . P . S k i r l i ń s k i , w ł a ś c i c i e l K r i s p i -
n o w a . Z a r z ą d d o m i n i u m W o l a J u s t o w -
s k a . P l a c w y s t a w y w y s y p a n y był g r i s e m por
f i r o w y m , który d o s t a r c z y l i : H . K u l k a i S p . w Miękini i S t a n i s ł a w M o r a w i e c k i w R e g u l i c a c h .
M a s z t y do l a m p ł u k o w y c h dostarczyła A d m i n i s t r a c y a d ó b r h r . P o t o c k i c h w K r z e s z o w i c a c h . M a s z t y do s łupów e l e k t r y c z n y c h P i e r w s z a g a l i c y j s k a f a b r y k a i m p r e g n o w a n i a d r z e w a h r . E d w a r d a M y c i e l s k i e g o i S p . w T r z e b i n i .
Różne r o b o t y w y k o n a l i : R o b o t y c i e s i e l -
s k i e — A l e k s a n d e r K a r w a t , K o n s t a n t y S m o l i ń s k i , K a z i m i e r z Z i e l i ń s k i , W y p r a w y — S t a n i s ł a w W a l z, K a r o l K o r n . R o b o t y s t o l a r s k i e — R o m a n M u -r a n y i , M i c h a ł P i e l a . R o b o t y t a p i c e r s k i e — S t e f a n I g 1 i c k i , da le j N i e m c z y n o w s k i i S p . , J ó z e f S p e r l i n g , J . W a w r z e c k i . R o b o t y ślusarskie — L u d w i k G ó r k a . R o b o t y poz łotnicze — L e o n W i a d r o w s k i . Rzeźby — L . D o b e s z . Brązy — P . S e i p . R o b o t y b l a c h a r s k i e — J a n B u t e l s k i i J a n T o k a r . R o b o t y s z k l a r s k i e C z e s ł a w P i e n i ą ż e k , M . F o r n e r .
Różne okazy dostarczyli i wystawili: Ołtarz z brązu — M. J a n - a . Organy — K a z i m i e r z Ż e b r o w s k i . Konfesyonał — St. B u r z y ń s k i . Kil imy — Stow. - K i l i m w Zakopanem, A n t o n i n a S i k o r s k a w Czernichowie, M a r y a F e r e n s o w a, J a d w i g a B o d n a r ó w n a w K r a ko-wie. Majoliki : Z o f i a S z y d ł o w s k a . Piece kaflowe: N i e d ź w i e c k i i S p. K o m i n k i : L. i G . K a d e n , J a n G o d z i ć k i . Piece kuchenne: W . ł ł a l s k i . Urządzenia elektryczne kuchenne G a-1 i c - S i e m e n s - S c h u c k e r t o w s k a S p ó ł k a . Lustra — G r u n w a l d a K. S y n o w i e . Szkło i porcelanę L. T o m a s z e w s k i , R ó ż e c k i i J a n k o w s k i . Sukno — L a n k o s z i Z a j ą c z e k . Wannę, umywalnię w domku rękodz. A . & K. L i t w i n o w i e : i W y I e ż y ń s k i. J a d w i g a K e r n b a u m o w n a (firankę haft.), J ó z e f a G r a b o w s k a (abażur), S t a n i s ł a w R e d l e r (lampkę i latarkę), B r a c i a Ł o p i e ń s c y (świecznik), A . P Tus z y ń s k i (portjery drukowane). Maszyny stolarskie — G e o r g R o y.Motor ropny — L. Z i e l e n i e w s k i . Warsztat ręczny stolarski — A d o l f M e n ś i k . Maty drewniane (bacula) — J a n G o -d z i c k i . Narzędzia rolnicze — firma»Pług« Stefana Konopki . Przybory do straży pożarnej — K. R e z a ć i S p .
W y s t a w a prób m a t e r y a ł ó w b u d o w l a n y c h mieściła się w p e r g o l i , g romadząc o k a z y ki lkudziesięciu w y s t a w c ó w (patrz ka ta l og ) . R o b o t y c i e s i e l s k i e p e r g o l i w y k o n a ł K a z i m i e r z Z i e l i ń s k i , posadzkę kl inkerową — f a b r y k a w y r o b ó w k a m i o n k o w y c h w S k a w i n i e , poszczegó lne p o l a w y ł o ż y ł y posadzką : S . M o r a w i e c k i i S p . , H . K u l k a i S p . , F r . Z u l i a n i (także s t o p n i e ze s z t u c z n e g o k a m i e n i a ) i f a b r y k a i m p r e g n o w a n i a d r z e w a E . h r . M y c i e l s k i e g o . D o b u d o w y p e r g o l i użyto 12-tu p a r k o l u m i e n k a m i e n n y c h , które nadesłali właścic ie le ł o m ó w , a m i a n o w i c i e 1. J o z e f K u l e s z a , W ł a d y s ł a w M a r k i e w i c z i b r . T r e m b e c c y z ł o m u w T a r g o s z y n i e , 2. J a n L i c k z ł o m u w M a k o w i e , J ó z e f S t y p u ł a z ł o m u w S k a w c a c h , 3. K a r o l K o r n z ł o m u w S t r a c o n c e , 4. A n d r z e j Z a m o y s k i z ł o m u w Drużbakach (Spiż ) , 5. L e o n L e w a ń s k i z ł o m u w Z a g a j a c h (Kró l . P o l . ) , 6—7. E d w a r d A n g i e w i c z z ł omu w S z y -d ł ó w k u (Król . P o l . ) , 8. M i a s t o T r e m b o w l a z ł o m ó w własnych , 9. G r z e g o r z K l i m k o w s k i z ł o m u w P o l a n i e , , 10. A n t o n i R z e s z o w s k i z ł o m u w S m i ł o w i e (Kró l . P o l . ) , 11. H . K u l k a i S p . z ł o m u
w C h r z a n o w i e , 12. K a z i m i e r z B z o w s k i z ł omu w D r o g i n i .
O p r ó c z w y s t a w c ó w , w y m i e n i o n y c h w c a -łem p o w y ż s z e m z e s t a w i e n i u , z których w i e l u należy uważać za o f i a r o d a w c ó w , gdyż n i e j e d n o k r o t n i e d o s t a r c z y l i materyału i r o b o t y b e z i n t e r e s o w n i e l u b w z n a c z n i e większe j i lości , niż by tego s a m a r e k l a m a w y m a g a ł a , należy j e sz cze w y m i e n i ć s zereg f i r m , które b e z i n t e r e s o w n i e dostarczyły materyału do b u d o w y , j a k w a p n a , c e m e n t u , ceg ły , żelaz a , spó ły . miału, p i a s k u i t. d . , a m i a n o w i c i e : c e g i e l n i a B a n k u h i p o t e c z n e g o , T o w . A k c . d l a w y r o b ó w z_ g l i n y i p i a s k u R a d z i w i ł ł , W i m m e r i Ż e l e ń s c y , ce g i e l n i a J u l j u s z a L i b a n a w B o r k u F a -ł ę c k i m , f a b r y k a c e m e n t u B e r n a r d L i b a n i S k a w P o d g ó r z u , L i b a n i E h r e n p r e i s , w a p i e n n i k w P o d g ó r z u , p a r o w a f a b r y k a g i p s u w D o b r a c h S k o t n i c k i c h , w a p i e n n i k B e r n a r d L e w k o w i c z , M . F u s s m a n w K o b i e r z y n i e , h a n d e l żelaza F r e y l i c h & K a r m e l , Inż . M i e c z y s ł a w Mą k o s z e w -s k i ; składy d r z e w a : A d o l f W e i n g r i i n , E l i a s z S i l b e r b e r g , N a t a n P r a e g e r . Zakład T . J a b ł o ń s k i e g o w y k o n a ł bez i n t e r e s o w n i e k l i s z e do p r o s p e k t ó w w y s t a w y . L i t o g r a f i a A . P r u s z y ń s k i e g o — k a r t k i * ) .
W s z y s t k i m w y s t a w c o m i o f i a r o d a w c o m m a t e r y a ł ó w s k ł a d a K o m i t e t s e r d e c z n e p o d z i ę k o w a n i e .
K o m i t e t p o c z u w a s i ę r ó w n i e ż d o o b o w i ą z k u s z c z e r e j w d z i ę c z n o ś c i i w z g l ę d e m t y c h w s z y s t k i c h w ł a d z , i n s t y t u c y j i o s ó b p r y w a t n y c h , k t ó r e p o m o c ą m a -t e r y a l n ą , u s ł u g ą l u b o k a z a n ą ż y c z l i w o śc ią u ł a t w i ł y m u s p e ł n i e n i e z a d a n i a .
P r z e d e w s z y s t k i e m G m i n a m i a s t a K r a k o w a . W y s t a w a n i e b y ł a b y p r z y sz ła d o s k u t k u , g d y b y n i e s i l n e p o p a r c i e g m i n y . W i e l k a ż y c z l i w o ś ć z e s t r o n y P r e z y d e n t a m i a s t a D r a J u l i u s z a L e o , s e r d e c z n a n i e s t r u d z o n a p o m o c w w i e l u k w e s t y a c h t e c h n i c z n y c h i g o s p o d a r c z y c h z e s t r o n y W i c e p r e z y d e n t a r a d c y d w o r u
*) Roboty drukarskie dla wystawy wykonane były głównie w D r u k a r n i U n i w e r s y t e t u J a g i e l l o ń s k i e g o , gdzie również wydrukowano duży kolorowy afisz. Część druków wykonali : Z a kład reprodukcyi graficznej W a c ł a w a K r z e p o -w s k i e g o w Dębnikach, Zakład światłodruków T r y b a l s k i e g o , Litografia A . P r u s z y ń s k i e g o , Drukarnia D r a K. i E. K o z i a ń s k i c h . Drukarnia N a r o d o w a . Klisze — Zakład T . J a b ł o ń s k i e g o . Zdjęcia fotograficzne z wystawy wykonał A . P a w l i k o w s k i .
6
J ó z e f a S a r eg o, przychylność Wiceprezydenta D r a H e n r y k a S z a r s k i e -go, Magistratu, Komisyj Rady miejskiej, wreszcie wielu radców miejskich, sprawiły, że wystawa powstała i odbyła się niejako pod bezpośrednią opieką Miasta. Udzielenie gruntu, dość znaczna subwencya (23.000 K.) i cały szereg świadczeń w naturze są tego wymownym dowodem.
P o m o c K r a j u również jest wydatna. Do budżetu krajowego na r. 1913 wstawiono kwotę 20.000 K., na pokrycie niedoboru wystawy, a to wskutek polecenia Komisyi budżetowej zeszłorocznego Sejmu na wniosek prezydenta D r a J u l i u s z a L e o . W tej sprawie pomoc prawdziwą okazali nam posłowie: W ł a d . L e o p o l d J a w o r s k i i E k s c e l e n c y a A n t o n i hr . W o d z i c k i , któremu pozatem zawdzięczamy wiele starań i wiele cennych rad dotyczących wystawy. Nadto, dzięki staraniom Wiceprezydenta Miasta D r a H e n r y k a S z a r s k i e g o , na skutek polecenia krajowej Komisyi dla spraw przemysłowych, Wydział Krajowy udzielił Komitetowi subwencyi w kwocie 1.800 K.
S u b w e n c y a r z ą d u, jak dotąd, ograniczyła się do subwencyi Ministerstwa robót publicznych i Ministerstwa O ś w i a t y , w których to Ministerstwach znalazła deputacya Komitetu nader życzliwe przyjęcie, a rezultatem było uchwalenie na cele wystawy 23.000 K. W sprawie wyjednania tej subwencyi okazali nam pomoc: Ekscelencya Minister D ł u g o s z , prezes Koła polskiego D r . J u l i u s z L e o , Szefowie Sekcyi D r . T w a r d o w s k i , von F e s c h , radcy ministeryalni F ó r s t e r - S t r e f f l e u r i C z i c h l a r z oraz poseł E d m u n d Z i e l e n i e w s k i .
Za pośrednictwem Muzeum Austrya-ckiego w Wiedniu otrzymała wystawa s u b w e n c y ę 10.000 kor. z f u n d u s z u d w o r s k i e g o t a k s (Hoftiteltax-fond).
Znana z ofiarności na cele społeczne, kulturalne i narodowe K a s a o s z c z ę d n o ś c i m. K r a k o w a i tym razem okazała s w ą hojność dla sprawy społecznej, przyznając Komitetowi 4.000 kor. zasiłku. Zawdzięczamy to szczególnie odczuciu idei wystawy i staraniom dyrektora Dra W a l e n t e g o S t a n i s z e w s k i e g o i życzliwości dyrektora Z y g m u n t a K o w a l s k i e g o .
K r a k o w s k a I z b a h a n d l o w a i przem y s ł o w a subwencya 5.000 kor. zaświadczyła, że ocenia znaczenie wystawy dla naszego przemysłu i rękodzieła. Rzeczników naszej sprawy mieliśmy w Izbie szczególnie w osobach: bł. p. prezesa M a u r y c e g o D a t t n e r a , szefa Biura Dra A r t u r a B e n i s a i członków Izby pp.: G u s t a w a B a z e s a , J a -k ó b a J u d k i e w i c z a , J a n a P e r o -s i a.
Bar. J a n G ó t z O k o c i m s k i przyszedł z pomocą Komitetowi ofiarowując 4.5oo kor. na budowę gospody.
M u z e u m T e c h n i c z n o - p r z e m y ś l o w e w Krakowie s u b w e n c y o n o w a ł o budowę domku rękodzielniczego kwotą 4.000 kor. i wyjednało na ten cel dodatkowy zasiłek Wydziału Krajowego i Ministerstwa robót publicznych.
T o w a r z y s t w a T e c h n i c z n e i K o ł a A r c h i t e k t ó w w Krakowie, Lwo-wiei Warszawie, orazTowarzystwo " P o l s k a S z t u k a S t o s o w a na« w miarę możności przyczyniły się do wspomożenia funduszów wystawy.
I z b a b u d o w n i c z y c h w K r a k o-w i e zajęła się rozsyłką list subskrypcyjnych wśród budowniczych i poparła w tym kierunku akcyę Komitetu.
K r a k o w s k i e T o w a r z y s t w o R o l n i c z e i T o w a r z y s t w o G o s p o d a r s k i e w e L w o w i e ofiarowały na zagrodą włościańską po 1.000 kor.
Wszystkim innym instytucyom, jak i osobom prywatnym, za pomoc pieniężną, jak i tym którzy podjęli się zbierania funduszu na listy subskrypcyjne
7
składamy serdeczne podziękowanie, załączając szczegółowy wykaz datków. Szczególnie zobowiązani jesteśmy pod tym względem paniom: Izie Ż e l e ń s k i e j w Krakowie i E u g i e n j i K r y ń s k i e j w Warszawie, za pełną poświęcenia i uwieńczoną pięknym rezultatem działalność.
Osobne podziękowanie należy się Dyrekcyom kolei w Galicyi , Inspektoratowi kolei północnej i Naczelnictwu stacyi w Krakowie oraz Dyrekcyi tramwajów w Krakowie i Lwowie za ułatwienie reklamy afiszowej.
Składamy również podziękowanie: Członkom sądu k o n k u r s o w e g o na typy do
mów mieszkalnych i c z ł o n k o m j u r y prac wystawowych.
Drowi E u g e n i u s z o w i N i t s c h o w i — za poradę prawną i Drowi K a z i m i e r z o w i O s t r o w s k i e m u — za poradę przy staraniach o loteryę.
Inspektorowi hodowli w Krak. Towarzystwie Kolniczem p. J u l i a n o w i O s k a r o w i F u c l i s ó w i — za poradę przy urządzaniu zagrody włościańskiej.
Pp inżynierom W ł a d y s ł a w o w i H o l l i n g e -r o w i i J u l i u s z o w i O l e s i o w i — za okazaną pomoc.
P. S t a n i s ł a w o w i B i e r o w s k i e m u — za wzorowo prowadzoną buchalteryę, p. S t a n i s ł a w i e M ą c z y ń s k i e j — z a pomoc wprowadzeniu kasy, i p. B r o n i s ł a w o w i S t a n k i e w i c z o w i — za pomoc w prowadzeniu biura.
Kraków, 20 grudnia 1912 1.
Kończąc tę treść sprawozdania Komitet wykonawczy poczuwa się do miłego obowiązku serdecznego podziękowania prezesowi Komitetu szerszego radcy dworu J ó z e f o w i H o r o s z k i e w i -c z o w i za trudy reprezentacyi i starania 0 fundusze wystawy. R ó w n i e ż należy się szczere podziękowanie sekretarzowi Komitetu szerszego p. Inż. S t a n i s ł a w o w i Ż e l e ń s k i e m u za agitacyę na korzyść wystawy i zajęcie się urządzeniem festynów i loteryi; a za życzliwą pomoc — członkom Komitetu szerszego pp.: Dyrektorowi Drowi W a l e n t e m u S t a n i s z e w s k i e m u , prof. J e r z e m u h r. M y c i e l s k i e mu, J a k ó b o w i J u d -k i e w i c z o w i, M a r j a n o w i L u t o s ł a w s k i e m u , H e n r y k o w i S ti f e 1 m a-n o w i , K a z i m i e r z o w i U l a t o w s k i e -11111 i W i t o l d wi O s t r o w s k i e m u , z poza Komitetu pp.: Z d z i s ł a w o w i K a l i n o w s k i e m u , J u 1 j a n o w i H e r -s z t a l o w i , H e n r y k o w i W a c h t l o w i
1 T a d e u s z o w i Z i e l i ń s k i e m u.
Za Komitet wykonawczy:
Władysław Ekielski prezes.
Tadeusz Stryjeński Jerzy Warchałowski wiceprezes. sekretarz.
Franciszek Mączyński skarbnik.
8
S t a n c z y n n y R A C H U N E K B I L A N S U Z D N I E M 3 1 P A Ź D Z I E R N I K A 1 9 1 2 .
Stan b i e r n y
Kasa Subwencye i datki, je.s7.cze nie wypłacone:
Subwencja krajowa K 20.000'— Ministerstwo robót publicznych . . . . » 8 000' Izba handlowa » 3.000 — Inne lnstytucye » 3.200' — Osoby prywatne » 1*200' —
Inni dłużnicy » 7-825'7l
Majątek wystawy po zburzeniu budynków: A. Koszt budynków i placu wystawy K 190.790-48
Amortyzacya 170.790-48 20.000 B. Koszta mebli K io.3o3-42
Amortyzacya » !>.3o3-42 5.000 C. Koszt pergoli (wystawa mater. bud.) K 6.144-18
Amortyzacya 3 144-18 1.000 Saldo strata
K
u.782 85
43.225 7
26'000' — 44.787-44 125.796-
Dług firmom za dostarczone roboty i materyały . . Kaucye Pożyczka wekslowa Dubiosa Fundusz rezerwowy na : świadczenia firmom, repera-
cye, administracyc, procenty wekslowe etc. na następny rok
Saldo strata 44.78744
S t r a t y R A C H U N E K Z Y S K Ó W I S T R A T .
Urządzenie placu wystawy i ogrodów Amortyzacya budynków
» mebli » pergoli (wystawa materyałów budowl.)
Urządzenie wystawy architektury w pawilonie główn. Nagrody konkursowe na 5 typów domów mieszkalnych Koszta administracyi wystawy (kance-
larya, personal, służba, utrzymanie ogrodów ect.) K
Reklamy, afisze, festyny, inseraty, mundury służby »
Druki , albumy, kartki » Prąd elektryczny » Asekuracya budynków i od wypadków » Stemple od kwitów i °/ 0 od weksli . . » Policya » Straż pożarna » Muzyka • » Dubiosa Fundusz rezerwowy n a : świadczenia firmom, repera-
cye, administracyc, procenty wekslowe etc. na następny rok
11.174-72
8.79603 3.71766 1.71558 2.87957 1.29068
26960 2.651 -8.327-70
K
23.009' — 147.78148
5.3o3'42 5.144-18 1.32346 7.5oo-
40.822-56 3.ooo- -
23.O00' -
256.884 10
S u b w e n c y e :
Subwencya krajowa K 20.000 — Ministerstwo oświaty » 10.000' —
» robót publicznych . . . . » t3.000'— Miasta Krakowa » 23.000 —
» Lwowa » 2.000' -Fundusz dworski taks (Hoftiteltaxfond) » 10.000' — Izba handlowa » 5.000'— Muzeum techniczno przem. w Krakowie » 4.000' Wydział kraj. (za pośredn. Muzeum przem.
na domek rękodzielniczy) » 500' — Kasa oszczędności miasta Krakowa . . » 4000'— Inne Banki i lnstytucye finansowe . > 3.75o' — Towarzystwo gospodarskie we Lwowie . » I .OO0' — Związek turystyczny » i.ooo'— Tow. gospodarskie, oddział w Rohatynie » 200' — Liga pomocy przemysłowej > 5oo' — Rady powiatowe i mniejsze miasta . » 520'— Przemysłowcy, architekci, inżynierowie,
Stowarzyszenia techniczne i Koła architektów » 9.246 12
Osoby prywatne » l3.35l'67
D o c h o d y W y s t a w y :
Wstępy . • K 55.35o'52 Kartki , katalogi, fotografie etc » 3.846 56 Czynsze za sklepy etc » i.Sgo' — Inseraty w katalogu » 2.73903 Wystawa materyałów budowlanych . > 8.g63'59 Loterya » 7.163— Restauracya, kawiarnia, gospoda, teatr,
różne zabawy » 11.376' 17 Saldo strata
Z y s k i
K
121 06779
91 02887
44-787-44 256.884-io|
Kraków, dnia i3 listopada 1912 r.
Stanisław Bierozuski m . Buchalter.
Franciszek Mączyński m . p . Skarbnik Komitetu wykonawczego.
Tadeusz Stryjeński m . p . Wiceprezes Komitetuj wykonawczego.
Zgodność z książkami i stanem kasy stwierdza
Jan Krzyżanowski m . p. Dyrektor miejskiej Izby obrachunkowej.
K O M I S Y A K O N T R O L U J Ą C A :
Wiktor Gablenz m . p. Naczelnik buchalteryi Tow. wzajem, ubezp.
Dr. Karol Krzetuski m . p . Prokurent fiili Banku hipotecznego.
W Y N I K B I L A N S U I R A C H U N K U . S P O S O B Y P O K R Y C I A D E F I C Y T U .
A ) K o s / . t a w y s t a w y wynios ły K . 2.56.884*10
N a p o k r y c i e t y c h k o s z t ó w , podług r a c h u n k u z 3 l / X 1912, składają się: a) s u b w e n c y e i d a t k i K . 121.06779 b) d o c h ó d z przedsiębiorstwa w y s t a w y » 91.028*87 » 212.096.66
B r a k u j ą c a k w o t a s t a n o w i def icyt w y s t a w y K . 44.787*44
B . S t a n f a k t y c z n y z d n i a 3 l / X 1912:
K o m i t e t p o z o s t a w a ł w i n i e n : a) z a r a c h u n k i f i r m o m K . 47.796*00 b) z w r o t k a u c y j > i .ooo'oo c) za d ług w e k s l o w y 51.000'00 K . 99.796*00
K o m i t e t m i a ł : a) za różne należytości w y s t a w o w e K . 7.825*71 b) resztę n i e w y p ł a c o n y c h s u b w e n c y j i d a t k ó w . . » 35.400*00 c) w k a s i e g o t ó w k ą > 11.782*85 » 55.008*56
R ó ż n i c a s t a n u b i e r n e g o i c z y n n e g o s t a n o w i de f i cyt K . 44.787*44
R a c h u n k i w y s t a w y zostały przed łożone do s p r a w d z e n i a K o m i s y i kontro lu jące j , z ło żonej z p. J a n a K r z y ż a n o w s k i e g o d y r e k t o r a I zby o b r a c h u n k o w e j m i e j s k i e j , z r a m i e n i a m i a s t a o r a z z a p r o s z o n y c h p r z e z p r e z y d y u m K o m i t e t u s zerszego p p . W i k t o r a G a b l e n z a n a c z e l n i k a b u c h a l t e r y i T o w a r z y s t w a W z a j e m n y c h Ubezpieczeń i D r a K a r o l a K r z e -t u s k i e g o p r o k u r e n t a f i l i i B a n k u h i p o t e c z n e go . K o m i s y a stwierdzi ła zupełną z g o d n o ś ć r a c h u n k ó w z książkami i s t a n e m k a s y . K o mite t w y k o n a w c z y p o z w a l a sob ie na tern m i e j s c u z łożyć K o m i s y i kontro lu jące j za jej pracę se rdeczne p o d z i ę k o w a n i e .
Niektóre p o z y c y e w b i l a n s i e w y s t a w y w y magają o b j a ś n i e n i a : w s tan ie c z y n n y m — 26.000 K . — wartość materyału b u d o w l a nego i m e b l i ; w s t a n i e b i e r n y m — 3oooK.— d u b i o s a i 23.000 K . f u n d u s z r e z e r w o w y .
K w o t a 26.OOO K . s t a n o w i przypuszczalną sumę , którą w raz ie z b u r z e n i a b u d y n k ó w i sprzedaży materyału ( d r z e w a ) , o r a z m e b l i można będzie uzyskać .
K w o t a 3o00. K . ( d o c h o d y wątp l iwe) zo stała w s t a w i o n a w p r z y p u s z c z e n i u , że n i e które pozostałe należytości w y s t a w o w e n ie dopiszą.
K w o t a 23.000 K . s t a n o w i konieczną r e zerwę na w y p a d e k z a t r z y m a n i a w y s t a w y i e x p l o a t a c y i n a następny r o k . F u n d u s z ten p o t r z e b n y : na w y n a g r o d z e n i e niektórych f i r m , które dostarczyły różnych urządzeń i materya łów z a d a r m o , a n ie zechcą je n a d a l b e z i n t e r e s o w n i e p o z o s t a w i ć ; da le j n a r e p e r a c y e i u t r z y m a n i e b u d y n k ó w i p l a c u ; na opłatę p r o c e n t ó w od w e k s l i , w r e s z c i e na k o s z t a a d m i n i s t r a c y i . K w o t a ta , pod ług osobnego k o s z t o r y s u , o b l i c z o n a została z r o zmys łem dość w y s o k o . K o s z t a e w e n t u a l n e g o przysz łego przeds iębiorstwa w sezon ie le t n i m 191.3 n ie są tu l i c z o n e i w e j ś ć muszą w budżet tego przeds ięb iorstwa.
O d zamknięc ia r a c h u n k ó w i sporządzen i a p i e r w s z e g o b i l a n s u p o c z y n i o n o w y d a t k i : na z a b e z p i e c z e n i e b u d y n k ó w , k o n i e c z n e r o boty w o g r o d z i e , urządzenie ś l izgawki , na asekuracyę i na administracyę . N a d t o upfcr c o n o część długu w e k s l o w e g o i część r a c h u n k ó w . Z d r u g i e j s t r o n y — wpłynę ły n i e które zaległe s u b w e n c y e i d a t k i i i n n e d r o bne d o c h o d y ; u z y s k a n o n o w e s u b w e n c y e ; w r e s z c i e zaciągnięto nową p o ż y c z k ę . Zaszły z a t e m p e w n e z m i a n y , które j e d n a k pozo stały bez w p ł y w u na cyfrę d e f i c y t u , g d y ż s u m a n o w y c h d o c h o d ó w m n i e j w ię ce j r ó w n o w a ż y się z sumą n o w y c h w y d a t k ó w .
Powstaje pytanie, w jaki sposób pokryć deficyt? — Ponieważ wystawa była przedsięwzięciem, stworzonem bezinteresowną pracą społeczną, przeto liczyć może i na dalszą pomoc społeczeństwa, miasta, kraju i rządu, wobec czego dal-
sze starania o subwencye są zupełnie usprawiedliwione.
Z drugiej strony, plac i budynki po-wystawowe przedstawiają nader wdzięczne pole do dalszej eksploatacyi w celach kulturalnych i zabawowych, co ró-
wnieżprzynieść powinno dochód. W przewidywaniu tego Komitet postarał się o przedłużenie dzierżawy terenu wystawy na dalszy rok, na co uzyskał zezwolenie gminy.
Tak w i ę c : starania o dalsze subwen-cye i wyzyskanie placu powystawowego w sezonie letnim — wydają się najpewniejszymi środkami pokrycia deficytu. W normalnych czasach byłoby to nawet łatwem, w obecnej jednak niepewnej sutuacyi gospodarczej, w y m a g a ć będzie ze strony Komitetu dalszej wytężonej pracy.
Byłby jeszcze jeden sposób zakończenia sprawy: likwidacya kompletna, zburzenie b u d y n k ó w i sprzedaż materyału (drzewa) oraz inwentarza (mebli). Zwolniłoby to Komitet zupełnie od obowiązku wynagradzania firm za wypożyczone urządzenia i materyały, ale ponieważ rozwiązanie takie nastąpić by mogło dopiero z wiosną, więc koszta administracyi, asekuracyi, pewne już poczynione wydatki na zabezpieczenie budynków i ogrodów, wreszcie procenty wekslowe, uszczupliłyby znacznie fundusz rezerwowy. Wobec tego i wobec pozostania w dalszym ciągu pozycyi 3ooo K. (dubiosa), gdyby nawet udało się uzyskać ze sprzedaży spodziewaną kwotę 26.000 K., deficyt wystawy zmniejszył by się najwyżej o jakie l 5 tysięcy, czyli wyraził by się w cyfrze około 3o.ooo K.
Kraków, 20. grudnia 1912 r.
Ponieważ niema wielkiej nadziei, aby cała ta suma została pokryta drogą dalszych subwencyj, a niepodobieństwem jest, aby członkowie Komitetu brakującą sumę zapłacili z własnych funduszów, zdaje się, że chcąc nie chcąc będzie musiał Komitet zająć się prowadzeniem przedsiębiorstwa w sezonie letnim.
Ale jeśli jest tak, jak zewsząd słyszymy, że wystawa nie tylko była udana, ale pod wieloma względami przeszła oczekiwania, w ó w c z a s powstaje jeszcze szereg pytań: czy społeczeństwo nasze, miasto i kraj, poza okazaną pomocą, nie poczuwają się już do żadnego obowiązku wobec Komitetu? Czy jest w interesie ogółu, abv organizatorowie wystawy, którzy przez dwa lata pracowali, ożywieni ideą społeczną i artystyczną dla stworzenia dzieła kultury, i nadal mieli tracić czas i energię i to już tylko dla ratowania finansów i dla wypełnienia pozostałych jeszcze zobowiązań? Czy przez to nie pozostaną odłogiem inne dziedziny pracy i nie ucierpią wciąż powstające nowe sprawy i zadania, do których ci sami ludzie są powołani? Czy zatem nie leży w interesie społecznym zwolnić tych ludzi od dalszych wysi łków nad rozwikłaniem trudności finansowych wystawy i dać im pole do d a l s z e j p r a c y t w ó r c z e j ? . . . przyszłość najbliższa pokaże.
Za Komitet wykonawczy:
Władysław Ekiclski prezes
Tadeusz Stryjeński Jerzy Warchałozi>ski wiceprezes sekretarz
Franciszek Mączyński skarbnik.
O D Z N A C Z E N I A W Y S T A W C Ó W .
W D Z I A L E O G R O D N I C Z Y M I R O L N Y M .
C z ł o n k o w i e j u r y na p o s i e d z e n i u o d b y t e m d . 25 października 1912 r . p p . : pro f . U n i w . D r . K a z i m i e r z R o g ó y s k i , pro f . Szko ły o g r o d n i c z e j w T a r n o w i e A n t o n i K u r o w s k i , właściciel zakładu o g r o d n i c z e g o W ł a d y s ł a w de P r e v a l p r z y u d z i a l e z. r a m i e n i a Komitetu w y s t a w y k r a j . i n s t r u k t o r a o g r o d n i c t w a D r a Stanisława Go l ińsk iego , z a p r o p o n o w a l i n a stępujące o d z n a c z e n i a :
D y p l o m y h o n o r o w e .
1. Zakład Ś w . Józefa d l a o s i e r o c o n y c h c h ł o p c ó w .
2. Szkółki d r z e w i k r z e w ó w w Z a s s o w i e pod Czarną l i r . T a d . Lub ieńsk iego .
3. »Pomor ia« k r a k o w s k a Szkó łka d r z e w z o g r a n . p o r .
4. Związek H o d o w c ó w n a s i o n w K r a k o w i e . O g r o d y P r o f . S . Z i o b r o w s k i e g o .
5. O g r ó d m i e j s k i pod zarządem i n s p . B o lesława Małeckiego .
(i. S y n d y k a t R o l n i c z y w K r a k o w i e . 7. Zakład L u b o m i r s k i c h .
D y p l o m z a s ł u g i .
1. L u d w i k W i ę c k o w s k i , o g r o d n i k w y s t a w y .
M e d a l e s r e b r n e .
1. Zakład ś w . Józefa d l a o s i e r o c o n y c h c h ł o p c ó w .
2. Szkółki d r z e w i k r z e w ó w w Z a s s o w i e p o d Czarną h r . T a d . Łub ieńsk iego .
3. " P o m o n a " k r a k o w s k a Szkó łka d r z e w z o g r a n . p o r .
4. Związek H o d o w c ó w n a s i o n . O g r o d y P r o f . S t . Z i o b r o w s k i e g o .
5. F i r m a E m i l F r e e g e w K r a k o w i e . 6. K a r o l i n a M i c h a l s k a . 7. K r a k o w s k i e Towarzystwo O g r o d n i c z e ,
(zakład " G l i n k a " ) 8. Zakład L u b o m i r s k i c h . 9. " P i a s t " , Szkółki R a d y p o w . w W i e
l i c z c e . 10. L u d w i k W i ę c k o w s k i , o g r o d n i k w y
s t a w y . 11. F i r m a » P ł u g " S t e f a n a K o n o p k i . 12. I gnacy Kłus. M e d a l s r e b r n y k r a k o w
s k i e g o T o w a r z y s t w a R o l n i c z e g o .
M e d a l e b r ą z ó w e.
1. Zakład He l c l ów w K r a k o w i e . 2. K r a k o w s k i e T o w a r z y s t w o o g r o d n i c z e ,
(zakład »Gl inka« ) 3. Szkoła 4 - k l . w Dąbiu ( D y r . Stanisław
S z a r e k ) . 4. K r a j o w a średnia Szkoła r o l n i c z a w C z e r
n i c h o w i e . M e d a l K r a k o w s k i e g o T o w a r z y s t w a R o l n i c z e g o .
L i s t y p o c h w a l n e .
1. . lakób G a r g u l , o g r o d n i k . 2. Szko ła l u d o w a w W o ł o w i c a c h . 3. P . Skirliński z K r y s p i n o w a . 4. Zarząd D o m i n i u m W o l a J u s t o w s k a .
W D Z I A L E M A T E R Y A Ł Ó W B U D O W L A N Y C H .
K o m i s y a sędz iów, d l a o c e n y o k a z ó w na w y s t a w i e materya łów b u d o w l a n y c h , z łożona z p p . : prof . Władys ława E k i e l s k i e g o , A r t u r a R o m a n o w s k i e g o , K a r o l a R o l l e g o , K a z i m i e r z a W y c z y ń s k i e g o , z r a m i e n i a K o m i t e t u w y s t a w y a r c h i t e k t o n i c z n e j , o r a z p . inż . E d w a r d a U d e r s k i e g o z r a m i e n i a I z b y h a n d l o w e j i p r zemys ł owe j w K r a k o w i e , w d n i u 12 października 1912 r . uchwali ła p r z e d s t a w i ć do nagród następujące f i r m y :
D y p l o m y h o n o r o w e r z ą d o w e . 1. H . K u l k a i S p k a — O p a w a - K r a k ó w . 2. W ł a d y s ł a w lir. Michałowski — D o b r z e -
c h ó w . 3. Józe f G ó r e c k i — P o d g ó r z e - K r a k ó w . 4. I . T a r n o w s k a c e g i e l n i a i t a r t a k p a r o w y
E . k s . S a n g u s z k i — Tarnów. 5. R . M u r a n y i — K r a k ó w . 6. Radziwi ł ł , W i m m e r , Że leńscy — K r a
k ó w . 7. S . G . Żeleński — K r a k ó w . 8. W i t k o w i c k i e h u t n i c z o - g ó r n i c z e G w a
r e c t w o — W i t k o w i c e . 9. Inż. L . N i t s c h i S p k a — K r a k ó w .
10. M a r c i n J a r r a — K r a k ó w .
S r e b r n e m e d a l e r z ą d o w e .
1. E m i l K u z n i t z k y — O ś w i ę c i m . 2. A n d r z e j Z a m o y s k i — L u b o w l a . 3. A . J . Walczok — B i e l s k o . 4. L . & G . K a d e n — K r a k ó w . 5. M a g i s t r a t Kró l . w o l . m . T r e m b o w l i , (i. Józe f Stypuła — T a r n a w a . 7. F r a n c i s z e k Z u l i a n i — K r a k ó w .
12
8. L i b a n & E h r e n p r e i s — P o d g ó r z e . 9. S t o w . p r z e m . dla w y r o b u tow. żela
z n y c h i d r u c i a n y c h — B o r e k Fałęcki . 10. B e r n a r d L i b a n i S p k a — B o n a r k a . 11. I . g a l . f a b r y k a w y r o b ó w k a m i o n k o
w y c h i s z a m o t o w y c h — S k a w i n a . 12. L . B a r a n o w s k i — K r a k ó w . 13. M . G r i i n b e r g — K r a k ó w . 14. J u l i a n G o l d s t e i n — K r a k ó w . 15. Stanisław M o r a w i e c k i i S k a — K r a k ó w . 16. J . W a ł k o w i ń s k i — Kraków. 17. F a b r y k a d a c h ó w e k — D r o h o b y c z . 18. .1. Niedźwiecki i S k a — K r a k ó w - D ę
b n i k i . 19. I -sza P łaszowska f a b r y k a d a c h ó w e k —
P ł a s z ó w .
B r ą z o w e m e d a l e r z ą d o w e .
1. K a r o l K o r n — K r a k ó w - B i e l s k o . 2. G r z e g o r z K l i m k o w s k i — L w ó w . 3. J . L i c k i J . Stypuła — S u c h a - S k a w c e . 4. I -sza K r a j o w a f a b r y k a s z t u c z n y c h k a
m i e n i — K r a k ó w . 5. I-sza G a l i c y j s k a f a b r y k a i m p r e g n o w a
n i a d r z e w a E . h r . M y c i e l s k i e g o i S p . — " T r z e b i n i a .
6. D r . F . N i e m c z e w s k i i S k a — K r a k ó w . 7. »Asbit« — K r a k ó w . 9. Inż, H . K o w a r z y k — K r a k ó w . 10. K I . P o k o r n y i S p . — C h y r ó w .
D y p l o m y h o n o r o w e K o m . w y s t a w y .
1. Inż. L . Lewański — K i e l c e . 2. A . R z e s z o w s k i — S m i ł ó w - S z y d ł o w i e c . 3. E . A n g i e w i c z — S z y d ł ó w e k - S z y d ł o w i e c . 4. L . & G. K a d e n — K r a k ó w . 5. K l i n k e r — P r z y s i e k a . 6. K o r w i n ó w — C z ę s t o c h o w a - W a r s z a w a . 7. Inż . M . Lutos ławski — W a r s z a w a . 8. K . H e c h t e r — K r a k ó w . 9. R i m l e r i Troczyńsk i — K r a k ó w . 10. Z . S c h o e n b e r g — K r a k ó w . 11. Jan G o d z i c k i — K r a k ó w . 12. Z o f i a Szyd łowska — K r a k ó w .
J l 3 . Józef Góreck i — P o d g ó r z e - K r a k ó w .
L i s t y p o c h w a l n e K o m i t e t u .
1. K a z i m i e r z B z o w s k i — D r o g i n i a . 2. B r a c i a T r e m b e c c y — K r a k ó w . 3. R . M u r a n y i — K r a k ó w . 4. Inż. W . D r z y m u c h o w s k i — K r a k ó w . 5. A d m i n i s t r a c y a d ó b r K r z e s z o w i c e , (i. .1. S c h n e i d e r — L w ó w . 7. O . B u j w i d — K r a k ó w 8. T o w . »Górka« — S i e r s z a . 9. T e k l a S z u j s k a — L w ó w . 10. D . K u r / . m a n n — K r a k ó w . i\. Stanisław M o r a w i e c k i — K r a k ó w .
W D Z I A L E S T O L A R S K I M .
K o m i s y a sędz iów d l a o ceny w y k o n a n i a robót s t o l a r s k i c h , z łożona z p p . s t o l a r z y : W i k t o r a Igl ińskiego i A n d r z e j a S y d o r a z r a m i e n i a C e c h u s t o l a r z y w K r a k o w i e i p . L u d w i k a W o j t y c z k o z r a m i e n i a K o m i t e t u w y s t a w y a r c h i t e k t o n i c z n e j , w d n i u 20 październ i k a 1912, uchwali ła przedstawić do nagród następujące f i r m y :
O d z n a c z e n i a :
I. Józe f C z e r s k i I I . W o j c i e c h B o b e r I I I . Józe f Zabża .
D a l s z e u z n a n i a :
N i e m c z y n o w s k i i S p . S t e f a n I g l i c k i Józef S p e r l i n g F r a n c i s z e k S t a w o w i a k Michał M a r c h e w c z y k A n t o n i C h r o b a k A n d r z e j A d a m s k i J o a c h i m S t e i n b e r g Józef K o b o s .
W D Z I A L E T A P I C E R S K I M .
K o m i s y a s ę d z i ó w , z łożona z p p . t a p i c e r ó w : F r . Karl ińskiego i K a j e t a n a D u d z i a k a z r a m i e n i a S t o w a r z y s z e n i a tap i cerów, o r a z cz łonka K o m i t e t u w y s t a w y p . Ludwika W o j t y c z k o , w d n i u 20 października 1912 u c h w a liła przedstawić do nagród następujące f i r m y :
O d z n a c z e n i a :
I. S t e f a n I g l i c k i I I . N i e m c z y n o w s k i i S p .
I I I . A l f o n s W a w r z e c k i .
W D Z I A L E M A L A R S K I M .
K o m i s y a sędz iów , z łożona z p p . J a n a B u k o w s k i e g o i pro f . A . Proca j ł owicza u c h w a liła polec ić K o m i t e t o w i o d z n a c z e n i e r ó w n o rzędnymi d y p l o m a m i u z n a n i a f i r m y m a l a r s k i e :
K . M i k u l s k i K . O r l e c k i K . W ę g r z y n J . W o ł o w s k i .
N a p o d s t a w i e t y c h o p i n i i K o m i t e t p r z y z n a o d p o w i e d n i e d y p l o m y .
l3
W Y K A Z S U B W E N C Y J I D A T K Ó W .
S U B W E N C Y E . kor. k
R Z Ą D .
Ministerstwo Oświaty 10.000*— Ministerstwo robót publicznych 10.000 Ministerstwo robót publicznych
na domek robotniczy . . . 3.000 Ministerstwo robót publicznych
(za pośr. Muz. Techn. -Przem. na dom rękodzielniczy) . . 800 l3.8oo* —
Fundusz dworski taks. Hoftiteltaxfond . lo.ooo* — Razem . . 33.8oo*—
K R A J .
Subwencya krajowa . . . . 20.000 Wydział krajowy na polecenie
kraj. komisyi dla spraw przem. 1.800 Wydział krajowy na domek rę
kodzielniczy (za pośr. Muzeum Techn. -Przem. w Krakowie) 5oo 22.3oo- —
M I A S T A .
Kraków 10.000 Kraków (na ogród) 8.000 Kraków (na konkurs) . . . . 5.000 23.000' — Lwów 2.000' — Tarnów 200' — Podgórze 100' — Wieliczka 3o"—
Razem . . 25.33o'—
R A D Y P O W I A T O W E (na zagrodę włościańską).
Rada powiatowa W Limanowej . . . 100' > w Tarnopolu . . . 5o-» » w Wadowicach . . 5o-» 1 w Nowym Sączu . 25' 1 D w Ropczycach . . . 20* > » w Grybowie . . . . 20' » » w Tarnobrzegu . . . 20' > t w Dąbrowie . . . .
Razem . .
5-
290'
I N S T Y T U C Y E P R Z E M Y S Ł O W E , G O S P O D A R C Z E I INNE.
Izba handlowa i przemysłowa w K r a kowie 5.000 •
Muzeum Techniczno - Przemysłowe w Krakowie (na domek rękodzielniczy) 4.000
C. k. Towarzystwo Rolnicze w Krakowie 1.000 C. k. Towarzystwo Gospodarskie we
Lwowie 1.000 Krajowy Związek Turystyczny w K r a
kowie 1.000 Liga Pomocy Przemysłowej . . . . 5oo Oddział c. k. Tow. Gospodarskiego w Ro
hatynie . . . 200' Centr. Związek Galie. Przem. fabr. we
Lwowie 100
Razem . . 12.800'
S T O W A R Z Y S Z E N I A T E C H N I C Z N E .
Koło Architektów w Krakowie . . . 600 Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 5oo Stowarzyszenie Techników w Warszawie 5oo Koło Architektów we Lwowie . . . . 5oo Tow. > Polska Sztuka Stosowana« . . 5oo
Koło Architektów w Warszawie . . . 375 Towarzystwo Techniczne w Krakowie 100
Razem
I N S T Y T U C Y E F I N A N S O W E .
Kasa Oszczędności m. Krakowa . . . Zivnostenska Banka Bank Przemysłowy Spółka fakturowa w Krakowie . . Towarzystwo Zaliczkowe w Krakowie Powszechny Zakład Kredytowy w K r a
kowie Bank dla kredytu hipot. i osobistego Tow. Wzajemnych Ubezpieczeń w K r a
kowie Ustredni Banka w Krakowie . . . . Bank hipoteczny w Krakowie . . . . Zalozni Uverni Ustaw w Krakowie . . Galie. Bank dla handlu i przemysłu
w Krakowie Filia Wiedeńskiego Banku Związkowego
w Krakowie
Razem . .
3.075
4.000 1.000
600 5oo 3oo
3oo 3oo
3oo 25o 200 200
200
8.25o
Z A S I Ł K I I D A T K I .
A) B U D O W N I C Z O W I E , A R C H I T E K C I I N Ż Y N I E R O W I E I P R Z E M Y S Ł O W C Y
Fabryki cementu w Szczakowej i G o leszowie 400*
H. Kulka i Sp 346 A d o l f Szyszko-Bohusz na pokrycie papą
domku rękodz 3oo
Składka na zebraniu arch. w Warszawie 256
' 1
kor. K. Szulc i Ska 100 rb. = 25Ą — B. Rogóyski, br. Horn , J . R u -
piewicz 100 rb. = 254'— Herman Guttman 25o'— Karol Szpondrowski 210 — Prof. Władysław Ekielski 200" — Firma Drzewiecki i Jeziorański . . . 200' — Józef Pakies 200'— Artur Romanowski 110"— Ferdynand Liebling 1101— Zdzisław Kalinowski . . . . 40 rb. = tor36 Sobczak-Sobczyński 40 rb. = 101'36 Firma F^alter i Dattner 100' — Ludwik Ramułt 100'— Wincenty Rawski 100"— Zygmunt Hendel 100'— J a n Zawiejski 100'— Władysław Klimczak ioo'— H. Guttman ioo'— Prof. J a n Lewiński 100'— Kazimierz Wiśniewski 100" — Henryk Lamensdorf 100'— Kazimierz Hroboni 100'— Z funduszu zebranego przez T . Stry-
jeńskiego na cele architektoniczne 100" — Kazimierz Brzeziński 60'— Kazimierz Piotrowski 55' — Leon Krobicki 5o" — Prof. Józef Pokutyński 5 o — Józef Bereta 5o"— J a n Burzyński 5o'— A d a m Czunko ' . . . . 5o' — Juliusz Nachtlicht 50'— Piotr Kozłowski 50'— Apolinary Pezdański . . . . . . . 5o' — Ludwik Daniek 3 r — Wilhelm Apter 3 o — Antoni Dostał 3o' — Ludwik i Karol Holzer 3o— Antoni Pawlicki 32' — Karol Richtman 3 o — Józef Taborski 3o -— Fabryka dachówek E . H . Friedman w Wie
liczce 25' — Leon Kurkiewicz 25'— Zdzisław Mączeński 10 rb. = 25'40 Witold Minkiewicz 25'— Karol Rybiński . . : 25 — Eugeniusz Wesołowski 25.— Edmund Zieleniewski 20— Rudolf rland 20 — Kamieniołom H Kulka i Sp 20' — Michał Guzikowski 20'— Ignacy Miarczyński 20* — Piotr Emilewicz 20' — Joachim Steinberg 20' — Roman Ingarden r. dw 20"—
kor. Frankę r. dw 20'— T . Prauss 20— Augustyn Tarkowski 20'— Ignacy Oberleder 20"— Stanisław Krzyżanowski 20' — Józef Weinberger 20'— Daniel Rothirsch 20— Władysław Kleinberger l 5 — Emanuel Rost i 5 ' — J a n Hojarczyk l 5 ' — Pętkowski — Zbigniew Bjochwicz-Lewiński . . . . 10'— W . Miarczyński 10'— Ignacy Ehrenpreis 10'— Jakób Rothirsch 10 — Artur Lorie 10'— Henryk Fraenkel 1 ° ' — J a n Godzicki 10— Emanuel Jarymowicz 10'— Eustachy Smiałowski . . . . . . . 10' — Józef Chmielewski '0'— Kazimierz Zieliński 10"— Andrzej Sitko 1 ° '— J a n Wentzl 1« — Michał Meglicz ł 0 ' — Henryk Czernichowski 10'— W . Paruń 10— J . Freilich i Karmel 1 ° '— Aleksander Karwat , 0 ' — Roman Bandurski 1 ° ' — Ludwik Holzer 1 ° '— Wiktor Miarczyński l°" Rudolf Peterseim 10 — Firma Rudolf Popper 10' — Salomon Brenstein 1 ° ' Adol f Weingriin 10— Ehrenpreis 10— Emil Silberbach 1 ° ' — Rozwadowski 1 ° Kuczyński . . . Benjamin Torbę Stanisław Oszacki Izaak Tislovitz . . Stefan Bieniaszewski Bronisław Krause • Leon Szwanenfeld Aleksy Kowalski Handel żelaza Izraela Laxa 10— Majer Wimer 10' — Skład farb Efr. Goldsteina 10— M . Kapellner 5" — Bernard Lewkowicz 5'— J . Zarzecki 5'— Władysław Burkiewicz 5— Franciszek Zuliani 5' — Tobiasz Beim 5" — J . Jaśkiewicz 5'—
15
kor. kor 5 - 10 rb. 25-40-5 — Zygmunt Witkowski . . . 10 rb. 25-40 5 ' - Hr. A . Bniński 20 mk. 2340 5 - . 20 mk. 23-40 5 — = 23-40 5 - 20-5 — 20 -5 — 20- -5 - Edward Leszczyński (naddatek za karty) 20' — 5 - Prof. Uniw. Stefan Horoszkiewicz 20* — 5 — 20 —
9 7 - 20-20 —
B) O S O B Y P R Y W A T N E : = 16 5> B) O S O B Y P R Y W A T N E : 6 rb. = i5'2 4
J a n bar. Gótz Okocimski (na budowę Zygmunt Wasiutyński . . . 6 rb. i5'24 11-70
- 11*70 Dr. Wacław Przybylski . . 10' —
1 000' — no - — Leonowie Papiescy 200 rb. = 5o86o 10 — Dr. Ludwik Dydyński . . . 200 rb. - 58-6oo Franciszek Biesiadecki 8 -Zebrane przez Włodzimierza Kryńskiego 3 rb. 7-62
= 5o8 — Franciszek Hirszberg . . . 3 rb. = 762 Eksc. Marszałek Stanisław hr. Badeni . 5oo.— 3 rb. = 762 Eksc. Minister Władysław Długosz . 5oo'— 3 rb. = 762 Eksc. Antoni hr. Wodzicki 5oo-— = 7 -oi
5oo -— = 585 3oiio 588
Ordynat Maurycy hr. Zamoyski 100 rb. = 254 — = 5-85 = 254 - Józef Świętopełk Zawadzki . 2 rb. = 5-o&
200.— Dr. Leopold Starzewski (naddatek za 200' — 5 -
= 117- Ks. Julski = 351 100- — Ks. Likowski = 35i
Wiceprez; dent Józef Sare 100-— = 351 100 — = 3'5i 100 — Mieczysław Hulanicki . . . 1 rb. 25 4
Eustachy Jaxa Chronowski 100 — 1 rb. = 2-54
100- — = 2.14 100' — 1 rb. 25 4
Franciszkowie Jaroszyńscy . . 5o rb. = 635o Fr. Kryt . . . . . . . . . . . 1 rb. 2-54 Włodzimierz Kryński . . . . 5o rb. = 635o 1 rb. - 2-54
= 5o'8o 1 rb. — 2-54 5 o - - 2 5 +
5o — = 2-54 5 o - 1 rb. 25Ą 5 o - K. Arkuszewski 1 rb. 2-54 5o — 1 rb. - 2-54
Hr. Władysław Potulicki (naddatek za 1 rb. = 2-54
5o'— 5o k. = 127 3 o - 4378
Wykaz powyższy sporządzony 20 Grudnia 1912 (po pierwszem zamknięciu rachunków z 3i Października).
L i s t a s k ł a d e k o t w a r t a .
16
W Y S T A W A P R Z E D M I O T Ó W S Z T U K I Z A K U P I O N Y C H P R Z E Z M U Z E U M N A R O D O W E W K R A K O W I E I M U Z E U M
P R Z E M Y S Ł O W E W E L W O W I E , (w czasie licytacyi zbiorów Giełdzińskiego w listopadzie 1912 w Berlinie).
w i e l k i e m z a i n t e r e s o w a n i e m o g l ą d a ł K r a k ó w w y s t a w ę z a k u p i o n y c h m e
b l i d z i ę k i o f i a r n o ś c i g m i n m . K r a k o w a i L w o w a . N i e b e z p e w n y c h o b a w s ł y s z e l i ś m y o p o s t a n o w i o n y c h z a k u p a c h n a l i c y t a c y i G i e ł d z i ń s k i e g o , o b a w u s p r a w i e d l i w i o n y c h z u p e ł n i e n i e d a w n ą p r z e s z ł o ś c i ą L w o w a a t a k ż e i K r a k o w a , g d z i e w o s t a t n i c h c z a s a c h g o r ą c z k a z a k u p y w a n i a z a c z y n a p r z y b i e r a ć r o z m i a r y n i e b e z p i e c z n e d l a p r z y s z ł e g o c h a r a k t e r u M u z e u m N a r o d o w e g o .
W o s o b n o w y d a n y m k a t a l o g u *) w y s t a w y c z y t a m y :
» Z a r z ą d o w i M u z e u m N a r o d o w e g o w K r a k o w i e chodz i ł o p r z e d e w s z y s t -k i e m o n a b y c i e k i l k u z a b y t k ó w m e b l i gdańskich , których ono dotąd n ie po s iadało . M e b l e t a k i e p o t r z e b n e będą w t e d y , k i e d y urządzać p r z y j d z i e w n ę t r z a s t y l o w e w e d ł u g e p o k w g m a c h u p o s z p i t a l n y m na W a w e l u « .
»Zarząd M u z e u m przemysł , w e L w o w i e pragnął z d o b y ć d o s w o i c h z b i o r ó w h i s t o r y c z n y c h r z e c z y p iękne i w y b o r o w e , któreby s łużyć mog ły na w z ó r d l a r ękodz i e ln ików , a z a r a z e m p u b l i cznośc i dawały po jęc ie o r o z w o j u s t y l o w y m a r t y s t y c z n e g o p r z e m y s ł u " .
W o b e c s ł u s z n e g o z u p e ł n i e n a c i s k u n a m e b l e g d a ń s k i e z w r a c a m y s i ę p r z e d e -w s z y s t k i e m d o d w ó c h s z a f , s t a n o w i ą c y c h c l o u w y s t a w y . C z y t a m y z n o w u w k a t a l o g u :
»Szafa gdańska n a w y s o k i m pode ście , o węg łach śc iętych, występując y c h , z k o l u m i e n k a m i kręconemi , o k a p i t e l a c h k o r y n c k i c h . A r c h i t e k t u r a efek t o w n a , uwydatniającą się g ł ó w n i e z p r o f i l u . Rzeźby o z d o b n e , c z ę ś c i o w o ze s t i u k u , g z y m s p r o f i l o w a n y z tarczą, n a której h e r b L e i i w a z r . 1696. R o bota p o l s k a (?). P o c h o d z i , j a k się zda je , z T o r u n i a « .
*) Katalogu, zredagowanym dość dziwnie: co znaczy "zakupionych w czasieo licytacyi zbiorów Giełdzińskiego — brzmi to tak, jakgdyby ta je-dnoczesność wpłynąć miała na wartość zakupionych rzeczy.
C y t u j e m y d o s ł o w n i e d z i w n y t e n o p i s . S p o g l ą d a m y n a s z a f ę i o g a r n i a n a s z d u m i e n i e . S z a f a z r o b i o n a p r z e w a ż n i e z m i ę k k i e g o d r z e w a . " O z d o b n e r z e ź b y * o k a z u j ą s i ę o d c i s k a m i z m a s y g i p s o w e j **) z e p o k i t r z e c i e g o C e s a r s t w a , w s z y s t k o r a z e m p o m a l o w a n e o l e j n o , n a k o l o r d ę b o w o - c z e k o l a d o w y . W ą t p l i w o ś c i c o d o r o b o t y p o l s k i e j , p o c h o d z e n i a s z a f y z T o r u n i a , w y r a ż o n e w k a t a l o g u , tracą n a z n a c z e n i u . Z u p e ł n i e w s z y s t k o j e d n o , g d z i e t a s z a f a b y ł a z r o b i o n a i p r z e z k o g o , s z k o d a t y l k o , ż e s i ę zna laz ła w K r a k o w i e . P o w i n n a j a k n a j p r ę d z e j z n i k n ą ć , a ż e b y n i e k o m p r o m i t o w a ć n a s z e g o M u z e u m N a r o d o w e g o .
D r u g a z s z a f g d a ń s k i c h , o r z e c h o w a ( w k a t a l o g u p o d a n a j a k o l i p o w a ) , p r z e d s t a w i a ł a b y w i ę k s z ą w a r t o ś ć , g d y b y n i e r z e ź b y w y r a ź n i e d o r o b i o n e , w ą t p l i w e j w a r t o ś c i i p o c h o d z e n i a i w s k u t e k t e g o n i e b y ł o p o w o d u n a b y w a n i a j e j d o z b i o r ó w M u z e u m , g d z i e p o w i n n y z n a j d o w a ć s i ę o k a z y p i e r w s z o r z ę d n e j w a r t o ś c i .
Z w r a c a j e s z c z e u w a g ę w k a t a l o g u N r . 6.
" S z a f k a przyśc ienna, b a j c o w a n a c ie m n o , z d o b n a w o k u c i a mosiężne (ko r o n a kró lewska) , r obo ta gdańska X V I I w . p o d w p ł y w e m ho lendersk im« .
W r z e c z y w i s t o ś c i j e s t t o z w y c z a j n a s k r z y n k a , j a k i e j u ż y w a j ą r z e m i e ś l n i c y n a n a r z ę d z i a , k t ó r e j n a w e t u w a ż a ć n i e m o ż n a j a k o w y r o b u s z t u k i s t o l a r s k i e j , o z d o b i o n a w s p o s ó b , j a k i m d r u c i a r z e o z d a b i a j ą s w o j e p a s k i , t . j . p r z y p a d k o w o z n a l e z i o n y m i g u z i k a m i , g w o ź d z i k a m i i t . p . ś w i e c i d e ł k a m i . Z r e s z t ą r z e c z b y ł a b y n a w e t n i e w a r t a u w a g i , g d y b y n i e z a s z c z y t n e a n i e z a s ł u ż o n e l o s y , w j a k i c h s i ę z n a l a z ł a .
**) »Stiuk« oznacza co innego; może być użyty tylko na murze.
'7
Z p r a w d z i w ą p r z y j e m n o ś c i ą o g l ą d a m y z a t o s z a f ę , o z n a c z o n ą w k a t a l o g u (3 ) j a k o r o b o t a g d a ń s k a X V I I I w . , k t ó r a p r z y n i e ś ć m o ż e z a s z c z y t k a ż d y m z b i o r o m i s ł u ż y ć j a k o p r z y k ł a d p i ę k n e j e p o k i ( r a c z e j zresztą h o l e n d e r s k i e j n i ż g d a ń s k i e j ) .
C o d o r e s z t y n a b y t y c h p r z e d m i o t ó w , 2 -ch s z a f e k , z a m k ó w , l u s t r a i t . d . , n i e są t o r z e c z y a n i t a k p i ę k n e , a n i d l a n a s c i e k a w e , a ż e b y s z c z e g ó l n i e j s z ą d o n i c h p r z y w i ą z y w a ć w a g ę , c o zresztą m o ż n a p o w i e d z i e ć i o r z e c z a c h z a k u p i o n y c h p r z e z L w ó w , g d z i e z w r a c a j ą u w a g ę w y s o k i e c e n y ( n a n a s z e s t o s u n k i ) z a r z e c z y s t o s u n k o w o ś r e d n i e a c z a s e m z u p e ł n i e l i c h e ( s z a f a N r . 27), a j u ż w p r o s t j es t r zeczą n i e p o j ę t ą , j a k m ó g ł z n a l e ź ć s i ę w M u z e u m t a k n a z w a n y w k a t a l o g u " R e f l e k t o r d r e w n i a n y /. e p o k i L u d w i k a X V I « , j e s t t o b o w i e m t y p o w y p r z y k ł a d n a j g o r s z e j w s p ó ł c z e s n e j t a n d e t y .
P r z e c z u w a n e o b a w y n i e s t e t y w p r z e w a ż n e j c z ę ś c i n i e z a w i o d ł y . B u d z ą s i ę z n o w u r e f l e k s y e i w ą t p l i w o ś c i . N i e b e z p i e c z e ń s t w o k o l e k c y o n e r s t w a , t k w i ą c e z a s a d n i c z o w k a ż d e m m u z e u m , d z i ś j u ż s p o t y k a s i ę w E u r o p i e z s i lną k r y t y k ą i o s t r z e ż e n i a m i n a p r z y s z ł o ś ć . K o l e k c y o -n e r s t w o t o s t w o r z y ł o i m i t a c y ę a n t y k ó w , d o p r o w a d z o n ą d z i ś d o n i e b y w a
ł y c h r o z m i a r ó w w c a ł y m ś w i e c i e . P o t r z e b a d u ż e j k u l t u r y , d o k ł a d n e j z n a j o m o ś c i s t y l ó w w s z y s t k i c h e p o k i w s z e l k i c h o d c i e n i , o b y c i a s i ę o g r o m n e g o w r z e c z a c h s z t u k i i s p e c y a l n e g o t a l e n t u , a ż e b y z o r y e n t o w a ć s ię n a t y m z d r a d l i w y m r y n k u , i n i e b y ć o s z u k a n y m , c z e g o l i c z n e p r z y k ł a d y s m u t n e j ś w i a t o w e j s ł a w y z n a m y w s z y s c y .
U b o g a j e s t i b y ł a r z e c z y w i ś c i e P o l s k a w s z t u k ę i j e j z a b y t k i , b y ł o b y j e d n a k ż e s z a l e ń s t w e m d z i ś s z t u c z n i e t e b r a k i s t a r a ć s i ę w y p e ł n i a ć i d o r ó w n y w a ć m u z e o m e u r o p e j s k i m . N i e m a j ą c m i l i a r d ó w a m e r y k a ń s k i c h , m o ż e m y t y l k o z b i e rać n ę d z n e o k r u c h y p o ś w i e c i e , k t ó r e p o d w ó j n i e n a s k o m p r o m i t o w a ć b ę d ą w o c z a c h p o t o m n o ś c i .
Z w r ó ć m y r a c z e j w y t ę ż o n ą u w a g ę n a t o , c o j e s z c z e w P o l s c e z o s t a ł o , c o m a n i e z a p r z e c z o n y i j e d y n y p o l s k i c h a r a k t e r , c o t o p n i e j e z d n i a n a d z i e ń , c o g i n i e m a r n i e w n a s z y c h o c z a c h b e z p o w r o t n i e , b e z k o r z y ś c i d l a n i k o g o , l u b c o s p r z e d a n e w y c h o d z i z a g r a n i c ę c u d z e z d o b i ć m u z e a , a p r z y s ł u ż y m y s i ę n i e w ą t p l i w i e w i ę c e j p r z y s z ł o ś c i w m y ś l t r a g i c z n i e p i ę k n y c h s ł ó w , w y r y t y c h n a f a s a d z i e m u z e u m ś. p . H r . C z a p s k i e g o :
» i \ l o n u m e n t i s p a t r i a e n a u f r a g i o e r e -p t i s « . j . c .
K R O N I K A .
R E T R O S P E K T Y W N E M U Z E U M R Z E Ź B Y W K R A K O W I E . T y l o k r o t n i e p r z e z U n i w e r sytet , A k a d e m i ę S z t u k P i ę k n y c h , r o z m a i t e T o w a r z y s t w a k u l t u r a l n o - a r t y s t y c y n e i n a u k o w e Kongresy p o r u s z a n a s p r a w a u t w o r z e n i a w K r a k o w i e M u z e u m o d l e w ó w r z e źby i przemys łu a r t y s t y c z n e g o była p o d n i e sioną n a p o s i e d z e n i u K o m i s y i do b a d a n i a h i s t o r y i s z t u k i w P o l s c e , w A k a d e m i i U m i e jętności . P r z e w o d n i c z ą c y D r Stanisław T o m kowie? , odczyta ł o d n o ś n y m e m o r y a ł P r o f . D r a P i o t r a Bieńkowskiego, p o c z e m j e d n o g łośn ie na l i c z n e m z g r o m a d z e n i u u z n a n o don ios ł ość s p r a w y ; bez d y s k u s y i p o s t a n o w i o n o żądaniu dać m o r a l n e p o p a r c i e . Istot n i e będzie to c h y b a j e d y n y s p o s ó b p o s u nięcia r z e c z y naprzód , g d y , j a k to u z a
sadnił w n i o s k o d a w c a , c z te ry bezpośredn io w założeniu t a k i e g o M u z e u m i n t e r e s o w a n e l n s t y t u c y e , t . j . U n i w e r s y t e t , A k a d e m i a S z t u k P i ęknych , M u z e u m t e c h n i c z n o - p r z e -m y s ł o w e i W y ż s z a Szkoła P r z e m y s ł o w a , p o r o z u m i a w s z y się w tej s p r a w i e , z j e d n o czą s w o j e s t a r a n i a w c e l u u z y s k a n i a od rządu, m i a s t a i k r a j u o d p o w i e d n i e g o g m a c h u i ś r o d k ó w , które by zapewni ły byt i r o z w ó j p r o j e k t o w a n e m u M u z e u m . Z e wzg lę d ó w p r a k t y c z n y c h by ł oby n a j w ł a ś c i w s z e m , a b y Uniwersytet, j a k o na jwiększy ze w s p o m n i a n y c h zakład n a u k o w y i d y d a k t y c z n y , dał tej a k c y i f irmę, p o w a g ę i o p i e k ę .
St. Tomkowicz Przewodniczący Komisyi do badania historyi sztuki
zv Polsce xv Akademii Umiejętności.
18
K O M I T E T T O W A R Z Y S T W A Z A C H Ę T Y S Z T U K P I Ę K N Y C H W W A R S Z A W I E p T z y p o m i n a , że s t o s o w n i e do og łoszenia o s t y p e n d y u m i m i e n i a ś. p . W ł a d y s ł a w a Frączkiewicza d l a m ł o d y c h a r c h i t e k t ó w p o l s k i c h , w k w o c i e r b . 1250, ubiegający się o to s t y p e n d y u m w i n n i nadesłać p r z e d t M a j a r . i<)i3 p o d a n i e p o d a d r e s e m K o -
w p r o j e k t a c h bądź w n a t u r z e . O c e n y p r a c , cel e m w y b o r u s t y p e n d y s t y , d o k o n a K o m i t e t To w a r z y s t w a z d o p r o s z o n y m i r z e c z o z n a w c a m i : ze s t r o n y o f i a rodawców p. Czes ławem P r z y b y l s k i m , i ze s t r o n y K o m i t e t u p p . J ó z e f em Dz iekońsk im i J a n e m H e u r i c h e m , a r c h i t e k t a m i . S z c z e g ó ł o w e w a r u n k i prze jrzeć można w K a n c e l a r y i T o w a r z y s t w a .
Władysław Klimczak. — Dom dla 4-ch rodzin robotniczych. Patrz tablica 2.
m i t e t u T o w a r z y s t w a z do łączen iem: a) m e t r y k i u r o d z e n i a , b) d o w o d ó w dotyczących s tudyów a r c h i t e k t o n i c z n y c h w j e d n y m z i n stytutów k r a j o w y c h l u b z a g r a n i c z n y c h , c ) c u -r i c u l u m v i tae ze w s k a z a n i e m o s o b i s t y c h p r a c i z świadec twami arch i tektów, p o d których k i e r u n k i e m k a n d y d a t p r a c o w a ł po o p u s z c z e n i u i n s t y t u t u , d) r y s u n k ó w , e w e n t u a l n i e fotograf i j p r a c w y k o n a n y c h bądź
Z A K A D E M I I U M I E J Ę T N O Ś C I W K R A K O W I E . P o s i e d z e n i e K o m i s y i do b a d a n i a h i s t o r y i s z t u k i w P o l s c e o d b y ł o się d n i a 5 g r u d n i a 1912 r o k u pod p r z e w o d n i c t w e m D r a Stanisława T o m k o w i c z a .
Przewodniczący, poświęciwszy na wstępie gorące wspomnienie pamięci zmarłej w b. r. K o n stancji Stępowskiej, wysoce uzdolnionej i pełnej zapału pracowniczki na polu historyi polskiej
'9
sztuki, przedstawił memoryał nadesłany przez Prof. Dra P. Bieńkowskiegp w sprawie zabiegów około uzyskania od rządu i miasta odpowiednio uposażonego gmachu, dla pomieszczenia zgromadzonych w jedną całość dotychczasowych zbiorów odlewów gipsowych Gabinetów historyi sztuki i archeologii Uniw. Jagiell. , Akademii Sztuk Pięknych, Muzeum techniczno-przemysłowego i Wyższej Szkoły przemysłowej i około zapewnienia na przyszłość rozwoju i organizacyi tego nowego muzeum. Myśl utworzenia w Krakowie instytucyi, której istnienie przyczyniło by się do podniesienia ogólnego poziomu naszej kultury i sztuki, obecni jednogłośnie przyjęli z najżywszem uznaniem, postanawiając użyczać jej wszelkiego moralnego poparcia.
Dr. Maryan Morelowski przedłożył pracę o gobelinie kościoła św. Katarzyny w Krakowie. Ten
chunkach tegoż dworu znajdujemy dowód, że w r. 1462 (w zupełności odpowiadającym przypuszczalnej dacie powstania naszego gobelinu) Filip Dobry istotnie nabył od swego głównego dostawcy, sławnego Pasquier Grenier'a z Tournai , trzy gobeliny ze scenami z Lohengrina. Zdaje się nie ulegać wątpliwości, że we wspomnianych rachunkach mamy do czynienia właśnie z naszym gobelinem, a to tern bardziej, gdy i stylistyczne cechy rysunku i pikardzki dyalekt znajdujących się na gobelinie napisów potwierdzają jego pochodzenie z Tournai . Ze względu na pokrewieństwo stylistyczne krakowski zabytek ściśle łączy się z grupą kilku innych najsławniejszych gobelinów jak: Passion Somzee z Bruxelli, Esther z Nancy i J e -phte z Saragossy; wszystkie one wyszły z pracowni Pasquier Grenier'a, zaś twórcą kartonów do
Stefan Wąs i Marcin Weinfeld. Plan sytuacyjny kolonii robotniczej. Do projektu konkursowego Nr. 23 i 24. Patrz tablica 2.
wysokiej wartości zabytek, którego druga część, mniejsza,znajduje się w Wiedniu (Museum f. Kunst u. Gewerbe), przedstawia sceny ze starofrancuskiego poematu o Rycerzu z łabędziem (Lohen-grin). Kostyumy postaci ściśle odpowiadają strojom burgundzkiego dworu z połowy X V wieku; główna postać rysami twarzy a nawet szatami żywo przypomina znane portrety Filipa Dobrego burgundzkiego, jak wiadomo, wielkiego mecenasa sztuki i literatury. Referent wykazał na podstawie źródłowych poszukiwań, że Filip Dobry i jego najbliżsi krewni według heraldyki średniowiecznej byli następcami a nawet potomkami Rycerza z łabędziem i że podczas uroczystości dworskich (jak np. sławnego Bankietu ślubowań krucyato-wych w r. 1454) występowali sami w rolach bohaterów z tego poematu w widowiskach nawpół scenicznych. Katalogi książnic burgundzkich świadczą o szczególnem zainteresowaniu się tym poematem, należącym do cyklu krucyatowego; w ra-
naszego mógł być Jean de Tavernier. Gobelin, który do Polski dostał się prawdopodobnie z H i szpanii w epoce napoleońskiej, jest dla historyi sztuki i kultury zabytkiem pierwszorzędnego znaczenia.
Dr . St. Turczyński odczytał komunikat śp. K o n -stancyi Stępowskiej o trzech zachowanych na miejscu swego pierwotnego przeznaczenia zabytkach, będących ważnym materyałem do dziejów krakowskiego malarstwa cechowego W Lipnicy murowanej znajduje się szafiasty ołtarz ze scenami illustrującemi życie św. Leonarda. Obrazy poświęcone czci tego świętego należą do rzadkości, zaś na ziemach polskich tryptyk ten, idący wiernie za Złotą Legendą, jest ikonograficznym unikatem. Tryptyk z kościółka w Dębnie pod Nowym Targiem, dochowany z całkowitem uwieńczeniem, fialami i maswerkiem, przedstawia w głównym obrazie Madonnę, trzymającą na rękach Dziecię Jezus, w otoczeniu Archanioła Michała i św. K a -
20
tarzyny. W układzie obrazu pomimo więzów stylowych daje się zauważyć bystra obserwacya natury, a delikatny modelunek nadaje zwłaszcza głowom dużą plastykę. Trzeci tryptyk, w kościele w Prżydonicy, w środkowym obrazie przedstawia Zaślubiny św. Katarzyny i Św. Mikołaja, w skrzydłach bocznych cztery sceny z życia św. Katarzyny. Kompozycya środkowego obrazu, nieco od obrazów skrzydeł bocznych wcześniejszego, pozostaje pod wyraźnym wpływem niemieckiego malarstwa połowy X V I w., a postać Madonny jest niemal kopią z miedziorytu Durera. Pierwszy z tryptyków, lipnicki, jest rzemieślniczym, przeciętnym przykładem malarstwa cechowego końca X V stulecia; drugi — jednym z najbardziej artystycznych przy
kładów tegoż malarstwa z pierwszej ćwierci w. X V I , trzeci wreszcie pokazuje, w jaki sposób przejmowało ono renesansowe wpływy i przeradzało się w ślepe naśladownictwo.
Dr. St Turczyński przedstawił fotografie sklepienia t. zw. »włoskiej kaplicyii kościoła O O . Franciszkanów w Krakowie. Sklepienie o barokowym podziale częściowo wypełniają piękne stiuki, przedstawiające główki aniołków i gałązki i palmy. Wykonawcą stiuków był Baltazar Fontana, pozostający w czasie swego pobytu w Polsce w stosunkach z włoską Konfraternią, do której należała wspomniana kaplica.
Przewodniczącym na rok 1913 wybrano Dra Stanisława Tomkowicza.
P I Ś M I E N N I C T W O .
P r z e g l ą d t e c h n i c z n y . W a r s z a w a . N r . 4 9 . T e c h n i k a i w y n a l a z k i . .1. L a n g e : O n a d b u -W . C h r z a n o w s k i : C h a r a k t e r y s t y c z n e cechy d o w i e z b i o r n i k a g a z u w o d d z i a l e w o l s k i m
Tadeusz. Kaszycki. Przekrój domu robotniczego dla 4-ch Antoni Dreszcz. Przekrój domu robotniczego dla 4-ch rodzin. Patrz tablica 3. rodzin. Patrz tablica 3.
r o z w o j u s i ln ików c i e p l i k o w y c h w X X w i e k u S . K o s s u t h : Z a w o d y t e c h n i c z n e . A r c h i t e k t u r a . B u d o w l e na w y s p i e P h i l a e . R u c h b u d o w l a n y i Rozmaitośc i . K o n k u r s y . — N r . 5o. Z . C i e c h a n o w s k i : K o m p r e s o r y d l a l abora to ryów . S . K o s s u t h : Z a w o d y t e c h n i c z n e . A r c h i t e k t u r a . A . W o l m a n : O r n a m e n t . B i b l i o g r a l i a . R u c h b u d o w l a n y i R o zmaitośc i . — N r . 5 i . S . A n c z y c : O l e k k i c h s t o p a c h m e t a l i . S . K o s s u t h : Z a w o d y t e c h n i c z n e . A r c h i t e k t u r a . N o w y g m a c h B i b l i o t e k i p u b l i c z n e j W N o w y m - Y o r k u . R u c h b u d o w l a n y i Rozmaitośc i . K o n k u r s y . Że lazo -b e t o n . J . W o s i a ń s k i : M o s t » d e l R i s o r g i -mento« p r z e z T y b r w R z y m i e . M . T h u l l i e : Doświadczen ia B a c h a z b e l k a m i że lazno -be -t o n o w e m i . — N r . 52. S . K o s s u t h : Z a w o d y t e c h n i c z n e (dok . ) . A r c h i t e k t u r a . N o w y g m a c h B i b l i o t e k i p u b l i c z n e j w N o w y m -Y o r k u . ( d o k . ) . R u c h b u d o w l a n y i R o z m a i t o ści . — R o k 191.L N r . 1. F . K u c h a r z e w s k i :
G a z o w n i W a r s z a w s k i c h . .1. Z a y k o w s k i : Z a s t o s o w a n i e t a n t a l u w przemyśle i h a n d l u . A r c h i t e k t u r a . I. D r e x l e r : O zakładaniu u l i c m i e j s k i c h . R u c h b u d o w l a n y i R o z m a i t o ści. K o n k u r s y . — N r . 2. F . G e r t y c h : O w y c h o w a n i u t e rminatorów w f a b r y k a c h m a s z y n . H . M i e r z e j e w s k i : W a r s z t a t o w e s u m a k i r a c h u n k o w e . A r c h i t e k t u r a . I . D r e -x l e r : O zakładaniu u l i c m i e j s k i c h . R u c h b u d o w l a n y i Rozmai toś c i . — N r . 3. F . K u c h a r z e w s k i : T e c h n i k a i w y n a l a z k i . M e t o d y o d l e w n i c z e i f o r m i e r k i B o m i l l a i n - R o n c e -r a y a . A r c h i t e k t u r a . I . D r e x l e r : O z a kładaniu u l i c m i e j s k i c h . R u c h b u d o w l a n y i Rozmaitośc i . K o n k u r s y .
Z w y k ł e r u b r y k i : W i a d o m o ś c i t e c h n i c z n e i p r z e m y s ł o w e . K r y t y k a i b i b l i o g r a f i a . Z T o w a r z y s t w t e c h n i c z n y c h . K r o n i k a bieżąca.
C z a s o p i s m o t e c h n i c z n e . L w ó w . N r . 33. D r . K a r o l W ą t o r e k : W s p r a w i e b e t o n ó w m a z i o w y c h . W ł a d y s ł a w S i k o r s k i : C z y jest
21
d o p u s z c z a l n e z m n i e j s z e n i e p r o f i l u p o p r z e c z n e g o k a n a ł ó w g a l i c y j s k i c h ? A . W . K r u g e r : O r g a n i z a c y a działu u t r z y m a n i a i b u d o w y d r o g i p r z y k o l e j a c h . W ł a d y s ł a w Ła-s iński : Śc inanie i c iągnienie g ł ó w n e w m o s t o w y c h b e l k a c h ż e l b e t o w y c h . N r . .I4. K . P o m i a n o w s k i : W s p r a w i e kanału Wis ła -D n i e s t r . D r . M a r c e l i M a r c i c h o w s k i : U b e z p i e c z e n i e b r z e g ó w b e t o n e m na X I I K o n g r e s i e d l a żeglugi w F i l a d e l f i i . W ł a d y s ł a w Łas iński : Śc inanie i c iągnienie g ł ó w n e w m o s t o w y c h b e l k a c h że lbe towych . B r . P a w l e -w s k i : Przemys ł żywi czny — N r . 33. M a r c e l i M a r c i n o w s k i : R a m y w b u d o w n i c t w i e b e t o n o w e m . J a n Ł o p u s z a ń s k i : O n o w e j m e t o d z i e o z n a c z e n i a r o z s t a w u d r e n ó w ssąc y c h . A r t u r K i i h n e l : K u r s d l a t e chn ików m i e j s k i c h w Dreźnie . — R o k 191.3. N r . 1. H e n r y L e C h a t e l i e r i W i t o l d B r o n i e w s k i : O a u t o m a t y c z n i e regestrującym a p a r a c i e (z tablicą). M . M a t a k i e w i c z : Kanał P a n a m -s k i . Z y g m u n t F u c h s : P e r p e t u t i m m o b i l e w świet le n a u k i .
Z w y k ł e r u b r y k i : W i a d o m o ś c i /. l i t e r a t u r y t e c h n i c z n e j . Rozmaitośc i . S p r a w y bieżące. P o l s k i e p i śmienn i c two t e c h n i c z n e . S p r a w y T o w a r z y s t w .
B u d o w n i c t w o , t o m i. M u l a r s t w o . inż. J . F u r n h j e l m i K . G ó r s k i .
W o b e c b r a k u dzieł odnoszących się do b u d o w n i c t w a w j ęzyku p o l s k i m — d o t y c h c z a s o w e j a k H e u r i c h a , H e i l p e r n a ( n i e d o k o ń czone ) w y c z e r p a n e , i n n e jak B i s a n z a t y l k o w l i t o g r a f i a c h — p o j a w i e n i e się n o w e g o dziełka p o w i t a ć należy z u z n a n i e m i życzl i wośc ią . Ś w i e ż o w y d a n y p i e r w s z y t o m " B u d o w n i c t w a " o p r a c o w a n y jest p r z e z a u t o r ó w w e d ł u g D r . f i l . i D r . inż . A . S c h m i t t a , a 391 r y s u n k ó w w tekście mają go uzupełn iać .
W l i t e r a t u r z e , odnoszące j się do b u d o w n i c t w a , rozróżn iamy dzieła w y c z e r p u j ą c e p r z e d m i o t zupełnie i podręczniki s łużyć mające p o w i e r z c h o w n e m u z a p o z n a n i u się z p r z e d m i o t e m , w r e s z c i e podręczniki b i u r o w e s t r e szczające p r z e d m i o t j e s z c z e d a l e j , z a w i e r a jące n a t o m i a s t p o t r z e b n e n o r m y i t a b l i c e . W r z e c z y s a m e j , n a j t r u d n i e j p r a w i e u łożyć podręczn ik n i e r o z l e g ł y , a j e d n a k dający p e w n e o p r z e d m i o c i e w y o b r a ż e n i e , o n to m a s łużyć s a m o u c z e n i u się, o i le ono jest w o g ó l e m o ż l i w e m , o n to m a s łużyć n ie b u d o w n i c z y m , lecz t e c h n i k o m i n n y c h z a w o d ó w , o i l e zetknąć się będą m u s i e l i z b u dową ; najłatwiej u łożyć podręczn ik b i u r o w y , który j e d n a k najczęście j zastępują t. z, K a l e n d a r z e ( t a k i m podręczn ik i em jest " T e c h n i k " t o m II B u d o w n i c t w o ) . W g r u n c i e
r z e c z y podręczniki t a k i e są z w y k l e n i e d o s tateczne d l a g r u n t o w n e j , a za rozległe d l a p o w i e r z c h o w n e j n a u k i b u d o w n i c t w a i j a k o r o z s a d n i k i p o w i e r z c h o w n o ś c i w łaśc iwie n i e p o w i n n y istnieć: b u d o w n i c t w a g r u n t o w n i e można się nauczyć w s z k o l e , g d z i e wyk ład p o p a r t y jest z a r a z w y k o n a n i e m r y s u n k u , p r z y c z e m roz l eg l e za łożone dzie ło będzie uzupełnieniem w y k ł a d u : — d o p i e r o j e d n a k p o d p a r c i e t e o r e t y c z n y c h s t u d y ó w praktyką na b u d o w i e s t a n o w i o zupe łnem o p a n o w a n i u p r z e d m i o t u . Dzie ło odnoszące się do b u d o w n i c t w a p o w i n n o być j a k n a j g r u n t o -w n i e j s z e , o p a t r z o n e jak największą ilością i j a k na jdokładnie jszych r y s u n k ó w , z czego j e d n a k w y p a d a k o n i e c z n i e jego roz leg łość : — lecz na to n ie m a "dobrej r a d y . W i e l k a i lość k o n s t r u k c y j b u d o w l a n y c h p o w o d u j e z w y k l e potrzebę rozłożenia i c h w dziełach s t o s o w n i e do t w o r z y w a i rzemiosła , a w ięc na m u l a r s t w o , k a m i e n i a r s t w o , c i e s i e l s t w o i t d . , c h o ć one często w s ieb ie wkraczają i w z a j e m n i e sobie posługi czynią.
" M u l a r s t w o " p o w y ż e j w y m i e n i o n y c h a u t o r ó w o b e j m u j e k o n s t r u k c y e t y p o w e w k a m i e n i u n a t u r a l n y m i s z t u c z n y m , n a d t o f u n d a m e n t o w a n i a ( m o ż e n a j l e p s z a część książki) i odzież ścian, w których to k o n s t r u -k c y a c h już i i n n e t w o r z y w a wchodzą w użyc ie . O t o rozdziały dz ie łka : 1) m u r y 2) p o d p o r y k a m i e n n e 3) o t w o r y w m u r a c h 4) po sady 5) s k l e p i e n i a 6) p o s a d z k i 7 )schody ( k a m i e n n e i s u r o g a t o w e ) 8) w y p r a w y 9) odz ież ścian 10) g z y m s y . J e s t to podręczn ik , któ rego użyteczność m o ż n a b y w następujący s p o s ó b s c h a r a k t e r y z o w a ć : n i e jest dz ie łem w y c z e r p u j ą c e m rzecz zupełnie , n i e jest d o ś ć z w i ę z ł e m , b y t y l k o o g ó l n y d a w a ć pogląd, z a j m u j e w i ę c m i e j s c e pośredn ie . A s łużyć m o ż e u c z n i o w i szkoły z a w o d o w e j b u d o w n i -czej a l b o m u l a r s k i e j ( już n ie k a m i e n i a r s k i e j ) j a k o p r z y p o m n i e n i e w y k ł a d u — u z a s a d n i e n i e k o n s t r u k c y j m a o t r zymać w s z k o l e l u b w roz leg łem d z i e l e — a da le j w b i u r a c h b u d o w n i c z y c h j a k o p r z y p o m n i e n i e p e w n y c h s z c z e g ó ł ó w b u d o w y , zwłaszcza r z a d z i e j używ a n y c h . Z g o d n i e z t y m c h a r a k t e r e m r y s u n k i p o m i e s z c z o n e w tekście są d r o b n e , z n i c h korzystać m o ż e t y l k o d o ś w i a d c z o n y b u d o w n i c z y , a l b o uczeń , który daną k o n s t r u k c y e p r z e r y s o w a ł był w s k a l i z n a c z n i e w i ę k s z e j : pochodzą one p r a w d o p o d o b n i e z n i e m i e c k i e g o t e k s t u D r a S c h m i t t a , s z k o d a , że w s k u t e k tego z b y t j u ż z n i s z c z o n e : ten o s t a t n i szczegó ł obniża z n a c z n i e war tość dziełka - zresztą w p e w n y c h r a z a c h użytecznego . W. KKIELSKI.
Treść zeszytu I: Sprawozdanie Komitetu wykonawczego wystawy architektonicznej w Krakowie. J. C. : Wystawa przedmiotów sztuki zakupionych prze/. Muzeum Narodowe w Krakowie i Muzeum Przemysłowe we Lwowie podczas licytacyi zbiorów (iiełdzińskiego w Berlinie. Kronika. Piśmiennictwo. Na tablicach — Projekty (modele) konkursowe na dom dla 4-ch rodzin w kolonii robotniczej: tabl. 1. — Karol i Tadeusz Stryjeńscy, Marcin Muszyński; tabl. 2. —
Stefan Wąs, Marcin Weinfeld, Władysław Klimczak; tabl. 3. — Tadeusz Kaszycki, Antoni Droszcz.
Nakładem Towarzystwa Technicznego w Krakowie. — Odbito w drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
22
K A R O L I T A D E U S Z S T R Y J E Ń S C Y . I. NAGRODA.
Z K O N K U R S U NA T Y P Y DOMÓW W KOLONII ROBOTNICZEJ. ( M O D E L E NA W Y S T A W I E A R C H I T E K T U R Y W KRAKOWIE).
T A D E U S Z KASZYCKI. III. Z A S Z C Z Y T N A WZMIANKA.
Z K O N K U R S U NA T Y P Y DOMÓW W KOLONII ROBOTNICZEJ. ( M O D E L E NA W Y S T A W I E ARCHITEKTONICZNEJ).
XIV. 1. 3
MEDALE ZŁOTE NA W Y S T A W A C H H Y G I E N I C Z N Y C H
50% OSZCZĘDNOŚCI OPAŁU, P a t e n t . M U L T i P L l K A T O R O G R Z E W A N I A d o p i e c ó w
U S U W A W I L G O Ć .
P a t e n t . P I E C E Ż E L A Z N E M U L T 1 P L I K A T O R O W E . Patent. DRZWICZKI HERMETYCZNE nierozgrzewające się.
P a t e n t . S Z Y B K O N A G R Z E W A C Z E w o d y d o k ą p i e l i .
Dr. W. P. KŁOBUKOWSKI P A T E N T P R Z Y R Z Ą D Y O G R Z E W A L N E .
W A R S Z A W A . A L E J E J E R O Z O L I M S K I E 71. T E L E F O N 1502. T E L E F O N 1502.
S T A N I S Ł A W B U R Z Y Ń S K I
E L E K T R Y C Z N A F A B R Y K A S T O L A R S K A
W K R A K O W I E , UL. D Ł U G A 46—48. T E L E F O N 2136.
W Y K O N U J E R O B O T Y B U D O W L A N E
i I M E B L O W E . I
S P E C Y A L N O Ś Ć : UKZĄDZENIE BIUR I S K L E P Ó W .
P R Z E D S I Ę B I O R S T W O
MALARSKO = L A K I E R N I C Z E
KAZ. MIKULSKIEGO, ODZNACZONEGO DYPLOMEM I MEDALEM W Z U R Y C H U .
KRAKÓW", ULICA Ś = GO K R Z Y Ż A L. 23.
KANCELARYA MIESZKANIE
T E L E F O N 2322. T E L E F O N 2001 V I I I .
P R Z E D S I Ę B I O R S T W O
R O B Ó T Ż E L A Z N O * B E T O N O W Y C H
W A C Ł A W P A V L I K B U D O W N I C Z Y
K R A K Ó W , XII. Z W I E R Z Y N I E C .
T E L E F O N 2147.
J U Z W Y S Z E D Ł ! J U Ż W Y S Z E D Ł !
PROF. KAROLA STADMULLERA
SŁOWNIK TECHNICZNY NIEMIECKO-POLSKI
CENA Z PRZESYŁKĄ POCZTOWĄ 30 KORON.
D L A C Z Ł O N K Ó W P O L S K I C H T O W A R Z Y S T W T E C H N I C Z N Y C H 25 K O R .
— 3 —
^ f • W S Z E L K I C H S Y S T E M Ó W ŁAŹNIE, M E -
Centralne ogrzewanie C H A N I C Z N E P R A L N I E , SUSZARNIE. C Y R K U L A C Y E W O D Y G O R Ą C E J . K U C H N I E W Ę G L O W E , G A Z O W E I P A R O W E . "WodOCiaSl d l a m i a s t ' S m i n ' folwarków, gmachów publicznych. Ujęcia źródeł, wiercenie
c Q j u b kopanie studzien. Instalacye wodociągowe w domach prywatnych . K loze ty , łazienki od najprostszych do najwykwintnie jszych. Odpływy , kanalizacye i t. p. Instalacye gazu. P R O J E K T U J Ą I W Y K O N U J Ą
A. & K. LITWINOWICZ I WYLEŹYŃSKI, INŻYNIEROWIE,
L W Ó W , L E O N A S A P I E H Y 3., T E L . 1254. K R A K Ó W , Z A C I S Z E 7., T E L . 2110.
M A T E R Y A Ł D O B O R O W Y . W Y K O N A N I E S Z Y B K I E I W Z O R O W E . C E N Y U M I A R K O W A N E .
F A B R Y K A W Y R O B Ó W B E T O N O W Y C H , ORAZ SKŁAD WSZELKICH MATERYAŁÓW B U D O '
W L A N Y C H
A. G U Z I K O W S K I E G O W Y Ł Ą C Z N E Z A S T Ę P S T W O WYROBÓW SZAMOTOWYCH FABRYKI LEDERER & NESSENYI (Florisdorf)
POLECA
NAJLEPSZĄ C E G L E S Z A M O T O W Ą (ognio^ trwałą), P Ł Y T Y PIEKARSKIE, oraz W S Z E L -
KIE W Y R O B Y S Z A M O T O W E .
BIURO: K R A K Ó W , R Y N E K K L E P A R S K I 8. T E L E F O N 264.
P A T E N T A U S T R . 41756. P A T E N T A U S T R . 41756.
W Y R Ó B K R A K O W S K I ! D O S K O N A Ł E P O K R Y C I E D A C H Ó W LEKKIE, PIĘKNE, N I E W Y M A G A J Ą C E NIGDY R E P E -RACYI. N A J W Y Ż S Z Y STOPiEŃ OGNIOTRWAŁOŚCI.
ASBIT Ł U P E K A S B E S T O W Y , O D P O R N Y N A W I A T R Y I Z M I A N Y P O W I E T R Z A .
FABRYKA ŁUPKU A S B E S T O W E G O „ A S B I T " SPÓI.KA Z OGRANICZONĄ POKĘKĄ.
K R A K Ó W F A B R Y K A : UL. S T A R O W I Ś L N A 89.
BIURO C E N T R . : UL. D I E T L O W S K A 103.
T E L E F . 305. P A T H E F O N T E L E F . 305.
Tylko P a t h e f o n gra szafirem bez zmiany igły i nie niszczy płyt. Tylko z P a-t h e f o n u usłyszeć można wszystkie instrumenty w naturalnej sile i brzmieniu i tylko P a t h e f o n daje zupełnie żywy obraz głosu ludzkiego w śpiewie i mowie. Jak miedzy pojazdami a u t o m o b i l , tak wśród maszyn mówiących P a t h e f o n
stoi na szczycie postępu.
Doskonałe bez zarzutu funkcyonujące aparaty z tubami od K . 45. 5 nowych modeli pathćfonów bez tub od K. 65 z koncertową alumniową membraną).
Płyty P a t h e zdejmowane według najnowszych metod. Płyty dwustronne 29 cm., po K. 4'5°-
N O W O Ś Ć ! Płyty 35 c m . po 6 K . — wzbudzają ogólny zachwyt. N O W O Ś Ć ! Całkowita opera „C a r m e n " na 27 płytach. 35 cm., w obsadzie opery paryskiej! Katalogi darmo i opłatnie. Naprawy we własnym warsztacie. Do każdego gramofonu można użyć płyt P a t h e zastosowawszy membranę ze szafirem za K. 10.
S. GRUDZIŃSKI I T B E R G E R , K R A K Ó W , S Z E W S K A 22.
— 4