müfredatına uyumlu 10. SINIF ARİH · 2020. 7. 22. · sanat görev getirebilmişlerdir....

Yeni

MEB

müfredatın

a

uyumlu

10. SINIF

‘’SORU BANKASI’’

TARİH

Akıllı Tahta

Uygulaması

Kararında

Anlatım

Orhan Işık

Kafadengi 10. Sınıf Tarih Soru Bankası

KA00-10.01MHK02

978-605-2387-68-9

Orhan IŞIK

Münevver KITAY

Mustafa KELEŞ

Ömer Faruk ERDEM

Münire Betül AYYILDIZ

Mehmet ESKİN

Aykut Basım Yayın Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.Firuzköy Mah. Mezarlık Üstü Cad. No.24/26 A Blok Avcılar / İSTANBULtlf: 0 212 428 52 74 - 428 54 26

0 212 275 00 35 www.eksenyayinlari.com - [email protected]ülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15 / E Hâlim Meriç İş Merkezi Kat 9 Mecidiyeköy - İST.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde gerekli yasal mevzuat uygulanır.

ürün adı

ürün no

isbn

yazar

dizgi-mizanpaj

kapak tasarım

dijital uygulama

editör

yayın yönetmeni

baskı

iletişim

copyright ©

MERHABAÖğretmen ve öğrencilerimize müjde!

Artık size yakın, sizin dünyanızı anlayan, iç dünyanıza seslenen, kısacası sizin dilinizle konuşan bir kitap var elinizde. Yüzü soluk, kuramsal, renksiz ve tekdüze kitaplarla daha fazla uğraşmanıza gerek kalmadı. Evde, okul-da veya serbest zamanlarınızda ders çalışmanın ötesinde, bir bilim dalına yönelik temel verileri zevkle öğreneceğiniz, elinizden bırakamayacağınız kitapları sizler için hazırladık. Severek ve neşeyle öğrenilen bilgilerin ka-lıcı olduğunu göstermek istedik.

Soru bankasında üniteler iki ana bölümde ele alındı. Öncelikle öğrenme-nin daha kolay gerçekleşmesi için üniteler alt başlıklara ayrıldı. Böylece her alt başlıktan ve detaylarından soruların yer alması sağlandı. Ünite sonunda yer alan ve ünitenin tamamını kapsayan testlerin çözümü bu yöntemle daha kolay hâle getirildi.

Testlere başlamadan önce hatırlanması gereken bilgiler “kısa ve özlü olarak” anlatıldı. Testler konunun ağırlığına ve önemine göre birim birim oluşturuldu ve isimlendirildi. Her ünitenin sonuna “etkinlik yapalım” bölümü konuldu. Bu bölüm, klasik sınavlara ve kısa cevaplı sorulara sizleri hazırlamak içindir. Bu bölümden sonra “Meraklısına...”, başlığı altında tarihî bilgilerle üniteler sonlandırıldı.

Bu ürünün şimdi akıllı tahtada kullanılmak üzere dijital versiyonu da hazır. akillitahta.eksenyayinlari.com adresine üye olup ücretsiz indirebilirsiniz.

Esenlik ve başarı dileklerimizle...

KİTABIMIZI TANIYALIM

22

BÖLÜM

02

ANADOLU'D

A TÜRK KÜL

TÜRÜ VE D

EVLET TEŞKİL

ATININ

GELİŞİMİ / HAÇ

LI SEFERLERİ

Diğer Türk İslam

devletlerinde old

uğu gibi beylikler

de ve Türkiye Sel

çuklu

Devleti'nde taht

ve iktidar "hüküm

dar ailesinin orta

k malı" anlayışın

a

dayanmaktaydı.

Devlet teşkilatla

rı büyük oranda

Büyük Selçuklu

lar

örnek alınarak d

üzenlenmişti. Hük

ümdar ailesinden

gelen her üyen

in

tahta çıkma ha

kkı bulunması s

ık sık taht mü

cadelelerine ne

den

olmuştu. Türkiye

Selçuklularında

hükümdarlar, s

arayın resmî dil

inin

Farsça olmasının

etkisiyle Keykav

us, Keyhüsrev, K

eykubat gibi Far

sça

unvanlar kullan

mışlardır. Melik

adı verilen sult

an çocukları, eğ

itim-

lerinden soruml

u olan atabey ad

lı görevlilerin eş

liğinde vilayet m

er-

kezlerini yönetm

işlerdir. Türkiye

Selçuklularında

devlet işleri, Büy

ük

Divan'da görüşü

lürdü. Divan'a s

ultan veya vezir

başkanlık yapa

rdı.

Diğer Türk İslam

devletlerinde ol

duğu gibi Türkiye

Selçuklularında d

a

Büyük Divan'a b

ağlı alt divanlar v

ardı.

Türkiye Selçuklu

Devleti'nin ord

u,

❖ hassa birlikle

ri: gulam askerle

ri (Kapıkulu),

❖ ikta askerle

ri: Tımarlı sipahil

er,

❖ uçlarda Türk

menlerden oluşa

n kuvvetler,

❖ bağlı beylik

ve devletlerden

alınan askerler,

şeklinde bölümle

re ayrılmıştır.

Türkiye Selçu

kluları Mavera

ünnehir ve H

orasan'dan ge

len

Türkmenlerin bü

yük bir kısmını b

oşalan bölgelere

, bir kısmı da uç b

öl-

gelerine yerleşti

ler. Hristiyanlara

gösterilen dini h

oşgörü Bizans yö

ne-

timinin baskısın

dan bunalan Ru

m, Ermeni ve Sü

ryanilerin Selçu

klu

topraklarına yer

leşmelerine yol

açtı. Genellikle ti

caret ve çeşitli s

anat

dallarıyla uğraşa

n Ermeniler, Selç

uklu devlet yön

etiminde de gö

rev

almışlar, inançla

rının gereklerini

özgürce yerine g

etirebilmişlerdir.

Türkiye Selçuklu

larında halk, ya

şam şekillerine

göre konargöçe

rler,

köylüler ve şehi

rliler olarak üçe

ayrılmıştır. Anad

olu'da Ahi Evran

'ın

öncülüğünde Ka

yseri, Konya, K

ırşehir'de esnaf

lar kendi araları

nda

dini, sosyal ve

ekonomik özelli

kler taşıyan "A

hilik" adı verilen

bir

teşkilat oluşturm

uşlardı.

Ahiliğin temel am

acı zengin ile fak

ir, üretici ile tüke

tici, halk ile devl

et

arasında ilişkiler

kurarak "sosyal

adaleti" gerçek

leştirmektir. Ah

ilik

sayesinde üretim

faaliyetleri ihtiy

aca göre ayarlan

ır, üretilen malla

r

sıkı bir şekilde k

ontrol edilerek v

atandaşın mağd

ur olmaması ve

kali-

tesiz mal üretilm

esi önlenmeye ç

alışılırdı.

Anadolu'nun 13.

yüzyıldan itibare

n yaygınlaşan tar

ikatlar Anadolu'n

un

Türkleşmesi ve İs

lamlaşmasında ö

nemli rol oynam

ışlardır. Mevlana

Celaleddin Rumi

, Hacı Bektaş-ı Ve

li, Yunus Emre,

Muhyiddin Arab

i, Sadrettin Kon

evi gibi mutasav

vıflar dönemin d

inî

anlayışı ve toplu

m yapısını şekill

endirmişlerdir.

Anadolu önemli

ticaret yollarını

geçtiği bir coğr

afyaya sahip old

uğu

için Selçuklular

bu durumu değ

erlendirmişler v

e birtakım çalışm

alar

yapmışlardır. D

eniz ticaretinin g

elişmesi için An

talya, Sinop, Ala

nya

gibi limanlar feth

edilmiştir. Şehir

ler arasında kısa

aralıklarla kerv

an-

saraylar yapılmı

ştır.

Anadolu beylikle

ri ve Türkiye Selç

uklularında inşa

edilen ve günüm

ü-

ze kadar pek ço

ğu ulaşan camile

r, medreseler, m

escitler, köprüle

r,

kaleler, kümbet

ler ve külliyeler g

enellikle vakıf ku

ruluşları tarafınd

an

yapılmıştır.

Ahi Evran Türbes

i, Kırşehir

HAÇLI SEFERL

ERİ

Orta Çağ'da Avr

upalıların Hristiy

anlar için kutsal

olan Kudüs ve ç

ev-

resini Müslüman

ların elinden kur

tarmak amacıyla

yaptıkları seferle

re

Haçlı Seferleri d

enir.

Arapların, Suriy

e, Filistin ve İs

panya'ya; Türkl

erin de, Anado

lu'ya

egemen olması

ve özellikle Tür

klerin Avrupa'ya

geçeceği düşün

cesi

Avrupalıları har

ekete geçirdi. A

yrıca Doğu ülk

elerindeki insan

lar,

yüksek bir haya

t seviyesine ula

şmış, zengin bir

hayat sürerler

ken,

Avrupa'da derin

bir sefalet ve

fakirlik yaşanıyo

rdu. Halk en te

mel

ihtiyaçlarını bile

karşılayamıyordu

. Bütün bunlar B

atılı insanların gö

z-

lerini Doğu'nun z

enginliklerine d

ikmelerine nede

n olmuştu.

Orta Çağ'da Pap

a, Avrupa devlet

leri üzerinde old

ukça fazla söz sa

hi-

biydi. Bu durum

da halkı istediği

doğrultuda yön

lendirmesi oldu

kça

kolaydı. Halklar

a, Kudüs'ü Müslü

manların elinden

aldıklarında kur

tu-

lacaklarını telkin

etmeye başladı.

Bütün bu neden

lerden dolayı, 10

96-

1270 yılları aras

ında pek çok Haç

lı Seferi düzenle

nmiştir.

ANADOLU'DA T

ÜRK KÜLTÜRÜ VE

DEVLET

TEŞKİLATININ G

ELİŞİMİ / HAÇLI

SEFERLERİ

04BEYLİKT

EN DEVLETE O

SMANLI

MEDENİYETİ

Neler Öğre

neceğiz?

SufiveÂlimle

rinAnadolusu

OsmanlıDevl

eti'ndeAskerîS

ınıfveİlmiye

Osmanlı'daH

alkKültürüveY

azılıKültür

FetihleGelen

Dönüşüm

OsmanlıSana

tı

90

DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER – 21. I. Murad Dönemi'nde uygulamaya konan pençik sistemi, savaştaelegeçirilenesirlerinbeştebirininalınmasıveTürk-İslamgeleneklerinegöreyetiştirilmesiesasınadayanıyordu. Buna göre; I. tımarsistemininuygulanmayabaşlanması, II. fetihgirişimlerininazalması, III. divanörgütününoluşturulması

durumlarından hangilerinin, pençik sistemiyle top-lanan asker sayısında azalmalara neden olabileceğisöylenebilir?A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) II ve III

2. FetretDevri'nesonverenI.Mehmed,KapıkuluOcaklarınaasker sağlamak amacıyla Rumeli'deki Hristiyan ailelerinçocuklarınıalmaksuretiyleoluşturulandevşirmesisteminiuygulamayabaşlamıştır. Buçalışmalar,OsmanlıDevletihakkında; I. farklımilletteninsanlarınyaşadığı, II. içkarışıklıklarınyapısaldeğişikliklerenedenolduğu, III. İslam'ınRumeliHristiyanlarıarasındayayılmayabaş-ladığı

yorumlarındanhangilerininyapılmasınısağlar?A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D) II ve III E) I ve III

3. Devşirme usulü, Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayanHristiyanailelerinçocuklarındanbazılarınıbellibirsistemegöredevlethizmetindegörevlendirmeküzereyetiştirilmesisisteminedayanıyordu.BudevşirmelerYeniçeriOcağı'nıntemelinioluşturuyordu. Buna göre;

I. DevşirmesistemibütünOsmanlıhalkınauygulanmış-tır. II. Hristiyançocuklarıntamamıyeniçeriyapılmakiçintop-lanırdı. III. Yeniçeri Ocağı değişik milletlere mensup kişilerdenoluşuyordu. yargılarındanhangisineulaşılabilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve III E) II ve III

4. Yeniçeri Ocağı'nın başındaki yeniçeri ağasının bizzatpadişahabağlıolmasıaşağıdakilerdenhangisinisağla-mayayönelikbiruygulamadır?A) PadişahınyetkilerinikısıtlamayaB) TahtçekişmelerinisonaerdirmeyeC) PadişahınotoritesinigüçlendirmeyeD) HalkınyönetimekatılmasınaE) Kanunüstünlüğünüsağlamaya

5. Devlet merkezinin dışında oturan ve büyük çoğunluğu-nu Tımarlı Sipahilerin oluşturduğu eyalet askerleri vardı.Devletin askerî gücünün kalabalık kısmını oluşturan buaskerlerayrıcadeğişikisimleraltındabirlikleroluştururlardı. Bunagöre,aşağıdakilerdenhangisieyaletaskerlerineaitbirbirlikolduğusöylenemez?A)Akıncılar B)Deliler C)Lağımcılar D)Azaplar E)Beşliler

6. Osmanlı Devleti'nde ilk yıllardan itibaren uygulanandevşirme sistemiyle aşağıdakilerdenhangisineulaşıl-makistendiğisöylenebilir?A) EyaletordularınıngücünüartırmayaB) MerkezîotoriteyigüçlendirmeyeC) YönetimdegayrimüslimlerinetkiliolmasınısağlamayaD) BizansdevletyapılanmasınıdevamettirmeyeE) Avrupadevletleriileilişkilerigüçlendirmeye

7. Osmanlıordusu ile ilgili aşağıdakibilgilerdenhangisiyanlıştır?A) Osmanlı kara kuvvetleri Kapıkulu Ocakları ve eyaletaskerlerindenoluşurdu.B) Kapıkulu Ocaklarında piyade ve süvari birlikleri mev-cuttu.C) Yeniçeriler,KapıkuluOcaklarınınbirparçasıydı.D) Tımar sahipleri gelirlerine göre asker beslemekleyükümlüydü.

E) Osmanlı Devleti'nin ilk donanması Fatih SultanMehmedDönemi'ndeoluşturulmuştu.

209

5. ünite Etkinlik Cevap Anahtarı

6. ünite Etkinlik Cevap Anahtarı

A. Etkinlik /Sayfa 160 ((Do¤ru / Yanlı))D Y

1

2

3

4

5

D Y

6

7

8

9

10

B.Etkinlik /Sayfa 160 (Kısa Cevaplı Sorular)1. C E M S U L T A N

2. R U M E L İ H İ S A R I

3. A K K O Y U N L U L A R

4. Ş A H İ S M A İ L

5. S O K O L L U M E H M E D P A Ş A

C. Etkinlik /Sayfa 161 (Boluk Doldurma)1. elçilere

2. Dünyanın

3. vergi

4. Padişahın

5. güvenlik

6. -

7. en büyük

8. ayrıcalık

9. devletinbaşı

10. deniz

11. kanunların

12. başkadevletlere

A. Etkinlik /Sayfa 182 ((Do¤ru / Yanlı))D Y

1

2

3

4

5

D Y

6

7

8

9

10

B.Etkinlik /Sayfa 182 (Kısa Cevaplı Sorular)

1. K A Z A S K E R

2. R E İ S Ü L K Ü T T A P

3. S A N C A Ğ A Ç I K M A

4. M Ü S A D E R E

5. A S A F N A M E

C. Etkinlik /Sayfa 183 (Boluk Doldurma)1. Ferman

2. sarayçalışanlarının

3. bahşiş

4. çıkma

5. mali

6. örfi

7. gayrimüslim

8. sancağa

9. devletişlerinin

10 devlet

11. büyük

12. Padişahın

ETKINLIK

84

Etkinlik YapalımEtkinlik YapalımA.Aşağıdakicümlelerdoğruise(D)ileyanlışise(Y)ilekodlayınız. D Y1 Fetret Devri, Ankara Savaşı'ndan sonra meydana gelmiştir.

2 Sazlıdere Savaşı ile Osmanlı Devleti Edirne'nin fethini gerçekleştirmiştir.

3 Şeyh Bedreddin İsyanı Fetret Devri'nin yarattığı sosyal ve siyasal sorunların sonucunda ortaya çıkmıştır.

4 İstanbul'u ilk kuşatan Osmanlı padişahı I. Mehmed'dir.

5Osman Bey'in Bizans'a karşı 1302 yılında elde ettiği zafer, diğer beyliklerdeki savaşçı Türkmenlerin dikkatini Osmanlı Beyliği'ne vermesine neden olmuştur.

6 Osmanlı Devleti Ankara Savaşı sonrası yıkılma tehdidiyle karşı karşıya kalmıştır.

7 Osmanlı egemenliğine giren ilk Anadolu beyliği Germiyanoğulları Beyliği'dir.

8 Anadolu Hisarı, Orhan Bey Dönemi'nde yapılmıştır.

9 I. Murad, Hamitoğulları'ndan para karşılığında Akşehir, Beyşehir, Yalvaç, Seydişehir ve Isparta'yı almıştır.

10 1444 yılında imzalan Edirne-Segedin Antlaşması sonrasında II. Murad tahttan çekilmiştir.

B.Aşağıdaverilengelişmelerleilgiliolduğupadişahlarıeşleştiriniz.

1 Osman Bey

2 Orhan Bey

3 I. Murad

4 I.Beyazıd5 I. Mehmed

6 II. Murad

A İlkmedresekurulmasıB Bursa'nınfethiC Edirne'ninbaşkentolmasıD BafeusSavaşıE SazlıdereSavaşıG AnkaraSavaşıH İlkdenizSavaşıI NiğboluSavaşıİ VarnaSavaşıJ Edirne-SegedinSavaşı

C.Aşağıdakisorularıcevaplayınız.

1. OrhanBeyDönemi'ndeOsmanlıDevleti'ninbaşkentineresidir?Kodlayınız.

2. OsmanlılarınRumeli'deilkelegeçirdiklerikaleninadınedir?Kodlayınız.

3. OsmanlılartarafındanegemenlikaltınaalınanvedonanmasısayesindeRumeli'yegeçişikolaylaştıranbeyliğinadınıyazınız.

4. OsmanlıDevleti'ninFetretDevri'negirmesinenedenolansavaşınadınıyazınız.

5. Balkanlar'daTürknüfusunuartırarakbölgedekalıcıolmayıhedefleyenpolitikanınadınedir?Kodlayınız.

86

Meraklısına...

I.KosovaSavaşı,Osm

anlılarkadarSırplaraç

ısından

daönemarzetmekte

dir. I.Murad'ınşehit

edildiği

sırada esir edilmiş

olan Sırpdespotu L

azar ve

oğlu,padişahınvefat

ıüzerineöldürülmüşl

erdir.Bu

ağırdarbesonucund

aSırplarbirdaha top

arlana-

mamış,Lazar'ınoğlu

StefanOsmanlıhâk

imiyetini

kabul etmiştir. Sırp

tarihçiler I. Kosova

Savaşı'nı

bağımsızlıklarını kay

bettikleri tarih olarak

yorum-

larlar. Sırpların son

büyük direnişini tem

sil eden

Kosova'daki mücade

le bugüne kadar on

lar için

millîbirdestankonus

uolmuştur.NitekimS

ırpmil-

liyetçiliğininenpopü

lerefsanesiniKosov

aSavaşı

oluşturur.Busavaşla

ilgiliolarakSırplarta

rafından

birçokhalkşarkıları,

ağıtlarsöylenmişve

bufela-

ketSırpbenliğininolu

şumundaönemlibirro

loyna-

mıştır. Öte yandan b

azı Sırp kaynakları

Kosova

Savaşı'nımuhtemele

nSultan I.Murad'ın

öldürül-

müşolmasındandola

yıbüyükbirSırpzafe

riolarak

değerlendirmiştir.

Savaştanbir yıl so

nra Lazar'ın cesedi

Niş ile

Belgrat arasındaki

Ravanica'da kendi

kurduğu

manastırda yeniden

gömülmüş, onu “ş

ehit” ilan

edendinîniteliklime

tinler kalemealınmı

ş veher

yıl 15 Haziran'da y

apılacak anma tören

ine has

dualar telif edilmişt

ir. Söz konusu dua

metinle-

rinde Kosova Sava

şı Lazar'ın kutsal

bir zaferi

olarak nitelendirilmiş

ve törenler anma t

arzından

ziyadekutlamaprog

ramışeklindedüzenl

enmiştir.

Törenlerde Lazar'ın

erdemlerive başarı

ları dile

getirilirkenMiloş'una

dınadaşarkılaryazıl

mıştır.

Avrupa'nın birçok ye

rinde ulusal kimlikle

rin geliş-

meyebaşladığıXIX.

yüzyılagelindiğinde

Sırbistan

coğrafyasındadaba

ğımsızbirulusdevl

etkurma

düşüncesi oluşmuş

ve hedefe ulaşma

adına

Türklere karşı ötekil

eştirme siyaseti geli

ştirilmeye

ve uygulanmaya ba

şlanmıştır. Neticede

emper-

yal güçlerin politika

ları ve müdahaleler

i sonucu

Balkanlarda1878Be

rlinAntlaşması ileR

omanya

veKaradağ'ınyanıs

ıraSırbistandabağım

sızlığını

ilânetmiştir.YeniSı

rpidaresisınırlarıiç

erisindeki

toplumdan Sırp ulu

su oluşturabilme ad

ına ulus

devletleringenelpol

itikasıveanlayışıçer

çevesindeOsmanlı'y

ıötekileştiren,Kosov

aSavaşıveTürkfeth

ineodaklanmışbiru

lusalmit

oluşturmayaçalışmış

tır.Buçalışmalarınt

emelamacıtopluma

Osmanlı'danönceş

anlıbirgeçmişleriol

duğuvedevletkura

bilecekve

yaşatabileceközellik

leresahipolduğuima

jınıverebilmektir.

MucizeÜnlü,Sırpları

n I. Kosova Zaferi'nin

500. Yıldönümünü K

utlama Girişimleri,O

TAM,28/Güz2010,s

.108-109.

211

1. BÖLÜM

12

34

56

78

910

1112

1314

15

Oğuz/Türkmen G

öçleri - Anadolu'n

un İlk Fatihleri - 1

AC

AC

DC

Oğuz/Türkmen G



DB

EC

DB

DE

DB

AC

Oğuz/Türkmen G



DC

AE

DE

CB

CA

DB

A

Oğuz/Türkmen G



CA

BE

CC

BA

AB

DE

Oğuz/Türkmen G



AD

BE

AB

ED

AC

EE

DB

Oğuz/Türkmen G


un İlk Fatihleri- 6

DE

DE

AC

CE

AC

D

1. ÜNİTE: YERLE

ŞME VE DEVLETL

EŞME SÜRECİNDE

SELÇUKLU TÜRK

İYESİ

3. BÖLÜM

12

34

56

78

9 10 1

1 12 1

3 14 1

5 16

Selçuklu Türkiye

si - 1

AE

BE

DB

ED

Selçuklu Türkiye

si - 2

CC

DD

EE

AD

BC

DB

Selçuklu Türkiye

si - 3

DC

AA

CB

EA

BD

EB

D

Selçuklu Türkiye

si - 4

DA

EB

D?

AD

DE

BE

CD

BB

Selçuklu Türkiye

si - 5

AD

EB

EB

CB

AE

AB

EE A

2. BÖLÜM

12

34

56

78

910

1112

1314

15

Anadolu'da Türk

Kültürü ve Devl

et Teşkilatının

Gelişimi / Haçlı S

eferleri - 1

BA

EE

Anadolu'da Türk

Kültürü ve Devl

et Teşkilatının


eferleri - 2

EE

EB

BC

BD

DB

AA

Anadolu'da Türk

Kültürü ve Devl

et Teşkilatının


eferleri - 3

AC

DA

EE

EE

CE

DE

Anadolu'da Türk

Kültürü ve Devl

et Teşkilatının


eferleri - 4

EB

EB

EC

EB

CE

ED

Anadolu'da Türk

Kültürü ve Devl

et Teşkilatının


eferleri - 5

BD

EB

DD

AC

DE

DE

C

Anadolu'da Türk

Kültürü ve Devl

et Teşkilatının


eferleri - 6

AA

CE

BE

AB

CD

EE

B

Anadolu'da Türk

Kültürü ve Devl

et Teşkilatının


eferleri - 7

CA

DE

DD

BE

CD

AB

Anadolu'da Türk

Kültürü ve Devl

et Teşkilatının


eferleri - 8

AE

DB

AD

CE

BD

EC

Anadolu'da Türk

Kültürü ve Devl

et Teşkilatının


eferleri - 9

EE

BC

AE

CD

CD

EC

E

İÇİNDEKİLER01

02

ÜniteYERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİOğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri ............................................................ 10Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 1 ....................................................... 11Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 2 ....................................................... 12Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 3 ....................................................... 14Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 4 ....................................................... 16Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 5 ....................................................... 18Oğuz / Türkmen Göçleri - Anadolu’nun İlk Fatihleri - 6 ....................................................... 20Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri .......................... 22Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 1 .................... 23Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 2 .................... 24Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 3 .................... 26Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 4 .................... 28Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 5 .................... 30Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 6 .................... 32Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 7 .................... 34Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 8 .................... 36Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi / Haçlı Seferleri - 9 .................... 38Moğol İstilası ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin Sonu ............................................................. 40Moğol İstilası ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin Sonu - 1 ....................................................... 40Moğol İstilası ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin Sonu - 2 ....................................................... 42Moğol İstilası ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin Sonu - 3 ....................................................... 44Selçuklu Türkiyesi - 1 ............................................................................................................. 46Selçuklu Türkiyesi - 2 ............................................................................................................. 48

Etkinlik ............................................................................................................... 50 Meraklısına ........................................................................................................ 52

ÜniteBEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI SİYASETİ(1302 - 1453)Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler .................... 54Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 1 .............. 55Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 2 .............. 56Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 3 .............. 58Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 4 .............. 60Osmanlı Beyliği’nin Ortaya Çıkışı / İlk Osmanlı Fetihleri ve Bizans’la İlişkiler - 5 .............. 62Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi ................................................................................................................ 64Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 1 ........................................................................................................... 65Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 2 ........................................................................................................... 66Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 3 ........................................................................................................... 68Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 4 ........................................................................................................... 70

03

04

05

Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 5 ........................................................................................................... 72Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk Dünyasında Liderlik Mücadelesi - 6 ........................................................................................................... 74Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 7 ........................................................................................................... 76Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 8 ........................................................................................................... 78Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 9 ........................................................................................................... 80Balkan Fetihleri / Anadolu’da Türk Siyasi Birliği ve Türk DünyasındaLiderlik Mücadelesi - 10 ......................................................................................................... 82

Etkinlik ............................................................................................................... 84 Meraklasına ....................................................................................................... 86

ÜniteDEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLERDevletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler ..................................................................... 88Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 1 ............................................................... 89Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 2 ............................................................... 90Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 3 ............................................................... 92Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 4 ............................................................... 94Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 5 ............................................................... 96Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 6 ............................................................... 98Devletleşme Sürecinde Savaşçılar ve Askerler - 7 ............................................................... 100


ÜniteBEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI MEDENİYETİBeylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti ................................................................................ 106Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 1 ........................................................................... 107Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 2 ........................................................................... 108Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 3 ........................................................................... 110Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 4 ........................................................................... 112Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 5 ........................................................................... 114Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 6 ........................................................................... 116Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 7 ........................................................................... 118Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti - 8 ........................................................................... 120


ÜniteDÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453 - 1595)İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru ........................... 126İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 1 ...................... 127İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 2 ...................... 128İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 3 ...................... 130

06

07

İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 4 ...................... 132İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 5 ...................... 134İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 6 ...................... 136İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 7 ...................... 138İstanbul’un Fethi ve Fatih Dönemi - İslam Dünyasının Liderliğine Doğru - 8 ...................... 140Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler ......... 142Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 1 .... 143Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 2 .... 144Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 3 .... 146Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 4 .... 148Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 5 .... 150Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 6 .... 152Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 7 .... 154Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 8 .... 156Kanuni Sultan Süleyman ve Olgunluk Çağı / Dünya Gücü Olma Yolunda Stratejiler - 9 .... 158


ÜniteSULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATISultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı ....................................................................................... 164Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 1 .................................................................................. 165Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 2 .................................................................................. 166Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 3 .................................................................................. 168Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 4 .................................................................................. 170Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 5 .................................................................................. 172Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 6 .................................................................................. 174Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 7 .................................................................................. 176Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 8 .................................................................................. 178Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı - 9 .................................................................................. 180


ÜniteKLASİK ÇAĞDA OSMANLI TOPLUM DÜZENİOsmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi .......................................... 186Osmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi - 1 .................................... 187Osmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi - 2 ...................................... 188Osmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi - 3 ...................................... 190Osmanlı Toplumunda Millet Sistemi / Osmanlı Toprak Sistemi - 4 ...................................... 192Loncalar / Vakıf Medeniyeti .................................................................................................. 194Loncalar / Vakıf Medeniyeti - 1 ............................................................................................. 195Loncalar / Vakıf Medeniyeti - 2 ............................................................................................. 196Loncalar / Vakıf Medeniyeti - 3 ............................................................................................. 198Loncalar / Vakıf Medeniyeti - 4 ............................................................................................. 200


Cevap Anahtarı ....................................................................................................................... 205

01 YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ Neler Öğreneceğiz?

Oğuz/TürkmenGöçleri

Anadolu'nunİlkFatihleri

Anadolu'nunTürkleşmesi

HaçlıSeferleri

MoğolİstilasıveTürkiyeSelçukluDevleti'ninSonu

10

BÖLÜM01

OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ

OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ

Önce Selçuklular ardından da Osmanlılar olmak üzere dünya tarihine yön veren büyük Türk devletlerinin temelini Oğuzlar atmıştır. Oğuzların, Kök Türk ve Uygur devletleri egemenliğinde oldukları yıllarda boy sayıları daha az olmakla birlikte sonraki dönemlerde 24 Oğuz boyu tespit edilmiştir. Büyük Selçuklu Devleti'ni kuracak olan Kınık Boyu ve sonrasında Osmanlı Devleti'ni kuracak olan Kayı Boyu da bu Oğuz boyları arasında yer almaktadır. İslamiyet'i benimseyen Oğuzları diğer Oğuz boylarından ayırmak için kullanılan "Türkmen" tabiri zamanla Oğuz adının yerini almıştır.

Malazgirt Savaşı

11. yüzyılda Büyük Selçuklu Devleti himayesinde gerçekleştirilen Anadolu'ya yönelik Türkmen göçleri 1071 yılındaki Malazgirt Savaşı ile yeni bir boyut kazanmıştır. Bu tarihten sonra Selçuklu Sultanı Alp Arslan'ın komutan ve beylerine Anadolu'yu fethetme emri vermesiyle Anadolu'daki ilk Türk beylik-leri ortaya çıkmaya başlamıştır. Bunun sonucunda da 12. yüzyıldan sonra Anadolu için çeşitli kaynaklarda Türkiye adı kullanılmaya başlanmıştır.

ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ

Anadolu'da kurulan Türk beylik ve devletleri, başlangıçta Büyük Selçuklu Devleti'nin bir unsuru olmalarına karşılık Sultan Melikşah'ın ölümünden sonra daha bağımsız hareket etmeye başlamışlardır. Anadolu'da Ermeni, Gürcü, Bizans ve Haçlı tehdidi ile karşı karşıya olmaları Türkmen beyliklerinin çoğun-lukla birlikte hareket etmelerine neden olmuştur. Kendi aralarında nadiren çatışma yaşayan beylikler için artan tehditler karşısında Batı Anadolu'da büyük bir güç hâline gelen Türkiye Selçuklu Devleti ile ittifak kurmak veya egemenliğini benimsemek tercih edilen bir politika olmuştur.

Büyük Selçuklu Devleti'ne adını veren Selçuk Bey'in torunu Kutalmışoğlu Süleyman Şah, 1074'te Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'tan aldığı bir fer-manla Anadolu'nun hükümdarı oldu. Böylece kurulan Türkiye Selçuklu Devleti'nde 1077 yılında Bizans'ın elinden alınan İznik başkent hâline getirildi. Kurulmasından kısa süre sonra Türkiye Selçuklu fetihlerinin devam etmesi Bizans'ı Türklere karşı önlemler almaya itmişti. Sürüp giden askerî mücadeleler 1176'da yapılan Miryokefalon Savaşı ile doruk noktaya çıkmış, Selçukluların zaferi sonucunda Bizans savunmaya çekilmiş ve bundan sonra Bizans'ın Anadolu'yu geri alma ümitleri tamamen yok olmuştur.

ANADOLU'DA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ

BEYLİĞİN ADI KURUCUSU KURULDUĞU BÖLGE

Danişmentliler Danişment Ahmet Gazi Sivas ve Çevresi

Saltuklular Ebulkâsım Saltuk Erzurum ve Çevresi

Mengücekliler Mengücük Gazi Erzincan, Kemah, Divriği çevresi

Artuklular Artuk Bey'in oğulları Sökmen ve İl Gazi Hasankeyf, Mardin, Harput çevresi

Çaka Beyliği Çaka Bey İzmir ve Çevresi

Sökmenliler (Ahlatşahlar) Kutbeddin İl-Arslan Sökmen Ahlat ve Van Gölü çevresi

İnaloğulları Sadr Diyarbakır çevresi

Çubukoğulları Çubuk Bey Harput yakınları

Dilmaçoğulları Dilmaçoğlu Mehmet Bey Bitlis civarı

İnançoğulları Mehmet Bey Denizli çevresi

Tanrıvermişoğulları Tanrıvermiş Bey Efes çevresi

Türkiye Selçuklu

Devleti'nin kurulması

(1077)

Mengücekliler Beyliği'nin kurulması

(1080)

II. Haçlı Seferi (1147-1149)

Danişment- liler

Beyliği'nin yıkılması (1178)

IV. Haçlı Seferi (1202-1204)

Artuklular Beyliği'nin yıkılması (1231)

Memlûk- lular


(1250)

Türkiye Selçuklu

Devleti'nin yıkılması (1308)

Türkiye Selçuklu


(1077)

Çaka Beyli-ği'nin

kurulma-sı (1081)

Artuklular Beyliği'nin kurulması

(1102)

Eyyubiler Devleti'nin kurulması

(1174)

Moğol İmparator-luğu'nun kurulması

(1196)

Mengücek-liler

Beyliği'nin yıkılması (1228)

Kösedağ Muharebesi

(1243)

Haçlı Seferle-

ri'nin sona ermesi (1270)

Çaka Beyliği'nin kurulması

(1081)

Katvan Muharebesi

(1141)

Miryo-kefalon

Muhare-besi (1176)

Saltuklular Beyliği'nin yıkılması (1202)

Yassıçemen Muharebesi

(1230)

Eyyubiler Devleti'nin yıkılması (1250)

Karamanoğlu Mehmet

Bey'in Türkçeyi resmî dil

ilan etmesi (1277)

Danişment-liler

Beyliği'nin kurulması

(1080)

Saltuklular Beyliği'nin kurulması

(1072)

I. Haçlı Se-feri (1096-

1099)

Büyük Selçuklu

Devleti'nin yıkılması (1157)

III. Haçlı Seferi

(1189-1192)

Moğolİmparator-luğu'nun parçalan-

ması (1227)

BâbailerAyaklan-

ması (1240)

Ayn-ı Calut Muharebe-

si (1260)

11

1. MoğolsaldırılarındankaçıpAnadolu'yagelenTürkkit-leleri arasındabilim insanları, yazarlar veşairlerindebulunmasının;

I. Anadolu'daTürkçeningelişmesi, II. Anadolu'daisyanlarınçıkması, III. Anadolu'damerkezîotoriteningüçlenmesi

durumlarından özellikle hangilerine zemin hazırladığısavunulabilir?


2. TürkiyeSelçuklularıDönemi'nde,BatıAnadolu'nunTürklerineline geçmesinden sonra siyasi ve iktisadi merkezlerMarmaraçevresinekaymışvedenizcilikönplanaçıkmıştır.

Bu durumun, aşağıdakilerden hangisinin önemininazalmasındaetkiliolduğusöylenebilir?

A) VerasetsistemininB) LoncateşkilatınınC) KervanticaretininD) AlışverişfaaliyetlerininE) İmarfaaliyetlerinin

3. Anadolu'ya fetih amaçlı olarak gelen Süleyman Şah,Konya, Afyon, Kütahya ve İznik'i ele geçirmiş ve kardeşiMansur'u bertaraf ederek fethettiği topraklara tek başınahâkimolmuştur.

Bugelişmeninaşağıdakilerdenhangisineortamhazır-ladığısöylenebilir?

A) TürkiyeSelçukluDevleti'ninkurulmasınaB) AnadolusiyasibirliğininsağlanmasınaC) VerasetsisteminindeğiştirilmesineD) FeodalyönetimanlayışınıngüçlenmesineE) Anadolu'daçoksayıdaTürkbeyliğininkurulmasına

4. XIII.yüzyılınsonlarınadoğruAnadolu'daMoğolbaskısınınazalması üzerine, sınırlara yerleştirilmiş Türkmen beylerivehalküzerindekiSelçukluotoritesizayıflamış;budurumfeodal yapılı Türk beyliklerinin ortaya çıkmasına nedenolmuştur.

Sadecebubilgilerdikkatealındığında,Selçuklularda;

I. ülkebütünlüğününsarsıldığı, II. merkezîotoriteninzayıfladığı, III. siyasikarışıklıklarınortadankalktığı

yargılarındanhangilerineulaşılamaz?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) II ve III

5. Türkiye Selçukluları, bozkırlardaki yurtlarından bir dahadönmemeküzeregelenTürkmenleriBizanssınırınaplanlıbirşekildeyerleştirmişlerdir.

Budurumun,

I. sınırlardauçbeyliklerininkurulması, II. Anadolu'nunTürkleşmesininsağlanması, III. DoğuRomaİmparatorluğu'nungüçlenmesi

gelişmelerindenhangilerineortamhazırladığısöylene-bilir


6. KonargöçerTürkmenunsurlarınTürkiyeSelçukluyönetim-leritarafındanyerleşikhayatageçmeyezorlandığıgörülür.

Buuygulamanınaşağıdakilerdenhangisinisağlamayayönelikolduğusavunulabilir?

A) Gayrimüslim unsurların Anadolu'daki varlığına sonverilmesini

B) Bizans'laekonomikilişkileringeliştirilmesiniC) Malivesosyaldüzeninkorunmasınınkolaylaştırılması-

nıD) Anadolu'daİslam'ınyaygınlaştırılmasınıE) Mezhepanlaşmazlıklarınınsonaerdirilmesini

OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ

OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ - ANADOLU'NUN İLK FATİHLERİ – 1

12

1. MoğolbaskısısonucuKafkasya'danAnadolu'yagöçedenTürkmenler Batı Anadolu'ya ve Bizans sınırına yerleştiril-miştir.

Buuygulama,

I. fetihlerihızlandırma, II. sınırgüvenliğinisağlama, III. TürkmenleriAnadolu'dançıkarma

amaçlarındanhangilerineyöneliktir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveII E)I,IIveIII

2. 1176'dayapılanMiryokefalonSavaşı'ndansonraAnadolu,Türkler için güvenli bir yurt hâline gelmiştir. Aynı yıllardaOrta Asya'da Moğol tehlikesinin baş göstermesi üzerinebirçokTürkmenboyuAnadolu'yagöçetmişvebugöçmen-lerinyerleştirilmesi işiTürkiyeSelçukluDevleti'ndeönemlibirpolitikateşkiletmiştir.

Bunagöre;

I. Moğollarınnüfuzalanınıngenişlemesineengelolma, II. TürknüfusunuartırarakAnadolu'nunkalıcıyurtolma-

sınısağlama, III. vergilerintoplanmasınıkolaylaştırma

amaçlarındanhangilerininbupolitikanıntemelinioluş-turduğusavunulabilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D) I ve II E) I ve III

3. Moğol istilasının, Anadolu'nun Türkleşmesine etkiedenenönemlisonucuaşağıdakilerdenhangisidir?

A) TürkiyeSelçukluDevleti'ninyıkılmasürecinegirmesiB) AnadoluTürksiyasibirliğininbozulmasıC) Bizans'ın,MoğoldesteğiiledahadagüçlenmesiD) AhilikteşkilatınınzayıflamasıE) Anadolu'ya yönelik Türk göçlerinin hızlıca yoğunlaş-

ması

4. Anadolu'daXI.yüzyıldanbaşlayıpXIII.yüzyılınsonları-nakadardevamedendönemde;

– üretimvevergigelirlerininazalması, – asayişinbozulması, – sıksıkgöçleryaşanması

durumlarınınyaşanmasında;

I. Haçlısaldırıları, II. Moğolbaskınları, III. CoğrafiKeşifler

gelişmelerindenhangilerietkiliolmuştur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII

5. TürkiyeSelçuklularındaveTürkbeyliklerindeuçbölgelerdegerçekleştirilenaskerîgirişimlerbirergazaniteliğitaşımak-taydı.

Budurumunaşağıdakilerdenhangisineyolaçtığısöy-lenebilir?

A) AskerîmücadelelerdeyeterincebaşarılıolunamamasıB) FetihhareketlerininsonaermesiC) GöçebeunsurlarıntoprağabağlıhalegetirilememesiD) Anadolu'dayaşayangayrimüslimunsurlarıngöçetmesiE) Anadolu'yayönelikMoğolbaskısınınsonaerdirilmesi

6. XI.yüzyıldaAnadolu'yaakınlaryapmayabaşlayanTürkler,XIII.yüzyıldaAnadolu'yutambirTürkyurduhâlinegetirmiş-lerdir.

BudurumunAnadolu'daortayaçıkardığısonuçlarara-sında,

I. sosyalsınıffarklarınınderinleşmesi, II. Anadolu'ya"Türkiye"denmesi, III. Türkçeninkullanımınınsınırlanması

gelişmelerindenhangilerigösterilebilir?A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveIII E)I,IIveIII


13

7. MoğolistilasınınönündenkaçıpAnadolu'yagelenTürkkitleleriarasındabiliminsanları,yazarlarveşairlerindebulunması,Anadolu'da;

I. bilimingelişmesi, II. yağmavetalanınoldukçaartması, III. Türknüfusununartması

sonuçlarındanhangilerinezeminhazırlamıştır?


8. ÇakaBeyliğiMidilli,İstanköyveSakızadalarınıegemenliğialtınaalmayıbaşarmıştır.

BubilgiyegöreÇakaBeyliğiileilgiliolarak,

I. AnadoluTürkbirliğinikurmayaçalışmıştır. II. EgeDenizi'ndeetkinliksağlamayıamaçlamıştır. III. Etkinbirdonanmayasahipolmuştur.

yargılarındanhangilerineulaşılabilir?


9. Anadolu'ya yönelik birinci dalga Türk göçleri XI. yüzyılınilk çeyreğinde başlamış ve Malazgirt Savaşı'ndan sonrayoğunlukkazanarakdevametmiştir.

Bugelişmeyle; I. Anadolu'daTürknüfusununartması, II. BizansDevleti'ningücününazalması, III. Anadolu'daticarifaaliyetlerinazalması

sonuçlarındanhangileriningörüldüğüsavunulabilir?


10. BizansyönetimiRumeli topraklarındaçıkan isyanlarıbas-tırmak için, XII. yüzyıl sonunda Türkiye Selçuklularındanyardımistemiştir.

Bugelişmeyegöre,

I. TürkunsurlarBizans'ınyönetimindegörevalmıştır. II. Bizansaskerîetkinliğiniyitirmiştir. III. TürkiyeSelçuklularınınBizans'laolanticariilişkilerige-

lişmiştir.



11. XI.yüzyılınilkçeyreğindeAnadolu'yayapılanOğuzgöçle-rininöncekidönemlerdeyapılanlardanfarkı,büyükkafilelerhâlindeyapılmışolmasıdır.

Budurumaşağıdakilerdenhangisinikanıtlamaktadır?

A) TürklerinAnadolu'yayerleşmeyiamaçladığınıB) Eski göçlerde Anadolu'ya kalabalık gelecek sayıda

TürkolmadığınıC) Bizans'ın,TürkleriAnadolu'yayerleştirmeyikabuletti-

ğiniD) TürklerinsavaşyerinebarışçılyollarlaAnadolu'yagöç-

meyeyöneldiğiniE) TürklerineskidenAnadolu'yagöçedebilecekderecede

yeterliteknikaltyapıdanyoksunolduğunu

12. Anadolu'dakiTürkhâkimiyetiaşağıdakilerdenhangisi-ningayretleriilekalıcıhâlegelmiştir?

A) MengüceklilerinB) SaltuklularınC) TürkiyeSelçuklularınınD) ArtuklularınE) Çubukoğullarının

14


1. Orta Asya'dan göç ederek kendilerine yurt arayanTürkmenler için Anadolu'nun elverişli bir yurt olarakgörülmesinde,

I. uzunsürensavaşlarınbölgedeyaşayannüfusunazal-masınanedenolması,

II. Bizans'ınAnadolu'dakiotoritesininzayıflaması, III. ErmeniveSüryanitopluluklarınınbölgedegüçlenmişol-

ması

durumlarındanhangilerininetkiliolduğusavunulabilir?


2. Malazgirt Zaferi'nden sonra, kurulan ilk Türk beyliğiolarak kabul edilen Saltuklular aşağıdaki şehirlerdenhangisindemerkezlerinikurmuşlardır?

A)Malatya B)Kars C)Erzurum D)Sivas E)Kütahya

3. Saltuklular,hâkimolduklarıyerlereTürklükvasfınıkazandır-mışvebununlailgiliolarakbölgedepekçoktarihîeserbırak-mışbirhanedandır.MelikGazi'ninyaptırdığıKaleCamiiveTepsiMinare,NâsıreddinMuhammed'in1179'da inşaettir-diğiUluCami,biri İzzeddinSaltuk'aaitolanÜçKümbetler,Saltuklularıngünümüzeulaşanönemlieserleridir.

Buna göre Saltuklularla ilgili olarak aşağıdakilerdenhangisisöylenemez?

A) Konargöçerbiryaşamtarzınasahiptirler.B) Bıraktıklarıeserlerdahaçokdinîyapılardır.C) Anadolu'daTürkkimliğioluşmasındaetkiliolmuşlardır.D) İslamdininibenimsemişlerdir.E) Farklımimarieserlerinşaetmişlerdir.

4. Malazgirt Savaşı sonrası döneme tanık olan bir Ermeniyazar o dönemi şöyle tanımlamıştır: "1080 yılı Mart'ınadoğru Anadolu'da bulunan bütün Hristiyan memleketleriTürklerinistilasınauğramışvehiçbirvilayetbundankurtula-mamıştı.Birçokvilayetlerboşaldı,artıkdoğumilletimevcutdeğildir."

Yazarınbuifadelerinegöre,

I. Anadolu'nunartıkTürklerinelindeolduğu, II. Anadolu'nunHristiyansakinleriningöçettiği, III. doğumilletiolaraktanımlananlarınHristiyanolduğu


A)YalnızI B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

5. 1064yılındaSultanAlpArslan'ınhizmetinegirenDânişmendGazi,MalazgirtSavaşı'nakatılmış,zaferdensonrakendisi-neiktâolarakverilenSivas'ıfethederekDanişmentlihane-danınıntemeliniatmıştır.

DânişmendGaziileilgiliverilenbubilgi,aşağıdakiler-denhangisinidesteklemektedir?

A) "Ülketopraklarıhanedanüyelerineaittir."düşüncesiniB) İkiliyönetimsisteminiC) HükümdarlıkyetkisininkutsalolduğudüşüncesiniD) "Toprakfethedeneaittir."düşüncesiniE) "Ülketopraklarısultanaaittir."düşüncesini

6. Haberleşme, kontrol, denge kurma ve ayarlama ilmiolansibernetiğinvedolayısıylaelektronikbeyinlerveotomasyon sistemlerinin ilk kurucusuolanCezerî'ninyaşadığıbeylikaşağıdakilerdenhangisidir?

A)Saltuklular B)MengüceklilerC)Danişmentliler D)Sökmenliler E)Artuklular

15

7. Anadolu'da kurulan ilk Türk beylikleri döneminde çoksayıdamimarieserortayakonulmasınakarşın,günümüzesağlamolarakulaşanesersayısıazdır.

Budurumunortayaçıkmasında,

I. Anadolu'dasıksıksavaşlaryapılması, II. Selçuklularınkendieserleriniyapmakistemesi, III. MoğollarınAnadolu'yuişgaletmesi

gelişmelerindenhangilerininetkiliolduğusavunulabi-lir?

A)YalnızII B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

8. MalazgirtSavaşısonrasıAnadolu'dakurulanbeyliklerleilgiliolarakaşağıdaverilenbilgilerdenhangisiyanlıştır?

A) EnuzunsürevarlığınıkoruyanbeylikArtuklulardır.B) DivriğiUluCamiiDanişmentlilerdengünümüzekalmış-

tır.C) Mengücekliler,Erzincan,KemahveŞebinkarahisar'da

hükümsürmüşlerdir.D) Anadolu'dakurulanilkbeylikSaltuklulardır.E) DanişmentlilereTürkiyeSelçuklularısonvermiştir.

9. Oğuzların Çavuldur koluna bağlı olan Çaka Bey, Bizansİmparatorluğu'nadüzenlenenakınlarsırasındaesirdüştüveİstanbul'agötürüldü.ÇakaBey,birfırsatınıbulupİstanbul'dankaçtıktan sonra İzmir ve çevresini ele geçirip kendi adıylaanılanbeyliğikurdu(1081).

ÇakaBey'inİzmirveçevresinielegeçirmesi,

I. Egeadalarınıfethetmesi, II. birdonanmakurması, III. Selçuklularlaakrabalıkkurması

durumlarındanhangilerinenedenolmuştur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII

10. Aşağıdaki beyliklerden hangisinin Doğu veyaGüneydoğu Anadolu bölgesinde kurulduğu söylene-mez?

A) TanrıvermişoğullarıB) İnaloğullarıC) SökmenlilerD) ÇubukoğullarıE) Dilmaçoğulları

11. I. Yurtbulmaihtiyacı II. HaçlıSeferlerininbaşlaması III. Türkmenlerinyarıgöçebeyaşamıbenimsemesi

durumlarından hangilerininAnadolu'daki Türk etkinli-ğininartmasınayolaçtığısavunulabilir?

A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII

12. Anadolu'dakurulanilkTürkbeyliklerinin,

I. Anadolu'nunTürkvatanıhâlinegelmesi, II. Anadolu'nunimarı, III. SelçukluDevleti'ninmerkezîotoritesiningüçlenmesi

durumlarındanhangilerindeetkiliolduklarısavunulabi-lir?

A)YalnızIII B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

13. Anadolu'dakurulunilkTürkbeyliklerininaşağıdakiler-denhangisinekarşımücadeleettiğisavunulamaz?

A)Ruslar B)BizansC)Gürcüler D)Ermeniler E)Haçlılar

16


1. Türkiye Selçuklu Devleti, Selçuklu soyundan gelenKutalmış Bey'in oğlu Süleyman Şah tarafından kuruldu.Kutalmış,BüyükSelçukluDevleti'ninhükümdarıAlpArslanileyaptığıtahtmücadelesinikaybetti.AlpArslan'ınölümün-den sonra Kutalmış'ın oğulları Mansur ve Süleyman ŞahBizansİmparatorluğu'ndakiiçkarışıklıklardanyararlanarakKonya,Afyon,Kütahyaveİznik'ielegeçirerekbatıyönündefetihlerdebulundular.

Buna göre Türkiye Selçuklu Devleti'nin kuruluşundaaşağıdakilerdenhangisininetkisindensözedilemez?

A) SelçuklulardakiverasetsistemininB) Bizans'ıniçindebulunduğudurumunC) MoğollarınAnadolu'yaseferyapmasınınD) SelçuklulardakitahtmücadelesininE) Anadolu'nunfethedilmekistenmesinin

2. Türkiye Selçuklu Devleti'nin kurucusu Süleyman Şah,Bizans'tayaşanantahtkavgasındaNikeforos'udesteklemişveonuntahtaçıkmasınısağlamıştır.

Bunagöre,

I. TürkiyeSelçuklularıBizanskarşısındaetkinliğiniartır-mıştır.

II. Bizans, Türkiye Selçuklularına karşı taht kavgalarınıkullanmıştır.

III. Bizans'akarşıekonomiküstünlüksağlanmıştır.


A)YalnızI B)YalnızIII C)IveII D)IveIII E)I,IIveIII

3. Sultan II. Kılıç Arslan Dönemi'nde devletin tam bağım-sızlığı ve Anadolu Türk birliği büyük ölçüde gerçekleşti-rilmiştir. Onun döneminde imar hareketine girişilmiş veTürkistan'dangelenbinlerceTürkmenAnadolu'yayerleşti-rilmiştir.

SultanII.KılıçArslanDönemihakkındaverilenbubilgi-yegöre,

I. II.KılıçArslanzamanındanönceAnadoluTürkbirliği-nintamolaraksağlanamadığı,

II. Anadolu'yayönelikTürkgöçlerinindevamettiği, III. Anadolu'dayerleşimeII.KılıçArslanzamanındabaş-

landığı


A)YalnızI B)IveII C)IveIII D)IIveIII E)I,IIveIII

4. Bizanslılar Anadolu'nun tamamına doğru genişleyenTürkleri durdurma ve Anadolu'dan çıkarma ümidini uzunyıllarkorumuşlardır.

AşağıdakigelişmelerdenhangisiBizanslılarınbuümi-dinisonaerdirmiştir?

A) PasinlerSavaşıB) KösedağSavaşıC) II.HaçlıSeferiD) MoğolİstilasıE) MiryakefalonSavaşı

5. TürkiyeSelçuklularındaBizanssınırındaucadıverilenvila-yetlerkurulmuştur.Yarıbağımsızşekildeyaşayanucbeylik-leriMoğolbaskısınınartmasınabağlı olarak tambağımsızhâlegelmişlerdir.

Budurumaşağıdakiyargılardanhangisinidoğrulamaz?

A) Anadolu'dazamanlasiyasibirlikbozulmuştur.B) Anadolu'dabirçokbeylikkurulmuştur.C) Bizanslılar,Moğollarlaortakhareketetmişlerdir.D) Türkiye Selçukluları sınırlarını korumak için çeşitli

uygulamalargeliştirmiştir.E) Moğollar Anadolu'nun siyasi yapısının değişmesinde

etkiliolmuşlardır.

6. Anadolu'da kurulmuş Türk beyliklerinden Danişmentliler,zamanlasiyasigüçleriniyitirmiş,Sivas,KayseriveMalatyakollarınabölünmüştür.

Bu bilgiler dikkate alındığında, Danişmentlilerle ilgiliolarakaşağıdakilerdenhangisineulaşılabilir?

A) Sınırlarınıgenişletmişlerdir.B) TürkiyeSelçuklularınaüstünlüksağlamışlardır.C) Toprakbütünlüğünükoruyamamışlardır.D) GöçebeTürkboylarınınbaskısıaltındakalmışlardır.E) Bizansilesiyasiittifakyapmayaçalışmışlardır.

17

7. MalazgirtSavaşısonrasındaMaveraünnehir,Horasanböl-gesindenbatıyayönelenTürkmengöçleri ileAnadolu'dakiTürknüfusuartmayabaşladı.GöçebeTürkmenunsurlarınAnadolu'dakibeyliklertarafındanbelirlibölgelereyönlendiril-diğiveyerleşikhayatageçirildiğigörülür.

Bugelişmeler,aşağıdakiyargılardanhangisinidestek-lemektedir?

A) Doğuyönündeilerlemebaşlamıştır.B) Türkkültürüiçinyenibiryayılmaalanıbulunmuştur.C) BizansAnadolu'dançıkarılmıştır.D) Anadolu ticaret yolları tamamen denetim altına alın-

mıştır.E) Boğazlarüzerindedenetimsağlanmıştır.

8. Siyasi hâkimiyet mücadelesi, Danişmentliler ile TürkiyeSelçuklularını karşı karşıya getirdi. Selçuklu ordusu ileyapılan bir mücadele sırasında Danişment Gazi hayatınıkaybetti.BeyliğinbaşınageçenMelikGazi,Selçuklular ileolanilişkilerinigeliştirmeyeçalıştı.

Bubilgidikkatealındığında,

I. DanişmentlilerSelçukluüstünlüğünükabuletmişlerdir. II. Siyasibirlikarayışlarısonaermiştir. III. TürklerdeBizans'akarşıgüçkaybıyaşanmıştır.

yargılarındanhangilerinindoğruolduğusöylenebilir?


9. TürkiyeSelçukluDevleti,kuruluşunutakipedenkısadönemiçindeBizansilehızlıbirmücadeleyegirişerekMarmara'nıngüneyiniveKocaeliYarımadası'nıelegeçirmiştir.

Bugelişmeaşağıdakilerdenhangisiningöstergesidir?

A) İstanbul'un Anadolu yakasına kadar olan topraklarınhâkimiyetaltınaalındığının

B) BizansilemücadelelerinsonaerdiğininC) BüyükSelçukluDevletiileanlaşmazlığadüşüldüğününD) Anadolu'da yaşayan beyliklerin tamamen hâkimiyet

altınaalındığınınE) Anadolu'dayaşayandiğerbeyliklerdenyardımalındı-

ğının

10. Türkleri Anadolu'dan çıkarmak için defalarca saldıranBizanslılar,TürkiyeSelçukluSultanıI.MesudDönemi'ndeTürklerkarşısındasavunmadurumunageçmişlerdir.

Budurumaşağıdakilerdenhangisininkanıtıdır?

A) Selçukluların Avrupa devletleriyle olan sorunlarınınçözüldüğünün

B) TürklerüzerindekiBizansbaskısınınazaldığınınC) Anadolu'nuntamamenSelçukluhâkimiyetinegirdiğininD) Bizans'aAvrupadesteğininsonaerdiğininE) Anadolu'datoplumsalbirliğinhenüzsağlanamadığının

11. MalazgirtSavaşı'nıtakipedendönemdekısabirsüreiçindeAnadolu'nun büyük bir bölümünü ele geçiren Selçuklular,Bizans'ınAnadolu'dakietkinliğinizayıflatmışlardır.

Buyayılmanınhızlanmasında,

I. Bizans'ınsiyasiyetersizliği, II. Selçuklularınaskerîüstünlüğü, III. Avrupa'nınBizans'adestekolması

unsurlarındanhangilerininrolündensözedilebilir?


12. Türkiye Selçuklu Devleti'nin 1176 Miryokefalon Sava-şı'nda Bizans'ı yenmesiyle başlayan dönemde AvrupalılarAnadolu'dan"Türkiye"şeklindebahsetmeyebaşlamışlardır.

AvrupalılarınAnadolu'yabakışaçılarındakibudeğişik-liğintemelnedeniaşağıdakilerdenhangisidir?

A) Bizans'tansiyasidestekleriniçekmeleriB) Anadolu'daBizanstoprağınınkalmamasıC) AskerîgüçlerininazalmasıD) AvrupalıdevletlerinkendiaralarındakianlaşmazlıklarıE) TürklerinAnadolu'danatılamayacağınınanlaşılması

18


1. SüleymanŞah,Tarsus,Adana,KozanşehirleriniBizans'tanalarak Çukurova bölgesini ele geçirdi, ileri harekâtınadevam ederek Halep önlerine geldi. Bu şehri kuşatıncaSuriye Selçukluları hükümdarı Tutuş'la arası açıldı. İkihükümdarınburadagiriştiklerimücadeledeSüleymanŞahöldü.

Bunagöre, aşağıdaki yargılardanhangisine ulaşılabi-lir?

A) Selçukluhanedanıiçindesiyasiveaskerîalandareka-betyaşanmıştır.

B) BizanskarşısındaMüslümandevletlerarasındasiyasiittifakyapılmıştır.

C) Türk-İslamdevletleriarasındasiyasibirliksağlanmıştır.D) Türklerinbatıyailerleyişihızlanmıştır.E) Haçlılarınbaskısıaltındakalınmıştır.

2. AşağıdakisavaşlardanhangileriAnadolu'nunTürkleşmesiaçısındanbirbirinitamamlayıcıniteliktaşımaktadır?

A) Kösedağ-AnkaraB) Malazgirt-KösedağC) Pasinler-KatvanD) Malazgirt-MiryokefalonE) Kösedağ-Katvan

3. Aşağıdakilerden hangisi Malazgirt Savaşı'ndan sonraAnadolu'dakurulanilkdönemTürkbeyliklerindenbiri-dir?

A) RamazanoğullarıBeyliğiB) DanişmentlilerBeyliğiC) GermiyanoğullarıBeyliğiD) DulkadiroğullarıBeyliğiE) KaramanoğullarıBeyliği

4. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye tarihinin başlangıcıkabul edilen Malazgirt Savaşı'nın sonuçlarından birideğildir?

A) Anadolu'dailkTürkmenbeyliklerikurulmuştur.B) Anadolu'daTürktarihibaşlamıştır.C) Anadolu'dabirçokyöreninismiTürkçeolmayabaşlamıştır.D) Anadolu'nunTürkleşmesinisağlamıştır.E) Bizansİmparatorluğuyıkılmıştır.

5. AşağıdakilerdenhangisiTürklerinAnadolu'yuelegeçir-mekamacıylayaptıklarısavaşlararasındagösterilebilir?

A)Pasinler B)Katvan C)Talas D)AynCalut E)Dandanakan

6. Türkiye Selçukluları Devleti, Anadolu Türk beyliklerine aitAnkara, Çankırı, Kastamonu ve Elbistan bölgelerini farklızamanlardaegemenlikaltınaalmayıbaşarmıştır.

Bugirişiminaşağıdakilerdenhangisineyönelikolduğusöylenemez?

A) DevletinsiyasiveaskerîetkinliğinigüçlendirmeyeB) ÜlkedeiktidarmücadeleleriyaşanmasınıönlemeyeC) Anadolu'daTürksiyasibirliğinisağlamayaD) Anadolu'dafeodalyapılanmalarınetkinliğiniazaltmayaE) Egemenlikalanınıgenişletmeye

7. Anadolu'daki bağımsız Türk beyliklerinden birisi olanDanişmentlilerin,

I. Haçlı, II. Bizans, III. Gürcü

topluluklarındanhangileriilemücadeleyegiriştiğisöy-lenebilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII D)IveIII E)I,IIveIII

8. TürkiyeSelçukluDevleti,Bizans'ınkışkırtmalarınındaetki-siyleÇakaBeyliği'nesonvermiştir.

Bu gelişme aşağıdaki yargılardan hangisini destekle-mez?

A) Selçuklular Anadolu'da siyasi birliği sağlamaya çalış-mıştır.

B) TürkiyeSelçuklularınınAnadolu'dakietkinliğiartmıştır.C) Devletlerarasıilişkilerdeçıkarlarönplandatutulmuştur.D) Anadolu'nunTürkleşmesürecihızlanmıştır.E) TürkiyeSelçukluDevletiyayılmacıbirdışpolitikaizle-

miştir.

19

9. BizansDevleti,Anadolu'dahızla ilerleyenTürkleridurdur-maveAnadolu'dançıkarmaümidiniuzunyıllarkorumuştur.

Bizans Devleti'nin bu ümidini sona erdiren gelişmeaşağıdakilerdenhangisidir?

A) MiryakefalonSavaşı'nınTürkiyeSelçuklularıncakaza-nılması

B) MalazgirtSavaşı'nıBizans'ınkaybetmesiC) PasinlerSavaşı'nınyaşanmasıD) AvrupalıkrallartarafındanHaçlıseferlerinindüzenlen-

mesiE) Anadolu'daçoksayıdaTürkbeyliğininkurulması

10. Aşağıdakilerdenhangisi,Alparslan'ınyönlendirmesiileSelçuklukomutanlarıtarafındankurulanAnadoluTürkbeyliklerininözellikleriarasındagösterilemez?

A) Anadolu'nun Türkleşmesi sürecinin hızlanmasınaortamhazırlamışlardır.

B) Anadolu'da ticaret hayatını canlandırmaya gayretetmişlerdir.

C) TürkiyeSelçukluDevleti'nekarşıHaçlılarla ittifakkur-muşlardır.

D) Anadolu'nun bayındır hâle gelmesi için girişimlerdebulunmuşlardır.

E) Anadolu'yudıştehlikelerekarşıkorumayaçalışmışlar-dır.

11. Malazgirt Savaşı'ndan sonra Alparslan tarafından EbulKasım'a Erzurum civarının ikta olarak verilmesiyle BüyükSelçukluDevleti'nebağlıSaltukoğullarıBeyliğikurulmuştur.Beylik,HaçlılaraveGürcülerekarşıbaşarılısavaşlaryap-mıştır.

Bubilgileregöreaşağıdakiyargılardanhangisineulaşı-lamaz?

A) Selçuklular Anadolu'da feodal bir siyasi yapılanmaoluşmasınısağlamıştır.

B) Saltuklular Anadolu'daki Türk egemenliğinin güçlen-mesinekatkısağlamıştır.

C) Selçuklularda komutanlara geniş ölçekli iktalar veril-miştir.

D) Anadolu'da kurulan Türk beylikleri üzerinde Selçukluotoritesisözkonusuolmuştur.

E) Selçuklularda ülke genelinde merkezî otorite güçlütutulmuştur.

12. Türkiye Selçuklu Devleti, Süleyman Şah Dönemi'ndeHristiyanlarcakutsalsayılanAntakya'yıelegeçirmiştir.

Bubilgileregöreaşağıdakiyargılardanhangisineulaşı-labilir?A) TürkiyeSelçukluDevletiHaçlıseferleriniengellemiştir.B) Anadolu'dakiHristiyanunsurlarınçıkarılmasınaçalışıl-

mıştır.C) Anadolu'da Türk siyasi birliğinin sağlanması adına

önemlibiradımatılmıştır.D) İslaminancıAvrupa'dayaygınlaştırılmıştır.E) Anadolu'nungüneybölgelerindeegemenliksağlanmıştır.

13. Türkiye Selçuklu Devleti'nin kurucusu Süleyman Şah,Bizans'tayaşanantahtkavgasındaNikeforos'udesteklemişveonuntahtaçıkmasınısağlamıştır.

Bubilgidoğrultusundaaşağıdakilerdenhangisineula-şılabilir?

A) TürkiyeSelçukluları sınırlarınıBizansaleyhinegeniş-letmiştir.

B) TahtkavgalarıBizans tarafındanTürklerekarşıkulla-nılmıştır.

C) Bizans'aekonomikalandaüstünlüksağlanmıştır.D) Türkiye Selçukluları, Bizans'ın iç işlerine müdahale

edebilecekbiretkinliğekavuşmuştur.E) AnadoluTürkbeylikleriegemenlikaltınaalınmayaçalı-

şılmıştır.

14. TürkiyeSelçuklularındaII.Kılıçarslan'ıntahtageçmesiüze-rine; Bizans, Danişmentliler, Musul Atabeyliği ve hüküm-darınkardeşiŞahinŞah,TürkiyeSelçuklukarşıtıbirittifakoluşturmuştur.

Bunagöre

I. devletlerarasıittifaklardadinolgusununbelirleyiciol-duğu,

II. siyasiittifaklarınortakçıkarlardoğrultusundaşekillen-diği,

III. Bizans'ınbölgedesiyasibirliğiamaçladığı çıkarımlarındanhangilerineulaşılabilir?


20


1. Trabzon Rum Devleti 1205 yılında Sinop ve Samsun'aulaşan ticaret yolunu kesmiştir. Bunun üzerine TürkiyeSelçuklu Sultanı Gıyaseddin Keyhüsrev Rumlar üzerineseferdüzenlemiştir.

Bubilgiyedayanarak,

I. Selçuklularekonomikçıkarlarınıkorumuştur. II. Ticaretyollarınıngüvenliğisağlanmakistenmiştir. III. Anadolu'nunticaricanlılığıgerilemiştir.



2. TürkiyeSelçukluDevleti'ninBizansileyaptığıMiryokefalonSavaşı'nınardındanimzalananantlaşmada,

– BizansDevletiTürkiyeSelçukluDevleti'nevergiöde-yecektir.

– KütahyaveEskişehir illerisınırkabuledilerekkaleleryıktırılacaktır.

maddeleriyeralmıştır.

Bunagöre,

I. Bizans yönetimi Türkiye Selçuklularının üstünlüğünütanımıştır.

II. TürkiyeSelçukluDevleti'ninhazinegelirleriartırılmış-tır.

III. Bizans'ın Anadolu'daki siyasi ve ekonomik etkinliğiazaltılmıştır.



3. Anadolu'da yaşayan bazı Rumların, XII. yüzyılda kendiistekleriyle Türkiye Selçuklu Devleti'nin egemenliği altınagirmeyitercihettiklerigörülür.

Bugelişmeyebakılarak,

I. RumhalkınınbirbölümüBizansyönetimindenmemnundeğildir.

II. SelçukluyönetimiRumlaraayrıcalıklartanımıştır. III. BizansyönetimiAnadolu'dakihalküzerindeotoritesini

koruyamamıştır.



4. Türkiye Selçuklu Devleti, başlangıçtan itibaren Bizanssınırlarında uc teşkilatı kurmuş, bu bölgelere konargöçerTürkmenaşiretleriyerleştirilmiştir.Bu topluluklarBizans'lasavaşarakfetihgirişimlerindebulunmuşlardır.

Bunagöre,

I. Anadolu'da fetihpolitikalarındasüreklilik sağlanmayaçalışılmıştır.

II. Anadolu'nunTürkleşmesiiçinsistemlibirçabaharcan-mıştır.

III. Bizans'a yakın sınırlar güvence altına alınmak isten-miştir.



5. Süleyman Şah'ın ölümünün ardından Anadolu'ya gelenBüyükSelçukluSultanıMelikşah,SüleymanŞah'ınikioğlu-nuyanınaalarakonlarıBüyükSelçukluDevletibaşkentinegötürmüştür.

Budurumun,

I. TürkiyeSelçuklularındasiyasiotoriteboşluğuyaşan-ması,

II. TürkiyeSelçukluDevleti'ninsiyasivarlığınınsonaer-mesi,

III. AnadoluTürkbeylikleriningüçbirliğiyapması

gelişmelerindenhangilerineyolaçtığısöylenebilir?


21

6. Türkiye Selçuklu Devleti'nin kurucusu Süleyman Şah, ilkdönemlerde hutbeyi kendi adına değil, Büyük SelçukluSultanıMelikşahadınaokutmuştur.

Budurum,

I. TürkiyeSelçukluları,BüyükSelçukluDevleti'nebağlıolarakhareketetmiştir.

II. SüleymanŞah,BüyükSelçukluDevleti'ninotoritesinitanımıştır.

III. Süleyman Şah, Anadolu'da otorite kurmakta zorlan-mıştır.

yargılarındanhangilerinekanıtolarakgösterilebilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveII D) I ve III E) II ve III

7. Türkiye Selçuklu Devleti kurulduktan kısa bir süre sonrafetihlerinibatıvekuzeyyönündesürdürmüş,sınırlarınıönceMarmaraveKaradenizsınırlarınadahasonradaEgesahil-lerineulaştırmıştır.

Budurumaşağıdakilerdenhangisiningöstergesidir?

A) TürkiyeSelçuklularınıngüçlübireğitimsisteminesahipolduğunun

B) Bizans'ınAnadolu'datoprağınınkalmadığınınC) AskerîetkinliğinüstdüzeydeolduğununD) AnadoluTürksiyasibirliğininsağlandığınınE) BüyükSelçukluDevleti'neolanbağlılığınsonaerdiğinin

8. Türkiye Selçukluları ile yaptığı Miryokefalon Savaşı'ndabüyükbiryenilgiyaşayanBizans,bundansonrabütünüylesavunmakonumunageçmekzorundakalmıştır.

Bunagöre,

I. Bizans,Selçuklularınsiyasiveaskerîüstünlüğünüka-bullenmiştir.

II. Bizans'ınSelçuklularayönelikpolitikasıdeğişmiştir. III. Anadolu,SelçuklulartarafındanTürkyurduhâlinege-

tirilmiştir.



9. TürkiyeSelçukluHükümdarıSüleymanŞah,TarsusAdana,AntalyaveAntep'ifethetmiştir.

BugelişmelerTürkiyeSelçuklularınınaşağıdakilerdenhangisiileolanilişkilerininbozulmasınayolaçmıştır?

A) SuriyeSelçuklularıB) HarzemşahlarC) BizansDevletiD) AzerbaycanSelçuklularıE) MoğolİlhanlıDevleti

10. II.KılıçarslankardeşiŞahinŞahilegiriştiğitahtmücadelesisırasındaBizansDevleti ilesaldırmazlıkantlaşması imza-lamıştır.

II.Kılıçarslan'ınbututumununaşağıdakilerdenhangisi-neyönelikolduğusöylenemez?

A) BatısınırlarınıngüvenliğinisağlamayaB) KendisinekarşıittifakoluşturulmasınıönlemeyeC) Bizans'laekonomikilişkilerinigüçlendirmeyeD) KişiselotoritesinigüçlendirmeyeE) Tahtkavgasınıkısasüredesonaerdirmeye

11. TürkiyeSelçuklularıI.MesudDönemi'ndeBizansveHaçlılarakarşıyaptığımücadelelerdebaşarılıolmuştur.

Budurumun,

I. Anadolu'nunTürkiyeolarakanılmayabaşlanması, II. Anadolu'dayeniticaretyollarınınoluşması, III. Anadolu'nunTürkunsurlariçindahagüvenlibirbölge

hâlinegelmesi

gelişmelerindenhangilerineortamhazırladığısavunu-labilir?


müfredatına uyumlu 10. SINIF ARİH · 2020. 7. 22. · sanat görev getirebilmişlerdir....

Documents

Transcript of müfredatına uyumlu 10. SINIF ARİH · 2020. 7. 22. · sanat görev getirebilmişlerdir....