MERSİN HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
description
Transcript of MERSİN HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT
PROGRAMI (2010-2014)
TÜRKİYE’DE AŞIRI TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI PROGRAMI (2011-
2015)
TÜRKİYE’DE AŞIRI TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI PROGRAMI (2011-
2015)
Züleyha KAPLAN
Beslenme ve Diyet Uzmanı
Züleyha KAPLAN
Beslenme ve Diyet Uzmanı 1
GENÇLER, SAĞLIKLI YAŞAM ELİNİZDE PROJESİ
2
YEMEK İÇİN YAŞAMAK???YAŞAMAK İÇİN YEMEK???
3
Sağlık, insan yaşamının sürdürülmesinde, yaşam
kalitesinin yükseltilmesinde ve korunmasında özel bir
öneme sahiptir.
4
Sağlığın korunması ve geliştirilmesi kişinin öncelikle kendi sağlığına sahip çıkması ve sağlık bilincini geliştirmesi ile mümkün olduğu unutulmamalıdır.
5
HEDEFİMİZ
"MİNİMUM HASTALIK RİSKİ , MAKSİMUM SAĞLIK"
6
Maksimum Sağlık İçin Yeterli ve Dengeli Beslenme Düzenli Fiziksel Aktivite Sigarasız Yaşam Stresten Uzak Durma Düzenli Sağlık Kontrolü şarttır.
7
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?
Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin
her birinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta uygun şekilde
kullanılmasıdır
8
YETERLİ VE DENGELİ BESLENMENİN ÖNEMİ NEDİR?
Yeterli Yeterli vve dengelie dengeli beslenme sabeslenme sağlığın ğlığın temelidirtemelidir..
Büyüme ve gelişme ve vücudun normal çalışması için
Mikroplara karşı dayanıklı olmak için Okulda ve iş hayatında daha verimli ve
başarılı olmak için Obezite, diyabet, hipertansiyon, kalp hastalığı,
kanser gibi hastalıklardan korunmak için önemlidir.
9
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME
Hepimiz İçin Önemlidir
10
Süt ve Süt Ürünleri Et, Yumurta ve Kurubaklagiller Taze Sebze ve Meyveler Tahıllar ve Tahıl Ürünler
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ ;YETİŞKİN:2 PORSİYONÇOCUK : 3-4 PORSİYON ET, YUMURTA, BAKLAGİLLER ;YETİŞKİN VE ÇOCUK: 2 PORSİYON TAZE SEBZE VE MEYVELER ; 3-5 PORSİYON
TAHILLAR VE TAHIL ÜRÜNLERİ ; 4-6 PORSİYON
YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDİĞİMİZDE
HANGİ SAĞLIK SORUNLARI İLE KARŞILAŞABİLİRİZ?
Vitamin Mineral Yetersizlikleri
KansızlıkDiş ÇürükleriObeziteDiyabetHipertansiyon……………………
• Kalp Hastalıkları• Kemik Erimesi• Uyku Apnesi• Karaciğer
Yağlanması• Bazı Kanser
Türleri• Okul ve İş
Başarısında Azalma
• …………………… 14
15
Obezite Nedir?
16
OBEZİTE (ŞİŞMANLIK ) NEDİR?Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) tarafından Obezite, “Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi“olarak tanımlanmaktadır.
Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının ortalama %15-20’sini, kadınlarda ise %25-30’unu yağdokusu oluşturmaktadır.
Erkeklerde bu oranının %25, kadınlarda ise %30’un üzerine çıkması OBEZİTE
17
OBEZİTENİN NEDENLERİ
Yaş Cinsiyet Medeni durum Doğum sayısı Sosyo–kültürel etmenler Eğitim düzeyi Gelir durumu Hormonal ve metabolik etmenler Genetik etmenler Psikolojik problemler Yetersiz fiziksel aktivite Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama Sigara-alkol kullanma durumu Kullanılan bazı ilaçlar
19
OBEZİTEENERJİ ALIMI ENERJİ HARCAMASI
PROBLEM HANGİ TARAFTA ??20
OBEZİTEENERJİ ALIMI ENERJİ HARCAMASI
HEDEFLER HER İKİ TARAFA YÖNELİK OLMALI !!21
22
Çocuk ve adölesanlarda;
Ayaküstü beslenme,
Tatlandırılmış içeceklerin tüketimi,
Okullarda enerji yoğunluğu fazla olan atıştırmalık besinlerin ve ayaküstü besinlerin varlığı,
Televizyon ve yazılı basında reklamların artışı.
Çocukluk dönemi; yetişkinlik için temel beslenme alışkanlığın
geliştirildiği bir dönemdir
ÇOCUKLUKLARDA VE ERGENLERDE BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR?
23
ERGENLİK DÖNEMİNDE YAPILAN BESLENME HATALARI NELERDİR?
•Ara öğünlerde özellikle okulda enerji yoğunluğu yüksek besin değeri düşük cips, kola, bisküvi, kek vb tüketiminin artması
•Öğün atlama
•Kahvaltı etmeme
•Ayak üstü beslenmedeki (fast-food ) artış
•Zayıflamak için yapılan yanlış beslenme şekilleri
24
•GÜNE SAĞLIKLI BAŞLAMAK İÇİN
•ÖĞRENME VE ÖĞRENDİKLERİMİZİ KOLAY HATIRLAMAK İÇİN
•ÇABUK YORULMAMAK İÇİN
KAHVALTI ETMELİYİZ
25
ÇOCUKLUK ÇAĞI OBEZİTESİ Çocukluk çağında başlayan obezitenin
erişkin dönemde de devam etmesi ve sağlık için risk oluşturması söz konusudur
26
ENERJİ HARCAMASINDA AZALMANIN NEDENLERİ
Hareketsiz bir yaşam tarzının benimsenmesi,
Yetersiz ve düzensiz fiziksel aktivite,
Televizyon, bilgisayar başında uzun vakit geçirme.
27
OBEZİTE BİR ÇOK HASTALIĞA NEDEN OLUYOR
28
Psikolojik bozukluklar
Toplumsal uyumsuzluk
Diyabet
Kalp-d
amar
has
talık
ları
Kas-İskelet sistemi
hastalıkları
Solunum sistemi
hastalıkları
Endokrin ve metabolik
hastalıklar
29
ÜLKEMİZDE ÇOCUKLARDA DİYABET VE OBEZİTE GÖRÜLME SIKLIĞI ARTIYOR
Ülkemizde en az 2 milyon obez çocuk var
Okul çağındaki çocuklarda obezite görülme oranı git gide atıyor
Obez çocukların en az 1/3’ü erişkin dönemde obezite ya da diyabet olma
riski taşıyor
Erişkin dönemdeki obezitenin önlenmesi çocukluk ve ergenlik dönemindeki
önlemlere bağlı
30
Şekerli, yağlı, tuzlu hazır besinlerin
(fast -food besinler, cipsler, kızartmalar, bol soslu yağlı
sandviçler, kek, pasta, bisküvi gibi) fazla tüketimi
obezite dolayısıyla da diyabet riskini arttırır
Diyabetin önlenmesinde en önemli adım çocukluk
çağından itibaren sağlıklı beslenmedir
31
Obezitenin Tedavi Yöntemleri
32
OBEZİTENİN TEDAVİSİ1. DİYET
2. EGZERSİZ
3. DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ
4. İLAÇ TEDAVİSİ
5. CERRAHİ TEDAVİ
33
Hatalı Zayıflama Programları
Nelerdir?
34
1. Bireye özgü olmayan beslenme programları,1. Dergi, gazete…
2. Kısa sürede hızlı kilo kaybını sağlayan çok düşük enerjili diyetler,
1. Beverly Hills Diyeti2. Atkinson Diyeti3. …
3. Tek tip besine dayalı diyetler,4. Karbonhidratları ve proteinleri ayırma diyetleri,5. Akupunktur ile birlikte yapılan açlık diyetleri,6. Diüretik etki yapan ilaçlar, otlar, çaylar ve
saunalar.35
Doğru beslenme alışkanlığı edinilmez ise ve bir uzman
kontrolünde diyet yapılmazsa! YA BÖYLE!
36
YA DA BÖYLE BİR GÖRÜNÜMEYA DA BÖYLE BİR GÖRÜNÜME
SAHİP OLUNULUR!SAHİP OLUNULUR!
37
Egzersiz Tedavisi
38
39
Niçin?Aktif olmakKalp hastalığı, felç, kanser gibi ölümü hızlandıran
hastalıkların riskini azaltmakHastalıkların gelişimini önlemekEntelektüel fonksiyon,hafıza ve yaratıcılığı artırmakStres ve depresyondan uzaklaşmakEnerji harcaması&kilo kontrolüKendine güven geliştirdiği için…
ACSM Guidelines, 5th edt 2005.
EgzersizEgzersiz
40
BASİT KURALLAR 1
5 + 2 + 1 Kuralı
5 meyve& sebze2 saatten fazla inaktif kalmamalı1 saat yapılandırılmış fiziksel
aktivite
41
BASİT KURALLAR 2Her gün 10.000 adım 5000 adım=4km, 10.000 adım=7.5kmHer gün fazladan 2000 adım 100 kalori yakar!
Cole K, etal. An integrative research review: effective school-based childhood overweight interventions. J Spec Pediatr Nurs. 2006 Jul;11(3):166-77.
Çocuklar ve adolesanlara haftanın en az 60dk/gün orta şiddetli fiziksel aktiviteye katılım önerilmektedir. MacKelvie, KJ etal, BJSM, 2002
42
BASİT KURALLAR 3 Buzdolabında sağlıklı ürünler
bulundurulmalıdır
TV, bilgisayar başındaki zamanı azaltılmalıdır
Her gün egzersize zaman ayrılmalıdır.
Asansör yerine merdivenler kullanılmalıdır.
Doktor daha fazla aktivite yapması gerektiğini söyledi. Bende haftada 3 kez TV kumandasını saklıyorum.
43
DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME
HAREKETLİYAŞAM
YAŞAMTARZI
44
MUCİZE DİYET YOKTURHER DİYET KİŞİYE
ÖZELDİR
ŞİŞMANLIKLA MÜCADELE‘GELİN SİZİ 15 GÜNDE TIĞ GİBİ YAPALIM’
MERKEZLERİYLEBAŞARILABİLECEK BİR İŞ DEĞİLDİR
UNUTULMAMALIDIR Kİ;
45
Sofra Tuzu (sodyum klorür)
% 40 sodyum
% 60 klordan oluşur
Etiketlerdeki Sodyum Miktarını2.5 İle Çarparak
Tuz Miktarını Kolayca Hesaplamak Mümkündür
TUZ VE SODYUM
SODYUM VÜCUT İÇİN GEREKLİDİR. ANCAK FAZLASI!!!!!!!!!!!!!
Sodyum vücutta damarlarda sıvının hareketi ve sinir sistemi için gerekli bir bileşendir. Sodyum eksikliği hiç rastlanmayan bir durumdur. Ancak kusma ve ishal durumlarında aşırı sıvı kaybı olan durumlarda sodyum kaybı oluşur. Aşırı tuz tüketimi çok yaygındır ve yüksek tansiyona neden olur.Bu da yüksek kalp rahatsızlığı riskine neden olur.
Sodyumdan Zengin Besinler
Sofra TuzuKarbonatKabartma TuzuEt suyu tabletleriHazır çorbalarKonservelerSalamura besinlerSoya sosuHardalKetçapSoslarSalam,sucuk, sosisKurutulmuş domatesPeynirKrakerlerFast-food besinlerTuzlu kuruyemişler
Sodyum İçeriği Düşük Besinler
Sebze ve meyveler genel olarak tuz içeriği düşükbesinlerdir. Aynı zamanda potasyumdan zengindirler
Süt-yoğurt ve kuru baklagillerde düşük sodyumlubeslenmenin önemli parçasıdırlar Ancak dikkatedilmelidir.
ANCAK ÜLKEMİZDE GÜNDE 18 GRAM TUZ TÜKETİLİYOR
SAĞLIKLI OLMAK İÇİN
GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (YAKLAŞIK 1 ÇAY KAŞIĞI)
TUZ YETERLİDİR
50
AŞIRI TUZ TÜKETİMİ SADECE YETİŞKİNLİKTE DEĞİL
DAHA ÇOCUKLUKTAN İTİBAREN SAĞLIĞIMIZI OLUMSUZ ETKİLİYOR
51
Aşırı Tuz Tüketiminin Yol
Açtığı Sağlık Problemleri
HİPERTANSİYON
HİPERTANSİYON NEDEN ÖNEMLİ
• Ülkemizde her 4 ölümden 1’nin nedenidir
• Hipertansiyon ve bunlara bağlı problemler artık çocukluk çağında bile gözleniyor
FELÇEn önemli nedenlerinden biri :
Hipertansiyon
55
KALP YETERSİZLİĞİEn önemli nedenlerinden biri :
Hipertansiyon
56
BÖBREK YETERSİZLİĞİEn önemli nedenlerinden biri :
Hipertansiyon
57
DAMAR SERTLİĞİEn önemli nedenlerinden biri :
Hipertansiyon
58
BİR ETİKET İÇİNDE AŞAĞIDAKİ İFADELERDEN BİRİSİ VARSA O BESİN TUZ YA DA SODYUM İÇERİYOR DEMEKTİR
59
SAĞLIĞINIZ İÇİN AZ FAKAT İYOTLU TUZ
TÜKETİN
İyot Kaybını Önlemek İçin Tuzu;* Yemeklerinizi pişirdikten sonra ekleyin* Serin, kuru ve ışıksız ortamda ve koyu renkli cam kaplarda saklayın
İyotlu tuz; zeka geriliğini ve beyin hasarını önler, okul başarısını arttırır
60
İyot yetersiz beyin
İyot yeterli beyin
Beyin gelişimi
Aşırı tuzdan kaçınmak için neler yapabiliriz?
Taze ve tuz eklenmemiş besinleri tercih edin Yemeklerin tadına bakmadan tuz eklemeyinTuz içeriği yüksek olan salamura besinleri (zeytin, peynir,
turşu gibi) ve konserve besinleri daha az tüketinDaha fazla taze sebze ve meyve tüketinSatın aldığınız hazır besinlerin etiketlerini mutlaka okuyun
ve daha az tuzlu olanları tercih edinYemeğinizin lezzetini arttırmak için tuz yerine maydanoz,
nane, kekik, dereotu, rezene, fesleğen, limon gibi besinler ile baharatları kullanın
Ev dışında yemek yiyorsanız az tuzlu besinleri tercih edinMaden suları kaynağına göre farklı miktarda sodyum içerir,
sodyum içeriğini etiketinden kontrol edin
62
.
TUZLU BESİNLERİ TERCİH ETMEK TUZLU BESİNLERİ TERCİH ETMEK SONRADAN SONRADAN
KAZANILAN BİR ÖZELLİKTİRKAZANILAN BİR ÖZELLİKTİR
63
SAĞLIĞINIZ İÇİN DAHA AZTUZ TÜKETİN
64
teşekkürler65