Mental Health-Caring Mental Health Problems

คมอการดแลผมปญหาสขภาพจตและจตเวช สำาหรบแพทย

บรรณาธการ : แพทยหญงดวงตา ไกรภสสรพงษ

ISBN : 974-291-025-1

พมพครงท 1 : มกราคม 2541 จำานวน 1,000 เลม

พมพครงท 2 : สงหาคม 2541 จำานวน 1,500 เลม

พมพครงท 3 : สงหาคม 2542 จำานวน 1,500 เลม

พมพครงท 4 : สงหาคม 2555

ผลตโดย

สำ�นกพฒน�สขภ�พจต กรมสขภ�พจต กระทรวงส�ธ�รณสข

สงวนลขสทธตามพระราชบญญต

หามลอกเลยนแบบสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมน

โดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ

พมพท บรษท บยอนด พบลสชง จำากด

ขอมลบรรณานกรม

แพทยหญงดวงตา ไกรภสสรพงษ. บรรณาธการ

คมอการดแลผมปญหาสขภาพจตและจตเวช สำาหรบแพทย.

พมพครงท 4. นนทบร : สำ�นกพฒน�สขภ�พจต. 2555.

คว�มก�วหน�ท�งก�รแพทยและส�ธ�รณสขอย�งตอเนองเปน

ผลใหอตร�ก�รต�ยของประช�ชนลดลง ในขณะทก�รเปลยนแปลงด�น

เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมอย�งรวดเรวกอใหเกดปญห�โรคเรอรง

โรคจตเวชและปญห�พฤตกรรมสขภ�พ ซงมผลกระทบตอคณภ�พชวต

สมรรถภ�พในก�รทำ�ง�นเลยงชพและปรบตวในชวตประจำ�วนลดลง เปน

ภ�ระในก�รรกษ� ค�ดก�รณว�ในอก 20 ปข�งหน� ปญห�โรคซมเศร�จะ

มคว�มสำ�คญเปนอนดบสองรองจ�กโรคหวใจ นอกจ�กนพฤตกรรมทเปน

ปญห�จตเวช เชน ก�รฆ�ตวต�ย ก�รตดส�รเสพตดจะกล�ยเปนปญห�

สำ�คญท�งส�ธ�รณสข

จ�กก�รศกษ�ในประเทศไทย พบว�ผรบบรก�รในโรงพย�บ�ล

ชมชนมปญห�ท�งจตเวชถงรอยละ 45 แพทยมคว�มตองก�รแนวท�ง

ก�รวนจฉย แนวท�งก�รชวยเหลอ ผมปญห�จตเวช เทคนคก�รใหก�ร

ปรกษ�และก�รใหกำ�ลงใจเพอใหก�รบรก�รมคณภ�พ ภ�ยใตคว�มจำ�กด

ในด�นเวล�ของก�รใหบรก�รจ�กสภ�พปญห�และคว�มตองก�รดงกล�ว

ข�งตน กรมสขภ�พจตจงไดจดทำ�คมอก�รดแลผมปญห�สขภ�พจตและ

จตเวชสำ�หรบแพทยทมเนอห�กระชบ ง�ย มรปธรรมและมงหวงใหแพทย

ทวไปส�ม�รถวนจฉย บำ�บดรกษ�ผปวยจตเวชทถกตอง เหม�ะสมจ�กก�ร

ศกษ�คมอดวยตนเอง โดยเนนปญห�ทพบไดบอยในเวชปฏบตทวไป เนอห�

ประกอบดวยก�รดแลรกษ�ผปวยจตเวชฉกเฉน ก�รดแลผปวยจตเวชทวไป

ก�รดแลรกษ�ผตดส�รเสพตด ก�รดแลรกษ�ผปวยจตเวชเดก แนวท�ง

คำ�นำ�

กคมอการดแลผมปญหาสขภาพจตและจตเวช สำาหรบแพทย

ก�รใหบรก�รจตเวชในสถ�นบรก�รส�ธ�รณสขทวไปและก�รใชเครองมอ

ประเมนปญห�จตเวชและสขภ�พจต

คมอเลมนสำ�เรจลลวงดวยก�รระดมคว�มคดสตปญญ�และคว�ม

รวมมอจ�กคณะผเขยน ไดรบก�รตรวจสอบคว�มถกตองและขอเสนอแนะท

เปนประโยชนจ�กคณะผเชยวช�ญหล�ยหนวยง�นทงภ�ยในกรมสขภ�พจต

สำ�นกง�นปลดกระทรวงส�ธ�รณสข และทบวงมห�วทย�ลย กรมสขภ�พจต

ขอขอบคณในคว�มรวมมอเปนอย�งยง

อนงคมอเลมน ไดรบคว�มสนใจจ�กบคล�กรท�งก�รแพทยเปน

อย�งด กรมสขภ�พจตจงไดจดพมพคมอก�รดแลผมปญห�สขภ�พจตและ

จตเวช สำ�หรบแพทย ครงท 2 ขน โดยหวงว�คมอเลมนจะเปนประโยชนตอ

ก�รใหบรก�รผมปญห�สขภ�พจตและจตเวช เพอใหเข�เหล�นนมคณภ�พ

ชวตทด ห�กท�นมขอคดเหนหรอขอเสนอแนะประก�รใด กรมสขภ�พจต

ขอนอมรบไวเพอก�รพฒน�ใหดยงขนตอไป

อธบดกรมสขภาพจต

สงหาคม2541

ข คมอการดแลผมปญหาสขภาพจตและจตเวช สำาหรบแพทย

ส�รบญ

หนา

คำานำา ก

สารบญ ค

การดแลรกษาผปวยจตเวชฉกเฉน

ฆ�ตวต�ย (Suicide) 1

พฤตกรรมก�วร�วอ�ละว�ด (Violent Behaviors) 9

ภ�วะสบสน (Delirium) 18

กลมอ�ก�รห�ยใจหอบถ 28

(Hyperventilation Syndrome)

ลมชก (Epilepsy) 31

การดแลรกษาผปวยจตเวชทวไป

ภ�วะซมเศร� (Depression) 40

ภ�วะวตกกงวล (Anxiety) 46

ภ�วะโรคจต (Psychosis) 55

ปวดศรษะ (Headache) 63

คว�มจำ�เสอม (Dementia) 69

การดแลรกษาผตดสารเสพตด

คว�มรทวไปเกยวกบก�รรกษ�ผตดส�รเสพตด 73

ก�รดแลรกษ�ผตดส�รกลมแอมเฟต�มน (ย�บ�) 79

ก�รดแลรกษ�ผตดสร� 87

ก�รดแลรกษ�ผตดเฮโรอน 97

คคมอการดแลผมปญหาสขภาพจตและจตเวช สำาหรบแพทย

หนา

การดแลรกษาผปวยจตเวชเดก

พฒน�ก�รของเดกและปฐมวยทปกตและผดปกต 109

ปสส�วะรดทนอน (Enuresis) 113

โรคสม�ธสน 115

(Attention Deficit Hyperactivity Disorder)

แนวทางการใหบรการจตเวชในสถานบรการสาธารณสขทวไป 118

การใชเครองมอประเมนปญหาสขภาพจตและจตเวช 120

General Health Questionnaire (GHQ-12) 121

แบบประเมนและวเคร�ะหคว�มเครยดดวยตนเอง 124

แบบวดห�โรคซมเศร�ในประช�กรไทย 129

Hospital Anxiety and Depression Scale (HAD) 133

รายนามคณะทปรกษา 136

รายนามคณะผเชยวชาญ 136

รายนามคณะทำางาน 136

ง คมอการดแลผมปญหาสขภาพจตและจตเวช สำาหรบแพทย

1คมอการดแลผมปญหาสขภาพจตและจตเวช สำาหรบแพทย

การดแลรกษา

ผปวยจตเวชฉกเฉน

2 คมอการดแลผมปญหาสขภาพจตและจตเวช สำาหรบแพทย

การประเมนและการชวยเหลอ การประเมน การชวยเหลอ

1. ภ�วะอนตร�ยท�งก�ย ก�รชวยเหลอท�งด�นร�งก�ย

ต�มระดบคว�มรนแรง

ก�รซกประวต resuscitation

ก�รตรวจร�งก�ย/vital sign shock management

ประเมนวธก�รฆ�ตวต�ย ก�รชวยห�ยใจ

เพอชวยชวตในระยะเรงดวน ก�รห�มเลอด

และประเมนคว�มตงใจใน ก�รล�งทอง เปนตน

ก�รฆ�ตวต�ย

ฆ�ตวต�ย (Suicide)พ.ญ.ดวงตา ไกรภสสรพงษ

จตแพทย กรมสขภาพจต

อาการผปวยถกนำ�สงโรงพย�บ�ลดวยอ�ก�รทเกดจ�กก�รกระทำ�ดวย

วธก�รใดๆ เพอทำ�ร�ยตนเอง ไมว�จะเจตน�ใหถงแกคว�มต�ยหรอไมกต�ม


การประเมน การชวยเหลอ

2. ก�รประเมนท�งจตใจและสงคม ใหผปวยอยในสงแวดลอมทปลอดภย

เพอสบคนมลเหตจงใจและส�เหต ตอก�รกระทำ�ซำ� มเจ�หน�ทอยใกล

ของก�รกระทำ� อยในททห�งไกลวตถทใชเปนอ�วธได

ก�รรกษ�และก�รปองกน

ก�รกระทำ�ซำ� (ดร�ยละเอยด

ในหวขอส�เหตและวธประเมน

คว�มเสยง)

2.1 ผปวยหมดสต ประเมนโดย ชวยเหลอต�มวธชวยเหลอผปวย

สมภ�ษณญ�ต/ผนำ�สง หมดสต

2.2 ผปวยพดได กระวนกระว�ย ใหดวธก�รชวยเหลอในบทภ�วะ

ไมรวมมอ และก�รรบร สบสน

ก�ลเวล� สถ�นท

บคคล ผดปกต

นกถงภ�วะสบสน

2.3 ผปวยพดได กระวนกระว�ย ใหย�คล�ยกงวลเพอลดอ�ก�ร

ไมรวมมอ แตก�รรบรก�ลเวล� เชน diazepam 5 mg PO

สถ�นท บคคล ปกต และไมม หรอ IV

หแวว ไมมแนวคดหลงผด

ก�รปรบตวผดปกต เมออ�ก�รสงบแลวจงชวยเหลอ

(adjustment disorder) หรอ ระยะย�ว (ดในหวขอก�รชวยเหลอ

โรคซมเศร� ระยะย�ว)

(major depressive disorder)


การประเมน การชวยเหลอ

2.4 ผปวยมระดบก�รรตวปกต ใหย� antipsychotics

และมอ�ก�รหแวว แนวคว�มคด เชน haloperidol 5 mg IM

หลงผด ถ�วนว�ยม�ก อ�จตองผกมด

ผปวยต�มแนวท�งก�รผกมด

ผปวย (ดในบทพฤตกรรม

ก�วร�วอ�ละว�ด)

กลมอ�ก�รโรคจต (psychosis) ปลอบโยนผปวยว�อ�ก�ร

หรออ�จเปนโรคซมเศร�ทม ทรม�นต�งๆ จะคอยๆ ทเล�

อ�ก�รโรคจตรวมดวย (major ไมควรทำ�ร�ยตวเองอก

depressive disorder with

psychotic features)

เมออ�ก�รสงบแลวจงชวยเหลอ

ระยะย�ว (ดในหวขอก�ร

ชวยเหลอระยะย�ว)

2.5 ผปวยทรวมมอในก�รสมภ�ษณ ไมตำ�หนซำ�เตมผปวยใหเข�ใจว�

ก�รรบรก�ลเวล� สถ�นท ผปวยกระทำ�ไปเพร�ะมคว�ม

บคคลปกต ไมมหแววและ ทกข ตองก�รคนเข�ใจและ

คว�มคดหลงผด ชวยเหลอ

ปลอบใจใหก�รปรกษ�

(counseling)

ภ�วะซมเศร�หรอก�รปรบตว กระตนใหญ�ตปลอบใจไมตำ�หน

ผดปกต และซำ�เตมผปวย

ชวยเหลอระยะย�ว


เนองจ�กขอจำ�กดในเรองเวล� สถ�นทและกำ�ลงบคล�กรใน

หอผปวยฉกเฉนและก�รประเมนพฤตกรรมฆ�ตวต�ยมคว�มละเอยดออน

ดงนนจงควรรบผปวยไวเปนผปวยในทกร�ย เพอก�รประเมนและ

ก�รชวยเหลอทถกตอง

สาเหต1. เหตท�งสงคม เชน

อยคนเดยว ไมมครอบครว หรอสงแวดลอมเกอหนน

ตกง�น

สญเสยสงทรก

มแรงกระตนจ�กก�รประโคมข�วฆ�ตวต�ย เปนตน

2. เหตท�งสขภ�พ เชน

ปวยดวยโรคซมเศร�

ปวยดวยโรคจต กระทำ�ไปเพร�ะหลงผด หรอหแวว

มเสยงสงใหทำ�หรอเพอหนจ�กเสยงสง หรอหนคว�ม

ทรม�นจ�กอ�ก�รดงกล�ว

ตดส�รเสพตด พษสร�เรอรง ข�ดคว�มยบยงชงใจ

บคลกภ�พและก�รสร�งสมพนธภ�พกบผอนผดปกต

มโรคเรอรงทกขทรม�น เจบปวด เชน มะเรง เอดส

ไตว�ย ลมชก เปนตน


วธประเมนความเสยง1. ผทมคว�มตงใจในก�รฆ�ตวต�ย มก�รเตรยมก�ร หรอใชวธ

รนแรงเปนผทมคว�มเสยงสง ควรสมภ�ษณเพอห�ส�เหต เชน

“คณคดอย�งไรหรอถงไดทำ�ร�ยตวเอง ?”

“คณตงใจทำ�จรงๆ หรอทำ�ไปเพร�ะอ�รมณชววบ?”

“คณเคยขอคว�มชวยเหลอจ�กใครม�กอนหรอเปล� ?”

“เพร�ะอะไรจงเลอกวธน ?”

“คณเคยบอกใคร หรอเขยนบนทกคว�มตงใจของคณไวบ�ง

หรอเปล� ?” เปนตน

2. มคว�มเสยงสงในผทยงคงตองก�รต�ยหลงไดรบก�รชวยเหลอ

แลว “คณรสกอย�งไรเมอหมอไดชวยเหลอคณ ?”

3. ผทมประวตคว�มเจบปวยท�งจตเวช โดยเฉพ�ะโรคซมเศร�

โรคพษสร�เรอรง โรคจต หรอ โรคสมองเสอม และคว�มเจบ

ปวยท�งก�ยเรอรง มคว�มเสยงสง ประเมนไดจ�กประวต

คว�มเจบปวยและก�รตรวจสภ�พจต

4. มคว�มเสยงสงในผทข�ดก�รสนบสนนเกอกลท�งสงคม

5. มคว�มเสยงสงในผทมประวตทำ�ร�ยตนเองม�กอน

การชวยเหลอระยะยาว1. รกษ�ส�เหต ดร�ยละเอยดในบททเกยวของ

2. จดสงแวดลอมทงด�นก�ยภ�พด�นจตใจและด�นสงคมเพอ

ปองกนก�รกระทำ�ซำ�

เฝ�ระวงในโรงพย�บ�ล

ใหกำ�ลงใจ


อธบ�ยก�รดแลผปวยทบ�นใหกบญ�ตเพอใหเข�ใจส�เหตของ

ก�รกระทำ�รวมมอในก�รเปนผสนบสนนด�นจตใจแกผปวยและก�รบำ�บด

รกษ�อย�งตอเนอง เฝ�ระวงไมใหซอนวตถทจะนำ�ม�ใชเปนเครองมอใน

ก�รฆ�ตวต�ย

ก�รสงตอ รวมถงก�รสงตอกลบไปยงชมชนดวย

ก�รนดหม�ยและก�รเยยมบ�น

ปองกนการกระทำาซำาโดยการประเมนอยางรอบดาน

รกษาสาเหตสนบสนนเกอกลดานจตใจและสงคม


บรรณานกรม

1. Dubin WR. Psychiatric emergencies : Recognition and

management. In : Stoudemire A ed. Clinical psychiatry

for medical students. 2nd ed. Philadelphia : J.B. Lippicott

company. 1994 : 563-5.

2. Gabbard GO. Mood disorders : Psychodynamic etiology.

In : Kaplan HI, Sadock BJ eds. Comprehensive textbook of

psychiatry. 6th ed. Baltimore :William & Wilkins, 1995 : 1116-23.

3. Gelder M, Gath D, Mayou R. Suicide and deliberate self-harm.

In : Concise Oxford textbook of psychiatry. New York : Oxford

University Press, 1994 : 247-61.

4. Halton CL, Wustmann E. The Client with suicidal behavior.

In : Gorton JG, Partridge R ed. Practice and management of

psychiatric emergency care. St. Louise, Missouri : The C.V.

Mosby Company, 1982 : 124-37.

5. Roy A. Psychiatric emergencies : Suicide. In : Kaplan HI, Sadock

BJ eds. Comprehensive textbook of psychiatry/VI. 6th ed.

Baltimore : William & Wilkins, 1995 : 1739-51.

6. Word Health Organization. Guidelines for the primary

prevention of mental, neurological and psychological

disorders : Suicide. Geneva, 1993.


พฤตกรรมก�วร�วอ�ละว�ด (Violent Behaviors)

พ.ญ.ดวงตา ไกรภสสรพงษ


อาการนำากระวนกระว�ย ผดลกผดนง ก�วเท�เรว ไมอยนง กำ�หมด

ขบกร�ม ด�ทอ ขมข เสนเลอดทขมบเตนแรง ทำ�ล�ยข�วของ ถอสงของท

ใชเปนอ�วธไดเพอทำ�ร�ยผอน

สาเหตแรงผลกดนภ�ยในใจเกดจ�กคว�มรสกสนหวง ตองก�รแสดง

คว�มเปนตวของตวเองตองก�รควบคมพฤตกรรมของตนเองและผอนเพอ

ลบล�งคว�มรสกสนหวง

การวนจฉยแยกสาเหต1. โรคท�งจตเวช

กลมอ�ก�รโรคจต

อ�รมณแปรปรวน

เม�ส�รเสพตด

สมองเสอมจ�กก�รใชส�รเสพตดเปนเวล�น�น


บคลกภ�พผดปกต เชน ตอต�นสงคม ยำ�คดยำ�ทำ�

หว�ดระแวง เปนตน

ข�ดก�รควบคมอ�รมณทหนหนพลนแลน

2. โรคกลมอนๆ

temporal lobe epilepsy

พย�ธสภ�พท�งสมอง เชน เนองอกในสมอง ก�รตดเชอ

ในสมอง อบตเหตในสมอง เปนตน

การรกษา

หลกการ

ตองปองกนตวผรกษ� ผปวยและก�รเกดเหตร�ยกบผอน

วธการ

1. แพทยตองควบคมสตใหมนคง เพร�ะตองเปนผนำ�ทมในก�ร

ควบคมสถ�นก�รณ

2. ยนอยในจดทห�งจ�กผปวยพอสมควร ในตำ�แหนงทมคว�ม

ปลอดภยท�งก�ยภ�พ ส�ม�รถถงประตเข�-ออกไดง�ย และ

ไมอยกบผปวยต�มลำ�พง เตรยมทมใหพรอมทจะควบคม

ผปวยเมอเข�อ�ละว�ด สวนใหญผปวยจะหยดอ�ละว�ด

ถ�เหนว�มผควบคมอย�งจรงจง

3. สำ�รวจว�ผปวยมอ�วธอยกบตวหรอไม ถ�มควรถ�มถง

ส�เหต เชน “มอะไรททำ�ใหคณกลวจนตองมอ�วธไวกบตว ?”

“มอ�วธไวปองกนอะไรหรอ ?”


4. ไมควรขออ�วธคนจ�กผปวยทนทเพร�ะจะเพมคว�มระแวงของผปวย

5. ระหว�งก�รสมภ�ษณ ถ�ผปวยยนยอมทจะว�งอ�วธ ใหผปวย ว�งบนโตะหรอพนเพอจะไดเกบเมอสนสดก�รสมภ�ษณ ไมควรรบอาวธจากผปวยโดยตรง

6. แจงเจ�หน�ทโรงพย�บ�ลดวยท�ททสงบทนท ถ�ผปวย ไมยอมว�งอ�วธ

7. กรณทแพทยถกขมขดวยอ�วธ ใหสตผปวยโดยพดว� “หมออย�กชวยเหลอคณ คณว�งอ�วธกอนจะดไหม? หมอไมสะดวกใจ ถ�คณยงถออ�วธในขณะทเร�กำ�ลงพดคยกนเชนน”

8. จดย�และนำ�เยนใหผปวย โดยบอกว�จะทำ�ใหเข�มพละกำ�ลง และควบคมตนเองไดดขน ถ�ผปวยปฏเสธก�รรบประท�นย� ใหใชวธฉดย� (ดร�ยละเอยดในหวขอก�รใหย�เพอใหผปวยสงบ)

9. ห�กผปวยไมสงบยงควบคมตนเองไมได ใหผกมดผปวย โดยบอกกบผปวยดวยคว�มสงบ ไมควรใหผปวยตอรอง (ดในหวขอแนวท�งก�รผกมดผปวย)

10. จดเจ�หน�ทดแลผปวยทไดรบย� และ/หรอถกผกมดอย�งใกลชด ไมควรปลอยผปวยไวต�มลำ�พง

11. รบผปวยไวเปนผปวยในทกร�ยเพอตดต�มก�รรกษ� และบนทกก�รดำ�เนนโรคในแฟมก�รรกษ�

โรงพยาบาลควรมมาตรการตรวจตราหามมใหบคคลใดๆ ซงรวมทงตำารวจพนกงานความปลอดภยพกพาอาวธเขามาในหองฉกเฉนเพราะเคยมเหตการณทผปวยแยงอาวธจากบคคลดงกลาวเพอทำาราย

ตนเองและผอน


ขอพงระวงในการชวยเหลอผปวยกาวราวอาละวาด1. พงระลกเสมอว�อ�จเกดภ�วะอนตร�ยจ�กผปวยขนไดเสมอ

2. ไมควรไปดผปวยทกำ�ลงโกรธ กำ�ลงคกค�ม และกระวนกระว�ย

ม�กในทนททนใด

3. ไมควรอยในสถ�นทปด ทหนไดลำ�บ�กหรอหนหลงใหผปวย

4. ไมควรเย�ะเยย เสยดสผปวยหรอใหสญญ�ดวยคว�มไมจรงใจ

5. ไมควรสมผสผปวยหรอเข�ห�ผปวยอย�งรวดเรว โดยทไมได

บอกกล�วใหเข�ทร�บกอน

6. ไมควรพย�ย�มผกมดผปวยโดยไมมเจ�หน�ทและอปกรณท

เพยงพอ

7. ไมควรละเลยก�รคนห�ส�เหตท�งก�ย

8. ไมควรตอรองกบผปวยในประเดนคว�มจำ�เปนตองชวยเหลอ

ดวยก�รผกมด ก�รใหย�หรอก�รรบผปวยไวเปนผปวยใน

9. ใหบนทกแฟมร�ยง�นของผปวยเพอใหแพทยและทมผรกษ�

ตอไปไดทร�บภ�วะอนตร�ย และเหยอของผปวย

10. ใหห�ขอมลทสำ�คญจ�กครอบครวและเพอนของผปวย

แนวทางการใหยาเพอใหผปวยสงบเป�หม�ยเพอลดอ�ก�รตงเครยด วตกกงวล กระวนกระว�ย

ไมอยนง เคลอนไหวม�ก ชวยใหผปวยสงบจนส�ม�รถรวมมอในก�รประเมน

อ�ก�รและก�รรกษ�

อ�ก�รของโรคจต เชน หแวว หลงผด ไมใชเป�หม�ย เพร�ะก�ร

รกษ�อ�ก�รดงกล�วตองใชย�รกษ�โรคจตตอเนองอย�งนอย 7-10 วนจง

จะเหนผล


กรณผปวยรวมมอรบประทานยา

ใหฉด haloperidol 2-5 mg IM หรอ haloperidol solution

20-50 drops (0.1 mg/drop) รบประท�นพรอมกบ diazepam 10 mg

หรอ lorazepam 2 mg

กรณผปวยไมรวมมอรบประทานยา

ใหฉด haloperidol 5 mg IM รวมกบ diazepam 10 mg IV ฉด

ช�ๆ ไมเรวกว� 2 น�ท เพอปองกนก�รเกด apnea (ไมนยมให diazepam

IM เพร�ะก�รดดซมย�จะช�)

สวนใหญอ�ก�รจะดขนภ�ยใน - 1 ชวโมง ถ�ผปวยยงไม

สงบใหย�ซำ� แตละ dose ห�งกน - 1 ชวโมง

ผลขางเคยงของยาตานโรคจตและการแกไข1. ExtrapyramidalSymptoms

ผปวยมอ�ก�รกล�มเนอแขง นำ�ล�ยยด dystonic reaction

คอ มอ�ก�รหลงแอน คอบดหง�ยเอยง ต�เหลอกขนข�งบน อ�ก�รเกดขน

ทนททนใด อ�จมอ�ก�รปวดรวมดวย

2. Akathisia

กระวนกระว�ย ตงเครยด หงดหงด นงไมตดท ขยบข�ตลอด

เวล� ตองลกเดนเพอลดอ�ก�รตงเครยดของข� วนจฉยแยกจ�กอ�ก�รของ

โรคจต โดยถ�มผปวยว� “เพร�ะอะไรถงตองลกเดน” ถ�ผปวยตอบว�ตอง

ลกเพร�ะนงแลวหงดหงด ใหสงสยว�เปนอ�ก�ร Akathisia


การชวยเหลอกลมอาการดงกลาว

ฉด biperiden lactate (akineton) 2.5-5 mg หรอ

diphenhydramine (benadryl) 25-50 mg IM หรอ IV หรอใหรบประท�น

ย� trihexyphenedyl hydrochloride (artane หรอ benzhexol) 2 mg

ใหย�ซำ�ไดทก 30 น�ท โดยปกตอ�ก�รจะทเล�หลงใหย�ไมเกน 3 ขน�น

3. Posturalhypotension

มกเกดจ�กย�กลม low potency เชน chlorpromazine

เปนตน

ก�รชวยเหลอ 1. ใหไขหวเตยงใหตำ�ลง

2. ใหย� noradrenegic เชน levartarenol

หรอ metaraminol

3. ไมใหย�กลม a และ β หรอ β-adrenergic

เชน epinephrines เพร�ะจะทำ�ใหเกด

คว�มดนโลหตตำ�ต�มม�

4. neurolepticmalignantsyndrome

อ�ก�ร ไขสง ชพจรเรว คว�มดนโลหตแกวง กล�มเนอแขง

เกรง เกดขนแบบ idiosyncratic มกพบในผปวยเรอรง อ�ยนอย ข�ดนำ�

ข�ดอ�ห�ร มคว�มผดปกตของระบบประส�ท อยในทอ�ก�ศถ�ยเทไมด

การชวยเหลอ รกษ�ประคบประคองต�มอ�ก�ร

1. หยดย� antipsychotic ทกชนด

2. ให fluid และ electrolyte ใหเพยงพอ

3. ลดไข โดยใหย�ลดไข

4. ใหย� bromocriptine กนวนละ 1 เมด (2.5 mg) คอยๆ ปรบ

ขน�ดย�ใหไดถง 3 เมด ตอวน


5. ใหก�รพย�บ�ลเพอปองกนปอดบวม แผลกดทบ ก�รตดเชอ

ของท�งเดนปสส�วะ เนองจ�กผปวยเคลอนไหวลำ�บ�ก และ

มกตองสวนค�ทอปสส�วะ

6. ปรกษ�หรอสงตออ�ยรแพทย หรอ ประส�ทแพทยโดยดวน

แนวทางการผกมดผปวยเปนวธเพอควบคมผปวยทมอ�ก�รกระวนกระว�ย ไมรวมมอใน

ก�รรกษ� มแนวโนมจะอ�ละว�ดมใหทำ�ร�ยตวเองหรอผอน ผกมดผปวย

จนกว�จะออกฤทธ

การปฏบต

1. ใชเจ�หน�ท 5 คน จบทขอไหลกบขอแขนข�งละ 1 คน ขอ

สะโพกกบขอเข�ข�งละ 1 คน จบศรษะ 1 คน ใหแถบผ�เยบ

เปนส�ยผกขอมอ ขอเท�กบเตยง (แถบตรงทอยตรงขอกว�ง

5 นว เยบตดกบส�ยผกกว�ง 1.5-2 นว 2 ส�ย)

2. บอกผปวยถงเหตผลของก�รผกมดว� เพอชวยใหเข�ควบคม

ตวเองไดดขน

3. มเจ�หน�ทอยเปนเพอนผปวย หรออยในส�ยต�ของผปวยเพอ

ลดคว�มรสกกลว คว�มโดดเดยวของผปวย

4. มดผปวยในท�แยกข�สองข�ง ผกแขนสองข�งไวข�งตว

5. เปลยนท�ผปวยทก 2 ชวโมง เพอปองกนก�รเกดแผลกดทบ

และอ�ก�รปวดเมอย

6. ไขหวเตยงสงขนเลกนอย เพอปองกนก�รสำ�ลก และชวยให

ผปวยรสกมนคงท�งจตใจ


7. ตรวจดคว�มปลอดภย และคว�มรสกของผปวยทก 5-10 น�ท

8. พดคยปลอบใจและ/หรอใหย�เพอใหผปวยสงบไดในระหว�ง

ผกมด

9. ถ�ผปวยดนม�กอ�จใชผ�ปทนอนผกขว�งกล�งตวและมดปม

ไวข�งเตยง

10. เมอผปวยสงบ ใหปลอยข�ทละข�งทก 5 น�ท

11. ไมควรผกมดผปวยแตละครงน�นเกน 12 ชวโมง ห�กครบ

กำ�หนดเวล�แลวไมสงบใหพจ�รณ�ห�ส�เหตเพอรกษ�

โดยดวน หรอสงตอ



1. จนทรเพญ ตงตระกลและคณะ. คมอก�รใชย�จตเวชสำ�หรบแพทยทวไป

กรมสขภ�พจต กระทรวงส�ธ�รณสข. พมพครงท 1. กรงเทพมห�นคร

: โรงพมพมห�วทย�ลยธรรมศ�สตร, 2539 : 28, 81-103, 115-31.

2. ม�โนช หลอตระกล. ก�รปองกนและดแลผปวยทมพฤตกรรมรนแรง.

ว�รส�รโรงพมพพย�บ�ลศรธญญ� 2539 ; 4(2) : 91-7.

3. สมภพ เรองตระกล เกรยงไกร แกวผนกรงส. ย�จตบำ�บด. ใน; สมภพ

เรองตระกล อรพรรณ ทองแตง เกรยงไกร แกวผนกรงสและคณะ. คมอ

จตเวชศ�สตร. พมพครงท 4. กรงเทพมห�นคร : โรงพมพเรอนแกว. 2533

: 811-23.

4. Dubin WR. Psychiatric emergencies : Recognition and

management. In : Stoudemire A, ed. Clinical psychiatry for

medicine students. 2nd. Ed. Philadelphia : J.B. Lippicott Com-

pany, 1994 : 547-62.

5. Kaplan Hl, Sadock BJ, Grebb JA. Psychiatric emergencies. In

Kaplan HI, Sadock BJ, eds. Synopsis of psychiatry : Behavior

sciences clinical psychiatry. 7th ed. Baltimore : William &

Wilkins, 1994 : 811-23.


ภ�วะสบสน (delirium)น.พ.วเชยร ดเปนธรรม

จตแพทย โรงพยาบาลพระนงเกลา

หลกการ1. แพทยควรประเมนและเตรยมปองกนคว�มรนแรงทผปวยอ�จ

กอเกดขนทงตนเองและผอนเสมอ

2. ก�รดแลเบองตน ใหตรวจร�งก�ยและรกษ�เชนเดยวกบผปวย

ฉกเฉนท�งก�ยทวไป (A-B-C)

3. รวบรวมประวต ตรวจร�งก�ย ตรวจประเมนระบบประส�ท

ตรวจประเมนสภ�พจตอย�งรวดเรว

4. ตรวจสภ�พจต มสงทควรใหคว�มสนใจเปนพเศษ คอ

cognitivefunction ไดแก 1) orientation 2) memory

3) attention and concentration 4) intelligence 5)

abstract thinking 6) judgment

เมอตรวจพบคว�มผดปกตม�กๆ ในสวนนแลวใหคดถง organic

causes กอนเสมอ ห�กมคว�มผดปกตหล�ยๆ หวขอยอยทตรวจในสวนน

เรยกว� global cognitive dysfunction จะมกลมโรคหลกๆ 2 กลมทตอง

คดถงกอนคอ delirium และ dementia

5. ก�รวนจฉย แยกโรค delirium กบ dementia

5.1 ก�รวนจฉย delirium :

5.1.1 attention และ concentration ผดปกต

5.1.2 คว�มคดสบสน


5.1.3 มคว�มเปลยนแปลงสบสนของ level of

consc iousness ได แก pe rcept ion

sleepwake cycle, psychomotor activity,

orientation memory

5.1.4 อ�ก�รเปนม�กนอยขนๆ ลงๆ มกเปนม�กเวล�

โพลเพล

5.1.5 น�จะเกดจ�กโรคท�งก�ย โดยซกประวต ตรวจ

ร�งก�ย ตรวจท�งหองปฏบตก�รสนบสนน

5.2 ก�รวนจฉย dementia :

5.2.1 เสยคว�มทรงจำ�ทงระยะสนระยะย�ว

5.2.2 เสยคว�มส�ม�รถชนสงของสมอง (ซงบงชคว�ม

เสยห�ยของเปลอกสมองในหล�ยบรเวณ) ไดแก

คว�มคดเชงน�มธรรม ก�รตดสนใจทสมเหตสม

ผลในชวตประจำ�วน บคลกภ�พ ระบบก�รพด

และคว�มเข�ใจในภ�ษ�

5.2.3 คว�มเสยห�ยดงกล�วม�กพอทจะเกดปญห�ชวต

ประจำ�วน

5.2.4 ทงนโดยแยกภ�วะ delirium แลว


ตารางท1 ก�รแยก delirium กบ dementia ท�งคลนก

Clinicalfeature delirium dementia

Onset abrupt (hours to days) gradual

(months to years)

Duration brief (days to weeks) often chronic

Attention impair usually intact

Arousal fluctuating normal

Thought content rich ; disorder impoverished

6. วนจฉยแยกเหตฉกเฉนของภ�วะ delirium ดต�ร�งท 2

ตารางท2 ก�รวนจฉยแยกเหตฉกเฉนของภ�วะ delirium

(WWHHHHIMP)

DIAGNOSIS CLINICALQUESTIONS

Wernicke’s

encephalopathy

ataxia? ; ophalmoplegia? ; alcohol history

Withdrawal

encephalopathy

alcohol/drug history ; hypersympathetic

activity? : hyperreflexia?

Hypertensive

encephalopathy

severe hypertension ? ; papilledema?

Hypoglycemia insulin dependence DM ? ; low blood

sugar ?


DIAGNOSIS CLINICALQUESTIONS

Hypoperfusion of

CNS

low BP ; low cardiac output? (e.g.arrhythmia,

cardiac failure)

Hypoxymia arteria blood gas (low p02) ; pulmonary

disease

Intracranial bleed history of unconsciousness ;

focal neurologic signs

Meningitis/

encephalitis

fever ; meningeal signs ; WBC ;

viral prodrome

Poisons/

medications

toxic screening ; signs of toxicity (e.g.pupillary

abnormality ; nystagmus ; ataxia) ; ประวตก�ร

ใชย�ประจำ�

หมายเหต ส�เหตพวกนเปนส�เหตทพบบอยและส�ม�รถวนจฉยไดอย�ง

รวดเรว ห�กตงใจคนห� และสวนใหญก�รรกษ�ไดผลดถ�

วนจฉยไดแตเนนๆ ฉะนนจงตองตรวจห�ทกครงทมก�รพบ

ภ�วะ delirium


7. ส�เหตททำ�ใหเกดภ�วะ delirium และ dementia ดต�ร�ง

ท 3

ตารางท3 ส�เหตของ delirium and dementia

(mneumonic : I WATCH DEATH)

Infections encephalitis, meningitis. syphilis, HIV,

Creutfeld-Jacob

Withdrawal alcohol, barbiturates. Sedative-hypnotics,

benzodiazepins

Acute metabolic acidosis, alkalosis, electrolyte disturbance,

hepatic or renal failure dialysis, porphyria

Trauma heat stroke, postoperative, burn, head injury

CNS pathology abscess, hemorrhage, hydrocephalus, multiple

sclerosis, stroke, seizure tumors, Parkinson’s,

Wilson’s

Hypoxea anemia, carbon monoxide, hypotension, cardiac

failure, pulmonary emboli

Deficiencies B12, folate, niacin, thiamine

Endocrinopathies hyper(hypo) adrenalcorticism, hyper (hypo)

glycemia, hyper (hypo) thyroidism, hyper (hypo)

parathyriodism

Acute vascular hypertensive encephalopathy, shock, vasculitis

Toxin/drug ดต�ร�งท 4.

Heavy metal arsenic, lead, manganese, mercury, thallium


ตารางท4 ย�ทเปนส�เหตใหเกดภ�วะ delirium ไดบอยๆ

antibiotics anticholinergic anticonvulsant cardiac miscellaneous

acyclovir chlopheniramin Phenobarbital beta-blockers aminophyline

amphotericin B benztropine phenytoin clonidine bromide

cephalexin atropine sodium

valproate

digitalis chlorpropamide

chloroquine belladonna

alkaloid

analgesics disopyramide cimetidine

antiinflamatory diphenhydramine apiates lidocaline disulfiram

corticosteroids phenothiazines salicylates methyldopa lithium

ibuprofen promethazines synthetic

narcotics

quinidine metronidazole

indomethacin scopolamine drugs

withdrawal

sympathomimetics podophylline

antiparkinson amitriptyline alcohol amphetamine propylthiouracil

amantadine antituberculous barbiturate phenylephrines theophylline

carbidopa isoniazid benzodiazepines antineoplastics

5-fluorouracil

timolophthalmic

lovodopa rifampicin


8. ก�รดแลรกษ�ผปวย delirium

8.1 ตรวจห�ส�เหตฉกเฉน delirium กอนเสมอ (WWHHH-

HIMP ในต�ร�งท 2) ห�กตรวจพบใหดำ�เนนก�รรกษ�

ทนท เชน Wernicke’s encephalopathy ตองฉด

thiamine เข�กล�มหรอเข�เสนเลอดดำ�ทนทเปนตน

8.2 ประมวลขอมล เพอว�ส�เหตใด (I WATCH DEATH)

ต�ร�งท 3 และ 4 ทน�จะเปนไปไดบ�ง แลวพจ�รณ�

สงก�รสบคนตอ

8.3 ขณะทยงไมไดขอสรปใหรกษ�ประคบประคองและต�ม

อ�ก�ร (supportive and symptomatic treatment)

8.4 ในด�นพฤตกรรมทวนว�ยหรอก�วร�วใหใช antipsy-

chotics ควบคม ย�ทนยมกนม�กคอ haloperidol ให

ต�มระดบคว�มวนว�ยก�วร�วขน�ดทแนะนำ�คอ

ถ�รนแรงม�กให 5-10 mg

ถ�รนแรงป�นกล�ง ให 2-5 mg

ถ�รนแรงนอย ให 0.5-2 mg

จะใหดวยวธกนหรอฉดเข�กล�มเนอกไดต�มคว�ม

เหม�ะสม

ขน�ดย�ใหผสงอ�ยหรอมปญห�เกยวกบตบใหลดลง

ครงหนงหรอตำ�กว�นนต�มสภ�พ

ถ�ไมดขนใน 30 น�ท ใหย�ซำ�ในขน�ดเพมเท�ตว

จ�กครงแรก

ห�กยงไมดขนในอก 30 น�ท ใหย�ซำ�ในขน�ดเพม

อกเท�ตวจ�กครงทสอง


ห�กยงไมดขนใหฉด diazepam เข�หลอดเลอดดำ�

ช�ๆ ในขน�ด 5-10 mg สลบกบ haloperidol ทก

30 น�ทจนผปวยสงบ

ขน�ดย�ทใหทงหมดนจะเปนขน�ดย�ตอวนสำ�หรบ

วนถดไป

วนท 3 หลงจ�กผปวยสงบไดทแลวใหพจ�รณ�ลด

ขน�ดย�ลงวนละครงหนง

ในกรณทตองก�รเปลยนย�ฉดเปนย�กนใหเพมขน�ด

เปน 2 เท�

8.5 ในกรณทเปน withdrawal delirium จะเลอกใหย�

แตกต�งไปต�มส�เหต เชนใน alcohol withdrawal

delirium ย�ทควรพจ�รณ�เลอกกอนคอย�กลม

benzodiazepines เปนตน

8.6 คำ�แนะนำ�และจตบำ�บด (psychosocial intervention)

มงใหแกเจ�หน�ทและญ�ตเปนหลก ใหตงสต สงบลง

เข�ใจสภ�พคว�มเปนไปของผปวยและโรค ส�ม�รถ

รบมอและดแลปญห�ต�มสมควรในสวนของตนเองได

8.7 ก�รดแลแก ไขส งแวดลอม (env i ronmenta l

intervention) มงเนนก�รปรบสงเร�ใหผปวยดขนจ�ก

ภ�วะสบสนไดแก หองนอนทปลอดโปรงมแสงสว�ง

พอเพยง ไมมเสยงดงอกทก ไมเปลยนแปลงสภ�พหอง

มน�ฬก� ปฏทน เพอเตอนเวล� เปนตน


สรปการดแลผปวยสบสนวนวาย1. ประเมนและเตรยมปองกนคว�มรนแรงทอ�จเกดขน

2. ดแลเบองตนเชนเดยวกบผปวยฉกเฉนท�งก�ยทวไป (A-B-C)

3. รวบรวมประวต ตรวจร�งก�ย ตรวจระบบประส�ท ตรวจ

สภ�พจตอย�งรวดเรว

4. แยกโรคในต�ร�งท 2 (WWHHHHIMP) ใหไดกอน ห�กตรวจ

พบดำ�เนนก�รรกษ�ทนท

5. พจ�รณ�สงสบคนห�ส�เหตต�มต�ร�งท 3 (I WATCH

DEATH)

6. ขณะทยงไมไดขอสรปวนจฉยโรคทแนนอนใหรกษ�แบบ

ประคบประคองและต�มอ�ก�รไปกอน

7. พฤตกรรมทก�วร�ววนว�ยให haloperidol 0.5-2 mg. 2-5

mg หรอ 5-10 mg ต�มคว�มรนแรงและเหม�ะสมกบวย

ขน�ดและสภ�พร�งก�ย ห�กไมสงบใหย�ซำ�ไดใน 30 น�ท

ในขน�ดย�ทเพมเปน 2 เท� ห�กยงไมสงบใหย�เพมอก 2 เท�

ถ�ยงไมสงบอก diazepam 5-10 mg ช�ๆ เข�หลอดเลอดดำ�

โดยใหสลบกบ haloperidol ทกๆ 30 น�ท จนผปวยสงบ

8. เสรมดวย psychosocial intervention และ environmental

intervention ทเหม�ะสม



1. Wise MG, Runnel JR. Delirium (confusional state) and demen-

tia. In: Wise MG, Runnel JR, ed. Concise guide to consultation

psychiatry. U.S.A. : American Psychiatric Press, Inc; 1992:21-3,

26-8, 31.2.

2. Lahmeyer HW, Channon RA, Schlemmer RF Jr. Psychoactive

substance abuse. In : Flaherty JA, Channon RA, Davis JM, eds.

Lange Clinical manual : Psychiatry diagnosis & therapy ‘88/89’

U.S.A. : Appleton & Lange, 1988 : 145, 148.


กลมอ�ก�รห�ยใจหอบถ (Hyperventilation Syndrome)

พ.ญ.ดวงตา ไกรภสสรพงษ


อาการสำาคญ ห�ยใจหอบถ เรว แรง สน ห�ยใจขดและห�ยใจลกเปนชวงๆ

แนนหน�อก มนศรษะ ปวดศรษะ หออ ต�ล�ย เปนลม

ออนเพลย

ช�ปล�ยมอ ปล�ยเท� กล�มเนอมอเกรงจบ

ตนตระหนกตกใจกบอ�ก�รท�งก�ยทเกดขน

เกดอ�ก�รเปนชวงๆ (episode) เกดไดทงเฉยบพลนและ

เรอรง

มกเกดรวมกบภ�วะวตกกงวลชนด panic disorder

การวนจฉยแยกโรค โรคลมชก

ภ�วะเปนลมทมส�เหตจ�กคว�มผดปกตของสมอง เมตะบอ

ลซม ก�รไดรบส�รพษ ไดรบย�บ�งชนดเกนขน�ด เชนย�

salicylates เปนตน

หอบหด (asthma)


สาเหตเปนกลไกท�งจตใจในก�รเผชญกบคว�มเครยดและคว�มคบ

ของใจทแสดงออกม�ในคว�มผดปกตของร�งก�ย ซงตนเอง ครอบครวและสงคมยอมรบไดแตไมไดเกดจ�กก�รแกลงทำ�


ระยะเฉยบพลน1. ครอบถงกระด�ษหรอกรวยกระด�ษทตดปล�ยมมกนถงหรอ

มมกรวยใหผปวยห�ยใจช�ๆ ลกๆ ในถง/กรวยกระด�ษทครอบ (เพอเพมระดบของค�รบอนไดออกไซดในถงลมปอดและระดบเลอด)

2. ปลอบใจผปวยใหคล�ยคว�มวตกกงวล3. ในร�ยทกงวลม�กใหรบประท�นย� diazepam 5 mg หรอ

lorazepam 2 mg รวมดวย

ระยะยาว1. ใหคว�มมนใจกบผปวย อ�จพดว� “อ�ก�รของคณเกดขนได

เวล�ทมคว�มเครยด คว�มกงวลม�กๆ คณจะคอยๆ ดขน ถ�คณฝกผอนคล�ยคว�มเครยดอย�งสมำ�เสมอ”

2. ฝกคล�ยเครยดโดยวธก�รห�ยใจเข�-ออกช�ๆ ห�ยใจเข�ใหทองปองออก นบ 1-2-3-4-5 กลนไวนบ 1-2-3-4-5 ห�ยใจออกทองแฟบ นบ 1-2-3-4-5 เมอห�ยใจถกตองสมำ�เสมอแลว ใหฝกห�ยใจใหลกและย�วขน ฝกครงละ 10-15 น�ท วนละ 1-2 ครงจนชำ�น�ญ


3. ผรกษ�โนมน�วจตใจ ใหกำ�ลงใจผปวยใหเผชญคว�มเครยดดวยวธก�รทเหม�ะสม ไมวตกกงวลหรอกลกจอกบผปวย จนเกนไปซงจะทำ�ใหผปวยยงใชกลไกก�รเผชญคว�มเครยดเชนเดม

บรรณานกรม1. Agars Ws. Behavior Therapy. In: Kaplan HI, Sadock BJ eds.

Comprehensive Textbook of Psychiatry. 6th ed. Baltimore : William & Wilkins. 1995 : 1974.

2. Betts T, Kenwood C. Practical Psychiatry. New York : Oxford University Press, 1992 : 265.

3. Davison GC, Neale JM. Abnormal Psychology, 6th ed. New York: John & Wiley & Son, Inc. 1996: 145.

4. Gelder M, Gath D, Mayou R. Concise Oxford Textbook of Psychiatry. New York : Oxford University Press, 1994 : 104.

5. Kaplan HI, Sadock JB, Grebb JA. Synopsis of Psychiatry Behav-ioral Sciences Clinical Psychiatry. 7th ed. Baltimore : William & Wilkins, 1994 : 760.

6. Noyes R JR, Holt CS. Anxiety Disorder. In : Winokur G ed. The Medical Basic of Psychiatry. 2nd ed. Philadelphia : W.B. Saunder Company, 1994 : 140.

7. Slaby AE. Handbook of Psychiatric Emergencies. 4th ed. Con-necticut : Appleton & Lange, 1994 : 267.

8. Wilkinsar G. Anxiety : Recognition and Treatment in General Practice. Oxford : Radcliffe Medical Press, 1992 : 25-6, 37, 58.


โรคลมชก (Epilepsy)พ.ญ.อรวรรณ ศลปกจ

ประสาทอายรแพทย โรงพยาบาลศรธญญา

การวนจฉยและการรกษา ดงแผนภม

โรคลมชกEpilepsy

partial seizure generalized seizure

simple complex GTCS* absence myoclonic atonic

1. รกษาเมอ 1. ชกอย�งนอย 2 ครงขนไปใน 1 ป

2. ชกเพยงครงเดยว แตทร�บว�มแนวโนมทเกดซำ�

พย�ธสภ�พในสมองอย ยงไมไดแกไขส�เหต

2. ยากนชก CBZ*, PHT*, PBB*, VPA* ประสทธภ�พเท�กนใน

โรคลมชก ชนด GTCS ทวๆ ไป

3. หยดยาเมอ ไมชกเลยอย�งนอย 2 ป คอยๆ หยดย�ภ�ยใน 6 เดอน

* GTCS = Generalized Tonic - Clonic Seizure

* CBZ = Carbamazepine

* PHT = Phenytoin

* PBB = Phenobarb

* VPA = Valproate


4. investigateCTbrain.MRIbrain เมอมขอบงช 2 ใน 3 ขอขนไป

1. ชกในอ�ยม�กกว� 25 ป

2. ม Focal neurological deficits

3. EEG มคว�มผดปกตเฉพ�ะท

5. หญงวยเจรญพนธ

ใหคำ�แนะนำ�เรองย�คมกำ�เนดจะกดฤทธของย� estrogen

ลงถ�กนรวมกบย�กนชก CBZ, PHT, PBB (ยกเวน VPA ตว

เดยวทไมมผล)

ถ�ตงครรภ ระวงก�รใช VPA เพร�ะอ�จทำ�ใหเกด neural

tube defect ไดตองตรวจครรภ เมอมอ�ยครรภ 16-28

สปด�ห ดวย UTS หรอ amniocentesis ถ�จำ�เปน

6. ผสงอายไมควรหยดย�กนชก เลอกใชย�ทมฤทธอย�งนอย เชน PHT,

CBZ

7. ขอควรระวง

CBZ ไมควรใหรวมกบ erythromycin

CBZ VPA ควรเรมใหขน�ดนอยกอน (เชน 1 เมด/วน) เพร�ะ

มผลข�งเคยง อ�จเวยนศรษะไดม�ก

อ�จเกดผนแพย�ภ�ยใน 1-2 สปด�ห จะมอ�ก�รคล�ยหวด


การวนจฉยแยกโรคลมชก ดงต�ร�ง

ต�ร�งแสดงคว�มแตกต�งของโรคลมชก กบภ�วะคล�ยชก

Characteristic Nonepileptic EpilepticClinicalfeatures Onset คอยๆ เปนคอยไป เปนทนททนใด Body movements ไมสมพนธกน มอ�ก�รเกรง กระตก Biting ป�ก, มอและบรเวณอนๆ ลน Micturition มกไมมอ�ก�ร พบไดบอย Defecation มกไมม พบไดบ�ง Self-injury มกไมม พบบอย Postictal confusion ไมม ม Consciousness ปกตหรอผดปกตเลกนอย ไมรสกตว Duration เปนเวล�น�นหล�ยน�ท 30 วน�ท-สองส�มน�ท Initiation or

termination by

suggestion

ม ไมม

EEQ + ผดปกต Interictal ไมเปลยนแปลง + ผดปกต Ictal ผดปกตNeuroendocrinology ไมเปลยนแปลง Prolactin เพมขน*Therapy ไมเพมอ�ก�รชก Anticonvulsant มอ�ก�รชกเพมขน Withdrawal

* เฉพาะชนด generalized seizures.


การคดกรองผปวยลมชกอ�จใหพย�บ�ล/เจ�หน�ทคดกรองผปวยกอนพบแพทย

โดยส�ม�รถเลอกใชแบบคดกรองโรคลมชกฉบบโรงพย�บ�ลศรธญญ�*

(พฒน�โดย พญ.อรวรรณ ศลปกจ กลมง�นประส�ทวทย� โรงพย�บ�ล

ศรธญญ� กรมสขภ�พจต)

แบบคดกรองโรคลมชกฉบบโรงพยาบาลศรธญญา

คำาถาม ไมม มคะแนน

ประจำาขอ

1. ท�นเคยมอ�ก�รไมรสกตว หรอหมดสต หรอวบ 1

2. ท�นจำ�เหตก�รณระหว�งทไมรสกตว หรอหมดสตไมได 1

3. ท�นเคยไดกลนประหล�ดกอนเกดอ�ก�รไมรสกตวหรอหมดสต

1

4. เมอท�นหมดสต หรอไมรสกตว ท�นเคยปสส�วะร�ด หรออจจ�ระร�ด

2

5. เมอท�นหมดสต หรอไมรสกตว ท�นเคยไดรบบ�ดเจบอนๆ ต�มร�งก�ย

2

6. เมอท�นหมดสต หรอไมรสก ท�นเคยกดลน 2

7. ท�นเคยหมดสต หรอไมรสกตว พรอมกบลมลง 1

8. ท�นฟนจ�กไมรสกตว หรอหมดสต ท�นเคยมอ�ก�รสบสน ไมรตวทนท

1

9. เคยมคนบอก หรอท�นเคยมอ�ก�รกระตกท แขน หรอหน� หรอต�มลำ�ตวโดยควบคมไมได

1

10. เคยมคนบอกว�ท�นเปนโรคลมชก หรอลมบ�หม หรอลมชกกระตก

คะแนนรวม


คำาชแจง 1. ถ�ตอบว�ไมในขอ 1 ใหข�มไปถ�มขอ 9 ไดทนท

2. ก�รใหคะแนน ถ�ตอบว�ไมม คะแนนเปน 0

3. เกณฑ

จดตดคะแนน 4 คะแนนขนไปถอว�เปนผปวยลมชก ชนด

generalized seizures

จดตดคะแนน 2 คะแนน อ�จจะเปน absence focal

seizure หรอ Petit mal ตองวนจฉยแยกผปวยทม

อ�ก�รเกรง ตะครว หนงต�กระตก หน�กระตก ออกจ�ก

ก�รชกเฉพ�ะท

4. ผปวยแกลงชกอ�จจะใหผลบวกได ควรซกถ�มระยะเวล�ทชก

แตละครง ลกษณะก�รชกทไมแนนอนจะชวยแยกโรคได

ขนาดยาทใชตอวน ดงต�ร�ง

ชนดยา ขนาดเรมตน ขนาดทวไป ขนาดรกษา มอยา/วน ระดบยาCBZ 100 mg bid 600-800 400-2000 2-4 4-10 mg/lphenobarb 30-60 mg 90-120 60-180 1-2 10-40 mg/lvalproate 200 mg bid 700-1000 400-3000 2 50-100 mg/lphenytoin 100-200 mg 300 100-700 1-2 10-20 mg/lclonazepam 0.5-1 mg 4 2-8 1-2 noneclobazam 10 mg hs 20 10-40 1-2 none

ดดแปลงจ�ก table 3 prescribing anticonvulsants in adults.

by Broodie M.J.


การรกษา Status epilepticusชกน�นม�กกว�หรอเท�กบ 30 น�ท หรอชกตดกน 2 ครงขนไป

ระหว�งชกไมรสกตว ใหเปดหลอดเลอดดำ�ดวย NSS และ clear airway

ต�มกฎ ABC

Step I DZP 10 mg IV ภ�ยใน 2 น�ท ภ�ยใน 5 น�ทหลงเรมฉด ถ�

ไมหยดชกใหย�ไดอก 1 ครง ถ�หยดชกแลวใหฉด PHT ในขอ

ตอไปเพอปองกนชกซำ�

Step II PHT 18 mg/kg ฉดซำ�ภ�ยใน 10 น�ท หลงจ�กฉดแลวไมหยด

ชกภ�ยใน 30 น�ท ใหซำ�ได ½ dose (ตองระวงไมใหม glucose

ใน IV fluid)

Step III ถ�ไมม PHT ใหใช PBB 20 mg/kg ฉดนอยกว�หรอเท�กบ 100

mg/น�ท ระวง apnea

Step IV ถ�ไมม PBB, PHT ให rivotril 1 mg IV ทก 6 ชวโมง

Step V หรอใช Pentothai 15 mg/kg ภ�ยใน 1 ชวโมง continuous

drip 1-2 mg/kg/hr

ในระหว�งนตองห�ส�เหต รกษ�ประคบประคองปองกนภ�วะ

anoxia, cerebral edema อ�จตองให glucose, วต�มน B

ใน IV fluid ใหกรณทไมไดประวตอะไรม�กอน ถ�สงสย brain

tumour กอ�จให dexamethasone 4 mg IV ได



1. Ramsay FE, Sanchez RM Antiepileptic drugs, pregnancy and

breast-feeding Merritt Putnam Quarterly 1986; 3(2)

2. Yerby MS. Epilepsy : New Issues for an Old Disorder. Neurol

Clinics 1993;11:777-86.

3. Hauser WA, Annegers JF. Epidemiology of epilepsy. In Laidlaw

J, Richens A, Chadwick D. eds, A textbook of Epilepsy. 4th Ed.

Chuchill Livingstone:London 1993:23-45.

4. Roscizewsk D. Epilepsy and menstruation. Epilepsia

1987;12:373-8.

5. Duncan J. Epilepsy. Lecture note on epilepsy. Oxford:Ciba

Gigy, 1995.

6. Schmidt D. Epilepsy in women. In Leidlaw J, Richens A,

Chadwick D. eds, A textbook of Epilepsy. 4th Ec. Chruchill

Livingstone:London 1993:637-44.

7. Brodie MJ. Management of epilepsy during pregnancy and

lactation. Lancet 1990;336:426-427.

8. Devinsky O, Yerby MS. Moman with epilepsy. Neurologic

clinics 1994;12: 479-94.

9. Nakane Y, Okuma T, Takahashi R, et al. Multi-institutional

study on the teratogenicity and fetal toxicity of antiepileptic

drugs:a report of a collaborative study group in Japan.

Epilepsia 1980;21:663-80.


10. Mederios YS, Calixto JB. Inhibitory effect of diphenylhydantoin

on myometrium from pregnant women in vitro: A comparative

study with nicardipine and trifluoperazine. Pharmacol Res

1990;22-597-63.

11. Robert E. Guibaud P: Maternal valporic acid and congenital

neuraltube defects. Lancet 1982;2:937.

12. Tods G. Spine bifida in infants of women treated with

carbamazepine during pregnancy. N Engi J Med 1991;324:674-7.



ผปวยจตเวชทวไป


ภ�วะซมเศร� (Depression)ผศ.นพ.มาโนช หลอตระกล

ภาควชาจตเวชศาสตร

คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด

โรคท�งจตเวชทมอ�ก�รซมเศร�เปนอ�ก�รหลก ทสำ�คญมอย 2 โรค

ไดแก

1. Adjustmentdisorderwithdepressedmood ผปวย

ประสบคว�มกดดนแลวแกปญห�หรอปรบตวตอปญห�ไม

ได จงเกดภ�วะซมเศร�ตดต�มม� เชน ตกง�น เกษยณ และ

หย�ร�ง เปนตน โดยทวไปแลว เมอมผคอยชวยเหลอ เมอ

เวล�ผ�นไป อ�ก�รจะคอยๆ ดขน จ�กก�รทผปวยเรมเหน

ท�งแกไขหรอปรบตวตอปญห�

2. Majordepressivedisorderผปวยมภ�วะซมเศร�ทเปน

อยน�นเปนสปด�หๆ รวมกบมอ�ก�รต�งๆ ต�มต�ร�งท 1

ต�งจ�ก adjustment disorder ทในโรคซมเศร�น อ�ก�ร

จะรนแรงกว� และนอกจ�กอ�ก�รซมเศร�แลวจะตองมอ�ก�ร

สำ�คญอนๆ รวมต�มดวย และมกพบว�ผปวยมอ�ก�รวตก

กงวลรวมดวย อย�งไรกต�มอ�ก�รซมเศร�จะเดนกว�


ตารางท1 ก�รวนจฉยโรคซมเศร�

ผปวยม อารมณซมเศรา หรอมความเบอหนายหมดความสนใจ

ในสงตางๆ รวมกบมอ�ก�รดงตอไปนตงแต 4 อ�ก�รขนไป เปนเวล�น�น

อย�งนอย 2 สปด�ห

1. เบออ�ห�ร หรอนำ�หนกลด

2. นอนไมหลบ

3. คว�มคด ก�รเคลอนไหวเชองช� หรอกระสบกระส�ย หงดหงด

4. ออนเพลย ไมมเรยวแรง

5. สม�ธ คว�มจำ�เสอม

6. มคว�มคดอย�กต�ย

7. รสกตนเองไรค� ตำ�หนตนเอง


การชวยเหลอผปวยดานจตใจเบองตน

1. มท�ทท รบฟง เหนใจผปวย และพรอมจะชวยเหลอ

จะทำ�ใหผปวยรสกสบ�ยใจขน

2. บอกอ�ก�รและก�รวนจฉยแกผปวย โดยเนนว�เปนปญห�ท

พบไดไมนอย และเปนโรคทรกษ�ไดผลด

ผปวยมกแจงอ�ก�รท�งร�งก�ยต�งๆ ควรใหคว�มสนใจ และ

อธบ�ยว�เปนอ�ก�รทมกพบรวมกบโรค ซงจะดขนเมอภ�วะซมเศร�ดขน


การรกษาดวยยา

ก. การรกษาในระยะเฉยบพลน(Acutetreatment)

ยาแกเศราทกตวไมไดออกฤทธรกษาอาการซมเศราทนท โดย

ทวไปจะเหนผลหลงจ�กไดย�ไปแลว 1-2 สปด�ห อย�งไรกต�มในระหว�ง

นผปวยจะรสกดขนจ�กผลด�นอนๆ ของย� เชน หลบไดดขน เบออ�ห�รลด

ลง คว�มวตกกงวลลดลง เปนตน

ตารางท2 ย�แกเศร�ทใชบอย

ชอยา

ขนาดในการ

รกษา(มลลกรม/

วน)

anticholin-

ergic

ฤทธขางเคยง

sedativehypotension อนๆ

ยากลมtricyclicAmitriptyline 75-150 +++ +++ +++Imipramine 75-150 ++ ++ ++Nortriptyline 50-100 + ++ +Doxepin 50-150 ++ +++ +++ยากลมใหมMianserin 30-90 0 +++ + งวงออนเพลยFluoxetine 20-40 0 0 0 กระวนกระว�ย

นอนไมหลบFluvoxamine 100-300 0 0 0 คลนไส วงเวยนMeclobemide 300-600 0 0 0 คลนไส วงเวยน

0 ไมม + นอย ++ ป�นกล�ง +++ ม�ก


ขนาดในการรกษาและการปรบขนาด1. เรมในขน�ดตำ� เพอหลกเลยงอ�ก�รข�งเคยง อ�จเรมให

amitriptyline หรอ nortriptyline ขน�ด 25-50 mg รบ

ประท�นตอนเยนหรอกอนนอน

2. เพมขน�ดย� 25 mg ทก 3-4 วนจนไดขน�ด 75 mg

3. รอดผล 2 สปด�ห ถ�อ�ก�รไมดขนใหเพมขน�ดขนอกทก 1

สปด�ห โดยไมควรเกน 150 mg ตอวน

4. ผปวยสงอ�ยหรอมโรคท�งร�งก�ยรวมควรลดขน�ดย�ลงครง

หนง ก�รปรบขน�ดย�ควรปรบเพมช�ๆ

5. เนองจ�กย�แกเศร�สวนใหญมค�ครงชวตย�ว จงส�ม�รถให

ย�วนละ 1-2 ครงได

6. ในชวง 1-2 สปด�หแรก อ�จได diazepam 5-10 mg ตอวน

รวมดวย ห�กผปวยมอ�ก�รวตกกงวลม�กหรอนอนไมหลบ

ฤทธขางเคยง1. ฤทธsedation โดยเฉพ�ะ amitriptyline ซงบ�งครงอ�จ

เปนผลดในผปวยทมปญห�นอนไมหลบ สวนใหญผปวย

จะเกด tolerance ตอฤทธน ทำ�ใหอ�ก�รงวงซมลดลงใน

ระยะหลง

2. ฤทธanticholinergic ไดแก ป�กคอแหง ทองผก แนะนำ�

ใหดมนำ�บอยๆ มกมอ�ก�รต�มวในทมแสงสว�งม�ก ถ�สวม

แวนกนแดดจะชวยลดอ�ก�รได ห�กมอ�ก�รปสส�วะลำ�บ�ก

อ�จให bethanechol 25-50 mg 3-4 ครงตอวน


3. ฤทธดาน cardiovascular ยา tricyclic ทกตวทำ�ให

conduction time เพมขน จงควรเลยงในผปวยทม conduc-

tion defect ย�ทปลอดภย ไดแก ย�กลมใหม

4. ฤทธยาautonomicฤทธ postural hypotension พบได

บอยโดยเฉพ�ะในผปวยสงอ�ย ย� nortriptyline มฤทธน

นอย แนะนำ�ว�ควรเปลยนอรย�บถช�ๆ จะชวยลดภ�วะดง

กล�วได

ข. การรกษาระยะตอเนอง(continuationtreatment)

1. แมผปวยจะห�ยจ�กอ�ก�รแลว กยงตองใหย�ตอเนองไปอก

น�น 4-6 เดอน เพอกนก�รเกด relapse

2. ย�ขน�ดเท�เดม หรอห�กจะลด ไมควรลดตำ�กว� 2 ใน 3 ของ

ขน�ดเดม

3. เมอครบระยะเวล�แลว คอยๆ ลดย�ลง โดยใชเวล�เปนเดอน

ห�กลดเรวผปวยมกม withdrawal effects เชน หงดหงด

นอนไมหลบ เปนตน

ค. การปองกนระยะยาว(prophylactictreatment)

มผปวยบ�งคนมประวตก�รปวยม�หล�ยครงในอดต ผปวยใน

กลมนควรใหกนย�ปองกนตอเนองไปเปนระยะเวล�น�นเปนปๆ โดยทวไป

จะใหย�ตอเนอง เมอผปวยมประวตอ�ก�รทชดเจนของโรคซมเศร�อย�ง

นอย 2-3 ครงขนไป



1. Cassem EH. Depressive Disorders in the Medically III:

An Overview. Psychosomatics 1995; 36: S2-S210.

2. Greden JF. Antidepressant maintenance medications: when

to discontinue and how to stop. J Clin Psychiatry 1993: 54

(Suppl 8): 39-45.

3. Kasper S, Fuger J, Moeller HJ. Comparative efficacy of

antidepressants. Drugs 1992; 43(Suppl 2): 117-26.

4. Marks JN, Goldberg D, Hillier VF. Determinants of the ability

of general practitioners to detect psychiatric illness. Psychol

Med 1979; 9: 337-53.

5. ม�โนช หลอตระกล. เภสชบำ�บดในโรคซมเศร�: แนวก�รรกษ�ใน

ปจจบน. ส�รศรร�ช 2538: 47: 745-53.


ภ�วะวตกกงวลนพ.จพล สมประสงค

จตแพทย โรงพยาบาลพหลพยหเสนา

อาการสำาคญรสกวตกกงวลตอเหตก�รณรอบตวบ�งสงบ�งอย�งทไมสมเหตสม

ผล จนบ�งร�ยกลวว�ตวเองจะเปนบ� หรอกลวต�ย

มอ�ก�รตงเครยดของระบบประส�ทอตโนมตและกล�มเนอ เชน

ปวดศรษะ ตงตนคอ ห�ยใจไมออก อดอด จกแนนลำ�คอ เจบหน�อก ใจสน

ตกใจง�ย มอเท�เยน เหงอออก วบว�บต�มลำ�ตว เสยวแปลบๆ จ�กศรษะ

ถงเท� หงดหงดออนเพลยง�ย นอนไมหลบ ไมมสม�ธ

การวนจฉยและการวนจฉยแยกโรค1. โรคทางกายทแสดงอาการออกมาเปนภาวะวตกกงวล

(anxietydisorderduetoageneralmedicalcondition)

ทพบไดบอย เชน

ischemic heart disease

cardiac arrhythmias

anemia

pulmonary insufficiency

thyroid dysfunction

hypoglycemia

premenstrual syndrome

chronic infection


2. ภาวะวตกกงวลทเกดจากวตถออกฤทธตอจตประสาท

(substancesinducedanxietydisorder)ไดแก alcohol

amphetamine caffeine cocaine sympatomimetric

agents และ vasopressor agents เปนตน

3.ภาวะวตกกงวลทมสาเหตจากจตใจ

3.1 acute stress reaction มลกษณะดงน

ม stress เข�ม�กระทบชดเจน

เกดปฏกรย�ตอบสนองอย�งรวดเรวภ�ยในไมกน�ท

อ�ก�รดขนภ�ยใน 2-3 วน

3.2 adjustment disorders

ม stressor ชดเจน

เกดอ�ก�รภ�ยใน 1 เดอน

มอ�ก�รวตกกงวลไมเกน 6 เดอน

3.3 anxiety disorders

onset ของโรคไมชดเจน

มอ�ก�รเปนม�น�นกว� 6 เดอน จนไมส�ม�รถบอก

เหตก�รณทกระทบกระเทอนจตใจไดชดเจน

ก�รแบงประเภทขนกบรปแบบของคว�มกงวล

ประเภทของ anxiety disorders1. panicdisorders

มอ�ก�รเกดขนกะทนหนเปนพกๆ โดยอ�จจะไมมสง

กระตนชดเจน


มอ�ก�รตกใจกลว เหมอนรสกว�ตนเองจะต�ย หรอ

ควบคมไมได ถ�เกดซำ�บอยๆ จะกลวจนไมกล�ไปไหนม�

ไหนคนเดยว เพร�ะกลวว�ถ�มอ�ก�รนอกบ�นจะต�ยไป

โดยไมมใครชวย

2. generalizedanxietydisorders

มอ�ก�รเกดขนแบบคอยเปนคอยไป มอ�ก�รอยคอนข�ง

จะตลอดเวล�

มคว�มกงวลในทกเรอง ไมเฉพ�ะเจ�ะจง อ�ก�รคอนข�ง

เรอรง

3. phobicdisorders

มอ�ก�รวตกกงวล กลวในสงใดสงหนง หรอ สถ�นก�รณ

ใดสถ�นก�รณหนงชดเจน มอ�ก�รตงเครยดของระบบ

ประส�ทรวมดวย เชน กลวทแคบ วตกกงวลในก�ร

แสดงออกตอทส�ธ�รณะ กลวสตวบ�งชนดอย�งฝงใจ

เปนตน

4.obsessivecompulsivedisorders

มอ�ก�รวตกกงวลยำ�คดยำ�ทำ�เปนอ�ก�รเดน เชน ยำ�คด

ในเรองใดเรองหนง ตลอดเวล� ยำ�ทำ� เชน ล�งมอบอยๆ

มอ�ก�รดงกล�วม�ก จนกระทบกระเทอนก�รดำ�เนน

ชวตประจำ�วน

5.posttraumaticstressdisorders

มอ�ก�รวตกกงวลเกดขนหลงตกอยในเหตก�รณท

กระทบกระเทอนจตใจอย�งรนแรง เชน อยในเหตก�รณ

อบตภยเพลงไหม ก�รสรบ ก�รถกทำ�ร�ยร�งก�ย ก�รถก

ขมขน เปนตน


มกจะมอ�ก�รฝนร�ย คดวนเวยนในเหตก�รณทเกดขน

ไมมชวตจตใจรวมกบอ�ก�รทเกดจ�กก�รเปลยนแปลง

ของระบบประส�ทอตโนมต อ�จมอ�ก�รเศร� และ

เหมอลอยรวมดวย


1. การชวยเหลอดานจตใจ โดยการทำาจตบำาบดประคบ

ประคอง

1.1 สร�งสมพนธภ�พ ใสใจในอ�ก�รของผปวย ตดต�มเรอง

ทผปวยเล�สรปสงทผปวยพด

1.2 ตรวจร�งก�ยผปวยอย�งตงใจ จรงใจ กระตอรอรน เพอ

ก�รวนจฉยแยกโรคท�งก�ย ห�กตรวจแลวร�งก�ยปกต

จงบอกกบผปวยว�ตรวจไมพบโรคร�ยแรงอะไร น�จะ

เกดจ�กคว�มไมสบ�ยใจ

1.3 ใหกำ�ลงใจ ปลอบโยนทงผปวยและญ�ตดวยในกรณท

ญ�ตกงวลม�ก

1.4 ใหย�คล�ยกงวล และย�รกษ�ต�มอ�ก�ร (ดในหวขอก�ร

ใชย�คล�ยกงวล)

1.5 ใชวธบำ�บดอนๆ รวมดวย เชน ก�รฝกห�ยใจ (ดร�ยละเอยด

ในบทกลมอ�ก�รห�ยใจหอบถ หวขอก�รรกษ�ระยะย�ว)

เพอชวยลดอ�ก�รห�ยใจเรว ห�ยใจไมอมของผปวย ก�ร

ฝกผอนคล�ยกล�มเนอ ในผปวยทมอ�ก�รปวดศรษะ ตง

กล�มเนอ ก�รฝกจนตน�ก�ร ก�รฝกสม�ธ ก�รฝกคดใน

ท�งบวก (ก�รรกษ�ดวยวธดงกล�ว ดร�ยละเอยดในคมอ

ก�รดำ�เนนง�น คลนกคล�ยเครยดของกรมสขภ�พจต)


2. การใชยาคลายกงวล

ย�ทนยมใชคอ

กลม benzodiazepines เชน diazepam (Valium)

clorazepate (Tranxene) lorazepam (Ativan)

alprazolam (Xanax)

กลม beta-blockers เชน propanolol atenolol

กลม antidepressants เชน amitriptyline (Tryptanol)

imipramine (Tofranil) mianserine (Tolvon) SSRI

(Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) เปนตน

การเลอกใชยาคลายกงวลตามคณสมบต (ดงตาราง) diazepam ใชวนละครงเดยวกอนนอน เพร�ะม half life

และชวงเวล�ออกฤทธย�วม�ก และควรใชกอนนอนเพร�ะม

sedative effect ม�ก

clorazepate มฤทธงวงนอย ใหในเวล�กล�งวนได โดยอ�จ

ใหขน�ดเรมตน 5 mg วนละ 2 ครง เช�-เยน หรอให 10 mg

กอนนอนครงเดยว เนองจ�กมชวงเวล�ออกฤทธย�วป�นกล�ง

lorazepam มฤทธงวงซมม�ก ออกฤทธสน เหม�ะทจะให

กอนนอนและใชเปนย�นอนหลบ ไมมพษตอตบ จงใชในผปวย

ทมปญห�โรคตบได

alprazolam มฤทธคล�ยกงวลสงและมฤทธงวงซมไมม�กจง

ควรใหรบประท�นวนละ 3-4 ครง


ตารางแสดงคณสมบตทวไปของยากลม Benzodiazepine

ทใชบอย

Drug Dosage

Form(mg)

Halflife

of

metabolit

(hr)

Sedative

effect

Duration

ofaction

Anxiolytic

potency

Usual

adult

dose

(m/d)

Diazepam 2,5,10 100 ม�ก ย�วม�ก ตำ� 2-60

Clorazepate 5,10 100 นอย ย�ว ป�นกล�ง 10-60

Lorazepam 0.5,1,2 15 ม�ก สน สง 1-6

Alprazolam .25,0.5 12 ป�นกล�ง สน สง 0.5-6

ลดย�ใหนอยทสด ทคมอ�ก�รได ใหน�น 6 เดอน

หยดย� ภ�ยใน 4-8 สปด�ห โดยลดลงรอยละ 25 ตอสปด�ห

ใหย� antidepressant เชน imipramine 25-75 mg กอน

นอนน�น 2-6 เดอน อ�ก�รจะดขนใน 1-2 สปด�ห อ�จให

anxiolytic ต�มอ�ก�รกอนในชวงแรกๆ โดยเนนพวก high

potency เชน alprazolam

psychotherapy เพร�ะว�จะมอ�ก�รกลวรวมดวย ซงแพทย

ตองถ�มว�ไปไหนคนเดยวไดไหม ถ�มอ�ก�รกลวตองรบแกไข

โดยดวน เพอปองกนคว�มพก�รท�งใจ โดยใหเผชญกบสงท

กลวนนโดยตรงและอธบ�ยใหญ�ตเข�ใจดวย


3. ผปวยphobicdisorders

ใหย� diazepam 2-5 mg กอนนอน เปนครงคร�วเมอ

มอ�ก�รม�กและเกดอ�ก�รบอย

ใหย�รกษ�อ�ก�รเศร� เชน amitriphyline หรอ

imipramine 25-75 mg กอนนอนในร�ยทมอ�ก�ร

เศร�รวมดวย

ใหย� β-blockers เชน prepanolol 10-20 mg รบ

ประท�น 1 ชวโมง กอนเผชญตอสถ�นก�รณ ททำ�ให

กลวม�กและทร�บม�กอนลวงหน�

ก�รใชพฤตกรรมบำ�บดและจตบำ�บดประคบประคอง

4. ผปวยposttraumaticstressdisorders

1. ตองแกคว�มเข�ใจผดของช�วบ�น เพร�ะหมอและ

ช�วบ�นมกหลกเลยงทจะพดถงเหตก�รณในอดต แพทย

ตองพย�ย�มกระตนใหพดคยอก ในบรรย�ก�ศทม

คว�มเหนอกเหนใจ ปลอดภย มนคง ใหกำ�ลงใจ และ

ทสำ�คญตองชแจงใหญ�ตเข�ใจ

2. เชญญ�ตม�คยประเดนเหตก�รณในอดตทผปวยพย�ย�ม

จะลม โดยถ�เปนเรองทเกยวกบคน ควรคยในเรองคณ

ง�มคว�มดทเคยม เอ�กลบม�คยใหเกดคว�มรสกทด ท

เออตอก�รรกษ� เข�ใจ และเหนใจ

3. พฤตกรรมบำ�บด แบบเผชญกบสงทกลวโดยตรง เพร�ะ

ว�ผปวยมกพย�ย�มเลยงสถ�นก�รณหรอเหตก�รณท

ทำ�ใหไมสบ�ยใจ เร�ตองใหเข�เผชญหน�กบสถ�นท หรอ

เหตก�รณททำ�ใหไมสบ�ยใจนน


4. ก�รใชย� antidepressant จะใชไดด เชน imipramine

25 mg 1 เมด และเพมไดอกถง 75 mg กอนนอน

2 ชวโมง หรอ 1 เมดเยน น�น 2-6 เดอน ชวงทให

antidepressant อ�จให anxiolytic รวมดวยในระยะ

สนๆ เพอลดภ�วะตนเตนขนม�เองโดยไมมเหตผล เชน

alprazolam หรอ xanax 0.5-1 mg กอนเข�นอน 1-2

สปด�ห แลวหยดไดเลย หรอให prn ทก 6-8 ชวโมง

ขน�ด 0.5 mg 1 เมด เวล�รสกตนเตน

5. นดหม�ยเปนระยะ



1. กรมสขภ�พจต. คมอก�รใชระบบจำ�แนกโรคท�งจตเวชและม�ตรฐ�น

ก�รรกษ� (ICD-10 PHC) กรงเทพฯ. โรงพมพองคก�รสงเคร�ะห

ทห�รผ�นศก. 2538;29-32.

2. เกษม ตนตผล�ชวะ. ตำ�ร�จตเวชศ�สตร สม�คมจตแพทยแหง

ประเทศไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ. โรงพมพมห�วทย�ลย

ธรรมศ�สตร. 2536:10-16.

3. จำ�ลอง ดษยวณช. ก�รวนจฉยและก�รใชย�ท�งจตเวช. พมพครงท 1.

เชยงใหม : เจรญก�รพมพ 2531:66-114.

4. ปร�โมทย สคนชย, ม�โนช หลอตระกล. คมอก�รวนจฉยและก�รดแล

รกษ�ผปวยโรควตกกงวล. (ฉบบปรบปรงครงท 2) กรงเทพฯ. เอส.ซ.พรนท,

2540:10-16.

5. Kaplan HI, Sadock BJ, Grebb JA. Synopsis of psychiatry

behavioral sciences clinical psychiatry, 7th ed. Baltimore :

Williams and Wilkins, 1994 : 578-80.

6. World Health Organization. The ICD-10 classification of mental

and behavioral disorders. Clinical descriptions and diagnostic

guidelines : World Health Organization, 1992:132-50.


ภ�วะโรคจต (Psychosis)นพ.วรพล อณหรศม

จตแพทย โรงพยาบาลสมเดจเจาพระยา

ภ�วะโรคจต (psychosis) เปนภ�วะทพบไดบอยในผปวยท�งด�น

จตเวช อ�ก�รทสำ�คญและสงเกตไดง�ยในผปวยภ�วะน ไดแก

1. อ�ก�รประส�ทหลอน (hallucinations) ไดแก หแวว เหน

ภ�พหลอนหรอ ไดกลนผดปกต เปนตน

2. อ�ก�รหลงผด (delusions) เปนคว�มเชอมนอย�งผดๆ ซง

อ�จมไดหล�ยรปแบบ เชน ระแวงว�มคนม�ทำ�ร�ย คดว�

ตนเองเปนผวเศษ เปนตน

3. มพฤตกรรมไมเหม�ะสม หรอพฤตกรรมแปลกจ�กคนปกต

ทวไป

4. มอ�ก�รพดเพอเจอ พดคนเดยว พดไมรเรอง

ก�รวนจฉยอ�ก�รโรคจตนน เปนก�รวนจฉยจ�กกลมอ�ก�ร

รวมกน มใชวนจฉยต�มอ�ก�รยอยใดอ�ก�รหนง ทงนอ�ก�รยอยทปร�กฏ

จะตองมลกษณะชดเจนเกดขนเปนระยะเวล�ชวงหนง หรอเกดขนบอยๆ

และมกจะมผลตอพฤตกรรมคว�มคดและอ�รมณของผปวย ทำ�ใหผปวยม

คว�มบกพรองในเรองก�รดแลตนเองต�มกจวตรประจำ�วน คว�มสมพนธ

กบคนรอบข�งและมปญห�ในก�รทำ�ง�น (ในเดกกจะมปญห�ในเรองก�ร

เรยน) หรออ�จตองรบก�รรกษ�ตวในโรงพย�บ�ล


ก�รวนจฉยแยกโรคเมอผปวยมอ�ก�รโรคจตนน มงเนนทจะให

แยกโรคทมส�เหตจ�กท�งก�ยออกไปกอน เนองจ�กเปนโรคทมส�เหต

ชดเจน รกษ�ใหห�ยได หรอห�กไมรกษ�อ�จจะเปนอนตร�ยถงต�ยได

เมอพจ�รณ�แยกโรคทมส�เหตจ�กท�งก�ยไปแลวนนจงพจ�รณ�ว�ผปวย

เปนโรคท�งจตเวชหรอทเรยกว� functional psychosis หรอ psychotic

disorders หรอโรคจต

โรคจต ชนด functional psychosis (psychotic disorders)แตเดมเร�เคยเชอว� function psychosis น มส�เหตม�จ�กคว�ม

บกพรองของก�รทำ�ง�นของจตใจ ซงในปจจบนภ�ยหลงจ�กทคว�มรในด�น

ชวภ�พทดขน ทำ�ใหเร�ทร�บว�โรคจตสวนใหญนนเปนโรคอนเนองจ�ก

คว�มผดปกตของส�รสอนำ�ประส�ทในสมอง (neurotransmitters)

อนไดแก dopamine และ 5HT เปนตน สวนภ�วะคว�มเครยดหรอปญห�

ท�งด�นจตใจนนเปนปจจยกระตนใหอ�ก�รเหนเดนชดขนหรอกำ�เรบขน

การจำาแนกโรคจตโรคจตเปนกลมโรคทมโรคแยกยอยออกไปไดหล�ยโรค เพอคว�ม

สะดวกในก�รดแลผปวยจงจะแยกโรคจตเปน 2 กลมใหญ ไดแก

1. กลมโรคจตทเปนเรอรง โรคทสำ�คญในกลมน ไดแก โรคจตเภท

(schizophrenia)

2. กลมโรคจตทเปนชวคร�วหรอระยะสน โรคทสำ�คญในกลมน

ไดแก โรคจตชวคร�วและเฉยบพลน (acute and transient

psychotic disorders)


โรคจตเภท (Schizophrenia)เปนโรคจตทมอ�ก�รเรอรง พบไดร�วรอยละ 1-2 ของประช�กร

ผปวยอ�จมอ�ก�รนอยๆ ม�กอนเปนเดอนหรอเปนป เชน อ�จจะแยกตว

เกบตวจ�กทเคยเข�สงคม มพฤตกรรม คว�มคด และคว�มเชอทผดไป

จ�กเดม แตยงไมถงขนผดปกตแลวต�มม�ดวยอ�ก�รผดปกตทเหนเดนชด

ซงญ�ตผปวยมกนำ�ผปวยม�ทโรงพย�บ�ลเมอมอ�ก�รรนแรง แตในบ�งร�ย

ผปวยอ�จมอ�ก�รรนแรงใหเหนตงแตตนเลย

เกณฑสำาคญทใชวนจฉยโรคจตเภทไดแก

1. มอ�ก�รแสดงดงตอไปนอย�งนอยสองชนดหรอม�กกว� เปน

ระยะเวล� 1 เดอน หรอนอยกว�ถ�ไดรบก�รรกษ�

1) อ�ก�รหลงผด (delusions)

2) อ�ก�รประส�ทหลอน (hallucinations)

3) พดจ�สบสน

4) พฤตกรรมผดปกตอย�งชดเจน หรอก�รเคลอนไหวทผด

ปกต เชน นงหรอยนในท�นงๆ หรอ มพฤตกรรมวนว�ย

5) มอ�ก�รแยกตวเอง ไมสนใจตนเองและสงแวดลอม

ไมแสดงอ�รมณออกท�งสหน� อ�รมณเฉยเมย

เคลอนไหวเชองช�

ถ�มอ�ก�รหลงผดมลกษณะเปน bizarre หรอมหแวว

เปนเสยงวจ�รณผปวยหรอเปนเสยงคนสองคนพดกน อย�ง

ใดอย�งหนงใหถออ�ก�รเพยงขอเดยวในก�รวนจฉย

2. มคว�มบกพรองในหน�ทท�งสงคม/ก�รง�น ในขณะทม

อ�ก�รคว�มส�ม�รถในหน�ทก�รง�น คว�มสมพนธกบผอน

และก�รดแลตนเองดอยลงกว�คว�มส�ม�รถเดมกอนมอ�ก�ร


3. ผปวยมคว�มผดปกตอย�งนอย 6 เดอน โดยทในชวงเวล� 6

เดอนนจะตองมอ�ก�รต�มเกณฑขอ 1 อย�งนอย 1 เดอน

นอกจ�กนนอ�จเปนอ�ก�รแอบแฝงหรอมอ�ก�รต�มเกณฑ

ขอ 1 อย�งชดเจน

4. ตองแยกโดย schizoaffective และโรคคว�มผดปกตท�ง

อ�รมณออกไป

5. ตองแยกภ�วะทเกดจ�กโรคท�งก�ยและก�รใชส�รต�งๆ

6. ในกรณทมก�รพฒน�ก�รผดปกต ผปวยตองมอ�ก�ร

ประส�ทหลอน หรอหลงผดอย�งนอย 1 เดอน (อ�จนอยกว�

นถ�ไดรบก�รรกษ�)


การดแลในระยะเฉยบพลน

ในกรณทผปวยวนว�ยม�กใหก�รดแลโดยดในบทพฤตกรรม

ก�วร�วอ�ละว�ด

ในกรณทผปวยไมวนว�ยใหดแลเชนเดยวกบก�รดแลผปวยใน

ระยะตอเนอง

การดแลผปวยในระยะตอเนอง

ในก�รดแลรกษ�ผปวยจตเภท สำ�หรบแพทยทวไปจะใหใชย�

เปนหลก ก�รตดต�มดแลผปวยใหประเมนจ�กอ�ก�รโรคจต

เปนหลกว�อ�ก�รลดลงหรอไม โดยทวไปอ�ก�รโรคจตจะด

ขนหลงจ�กไดรบย�อย�งตอเนองอย�งนอย 2-4 สปด�ห เชน

อ�ก�รนอนไมหลบ อ�จเลอกย�ทออกฤทธทำ�ใหงวงนอนสง

หรอใหย�นอนหลบในกลม benzodiazepines รวมดวย


ยาตานโรคจตย�ต�นโรคจตทใชกนในปจจบนโดยม�กจะอยในกลม D2-antag-

onist ขน�ดก�รรกษ�ใหเทยบกบ chlorpromazine 500-800 mg ตอวนใน

ขน�ดรบประท�น รปแบบของย�ทใชมทงทใชรบประท�น ย�ฉดเข�กล�ม/

หลอดเลอดดำ� ย�ฉดทออกฤทธระยะย�ว

ยาตานโรคจตทควรทราบ

ชอขนาดของผใหญตอวน(mg)

ผลขางเคยงacute maintainace

chlorpromazine 100-1600 PO

25-400 IM

50-500 PO งวงนอน

คว�มดนโลหตตำ�

ESP นอย

perphenazine 12-64 PO 8-24 PO งวงนอน

คว�มดนตำ�

ESP นอย

thioridazine 200-800 PO 100-300 PO งวงนอน

คว�มดนตำ�

haloperidol 5-20 PO 1-15 PO ESP ม�ก

งวงนอนนอย

5-20 IM 25-200 IM

(long acting/

1 เดอน


ขอสงเกตย�ทม potency สง (จำ�นวนมลลกรรมทใหตอวนตำ�)

มกมผลข�งเคยง ESP ม�ก ย�ทม potency ตำ�จะมผลข�งเคยงเรองทำ�ให

งวงนอนและคว�มดนโลหตตำ�ได

ผลขางเคยงของยาตานโรคจตและการแกไขใหดในหวขอเดยวกนกบบทพฤตกรรมก�วร�วอ�ละว�ดหน�ท 13

การแนะนำาญาต1. บอกใหทร�บว�เปนโรคเกดจ�กส�รเคมในสมองผดปกต

2. ผปวยจำ�เปนตองไดรกษ�อย�งตอเนอง เนองจ�กเปนโรค

เรอรง

3. ถ�ผปวยข�ดย�อ�จมอ�ก�รกลบซำ�

4. หลงจ�กก�รรกษ�ผปวยอ�จจะมคว�มส�ม�รถในทกด�น

ไมเท�เดม

5. ถ�มปญห�ในก�รรบประท�นย�ใหปรกษ�แพทย

ผลการรกษาผปวยมกกลบเปนซำ�หลงจ�กหยดย�เปนเวล�น�น ควรชแจง

ผปวยและญ�ตใหไดรบย�ตอเนอง


โรคจตชวคราวและเฉยบพลน

(acute and transient psychotic disorders)ผปวยเกดอ�ก�รหลงผด ประส�ทหลอน มพฤตกรรมและท�ท�ง

แปลกๆ พดจ�สบสน อ�จมอ�รมณเปลยนแปลงง�ย และอ�จเกดอ�ก�รใด

อ�ก�รหนง หรอเกดพรอมๆ กนกได โดยเกดอ�ก�รกะทนหน หลงจ�กท

ตกอยในเหตก�รณทกดดนหรอตงเครยดอย�งม�ก มอ�ก�รดงกล�วน�นได

ตงแต 1 วนถง 1 เดอน หลงจ�กนนผปวยจะกลบสภ�วะปกต ควรวนจฉย

แยกโรคจ�กส�เหตท�งก�ยหรอส�รเสพตด

การรกษาในชวงทมอ�ก�รเฉยบพลน อ�จมภ�วะอนตร�ยทงตอผปวยและ

ผอน อ�จจะตองรบไวในโรงพย�บ�ล (ดร�ยละเอยดในบทพฤตกรรมก�วร�ว

อ�ละว�ด)

เมออ�ก�รของผปวยสงบลงคว�มเข�ใจกบผปวยถงจดทเปร�ะ

บ�งตอคว�มเครยด ห�วธจดก�รคว�มเครยดอย�งเหม�ะสม และส�ม�รถ

หยดย�ต�นโรคจตได

ห�กอ�ก�รของโรคดำ�เนนไปน�นกว� 1 เดอน โดยทไดใหก�ร

รกษ�เตมทแลว ก�รวนจฉยอ�จจะตองเปลยนไปเปนโรคจตชนดเรอรง หรอ

คอนข�งเรอรง



1. จำ�ลอง ดษยวณช. ย�ต�นโรคจต. ใน:จำ�ลอง ดษยวณช, บรรณ�ธก�ร.

ก�รวนจฉยและก�รใชย�ท�งจตเวช. เชยงใหม:เจรญยงก�รพมพ,

2531:120-74

2. American Psychiatric. Appendix C : Glossary of technical term.

In : Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 4th ed.

Washington DC : APA, 1994: 763-71.

3. American Psychiatric Association. Schizophrenia and other

psychotic disorders. In : Diagnostic and statistical manual of

mental disorders. 4th ed. Washington DC : APA, 1994:273-319.

4. Hirsch SR, Barnes TRE. The clinical treatment of schizophrenia.

In : Hirsch SR, Weinberger DR eds. Schizophrenia. : Blackwell

Science. 1995:443-95.

5. Lipton AA, Cancro R. Schizophrenia : Clinical features. In :

Kaplan Hi, Sadock BJ eds. Comprehensive textbook of

psychiatry. 6th ed. Baltimore : William & Wilkins. 1995 : 965-87.

6. Schulz SC. Schizophrenia : Somatic treatment. In : Kaplan Hl,

Sadock BJ eds. Comprehensive textbook of psychiatry. 6th ed.

Baltimore : William & Wilkins, 1995 : 987-98.

7. Siris SG, Lavin MR. Schizoaffective disorder, schizophreneiform

disorder and brief psychotic disorder. In : Kaplan HI, Sadock BJ

eds. Comprehensive textbook of psychiatry. 6th ed. Baltimore

: William & Wilkins. 1995 : 1019-30.


ปวดศรษะ (Headache)พญ.อรวรรณ ศลปกจ


1. ปวดศรษะครงแรกก�รวนจฉยและรกษ� ดงแผนภม

ระยะเวล�ทเกดอ�ก�ร (onset)

เกดขนทนท เปนม�กขนภ�ยในชวโมงหรอเปนวน คอยๆ เปนภ�ยในสปด�หหรอเปนเดอน

มอบตเหต ไมม มอบตเหต ไมม อ�นเรองปวดศรษะเรอรง

ตรวจคอแขง อ�จจะเปน SDH** ตรวจคอแขง ม ไมม ม ไมม

LP อ�จจะเปน SAH* ตรวจร�งก�ยท�งระบบประส�ท

CT scan CT scan ตรวจร�งก�ยระบบประส�ท

ปกต ผดปกตเพอ R/O Meningitis/slowbleed cerebella tumor

ก ข ปกตผดปกตตรวจ CT scan

ถ�มประวตอนๆ

ประเมน

ท�งระบบ

ประส�ท

ใหครบถวนเจ�ะตรวจนำ�ไขสนหลง

CT/MRIอ�ยกรรม ปวดศรษะ

ค ง จถ�มประวตใหม ทำ�ฟนมประวตชดเจน

ปรกษ�ประส�ทอ�ยรแพทย ตรวจ ESR โดยเฉพ�ะในผสงอ�ย

หรอประส�ทศลยแพทย เพอวนจฉย Temporal arteritis


ก. ผปวยทมอ�ก�รปวดศรษะครงแรกทมหลกฐ�นยนยนว�ม

ปญห�ภ�ยในสมอง เชน เลอดออก หรอ เยอหมสมองอกเสบ

หรอภ�วะ acute hydrocephalus ตองมก�รตรวจประเมน

ท�งสมองใหครบถวน

ข. ผปวยทมอ�ก�รปวดศรษะอย�งเฉยบพลน ซงไมพบคว�มผด

ปกตใดๆ ควรจะตองมก�รสงเกตอ�ก�รอย�งใกลชด

ค. โรคท�งก�ยหล�ยอย�งมกจะมอ�ก�รปวดศรษะรวมดวยเสมอ

เชน คว�มดนโลหตสง โรคตดเชอท�งเดนห�ยใจลมเหลว หรอ

จ�กผลข�งเคยงของย�บ�งชนด ภ�วะเครยดทงร�งก�ยและ

จตใจกจะทำ�ใหเกดอ�ก�รปวดศรษะโดยฉบพลนได

ง. ผปวยทมอ�ก�รปวดศรษะพรอมกบก�รตรวจพบอ�ก�รท�ง

สมองทผดปกต เชน ไมเกรน ควรจะไดรบก�รตรวจอย�ง

ละเอยด ในผปวยหญงอ�จจะมปญห�เรอง SLE ทมอ�ก�ร

คล�ยคลงกบ migraine ได

จ. นอกจ�กน คว�มผดปกตของ temporomandibular joint

อ�จจะทำ�ใหเกดอ�ก�รปวดศรษะได โดยเฉพ�ะผทผ�นก�ร

ทำ�ฟนม�ไมน�น หรอผทมก�รกดฟนตอนหลบ จะตรวจพบ

ก�รกดเจบบรเวณขอตอดงกล�วได

*SAH = Subarachnoid hemorrhage

**SDH = Subdural hematoma


2. ปวดศรษะเรอรงก�รวนจฉยและก�รรกษ�ดงแผนภม

ก ก�รดำ�เนนโรค

เปนม�กขนเรอยๆ เปนๆ ห�ยๆ

ข มอ�ก�รท�งระบบประส�ท ข ประเมนอ�ก�รวทย�

ค ฉไมม ม ปวดข�งเดยว

ปวดขมบแบบตอๆ เปนทวๆ ไป หรอ เฉพ�ะหน�ผ�กกบขมบ

Cervical spondylosis

หรอ tension headache

ปวดบบๆ

ปวดทงสองข�ง

ตนคอหรอท�ยทอยตรวจโรคไซนส ตรวจ neurologic exam

ง

ฎ

ช

วดคว�มดนเลอด

ปวดรอบกระบอกต� มอ�ก�รนำ�รวมกบปวดตบๆ

common migraine

นกถง TMJ*, GCA**

สง ปกต

ปวดตบๆ

ณ Tension headache

ฏ Classic migraineอ�จจะเปน

Cluster headache

ตรวจ ESR

รกษ�

สงเกต

ผสงอ�ย

เปนบอยๆ ไมบอย

(นอยกว� 1 ครง/เดอน)มปญห�

ด�นอ�รมณไมม

จ


ฎ ปวดรอบกระบอกต�

Cluster headacheอ�จจะเปน

ผสงอ�ย จ

ฏ Classic migraine

เปนบอยๆ ไมบอย

(นอยกว� 1 ครง/เดอน)มปญห�

ด�นอ�รมณไมม ตรวจ ESR

อ�จจะเปน tension headache

ใชออกซเจน

รอยเปอรเซนต

ดมขณะมอ�ก�ร

หรอใช cafergot

- ตองปองกนอ�ก�รให amitriptyline 25-50 mg หรอใช flunarizine 1-2 cap กนกอนนอน

- ถ�เรมมอ�ก�รเตอนใหย�แกปวดรวมกบย�แกอ�เจยน อย�รอจนปวดม�กๆ

กนย�ขณะมอ�ก�รเตอน ergotamine (cafergot) 1 เมด ไมเกน 2 เมด/ครง 6 เมด/วน

ผดปกตปกตสงเกต

รกษ�ต�มอ�ก�ร

ตรวจร�งก�ยระบบประส�ท

ตรวจร�งก�ย ระบบ

ประส�ทใหละเอยด

*TMJ = temperomandibular joint

**GCA = Giant cell arteritis


อาการปวดศรษะเรอรงก. อ�ก�รปวดศรษะทเปนเรอรงและรนแรงม�กขน บงถงคว�ม

ผดปกตทเฉพ�ะบ�งอย�ง เชน เนองอกในสมอง คว�มดนโลหตทยงควบคมไมดพอ โพรงไซนสจมกอกเสบ หรอ ภ�วะ pseudotumor cerebri อ�ก�รปวดศรษะทเปนๆ ห�ยๆ มกจะมส�เหตทไมรนแรง เชน ไมเกรน ก�รหดเกรงของกล�มเนอ กระดกคอเสอม

ข. ควรซกถ�มอ�ก�รต�มว ซงจะบงถง papilledema หรอ optic neuritis อ�ก�รออนแรงเฉพ�ะท หรอ เหนภ�พซอน

ค. ถ�ผปวยมอ�ก�รปวดบรเวณไซนสด�นหน� และมอ�ก�รอนของไซนสอกเสบ ควรรกษ�ต�มอ�ก�ร

ง. อ�ก�รปวดศรษะจะพบบอยในผทมคว�มดนโลหตสง ควรระวง ถ�ห�กคว�มดนควบคมไดไมด ควรห�ส�เหตอนๆ ของก�รปวดศรษะ

จ. ในผสงอ�ยทมอ�ก�รปวดศรษะรนแรงเรอรง โดยเฉพ�ะเปนเพยงข�งเดยว ควรนกถง Giant cell arteritis หรอทรจกในน�ม temporal arteritis ซงมโอก�สลกล�มทำ�ใหต�บอดได ก�รตรวจ ESR จะสงกว�ปกต (50 mm/hr) เสนเลอด temporal artery อ�จจะกดเจบได

ฉ. ผทมอ�ก�รและอ�ก�รแสดงท�งระบบประส�ท ควรไดรบก�รตรวจท�งระบบประส�ทอย�งละเอยด

ช. ควรมคว�มรเกยวกบอ�ก�รวทย� ก�รดำ�เนนโรคของก�รปวดศรษะชนดต�งๆ ซงสวนใหญจะส�ม�รถวนจฉยไดเพยงอ�ศยประวตทดครบถวน เชน ก�รวนจฉย ไมเกรน หรอ tension ก�รตรวจร�งก�ยระบบประส�ทจำ�เปนตองกระทำ�เสมอใน


ผปวยเหล�น แมว�มกจะไมพบก�รตรวจทผดปกตกต�ม ถ�ห�ก พบตองตรวจใหละเอยด ก�รวนจฉยในขอนจะผดพล�ดได

ซ. ปกต common migraine มกจะไมเกยวของกบ classical

migraine ผปวยกลมนจะไมมอ�ก�รเตอน อ�ก�รปวดศรษะ

ลกษณะปวดตบ อ�จจะเกดขนทงสองข�ง เปนอยน�นไดถง

หล�ยชวโมง

ฌ. tension หรอก�รบบเกรงของกล�มเนอ ก�รปวดชนดนมก

เกยวของกบคว�มเครยด ก�รรกษ�ควรใหผปวยรบรถงเหต

ของโรค ก�รผอนคล�ยกล�มเนอ หรอก�รใชย� antidepres-

sant ขน�ดตำ�ๆ เชน amitriptyline

ฎ. Cluster headache มกจะเกดขนบรเวณศรษะข�งเดยว

ตวกระตน ไดแก สร� อ�ก�รมกจะเกดขนตอนกล�งคน ผปวย

มกจะกระสบกระส�ย มนำ�ต�ไหล หรอคดจมกได ระยะเวล�

ทปวดมกจะเปนอยน�นเปนชวโมง หรอ 2 ชวโมง อ�ก�รมก

จะเปนตดๆ กนทกคน เปนสปด�หหรอเปนเดอน

ฏ. Classic migraine มกจะพบในเพศหญงม�กกว�เพศช�ย มก

จะมอ�ก�รปวดเพยงข�งเดยว มอ�ก�รนำ�เชน เหนแสงยบยบ

(sparkling dots) หรอ มจดบอดในภ�พ (scotoma) หรอ

ล�นส�ยต�ผดปกต (visual field defect) มกจะมประวตใน

ครอบครว

บรรณาธการStrub RL. Initial headache and Chronic headache. In: Weisberg LA,

Strub RL, Gracia CA., ed. Decision Making in Adult neurology.

Toronto : Manlygraphic Publishers Pte, 1987:8-11.


คว�มจำ�เสอม (Dementia)พ.ญ.อรวรรณ ศลปกจ


อาการนำาผปวยมกมปญห�พฤตกรรมเปลยนแปลงอย�งคอยเปนคอยไป

เปนเวล�น�น ก�รวนจฉย ต�มแผนภม

มพฤตกรรมเปลยนแปลงอยางเรอรง

ซกถ�มอ�ก�รเศร�

ม ไมม

ตรวจสภ�พจต มประวตก�รเจบปวย

ก�รตรวจสภ�พจต

พบ organic signs

อ�จจะเปน dementia

ตรวจร�งก�ยท�งระบบประส�ท

ปกต

อ�จจะพบได ในคนแกปกต

หรอมปญห�ท�งอ�รมณ

ดขน

metabolic or Toxic

encephalopathy

ไมดขน รกษ�ต�มอ�ก�ร

หรอก�รใชย�

มปญห�หรอใชย�

ไมพบ organic sign

อ�จจะเปนโรคซมเศร�


ผดปกต ปกต

ก ตรวจร�งก�ยท�งประส�ท

Ataxia + urinary incont.

ข

คHydrocephalus

Shunt or repeat LP

Mass lesion or MID

Myoclonic jerks and Parkinsonian features

Huntington’s Chorea

Focal neurologic signs

Chorea (Family Hx)

Optic Atrophy

Neurosy

Creutzfelds-Jakob disease

มหลกฐ�นของเยอหมสมองอกเสบ

ตดสร�

alcohol dementia

ไมม

ม

LP

ใหผลลบ

Alzheimer’s

ใหผลบวก

อ�จจะเปน Myxedema, Sy, Vit def

ตรวจห�

TSH, VDRL, TPHA, B12

EEG

ง ห�เชอร� หรอ syphilis


คำาอธบายก คว�มผดปกตของก�รตรวจ หม�ยถง snout grasping gabel-

lar primitive frontal release signs ผปวยทมอ�ก�รหลงลม

ควรไดรบก�รตรวจ CT ก�รตรวจห� VDRL, TPHA ก�รตรวจ

เลอดอนๆ เชน หน�ทตอมธยรอยด ระดบวต�มนบ 12 ใน

เลอด

ข ในภ�วะ communicating hydrocephalus มกจะเรยกกน

ว� normal pressure hydrocephalyus อ�ก�รของคว�ม

จำ�เสอมมกจะไมม�ก ก�รทำ� CT และก�รตรวจนำ�ไขสนหลง

จะส�ม�รถวนจฉยอ�ก�รดงกล�วได แตผปวย Alzheimer’s

disease (AD) ทมอ�ก�รของ myelopathy จ�ก กระดก

ตนคอเสอม อ�จจะมอ�ก�รคล�ยคลงกบภ�วะนได

ค ก�รตรวจ CT หรอ MRI ส�ม�รถวนจฉยแยกโรคเนองอก

หรอมกอนเลอดในสมอง หรอฝในสมองออกจ�กกนได สวน

MID (Multi-infarction dementia) จ�กประวตอ�จจะพบ

อ�ก�รทเลวลงเปนลำ�ดบทสงเกตได โดยทคว�มจำ�ยงไมเสอม

ม�กเหมอนใน AD แตจะตรวจพบอ�ก�รแสดงของท�งระบบ

ประส�ทผดปกตได

ง AD เปนกลมของคว�มจำ�เสอมทพบไดบอยทสด ปญห�ทญ�ต

นำ�ม�พบแพทย มกเปนปญห�พฤตกรรม อ�รมณ

การรกษา รกษ�ต�มส�เหต

บรรณานกรมCunning J. An approach to dementia. 1988.



ผตดสารเสพตด


คว�มรทวไปเกยวกบก�รรกษ�ผตดส�รเสพตด

นพ.วเชยร ดเปนธรรม


1. ลกษณะปญหาการเสพตดสารเสพตดมลกษณะเปน chronic BIO-PSYCHO-SOCIAL illness

ด�นร�งก�ยเกดคว�มเสอมโทรม กอเกดโรคจ�กฤทธของส�ร

เสพตดและวธก�รเสพส�รนน

ด�นจตใจ นสย คว�มคดคว�มอ�นของผเสพตดเปลยนแปลง

ในทศท�งทเสอมลง

ด�นคว�มสมพนธระหว�งบคคล คว�มส�ม�รถและคว�มรบ

ผดชอบตอหน�ทต�งๆ บกพรอง

ด�นสงคม เกดอ�ชญ�กรรม คว�มสญเสยท�งเศรษฐกจ ผด

กฎหม�ยทงด�นก�รเสพ ครอบครอง ก�รจำ�หน�ย ก�รผลต

และก�รขนสง

2. สาเหตททำาใหเกดปญหาการตดสารเสพตด

2.1ตวผเสพเอง

1) กรรมพนธ เปนตวกำ�หนดสภ�พและระบบก�รทำ�ง�น

ของร�งก�ยแตละคนซงทำ�ใหมคว�มย�กง�ยในก�รตด

ส�รเสพตดต�งๆ ไมเท�กน


2) อ�ย วยรนมโอก�สตดส�รเสพตดม�กกว�

3) บคลกภ�พ ลกษณะบ�งอย�งอ�จทำ�ใหตดส�รเสพตดได

ง�ยขน เชน กงวลง�ย ปรบตวย�ก ชอบพงคนอน เกบ

กดอ�รมณ เปนตน

4) มปญห�สขภ�พก�ยและใจ ซงอ�จเปนตวชกนำ�ให

บรรเท�อ�ก�รดวยวธใชส�รเสพตด

5) คว�มเครยดหรอคว�มทกขในชวตก�รง�นหรอครอบครว

อ�จเปนส�เหตชกนำ�ไดเชนเดยวกน

6) อทธพลจ�กเพอน มผลในกลมวยรนม�ก

2.2สารเสพตด มหล�ยชนดทมอำ�น�จก�รเสพตดสงม�กเพยง

เสพไมกครงกตด เมอหยดเสพกเกดอ�ก�รทกขทรม�นม�ก เมอเสพกม

อ�ก�รเปลยนแปลงท�งจต ประส�ทในทศท�งทตรงกบจรตของเข� ทำ�ให

ง�ยตอก�รตดแตย�กตอก�รเลก

2.3สภาพแวดลอม เชนค�นยมและวฒนธรรมทยอมรบหรอตอ

ต�นก�รเสพส�รเสพตด ก�รโฆษณ�ชกจง รปแบบก�รใชเวล�ในสงคม คว�ม

แขงแกรงของสถ�บนพนฐ�นท�งสงคม เชน ครอบครว โรงเรยน

3. การวนจฉยการตดสารเสพตดมหล�ยเกณฑวนจฉย ในทนใชเกณฑต�มสม�คมจตแพทยอเมรกน

ทเรยกว� Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Third

Edition-Revised) หรอทรจกในชอยอว� DSM-III-R ก�รตดส�รเสพตด

จะตองเข�เกณฑทง 2 ขอ ไดแก


3.1 มอ�ก�รตอไปนอย�งนอย 3 ขอ

1) เสพส�รฯ โดยใชปรม�ณม�กกว�และในระยะเวล�น�น

กว�ทตงใจไว

2) มคว�มตองก�รเสพอยเสมอ หรอเคยพย�ย�มลดขน�ด

หรอควบคมก�รเสพ แตลมเหลว

3) สญเสยเวล�อย�งม�กเพอกระทำ�ก�รใหไดส�รนนม�เสพ

หรอ ฟนตวจ�กฤทธของส�รนน

4) เกดอ�ก�รมนเม�หรออ�ก�รถอนบอยๆ ในหวงเวล�ท

ตองรบผดชอบภ�รกจหลกๆ ของชวต (เชนไมไปทำ�ง�น

เนองจ�กเม�ค�ง หรอไมดแลเดกเลกในคว�มรบผดชอบ

เนองจ�กเม�ย�) เสพส�รนนแมรอย�งแจงชดว�จะกอให

เกดอนตร�ยตอร�งก�ย (เชน ขบรถขณะมนเม�)

5) ไมใสใจหรอลดคว�มใสใจในอ�ชพก�รง�น ก�รเข�สงคม

เนองจ�กเสพส�รนน

6) ยงคงเสพส�รนนตอทงๆ ทรว�เปนเหตใหเกดคว�ม

เสยห�ยตอร�งก�ย จตใจ และสงคม (เชน ยงคงเสพ

เฮโรอนตอทงๆ ทเกดทะเล�ะเบ�ะแวงกนในครอบครว

จ�กเรองน)

7) เกดภ�วะดอย� (ตองเสพปรม�ณเพมขนเพอไดฤทธย�

หรอเม�เท�เดม หรอส�รเท�เดมกลบไดฤทธย�หรอเม�

นอยลง)

8) มอ�ก�รถอนย� (ในแบบเฉพ�ะตอส�รนนๆ)

9) มกเสพส�รนนเพอลดหรอเลยงอ�ก�รถอนย�


3.2 เกดอ�ก�รดงกล�วเปนระยะเวล�น�นกว�หนงเดอน หรอเกด

ซำ�แลวซำ�เล�ในระยะเวล�น�นกว�นน

หมายเหต

1) อ�ก�รในเกณฑขอ 3.1 ส�ม�รถแยกเปน 3 กลม คอ

a. loss of control (ขอ 1, 2, 4, 6)

b. compulsiveness and preoccupation (ขอ 3, 5)

c. physiological dependence (ขอ 7, 8, 9)

2) กลมอ�ก�รหลกของก�รเสพตดคอ loss of control

4. จดมงหมายในการรกษาผตดสารเสพตด4.1 หยดใชส�รเสพตด ทดทสดคอเลกข�ด ถ�ทำ�ไมไดกขอใหม

ระยะ ไมใชส�รเสพตดน�นทสดเท�ทจะทำ�ได

4.2 ฟนฟสขภ�พก�ยและใจใหไดระดบสงสดททำ�ได

4.3 ปลอดจ�กอ�ชญ�กรรม

4.4 ไมสร�งคว�มเดอดรอนใหแกผอน

4.5 มชวตประจำ�วนเปนปกตสข

4.6 มง�นทำ�ในระดบทเหม�ะสม และส�ม�รถเลยงชพตนได

5. ขนตอนการรกษาผตดสารเสพตดมขนตอนซงเปนม�ตรฐ�นในก�รรกษ�ผตดส�รเสพตด 4 ขนตอนคอ

5.1 ขนเตรยมการ (Preadmission)

เปนระยะททำ�ประวต บนทกขอมล ตรวจหลกฐ�นผปวย และ

ก�รเตรยมผปวยใหเข�ใจกระบวนก�รรกษ� กฎระเบยบ ก�รรบประท�นย�


ก�รตรวจปสส�วะ ก�รข�ดง�น ก�รล�ง�น ตระเตรยมรวบรวมขอมลผปวย

ทงด�นสงคมและจตวทย� ตลอดจนก�รตรวจสภ�พร�งก�ยท�งก�รแพทย

เพอประกอบก�รดแลรกษ�ขนตอไป รวมทงสร�งคว�มสมพนธทดระหว�ง

กน สร�งแรงจงใจในกระบวนก�รรกษ�แกผปวย (ขนนใชเวล�ไมเกน 7 วน)

5.2 ขนถอนพษ (Detoxification)

เปนระยะทดำ�เนนก�รปรบสภ�พผปวยทงร�งก�ยและ

จตใจ จ�กสภ�พผตดย�ใหพนจ�กสภ�พเดม ใหวธก�รท�งก�รแพทยรกษ�

อ�ก�รท�งก�ย (withdrawal symptoms) สวนปญห�ท�งจตใจ สงคม

กจะจดโปรแกรมหรอมเจ�หน�ททมคว�มรคว�มชำ�น�ญ แนะนำ�ชวยเหลอ

ต�มคว�มเหม�ะสม (ขนตอนนใชเวล�ไมเกน 45 วน) เพอใหพนระยะ

withdrawal syndrome โดยไมถอนตวจ�กโปรแกรมไปกอน

5.3 ขนฟนฟสมรรถภาพ (Rehabilitation)

เมอผ�นขนถอนพษย�แลว อ�ก�รท�งก�ยของผปวยจะห�ย

ไปเกอบหมด แตทยงคงเหลอค�งม�ถงระยะนคอ นสย จตใจแบบผตดส�ร

เสพตด และกลมเพอนทตดส�รเสพตดจะม�ชกชวนดงกลบสสภ�พเดม

นอกจ�กนนปญห�ทเคยกอกรรมทำ�ไวกบครอบครว เพอนบ�น สงคม กมใช

ว�ทกคนจะอภยให ห�ยโกรธ ห�ยรงเกยจเปนปลดทงเมอเข�รบก�รรกษ�

ปจจยทง 3 น จะเปนตวดงผปวยใหกลบไปเสพส�รเสพตดอก ตองแกไขโดย

วธท�งจตสงคม นอกจ�กนนบ�งคนอ�จจะยงคงมโรคอนอยในตวทไมได

ห�ยไปพรอมกบก�รถอนพษย�เสพตด ซงจะตองดแลท�งก�รแพทยตอไป

(ขนตอนนใชระยะเวล�ไมเกน 180 วน) ดงนนจงควรใหก�รปรกษ�แกญ�ต

ดวยเพอใหเกดคว�มรวมมอในก�รประคบประคองใหกำ�ลงใจผปวยตอก�ร

เลกส�รเสพตด


5.4 ขนตดตามผล (Follow up)

เมอผ�น 3 ขนตอนแรก ผปวยกจะปลอดย�เสพตดไประยะ

หนง รวมทงปญห�ท�งร�งก�ย จตใจ สงคมกถกปรบแกไขไปบ�งสวน ถง

ขนตอนน เข�กจะไดกลบไปมชวตอย�งคนทวไปในชมชนของเข� แตปญห�

ท�งนสยและจตสงคมเดมๆ ทเคยเปนกอ�จหวนกลบม�อกได จงตองมก�ร

ตดต�ม เพอชวยเหลอ กำ�กบ เปนระยะเพอไมใหผดพล�ดกลบไปยงเสนท�ง

ชวตเดม (ขนตอนนใชระยะเวล� 1-2 ป)

ห�กพน 4 ระยะไปได กมโอก�สห�ยข�ดพอสมควร


1. บรรจง สบสม�น. โรคตดส�รเสพตดและโรคพษสร�เรอรง. ใน :

น�ยแพทยเกษม ตนตผล�ชวะ. ตำ�ร�จตเวชศ�สตร สม�คมจตแพทย

แหงประเทศไทย พมพครงท สอง. กรงเทพฯ : โรงพมพมห�วทย�ลย

ธรรมศ�สตร, พ.ศ. 2536; หน� 618-626.

2. ทรงเกยรต ปยะกะ. Addiction medicine for medical students.

เอกส�รประกอบก�รสอนนกศกษ�แพทย คณะแพทยศ�สตร

มห�วทย�ลยสงขล�นครนทร, 2540 : หน� 4.

3. Kaplan HI, Sadock BJ. Alcoholism. In : Kaplan HI, Sadock

BJ, eds. Synopsis of psychiatry : Behavioral sciences clinical

psychiatry. 6th ed. Baltimore : William & Wilkins, 1991 : 282.


ก�รดแลรกษ�ผตดส�รกลมแอมเฟต�มน (ย�บ�)

น.พ.วเชยร ดเปนธรรม


อาการทางคลนกภาวะพษเฉยบพลน ภ�วะนเกดจ�กก�รใชย�บ�นเกนขน�ด

แสดงออกไดหล�ยรปแบบ

1. amphetamine delirium

ก�รวนจฉย

(1) มอ�ก�รท�งคลนกแบบ delirium

(2) มประวตทน�เชอว�จะเสพย�บ�จำ�นวนม�กๆ ม�กอน

หรอตรวจปสส�วะพบ amphetamine หรอส�รจำ�พวก

เดยวกน

ก�รรกษ� เชนเดยวกบ delirium ทวไป แตตองระวงภ�วะ

พษเฉยบพลนอนๆ ทเกดรวมดวย

2. ภ�วะชก

3. ภ�วะคว�มดนโลหตสง

4. ภ�วะไขสง

5. ภ�วะหวใจเตนผดจงหวะอ�จพบไดตงแต sinustachycardia,

ventricular tachycardia, ventricular fibrillation แตบ�งครง

อ�จพบ sinus bradycardia ซงเปนผลจ�กก�รปรบตวของ

ร�งก�ยในชวงคว�มดนโลหตสง


ก�รรกษ� ขอ 2-5 รกษ�เหมอนผปวยทมอ�ก�รเหล�นทวไป

6. acute psychosis มกมอ�ก�รหว�ดระแวงเปนหลก ถ�เปน

ม�ก อ�จเปนอนตร�ยตอตนเองหรอผอนได ภ�วะนมกพบใน

ผเสพย�บ�ตอเนองจนไมไดนอนตดตอกน 2-3 วนขนไป ก�ร

รกษ�เชนเดยวกนกบโรคจตเฉยบพลนอน ย�ทมกเลอกใชคอ

haloperidol 5 mg IM โดยใหในทำ�นองเดยวกนกบผปวย

โรคจตทวๆ ไป อ�จให diazepam 10 mg IV เพมเพอใหผปวย

หลบเรวขน โดยทวไปถ�ผปวยไดหลบเตมท ภ�ยหลงตนขน

ม�มกมอ�ก�รดขนอย�งเหนไดชด และมกห�ยไดในเวล�

ไมเกนหนงสปด�ห แตตองระวงว�ผปวยอ�จกอคว�มรนแรง

ไดตลอดเวล�ทยงคงมอ�ก�รหว�ดระแวง ห�กผปวยมอ�วธ

หรอจบตวประกน ไมควรจะจดก�รเอง ควรจะเรยกห�

ผชำ�น�ญก�ร คอตำ�รวจ หรอหนวยรกษ�คว�มปลอดภย

ใหควบคมผปวยอยในสภ�พทไมอ�จกอคว�มรนแรงตอตนเอง

และผอนกอนแลวจงใหก�รรกษ�ตอ

ในร�ยทมอ�ก�รโรคจตตอเนองน�นผดปกต ใหสงสยว�

ผปวยอ�จมโรคจตชนดใดชนดหนงแฝงอยกอนแลวถกกระตน

ใหแสดงอ�ก�รออกม�ชดแจงขนจ�กฤทธย�บ�

7. catecholaminergic effect เชน ใจสน มอสน เหงอแตก

ส�ม�รถรกษ�ดวยย� β-blockers ในร�ยทมอ�ก�รเครยด

วตกกงวล ใหใชย�กลม benzodiazepines

8. ภ�วะอนๆ ทพบไดไมบอย เชน ปวดหน�อก (angina pain)

เลอดออกในสมอง rhabdomyolysis ไตว�ยเฉยบพลน

แมพบไดไมบอยกควรระลกเสมอว�อ�จจะมภ�วะเหล�น


เกดขนไดเพอใหก�รวนจฉยรกษ�ไดทนทวงท ก�รทำ�ใหปสส�วะเปนกรดดวย ammonium chloride 2.75 mEq/kg หรอ ascorbic acid 8 mg/day จนทำ�ใหปสส�วะม pH ตำ�กว� 5 จะชวยเพมก�รขบถ�ยของย�ได แตตองระวงในบ�งร�ยทมภ�วะเปนกรด (metabolic acidosis) หรอม myoglobinuria อ�จจะเกดผลเสยม�กกว�ผลด เพร�ะทำ�ใหเกดภ�วะเปนกรดม�กขน และ myoglobin ไปตกค�งอยในไตม�กขน

การถอนพษยาบาเปนก�รรกษ�ในชวงทผปวยเรมอดย�บ� ซงอ�ก�รถอนย�

บ�งอย�งอ�จเกดขนได สวนใหญเปนก�รรกษ�ต�มอ�ก�ร ย�กลมทมก เลอกใช คอ antidepressants, antipsychotics, anxiolytics รกษ�ต�มอ�ก�รทผปวยเปนต�มระยะดงตอไปน (สวนม�กอ�ก�รทเกดขนมกไมเดนชดเหมอนอ�ก�รถอนย�ของพวก opioids)

1. crash period เกดระยะแรกหลงหยดย�ทนทประม�ณ 9 ชวโมง จนถง 4 วน มอ�ก�ร1.1 อ�ก�รรสกไมเปนสข (dysphoria) ซมเศร� พจ�รณ�

เลอกให antidepressants ทออกฤทธกระตนเชน amineptine 100 mg หรอ nortryptyline เปนตน

1.2 อ�ก�รเครยด หงดหงด กระวนกระว�ย พจ�รณ�เลอกให anxiolytics ทออกฤทธเรว และสนๆ เชน lorazepam (1 mg) หรอ alprazolam (0.5 mg) 1 tab qid หรออ�จเลอกให antipsychotics ทมฤทธ sedation สงในขน�ดตำ�ๆ เชน thioridazine (25 mg) หรอ

chlorpromazine (25 mg) 1 tab bid เปนตน ควร


ใหย�ในระยะสนๆ เพร�ะตอม�ผปวยจะเรมมอ�ก�รออนเพลย เมอยล� รสกงวงนอน หวม�ก และอ�ก�รอย�กย�จะคอยๆ ลดลง

1.3 อ�ก�รอย�กย� (craving) สวนม�กก�รรกษ�ในขอ 1.1 และ 1.2 จะชวยไดม�กพอสมควร บ�งร�ยทมอ�ก�รรนแรงจนก�วร�วอ�ละว�ด ใหรกษ�เชนเดยวกบกรณ amphetamine psychosis คว�มก�วร�วรนแรงท เกดขนนอ�จมสวนเกยวของกบก�รลดตำ�ลงของ serotonin ในสมอง พจ�รณ�ใหย�เพม serotonin ในสมอง เชน fluoxetine อ�จไดประโยชน

2. withdrawalperiod เกดหลงจ�กระยะแรกจนถงประม�ณ 10 สปด�ห ยงมอ�ก�รเครยด ออนเพลยอยบ�ง ก�รนอนหลบและอ�รมณจะคอยๆ กลบเข�สภ�วะปกต ยงมอ�ก�รอย�กย�ม�กเปนพกๆ ถ�มสงกระตน เชน เพอนพดชกชวน เหนผอนเสพย� จะมอ�ก�รอย�กย�ทรนแรงได

ใหย�ต�มลกษณะอ�ก�รท�งคลนกทประเมนจ�กผปวยแตละร�ย สวนใหญผปวยมกจำ�เปนตองใชย�ชวยในชวงนประม�ณ 2-4 สปด�ห อ�ก�รต�งๆ กมกจะเหลอนอยจนหยดย�ได

การรกษาโรคแทรกซอนและโรคทพบรวมกบการตดยาบา1. โรคทางดานจตใจ ทมกพบรวมดวย ไดแก โรคซมเศร�

โรคประส�ทวตกกงวล โรคอ�รมณแปรปรวนแมเนย โรคหว�ดระแวง โรคจต ซงมทงชนดเฉยบพลนและเรอรง นอกจ�กนยงพบบคลกภ�พทผดปกต เชน บคลกตอต�นสงคม บคลกแบบฮสทเรย บคลกแบบ schizoid


การรกษ� ใชวธก�รรกษ�ก�รตดย�เสพตดดงกล�วม�

แลว รวมกบก�รรกษ�ภ�วะผดปกตท�งด�นจตใจ ถ�ห�กคด

ว�คว�มผดปกตท�งจตนน เปนส�เหตของก�รตดย� เพอมให

กลบไปตดซำ�ดวยเหตเดมอก

2. โรคทางกาย ขนอยกบปจจยต�งๆ คอ วธก�รเสพ ปรม�ณท

ใชระยะเวล�ทใชก�รใชส�รเสพตดอนรวมดวย โรคทพบบอย

ไดแก ภ�วะทพโภชน�ก�รเจรญเตบโตไมสมวย มโอก�สเปน

โรคท�งเพศสมพนธไดง�ยขน ในร�ยทใชวธก�รฉดอ�จพบ

โรคตดเชอต�งๆ ทม�กบก�รปนเปอน เชน โรคเอดส

โรคตบอกเสบ ก�รตดเชอหนองฝ ปวดบวม หรอลนหวใจ

อกเสบจ�กก�รตดเชอ เปนตน

ประเดนอนทควรทราบ

1. ก�รตรวจห�ย�บ�ในร�งก�ยมนษย ตรวจไดหล�ยแหง เชน

ปสส�วะ เลอด เหงอ แตนยมตรวจจ�กปสส�วะเนองจ�ก

ตรวจสะดวกและส�ม�รถพบย�บ�ในปรม�ณทสง

2. ย�บ�ต�มประก�ศกระทรวงส�ธ�รณสขฉบบท 135/2539

ครอบคลมส�รเคมถง 16 ชนด (ดงต�ร�ง) แตทเสพกน

แพรหล�ยม�กทสด คอ metamphetamine รองลงม�คอ

amphetamine ปจจบนมก�รจดทำ�ชดตรวจสำ�เรจรปโดย

ใชหลก immunoassay ตนทนประม�ณ 100 บ�ท/test

ส�ม�รถอ�นผลไดในเวล�เพยงไมกน�ท ก�รตรวจมงตรวจ

ห� methamphetamine แตจะเกด cross reaction กบ

ส�รหล�ยอย�งเชน ephredine ได ฉะนนก�รแปลผลจงตอง

อ�ศยประวต อบตก�รณและอ�ก�รท�งคลนกรวมดวย


3. ผลก�รตรวจทใชประกอบก�รดำ�เนนคดควรสง confirm test

จะดกว� แตห�กมขอจำ�กดไมส�ม�รถสงตรวจยนยนไดตอง

แจงตอเจ�หน�ทใหพจ�รณ�พฤตก�รณแหงคดดวย

4. confirm test คอ วธก�รตรวจทมคว�มไวและคว�มจำ�เพ�ะ

สง ไดแก thin-layer chromatography (TLC) high

performance liquid chromatography (HPLC) gas

chromatography/mass spectrometry (GC/MS)

หนวยง�นทส�ม�รถตรวจพสจนยนยนได คอ สำ�นกอน�มย

กรงเทพมห�นคร (ศนยวดธ�ตทอง) โรงพย�บ�ลพระมงกฎเกล�

สถ�บนวทย�ศ�สตรก�รแพทย กรมก�รแพทยทห�รบก

สถ�บนนตเวชวทย� สำ�นกง�นแพทยใหญ กรมตำ�รวจ

โรงพย�บ�ลธญญ�รกษ กรมก�รแพทย และกรมวทย�ศ�สตร

ก�รแพทย เปนตน

5. methamphetamine อยในร�งก�ยใหตรวจพบไดประม�ณ

48 ชวโมง


ตาราง สรปก�รเปลยนวตถออกฤทธในประเภท 1 และ 2 เปน ย�เสพตด

ใหโทษในประเภท 1

วตถออกฤทธประเภท1เดม ยาเสพตดใหโทษประเภท1ใหม1. ไดเมทอกซ แอมเฟต�มน 1. ไดเมทอกซ แอมเฟต�มน2. ไดเมทอกซ โปรโมแอมเฟต�มน 2. ไดเมทอกซ โปรโมแอมเฟต�มน3. 2, 5 ไดเมทอกซ-4-เอทลแอมเฟต�มน 3. 2, 5ไดเมทอกซ -4- เอทลแอมเฟต�มน4. เมทลลนไดออกซแอมเฟต�มน 4. เมทลลนไดออกซแอมเฟต�มน5. 3, 4 เมทลลนไดออกซเมทแอมเฟต�มน 5. 3, 4 เมทลลนไดออกซเมทแอมเฟต�มน

(Ecstasy)6. 5-เมทอกซ-3, 4 เมทลลนไดออกซ

แอมเฟต�มน

6. 5-เมทอกซ-3, 4 เมทลลนไดออกซ

แอมเฟต�มน7. พ�ร�เมทอกซ แอมเฟต�มน 7. พ�ร�เมทอกซ แอมเฟต�มน8. ไตรเมทอกซ แอมเฟต�มน 8. ไตรเมทอกซ แอมเฟต�มน9. เดกซโตร ไลเซอรไยด หรอ แอล เอส ด 9. เดกซโตร ไลเซอรไยด หรอ แอล เอส ด

ตาราง สรปก�รเปลยนวตถออกฤทธในประเภท 1 และ 2 เปนย�เสพตด

ใหโทษประเภท 1

วตถออกฤทธในประเภท2 ยาเสพตดใหโทษประเภท1ใหม(ตอ)

1. เลแวมเฟต�มน 10. เลแวมเฟต�มน

2. เลโวเมทแอมเฟต�มน 11. เลโวเมทแอมเฟต�มน

3. แอมเฟต�มน 12. แอมเฟต�มน

4. เมทแอมเฟต�มน 13. เมทแอมเฟต�มน

5. เดกซแอมเฟต�มน 14. เดกซแอมเฟต�มน

6. เมโคลคว�โลน 15. เมโคลคว�โลน

7. เมท�คว�โลน 16. เมท�คว�โลน



1. กระทรวงส�ธ�รณสข ประก�ศฉบบท 135/2539, 2539

2. ทรงเกยรต ปยะกะ. Addiction medicine for medical students.

เอกส�รประกอบก�รสอนนกศกษ�แพทย คณะแพทยศ�สตร

มห�วทย�ลยสงขล�นครนทร, 2540 : 9-10

3. Wiss RD, Mirin SM. Intoxication and withdrawal syndrome. In :

Hyman SE, ed. Manual of psychiatric emergencies. 2nd ed.

USA : A Little Browng 1988 : 238, 254.


ก�รดแลรกษ�ผตดสร�นพ.วเชยร ดเปนธรรม


อาการทางคลนก การวนจฉย และการรกษา

1. acutealcoholic intoxication (ภาวะมนเมา)แอลกอฮอล ออก

ฤทธกดสมองสวนททำ�หน�ท inhibitory control ลดลงกอน อ�ก�ร

ระยะแรกจงคล�ยฤทธกระตน อ�ก�รสมพนธกบ BAC (Blood Alcohol

Concentration) ดงในต�ร�ง

ตาราง ก�รกดประส�ทของแอลกอฮอลสมพนธกบ Blood Alcohol

Concentration

สวนของระบบประสาท อาการ BAC(mg%)

Cortex euphoria 30-50

Limbic system talkative friendly 75

Cerebellum incoordinate

unrestrained behavior

episodic dyscontrol

100, 125-150

Reticular formation confusion lethargic 200-250

Lower brainstem stupor coma 300-350

Death 500


การวนจฉย มประวตเพงดมสร� (หรอตรวจวด BAC) รวมกบพบพฤตกรรมไมเหม�ะสมซงผดไปจ�กพฤตกรรมโดยปกตของผปวยและมอ�ก�รแสดงอนใดอนหนงตอไปนคอ

(1) slur speech(2) incoordinate(3) unsteady gait(4) nystagmus(5) flush faceการวนจฉยแยกโรคทสำาคญตอไปน เพร�ะเกดรวมไดบอยและ

อ�จมอ�ก�รคล�ยคลงกน(1) head trauma (2) hepatic encephalopathy(3) Wernicke encephalopathy (4) CNS Infection(5) postictal state (6) sedative-hypnotic intoxication(7) severe hypoglycemia

การรกษาแบงเปน 2 กลม1.1alertintoxicatedpatient ให thiamine (vitamin B1) 100 mg IM หรอ IV ทนท

แลวใหรบประท�นตดตอกนอกอย�งนอย 5 วน ถ�ผปวยหงดหงด กระวนกระว�ยหรอวนว�ยให

lorazepam 1 mg หรอ diazepam 5 mg รบประท�นหรอถ�มอ�ก�รม�กใหฉด diazepam 5-10 mg IV ช�ๆ

หลงจ�กนนใหฉด glucose IV ต�ม


ถ�ผปวยก�วร�วม�กใหฉด diazepam IV ครงท 5-10

mg ถ�ยงไมสงบส�ม�รถใหซำ�ไดทก 15-20 น�ท

ห�กสงสยว�ผปวยม psychotic symptoms หรอยง

คงก�วร�วหลงจ�กได diazepam แลว 20-30 mg

ใหพจ�รณ�ฉด haloperidol 2-5 mg im และส�ม�รถ

ใหไดทก 4-6 ชวโมง ต�มคว�มจำ�เปน

ตรวจห�และรกษ�ภ�วะอนทมกพบรวมดวย เชน infec-

tion (โดยเฉพ�ะ pneumonia) dehydration trauma

malnutrition เปนตน

1.2Comatoseintoxicatedpatient

รกษ�แบบผปวย coma จ�กย�หรอส�รเคมทวๆ ไป คอ

ดแล airway circulation ทเจ�ะเลอดและเกบตวอย�งสง

screen ห�เหตอนๆ ดวย

ให thiamine IM หรอ IV จ�กนนจงใหนำ�เกลอและ

glucose IV ในกรณทมรอยเขมหรอพบ pinpoint

pupils รวมดวย ใหฉด naloxone 0.4-0.8 mg (0.01

mg/kg) IV เพร�ะอ�จมก�รใชย�เสพตดจำ�พวก heroin

รวมดวย

2. alcoholic idiosyncratic intoxication (pathologic

intoxication)พวกนมพฤตกรรมวนว�ย รนแรงแบบคนเม�

ขน�ดหนก หรออ�จมลกษณะคล�ยโรคลมชก ทงๆ ทเสพ

สร�เพยงเลกนอย เชอว�ม brain injury จ�ก trauma หรอ

encephalitis เปนปจจยเสยง


การวนจฉย

(1) พฤตกรรมก�วร�ว วนว�ย หลงเสพสร�เพยงไมกน�ทและ

ปรม�ณทเสพเข�ไปกเปนเพยงเลกนอยจนไมน�ทำ�ใหคนทวไป

เม�ได

(2) พฤตกรรมดงกล�วไมใชลกษณะปกตของผปวย

(3) ไมพบโรคท�งจตหรอท�งก�ยทเปนเหตใหเกดอ�ก�รเหล�นได


(1) ควบคมก�รก�วร�วรนแรงโดยก�รผกมด

(2) ใหย� antipsychotic เชน haloperidol 2-10 mg IM ซง

อ�จใหย�ทก 4-6 ชวโมง จนผปวยสงบแลวคอยๆ ลดย�ลงใน

2-3 วน

(3) แนะนำ�ใหเลกสร�ตลอดไป

(4) ระวงก�รใชย�กลม benzodiazepines หรอ barbiturates

อ�จใหผลไมถงประสงคคล�ยๆ กนได

3. alcoholicwithdrawalsyndromeเกดไดทงๆ ทยงดม

สร�อยแตลดปรม�ณลงหรอหยดดมกะทนหน อ�ก�รจะเรม

เกดในไมกชวโมงหลงก�รเสพสร�ครงสดท�ยและจะรนแรง

เพมขนม�กสดใน 24-48 ชวโมง อ�ก�รทเกดขนอ�จเปนเพยง

ไมกชวโมงถง 2 สปด�ห



มประวตดมสร�ม�น�นแลวหยดหรอลดก�รดมลง รวมกบม

อ�ก�ร

(1) tremor ของมอ ลน เปลอกต�

(2) มอ�ก�รเหล�นอกอย�งนอย 1 อ�ก�รคอ คลนไส อ�เจยน

ตวรอนใจสน เหงอออก คว�มดนโลหตสงขนกว�ปกต

หงดหงด ปวดศรษะ นอนไมหลบ


1. supportivetreatement

1.1 ใหพก งดดมสร� ใหอ�ห�รอย�งเพยงพอโดยเฉพ�ะ

thiamine

1.2 จดสงแวดลอมใหปลอดโปรง สดใส มปฏทน น�ฬก� (เพอ

ใหเกด reality orientation)

1.3 มญ�ตมตรใหกำ�ลงใจ

2. specifictreatment

2.1 hydration แตตองระวง over hydration โดยเฉพ�ะ

พวกทมโรคตบ ถ�ผปวยรบประท�นไดกใหรบประท�น

เอง ถ�รบประท�นไมไดให 5% D/N/2 2000 cc/day

อ�จเสรม KCL 20 mEq/day IV

2.2 ให thiamine 100 mg IM 3-5 วต�มนบรวม วนละ 3-4 เมด

folate วนละ 1 เมด


2.3 ควบคมอ�ก�ร withdrawal symptoms โดยให

diazepam 5-10 mg PO ทก 6 ชวโมง หรอปรบขน�ด

จนอ�ก�รผปวยทเล� (โดยม�ก ไมเกน 100 mg/day)

แลวคอยๆ ลดขน�ดหลงวนท 3 จนเหลอนอยทสด หรอ

ยกเลกใน 1-2 สปด�ห

ในกรณทตบมสมรรถภ�พไมด ควรเลอกให

ย�ทออกฤทธสนและไมม active metabolite เชน

lorazepam หรอ alprazolam โดยทวไปให 0.5-1 mg PO

ทก 6 ชวโมง แลวคอยๆ ปรบขน�ดเพอใหไดผลลดอ�ก�ร

ต�งๆ อ�จใหมอกอนนอนในขน�ดย�ม�กกว�มออนๆ

เพอใหหลบ

3. alocoholicwithdrawalseizure(rumfit)มกเกดใน

24-48 ชวโมงหลงหยดสร�มกเปน generalized

tonic-clonic seizure ของพวกนจะชกครงเดยว

แต จะชกหล�ยครง มรอยละ 2 ทเกดเปน status

epilepticus พวกหลงนมกเกดในผปวยลมชกอยแลว

และข�ดย�กนชก


(1) ไมมประวตเปนโรคลมชกม�กอน

(2) มอ�ก�รชกเกดหลงหยดสร�ใน 24-48 ชวโมง

(3) มอ�ก�รของ alcoholic withdrawal syndrome



ให diazepam 10 mg IV ช�ๆ จนสงบ ห�กไมหยดชกส�ม�รถ

ใหซำ�ไดอก เกอบทงหมดส�ม�รถควบคมไดดวย diazepam

ไมเกน 20 mg

ในกรณทสงสยว�เปนผปวยลมชกม�กอนอ�จเลอกให

phenytoin ในขน�ด loading dose 15 mg/kg IV โดยผสม

ในนำ�เกลออตร�เรวไมเกน 50 mg/min

ควรตรวจสบคนห�ส�เหต ในกรณทชกเกดหลงหยดสร�เกน

24 ชวโมง หรอชกชนด focal หรอ status epilepticus

หรอ ตรวจพบ neurological deficit สำ�หรบพวก pure alcohol withdrawal seizure ในระยะย�วไมจำ�เปนตองให anticonvulsant เพร�ะห�กผปวยไมกลบไปดมสร�กจะไมเกดอ�ก�รอก

4. alcoholicwithdrawaldelirium(deliriumtremens)


(1) มอ�ก�รของ delirium เกดในผดมจดและลดหรอหยดดม กะทนหนรวมกบ autonomic hyperactivity เชน tachycardia sweating เปนตน และไมพบจ�กส�เหตอน

(2) มกพบเกดในวนท 3-4 ของก�รหยดสร� ห�กผปวยเกด rum fit ม�กอนจะมโอก�สเกดม�กกว� 1 ใน 3

(3) ส�เหตก�รต�ยมกเกดจ�ก อบตเหต ฆ�ตวต�ย หรอ อ�ก�รแทรกซอนท�งก�รแพทยไดแก infection cardiac arrhythmia เปนตน



หลกก�รเหมอนก�รรกษ� alcoholic withdrawal Syndrome

อ�จตองให haloperidol 5-10 mg IM ในร�ยทม severe agitated (หลงจ�กให diazepam แลว) โดยใหไดทก 2-4 ชวโมง

ตรวจห�และรกษ� complicating illnesses ไดแก pneumonia GI bleeding โรคตบ pancreatitis subdural hemetoma fracture เปนตน

5. alcoholichallucinosisผปวยมกอ�ยเกน 40 ป และม

ประวตดมสร�น�นกว� 10 ป


(1) มอ�ก�รประส�ทหลอนอย�งชดเจนเกดภ�ยหลงก�รลดหรอ

หยดเสพสร� (มกเกดใน 48 ชวโมง)

(2) ไมพบ delirium

(3) ไม พบ โรคท�งจ ตหร อท� งก�ยอ นท อ �จทำ � ให เ ก ด

ประส�ทหลอนอ�ก�รอ�จเปนชวงสนๆ หรอเรอรงหล�ยเดอน

กรณหลงตองแยกจ�กโรค schizophrenia ซงจะมอ�ก�ร

ประส�ทหลอนโดยไมเกยวกบสร�และมกม psychotic

symptoms อนๆ รวมดวย ก�รดำ�เนนโรคเรอรงกว� อ�ยท

เรมปวยนอยกว� และมกมประวตครอบครวเปนดวย



ใหย�กลม benzodiazepines ในขน�ดเท�หรอสงกว�

alcoholic withdrawal syndrome ทวไปในร�ยทเรอรงหรอม

อ�ก�รตอบสนองตอ hallucination ใหเพมย�ขน�ดโรคจตเชน

haloperidol 2-10 mg PO ตอวนจนอ�ก�รดขน

6. Wernickeencephalopathy

เกดจ�กก�รข�ด Thiamine (B1)


(1) mental status abnormalities มกเปน global confusion

inattentiveness เงยบเฉย hypokinetic delirium

(2) ataxic gait

(3) ocular finding ไดแก nystagmus (horizontal or

vertical) weakness or paralysis of lateral rectus

muscle weakness or paralysis of conjugate gaze


ให thiamine 100-200 mg IM หรอ IV ทนท จะแกไขอ�ก�ร

อย�งรวดเรว และใหรบประท�นตออกระยะหนง อ�ก�รผดปกตท�งต�จะด

ขนกอน อ�ก�รอนๆ จะดขนอกหล�ยสปด�ห นอกจ�กนนควรใหวต�มนอนๆ

เสรมดวย



1. กตต ลมอภช�ต ผลแทรกซอนของระบบประส�ทจ�กสร� (neurological

complication of alcohol). ใน : กตต ลมอภช�ต. ประส�ทวทย�

พนฐ�น. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : ศกดโสภ�ก�รพมพ, 2534 : 427,

429, 432, 434.

2. Janicak PG, Piszczor J. Alcohol-related disorders. In : Flaherty

JA, Channon RA, Davis JM, eds. Lange Clinical manual

Psychiatry diagnosis & therapy ‘88/89: USA : Appleton & Lange

3. Kaplan HI, Sadock BJ. Alcololism. In : Kaplan HI, Sadock

BJ. Eds. Synopsis of psychiatry : Behavior sciences clinical

psychiatry. 6th ed. Baltimore : William & Wilkins, 1991 : 287-91


ก�รดแลรกษ�ผตดเฮโรอนน.พ.วเชยร ดเปนธรรม


การบำาบดรกษากลมอาการทเปนปญหาจากการเสพเฮโรอน

1. การถอนพษ (detoxification) เฮโรอน เปนก�รรกษ�

อ�ก�ร heroin withdrawal symptoms นนเอง มหล�ย

วธดงเชน

1.1วธหกดบ(coldturkey) คอ ก�รหยดใชเฮโรอนทนท

โดยผปวยทนตออ�ก�ร withdrawal symptoms ซงมก

จะเรมเกดขนหลงข�ดย�ประม�ณ 4 ชวโมงแลวคอยๆ

ทวคว�มรนแรงจนม�กทสดในวนท 3 อ�ก�รจะคอยๆ

ลดลงทละนอยจนเกอบหมดภ�ยใน 7 ถง 10 วน วธน

ใชไดกบคนทมคว�มตงใจสง ร�งก�ยแขงแรง ไมมโรค

แทรกซอน เสพตดเฮโรอนในขน�ดไมสงนก (มกไมเกน

ฝ�ตอวน ห�กเสพม�กกว�นมกจะทนไมไหว)

1.2การใชยาอนๆบรรเท�อ�ก�ร เชน ย�กลอมประส�ท

ย�แกปวด วธนขนอยกบคว�มชำ�น�ญของแพทยในก�ร

ควบคมก�รออกฤทธของย�ทใหแกผปวยเปนสำ�คญเปน

symptomatic treatment มงรกษ�อ�ก�ร withdrawal

symptoms ห�กผปวยนอนหลบไดจะทนอ�ก�รต�งๆ

ไดดขน ย�หลกทใชจงเปนกลม hypnotic แตตองระวง

ผปวย abuse ย�กลมนอกโดยเฉพ�ะย�ตวทออกฤทธแรง


และเรว เชน midazolam มผปวยบ�งคนจะตอบสนอง

ย�กลมนแบบผดปกต (paradox) ทำ�ใหมอ�ก�รเอะอะ

ก�วร�วหรอสบสนซงควบคมไดดวย antipsychotics

ก�รใหย� antipsychotics เพอหวงผลด�น sedation

พบว�ในบ�งคนไดผลดแตบ�งคนกลบมอ�ก�ร with-

drawal symptoms หนกขน ในกรณทมปญห�กบวธ

ก�รรกษ�ในขอนใหใชวธในขอ 1.4 แทน

1.3การใชclonidineเปน a2 adrenergic agonist พบ

ว�ส�ม�รถลดอ�ก�ร withdrawal symptoms บ�ง

สวนได แตมผลข�งเคยงม�กโดยเฉพ�ะเรองงวงและ

hypotensive effect มกเลอกใชในพวกทตดเฮโรอน

ไมเกน 2 ฝ� ตอวนหรอผปวยทใช methadone ไมเกน

40 mg/วน ขน�ดย� 0.006-0.017 mg/kg/day แบงให

วนละ 2-4 ครง เชน

วนแรก clonidine (0.07/mg) 1 tab qid

วนท 2-5 clonidine (0.150 mg) 1 tab qid

จ�กนนลดลง ครงหนง ตอวนแตไมเกนวนละ

0.3 mg อ�จใหย�ในขอ 2.2 รวมดวยในพวกททนอ�ก�ร

ไมได

ก�รใหย� clonidine เมดแรกควรระวงปญห�

hypotension ซงมกเกดใน 2-3 ชวโมงแรก ถ�คว�ม

ดนโลหตตำ�กว� 90/60 mmHg ควรเลอนใหย� dose

ท 2 ออกไปจนคว�มดนโลหตดกว�นน โดยทวไป

clonidine จะชวยลดอ�ก�รพวกคลนไส อ�เจยน ทองเสย


ไดด แตลดอ�ก�ร craving insormnia restlessness

muscleache ไดไมดนก ฉะนนจงควรพจ�รณ�ใหย�

รกษ�อ�ก�รเหล�นควบไปดวย

1.4การใชยาทดแทนดวยยาทออกฤทธแบบเดยวกบ

heroin(opioids) ย�กลมนมหล�ยตว ออกฤทธ cross

tolerance กบ heroin ไดทำ�ใหแกอ�ก�ร withdrawal

symptoms ไดคอนข�งชะงด ผปวยคอนข�งสบ�ยแตม

ปญห�เสพตดย�ทรกษ�ได ฉะนนจงตองมคว�มเข�ใจใน

ก�รใชย�กลมนพอสมควร ย�ทจะกล�วถงในทนมเพยง

2 ตว คอ methadone และ morphine เนองจ�กห�ได

ง�ยและร�ค�ไมแพง แตถ�ผรกษ�มคว�มชำ�น�ญม�กขน

และเข�ใจหลกก�รกจะส�ม�รถประยกตก�รใชย�ในกลม

opioids ม�ใชรกษ�ไดแทบทกตว

2. วธการใชopioidsถอนพษheroin

หลกก�รคอใหย�เข�ไปทดแทนเพอลด withdrawal

symptoms ลงใหเหลอนอยพอทนได โดยไมทรม�นแลว

คอยๆ ลดขน�ดย� เพอใหร�งก�ยปรบตวจนอ�ก�รบรรเท�

และห�ยไปในทสด ย�ทควรเลอกคอ ย�ทออกฤทธไดอย�ง

ย�วน�นกว� heroin มฤทธ euphoria นอยกว� แตลดอ�ก�ร

withdrawal ได ควบคมก�รบรห�รย�ไดง�ย เสพตดย�ก

ร�ค�ถกในประเทศไทยเร� drug of choice คอ methadone

2.1methadone เปนส�รสงเคร�ะหจำ�พวก diphenyl-

propylamine ฤทธทวไปคล�ยคลง morphine แตเมอ

รบประท�นหล�ยครงจะเกดฤทธสะสมย�วน�นกว�ม�ก


ย�นดดซมไดดจ�กก�รรบประท�น หรอฉดเข�กล�ม ใน

ประเทศไทยมจำ�หน�ยในรปย�เมดๆ ละ 5 mg กบย�นำ�

10 mg/ml โดยกองควบคมวตถเสพตดของสำ�นกง�น

คณะกรรมก�รอ�ห�รและย� กระทรวงส�ธ�รณสข

methadone ทจำ�หน�ยแกสถ�นบำ�บดรกษ�ผตดย�

เสพตดจะเปนรปย�นำ� ทงนเพอปองกนไมใหผปวยใช

ย�ผดวตถประสงคท�งก�รแพทย สวนชนดเมดมกใชใน

กรณเพอบำ�บดรกษ�อ�ก�รปวดในโรคมะเรง

methadone ทใชทดแทน heroin คำ�นวณขน�ดใน

อตร� methadone 1 mg ตอ horoin 2-4 mg โดยประม�ณ

( ไมคำ �นวณต�มคว�มแรงของย� ) แต ไมควรใช

methadone เกน 80 mg/วน เพร�ะมคว�มเสยงตอผล

แทรกซอนของฤทธกดระบบประส�ทสวนกล�งสง

ปรม�ณของ heroin ทผปวยเสพมหนวยเปน

บก 1 บกประม�ณ 5 ฝ� 1 ฝ�ประม�ณ 5 หลอด

นำ�หนก heroin ไมมม�ตรฐ�นแนนอน (เพร�ะเปนของ

ผดกฎหม�ย) โดยทวไป 1 บก ประม�ณ 500-1000

mg ประวตก�รใช heroin โดยรวมตอวนทผปวยบอก

มกเกนคว�มจรง (เพอหวงใหแพทยสงจ�ยย� metha-

done ม�กๆ และขน�ด heroin ทผปวยแจงมกเปน

ขน�ดทใหเกดอ�ก�รเม� (intoxication) ซงเปนขน�ดท

สงกว�ขน�ดททำ�ใหผปวยบรรเท�อ�ก�ร withdrawal

symptoms (ซงเปนขน�ดรกษ�แบบถอนพษ) ฉะนนจง

มแนวโนมให methadone ในระดบตำ�กอนแลวคอยๆ


เพมทหลง ก�รใหย�นอยไปอ�จทำ�ใหผปวยมอ�ก�ร

ทรม�นจ�ก withdrawal symptoms บ�งแตส�ม�รถ

เพมย�ใหเพยงพอไดง�ย แตถ�ให methadone ม�ก

เกนอ�จเกด overdose ไดเชนเดยวกบเฮโรอน และก�ร

ถอนฤทธย�ในกรณทเร�ให methadone ม�กเกนกคอย

ข�งยงย�ก

อาการแสดงทางคลนกทใชตดตาม withdrawal

symptomsในการรกษาคอ

1. dilated pulil

2. เหงอออก ขนลก นำ�มก นำ�ต�ไหล ห�ว

3. pulse เพมกว� 10 ครง/น�ทจ�กปกต

4. systolic BP เพมกว� 10 mmHg จ�กปกต

วธใหmethadoneในการถอนพษ

วนแรกของก�รถอนพษ ใหคำ�นวณ methadone

เทยบกบปรม�ณ heroin ทผปวยใชทงวนในอตร�สวน

ดงทกล�วม�แลว เมอคำ�นวณไดเท�ไรกจะให dose แรก

เพยงครงเดยวของขน�ดทคำ�นวณได (แตไมเกน 40 mg)

สงเกตอ�ก�รใน 4 ชวโมง ถ�ม withdrawal symptoms

กใหอกครงหนงของ dose แรก (แตไมเกน 20 mg)

ตดต�มอ�ก�รอก 4 ชวโมง ถ�มอ�ก�รอกใหครงหนงของ

dose แรก (รวมปรม�ณ methadone ทงวนไมเกน 80

mg) จนผปวยทน withdrawal symptoms ได จงหยด

หลงใหย�ครงแรกมกจะควบคมอ�ก�รได สวนใหญไม

จำ�เปนตองใหย�ครงทสอง


วนท 2 ปรม�ณ methadone ทใหทงหมดในวนแรกน

จะแบงให เช�-เยน

วนท 3 ให methadone เท�เดม แตจะรวมย�ใหใน

มอเช�มอเดยวเนองจ�ก methadone ทใหในสองวนแรก

จะสะสมในตวผปวยม�กพอทจะออกฤทธไดตลอดวนหรอ

จะแบงให 2 มอกได

ตงแตวนท 4 เรมลดย� โดยลดวนละ 5 mg หรอ

รอยละ 5-10 ของขน�ดทใหกอนหน�นหรอลดลงใหม�ก

ทสดทผปวยทนได ขนกบระยะเวล�ทเร�จะใชในก�ร

ถอนพษย� (ทงนตองไมน�นเกนกว� 45 วน) แตควรจะ

เลกเรวทสดเท�ทจะเปนไปได

2.2morphineฤทธของ morphine กบ heroin คล�ยคลง

กนม�กต�งกนทระยะเวล�ออกฤทธของ morphine

น�นกว�เลกนอย และออนกว� โดยทวไป โรงพย�บ�ล

ทไมใชสถ�นบำ�บดย�เสพตดจะไมม methadone จง

จำ�เปนตองพจ�รณ�ย�นม�ใชในก�รถอนพษเฮโรอน (วธ

นไมใชวธทม�ตรฐ�น แตเปนก�รประยกตใชแกปญห�

เฉพ�ะหน�เท�นน) ก�รใช morphine ถอนพษจะไม

คำ�นวณเทยบต�มคว�มแรงของฤทธย� 2.1 ดวยเหตผล

ทำ�นองเดยวกนกบ methadone

วธใหmorphineในการถอนพษ

ควรให morphine เพยง 10-20 mg IV หรอ IM

แลวแตอ�ก�รและประวตปรม�ณก�รเสพ heroin สงเกต

ดอ�ก�รภ�ยใน 2-4 ชวโมง ห�กมอ�ก�ร withdrawal


symptoms ม�ก กใหย�ขน�ดเดมไปอก จนผปวยสงบ

หรอพอทนได ขน�ดของ morphine ทใชทงหมดจน

ควบคมอ�ก�รไดนคอ dose ทจำ�เปนตองใชทก 6 ชวโมง

เพอควบคมอ�ก�ร อย�งไรกต�มเนองจ�ก morphine ม

ฤทธในก�รเสพตดคอนข�งสง จงควรลดขน�ดย�ลงเรว

ทสด โดยลดลงเท�ทผปวยพอทนได และถ�ลดย�เหลอ

นอยแลว เชน ให morphine เพยง dose ละไมเกน 5

mg ควรจะรบหยดย�และใชย�กลมอนๆ 1.2 และ 1.3

ควบคมอ�ก�รแทน

3. horoinoverdoseผปวยมกม�ดวยอ�ก�รหลง 3 อย�ง คอ

coma pinpoint pupils (both) depressed respiration

บ�งทอ�จห�ยใจเพยง 2-3 ครง/น�ท แตถ� hypoxia ม�กๆ

อ�จทำ�ให BP ตกและ pupils โตได อ�ก�รอนทอ�จพบ

คอ pulmonary edema ตวเยน กล�มเนอออนแรง เขยว

ปสส�วะนอยลง เปนตน ก�รตรวจร�งก�ยทสำ�คญ คอ รอย

เขม ประวตทสำ�คญคอ เคยใชย�เสพตดพวก heroin


1. รกษ�ต�มอ�ก�ร coma หรอภ�วะแทรกซอนท�งก�รแพทย

อนๆ

2. ถอนฤทธของเฮโรอนโดยใช naloxone 0.8 mg iv รอดผลใน

15 น�ท ห�กไมดขน ใหฉด 1.6 mg ซำ� รอดผลอก 15 น�ท

และห�กไมดขนฉด 3.2 mg ถ�ไมดขนแสดงว�อ�ก�รทเกด

ขนไมน�จะเกดจ�ก heroin overdose


3. เนองจ�กฤทธของเฮโรอนจะกดก�รห�ยใจไดน�นถง 6

ชวโมงและ methadone กดไดน�น 24-72 ชวโมงในขณะ

ท naloxone มฤทธสนกว� ฉะนนผปวนทฟนจ�ก heroin

overdose ควรไดรบก�รดแลตออกระยะหนงเพอคว�มแนใจ

4. หลงได naloxone ผปวยบ�งคนไมเพยงจะฟนขนม�เท�นน

แตจะมอ�ก�รของ acute heroin withdrawal symptoms

ดวย ถ�ห�กผปวยทนไดกไมควรใหย�ใดๆ แตถ�มอ�ก�รม�ก

อ�จใหย�รกษ�ดงขอ 2 แตพย�ย�มให dose ตำ�สดเพร�ะ

withdrawal symptoms ทเกดขนนเกดจ�ก naloxone

แทน heroin โดยก�รแยงจบ opioids receptors แทน แต

เมอ naloxone ซงมฤทธสนกว�หมดฤทธลงกอน เฮโรอนทยง

เหลอค�งในร�งก�ยกจะม�จบ receptors เหล�นนคอ ทำ�ให

เกดอ�ก�ร intoxication หรอ overdose ขนอกได

4.ประเดนอนทควรทราบ

4.1 ก�รตรวจห�ส�รเสพตดเฮโรอนในร�งก�ยมนษยตรวจ

ไดจ�กหล�ยแหลง และแหลงทง�ยสดคอ ตรวจจ�ก

ปสส�วะ มเทคนคก�รตรวจหล�ยแบบ ปจจบนมก�ร

จดทำ�ชดสำ�เรจรป โดยอ�ศยหลก immunoassay สวน

ใหญมลกษณะเปนแถบกระด�ษแบบต�งๆ ซงมตนทน

ประม�ณ 100 บ�ท/test ชดตรวจเหล�นส�ม�รถอ�น

ผลไดภ�ยในเวล�ไมกน�ท วธก�รตรวจแบบน ถอเปน

screening test ห�กตองก�รยนยนผลแนนอน ตองสง

ตรวจ confirm test ซงมวธก�รตรวจทยงย�กซบซอน

ฉะนนห�กจำ�เปนตองใชผลตรวจปสส�วะในกระบวนก�ร


ยตธรรมจะตองแจงตอเจ�หน�ทใหพจ�รณ�จ�กสภ�พ

แวดลอมและพฤตก�รณแหงคดประกอบดวย ห�ก

ตองก�ร confirm test ใหสงทกรมวทย�ศ�สตรก�ร

แพทยหรอโรงพย�บ�ลธญญ�รกษ

4.2 heroin จะอยในร�งก�ยใหตรวจพบในปสส�วะได

ประม�ณ 36-72 ชวโมง

4.3 ก�รตรวจปสส�วะเปนก�รตรวจห� morphine ซงเปน

metabolite ของ heroin ฉะนนส�รใดทม metabolite

เปน morphine กจะทำ�ใหผลก�รตรวจเปน positive ได

4.4 แนวท�งก�รใช methadone รกษ� withdrawal

symptoms มวธก�รหล�ยแบบ ขนอยกบสถ�นทและ

วตถประสงค

4.5 ก�รถอนพษหญงตงครรภทตดเฮโรอน ใหใช methadone

และควรลดขน�ดย�ซำ�ๆ ทละนอยไมใหเกดอ�ก�ร

withdrawal symptoms และตองตดต�มตรวจสสภ�พ

ท�รกในครรภเปนระยะๆ เพร�ะท�รกจะตดเฮโรอนและ

มอ�ก�ร withdrawal symptoms เชนเดยวกบแม

4.6 ระยะเวล�ทเกดอ�ก�ร withdrawal symptoms ของ

morphine จะย�วกว� heroin ดงต�ร�ง


ตารางแสดงอาการขาดยาซงปรากฏหลงการหยดไดรบยาheroinเทยบกบ

morphine

Withdrawalsymptomsจำานวนชวโมงหลงอดสารเสพตด

Heroin morphine

อย�กย� กงวลใจ หงดหงด 4 6

ห�ว เหงอไหล นำ�มกนำ�ต�ไหล 8 14

อ�ก�รข�งบนเพมขน ม�นต�ขย�ย

ขนลก ปวดต�มกล�มเนอและกระดก

กล�มเนอกระตกหรอชก มอ�ก�ร

หน�วๆ รอนๆ เบออ�ห�ร

12 16

อ�ก�รข�งบนเพมขน นอนไมหลบ

คว�มดนเลอดสง มไข ชพจรเตนเรว

ห�ยใจเรว ลก กระสบกระส�ย

คลนไส

18-24 24-36

อ�ก�รข�งบนเพมขน อ�เจยน

ทองรวง นำ�หนกลด หลงนำ�ก�มเอง

ระดบนำ�ต�ลในเลอดสงขน

23-26 36-48



1. ศรภรณ ฟงวทย�. ย�ระงบปวดชนดเสพตดและย�ต�นฤทธ ในศรภรณ

ฟงวทย� ย�ระงบปวด. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : สำ�นกพมพจฬ�ลงกรณ

มห�วทย�ลย, 2530 : 48.

2. Lahmeyer HW, Chanon RA and Schlemmer RF. Psychoactive

substance abuse. In : Flaherty JA, Channon RA and Davis JM,

eds. Lange Clinical manual : Psychiatry diagnosis & therapy

‘88/89.’ USA : Appleton & Lange, 1988 : 185-7.



ผปวยจตเวชเดก


พฒน�ก�รของเดกท�รกและปฐมวยทปกตและผดปกต

พ.ญ.เรอนแกว กนกพงศศกด

กมารแพทย โรงพยาบาลราชานกล

ก�รวนจฉยปญห�พฒน�ก�รในเดกเลก มวตถประสงคเพอลด

คว�มพก�รในเดก และลดคว�มวตกกงวลของครอบครว

ปญห�พฒน�ก�รในเดกเลก มส�เหต อตร�คว�มชก อ�ยเฉลย

ทวนจฉยและจำ�นวนของเดกทวนจฉยไดทอ�ยเฉลยแตกต�งกน ดงต�ร�ง

ตาราง แสดงอตราความชกอายเฉลยทวนจฉยไดและจำานวนเดกทได

รบการวนจฉยทอายเฉลยของเดกทมพฒนาการลาชา

ประเภทของ

พฒนาการลาชา

อตราความชก

ตอ1,000คน

อายเฉลยท

วนจฉยได

(เดอน)

จำานวนทวนจฉย

ไดทอายเฉลย

(รอยละ)

1. ปญญ�ออน 25 39 76

2. สมองพก�ร 2-3 10 99

3. บกพรอง

ด�นก�รมองเหน

0.3-0.6 55 87

4. บกพรอง

ก�รไดยน

0.8-2 39 64


แนวทางการวนจฉย

1. เดก

ก�รเจรญเตบโต : นำ�หนกแรกคลอด อ�ยครรภของม�รด�เมอ

เดกเกด นำ�หนก คว�มย�ว (สวนสง) เสนรอบศรษะ

ก�รตรวจร�งก�ย : ต�เข nystagmus ก�รมองเหน

ก�รไดยน ก�รตรวจระบบประส�ท ลกษณะก�รยน ก�รเดน และ

คว�มผดปกตอนๆ

พฒน�ก�ร : สงเสรมใหผปกครองบนทกพฒน�ก�รเดกในสมด

บนทกสขภ�พเดก กรมอน�มย กระทรวงส�ธ�รณสข พบว�

ม�รด�และผดแลเดกไทยส�ม�รถตรวจสอบพฒน�ก�รเดกได

ถกตองรอยละ 62.2-97.7

การตรวจและแปลผลพฒนาการ

ถ�เดกผดปกตด�นก�รเคลอนไหว ควรตรวจห�อ�ก�รของโรค

สมองพก�ร hypotonia muscular dystrophy

ด�นก�รใชมอ ทดสอบก�รเปลยนมอจบวตถ ก�รใชนวชและ

นวหวแมมอหยบวตถขนเลกๆ และก�รซอนวตถเปนชนๆ ถ�

ผดปกตควรแนะนำ�และตดต�มปญห�ด�นสตปญญ� สมอง

พก�ร

ภ�ษ� ทดสอบก�รพดคำ�ทมคว�มหม�ย ก�รพดเปนวล หรอ

ประโยคทมคว�มหม�ย เปนขอมลสำ�คญก�รวนจฉยปญห�

ด�นสตปญญ�

ก�รยมและปฏสมพนธกบผอน อ�ยทเดกยมตอบผอนพรอม

ออกเสยงหวเร�ะ เลนโตตอบ เลยนแบบท�ท�ง หรอทำ�ท�

ท�งเพอเรยกรองคว�มสนใจจ�กผอน


2.ผเลยงดและสภาพแวดลอมของเดก

ทศนคต คว�มค�ดหวง และคว�มรสกตอเดก ท�ท�งและก�ร

แสดงออกของสม�ชกในครอบครว ผลลพธทเกดขน ปญห�ของเดก คว�ม

ตองก�รของครอบครวและผลกระทบตอครอบครว

การจดบรการและการรกษา

1. ก�รสร�งทมง�นและจดระบบก�รทำ�ง�น เพอสงเสรมใหผ

เลยงดใชสมดสขภ�พ ทมง�นเข�ใจ รบฟง รวบรวมขอมล และ

รวมแกไขปญห�ก�รเลยงดเดก ประส�นง�นกบหนวยง�นอน

เพอก�รประส�นก�รทำ�ง�น แลกเปลยนขอมลด�นผปกครอง

บคล�กรวช�ชพ เอกส�รและสอต�งๆ สำ�หรบผเลยงดและ

ผปฏบตง�น

2. รกษ�โรคหรอปญห�ทแกไขได เชน hypothyroid, ก�รไดยน,

ก�รมองเหน

3. รบฟง ตดต�ม เชน นดตรวจซำ� และเข�ใจปญห�ทแทจรงกอน

ทจะอธบ�ยและใหก�รแนะนำ�ผปกครอง

ขอมลทนาสนใจ

1. การวนจฉยปญหาจากประวตการตรวจพฒนาการเดก

สงทยงทำาไมได

ก�รแบงชดเจนระหว�งพฒน�ก�รปกตและผดปกต

ทำ�น�ยสตปญญ� และคว�มสำ�เรจในอน�คตของเดก

วนจฉยปญห�ขณะทเดกไมรวมมอ เชน เดกไมพรอมทจะแยก

จ�กแม

พฒน�ก�รช�โดยไมมคว�มผดปกตอน เชน microcephaly

เปนตน เนองจ�กจะแยกไดย�กจ�ก delay maturation


สงททำาได

ก�รวนจฉย ปญญ�ออน สมองพก�ร ก�รมองเหน และก�ร

ไดยนทมคว�มพก�รระดบป�นกล�งและรนแรง

2. องคกรทใหขอมล

ก�รอบรมสงเสรมพฒน�ก�รเดกและก�รใชคมอ ก�รอบรม

ก�รใหก�รปรกษ�แนะนำ� ร�ยชอผผ�นก�รอบรม คมอ

สำ�หรบผปฏบตง�นและเอกส�ร สงพมพสำ�หรบผปกครอง

ไดแกส�ธ�รณสขจงหวด โรงพย�บ�ลจตเวช ศนยสขภ�พจต

โรงพย�บ�ลร�ช�นกล สงกดกรมสขภ�พจต


1. Batshaw ML. The Pediatric clinic of North American. The child

with developmental disabilities. Philadelphia : W.B. Saunders

Company. 1993; 40 (3).

2. Illingworth RS. The development of the infant and young

child : Normal and abnormal. London : Churchill Livingstone.

1987.

3. Feasibility study on the utilization of the home - based

child development record (HB D R) by mothers and

primary caretakers. ทนวจยสนบสนนโดยองคก�รอน�มยโลก

โครงก�รวจยพฤตกรรมสขภ�พ แผนง�นสงเสรมก�รวจยพฤตกรรม

สขภ�พ พ.ศ. 2535


ปสส�วะรดทนอน (Enuresis)พ.ญ.สมรก ชวานชวงศ

จตแพทย โรงพยาบาลศรธญญา

อาการสำาคญมอ�ก�รปสส�วะรดทนอน หรอปสส�วะร�ดเปอนเสอผ�บอย

อย�งนอย 2 ครงตอสปด�ห ตดตอกนอย�งนอย 3 เดอน ในเดกทมอ�ย 5 ป

ขนไป โดยไมมโรคท�งก�ยเปนส�เหต

สาเหตสวนใหญเปนจ�กพฒน�ก�รทล�ช� ในด�นก�รควบคมก�รขบ

ถ�ยโดยไมไดเกดจ�กปญห�ท�งจตใจ

การรกษา จะทำ�ใหเดกมแรงจงใจทอย�กจะห�ย

1. ไมควรดมนำ�ม�กจนเกนไป ในชวงใกลเวล�เข�นอน

2. ปลกเดกขนม�ปสส�วะทกคน หลงจ�กเดกเรมหลบไปแลว

1-2 ชวโมงแลวลองหยดปลกเปนพกๆ

3. เมอเกดปสส�วะรดทนอนขนแลว ควรปลอยใหเดกลกขนม�

เปลยนเสอผ�หรอเปลยนผ�ปทนอนดวยตนเอง

4. ควรแสดงคว�มพอใจ ในวนทเดกไมปสส�วะรดทนอน

โดยปกตก�รปสส�วะรดทนอน มกจะลดลงใน 2 สปด�ห

5. ก�รใชย� จะพจ�รณ�ใช เม อวธอนไม ไดผล โดยให

Imipramine 25 mg ขน�ดสงสดไมเกน 50 mg ใหรบประท�น


1-2 ชวโมง กอนเข�นอน เมอไดผลแลวจะใหย�ตดตอกนทก

วนประม�ณ 2-3 เดอน แลวคอยๆ ลดย�ลงในระยะเวล� 3-4

เดอน หรอใชย�ในชวงสนต�มคว�มจำ�เปน เชนในกรณทเดก

ไปค�ยพกแรม เปนตน

หมายเหตถ�เดกเคยส�ม�รถควบคม ไมใหถ�ยปสส�วะรดทนอนไดม�เกน

1 ปแลว ม�เกดอ�ก�รภ�ยหลง ควรห�ส�เหตทเปนปจจยคว�มเครยดของ

เดกและแกไข

บรรณ�นกรม

1. วณเพญ บญประกอบ, นงพง� ลมสวรรณ. ปสส�วะรดทนอน ใน :

วณเพญ บญประกอบ, อมพล สอำ�พน. บรรณ�ธก�ร. จตเวชเดกสำ�หรบ

กม�รแพทย กรงเทพฯ : ชวนพมพ, 2530 : 318-24.

2. วฐ�รณ บญสทธ ใน : วนเพญ บญประกอบ, อมพล สอำ�พน, นงพง�

ลมสวรรณ. บรรณ�ธก�ร. จตเวชเดกสำ�หรบกม�รแพทย. กรงเทพฯ :

ชวนพมพ. 2538 : 121-30.

3. Hoar P. Essential child psychiatry., Edinburgh : Churchill

Livingstone, 1993


โรคสม�ธสน (Attention Deficit Hyperactivity Disorder)

พญ.สมรก ชวานชวงศ

จตแพทย โรงพยาบาลศรธญญา

อาการสำาคญ มพฤตกรรมทแสดงภ�วะ

1. สม�ธสน เชน เปลยนกจกรรมก�รเลนบอยม�ก สอนไม

จำ� เปนตน

2. หนหนพลนแลน เชน รอต�มควไมได เกดอบตเหตบอย เปนตน

3. อยไมนง เชน ขยกขยก นงไมตดท พดม�ก เปนตน

โดยพฤตกรรมนนรนแรง ไมเหม�ะสมกบวยของเดก แสดงบอยๆ

เสมอๆ เปนเวล�ตดตอกนน�นเกน 6 เดอน และมอ�ก�รแสดงเรมตงแต

วยเดกตอนตนคอกอนอ�ย 7 ขวบ

สาเหตมปญห�เกยวกบก�รทำ�ง�นของสมอง และบทบ�ทท�งพนธกรรม

การวนจฉยแยกโรค1. เดกปกตทคอนข�งซน

2. สงแวดลอมทยงเหยง ข�ดระเบยบแบบแผนม�กๆ

3. เดกทถกต�มใจม�ก ทำ�ใหข�ดระเบยบวนย


4. ปญญ�ออน

5. ออทสซม

6. ภ�วะวตกกงวล

การรกษา1. ใหคว�มเข�ใจเกยวกบภ�วะน แกผปกครองและคร เพอจะ

ไมไดลงโทษเดกอย�งผดๆ

2. ชวยแกไขปญห�ก�รเรยนโดยห�วธทจะชวยใหเดกเรยน

ไดง�ยขน

3. เสรมคว�มภมใจ โดยใหเดกไดชวยง�น เมอง�นเสรจให

ร�งวล เชน ของเลกๆ นอยๆ หรอคำ�ชม เปนระยะต�มคว�ม

เหม�ะสม

4. ใชรบประท�นย�ในร�ยทมอ�ก�รม�ก

4.1 haloperidol 0.5-2.0 mg/วน ส�ม�รถลดพฤตกรรม

กระวนกระว�ยไดแตจะไมชวยใหก�รเรยนรดขน

4.2 amitriptyline ใหในขน�ด 25 mg 3 เวล� ไมควรใหใน

เดกทอ�ยตำ�กว� 12 ป

4.3 methyl phenidate (ritalin) ขน�ด 0.3-0.6 mg/kg/

ครง อ�จใหมอเช�มอเดยว หรอมอเทยงอกมอ ต�มคว�ม

จำ�เปนในก�รควบคมอ�ก�ร

ฤทธข�งเคยงทพบบอยคอ นอนไมหลบ เบออ�ห�ร นำ�หนกลด

หงดหงด ปวดทอง ไมควรใชในเดกทอ�ยตำ�กว� 6 ป


การดำาเนนโรคหนงในส�มของเดกสม�ธสน จะยงมอ�ก�รบ�งอย�งเหลออยจน

กระทงวยผใหญ เดกเหล�นอ�จมคว�มบกพรองด�นสงคมและก�รเรยน

ทำ�ใหเกดภ�วะแทรกซอนทสำ�คญคอคว�มลมเหลวในก�รเรยน บ�งคนอ�จ

เกดพฤตกรรมอ�ก�รเกเรและมจำ�นวนไมนอยทมบคลกภ�พตอต�นสงคมใน

วยผใหญ โดยเฉพ�ะในร�ยทมระดบสตปญญ�ตำ� หรอ บด�-ม�รด�มโรค

ท�งจตเวชทรนแรง


1. นงพง� ลมสวรรณ. Attention Hyperactivity disorders ในสม�คม

จตแพทยแหงประเทศไทย, ตำ�ร�จตเวชศ�สตร. กรงเทพฯ : มห�วทย�ลย

ธรรมศ�สตร, 2536 : 755-68.

2. Mash E. Barkley R. Treatment of childhood disorders. New

York : The Guilford Press, 1989.

3. Hoare P. Essential child Psychiatry. Edinburgh : Churchell

Livingstone, 1993.


แนวท�งก�รใหบรก�รจตเวชในสถ�นบรก�รส�ธ�รณสขทวไป

ผศ.นพ.ชชวาลย ศลปกจ

ภาควชาจตเวชศาสตร


ประเภทของผปวย แนวทางการบรการ

1.ผปวยนอก

1.1 ผปวยทแพทยใหก�รวนจฉย

ว� มปญห�ท�งจตเวช อ�จ

จะเปนผปวยเก�ทรกษ�ม�

น�น หรอผปวยใหมทเพง

ม�รบบรก�ร

แพทยใหก�รรกษ�ต�มอ�ก�ร แลวสง

ใหพย�บ�ลหรอ counselor ประเมน

ปญห�และใหก�รชวยเหลอตดต�มก�ร

เปลยนแปลงดวย GHQ-12

1.2 ผปวยทม�ดวยอ�ก�รท�ง

จตเวชโดยตรง เชน นอนไม

หลบ วตกกงวล ซมเศร�

พย�บ�ลประเมนปญห�ของผปวย

ดวย GHO-12 หรอแบบประเมน

และวเคร�ะหคว�มเครยดดวยตนเอง

หรอแบบตรวจวดห�โรคซมเศร�ใน

ประช�กรไทยและใหพบแพทยพรอม

ผลก�รประเมน แพทยใหก�รรกษ�

ต�มคว�มเหม�ะสม ตดต�มอ�ก�ร

เปลยนแปลงดวย GHQ-12 และ/หรอ

อ�จสงเข�คลนกคล�ยเครยด (ถ�ม)

ตดต�มอ�ก�รโดยใชแบบประเมนและ

วเคร�ะหคว�มเครยดดวยตนเอง


ประเภทของผปวย แนวทางการบรการ

1.3 ผปวยทแพทย ได ใหก�รรกษ�โรคท�งก�ยม�ระยะหนงแลวแตอ�ก�รไมดขนและแพทยสงสยว�อ�จจะมปญห�ท�งจตเวช

สงใหพย�บ�ลหรอ counselor ประเมนปญห�และใหก�รชวยเหลอตดต�มก�รเปลยนแปลงดวย GHQ-12

1.4 ผปวยทมโรคเรอรง เชน เบ�หว�น หรอคว�มดนสงและควบคมอ�ก�รไดไมด

สงใหพย�บ�ลหรอ counselor ประเมนปญห� ถ�พบว�ผปวยเครยด อ�จจะใหเข�คลนกคล�ยเครยด (ถ�ม) และตดต�มอ�ก�ร โดยใชแบบประเมนและวเคร�ะหคว�มเครยดดวยตนเอง

1.5 ผปวยทพย�ย�มฆ�ตวต�ย แพทยประเมนคว�มเสยงและอ�ก�รซมเศร�ดวยแบบตรวจวดห�โรคซมเศร�ในประเทศไทยและใหก�รรกษ� (ดในบทฆ�ตวต�ย และบททเกยวของ)

1.6 ผปวยจตเวชทถกสงม�ใหรบก�รรกษ�ตอ

ปฏบตต�มใบสงตว

2.ผปวยใน

2.1 ผ ป วย ในท เ ส ย งต อก�รมปญห�ท�งจตเวช เชน ผปวย AIDS หรอโรคเรอรง

ประเมนปญห�ท�งจตเวชดวย HAD ถ�พบว�มปญห� แพทยหรอพย�บ�ลประเมนปญห�ท�งจตและสงคมของผปวย (ดเพมเตมในคมอและดแลท�งสงคมจตใจสำ�หรบแพทย/พย�บ�ล กรมสขภ�พจต)

2.2 ผปวยทมพฤตกรรมเปลยนแปลง เชน วนว�ยสบสน

แพทยประเมนเพอวนจฉยแยกโรค (ดเรองภ�วะสบสน delirium)


ก�รใชเครองมอ ประเมนปญห�ท�งสขภ�พจต

ผศ.นพ.ชชวาลย ศลปกจ


1. General Health Questionnaire (GHQ-12) (ผศ.นพ.ธน�

นลชยโกวทย และคณะ)

2. แบบประเมนและวเคร�ะหคว�มเครยดดวยตนเอง

(กรมสขภ�พจต)

3. แบบตรวจวดห�โรคซมเศร�ในประช�กรไทย (พญ.ดวงใจ

กส�นตกล และคณะ)

4. Hospital Anxiety and Depression Scale (HAD)

(ผศ.นพ.ธน� นลชยโกวทย และคณะ)


แบบสอบถาม GHQ-12*สขภ�พทวไปของท�นในระยะสองถงสามสปด�หทผ�นม�เปน

อย�งไรบ�ง กรณ�ตอบคำ�ถ�มตอไปนโดยขดเครองหม�ย หน�คำ�ตอบ

ทใกลเคยงกน สภ�พของท�นในปจจบน หรอ ในชวงสองถงสามสปดาหท

ผานมา ม�กทสด โดยไมรวมถงปญห�ทท�นเคยมในอดตทน�นกว�น โปรด

ตอบคำาถามทกขอในระยะ2-3สปดาหทผานมานทาน

1) สามารถมสมาธจดจอกบสงททำาอยได[ ] ดกว�ปกต [ ] เหมอนปกต [ ] นอยกว�ปกต [ ] นอยกว�ปกตม�ก

2) นอนไมหลบเพราะกงวลใจ[ ] ไมเลย [ ] ไมม�กกว�ปกต [ ] คอนข�งม�กกว�ปกต [ ] ม�กกว�ปกตม�ก

3) รสกวาไดทำาตวใหเปนประโยชนในเรองตางๆ ได[ ] ม�กกว�ปกต [ ] เหมอนปกต [ ] นอยกว�ปกต [ ] นอยกว�ปกตม�ก

4) รสกวาสามารถตดสนใจในเรองตางๆ ได[ ] ม�กกว�ปกต [ ] เหมอนปกต [ ] นอยกว�ปกต [ ] นอยกว�ปกตม�ก

5) รสกตงเครยดอยตลอดเวลา[ ] ไมเลย [ ] ไมม�กกว�ปกต [ ] คอนข�งม�กกว�ปกต [ ] ม�กกว�ปกตม�ก

6) รสกวาไมสามารถทจะเอาชนะความยากลำาบากตางๆ ได[ ] ไมเลย [ ] ไมม�กกว�ปกต [ ] คอนข�งม�กกว�ปกต [ ] ม�กกว�ปกตม�ก

7) สามารถมความสขกบกจกรรมในชวตประจำาวนตามปกตได[ ] ม�กกว�ปกต [ ] เหมอนปกต [ ] นอยกว�ปกต [ ] นอยกว�ปกตม�ก

8) สามารถทจะเผชญหนากบปญหาตางๆ ของตวเองได[ ] ดกว�ปกต [ ] เหมอนปกต [ ] นอยกว�ปกต [ ] นอยกว�ปกตม�ก

9) รสกไมเปนสขและเศราหมอง[ ] ไมเลย [ ] ไมม�กกว�ปกต [ ] คอนข�งม�กกว�ปกต [ ] ม�กกว�ปกตม�ก

*พฒนาโดย ผชวยศาสตราจารย นายแพทยธนา นลชยโกวทย และคณะ


10) รสกเสยความมนใจในตวเองไป[ ] ไมเลย [ ] ไมม�กกว�ปกต [ ] คอนข�งม�กกว�ปกต [ ] ม�กกว�ปกตม�ก

11) คดวาตวเองเปนคนไรคา[ ] ไมเลย [ ] ไมม�กกว�ปกต [ ] คอนข�งม�กกว�ปกต [ ] ม�กกว�ปกตม�ก

12) รสกมความสขดตามสมควร เมอดโดยรวมๆ[ ] ม�กกว�ปกต [ ] เท�ๆ ปกต [ ] นอยกว�ปกต [ ] นอยกว�ปกตม�ก

ความคดคะแนนGHQ มตวเลอกอย 4 คอลมน คำ�ตอบในสองคอลมนซ�ยมอไมม

คะแนน (0) คำ�ตอบสองคอลมนท�งขว�มอให 1 คะแนน คะแนนรวมได

จ�กก�รบวกคะแนนของสองคอลมนท�งขว�มอ คะแนนรวมทเปนไปไดคอ

0-12 ในก�รวจย คะแนนรวมตงแต 2 ขนไปถอว� ใหผลบวก (คว�มไว 78.1,

คว�มจำ�เพ�ะ 85.3) ในท�งปฏบตอ�จจะเพมระดบคะแนนเปน 3 หรอ 4

กไดต�มคว�มเหม�ะสม

การประยกตใช GHQ1. เพอชวยใหแพทยประเมนปญห�สขภ�พจตในผปวยทม�รบ

บรก�รไดสะดวกและรวดเรว แพทยหรอพย�บ�ลส�ม�รถใช

ผลก�รประเมนแตละขอของ GHQ ในก�รสบคนอ�ก�รและ

ปญห�ของผปวยไดโดยตรง เชน อ�จจะถ�มผปวยว� “ทตอบ

ว� รสกว�ตวเองเปนคนไรค� พอจะเล�ใหฟงไดไหมว�เปน

อย�งไร?...อะไรเปนส�เหต ?...” เปนตน

2. ใชในก�รประเมนและตดต�มผลก�รรกษ� โดยอ�จจะ

พจ�รณ�จ�กก�รตอบคำ�ถ�มแตละขอ หรอก�รเปลยนแปลง


ของระดบคะแนนรวม ใหผปวยตอบแบบสอบถ�ม GHQ ทก

ครงทม�รบก�รรกษ�และบนทกผลก�รตอบลงไวในแฟมของ

ผปวย หรออ�จจะทำ�ต�ร�งบนทกผลแยกไวเปนต�ร�งต�ง

ห�กกได ก�รตดต�มอ�ก�รโดยใชคะแนน GHQ จะชวยให

ผรกษ�ทร�บถงปญห�ของผปวยไดชดเจนยงขน

3. ใชในก�รประเมนคว�มชกของปญห�สขภ�พจตหรอคนห�

ผปวยทมปญห�สขภ�พจต เพอว�งแผนก�รบรก�ร

GHQ ส�ม�รถนำ�ม�ใชในก�รสำ�รวจคว�มชกของปญห�สขภ�พจต

ได แตละสถ�นบรก�รส�ม�รถร�ยง�นคว�มชกของปญห�ได โดยใหผทม�ใช

บรก�รทกร�ยตอบแบบสอบถ�ม GHQ สดสวนของผทมคะแนนตงแต 2 ขน

ไปถอว�เปนคว�มชกของปญห� ซงขอมลนจะเปนประโยชนในก�รว�งแผน

ก�รบรก�รทเหม�ะสมตอไปได


แบบประเมนและวเคร�ะหคว�มเครยดดวยตนเอง*

กรมสขภ�พจต กระทรวงส�ธ�รณสข

ในระยะเวล� 2 เดอนทผ�นม�น ท�นมอ�ก�ร พฤตกรรม หรอ

คว�มรสกตอไปนม�กนอยเพยงใด

โปรดขดเครองหม�ย ลงในชองแสดงระดบอ�ก�รทเกดขนกบ

ตวท�นต�มคว�มเปนจรงม�กทสด

อาการพฤตกรรมหรอความรสก

คะแนน/ระดบอาการ

0

ไมเคย

เลย

1

เปนครง

คราว

2

เปน

บอยๆ

3

เปน

ประจำา

1. นอนไมหลบเพร�ะคดม�กหรอ

กงวลใจ

2. รสกหงดหงด รำ�ค�ญใจ

3. ทำ�อะไรไมไดเลย เพร�ะประส�ท

ตงเครยด

4. มคว�มวนว�ยใจ

5. ไมอย�กพบปะผคน

6. ปวดหวข�งเดยว หรอปวด

บรเวณขมบทง 2 ข�ง

7. รสกไมมคว�มสขและเศร�หมอง

*พฒนาโดย กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข


อาการพฤตกรรมหรอความรสก

คะแนน/ระดบอาการ

0

ไมเคย

เลย

1

เปนครง

คราว

2

เปน

บอยๆ

3

เปน

ประจำา

8. รสกหมดหวงในชวต

9. รสกชวตตนเองไมมคณค�

10. กระวนกระว�ยอยตลอดเวล�

11. รสกว�ตนเองไมมสม�ธ

12. รสกออนเพลยไมมแรงจะทำ�

อะไร

13. รสกเหนอยไมอย�กทำ�อะไร

14. มอ�ก�รหวใจเตนแรง

15. เสยงสน ป�กสน หรอมอสน

เวล�ไมพอใจ

16. รสกกลวผดพล�ดในก�รทำ�

สงต�งๆ

17. ปวด หรอเกรงกล�มเนอบรเวณ

ท�ยทอย หลง หรอไหล

18. ตนเตนง�ยกบเหตก�รณ

ไมคนเคย

19. มนงงหรอเวยนศรษะ

20. คว�มสขท�งเพศลดลง


การแปลผล

ระดบคะแนน0-5

ท�นมคว�มเครยดอยในระดบตำ�กว�เกณฑปกตอย�งม�ก ทฤษฎ

ถอว�มคว�มเปนไปไดเพยงเลกนอยเท�นนทจะมคว�มเครยดในระดบตำ�ม�ก

เชนน ในกรณของท�นอ�จมคว�มหม�ยว�

ท�นตอบคำ�ถ�มไมตรงต�มคว�มเปนจรง หรอ

ท�นอ�จเข�ใจคำ�สงหรอขอคว�มคล�ดเคลอนไป

ท�นอ�จเปนคนทข�ดแรงจงใจในก�รดำ�เนนชวต มคว�มเฉอย

ช� ชวตประจำ�วนซำ�ซ�กจำ�เจ น�เบอ ปร�ศจ�กคว�มตนเตน


ท�นมคว�มเครยดอย ในเกณฑปกต ส�ม�รถจดก�รกบ

คว�มเครยดทเกดขนในชวตประจำ�วนและส�ม�รถปรบตวกบสถ�นก�รณ

ต�งๆ ไดอย�งเหม�ะสม รสกพงพอใจเกยวกบตนเองและสงแวดลอมเปน

อย�งม�ก รสกมพลงมชวตวว� กระตอรอรนมองสงเร�หรอเหตก�รณรอบ

ตวว�เปนสงท�ท�ยคว�มส�ม�รถ มคว�มส�ม�รถในก�รจดก�รกบสงต�งๆ

ไดอย�งเหม�ะสม ผลผลตของก�รปฏบตง�นอยในระดบสง

คว�มเครยดในระดบน ถอว �มประโยชน ในก�รดำ � เนน

ชวตประจำ�วน เปนแรงจงใจทนำ�ไปสคว�มสำ�เรจในชวตได


ท�นมคว�มเครยดอยในระดบสงกว�ปกตเลกนอย มคว�มไม

สบ�ยใจอนเกดจ�กปญห�ในก�รดำ�เนนชวตประจำ�วน โดยทปญห�หรอ

ขอขดแยงของท�น อ�จจะยงไมไดรบก�รคลคล�ยหรอแกไขซงถอว�เปน

คว�มเครยดทพบไดในชวตประจำ�วน อ�จไมรตวว�มคว�มเครยดหรออ�จ


รสกไดจ�กก�รเปลยนแปลงของร�งก�ย อ�รมณ คว�มรสกและพฤตกรรม

บ�งเลกนอย แตไมชดเจนและยงพอทนได แมว�ท�นจะมคว�มยงย�กใน

ก�รจดก�รกบปญห�อยบ�งและอ�จตองใชเวล�ในก�รปรบตวม�กขนกว�

เดม ท�นกส�ม�รถจดก�รกบคว�มเครยดได และไมเปนผลเสยตอก�รดำ�เนน

ชวต ในกรณนท�นควรผอนคล�ยคว�มเครยดดวยก�รห�คว�มเพลดเพลนใจ

เชน ออกกำ�ลงก�ย ดหนง ฟงเพลง สงสรรคกบเพอนๆ ฯลฯ


ท�นมคว�มเครยดอยในระดบสงกว�ปกตป�นกล�ง ขณะนท�น

เรมมคว�มตงเครยดในระดบคอนข�งสงและไดรบคว�มเดอดรอนเปนอย�ง

ม�กจ�กปญห�ท�งอ�รมณทเกดจ�กปญห�คว�มขดแยงและวกฤตก�รณ

ในชวตเปนสญญ�ณเตอนขน เปนตนว�ท�นกำ�ลงเผชญกบภ�วะวกฤตและ

คว�มขดแยง ซงท�นจดก�รแกไขดวยคว�มย�กลำ�บ�ก ลกษณะอ�ก�ร

ดงกล�วจะเพมคว�มรนแรง ซงมผลกระทบตอก�รทำ�ง�น จำ�เปนตองห�วธ

แกไขขอขดแยงต�งๆ ใหนอยลง หรอหมดไปดวยวธก�รอย�งใดอย�งหนง

และควรคลคล�ยคว�มเครยดดวยก�รพดคยปรกษ�กบคนทไวว�งใจ หรอ

ปรกษ�ท�งโทรศพท (Hotline)


ท�นมคว�มเครยดอยในระดบสงกว�ปกตม�ก กำ�ลงตกอย

ในสภ�วะตงเครยดหรอกำ�ลงเผชญกบวกฤตก�รณในชวตอย�งรนแรง

ก�รเจบปวยทรนแรง เรอรง คว�มพก�ร ก�รสญเสย ปญห�คว�มรนแรง

ในครอบครว ปญห�เศรษฐกจ ซงสงผลตอสขภ�พก�ยและสขภ�พจตอย�ง

ชดเจน ทำ�ใหชวตไมมคว�มสข ฟงซ�น ตดสนใจผดพล�ด ข�ดคว�มยบยง

ชงใจ อ�จเกดอบตเหตไดง�ย


คว�มเครยดในระดบนถอว�มคว�มรนแรงสงม�ก ห�กปลอยไว

โดยไมดำ�เนนก�รแกไขอย�งเหม�ะสมและถกวธ อ�จนำ�ไปสคว�มเจบปวย

ท�งจตทรนแรง ซงสงผลเสยตอตนเองและบคคลใกลชดตอไปได ในระดบน

ควรขอรบบรก�ร Hotline และคลนกคล�ยเครยด ซงมอยต�มสถ�นบรก�ร

ทวประเทศ


แบบตรวจวดห�โรคซมเศร�ในประทศไทย

คำาชแจงแบบสอบถ�มปญห�สขภ�พ พฒน�ขนโดยกลมพฒน�

แบบสอบถ�มแบบวดดวยตนเอง เพอตรวจวดห�โรคซมเศร�ในประช�กร

ไทย โดยมขอคำ�ถ�มจำ�นวน 20 ขอ คะแนนรวม 60 คะแนน

ขอบงชในการใชผม�รบปรกษ�ทมอ�ก�รและอ�ก�รแสดงของโรคซมเศร�

เกณฑการพจารณาและดำาเนนการ ห�กตรวจพบว�ค�คะแนนรวมทไดสงกว� 30 คะแนน

ควรประเมนระดบคว�มรนแรงของภ�วะซมเศร�และก�ร

ฆ�ตวต�ยดวย

อ�จพจ�รณ�ให antidepressant ต�มคว�มเหม�ะสม

นดม� follow up

สงตอใหแพทย

*พฒนาโดยพ.ญ.ดวงใจ กส�นตกล พ.บ. ร.พ.จฬ�ลงกรณ พ.ญ.ม.ล.แสงจนทน วฒก�นนท พ.บ. ร.พ.ศรร�ช

น.พ.นพทธ ก�ญจนธน�เลศ พ.บ. ร.พ.จฬ�ลงกรณ พ.อ.น.พ.วระ เของศรกล พ.บ. ร.พ.พระมงกฎเกล�

พ.ญ.นงพง� ลมสวรรณ พ.บ. ร.พ.ร�ม�ธบด น.พ.ประเวช ตนตพวฒนสกล พ.บ. ร.พ.สวนปรง

พ.ญ.อรพรรณ ทองแดง พ.บ. ร.พ.ศรร�ช พ.ญ.วรลกษณ� ธระโมกข พ.บ. ร.พ.พญ�ไท 2


แบบตรวจวดห�โรคซมเศร�ในประเทศไทย

กรณาขดหนาขอทตรงกบความรสกของคณ

(บอยๆ = เกอบทกวน, คอนข�งบอย = 2-3 วน/สปด�ห, บ�งครง = นอยกว�

สปด�หละครง)

1. รสกเบออาหาร

บอยๆ คอนข�งบอย บ�งครง ไมเลย

2. นอนไมหลบหรอตองใชยาชวยใหหลบ


3. รสกออนเพลยเหนอยงาย


4. คดมากกงวล


5. รสกสบายใจ


6. รสกเบอไมอยากพดคย


7. ใจลอยไมมสมาธ


8. อยากอยเฉยๆไมอยากทำาอะไร



9. รสกเศราหดหใจ


10.ชวตอนาคตยงนาอยมความหมาย


11. รองไหหรออยากรองไห


12.ตดสนใจไมไดแมเรองเลกๆนอยๆ


13.ชวตไมมความสข


14. รสกเศราซมเมอตนตอนตอนเชา


15. รสกตวเองมคณคา


16.ตำาหนหรอกลาวโทษตนเอง


17. เบอหนายเกอบทกอยาง


18.คดอยากตาย


19.คนอนทกวาคณดเครยดซมหรอหมองคลำา


20.พยายามฆาตวตาย



วธใหคะแนนในขอ 1-4, 6-9, 11-14, 16-19 ใหคะแนนดงน

บอยๆ = 3 คอนข�งบอย =2 บ�งครง = 1 ไมเลย = 0

ในขอ 5, 10, 15, 20 ใหคะแนนดงน

บอยๆ = 0 คอนข�งบอย = 1 บ�งครง = 2 ไมบอย = 3

หากตรวจสอบพบวาคาคะแนนรวมทไดสงกวา 30 คะแนน

ควรพบแพทย - จตแพทย เพอรบคำาปรกษาในการรกษา

รวมคะแนน.........................


แบบสอบถ�ม Hospital Anxiety and Depression Scale ฉบบภ�ษ�ไทย

(Thai HADS)*

อ�รมณคว�มรสกเปนสวนสำ�คญสวนหนงของก�รเจบปวย

ถ�ผดแลรกษ�ผปวยเข�ใจสภ�พอ�รมณคว�มรสกเหล�นของท�น กจะ

ส�ม�รถใหก�รชวยเหลอ และดแลไดดยงขน

แบบสอบถ�มชดนมจดมงหม�ยทจะชวยใหผดแลรกษ�ท�น

เข�ใจอ�รมณคว�มรสกของท�นในขณะเจบปวยไดดขน กรณ�อ�นขอคว�ม

แตละขอและทำ�เครองหม�ยถก ในชองคำ�ตอบทใกลเคยงกบคว�มรสก

ของท�นในชวง 1 สปด�หทผ�นม�ม�กทสด และกรณ�ตอบทกขอ

คะแนน

1. ฉนรสกตงเครยด

( ) เปนสวนใหญ 3

( ) บอยครง 2

( ) เปนบ�งครง 1

( ) ไมเปนเลย 0

คะแนน

2. ฉนรสกเพลดเพลนใจกบสงตางๆ

ทฉนเคยชอบได

( ) เหมอนเดม 0

( ) ไมม�กเท�แตกอน 1

( ) มเพยงเลกนอย 2

( ) เกอบไมมเลย 3


3. ฉนมความรสกกลว คลายกบวา

กำาลงจะมเรองไมดเกดขน

( ) ม และคอนข�งรนแรงดวย 3

( ) ม แตไมม�กนก 2

( ) มเพยงเลกนอยและไมทำ�ให 1

กงวลใจ

( ) ไมมเลย 0

5. ฉนมความคดวตกกงวล


( ) บอยครง 2

( ) เปนบ�งครง แตไมบอย 1

( ) น�นๆ ครง 0

7. ฉนสามารถทำาตวตามสบาย และ

รสกผอนคลาย

( ) ไดดม�ก 0

( ) ไดโดยทวไป 1

( ) ไมบอยนก 2

( ) ไมไดเลย 3

9. ฉนรสกไมสบายใจจนทำาใหปนปวน

ในทอง



( ) คอนข�งบอย 2

( ) บอยม�ก 3

4. สามารถหวเราะมอารมณขนใน

เรองตางๆได

( ) เหมอนเดม 0

( ) ไมม�กนก 1

( ) มนอย 2


6. ฉนรสกแจมใสเบกบาน





8. ฉนรสกวาตวเองคดอะไรทำาอะไร

เชองชาลงกวาเดม

( ) เกอบตลอดเวล� 3




10. ฉนปลอยเนอปลอยตวไมสนใจ

ตนเอง

( ) ใช 3

( ) ไมคอยใสใจเท�ทควร 2

( ) ใสใจนอยกว�แตกอน 1

( ) ยงใสใจตนเองเหมอนเดม 0


12. ฉนมองสงตางๆในอนาคตดวย

ความเบกบานใจ

( ) ม�กเท�ทเคยเปน 0

( ) คอนข�งนอยกว�ทเคยเปน 1

( ) นอยกว�ทเคยเปน 2

( ) เกอบจะไมมเลย 3

14. ฉนรสกเพลดเพลนไปกบการอาน

หนงสอฟงวทยหรอดโทรทศน

หรอกจกรรมอนๆทเคยเพลดเพลน




( ) นอยม�ก 3

11. ฉนรสกกระสบกระสายเหมอนกบ

จะอยนงๆไมได

( ) เปนม�กทเดยว 3

( ) คอนข�งม�ก 2

( ) ไมม�กนก 1


13. ฉนรสกผวาหรอตกใจขนมาอยาง

กระทนหน


( ) คอนข�งบอย 2



คำาชแจง แบบสอบถ�ม Hospital Anxiety and Depression Scale ฉบบ

ภ�ษ�ไทย (Thai HADS) เปนแบบสอบถ�มทไดพฒน�ขน เพอใชเปนแบบ

คดกรองอ�ก�รวตกกงวล และอ�ก�รซมเศร�ของผปวยในโรงพย�บ�ล โดย

คำ�ถ�มจะแบงออกเปน 2 กลม เปนคำ�ถ�มถงอ�ก�รวตกกงวล และอ�ก�ร

ซมเศร� ก�รคดคะแนนสำ�หรบอ�ก�รวตกกงวล คดคะแนนขอค (1 3 5 7 9)

ทงหมดรวมกน สำ�หรบอ�ก�รซมเศร� คดคะแนนขอค (2 4 6 8 10) ทงหมด

รวมกน ผปวยทมคะแนนรวมของกลมอ�ก�รใดเกนกว� 11 แสดงว�อ�จม

คว�มผดปกตท�งจตเวชในกลมอ�ก�รนน


คณะทปรกษา1. รองอธบดกรมสขภ�พจต (น�ยแพทยหมอมหลวงสมช�ย จกรพนธ)

กรมสขภ�พจต

2. น�ยแพทยใหญกรมสขภ�พจต (น�ยแพทยธน ช�ตธน�นนท)


3. ผอำ�นวยก�รสำ�นกพฒน�สขภ�พจต

(น�ยแพทยยงยทธ วงศภรมณศ�นต)


คณะผเชยวชาญ1. รองศ�สตร�จ�รยแพทยหญงอม�พร ตรงคสมบต

ภ�ควช�จตเวชศ�สตร

คณะแพทยศ�สตร

จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย

2. น�ยแพทยชยฤทธ กฤษณะ โรงพย�บ�ลสมเดจเจ�พระย�

3. แพทยหญงว�สน� พฒนกำ�จร โรงพย�บ�ลศนยร�ชบร

4. น�ยแพทยอนนท บรณ�ยะก�นนท โรงพย�บ�ลร�ชวถ

5. น�ยแพทยยคล ก�ญจนรกษ โรงพย�บ�ลอนทรบร

คณะทำางาน1. แพทยหญงดวงต� ไกรภสสรพงษ ผอำ�นวยก�รสวนพฒน�บรก�รจตเวช

สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

2. แพทยหญงสมรก ชว�นชวงศ โรงพย�บ�ลศรธญญ�

3. แพทยหญงอรวรรณ ศลปกจ โรงพย�บ�ลศรธญญ�


4. น�ยแพทยวรพล อณหรศม โรงพย�บ�ลสมเดจเจ�พระย�

5. น�ยแพทยวเชยร ดเปนธรรม โรงพย�บ�ลพระนงเกล�

6. ผชวยศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยม�โนช หลอตระกล

ภ�ควช�ก�รจตเวชศ�สตร

คณะแพทยศ�สตรร�ม�ธบด

7. ผชวยศ�สตร�จ�รยน�ยแพทยชชว�ล ศลปกจ

ภ�ควช�ก�รจตเวชศ�สตร

คณะแพทยศ�สตรร�ม�ธบด

8. น�ยแพทยจพล สมประสงค โรงพย�บ�ลพหลพลพยหเสน�

9. ทนตแพทยหญงเจรญขวญ ช�ลภ� สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

10. น�งส�วนยน� วชระครนทร สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

11. น�งอรวรรณ ดวงจนทร สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

12. น�งส�ววไล เสรสทธพทกษ สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

13. น�งเพญศร ฤธ�ทพย สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

14. น�ยอภสทธ ฤธ�ทพย สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

15. น�งส�วธญลกษณ เพชรหม สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

16. น�งตตย� ทนเสน สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

17. น�งส�วศรลกษณ สว�งวงศสน สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

18. น�งวณ� บญแสง สำ�นกพฒน�สขภ�พจต

Mental Health-Caring Mental Health Problems

Documents

Transcript of Mental Health-Caring Mental Health Problems