Meme Kanseri – Beslenme Korunma Hastalık Dönemi Takip...
Transcript of Meme Kanseri – Beslenme Korunma Hastalık Dönemi Takip...
Meme Kanseri –
Beslenme:
•
Korunma
•
Hastalık Dönemi
•
Takip Dönemi
Prof. Dr. Semih Aydıntuğ
• Bu sunumda izleyeceklerinizin bir bölümü
Nisan 2010’da İstanbul 4. Meme
Kanseri Kongresi’nde tartışılmıştır.
• Doktorlara hitaben yapılan bu sunum, hekim olmayanların da anlayabileceği şekilde değiştirilmiştir.
Konunun Önemi (1)
• İnsanların yaşam süresi artıyor, Kanserojenler ile temas süresi uzuyor, Kanser artıyor.
• Meme kanseri de artmaya devam ediyor• Meme kanseri daha genç
yaşlara
kaymaya başladı
!
Konunun Önemi (2)
• “Bireysel”
ilaç
kavramı
ile tedavi maliyetleri giderek artıyor
• Bugün kemoterapiden yarar görecek hastalarla, yarar görmeyecek hastaları
ayırdetmek mümkün, gene Herceptin’den yarar görecek hastaları
önceden belirlemek mümkün-
Tabii ki bunun ekonomik ciddi bir bedeli var.
Konunun Önemi (3)
• Sağlık sigortaları
zor durumda• İnsanların ömrü
uzuyor, yaşlı
insanların
hastalanma ihtimali daha çok• Çalışan nüfus, oran olarak azalıyor.• İşsizlik bütün Dünyada artıyor• Çalışan nüfusun üzerine düşen sağlık
kesintileri dayanılmaz boyutlarda artıyor• Tedavi maliyetleri artıyor.• Bu nedenle sağlık sigortaları
yakın gelecekte
çökebilirler.
Konunun Önemi (4)
• Dolayısı
ile “Kanserden korunma” tedbirleri çok yakında, pahalı
tedavi yöntemlerinin önüne geçecek• Şimdiye kadar “
Temenni”
düzeyinde
yürüyen bu çalışmalar artık bir zorunluluk haline gelecek
• Endüstri de bu gidişe ayak uydurmak zorunda kalacak
Konunun Önemi (5)
•
Meme kanseri binlerce yıldır biliniyor.•
Ama son 100 yılda görülme sıklığı
çok
arttı.•
Meme kanserini son 100 yıl içinde “Biz”
arttırdıysak azaltmak da bizim elimizde olmalı
-
Acaba buna neden önem vermiyoruz?
Beslenme• Tanımlanması
ve matematik standartlara
oturtulması
zor:
Ne yeniyor ve içiliyor?Ne kadar miktar, süre tüketiliyor?Kompozisyon?Nasıl hazırlanmış?Nasıl saklanmış?Coğrafi farklılıklar (Örneğin Çin de bir bölgede
toprakta selenyum olmadığı
için o bölgede kalp yetmezliği sık görülüyor)
Ekonomik kısıtlılıklar
Beslenme Şekilleri• Çok fazla 1-
Kültürel ve coğrafi yapıya uygun
“
Normal Beslenme”2-
Seçici beslenme ( Vejeteryanlar
dengesiz besleniyor. Bazı
besinleri fazla tüketmeye alışmış
olanlar var. Örneğin
yağlı
kızartılmış
kırmızı
eti yıllarca tüketmek ve bunun sonucunda kalp hastalıklarının ve kanserin artması)
3-
Ek Besin ögeleri:-
Eczanede satılan ilaçlar ( Daha çok
Antioksidan etkili olanlar) -
Bitkisel kaynaklı
ama belli kimyasal
maddelerden “YOĞUN ”
olan mucizevi aktar ürünleri ( Giderek büyüyen Ortoreksi
endüstrisi)
- Şarlatanların “
Özel”
kombinasyonları
4-
Kronik hastalıkları
olup, zorunlu olarak kullandıkları
ilaçlar nedeniyle
bağışıklık sistemi
negatif etkilenen insanlar veya aynı
hastalarda mecburi
diyet uygulamaları
dengesiz ve yanlış beslenmeye neden oluyor
5-
“Fast food”
kültürünün Dünyada hızla yayılması
ve özellikle çocuklara
bulaşması
nedeniyle Dengesiz ve yanlış beslenen nufus artıyor
6-
Hormunlu besinler7-
Genetiği değiştirilmiş
besinler
Bütün bu beslenme şekilleri hepimizin hayatında var. Ne yazıkki bilgi kirliliği ve güvensizlik hepimizin psikolojisini daha da bozuyor. Özellikle büyük şehirlerde çok pahalı
olan et’i yiyebilenler nasıl bir et ve ne
eti yediklerini hiç
bir zaman bilemiyorlar
Ortoreksiya• Hayatının büyük kısmını
“ Sağlıklı
yaşamak”
için her türlü
konrollü
ya da kontrolsüz yayına ve bilgiye göre yönlendiren ve bunu yaşam biçimi olarak benimseyen insanlar
• Bir hastalıktır• Anoreksi den Bulimia dan bir farkı
yoktur
• Bu zaafiyet, Endüstri tarafından acımasızca kullanılmaktadır
BESLENME
• Besinler / Besin ögeleri genlerin fonksiyonunu değiştirebiliyor ( Nutrigenomics)* **
* Massaro M,
Omega-3 fatty acids, inflammation and angiogenesis: basic mechanisms behind the cardioprotective effects of fish and fish oils. Cell Mol Biol (Noisy-le-grand). 2010 Feb 25;56(1):59-82** Steiner C
Isoflavones and the prevention of breast and prostate cancer: new perspectives opened by nutrigenomics. Br J Nutr. 2008 May;99 E Suppl 1:ES78-108.
Yakın Tarihimiz• Isırgan Otu • Zakkum
UNUTULDU GİTTİ
• Sırada muhtemelen: -
Zerdeçal
-
Yaban mersini-
Biberiye
-
Zencefil var.Nedense çok uzun zamandır faydası
bilinen
Kalsiyum, Balık yağı, D
vitamini , B vitamini kompleksleri, folik asit ciddiye alınmıyor.
Beslenmenin ve Yaşam Tarzının Önemli
Olduğuna Gösteren En Önemli Kanıt
• Japonya
gibi meme kanseri insidansının düşük olduğu ülkelerden ABD’ne
çocukluk çağında göç
eden
kızlarda meme kanseri
insidansı artıyor * ( İlk göç
edende % 25 artış,
ikinci nesilde ABD insidansı
ile aynı düzeye çıkıyor )
* Elias
S.G; Cancer
Causes
Control
2007
Meme Kanseri (1)
• Batı
dünyasında meme kanserinde artış
devam ediyor
• Ülkemizde, muhtemelen artış
daha hızlı
devam ediyor
• Meme kanseri daha genç
yaşlarda görülmeye başlandı
Meme Kanseri (2)
▪
Meme Kanseri biyolojisi ile ilgili Tıp dünyası
aslında çok fazla bilgi sahibi
değildir▪
Meme kanseri artmasına rağmen, meme kanserinden ölüm son 10 yılda % 12 azalmıştır
Meme Kanseri (3)
▪
Prostat kanserinden ölüm ( Meme Kanseri gibi endokrin bir kanseridir ) bu dönemde % 33 azalmıştır
▪
Yani Prostat kanserinin biyolojisi daha iyi bilinmektedir
▪
Üstelik meme kanseri araştırmaları
için harcanan para çok daha fazladır
Meme Kanseri (4)
▪
Meme kanseri, uzak organ metastazı yaptıktan sonra tedavisi yoktur
▪
Ancak bu dönemde ( Evre IV) ölüme kadar geçen süre eskiye göre epeyce uzamıştır ( Bazı
durumlarda yıllar )
▪
Dolayısı
ile meme kanserinden korunmak veya meme kanserini çok erken dönemde tanımak esas yoldur
Meme Kanseri (5)
• Meme kanserli kadınlarda rekürrens / tekrarlama riski ömür boyu devam eder
• Kontrol, rekürrensi önleyici tedbirler
ve tedavi
ömür boyu devam etmelidir
• Erken evre meme kanserlerinde uzak organ metastaz ihtimali % 30 dur*
• Bugün Meme kanseri kronik bir hastalık haline gelmiştir
*Hortobaygı
2009, Barcelona 2010 Mart
Meme Kanseri (6)
• Besinler / Besin ögeleri genlerin fonksiyonunu değiştirebiliyor ( Nutrigenomics)* **
* Massaro M,
Omega-3 fatty acids, inflammation and angiogenesis: basic mechanisms behind the cardioprotective effects of fish and fish oils. Cell Mol Biol (Noisy-le-grand). 2010 Feb 25;56(1):59-82** Steiner C
Isoflavones and the prevention of breast and prostate cancer: new perspectives opened by nutrigenomics. Br J Nutr. 2008 May;99 E Suppl 1:ES78-108.
Nütrigenomics
– İki yönlü
yol*
1-
Nütrientler, genlerin ekspresyonunu indükliyebilirler ve bunun sonucunda bireyin fenotipik yapısını
değiştirebilirler !2-
Tekli gen polimorfizmi ile ortaya çıkan
değişiklikler ( İnflamatuar cevap ve lipid metabolizması
ile ilgili olanlar )
nütrientlerin birey üzerindeki etkisini değiştirebilirler
* Grimble R. Clin Nutr. 2003
Nütrigenomcs –
Basit anlatım• Kötü
genlere sahip hücre,
onkogenlerini ( Kanseri ortaya çıkarabilen genler ) sentezliyor ama onu sekrete ( Meme dokusuna etki edebilmesi ) etmesi için bir engel var.
• Hücreyi tamamen sarmış
besin ögelerinin parçalanmasından ortaya çıkan “
Biyomoleküller”
( Örneğin DHA,
EPA –
Balık yağının etken maddeleri v.s) sekresyonu engelliyor
Nütrigenomcs –
Basit anlatım
• Ama ne kadar süreyle ? Bu tamamen belirsiz
• Çünkü
olaylar “Multifaktoriyel”• Yani başka besin ögeleri veya sigara
gibi zararlı
maddelerde tam tersine bu koruyucu etkiyi ortadan kaldırabilirler
• Bunları
ön görmek hiç
de kolay değil
Şematik insan hücresi, kanser yapıcı
genlerin sentezlediği proteinlerin hücre dışına çıkması, meme kanserinden koruyucu besin ögeleri
tarafından geçici bir süre ( 5 yıl 10 yıl ? ) engelleniyor
Oksidatif
Stress
–
Antioksidan Sistem Dengesi (1)
• Otomobil kullanırken gaza ve frene aynı anda basılmaz
• Oysa insan bağışıklık sistemi, gaza ve frene aynı
anda basar
• Mantıksız gibi görünen bu sistem aslında çok rasyoneldir
• Çünkü
bu şekilde aktif / dinamik bir denge sağlanır
Oksidatif
Stress
–
Antioksidan Sistem Dengesi (2)
• Vucutta:Gaz pedalı
: Lipid
peroksidasyonu
Fren pedalı
: Antioksidan sistem
Oksidatif
Stress
–
Antioksidan Sistem Dengesi (3)
• Bağışıklık sistemi başta olmak üzere birçok sistem vucutta
bu iki yapının
arasındaki denge ile ayakta kalıyor• Şimdiye kadar söylendiğinin aksine
Oksidatif
Stress
defekti
( Lipid peroksidasyonu) meme kanserinin
ortaya çıkışını
kolaylaştırıyor* ( Apoptozis
defekti
)
*Gago-Dominguez
M. Breast
Cancer
Research
2007
Apoptozis• Programlı
hücre ölümü
demektir.
• DNA hasarına uğramış
ve vucudun başına iş
açabilecek ( Mesela kanserli
hücre haline dönüşebilecek ) hücreler Apoptozis
ile yok ediliyor.
• Apoptoz
kansere karşı
çok önemli bir savunma mekanizması
• Kanser tedavisinde kullanılan ilaçların önemli bir kısmı
Apoptozisi
hızlandırarak işlev görüyorlar
Antioksidan Madde Kullanımı• “Oksidatif
Stress
her yönüyle
zararlıdır”
düşüncesinin doğru olmayabileceği düşünülmeye başlanmıştır.
• Denge
kavramını
hatırlayıp sağlıklı bireylere ve hastalarımıza sadece
yoğun miktarda antioksidan madde vermememiz
gerekir
Antioksidan Madde Kullanımı• Aşırı
antioksidan kullanımı
sonunda
vucudunda
ciddi zararlar gelişen insanlar olmuştur
• En basitinden sigara içen insanların ek vitamin olarak, A vitamini almalarının ( Multivitamin
tableti şeklinde ) Akciğer
kanserini arttırdığını
biliyoruz.• Kemoterapi sırasında kullanılan bazı
antioksidan maddeler, kemik iliği depresyonu, karaciğer yetmezliğine neden olabiliyor
Ana Başlıklar
• Meme Kanserinden korunma-
Genel olarak korunma
-
Riskli bireylerde korunma ( Farmakolojik ajanlar –
Tamoksifen,
Evista.....)
• Meme kanseri tedavisi sırasında
dikkat edilecek noktalar
• Tedavi sonrası
dikkat edilecek noktalar
Meme Kanserinden Korunmak İçin Alınacak Tedbirler
Meme Kanseri ( 1 )
• Bölgeden bölgeye değişmekle beraber Dünyada her 8 –
11 kadından biri hayatı
boyunca Meme Kanseri olmaktadır• Kadınlarda en çok görülen kanser,
Meme kanseridir• Öldürücü
bir hastalıktır. Öldürücülük
açısından ikinci sıradadır• Giderek daha sık görülmekte ve daha
genç
yaşlara kaymaktır
Meme Kanseri ( 2 )
• Genetik ve ailevi meme kanseri tüm meme kanserlerinin % 5 –
10’nu
oluşturur. Ancak bilinmeyen bir nedenle 40’
lı
ve 30’lu yaşlarda görülen
meme kanseri giderek artmaktadır• Eskiden bu oran %10’un altında idi.
Yani Meme kanserlerinin % 10’undan azı
40 yaşından önce görülürdü
Beslenme Bakış
Açısı
ile Meme Kanserinden Korunma Konusu
Çok Karışıktır• Besinlerin içinde çok sayıda nütrient
vardır ( Nütrient
= Besin Ögesi
)• Bazı
nütrientlerin
birbirleriyle zıt
etkileri
vardır• Bir nütrient
hem
antioksidan hem
de
pro-oksidan
özelliğe aynı
anda sahip olabilir
• Bu bilgilerin pratik hayata geçirilmesi hiç
kolay değildir.
Meme Kanseri Açısından
• Bir insanda:• Hiç
değiştiremeyeceğimiz
• Kısmen değiştirebileceğimiz • Tamamen değiştirebileceğimiz
önleyici veya meme kanserini daha kolay ortaya çıkarıcı
faktörler vardır
Değiştirmemizin Mümkün Olmadığı
Kötü
Faktörler (1)
• Kadın olmak ( Erkeklerde Meme kanseri oluyor ama çok nadir )
• Bireyin doğduğu anda doğum ağırlığının 4000 gramdan fazla olması
• Ailesinde birden çok meme / Yumurtalık kanseri olması
( Kimse annesini
babasını
seçemiyor )• Bireyin genetik olarak BRCA1 / BRCA 2
mutasyonu taşıyor olması
Değiştirmemizin Mümkün Olmadığı
Kötü
Faktörler (2)
• Etnik faktörler ( Meme açısından çok önemli değil. Mesela Zencilerde bazı
saldırgan Meme
kanseri türleri daha fazla görülüyor, askanazi yahudilerinde
BRCA 1 gen mutasyonu daha
fazla )• Mammografik
dens
meme patterni: İleri
yaşlara rağmen mammogafide
meme parankim
dokusunun çok yoğun görünmesi.
(Yani film bembeyaz görünüyor )
Değiştirmemizin Mümkün Olmadığı
Kötü
Faktörler (3)
• Menopoz yaşının 51 yaşın üstünde olması
meme kanseri riskini arttırıyor
• İlk adet yaşı
ne kadar erken olursa risk o kadar yüksek ( Aslında bu kısmen değişebilir faktör olarak da karşımıza çıkıyor)
Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Kötü
Faktörler (1)
• İlk adet görme yaşının ( Menarşe
), 12 yaş
öncesinde olması
( Görsel medya
muhtemelen bunu beyinde bulunan ve Hipotalamus
adı
verilen bir organ
aracılıyla daha küçük yaşlara kaydırıyor. Şöyleki: Göz aracılıyla Hipotalamusa
iletilen stimuluslar
sex
steroidlerini
erken uyarıyor, çocuk erken adet görüyor)
Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Kötü
Faktörler (2)
• Obezite:
Araştırmalara göre menopoz döneminde, meme kanserini tetikleyen önemli bir faktör olarak öne sürülüyor. Ancak 1 cm çapındaki meme kanserinin gelişme süresinin 5 –
8 yıl olduğu
düşünülünce obezitenin
çok daha erken dönemlerde etkili olması
gerekir
diye düşünüyorum
Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Kötü
Faktörler (3)
• 35 yaşından sonra doğumun riskli olduğunu bilmek
• Geç
dönemde bazı
bireylerin defalarca Tüp bebek denemelerinde fazla miktarda hormon aldıklarını
hatırlamaları
Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Kötü
Faktörler (4)
• Östrojen ( Estrodiol) , Testesteron ve IGF-1* **
• Kısa süreli açlıktan ( Birkaç
yıl) sonra normal / yüksek kalorili beslenmeye geçiş
***
• Bernard
L,
Biochemical
and
Biophysical
Research
Communications
Volume 350, Issue 4 , 1 December 2006, Pages 916-921 ** Eliassen AH. J. Clin Oncol. 2006*** Elias
S.G; Cancer
Causes
Control
2007
Değiştirmemizin Kısmen Mümkün Olduğu Olumlu
Faktörler (1)
1-
Erken doğum yapmak (Tercihan 20 – 25 yaş
arasında ilk doğum yapmak)
2-
8 ay kadar süt vermek
Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü
Faktörler
(1)
1-
Hareketsizlik: Fizik egzersiz, beden ve ruh sağlığı
için çok önemli. Bu hep
söylenir ama uygulanmaz ya da uygulanamaz
• Aerobik egzersizin tanımı: Bir formülü vardır
220 –
yaş
= Nabız sayısı
( Bu sayı
0. 7 ile çarpılır ) çıkan rakkam
en az 35
dakika süre ile korunması
gereken nabız sayısıdır
Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü
Faktörler
(2)
• Örnek: Birey 53 yaşında ise220 –
53 = 167 Bunun % 70’
= 117
10 dakikalık bir ısınma sürecinden sonra en az 35 dakika süre ile spor yapan kişinin nabzı
dakikada 117’nin
altına inmemelidir. Solunum ve kardiyak bir problem olmadığı
takdirde nabız sayısı
biraz
daha yukarda da olabilir
Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü
Faktörler
(3)
• Örnekteki birey 53 yaşında iseDaha az sayıdaki nabız sayısı
aerobik
egzersiz yapılmadığı
anlamına gelir.Yani spor sonrası
artmış
bir bazal
metabolizma hızı
beklenmemelidir.Haftada 3 –
4 kez yapılan aerobik fizik
egzersizin meme kanseri önlenmesinde yararlı
olduğu bilinmektedir
Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü
Faktörler
(4)
2-
Hormon Replasman
Tedavisi
: Menopoz döneminde Östrojen veya Östrojen ve Progesteron
almak meme
kanseri riskini arttırmaktadır. Ancak bu risk her birey için farklıdır. 5 yıldan uzun süre yapılmadığı
takdirde risk çok
fazla yükselmemektedir. Uygun durumlarda HRT yapılmalıdır
3-
Alkol ve sigara kullanımı:
Her ikisi de oksidatif
stressi çok fazla arttırıyorlar
Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini arttıran Kötü
Faktörler
(5)
4-
Oral Kontraseptif
kullanımıGenç
yaşlarda ( 18 -
19 yaş), doğum
kontrol hapları
yumurtalıklar açısından faydalı
olabilir. Ancak 10 yıldan daha
uzun süre oral kontraseptif
kullanımı zararlı
kabul edilir.
Değiştirebileceğimiz , Meme kanserini azaltan Faktörler (1)
1-
Uygun beslenme, uygun besin ögelerini
yeterli miktarda ve süre almak
( Ayrıntılarına daha sonra girilecek )2-
Zararlı
faktörlerden kaçınmak
3-
Düzenli Aerobik Fizik egzersiz4-
Şişmanlıktan kaçınmak
• Uygun diyet ile tüm kanserlerin % 30’nun önlenebileceği düşünülüyor *
* World
cancer
Research
Fund
/ American
Association
for
Cancer
Research: Food, Nutrition, Physical
activity
and
the
prevention
of Cancer: A Global Perspective. Washington, D.C: AICR 2007
Meme Kanserinden Korunma (1)
• 21 yaş
cıvarında
doğum yapmak ( Onkogenleri
stimüle
eden “
Kötü”
kök
hücrelerinin yok olmasını
sağladığı sanılıyor)
• Düzenli Fizik egzersizi ömür boyu sürdürmek ( Aerobik egzersiz’in tanımı
yapılmıştı
)• Sigara içmemek, alkol tüketimini
sınırlamak (İçenler kırmızı
şarabı
tercih edebilirler )
Meme Kanserinden Korunma (2)
• Sigara ve alkol, Lipid peroksidasyonunu
yani oksidatif
stressi aşırı
derecede arttırıyor• Bu durum, doğal antioksidan sistemi
felç
ediyor. ( Denge bozuluyor)• Yaşlanma dahil birçok probleme neden
olduğu gibi meme kanseri riski de artıyor
MEME Kanserinden Korunma (3)
• Düzenli fizik egzersiz postmenopozal kadınlarda mammografik
dansiteyi
azaltmaktadır * ( Bilindiği gibi ACR IV, meme kanserine daha yatkın)
* Suijkerbuijk
KP. Cancer
Epidemiyol
Biomarkers
Prev
2006
Meme Kanserinden Korunma (3)
• Ömür boyu kilo kontrolu
( BKI’nin
20 - 25 arasında olması
optimal. En kötüsü
periyodik olarak kilo alıp vermek) • Anorexia
ve Bulimia’nın
tedavisi gerekir
• Kanda 25(0H) D vitamini/ Hormonu düzeyini 35 ng/ ml düzeyinde tutmak (Yıl boyunca –
Özellikle kış
aylarında )
* Autier
P,
Vitamin D supplementation and total mortality: a meta-analysis of randomized controlled trials
* * Murillo
G,
ACTIONS OF VITAMIN D ARE MEDIATED BY THE TLR4 PATHWAY IN INFLAMMATION-INDUCED COLON CANCER.
Beden Kitle indeksinin Hesaplanması
(1)
• Vucut
ağırlığı
/ Boy’un Metre cinsinden karesine bölünmesi ile ortaya çıkar.
• Örnek: 65 kg ağırlığında, boyu 1.58 m olan bir bayanda BKİ
hesaplanırsa:
65 / 1.58 2 = 26BKİ
nin
26
olması
tek başına anlamlı
değil. Sadece kişinin obez
olmadığı söylenebilir.
Beden Kitle İndeksinin Anlamı (2)
•
Bu sonuca bir anlam yükleyebilmek için :- Kişinin yaşını-
Kas ve yağ
dağılımını
-
Son aylarda vucut
ağırlığında ciddi değişimler olup olmadığını-
Düzenli Fizik egzersiz yapıp
yapmadığını
bilmek gerekir
D VİTAMİNİ• Yüksek dozda Kalsiyum ve D vitamini
alımı
premenopozal
meme kanseri riskini düşürüyor * **
* McCullough
ML. Breast
Cancer
Research
2007
** Lin
J. Arch
Intern
Med. 2007
D VİTAMİNİ• Hatta şu anda ‘
Gemini ’
adında bir D
vitamini analoğu
ilaç
olarak geliştirilmeye çalışılıyor.
• Başarılı
olursa ve ilaç
haline gelirse bu anolog
D vitamini, Meme kanseri
tedavisinde kullanılacak.
D Vitamini
•
Kendi pratiğimde hastalarımda rutin Vitamin D3 düzeyi ölçüyorum
•
35 ng/ml düzeyine ulaşan hasta sayısı % 2 civarında
•
Oral suplementasyon
faydalı
olmuyor•
IM enj.’ı
tercih etmeye başladım*
* Berkovitz
S,
Serum 25-hydroxy
Vitamin D Levels
in Chronic
Fatigue
Syndrome: a Retrospective
Survey. Int
J Vitam
Nutr
Res.
2009 Jul;79(4):250-4.
D vitamini ile ilgili Problem• Ölçüm tekniği pahalı
ve uzun sürüyor
• Laboratuvarlar
arasında “ciddi”
sonuç farklılıkları
var
• Ancak Gelişmiş
laboratuvarlarda yapılabiliyor
• Ölçüm yapmadan D vitaminini kullanmak risklidir.
• D vitamini başlanan hastalarda, hastanın ‘
Kalsiyum ’
düzeyini
MUTLAKA önceden bilmek gerekir
Meme Kanserinden Korunma (4)
• Normal A vitamini, Retinoik
asit düzeyi• Normal alfa Tocopherol
düzeyi* ( E vitamini)
• Fitoöstrojenler
? ( İzoflavonlar, Flavonlar, Koumestanlar, Lignanlar
)
• Soya , Keten tohumu, meyan kökü
işe yarıyorsa bile anne karnında almaya başlamak gerek
• Fitoöstrojenler
aynı
zamanda antioksidan etkiye sahiptirler ( Örnek: Üzüm ve çekirdeği)
*Epplein M, Breast Cancer Res. 2009
Meme Kanserinden Korunma (5)
• Bir önceki slide’da
bahsedilen maddelerle ilgili bilimsel yayınlar olmakla beraber, hiçbirisi Meme kanseri -
D vitamini ilişkisi gibi net bir
şekilde ortaya konmuş
değildir.• Bu açıdan bu maddeleri özellikle
yüksek dozlarda tüketmek doğru değildir
Meme Kanserinden Korunma (6)
• Omega
–
3 yağ
asidi almak ( Günde 2 –
3 gram) ( Balık yağı)
• Omega
–
3 / Omega
–
6 yağ
asidi oranını
korumak ( 1 / 4)
• Kanola
yağı
( Kolza yağı) almak tercih edilmelidir * ( ALA ve GLA içeriyor)
• Balık yağı
alımı
anne karnında başlamalıdır ( CEBPbeta
yoluyla apoptoz
artıyor )
* ,
Ion
G. BMC Cancer
2010
Meme Kanserinden Korunma (7)
▪
Not: Kolza yağı
meselesi çok fazla ciddiye alınmamalıdır. Bununla ilgili çok fazla yayın yoktur. Endüstrinin baskısı
da olabilir. En
azından zararlı
olmadığını, tüketildiği takdirde omega-3 yağ
asitleri yanında başka
faydalı
yağ
asitlerinin de alınmış
olacağı bilinmektedir
▪
Benzer bilgi Keten Tohumu yağı
için de geçerlidir.
▪
ASIL OLAN BALIK YAĞIDIR. UNUTMAYALIM ,
Yüksek enerji alımından kaçınmak gerekir:17.035 kadın üzerinde yapılan prospektif
bir
çalışmada gelişen 346 meme kanseri değerlendirildiğinde:Yüksek enerji alımı
/ Yüksek yağ
alımı
( Özellikle az balık yağı
) ve Yüksek BKİ daha agressif
meme kanserleri ile
birlikte görülüyor ** Borgquist
S. Breast
Cancer
Research. Jan
2007
Meme Kanserinden Korunma (8)
Meme Kanserinden Korunma (9)
• Yeşil Çay
( Epigallocatechin
Gallate) * Muhtemelen COMT enzimini indükliyor. Antioksidan etkisi olduğu gibi pro
–
oksidan
etkisi de var
Meme kanserinde %20 azalmaya neden oluyorGenotipik
olarak düşük COMT aktivitesi olan insanlarda daha etkin **
DİKKAT : Fazla miktarda yeşil çay kullanımının tehlikeleri de bilinmektedir ( Kansızlık, kemik iliği depresyonu gibi )
* Gago-Dominguez
M. Breast
Cancer
Research
2007** Wu
AH. Cancer
Reserch
2003
Meme Kanserinden Korunma (10)
• Kanda ve saç
derisinde normal Çinko düzeyi *• Akdeniz tipi diyet ( Kanda E2 düzeyini
düşürüyor ) * **İndirekt
bir ispat : Güney Avrupa ülkelerinde
Kuzey’e göre daha az meme kanseri görülüyor
* Memon
AU. Clin
Chim
Acta. 2007
** Carruba
G. Nutr. Cancer
2006
Meme Kanserinden Korunma (11)
Yüksek Enerji ( KH + Yağ
)
Uzun süre yüksek enerji alımı
ovarian
seks steroidlerinin
ve büyüme faktörlerinin kanda
yüksek dozda sirkülasyonuna neden olmaktadır
▪
Bu durum Östrodiol
başta olmak üzere zararlı bazı
hormonların artışına neden oluyor
( Tabii sürenin uzun olması
daha da negatif bir faktör )
Meme Kanserinden Korunma (12)
• Zararlı
kimyasal bileşikler: ( Şüphe yoğun ama şimdilik kesin kanıt yok. Siz gene de ciddiye alın )Paraben’ler
( Kozmetiklerde var, E2
etkileri var)Pestisidler
( Böcek öldürücü
ilaçlar)
Bromürler
( Alev yangınını
önleyen maddeler –
Anne sütüne geçiyor )
Anabolik
hormon
zerkedilmiş
hayvan eti
Meme Kanseri Tedavisi Sırasında
,
Beslenme Açısından Dikkat Edilecek Noktalar
• Literatürde karşımıza çıkan makaleler daha çok Kemoterapide kullanılan ilaçların yan etkilerinin
“
Antioksidan”
ilaçlarla ortadan kaldırılması
ile ilgilidir
• Acaba “
Antioksidan ”
kullanımı kanser tedavisini olumsuz
yönde
etkiliyormu
? Bu konu ile ilgili araştırma az sayıdadır. Ama konu çok önemlidir
• Çünkü
meme kanseri tedavisinde faydalı
olduğu ispat edilen Kemoterapi
ilaçlarının etkisinin
başka biyolojik maddelerle yok edilme ihtimali hiç
hoş
bir durum değil !
Meme Kanseri Tedavisi Sırasında Dikkat !
• Birçok hasta Kemoterapi
almaktadır• Bazı
Kemoterapi ajanları
“Oksidatif
stress’i”
arttırarak etki ederler• Bazıları
ise Oksidatif
stressin artmış
olduğu bir ortamda etkinliklerini kaybederler.
Meme Kanseri Tedavisi Sırasında Dikkat !
• Oksidatif
stressi arttıran KT ajanları:-
Siklofosfamid
-
Cisplatin-
Carmustin
( BCNU)
-
Doxorubicin
/ Epirubicin- 5- FU-
Ara C
Oksidatif
Stressi Arttıran KT ilaçları
• Glutation
redüktaz
aktivitesini azaltarak, başta akciğer olmak üzere vucutta
“Kollateral
hasarı” arttırıyorlar
• Hidrojen peroksidi arttırarak, KT ajanın apoptoz
kabiliyetini azaltıyorlar !
Oksidatif
Stressi Arttıran KT ilaçları
• Lipid
Peroksidasyonu↑• Elektrofilik
aldehitler ↑
• Apoptozis
↓
( Hiç
arzu edilmeyen bir durum)• Kanser hücrelerinin çoğalma siklusu
durabiliyor ( Arzu edilmiyor çünkü
hücre çoğalmazsa öldüremezsiniz )
• KT etkisiz hale gelebiliyor• Öyleyse ANTİOKSİDAN maddeleri kullanalım
?? ( İspatlanmamış
bir düşünce, ama mantıklı)
Kemoterapi ilaçları
ile ilgili olarak Lütfen Dikkat
• KT ilaçları
kanserli hücreleri öldürür.• Ama KT ilaçları
vucudun
normal
hücrelerine de zarar verir ( Saç dökülmesi, mide bulantısı
/ ağrısı,
Kemik iliği süpresyonu
, unutkanlık......)• Antioksidan maddeler, normal hücreleri
korurken kanserli hücreleri de koruyabilir.
Meme Kanseri Tedavisi Sırasında Antioksidan Kullanımı
• Yapılan çalışmalara göre , meme kanseri tanısı
alındığından itibaren
hastaların % 45 –
87 ‘si antioksidan süpleman
maddeler alıyorlar ve bunu
tedavi sırasında da sürdürüyorlar• İlginç
olan tedavi eden sorumlu
hekimlerin bu durumdan çoğu zaman haberdar olmamaları
KT / RT Sırasında Antioksidan Madde Kullanımı
• Bu konuda son söz söylenmiş
değil*• Yüksek dozda antioksidan ilaç
alımı
, genetik
farklılıklar , KT ajanlarınının
etkisini yok edebilir ( Boşuna Kemoreapi
görmek ! )
• D vitamini süpplementasyonu
mutlaka gerekiyor
• Balık yağı
ile ilgili olumlu yayınlar daha fazla. Tedavi sırasında Balık yağı
kullanılmasında
sakınca yok * Lawenda B.D. Should supplemental antioxidant administration be avoided during chemotherapy and radiation therapy ? JNCI 2008. 1000 (11) 773
Sık kullanılan Antioksidanlar• C, E, A vitaminleri• Beta Karoten• Selenyum• Yeşil çay ekstresi• Üzüm –
Kuru üzüm –
Pekmez !
• Diğer Flavonoidler• Balık yağı• Keten tohumu yağı• D vitamini • Curcumin
/ Turmeric
-
Zerdaçal...............
Özet• KT / RT sırasında yüksek dozda Antioksidan
madde kullanımının doğru olmadığını söylemek mümkün
• Pratik hayatta hekim, hastasının reçete ettiği ilaçlar dışında neler aldığını
bilmelidir.
• Bitkisel ürünlere hekimlerin kayıtsız kalması hastalarına zarar veriyor
• Hastaların da kullandıkları
bitkisel ilaçlarla tedavilerini olumsuz yönde etkileyebileceklerini, hatta bazı
organlarına
ciddi zararlar verebileceklerini bilmeleri gerekiyor
Aktif Tedavi Bittikten Sonra Dikkat edilecek Noktalar
Alt Başlıklar
• Meme kanseri rekürrensini
azaltmaya odaklanmış
yaklaşım
• Genel sağlık tedbirleri ile yaşamı uzatmaya yönelik tedbirler
(Çoğu zaman iki konu içi içe giriyor )
• Aromataz
İnhibitörü
( Arimidex, Femara, Aromasin) kullananlarda gelişen şiddetli Osteoporoz ( Meme kanseri rekürrensi
ile direkt ilişkisi yok
gibi görünüyor ama eklem ve kemik arıları
hatta kemik kırıkları
“Fizik
egzersizi”
kısıtlıyor
Tedavi Sonrası
(1)
• Osteoporozun önlenmesi çok önemli• Yeterli Kalsiyum, D vitamini almak
gerekir.• Düzenli yürümek şeklinde yapılan Fizik
egzersiz Osteoporoza karşı koruyucudur
•
Ciddi ve tedaviye dirençli Osteoporozda Zoledronik
asit
( Zometa
) kullanımı
uygun olur
Tedavi Sonrası
(2)
• Antioksidan kullanımı
serbest• Mega-doz ilaç
/ Bitki kullanımı
en büyük
sorun• Hasta ile doktor iletişiminin en çok
koptuğu dönem bu dönem, çünkü süreç
yıllarca devam ediyor, iki tarafta
olayı
kanıksıyor. Ciddiye alınmıyor• Genellikle “Ortoreksi
Endüstrisi”
hastalara ne isterse onu yediriyor
Tedavi Sonrası
(3)
Büyük Sorun• Hekimler tamamlayıcı
tıp / alternatif
tıb’a
inanmıyorlar veya önemsemiyorlar• Bu konuda bilgi sahibi olmak
istemiyorlar• Hastalar bunu fark ettikleri için
kullandıkları
“
İlaçları”
gizliyorlar veya anlatma gereği duymuyorlar
• Bir çalışmada bu oran %50 olarak bulunmuş
Büyük Sorun
• Hastalar, hekimlerini uygun bir dille bitkisel ilaç
kullanımı
açısından da
kendileri ile ilgilenmeleri konusunda göreve davet etmelidirler.
• Bu hastaların en tabii hakkıdır
• Antioksidan özellikli Fitoöstrojen kullanımından sakınmak gerekir
• Bu gruba özellikle Soya yağı
kökenli tüm ilaçlar giriyor.
• Bazı
çalışmalar hayatı
boyunca Soya tüketmemiş
insanların Soya yağı
tüketmeye
başlayınca meme dokusunda istenmeyen değişiklikler olduğunu göstermiştir ( Durum Japon kadınlarından farklı
)
Tedavi Sonrası
(4)
• Yağ
tüketiminin azaltılması rekürrensi
azaltıyor * **
• Yağlar arasındaki dengeyi unutmayalım ( Balık yağı
tüketelim)
* Cheleblowski
RT. J Natl
Cancer
Inst
2006
**
Rooney
M. Clin
J Oncol
Nurs
2007
Tedavi Sonrası
(5)
• Obezite
ve insülin
rezistansı
meme kanseri rekürensini
arttırıyor *
• IGF-1 gibi bazı
büyüme faktörleri rekkürensi arttırıyor *
• Hatta Metformin
kullanımının aynı zamanda meme kanseri tedavisinin de bir
parçası
olması
gerektiğini savunan yazılar var
* Berrino
F. Ann
N Y Acad
Sci
2006
Tedavi Sonrası
(6)
• Meme kanseri tedavisi görmüş hastaların Batı
tipi diyeti bırakıp
Akdeniz tipi diyete
ve makrobiyotik diyete geçmelerinde yarar var.
* Berrino
F. Ann
N Y Acad
Sci
2006
Tedavi Sonrası
(7)
• Menopoz gelişimiOsteoporoz, gerek menopoz nedeniyle gerekse kullanılan aromataz
inhibitörleri
nedeniyle hızlanacaktır•
Fizik egzersiz, Kalsiyum, D vitamini kullanımının öneminden bahsedilmişti,
•
Zoledronik
asit ( Zometa
) uygun endikasyonlarda
kullanılmalıdır
• DM gelişen hastalarda Kan Şekeri regülasyonu birçok nedenle ÇOK önemli
Tedavi Sonrası
(8)
• Tek başına Yeterli D
vitamini düzeylerinin rekürrensi
azalttığını
gösteren çalışmalar var.• D3 vitamini düzeyleri en az 35 ng/ml
düzeyinde olmalıdır.• Ülkemizde D vitamini düzeylerinin çok
düşük seyrettiğini unutmayalım
Tedavi Sonrası
(9)
• Ortoreksiya’ya
dikkat• Sihirli bir beslenme şekli yok• Belirgin bir besin ögesini
çok fazla
almak rekürrensi
azaltmıyor
Tedavi Sonrası
(10)
Sonuç
(1)
• Beslenme, meme kanseri dahil birçok sağlık sorunu ile ilişkilidir
• Beslenmenin, yaşam biçimi, düzenli Fizik egzersiz ile birlikte bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini unutmamak gerekir
• Sigara, alkol tüketimi, hareketsizlik, obezite, yüksek enerji alımı, yağlar arasındaki dengeyi gözetmemek, meme kanserine davetiye çıkarmak anlamına gelmektedir
Sonuç
(2)
• Değiştiremiyeceğimiz
faktörler de vardır . Bu durumlarda elimizdeki silahlar: Erken Tanı
, doğru tedavi ve
uygun izlemdir• Meme kanseri tanısı
almış
olan
hastaların , kemoterapi ve Radyoterapi tedavisi sırasında Alternatif tıp’a ait Antioksidan maddeleri kullandıkları
takdirde doktorlarına haber vermeleri gerekir
Sonuç
(3)
• Hekimlerin bu tedavi yöntemleri konusunda bilgili olmaları, hastayı
ciddiye almamaları
tehlikelidir. • Çünkü
hasta -
hekim diyaloğu
koptuğu
zaman, yokuş
aşağı
yuvarlanmanın nerede duracağı
hiç
bilinemez
• Kontrolsüz Antioksidan kullanımının zararlı
olması
mümkündür. Bu konu
bütün dünyada araştırılmaya devam ediyor
Sonuç
(4)
• Meme kanseri tedavisi biten bir hastanın ömür boyu takibi devam etmelidir
• Bu dönem günümüzde on yıllar süren uzun bir süredir ve beslenme, yaşam biçimi açısından bilinen koruyucu ve olumlu tedbirleri elden bırakmamak gerekir. Zararlı
alışkanlıklardan
vazgeçmek gerekir