METODOLOGJIA E MSIMDHNIES BASHKKOHORE DHE PUNA PRAKIKE NGA TEKNOLOGJIA

METODOLOGJIA E MSIMDHNIES BASHKKOHORE DHE PUNA PRAKTIKE NGA TEKNOLOGJIADr.sc. Sylejman Berisha, Prof. Assist.Asist.Email sberishapz@live.com

HYRJEMsimdhnia bashkkohore krkon planifikim t mirfillt t materialit msimor, metodologjis msimore dhe teknikave q do t prdoren pr t arritur objektivat msimor dhe synimet e shoqris. Dihet se shkolla bashkkohore dallohet shum nga ajo tradicionale si n pikpamje t metodologjis dhe t pjesmarrjes aktive t nxnsve dhe t arsimtarit ku n qendr kemi nxnsin. Shkolla bashkkohore niset nga prvoja e nxnsit duke i stimuluar ata pr aktivitete praktike (puna e tyre n kabinete te ndryshme; kimise, fiziks, puntorin e shkolls etj.), ti zgjeroj dhe ti pasuroj ato aktivitete. Vlen t theksohet progresisti i SHBA J. Dewey, i cili parasheh kultivimin e individualitetit t nxnsit, t nxnit e tyre mos t jet vetm nga tekstet por edhe nga prvoja. (Un do shtoja se studenti-nxnsi duhet t prfitoj edhe nga profesort)Dewey n punimet e tij duke iu prmbajtur parimit t nxnit nprmjet prvojs vetanake paraqet disa probleme: Si t fitohen njohurit e organizuara nprmjet prvojs vetanake; Si t udhhiqet prvoja e till dhe t inkorporohet n at q sht akumuluar n kulturat e mparshme e cila kishte me ndikuar q t kuptohet drejtprdrejt e sotmja si baz pr fitimin e ksaj prvoje.

Pra, prvoja vetanake e nxnsit-studentit sht baz e ksaj shkolle. Kjo teori bazohet n t nxnit e bazuar n nxnien gjat puns (learning by doing) dhe nprmjet prvojs vetanake through personal experience

Versioni i Piazhieut mbi aktivitetin gjat t nxnit ka rndsi parsore: t kuptosh dika, do t thot t zbulosh pavarsisht.Pr t formuar konceptin e duhur mbi aktivitetin e nxnsit--studentit gjat t nxnit duhet t theksohen tre elemente kye:

Prcaktohet komponenta kryesore e aktivitetit t nxnsit duke kaluar npr proceset intelektuale t ngjashme me ato q i ka kaluar edhe shkenca pr t arritur deri te zbulimet duke i rekonstruar ato procese mendore.

Objekti i aktiviteteve intelektuale ssht vetm prvoja e drejtprdrejt vetanake, por edhe prmbajtjet mendore nga disiplinat e ndryshme shkencore.( leximiiiiiiii)

Qllimi i t nxnit me metoda aktive jan: kuptimi i duhur i diturive shkencore, si dhe prvetesimi i shkathtsive mendore pr aktivitete prodhuese dhe kreative.

Sipas Piazhieut aktiviteti i nxnsve paraqet aktivitetin vetanak spontan, ai duke folur pr parakushtet e reforms s suksesshme t nxnit, veanrisht t shkencave natyrore, ai thot: s pari duhet t zbatohen metodat aktive, n t cilat nxnsi sht subjekt duke krkuar q t vrtetat q duhet t msohen duhet prsri t zbulohen nga nxnsit ose t rikonstruohen n vend q ti servohen t gatshme (Piaget, 1975).

Qllimi kryesor i arsimimit qndron n formimin e njerzve krijues e jo vetm t prsritin at q kan zbuluar brezat e mparshme, por t jen edhe "Sudentet-nxenesit shpiks dhe zbulues.

Qllimi i dyt i arsimimit qndron n formimin e mendjes q mendon n mnyr Kritike, i cili do ta verifikoj apo t pranoj at q i servohet. (Piaget, 1975). N kuadr t metodave aktive roli i Profesorit-Arsimtarit sht si inspirues dhe krijues i situatave n t cilat nxnsi ballafaqohet me problemet, ku sipas tij nxnsi sht nj mendimtar spontan dhe individual.

Ktu shkenca nuk merret si sistem i diturive t organizuara, por si burim i problemeve, gjat t cils arsimtari e nxit nxnsin q vet t zbuloj.

Me fjal tjera, t nxnit sht nj veprimtari mjaft e institucionalizuar, e cila zhvillohet n institucione t specializuara shkollat.

STRUKTURA PR MSIMDHNIEN DHE T NXNIT AKTIVMsimdhnia bashkkohore e bazuar n filozofin e zhvillimit t mendimit kritik bazohet n strukturn: E (evokim), R (realizim i kuptimit) dhe R (reflektimi).

FAZAT E STRUKTURSE I EVOKIMI (diskutim para prmbajtjes) 1. Cila sht tema? 2. far dini rreth saj? (radhiti n tabel); 3. far prisni, dshironi ose keni nevoj t msoni rreth saj? (radhiti n tabel). 4. far doni t msoni rreth saj?

R II. REALIZIMI I KUPTIMIT. Arrihet prej studentit-nxnsit, n kohn kur krkon informacion relativ pr parashikimet.

R III. REFLEKTIMI (diskutimi pas prmbajtjes).far msuat?Bni pyetje me kundrprgjigje pr t nxjerr informacionin e prmendur n fazn e evokimit;Pas prgjigjeve t pyetjeve mund t pyesni: Pse mendoni kshtu

EVOKIMI N fazn e evokimit bhet rikujtimi i njohurive paraprake t nxnsve rreth nj teme t caktuar. Evokimi sht faza e diskutimit para dhnies s prmbajtjes. arsimtari tregon se cila sht tema e msimit. pyet nxnsit far din rreth saj (mendimet radhiten n tabel). krkon t dij nga nxnsit far presin, far dshirojn ose kan nevoj t msojn rreth saj (idet radhiten n tabel). N fazn e par zhvillohet diskutimi n grupe duke i plotsuar idet me njri tjetrin. Gjat ksaj kohe nxirret ka sht e rndsishme rreth tems.

Duke e prdor strukturn gjat fazs s evokimit, studenteve-nxnsve iu krkohet t bjn nj list me an t breinstorming-ut(Stuhi mendimesh) pr ate q ata dine n fillim. Roli i arsimtarit qndron n ruajtjen e procedurs nga biseda, t drejtoj at dhe t kuptoj mendimin dhe t dgjoj me kujdes idet e nxnsve.

Faza e Evokimit ka qllim; t aktivizoj studentin-nxnsit, sepse t nxnit sht nj veprimtari aktive e jo pasive !!!!!!!

METALETKan shkelqim karakteristik metalik, farkueshmri, etj.E V O K I M I Jan trupa t ngurt t n temperatur normalePrdoren n t gjitha degt industrialeDallojm metale t ngjyrosura dhe t zeza

Vetit MekanikeFortesiaE V O K I M I PlasticitetiElasticiteti,Qendrueshmeria,Viskoziteti

Vetit teknologjikeFarkueshmeriaE V O K I M I TkurrjaRrjedhshmeria ne gjendje te lengetAftesia per saldim,Aftesia per kalitje

REALIZIMI I KUPTIMIT

Realizimi i kuptimit sht faza e dyt e strukturs s msimdhnies. Gjat ksaj faze lexuesi merr informacione t reja.

Kjo mund t arrihet duke e shfrytzuar tekstin shkollor ose duke br nj eksperiment demonstrues. Kjo sht faz e t nxnit gjat s cils arsimtari ka ndikim m t vogl te nxnsit. Faza e realizimit t kuptimit sht faz kryesore n procesin e t nxnit, e cila ka pr detyr q nxnsin ta mbaj t kyur, t ruaj interesimin dhe ritmin q e ka vendosur gjat evokimit. Pasi t prcaktohen njohurit nga ana e nxnsve pr t cilat kan qen t sigurt apo t pasigurt, ata bhen gati pr realizimin e qllimit.

Pr kt faz ekzistojn disa teknika: Procedura e t pyeturit ( sipas ksaj teknike, dy nxns lexojn tekstin s bashku, ndalen n fund t do paragrafi dhe me radh pyesin njri tjetrin) Msimdhnia e ndrsjell ( dihet se rruga m e mire sht t msosh duke dhn msim). !!!!!

REFLEKTIMI Faza e reflektimit sht njra nga fazat kryesore gjat t cils nxnsit prforcojn t nxnit e ri dhe n mnyr aktive rindrtojn skemn e tyre. Gjat reflektimit arrihen kto qllime: T shprehurit e nxnsve me fjal vetanake pr idet dhe informacionet q i hasin gjat reflektimit. Arsyetimi do t jet i qndrueshm kur informacioni sht i vendosur brenda nj strukture me prmbajtje t kuptueshme.. Paraqitja e shumfisht dhe t shumllojta t prfshirjes s informacionit, on drejt ndrtimeve m t ndryshueshme, t cilat mund t jen t zbatueshme n praktik dhe t qllimshme n t ardhmen. N fazn e REFLEKTIMIT si teknika m t prshtatshme pr tu prdorur jan: Ditari dypjessh, shkrimi i lir, mendo, puno n dyshe, shkmbe, Pesvargshi, ese, organizuesit grafik, diagrami i Venit, rrjeti i diskutimeve, gushkuqi rrethor, turi i galeris, shqyrtimi kategorizues etj. N fazn e evokimit si teknika m t prshtatshme mund t prdoren: brainstormingu, kllasteri, parashikimi me terma paraprake, tryeza rrethore etj.

Kurse gjat realizimit t kuptimit mund t prdoren kto teknika: Inserti, Di /dua t di/ msoj, Leximi i orientuar DRTA, tabela e koncepteve, kubimi, msimdhnie reciproke, T nxnit n bashkpunim etj.Nxitja e shkmbimit t fuqishm t ideve midis nxnsve n lidhje me zgjerimin e fjalorit shprehs.

PRGATITJA E Profesorit PR ORGANIZIMIN E SUKSESSHM T MSIMDHNIES Prgatitja e ors msimore prfshin pjesn e prgjithshme dhe t veant. Pjesa e prgjithshme e prgatitjes i prket msimit t lnds n trsi, kurse pjesa e veant i prket prgatitjes s do ore.

Prgatitja e prgjithshme prfshin njohjen e planit dhe programit, prpunimin e tekstit, doracakut, prmbledhjen e detyrave dhe literaturn profesionale.

Prgatitja ditore konkretisht ndrlidhet me materialin msimor, metodat dhe mjetet pr realizimin e msimdhnies. Duke e patur si kriter periodn kohore, prgatitja e arsimtarit pr msimdhnie mund t jet: Prgatitja globale, vjetore pr msim. Kjo prgatitje sht e trsishme, arsimtari n trsi lexon literaturn profesionale, hollsisht analizon realizimin e programit msimor t vitit t kaluar shkollor etj. Prgatitja ditore bhet pr do or msimi, qoft zhvillim t materialit msimor, prforcim, prsritje, ushtrime numerike, sistematizim.

Planifikimi i msimit paraqet nj aktivitet t arsimtarit me t cilin ai parasheh qllimet e msimdhnies. Pra, planifikimi paraqet nj proces sistematik pr t prcaktuar sa dhe si do t nxn nxnsit, prcakton OBJEKTIVAT t cilt duhet t realizohen, mjetet q do t prdoren pr realizimin e objektivave, parasheh strukturn e ors s msimit, teknikat dhe procedurat pr realizimin e saj, ERR-s, (Evokimit, Realizimit t kuptimit dhe Reflektimit.) Mund t themi se plani ditor paraqet kushtin elementar pr msimdhnie t suksesshme dhe nxnie cilsore. Planifikimi i msimit kushtzohet nga katr elemente kryesore:

Prcaktimi i objektivave msimore Zgjedhja e procedurave msimore Prgatitja e t gjitha materialeve baz dhe mjeteve ndihmse. Kontrollimi dhe vlersimi i prparimit t nxnsve.!! Objektivat msimor prshkruajn formimin ose prfundimin e t nxnit. Njri nga problemet m kryesore sht formulimi i sakt i objektivave msimor. !!!

Struktura eOrs Teknikat e msimdhniesKohaEvokimi E Realizimi ikuptimit RReflektimi R

PLANI DITOR Data: -------------------- Lnda: -------------------------------- Klasa : --------------------- Njsia msimore (tema): _______________________________________________Tipi i ors (rretho): a) zhvillim, b) prsritje, c) ushtrime, d) vlersim, e) testim.Mjetet msimore:_______________________________________________________OBJEKTIVAT:____________________________________________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________FJALT KYE: ________________________________________________________Evokimi- ERealizimi i Kuptimit -RReflektimi RVLERSIMI I MENTORIT:Vetvlersimi- Analiza e ors s mbajtur: a) plotsisht i knaqur, b) i knaqur, c) nuk jam i knaqur. Nse nuk jeni t knaqur, tregoni dy tri arsye.1._____________2._______________3._________________4. ___________________Evokimi- ERealizimi i Kuptimit -RReflektimi R

EKSPERIMENTI LABORATORIK

Eksperimenti demonstrues sht form e msimdhnies q realizohet n fizik dhe n shkencat tjera t natyrs. Por, do realizim i eksperimentit demonstrues nuk sht msimdhnie e vrtet aktive. Pr shembull, nse arsimtari e bn eksperimentin demonstrues dhe e komenton at, pa pjesmarrjen aktive t nxnsve, ajo do t jet msimdhnie tradicionale. Kushtet q duhet ti plotsoj eksperimenti demonstrues q t kemi nxnie aktive jan:Pjesmarrja aktive e nxnsit n eksperimentin demonstrues, pra dukuria demonstrohet, por dukurin e vrejtur duhet ta sqarojn dhe interpretojn vet nxnsit. Aktivizimi i tyre kryhet duke i msuar q njrn faqe t flets ta ndajn n dy pjes t barabarta, ku gjysma e saj paraqet eksperimentet apo provat e vizatuara e gjysma tjetr shfrytzohet pr interpretime t dukuris q vrehet gjat demonstrimit (ka u vu re)..Nxnsi qysh n fillim duhet t kuptoj se far problemi do t zgjidhet me at prov;T gjith nxnsit q marrin pjes n prov duhet t kuptojn logjikn e prcjelljes s veprimeve n t me t cilat zgjidhet problemi (arsimtari koh pas kohe duhet t sqaroj ka punohet dhe pse ka rndsi ajo);Arsimtari pas definimit t kushteve t puns, nxnsit duhet ti lejoj t punojn n mnyr t pamvarur (edhe ather kur vren se ata gabojn, duhet t lejohen t vazhdojn, e pasi t shohin se veprimi i zbatuar nuk jep rezultate duhet me ta t diskutohet gabimi);do gj q punohet gjat demonstrimit, n fund duhet sjell n lidhje me problemin fillestar, t diskutohet (nxnsit duhet t udhheqin fjaln kryesore), t bhet prmbledhja dhe n form t nj shkrimi i ndahet t gjith nxnsve.

VRSHIMI I SHPEJT I IDEVE (brainstorming) Vrshimi i shpejt i ideve (brainstorming) sht nj teknik e thjesht dhe e efektshme aftsi krijuese pr tu prdorur, kur dshirohet nj nivel i lart krijimtarie. Kjo sht teknik e formimit t lir t fjalve dhe ideve. sht renditja e ideve pa br diskutime mbi to gjat shpjegimit. Nxnsve ju jepet nj tem dhe atyre ju krkohet t shprehin reagimet e menjhershme. Kto renditen n drrasn e zez ose n nj flet letre. Rregullat pr kt teknik jan: Pranohen dhe shkruhen t gjitha idet. Nxnsit shprehin t gjitha idet q u lindin edhe kur nuk jan t sigurt pr to. Asnjrit nuk i lejohet t diskutoj pr iden e tjetrit. Ajo prfundon kur arsimtari e sheh se nuk ka m ide tjera. Kjo teknik prdoret pr shum qllime dhe faza t ndryshme t ors s msimit.

Kjo teknik i jep t drejt nxnsit t flas, t vlersohet, i jep besim, e bn t hapur, t zhvilloj imagjinatn, t zbatoj dhe t jet krijues. Kjo form e puns n msimdhnie mund t shfrytzohet si hyrje n disa aktivitete t caktuara, si nj lloj i thyerjes s akullit. Pr shembull, duke filluar njsin e re msimore mbi Materialet, arsimtari i lnds hargjon (2-3) minuta pr asocim t lir mbi temn, duke i siguruar liri t plot. Teknika e breinstormingut ka rndsi t madhe n formimin e ideve t reja. Kjo teknik sht vetm faze fillestare e formulimit t fardo problemi. Pas saj vjen analiza logjike dhe selektimi i zgjidhjeve t dhna, zgjedhja e zgjidhjeve t realizueshme etj. T gjitha kto i kryejn studenti-nxnsit.

TEKNIKA T MSIMDHNIES DHE T NXNIT AKTIV N metodologjit dhe strategjit e reja t msimdhnies t bazuar n filozofin e zhvillimit t mendimit kritik dhe t nxnit ndrveprues ekzistojn mbi 30 teknika bashkkohore me t cilat studenti- nxnsi del n qendr t msimdhnies. Ndr kto teknika veojm: Metoda INSERT (Interactive Noting Sistem for Effective Reading and Thinking Sistemi ndrveprues i shnimit pr t menduarit dhe pr leximin e suksesshm);

Kllaster (angl. Cluster grumbull);

Pesvargshi;

Kubimi;

Di / Dua t di / Msoj (know/want to know/Learn);

Grupet e ekspertve (teknika Xhigsou);

Diagrami i Venit etj.

KLLASTERI Nocioni KLLASTER vjen nga fjala CLUSTER., q do t thot grumbull. Prdoret pr t grupuar ide, mendime, objekte etj. Kllasteri sht njra nga teknikat e MENDIMIT KRITIK dhe kjo ka kuptimin ; PEM E MENDIMEVE. Kjo teknik nxit nxnsit t mendojn lirshm dhe hapur pr problemet e caktuara. Ajo krkon nj struktur t mjaftueshme pr t nxitur t menduarit pr lidhjet ndrmjet ideve. Kllasteri mund t prdoret n fazn e EVOKIMIT dhe t REFLEKTIMIT. Hapat pr prdorimin e kllasterit:Shkruani nj fjal n qendr t cops s letrs;Filloni t shkruani fjalt apo frazat q ju vijn n mend rreth tems s zgjedhur.Kur iu kujtohen idet dhe i shkruani ato, filloni t vizatoni lidhjet ndrmjet ideve q i duken t prshtatshme;Shkruani sa m shum ide q iu kujtohen, deri sa koha e lejuar t mbaroj apo t shterrojn mendimet.

Grupet e nxnsve dhe arsimtari ndrtojn kllasterin. Me te tregohet se e marrin seriozisht detyrn dhe procesin.Pasi nxnsit t ken ndrtuar kllasterin ata mund t shkmbejn kllasterat e tyre. Kllasteri mund t bhet n mnyr individuale dhe n grupe.BURIMET E ENERGJIS

DielliEraUjiValtThngjilli

LLOJET E ENERGJISE. TermikeE. KimikeE. ElektrikeE. MekanikeE. PotencialeE. Kinetike

PESVARGSHI Pesvargshi sht nj tem q krkon prmbledhjen e informacionit dhe t materialeve n nj shprehje t sakt e cila prshkruan dhe reflekton rreth tems. Grupet e nxnsve angazhohen t bjn pesvargsh. Kjo sht vshtir pr ta n fillim. Nxnsve iu ipet nj tem q t formojn pesvargshin duke shfrytzuar kohn prej 5 deri 7 minuta. Mandej i kthehen partnerit t tyre t cilt shkruajn nga nj pesvargsh pr t ciln gj vendosin s bashku. Pesvargshat e iftzuar, n ndrkoh mund t shkmbehen n klas grup.

Pr t shkruar pesvargshin duhet ti prmbahemi ktyre rregullave:

Rreshti i par sht prshkrimi me nj fjal i tems (zakonisht emr);Rreshti i dyt sht prshkrimi me dy fjal i tems ( dy mbiemra)Rreshti i tret prmban tri fjal q shprehin veprime t tems (tri folje), Rreshti i katrt sht nj fjali q shpreh qndrimin, ndjenjn pr temn (fjali)Rreshti i fundit sht nj fjal sinonime, q prcakton thelbin e tems (sinonim).

Ja nj shembull mbi temn: Energjia.Fjala ENERGJIAMbiemraE madhe e voglFoljeLviz fitohet hargjohetFjali Trupi q kryen pun posedon energji

Synonimi JET

Pesvargshi sht nj teknik q prdoret zakonisht n fazn e REFLEKTIMIT, me q bn sintetizimin e informacionit t marr. Pesvargshi shrben shum mire si mjet pr t br prmbledhjen e informacionit n trsi; si nj mnyr e vlersimit t gjykimit t nxnsve, si nj mnyr pr shprehje krijuese. ENERGJIA e madhe e voglLviz fitohet hargjohet Trupi q kryen pun posedon energji

JET

Ja nj shembull tjeter mbi temn: Druri.Fjala ENERGJIAMbiemraE madhe e voglFoljeLviz fitohet hargjohetFjali Trupi q kryen pun posedon energji

Synonimi JET

Pesvargshi sht nj teknik q prdoret zakonisht n fazn e REFLEKTIMIT, me q bn sintetizimin e informacionit t marr. Pesvargshi shrben shum mire si mjet pr t br prmbledhjen e informacionit n trsi; si nj mnyr e vlersimit t gjykimit t nxnsve, si nj mnyr pr shprehje krijuese. Druri I but I fortPrdoret Punohet rritet Druri prdoret n ndrtimtari

Trungu

Ja nj shembull tjeter mbi temn: Kompjuteri.Fjala ENERGJIAMbiemraE madhe e voglFoljeLviz fitohet hargjohetFjali Trupi q kryen pun posedon energji

Synonimi JET

Pesvargshi sht nj teknik q prdoret zakonisht n fazn e REFLEKTIMIT, me q bn sintetizimin e informacionit t marr. Pesvargshi shrben shum mire si mjet pr t br prmbledhjen e informacionit n trsi; si nj mnyr e vlersimit t gjykimit t nxnsve, si nj mnyr pr shprehje krijuese. Kompjuteri I ngadalshem I shpejtNdizet Ristartohet Prishet Lehteson dhe shpejton punen e njeriur

Kompluterizmi

KUBIMI Kubimi sht nj teknik q ndihmon shqyrtimin e nj teme nga kndvshtrime t ndryshme. Ai prfshin prdorimin e nj kubi me lvizje t shpejta pr t menduarin, t shkruarin n seciln faqe t kubit. Mund t ndrtohet duke mbuluar nj kuti t vogl me letr. N seciln faqe t kubit shkruhen 6 krkesa t shkurtra:PRSHKRUAJ, KRAHASOJ, SHOQROJ, ANALIZOJ, ZBATOJ, ARGUMENTOJ (pro ose kundr). N fillim paraqitet tema. M pas nxnsit udhzohen t mendojn pr tu dhn prgjigje pyetjeve t arsimtarit dhe ta prshkruajn at: (format, shenjat, prmasat, ngjyrat etj.)

PRSHKRUAJ: Format, shenjat, prmasat, ngjyrat;

KRAHASOJ: Me k gjason ? Nga se ndryshon?

SHOQROJ: far iu bn t mendoni? far iu vjen n mendje?

ANALIZOJ: Si sht ndrtuar? Nga se prbhet?

ZBATOJ: mund t bni me t ? Si mund t prdoret?

ARGUMENTOJ: Merr nj qndrim pro ose kundr etj.

Duke vazhduar periudhn e shkrimit, nxnsit shkmbejn prgjigje pr seciln faqe t kubit. Veprimtaria mund t organizohet duke punuar n ifte, ose n grupe. do partner zgjedh 2-3 faqe t kubit. M pas shkmbejn mendime e lexojn shkrimet e tyre me partnerin. Pasi lexon nj partner, tjetri i prgjigjet duke e lavdruar ose pyetur. Kjo teknik prdoret n fazn e realizimit t kuptimit.

Pershkruaje;Si duken, ngjyra, forma, dimensionetArgumentoje;Merr nj qndrim pro ose kundr etjKrahasoje; Me k gjason ? Nga se dryshon?

Zbatoje;Per cfar sherbejneShoqeroje; far iu bn t mendoni? far iu vjen n mendje?Analizoje; Perse jane te ndertuara, perdorimi

DIAGRAMI I VENIT Diagrami i Venit sht nj teknik me ann e t cils evidentohen t prbashktat dhe dallimet ndrmjet dy koncepteve, dukurive etj.Diagrami i Venit ndrtohet mbi dy ose m shum rrath t mbivendosur, me nj hapsir n mes. Ai mund t prdoret pr t br ndryshimin e ideve dhe tregon t prbashktat q ato kan me njra tjetrn.Ky diagram mund t prdoret pr t br kontrastimin e ideve, duke treguar njkohsisht t prbashktat q ato kan me njra tjetrn. Diagrami i Venit prdoret gjat fazs s reflektimit. Veprimtaria zgjat 10 20 minuta varsisht nga specifikat e lnds.

VeoritT prbashktat

NDRTIMI I PYETJEVE

Rregulli baz pr brjen e pyetjeve mund t formulohet kshtu: bj pyetjen, bj nj pauz, pastaj drejtohu nj nxnsi. Sipas ktij rregulli, kur bhet nj pyetje e pasuar nga nj pauz e shkurtr, t gjith nxnsit do t marrin pjes n komunikim. Teknika e NDRTIMIT nnkupton brjen e nj pyetjeje, brjen e nj pauze dhe pastaj thirrjen e nj nxnsi n msim. Kjo teknik bhet e leht pr tu prdorur, pas nj praktikimi t vogl. Koha e pritjes sht thelbsore pr prgjigje t menduara nga nxnsit. Ajo ndahet n dy pjes:

Koha e pritjes 1. Ekzistojn disa arsye pr prdorimin e elementit t dyt n kufizimin e pauzs. Kjo pauz e quajtur koha e pritjes 1. i krijon nxnsit mundsi pr t menduar rreth prgjigjeve t pyetjes t nivelit t lart. Koha e pritjes 2. sht pauza q i lihet n disponim nxnsit t ngritur pr t dhn prgjigje. Nse arsimtari pret pr pak koh t jap prgjigje pas prgjigjes fillestare t nxnsit, nxnsit do t vazhdojn t prgjigjen pa pasur nevoj t nxiten. Shum arsimtar jan t padurueshm me nxnsit, kur u bjn pyetje. Afati pr thirrjen e nj nxnsi tjetr, prfshin deri disa sekonda; kjo varet nga lloji i pyetjes! Por, nse arsimtart rrisin kohn e pritjes deri n tre sekonda, niveli i t menduarit do t rritet n mnyr t ndjeshme dhe numri i nxnsve, t cilt do t prgjigjen, do t rritet.

Shum arsimtar jan t padurueshm me nxnsit, kur u bjn pyetje. Afati pr thirrjen e nj nxnsi tjetr, prfshin deri disa sekonda; kjo varet nga lloji i pyetjes! Por, nse arsimtart rrisin kohn e pritjes deri n tre sekonda, niveli i t menduarit do t rritet n mnyr t ndjeshme dhe numri i nxnsve, t cilt do t prgjigjen, do t rritet. M n fund, kur vet arsimtart prfshihen n pyetje shum processhe, sht e rendsishme t nxiten t gjith nxnsit pr t marr pjes. Pr ta prmbushur kt, arsimtart duhet ti shmangen thirrjes s nxnsve me emr dhe t mbikqyrin nxnsit q e ndiejn se mund tu prgjigjen t gjitha pyetjeve. Mjaft nxns nuk u prgjigjen lirshm pyetjeve n klas, pr arsye se ato jan m shum vlersuese (pyetje testimi, vetm me nj prgjigje t sakt apo t gabuar), sesa pjes t nj bisede. Arsimtari mund t prdor teknika nxitse, kur prgjigjet e nxnsve jan pjesrisht t sakta apo t deklaruara pjesrisht. Duhet t jeni t durueshm dhe t matur n reagimin ndaj prgjigjeve jo t sakta t nxnsve.

Kur nj nxns jep nj prgjigje t pasakt, krijohet nj situat e vshtir midis arsimtarit dhe nxnsit. S pari, sht e vshtir t japsh nj mbshtetje pozitive ndaj nj rasti t till. Por komente t tilla si jo, ti sje kurrkund ose kjo ssht e sakt duhet t shmangen, sepse t gjitha veprojn si prforcues negativ duke zvogluar dshirn e nxnsit pr t marr pjes n komunikimin gojor n klas.

Kur nxnsi jep prgjigje t pasakt, duhet t prpiqemi q t kalojm n nj teknik nxitse asnjanse, se sa t japim prgjigjen jo, kjo nuk sht aspak e sakt Si do ta bjm kte? Nse bjm nj pyetje t prgjithshme n fizik dhe nxnsi jep nj prgjigje krejtsisht t pasakt, ather mund t shprehemi: A mund t na tregoni si arritt n kt prgjigje? ose

A mund ta mendoni edhe nj her zgjidhjen dhe t prpiqeni prsri pr t?

Kto prgjigje jan asnjanse, jo negative