Mehmet ugur AYDIN tez 01.11.2007 -...
Transcript of Mehmet ugur AYDIN tez 01.11.2007 -...
T.C.
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI
ESKİ TÜRK EDEBİYATI BİLİM DALI
KÂİMÎ DÎVÂNI TRANSKRİPSİYONLU METNİ VE TAHLİLİ
(YÜKSEK LİSANS TEZİ)
Mehmet Uğur AYDIN
Danışman
Yard. Doç. Dr. Sadettin EĞRİ
BURSA 2007
ii
T. C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE
Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı’nda U2003633 numaralı
Mehmet Uğur Aydın’nın hazırladığı “Kâimî Divanı Transkripsiyonlu Metni ve Tahlili” konulu Yüksek
Lisans Tezi/Çalışması ile ilgili tez savunma sınavı, ...../...../ 20.... günü ……… - ………..saatleri arasında
yapılmış, sorulan sorulara alınan cevaplar sonunda adayın tezinin/çalışmasının
……………………………..(başarılı/başarısız) olduğuna …………………………(oybirliği/oy çokluğu) ile karar
verilmiştir.
Üye (Tez Danışmanı ve Sınav Komisyonu Başkanı)
Akademik Unvanı, Adı Soyadı Üniversitesi
Üye Akademik Unvanı, Adı Soyadı
Üniversitesi
Üye
Akademik Unvanı, Adı Soyadı Üniversitesi
Üye Akademik Unvanı, Adı Soyadı
Üniversitesi
Üye Akademik Unvanı, Adı Soyadı
Üniversitesi
....../......./ 20.....
iii
ÖZET Yazar : Mehmet Uğur Aydın
Üniversite : Uludağ Üniversitesi
Anabilim Dalı : Türk Dili ve Edebiyatı
Bilim Dalı : Eski Türk Edebiyatı
Tezin Niteliği : Yüksek Lisans Tezi
Sayfa Sayısı : X + 567
Mezuniyet Tarihi :
Tez Danışmanı : Yard. Doç. Dr. Sadettin Eğri
KÂİMÎ DİVANI
Hazırlanmış olan bu tez çalışmasında, Kâimî Divanı’nın transkripsiyonlu metin
çevirisi ve metin incelemesinin yapılması amaçlanmaktadır. Asıl adı, Hasan Efendi olan şaire; Kâimî Baba, Kâimî Hasan, Hasan Bosnevî isimleri de verilmektedir. 1625 – 1690 yıllarında Bosna’da yaşamış olan Kâimî Hasan Efendi’nin önemli kabul edilen Divan ve Varidat isimli eserleri mevcuttur.
Yapılan çalışmada, Kâimî Divanı’nın Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi bölümü 2922 numarada kayıtlı nüshası ile yine Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar bölümü 2920 numarada kayıtlı nüshaları karşılaştırmalı olarak okunmuş, o şekli ile çalışmaya yansıtılmıştır. Kâimî Divanı’nın 60’tan fazla yazma nüshası olup, bunlar Saraybosna, Roma, Kahire, Viyana, Paris ve İstanbul Kütüphanelerindedir.
Tez çalışması, Kâimî Hasan Efendi’nin Hayatı ve Edebi Kişiliği, Divanın Transkripsiyonlu Metni ve Kâimî Divanı’nın Tahlili bölümlerinden oluşmaktadır. Kâimî Divanı’nda toplam 324 şiir bulunmaktadır. Bunların 274’ü aruz, 50’si ise hece vezni ile yazılmıştır. Şair, zamanının Bosna ve civarında sözü dinlenen önemli bir şahsiyettir. Şiirlerinde didaktik bir hava vardır. Divanda Hz. Muhammed ve Abdül Kadir Geylani’ye atfen birçok methiye mevcuttur. Ayrıca şiirlerinin önemli bir kısmı da münacat türündedir.
Anahtar Sözcükler
Kâimî Divanı Kâimî Hasan Efendi Saraybosna
iv
ABSTRACT
Yazar : Mehmet Uğur Aydın
Üniversite : Uludağ Üniversitesi
Anabilim Dalı : Türk Dili ve Edebiyatı
Bilim Dalı : Eski Türk Edebiyatı
Tezin Niteliği : Yüksek Lisans Tezi
Sayfa Sayısı : X + 567
Mezuniyet Tarihi : …. /…. / …….
Tez Danışmanı : Yard. Doç. Dr. Sadettin Eğri
KÂİMÎ DİVANI
In this thesis work, It is aimed to research the translation of Kâimî Divanı and its original version. Writer whose real name was Hasan Efendi was also called Kaimi Hasan and Hasan Bosnevi. He lived in Bosnia between 1625-1690 years. There are two important Works of Kâimî Hasan Efendi called Divan and Varidat.
In this work Suleyman library Esad Efendi chapter of Kâimî Divanı 2922 numbered copy and Yazma Bağışlar chapter 2920 numbered copy were compared by reading. There are more than 60 copies of Kâimî Divanı and they are in Sarajevo, Rome, Cairo, Vienna, Paris and istanbul libraries.
Thesis work consist of Kâimî Hasan Efendi s life and his literary, trancription copy and analysis of Kâimî Divanı. There are 224 poems in Kâimî Divanı. 274 poems of these were written by prosody. But 50 poems of these were written by syllabic meter. Poet was very important person in his time. He used didactic in his poems. He praised Hz. Muhammed and Abdul Kadiri Geylani in his works. Besides many of his poems were poems written in the form of a prayer to God.
Key Words
Kâimî Divanı Kâimî Hasan Efendi
Sarajevo
v
ÖNSÖZ
Divan edebiyatı, yedi yüz seneyi aşkın süren uzun ömrü ve yayılmış olduğu geniş coğrafya içinde, sayısı tam olarak tespit edilememiş çok sayıda değerli şairleri ve kıymetli eserleri kültür dünyamıza sunmuştur. Divan şiiri, bu şair ve kıymetli eserler ile kendini zirveye taşımış bir edebiyattır. Etkisi günümüze kadar devam etmiş olan divan edebiyatı, hiç şüphe yok ki; bundan sonraki dönemlerde de kendini kabul ettirip, birçok sanatkârı etkileyecek, onların eserlerinde de izlerini gösterecektir.
Şurası muhakkaktır ki; her sanatçı kendi yaşadığı dönemi, çevresini, toplumsal olayları ve yaratılışındaki özellikleri kendi sanat gücü ve bir yapıt ortaya çıkarma kabiliyeti çerçevesinde eserlerini örgüler. Divan edebiyatındaki sıkı kural ve kaideler, şairlerin birbirlerine benzemesine yol açmakla birlikte; her şairin sanat kabiliyeti ile birçok güzellikleri ve kıymetli eserleri edebiyat dünyasına sunmuştur. Böylelikle sıkı kurallar adeta sağlam bir hisarın vazgeçilmez köşe taşları olmuş, sonuçta da sağlam kaleleri andıran eserler meydana gelmiştir. Tabiidir ki, kıymetli eserlerin oluşması sanatçının sanat gücü ile doğru orantılıdır.
Edebiyatımızın yüz yıllarca devam eden bu güçlü geleneğine ait eserlerin bir kısmı, çağdaş insanımızın okuyabileceği hale getirilmiş durumda iken daha birçok eser ise üzerinde çalışılmayı beklemektedir. Yapılacak bilimsel çalışmalarla diğer eserlerde bilinir hale gelecektir. Böylelikle üzerinde bilimsel çalışmalar yapılmış eserlerin şairleri, kendilerini tarihin bir sayfasında gizli kalmışlıktan kurtulmuş olarak göreceklerdir. Her halde bu da bizler ve eğer yaşıyor olsalardı onlar için mutluluk vesilesi olacaktır.
Hazırlamış olduğumuz çalışmada, Kâimî Divanı’nın transkripsiyonlu metin çevirisi ve metin incelemesinin yapılmasını amaçladık. Kâimî Hasan Efendi 17. Yüzyıl şairlerindendir. Saraybosna’da yaşamış ve Bosna’ya yakın bir şehir olan İzvornik’te vefat etmiştir. Türbesi halen ziyarete açıktır.
Yapılan çalışmada, Kâimî Divanı’nın Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi bölümü 2922 numarada kayıtlı nüshası ile yine Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar bölümü 2920 numarada kayıtlı nüshaları karşılaştırmalı olarak okunmuş, o şekli ile çalışmaya yansıtılmıştır. Kâimî Divanı’nın 60’tan fazla yazma nüshası olup, bunlar Saraybosna, Roma, Kahire, Viyana, Paris ve İstanbul Kütüphanelerindedir.
Tez çalışmamız temelde üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Kâimî Hasan Efendi’nin hayatı, eserleri ve edebi kişiliği işlenmiştir.
İkinci bölümde, Kâimî Divanı’nın transkripsiyonlu metni bulunmaktadır. Kâimî Divanı’nda toplam 336 şiir vardır. Bunların 227’si aruz, 59’u ise hece vezni ile yazılmıştır. Şair, zamanının Bosna ve civarında sözü dinlenen önemli bir şahsiyettir. Şiirlerinde didaktik bir hava vardır. Divanda Hz. Muhammed ve Abdül Kadir Geylani’ye atfen birçok methiye mevcuttur. Ayrıca şiirlerinin önemli bir kısmı da münacat türündedir.
Üçüncü bölümde ise divanın tahlili yapılmıştır. Din ve Tasavvuf, Cemiyet ve Tabiat başlıkları ile inceleme sona erdirilmiştir.
Divan edebiyatı üzerinde bilimsel kıymete haiz bir çalışma yapmak beraberinde zorlukları da getirmektedir. Bu zorlukları aşıp çalışmayı tamamlamak ise mutluluk vericidir.
Bu çalışmanın yapıldığı süreç içinde, kendisinin yakın ilgi ve yardımlarını gördüğüm danışmanım, Yard. Doç. Dr. Sadettin EĞRİ’ye teşekkürlerimi sunuyorum.
BURSA 2007 Mehmet Uğur AYDIN
vi
İÇİNDEKİLER
Sayfa
TEZ ONAY SAYFASI....................................................................................................... II ÖZET............................................................................................................................ III ABSTRACT.................................................................................................................... IV ÖNSÖZ ........................................................................................................................ V İÇİNDEKİLER................................................................................................................ VI KISALTMALAR............................................................................................................... IX TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ TABLOSU....................................................................... X
BİRİNCİ BÖLÜM KÂİMÎ’NİN HAYATI VE EDEBİ KİŞİLİĞİ
I. Kâimî Hasan Efendi’nin Hayatı ve Eserleri................................................................ …. 2 II. Edebî Kişiliği……................................................................................................ …. 3
A. Dil ve Üslup ………………………………………………..……………………..………………….. …. 5 B. Vezin ve Kafiye ………………………………………………………...............…………..………..…. 7 C. Deyimler ve Atasözleri ……………………………………………………………...................... …. 10 D. Yazma Nüsha Örnekleri …………………………………………………………...................... …. 12
İKİNCİ BÖLÜM
KÂİMÎ DÎVÂNI’NIN TAHLİLİ I.DİN VE TASAVVUF ...................................................................................................... 14 A. Din ....................................................................................................................... 14
1. Allah ................................................................................................................ 14 2. Melekler............................................................................................................ 16 3. Ayetler ............................................................................................................. 16 4. Peygamberler ................................................................................................... 17
a. Hz. Muhammet ......................................................................................... 17 b. Hz. İsa ………............................................................................................. 18 c. Hz. Nuh .................................................................................................... 19 d. Hz. Yusuf ................................................................................................. 19 e. Hz. İbrahim .............................................................................................. 19 f. Hz. Şit, Hz. İdris, Hz. Lut, Hz. Salih, Hz. Şuayb, Hz. İsmail, Hz. İshak ..... .. 19
5. Din İle İlgili Mefhumlar ....................................................................................... 20 a. Kur’an ..................................................................................................... 20 b. Din İle İlgili Özel Günler ............................................................................. 20
(1). Ramazan ............................................................................................ 20 (2). Kadir ve Berat ..................................................................................... 20
6. İbadetle İlgili Mefhumlar .................................................................................... 21 a. Namaz ve Namazla İlgili Hususlar ............................................................... 21
(1). Namaz ................................................................................................ 21 (2). Mescid ................................................................................................ 21 (3). Secde ................................................................................................. 21
b. Oruç ......................................................................................................... 21 c. Zekat ve Hac ............................................................................................. 22 d. Tevbe ....................................................................................................... 22
7. Ahiretle İlgili Mefhumlar ..................................................................................... 22 a. Şefaat ....................................................................................................... 22 b. Cennet ...................................................................................................... 22 c. Kevser ...................................................................................................... 23 d. Gılman ..................................................................................................... 23
vii
8. Diğer İtikadi Mefhumlar ...................................................................................... 23 a. Cin, Şeytan ............................................................................................ 23 b. On Sekiz Bin Alem ...................................................................................... 23 c. Ölüm ........................................................................................................ 24 d. İnayet ...................................................................................................... 24
B. Tasavvuf ................................................................................................................ 24 1. Zikir, Fikir, Şükür................................................................................................ 24 2. Melamet ........................................................................................................... 25 3. Cezbe ............................................................................................................. 25 4. Şem-i Aşk ................................................................................................... 25 5. Celvet ............................................................................................................... 26 6. Uşşak ................................................................................................................ 26 7. Mürid ................................................................................................................ 26 8. Kerâmet ............................................................................................................ 26 9. Mâsivâ .............................................................................................................. 27 10. Kenz-i Mahfi .................................................................................................... 27 11. Üçler, Kırklar, Yediler ....................................................................................... 28 12. Seyr ............................................................................................................... 28 13. Vahdet ........................................................................................................... 28 14. Dede .............................................................................................................. 29 15. Meclis ............................................................................................................. 29 16. Salik ............................................................................................................... 29 17. Tevhid ............................................................................................................ 30 18. Derd Ehli, Ehl-i Dil, Ehl-i Nefis, Şevk Ehli, Ehl-i Aşk, Ehl-i Heva, Ehl-i Hal,
Ehl-i Vahdet, Ehl-i Kehf, Ehl-i Tuğyan ................................................................ 30 II.CEMİYET ................................................................................................................... 32 A. Şahıslar ................................................................................................................. 32
1. Tarihi Şahsiyetler .............................................................................................. 32 a. Nemrud ............................................................................................... 32 b. Lokman ................................................................................................ 32 c. Hasan, Hüseyin ................................................................................... 32 d. Hazret-i Hayder ................................................................................... 32 e. Edhem ................................................................................................. 33 f. Mansur ................................................................................................. 33 g. Eşrefoğlu .............................................................................................. 33 h. Veys ..................................................................................................... 34 i. Meryem ................................................................................................ 34 j. Dört Halife ............................................................................................ 34 k. İskender ............................................................................................... 35
2. Tarihi ve Efsanevi Şahsiyetler ............................................................................. 35 a. Rüstem-i Zal ......................................................................................... 35 b. Belkıs ................................................................................................ 35 c. Züleyha ............................................................................................... 35
3. Hikaye Kahramanları ......................................................................................... 36 a. Leylâ ile Mecnun ................................................................................... 36 b. Ferhad ile Şirin ...................................................................................... 36
B. Ülkeler ve Şehirler ................................................................................................. 37 1. Arabistan ......................................................................................................... 37 2. Bosna ........................................................................................................... 37 3. Hind ................................................................................................................ 37 4. Hıns-ı Hayber ................................................................................................... 38 5. Dımeşk (Şam) .................................................................................................. 38 6. Bağdat ............................................................................................................. 38 7. Mısır .......................................................................................................... 38 8. Belh … ............................................................................................................. 39
viii
9. İran ve Turan.................................................................................................... 39 10. Ka’be ............................................................................................................. 39
C. Nehirler, Denizler ve Dağlar .................................................................................... 39 1. Tur-i Sina ......................................................................................................... 39 2. Kâf Dağı .......................................................................................................... 40
III. TABİAT .................................................................................................................. 40 A. Kozmik Âlem ......................................................................................................... 40
1. Gökyüzü .......................................................................................................... 40 2. Güneş (Şems) .................................................................................................. 41
B. Hayvanlar ............................................................................................................. 41 1. Özel İsimli ve Efsanevi Hayvanlar ...................................................................... 41
a. Kıtmîr .................................................................................................... 41 b. Simurg-ı Anka ........................................................................................... 41 c. Düldül ...................................................................................................... 41 d. Ejder ........................................................................................................ 42
2. Tür Olarak İşlenen Hayvanlar ............................................................................ 42 a. Eşek Katır ................................................................................................ 42 b. Andelib .................................................................................................... 42
C. Bitkiler ................................................................................................................. 42 1. Gonca .......................................................................................................... 42 2. Gül ……............................................................................................................. 43 3. Reyhan ……....................................................................................................... 43
D. Giysi ..................................................................................................................... 43 1. Hırka, Tav, Rida ............................................................................................... 43 2. Don ................................................................................................................ 43
E. Madenler …........................................................................................................... 44 1. Sim ................................................................................................................ 44 2. Altın (Zer) ....................................................................................................... 44 3. Bakır................................................................................................................ 44
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KÂİMÎ DİVANI’NIN TRANSKRİPSİYONLU METNİ Transkripsiyonlu Metin .................................................................................................. 46 YAZMA NÜSHA ÖRNEKLERİ .......................................................................................... 560 KAYNAKLAR.................................................................................................................. 565 ÖZGEÇMİŞ.................................................................................................................... 567
ix
KISALTMALAR
Kısaltma Bibliyografik Bilgi
a.g.e. Adı Geçen Eser
a.g.m. Adı Geçen Makale
a.g.md. Adı Geçen Madde
Bkz. Bakınız
C. Cilt
düz. Düzenleyen
haz. Hazırlayan
İÜ Ktp. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi
TDEA Dergah Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi
DİA Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
mad. Madde
nu. Numara
s. Sayfa
SK Süleymaniye Kütüphanesi
sy. Sayı
vr. Varak
x
TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ TABLOSU
ş ش a, À ( آ) ا
ã ص a, e ( أ) ا
ê, ø ض é ء
ù ط b ب
ô ظ p پ
è ع t ت
à غ å ث
f ف c ج
ú ق ç چ
k ك ó ح
ñ ك ò خ
l ل d د
m م õ ذ
n ن r ر
v (o, ö, u, ü, ÿ) و z ز
h (a, e) ه j ژ
y (ı, i, ì) ى s س
2
I. Kâimî Hasan Efendi’nin Hayatı ve Eserleri
Mahlası, Kâimî’dir. Asıl adı Hasan olan şair Kâimî Baba diye de anılır. Kâimî sözcüğü ayakta duran manasını ifade eder. Kâimî mahlasını kırk gün boyunca ayakta halvet halinde kaldığı için almıştır. Hayatıyla ilgili bazı menkıbelerde mahlasının Slavca “ka’imi” (bizim gibi) sözünden geldiği de belirtilmektedir.1 Kâimî hakkında en geniş bilgiyi sunan Safaî Tezkiresi’nde ise “Namı Hasan’dur. Bosna-saraydan zuhur itmişdür.” denilmektedir.
Kâimî Hasan Efendi’nin 1625-1635 yılları arasında Saraybosna’da doğduğu sanılmaktadır. 2
Kâimî Hasan Efendi, ilköğreniminden sonra Bosna’dan Sofya’ya gelmiş Halveti şeyhlerinden Müsluhuddin Efendi’den icazet almıştır. 3 Ardından İstanbul ve Konya’ya gitmiştir. 4 Daha sonra Sofya’da Silahdar Paşa zaviyesinde şeyh olmuştur. 5 Kâimî bu Kadiri tekkesinin bilinen ilk şeyhidir. Aynı zamanda kendi evinde 1667’de kurduğu bir halveti tekkesinin de şeyhliğini yapmıştır. 6 Sonraları İzvornik şehrine gelip ikamet etmiş ve 1690-91 yıllarında vefat etmiştir. 7
Kâimî Hasan Efendi üzerine doktora yapan Jansa Samic, birçok mahalli yazar ve menkıbenin Hasan Kâimî’den sevilen bir hatip ve 1682 Saraybosna’da vuku bulan halk ayaklanmasının önderi olarak bahsettiğini; ancak onun bu isyana katıldığını doğrulayan bir belgenin olmadığını ve muhtemelen şehrin ulmâsı ile anlaşmazlığa düştüğünden İzvornik’e sürgüne gönderildiğini ve orada vefat ettiğini bildirir.
Kâimî’nin türbesi bölgedeki önemli ziyaret yerlerinden biridir. 8
Kâimî’in en önemli eserleri Divan’ı ve Varidat isimli eseridir. 9 Aruz ve hece vezni ile yazılan Divan’ında toplam 224 şiir vardır. Bu şiir adeti tam nüsha olarak incelenen Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi kısmı 2922 numarala kayıtlı nüsha ile SK Yazma Bağışlar kısmı 2920 numarada kayıtlı nüshanın karşılaştırılmalı okumasından çıkarılmıştır.
Yapılan çalışmada Kâimî’nin SK Esad Efendi kısmı 2922 numarada kayıtlı nüshası temel alınmıştır. Bu yazmanın sonunda K âimî Hasan Efendi’ye ait olduğu düşünülen birtakım cifir hesaplarını gösteren tablolar bulunmaktadır. Bu tablolarda Esmaü’l Hüsna’dan bazı isimleri cifir hesapları gösterilmekte ve bu hesapların hangi durumlarda daha tesirli olduğu anlatılmaktadır. Dîvan’a ilave olunan bu kısmın müstensih tarafından ilave edilmiş
1 Samic, Jansa, DİA, C. 24, s. 215
2 Samic, A.g.e., s.215
3 Altuner, Nuran, Safai ve Tezkiresi İncelem – Tenkitli Metin – İndeks, Doktora Tezi, İstanbul 1989, s. 710-714
4 Samic, A.g.e., s.215
5 Altuner, A.g.e., s.710-714
6 Samic, A.g.e., s.215
7 Altuner, A.g.e., s.710-714
8 Samic, A.g.e., s.215
9 Samic, A.g.e., s.215
3
olabileceği ihtimali de mevcuttur. Bununla birlikte Kâimî Hasan Efendi’nin cifir ilminde mahir olduğunu Safaî Tezkiresi’nden öğrenmekteyiz. Safaî Kâimî için; ‘keramat-ı bahire ve makamat-ı kaşife ile meşhur ve ilm-i cifirde maharet ile mamur vesahib-i cezbe olmağla mürettep divanını rumuzat-ı cifriyye ile memlu’ ifadelerini kullanmıştır. Bu durumu da göz önüne alacak olursak divana ilave edilen kısmın Hasan Kâimî’ye ait olduğu kabul edilebilir.
Yukarda kayıt numaraları verilen yazmalar karşılaştırıldığında sadece bir adet şiirin Esad Efendi kısmı 2922 numaralı nüshada eksik olduğu görülmüş, bu şiir de Yazma Bağışlar 2920 numarada kayıtlı olan nüshadan tamamlanarak dip not olarak gösterilmiştir.
Divan-ı Kâimî’nin 60 tan fazla yazma nüshası olup Saraybosna, Roma, Kahire, Viyana, Paris ve İstanbul kütüphanelerindedir.10 İstanbul’da 5’i eksik nüsha olmak üzere 15 nüsha bulunmaktadır. “Bosnalı Hasan Kâimî ve Divanı’nın Manisa Nüshüsı” isimli bir makale yazan Kenan Erdoğan, Manisa’da da Kâimî Divanı’nın bir yazma nüshasının bulunduğunu bildirmektedir.11
Varidat isimli ikinci kitabı uzun kasideleri ihtiva etmektedir. 12 Bu eserin nüshaları Kasidat-ı Kâimî adını taşır.
M. İsen ve M. Teodosiyeviç’in makalesinde Kâimî’nin cifir ilmine dair farklı bir kitabı varmış gibi algılanmaktadır. Bununla birlikte mevcut divanın nüshalarının incelenmesinden sonra cifir ilmine ait bazı hesap tabloları ve açıklamaların yer aldığı görülmektedir.
II. Edebî Kişiliği
Kâimî Hasan Efendi, döneminde Saraybosna’da yaşamış önemli ilim erbabındandır. Çevresi tarafından dinlenen ve tavsiyeleri dikkate alınan bir kişiliğe sahiptir. Bunu divanındaki şiirlerde görmekteyiz.
Kâimî, halktan biri olmakla birlikte çeşitli eğitimler ve okumalar neticesinde ilim elde etmiş birisidir.
Divandaki 224 şiirden 274’ü aruz, 5’si hece ölçüsü ile yazılmıştır.
Kaimi, şiirlerinde didaktik bir hava estirmekte ve şiirlerini okuyanlara ve çevresindeki insanlara bir kısım tavsiyelerde bulunmaktadır.
Añladuñ mı èÀleme niçün getürdi seni Óaú
Kendiñe gel kendiñi bil saña senden ùoàru baú
Úüntü kenzüñ sırrı sensin añladuñsa nefsini
Aç vücÿduñ muãóafın Rabb’üñden al anda sebaú 2/1,2
Bu tavsiyeler bazen edep – edapla ilgili olurken;
10 İsen , Mustafa – Teodisiyeviç, Miryana, TDEA, C. 5, s. 108
11 http://hbektas.gazi.edu.tr/portal/html/modulis.php?name=News&file=article&sid=517
12 Samic, Jansa, DİA, C. 24, s. 215
4
Bazen meclislerinin usulü ile ilgilidir. Kaimi, ‘meclis’ sözcüğünü sık sık kullanmıştır. Aşık meclisleri şairin en çok vurgu yaptığı mekanlar olarak göze çarpmaktadır. Aşık sürekli olarak mecliste bulunmaktadır.
Úaçar gelemez meclis-i õikre
Bil kim ebedÀ ùamuda ùuran 16/5
Meclisinde bir temÀşÀdur tecellì açılur
Şevú ile vaódet şarÀbı mest olınca içilür
TÀ ki yetmiş biñ óicÀbdan içerüye geçilür
Sır içinde òÀnmÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ 60/7
Bazen aşıkların ve aşıklığın ne olduğu ile neler yapabileceklerini sıralayarak insanlara bunları salık vermektedir.
èÁşıúlar ãÀdıúlar gelüñ meydÀna
Uãÿli budurur èAbdü’l-úÀdir’üñ
äaúınuñ uymañuz nefs ü şeyùÀna
Baú yolı budurur èAbdü’l-úÀdir’üñ 160/1
èAşúa úul olub ùÀlib ara yüri insÀnı
İnsÀna irişdükde baú anda o SübóÀnì 173/6
Kâimî’nin, vefatından sonra da Boşnak Edebiyatı üzerinde etkili olduğu, XVIII. yüzyıl Boşnak şairlerinden Mehmed Meylî ve Şakir Mu‘îdîzâde’nin onun hakkında gazeller yazmasından ve Osman Aziz’in Ago Sariç adlı hikâyesiyle, çağdaş Boşnak şair Derviş Susiç’in Kaimija adlı eserinin kahramanı olarak şairi ele almasından anlaşılmaktadır. 13
Osmanlı Türkçesi ile yazdığı şiirlerinde dönemin siyasi olaylarına da değinmiştir.
Bosna’da birlik cÀn úıla dirlik
Redd ola körlik sırlar evinde
Bunda dişerlik cünd-i beşerlik
Refè-i eşerlik dirler evinde
13 A.g.e., s. 215
5
ÚÀéimì n’eyler óÀlini söyler
Her neye boylar alur evinde 27/21, 22, 23
Bunun yanında vahdet-i vücut nazariyesine de yer veren Kâimî’nin bazı beyitlerinde ilm-i cifir yolu ile gelecekten haber verdiğine inanılmıştır. 14
Şair, şiirlerine konu olarak aşk, tabiat, Hz. Peygamber, diğer peygamberler, arif meclisleri ve Abdül Kadir Geylani’yi seçmiştir. Şiirlerde samimi akıcı bir dil kullanılmıştır. Herhangi bir sanat gösterme kaygısı taşımadığı görülmektedir.
A. Dil ve Üslup
Kâimî’nin bütün şiirleri dikkate alındığında şiir dilinin dönemine göre sade ve anlaşılır oldağu görülmektedir. Süslü ve ağır bir şiir dilinden kaçınmış olan şair devrinin ve yaşadığı coğrafyanın dil özelliklerini şiirine yansıtmıştır. Yer yer halkın konuştuğu dili şiirlerine taşımıştır.
Iraú yaúın èaşú erine bir imiş
Kendülikden geçen gerçek er imiş
Úulaàuzsuz yola girmek èabeådür
Dïstı dïsta yetdüren rehber imiş 217/1,2
Şair, Saraybosna’da doğup büyümekle birlikti Anadolu’nun doğusunda kullanılan bazı halk tabirlerini şiirinde kullanmıştır.
Bir bahÀne Tañrı’sıdur luùfı bol
Cennete lÀyıú olur bu èÀãì úul
Raómet olur zaómet iken işbu yol
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú 58/2
Şairin dilinin halka çok yakın olması ile birlikte şiirlerinde Arapça ve Farsça terkipler de kullanmış. Bazen Arap ve Fars söyleyişlerine yer vermekle birlikte Kur’an ayetlerine de başvurmuştur.
Dirse göñül ùÀèate ola duèÀ müstecÀb
Baàlaya bil òidmete Óaú’dan ola fetó-i bÀb 166/1
14 A.g.e., s. 215
6
Çün festeúim buyurdı Óaú
Ehlinden işit al sebaú
Geç kendüden ulaş aña
Cümle işüñ envÀr olur 169-6
Kaimi aynı zamanda Müslüman olmayanları İslam’a davet eder. Şiirlerini bir davetçi gibi yazdığı anlaşılmaktadır. Sık sık çevresindeki kişileri imana davet ettiği görülmektedir. Bu davetin aynı zamanda Müslümanları gerçek imana davet olduğu da anlaşılabilir.
Gel gel ìmÀna düşme gümÀna
ŞÀh-ı zamÀna sen de dìvÀne 28/1
Ey èÀşıú-ı Óaú dìde
Gel meclis-i tevóìde
ŞÀdì gele àam gide
AllÀh diyelüm AllÀh 36/1
Kâimî’nin üslubunda tezatların kullanılmasının sıklığının dikkat çekici olduğu görülmektedir. Tezatları ustaca kullanan şair şiirleri bu tezatlar yardımı ile başka bir hava katmıştır.
Bu cümle istek dünyÀ vü uòrÀ
Óaú’dan alıúor ãuàrÀ vü kübrÀ 31/18
BÀùınla ôÀhir bir ol efendì
Hem Evvel ü Áòir hem özi kendi 31/23
Kâimî Hasan Efendi’nin hayatından yola çıkılarak onun bir tekke şairi olduğu da söylenebilir. Fakat bu ayırım kesin çizgilerle yapılamamaktadır. Aynı toplum içinde cereyan eden kültür ve sanat faaliyetlerinin birbirinden etkilenmesi, karşılıklı alış verişte bulunması gayet tabiidir.15 16. Ve 19. Yüzyıllardan günümüze kalan cönklerde, okuma-yazma bilen halk kesiminden kişilerin derledikleri defterlerde, özellikle 16. Yüzyılda Bâkî, Fuzûlî, Yahya Bey, Hayretî gibi ünlü divan şairlerinin şiirlerine rastlamamız, divan şiirinin sade ve yüksek aydın kesiminde okunmakla kalmadığını göstermektedir. Özellikle tasavvuf düşüncesini işleyen şiirlere bu defterlerde daha çok rastlanır.16 Bununla birlikte Kâimî Divanı bize onun şiirlerinin her iki kesimden de etkilendiğini göstermektedir.
15 Köprulü, Fuat, Türk Saz Şairleri, Ankara 1962, C. 1, s. 22-25
16 Çavuşoğlu, Mehmet, Divan Şiiri, Türk Dili (Türk Şiiri Özel Sayısı II), s. 415-417 (Temmuz-Eylül 1986), s.8
7
B. Vezin ve Kafiye Kâimî Hasan Efendi divanında toplam 324 şiir vardır. Şair, Divan şiiri geleneğine
uyarak şiirlerinde aruz veznini kullanmıştır. Fakat bununla birlikte bazı şiirlerinde hece veznini kullandığı görülmektedir. Aruz vezni kullandığı şiir sayısı 274, hece veznini kullandığı şiir sayısı ise 50’dir.
Divan şairlerinin vezin kullanımındaki tercihlerini, tevarüs ettikleri gelenek ve ritm anlayışı belirler.17 İslam uygarlığı içerisinde yer alan edebiyatların kullandıkları ortak vezin aruzdur. Aruz, ritmik bir vezin olup dizeyi meydana getiren kelimelerin hecelerindeki seslerin uzunluğu ve kısalığı esası üzerine kurulmuştur.18
Kâimî Divanı’ndaki şiirlerde 18 çeşit aruz kalıbı kullanılmıştır. Hece ölçüsü ile yazılmış şiirlerde ise 6 çeşit ölçü kullanılmıştır.
Kâimî Hasan Efendinin kullandığı aruz vezinleri şiir sayısına göre aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün 62
müstefèilün müstefèilün 57
müstefèilÀtün müstefèilÀtün 30
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün 29
mefÀèìlün mefÀèìlün 23
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün 16
mefèÿlü mefÀèìlün 17
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün 10
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün 9
müfteèilün fÀèilün 7
mefèÿlü mefÀèìlün mefèÿlü mefÀèìlün 4
müfteèilün müfteèilün 2
müfteèilün müfteèilün fÀèilün 2
feèilÀtün feèilÀtün feèilÀtün feèilün 2
müstefèilÀtün müstefèilÀtün müstefèilÀtün 1
müfteèilün fÀèilün müfteèilün fÀèilün 1
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün 1
feèilÀtün mefÀèilün feèilün 1
17 Macit, Muhsin, Divan Şiirinde Ahenk Unsurları, Ankara 1996, s. 83
18 Mengi, Mine, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, 2. Baskı, Ankara 1995, s. 22
8
Hece ölçüsünün kullanıldığı şiirlerin sayıları ise şu şekildedir.
7’li hece 25
11’li hece 10
14’lü hece 5
8’li hece 8
5’li hece 1
4’lü hece 1
Kafiye, en az iki dizenin sonunda tekrarlanan, yazılışları aynı, ama anlamları farklı olan ses benzerliğidir. Redif ise, mısra sonlarındaki yazılışları ve anlamları aynı olan ses benzerliğinin adıdır. Divan şiirindeki kafiye Arap, redif ise Fars kökenlidir.19 Redifli şiirler şairin bütün muhayyilesinin aksettiği şiirlerdir.20 Redif, Divan şairinin sevdiği bir kafiye tarzıdır. Kafiyenin bütünleyicisi ve zenginleştiricisidir. Redif, simetrik tekerrürü ile şiiri belirli bir kavram veya bir konu etrafında toplayan, bir atmosfer yaratan mihver olmuştur. Ustaca kullanıldığında şiiri bir atmosfer içine alır, onu bir dizi çağrışıma açar. Kafiyeyi redifle daha zengin ve cazip kılmak isteyen Divan şairi yeni ve gösterişli redifler bulmaya dikkat eder. Redifler çok defa Divan şiirinin, Türkçe’nin ifade imkanlarını, söyleyiş hususiyetlerini denediği ve ana dilde kendini bulduğu bir tarafıdır.21 Düşünce ve hayal, kafiye ve redifin mihveri etrafında kurulur; şair, duygu ve duyularının dünyasına bu iki unsurun imkânlarıyla girer.22 Şairlerin kullandıkları redifler yaşadıkları dönemle ilgili çeşitli olaylar hakkında bilgi edinmemize yardımcı olmaktadır.23Kâimî Divan’nda da söyleyiş güzelliğini ve ahengi sağlamak için çeşitli kafiye ve rediflerden yararlanılmıştır.
Bütün klasik edebiyatlarda olduğu gibi Divan şiirinde de şairler, dahil oldukları geleneğin estetik nizamına sıkı sıkıya bağlıdır. Bu bakımdan Divan şiirinde kafiye ve redif gibi unsurların kullanımı büyük ölçüde bu gelenek tarafından belirlenmiştir. 24
Kâimî Divanı’nda kafiye olarak genellikle tam ve zengin kafiye kullanıldığı görülmektedir.
Úanda iseñ Óaú senüñle úÀéim ü dÀéim ola
Birden artıú bulımazsın kendiñe gel gir yola
Evvel Áòir ÔÀhir ü BÀùın olan Óaú’dur úamu
Óadd ü óaãra èaúl ü naúle ãıàmayan ãaà u ãola 1/1,2
19 Pala, İskender, Divan Edebiyatı, İstanbul 1997, s. 40
20 Çavuşoğlu, Mehmet, Necati Bey Divanı Tahlili, İstanbul 1971, s. 286
21 Akün, Ömer Faruk, ‘Divan Edebiyatı’, DİA, İstanbul 1994, C. 9, s.402
22 Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 4. Baskı, İstanbul, 1976
23 Kurnaz, Cemal, ‘Divan Şiirinde Belge Redifler’, Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara 1997, s.265-276
24 Macit, Muhsin, Divan Şiirinde Ahenk Unsurları, Ankara 1996, s. 84
9
Bu ikilik perdesinde ey göñül úalma yüri
Küntü kenzüñ sırrın añla bulagör gerçek eri
Kendiñi vìrÀne andan anuñile gel beri
İşbu birlikde açıla saña èilm-i Óayderì 22/1,2
Cÿş ile úaynar baóre ùalıcı
èAşúile göynür oda yanıcı
Gel berü òaste çÀreñe iste
Yalvara dïsta eyle èilÀcı 23/1,2
Kâimî Divanı’nda görülen bir kafiye özelliği ise bazı şiirlerinde müzikal ahengi sağlamak için mısra başlarında ses benzerliklerinden yararlanmasıdır. Böylelikle farklı bir ahenk yakalamış olmaktadır.
Varlıàından õerre deñlü úalmasun
èAúl u fikrüñ seni oda ãalmasun
èÁşıú olan bir murÀdı almasın
èAşúile SübóÀn’a gel hÿ hÿ diyü 52/5
Divan şiirinde redif, sık kullanılan ve şiiri ahenk yönünden zenginleştiren ses unsurudur.25 Kâimî Divanı’ndaki bazı şiirlerde redifler iyice ön plana çıkmakta ve kendilerini göstermektedir.
RÀst gele ùÀlib mÀh-ı nevinde
Nefsine àÀlib olur evinde
Dünye ùuzaúdır menzil uzaúdır
Eyle yıraúdur otur evinde 27/1,2
25 Pala, İskender, Divan Edebiyatı, İstanbul 1997, s. 40
10
Nefsüme ãordum duyar mı lÀ-mekÀnum úandadur
Didi óikmetden suéÀl it ol dükÀnum úandadur
èAúl ü rÿóuñ dïstlıàı èaşú-ı óaúìúì olıcak
Hìc úarÀrı yoúdurur kim dir yegÀnum úandadur 140/1,2
Kâimî Divanı’nda şiirlerin büyük bir kısmının redifli olduğu görülmektedir. Redifler kimi zaman ek, kimi zaman kelime, kimi zaman da kelime grubu şeklinde kullanılmıştır.
Şiirlerdeki kafiye ve rediflere bakıldığında sade bir söyleyişin esas alındığı görülmektedir.
C. Deyimler ve Atasözleri
Kâimî, divanında şiirlerini güzelleştirmek amacıyla insana zevk veren ve kulağa hoş gelecek şekilde halk deyimlerini, söyleyişlerini, atasözleri, veciz ifadeleri ve bazen de çeşitli ayet ve hadisleri ya aynen yada kısmen kullanmıştır. Bu ifadelerin büyük kısmının atasözü ve deyim olduğu anlaşılmakla birlikte, bir kısmının da zamanla yerleşip yerleşmediğinin belirlene bilmesi için o zaman şair ve yazarlarının incelenmeden karar vermenin zor olduğu anlaşılmaktadır.
Onun söyleyişinin halk diline yakın olması, bunun da ötesinde hitabının halka olması atasözü ve deyimleri sık kullanmasının normal karşılanması gerektirdiğini düşündürmektedir.
Kaimi’nin kullandığı bazı atasözü ve deyimler:
Afiyet bul- 87/7Allah yef’al ma yürid 114/4Alemi sat- 103/2Aybını örtmek 35/8Bahane tanrısı Bahr-i aşka dal- 42/7Başı açık yalın ayak ol- 170/1Bezm sür- 96/3Boyun ver- 106/6Can kulağınla tut- 41/5Cefa ver 101/8Cihanı sat- 38/2Cuşa gel- 51/2Derman et- 36/18Devran et- 53/4Dost rızasını gözle- 45/8Dost vaslına er- 42/6
11
Etek tut- 107/7Gark ol- 57/1Geceyi güne kat- 103/2Gönül beyt-i Rahmani 60/8
Göz uyar- 18/9Hayran ol- 54/5Hevese uy- 19/1İmana gel- 106/6İş becer- 80/7Kadrini bil- 35/7Kalb-i mümin beyt-i Yezdan didi Hak 45/4Kararsız ol- 151/9Kurban ol- 37/14Malum ol- 63/10Men ‘arefe nefsehu kad ‘arefe Rabbehu 166/12Mest ol- 51/3Meydana gel- 102/9Nazar et- 70/6, Nazar ir- 120/8Nazar kıl- 61/1Ne ekersen onu biç- 64/22Nefsini bilen rabbini bilir Nefsini yen- 101/10Nur saç- 80/8Rahmet et- 33/1Rahmete bat- 103/2Razı ol- 55/6Reşk et- 61/1Safi dil ol- 31/58Sema et- 119/1Sohbete gir- 96/4Su gibi ak- 31/13Şiytana uy- 98/9Taate dur- 50/2Tabi ol- 32/7Takdir et- 99/5
12
Talim et- 7/6Tenezzül et- 64/14Teskin bul- 36/17Vallahu Alem 61/3
Varlığı yokluğa sat- 42/5
Yel gibi yel- 30/11Yol göster- 9/2Yol tut- 108/3Yola gir- 32/9
D. Yazma Nüshaların Özellikleri:
1. Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Kısmı, 2922 Numarada Kayıtlı Yazma Nüsha:
a. Demirbaş Numarası :2922
b. Yazar :Kâimî Hasan el-Bosnevî
c. Nüsha Yazım Tarihi :?
d. Fiziksel Nitelik :160 Varak, 19 Satır, 130x190 mm
e. Cilt / Kopya :Mukavva Cilt
f. Şekil :El Yazısı - Rika
g. Ortam :Kâğıt
2. Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar Kısmı, 2920 Numarada Kayıtlı Yazma Nüsha:
a. Demirbaş Numarası :2920
b. Yazar :Kâimî Hasan Efendi
c. Nüsha Yazım Tarihi :1857
d. Fiziksel Nitelik :142 Varak, 21 Satır, 219x140 mm
e. Cilt / Kopya :Deri Cilt
f. Şekil :El Yazısı - Nestalik
g. Ortam :Kâğıt
14
I. DİN ve TASAVVUF A. Din 1. Allah
Kaimi Divanı’nda Allah’ı konu alan şiirler oldukça fazladır. Şiirlerin bir kısmı ‘münacaat’ nazım türünde yazılmıştır. Münacaat Allaha yalvarış yakarış demektir. Edebiyatta konusu Allah’a yakarış olan şiirler bu adla anılır. Münacaatta dini konular daha fazla ele alınır. En büyük güç ve kudret sahibi olan Allah’ın ululuğu karşısında çaresiz, zavallı ve küçük kullar olarak Allah’a yakarışta bulunan şairler, öncelikle kulun acizliği ve Allah’a muhta oluşundan bahsederler ve bu fikirlerini ayet ve hadisler iktibas ederek kuvvetlendirirler.26 Kaimi Hasan Efendi’nin şiirlerinde bu tür geniş bir yer almaktadır.
YÀ ilÀhì raómetüñ úullara ãac
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
Ey bi-óaúúı ãÀóib-i mièrÀc ü tÀc
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc 121/1
İlÀhì õÀt-ı pÀküñ èizzetiçün
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
Saña ol Óaú óabìbüñ óürmetiçün
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl 116/1
Kaimi Divanı’nda Allah isim ve sıfatları ile kelami görüşe uygun olarak düşünülür.
Değişik sebeplerden dolayı Kaimi’nin şiirlerine giren ‘Allah’ kimi zaman şiirin konusu, kimi zaman uyarı vesilesi ve kimi zamanda sıfatları ile karşımıza çıkmaktadır. Allah karşısında kulun acizliği, ona olan muhtaçlık, sıfatların kuşatıcılığı ve dua vesilesi olarak şiirlerde görülmektedir.
Úahr idüp ÚahhÀr’ile nefs ejderin
Fetó ider FettÀó’ile baòşìş derin
Mevhibe çün irişe bir bil birin
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú 57/4
Hÿ di idüben iúrÀr
Óaú Óaú diyüben tekrÀr
26 Pala, İskender, Divan Edebiyatı, İstanbul 1997, s. 109-110
15
Açıla saña esrÀr
Tevóìd idelüm èÀşıú 95/6
ÇÀresüz [bir] derde düşdi göñlimüz
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå
èAşú geldi gitdi şaşdı èaúlımuz
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå 123/1
Kaimi şiirlerinde ‘Allah’ı felesefik bir yaklaşım ile işlemez. Daha çok günlük hayattaki şekli ile işlenir. Samimi bir yaklaşım görülmektedir. Kaimi çevresindeki insanlara Allah’ın ululuğunu anlatarak varlık ve birliğini işlemekte, samimi bir inancı telkin etmektedir.
Úalma àafletde göñül uyar gözüñ
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
èÁrif-i Rabb ol yüri añla özüñ
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
èÁlem-i èulvìden indüñ esfele
Uàraduñ ùopraà ü ãu Àteş yile
Üç oàuldan geldüñ insÀna hele
èAşúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü 45/1-2
Göñülden eyleyüb iúrÀr
Õikir úıl ÒÀliú’ı her bÀr
Saña yüz göstere ol yÀr
Bu õevúile bu şevúile 106/3
Bazı şiirlerde Allah sözcüğü yerine Tanrı sözcüğünün kullanıldığı görülmektedir.
Çü ãınuú göñle naôar eyleye Tañrı ne içün
Ola èÀşıú bu melÀmet úaùarında úalıcı 195-8
16
2. Melekler Kaimi Divanı’nda meleklerden çok fazla bahsedilmemiştir. Bir yerde Rıdvan ve
hurilerden, diğer bir yerde cennette meleği andıran bir varlık olarak bilinen Gılman’dan söz etmektedir. Birkaç şiirde de İblis bahsi geçmektedir.
Abdü’l Kadir Geylani’nin yüceltildiği bir şiirde Rıdvan ve hurilerin bile ona biat ettiklerinden söz edilmişti.
Bìèatlisi RıêvÀn ü óÿr
MÀlik daòi hem nÀr ü nÿr
Óaúú’ile bulur çün mürÿr
ÜftÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ 82/8
Gılman bahsinin geçtiği yerde ise iman edenlerin cennete girecekleri ve burada da gılmanlar ile buluşacakları anlatılmaktadır.
ÌmÀn getüren nÿra irişür
Õevúile varur àılmÀna bugün 21/13
Kaimi Divanı’nda İblis bahsi birkaç yerde geçmektedir. İblis kötülüğün temsilcisi ve insanı kamil varlık olmaktan alı koyan bir varlık olarak karşımıza çıkmaktadır.
Nefsine uymaz iblìsi úoymaz
CÀn bile duymaz çün gele cÀnÀn 25-4
SÀliki Óaúú’a yürütdi
İblìs’i ùaşra sürütdi
Bir iken yine bir itdi
èAdedi èAbdü’l-úÀdir’üñ 110-6
Bil Àdem Óaúú’ile mevcÿd
Meleklere ola mescÿd
Óased úıldı iblìs merdÿd
Geliş aña gidiş andan 162-4
3. Ayetler Kaimi Divanı’nda geçen ayetlerin bulunduğu bölümler şunlardır:
TÀbièidür mihr ü mÀh
Õikri olmış çün penÀh
17
LÀ-ilÀhe illallÀh
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ 55-2
Rabbi zidnì ÚÀéimì’de sözi kes
CÀna leõõetler baàışlar bu heves
Böyle bir èaşú-ı óaúìúì böyle ses
Pìrüm èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú 57-7
Şol kişi kim ola saèìd
DÀéim olur èaşúa mürìd
AllÀh yefèal mÀ yürìd
AèlÀ-yı èaşú dirler buña 114-4
Çün festeúim buyurdı Óaú
Ehlinden işit al sebaú
Geç kendüden ulaş aña
Cümle işüñ envÀr olur 169-6
Kaimi Divanı’nda ayetlerle ilgili olarak karşımıza çıkan diğer bir husus sure isimlerinin bazı şiirlerde kullanılmış olamasıdır.
Bu ümmete ãÀóib-dìn
ÙÀ-hÀ ola hem YÀ-sìn
Hem himmet-i Muóyi’d-dìn
Óubbuñdan ü şevúuñdan 177-5
4. Peygamberler
a.Hz. Muhammet
İnsanlığa gönderilen son peygamberdir. İnsanların en kamili ve en mükemmelidir. Yaratılışın başlangıcı odur ve cihan onun güzelliğinin tecellisidir. Güzelliği, güvenilir olması, insanlara doğru yolu göstermesi divan şiirinde konu olarak işlenmiştir. Hz. Peygamber divan şiirinde gül ve inciye teşbih edilmektedir.27
Hz. Muhammet Kaimi’nin şiirlerinde çokça kullanılmıştır. Muhammet isminin yanında Ahmet, Mahmut ve Mustafa isimleri ile de karşımıza çıktığı görülmektedir.
27 Tolasa, Harun, Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara 1973, s.31
18
Senden Muóammed ümmeti her dem göreler ülfeti
Dïsta leùÀfet vuãlatı dÀéim görem yÀ RabbenÀ 66-2
Rehberimüz dü cihÀnda ol Muóammed MuãùafÀ
İşbu tevóìde gelenler buldılar õevú u ãafÀ
èÁşıú meşreb olan dönmez olursa biñ cefÀ
èAşú odına çünki düşdük yanalum hÿ hÿ diyü 81-2
èÁşıúÀne dem süregel ey aòì
Şevú-ı Aómed nÿr-ı YezdÀn bundadur
Bir gelen cÀnı çekilür bir daòi
Şevú-ı Aómed nÿr-ı YezdÀn bundadur 104-1
b. Hz. İsa Hz. İsa İsrailoğulları’nın son peygamberidir. 28Ortaya çıkışı bugün ki Ortadoğu’dur.
Kendisine İncil inmiştir. Hz. İsa’nın getirdiği din olan Hıristiyanlık kendisinden uzun yıllar sonra Roma İmparatorluğu tarafından kabul görmüş ve Avrupa’da yayılmıştır.
Kaimi’nin şiirlerinde en çok bahsi geçen peygamberlerdendir. Bunda Kaimi Hasan Efendi’nin Saraybosna’da Müslümanlığı ora halkına anlatma misyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Hz. İsa ortak payda olarak gündeme alınmaktadır.
Ayrıca daha çok mucizeleri ile ele alınmaktadır.
Böyle bir òulú-ı Muóammed böyle hem nesl-i óabìb
Böyle bir èÌsì-nefes mürde dile óÀõıú ùabìb
Şerè-i erbÀb-ı ùarìúat maèrifet ãÀóib-edìb
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63-16
èÌsì’ye ölü dir gören
Dördinci göge irgüren
İåbÀt u nefyi bir gören
İúrÀr-ı õikrullÀh imiş 113-7
28 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995, s. 566
19
c. Hz. Nuh
Hz. Nuh tufan peygamberi olarak bilinmektedir. İnsanlığın ikinci babası diye adlandıranlar da vardır. Kavmini tufandan korumak için büyük bir gemi inşa etmiş ve yöre hayvanlarının tümünden birer çift gemiye almıştır.
Kendisine inananların gemiye binmelerine karşın oğlu kendisine inananlar arasında yer almamış ve gemiye binmemiştir.
Nÿó’a sefìne yapduran
KüffÀrı baóre úapduran
İdrìs’e eşyÀ ùapduran
EfkÀr-ı õikrullÀh imiş 113-3
d. Hz. Yusuf Hz. Yusuf İsrailoğulları peygamberlerinden Hz. Yakub’un oğludur. Güzelliği ile nam
salmıştır. Kardeşlerinin onu kıskanarak kuya atmaları daha sonra Mısır’da geçen günler. Babasının onun arkasından duyduğu üzüntü ve tekrar kavuşmaları halk arasında çokça bilinen peygamber kıssalarındandır.
Úul iken sulùÀn ider Yÿsufları
Øabùına Mıãr’ı virür tekbìr-i èaşú 117-9
e. Hz. İbrahim Peygamberlerin babası olarak bilinir. Hz. İsmail ve Hz. İsak’ın babasıdır. Kendi
iradesi ile tevhide veya Allah’ın varlığına ulaşması meşhurdur.
İbrÀhìm’e büt úırduran
Nemrÿd odından úurtaran
Dil Kaèbe’sin pÀk itdüren
EõkÀr-ı õikrullÀh imiş 113-4
f. Hz. Şit, Hz. İdris, Hz. Lut, Hz. Salih, Hz, Şuayb, Hz. İsmail, Hz. İshak Kaimi Divanı’nda daha birçok peygamberin ismi geçmektedir. Ya birlikte ya da ayrı
ayrı olarak işlenmiştir.
Şìt ile İdrìs ü Nÿó ü Lÿù ü äÀlió hem Şuèayb
Geldi İbrÀhìm ü İsmÀèìl ü İsóÀú ùutma reyb
Yÿsuf u Yaèúÿb ü MÿsÀ Meryem èÌsì ehl-i àayb
Evvel Àòirdür Muóammed Àline gel ùutma èayb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Dü cihÀnda ayaàı tozıdurur tezyìnimüz 64-8
20
5. Din İle İlgili Mefhumlar a.Kur’an Allah tarafından Peygamber Efendimize gönderilen son ilahi kitap. 29
Bunları sevmek yaradan Óaúú’ı sevmekdür hemÀn
Óaúú’ile Óaú’dan Óaú’a bunlardurur ãÀóib-ìmÀn
İşbu ãoydan geliserdür mehdì-i ãÀóib-zamÀn
Óükm-i ÚuréÀn ùutmayanlar bulmaya andan emÀn
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
İkilik tozı silinsün açıla Àyìnimüz 64-17
b. Din İle İlgili Özel Günler (1) Ramazan Ramazan Ayı Müslümanların oruç ibadetlerini yaptıkları zaman dilimidir. Kaimi
Divanı’nda bu ve benzeri günlere ibadet yönü itibarıyla bakılır.
Ana südin emmedi
RamaøÀndur bu didi
Arzÿsına ivmedi
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì 71-2
(2) Kadir ve Berat Arapça küdr ü kıymet ve şeref gecesi demektir. Salikin özel tecelliye nâil olduğu
geceye Leyletü’l Kadr denir. 30 Berat gecesi ise İslamiyet’te önemli ibadet gecelerindendir.
Elçilikle vardı Hind’e èizzet ü ikrÀmile
Gicesi Úadr ü BerÀt ü gündüzi bayrÀmile
PÀdişÀhı úarşu çıúdı èizzet ü ibrÀmile
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63-4
29 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2004, s. 383
30 A.g.e. s.400
21
6. İbadet ile İlgili Mefhumlar a.Namaz ve Namazla İgili Hususlar (1). Namaz Namaz, Müslümanların belli zaman veya durumlarda Kur’ân-ı Kerîm’de emredildiği
ve Peygamberimizin de tarif edip yaptığı şekilde Allah’a karşı yapmış oldukları ibadet. 31 Kaimi Divanı’nda namaz bir ibadet olarak ele alınmıştır. Şair hem kendi hem de
çevresindeki insanlara bunu tavsiye etmekte veya hatırlatmaktadır. Salike yol olarak ibadet yolu ve bunun içinde önemli bir yer tutan namaz gösterilmektedir.
Òavf ü recÀ ile niyÀz
Dut orucı úıl a namÀz
Bu görinen ger çoà u az
Eşmededür gitmededür 179-6
(2).Mescid
Bir ibadet olarak algılanır ve o şekli ile kullanılır. Ayrıca sevgilinin güzelliği içinde kullanıldığı görülmüştür.
Kaèbe vü mescidde óayvÀn duramaz
äÿret-i insÀn içündür ùayyibÀt 227-6
Mescid ü deyrÀn eyledi seyrÀn
ÚÀéimì óayrÀn yaúdı sirÀcı 23-9
(3). Secde Namaz içinde bulunan kulun yaratıcı önünde alnını yere koyduğu ve ona en yakın
olduğu an.
Çün dem irişdi Àdeme emr oldı secde ol deme
Ol dem yine di bu deme söyle maèa’l-ebrÀr hÿ 44-9 b. Oruç (Savm) Ramazan ayındın Müslümanların yaptığı ibadet. Kaimi Divanı’nda genellikle oruç ve
namaz birlikte kullanılmıştır.
äalÀt ü ãavm her sÀèat
Kime güçdür kime rÀóat
Emir ùutmak olur ùÀèat
æevÀb ammÀ budur ancaú 142-8
31 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995, s. 307
22
c. Zekat, Hac Bu iki mefhum da şiirlerde birer ibadet olarak geçmekte ve genellikle birlikte
kullanılmaktadır.
ŞehÀdetle zekÀt ü óac
EdÀ iden giyer bir tÀc
Óaú’uñ raómetine muótÀc
Ümem ola budur ancaú 142-9 d. Tevbe Arapça, dönme, pişmanlık ifade eden bir kelimedir. Günahtan pişmanlık duyarak
vazgeçmek. 32 Kaimi Divanı’nda tevbe bu tasavvufî manası ile kullanılmıştır. Şair sâliki Hakk’a dönmeye davet etmektedir.
Tevbeye gel dön Óaú’a
Bir bilüben bir baú a
Bunda iken bul bekÀ
Bu duracaú yir degil 93-3
7. Ahiretle İlgili Mefhumlar
a. Şefaat Suçun bağışlanması için aracı olma. En büyük şefaatçi Hz. Muhammed’dir. 33 Hz.
Muhammed kıyamet günü ümmetinin bağışlanması için şefaatçi olacaktır.
Óaú’uñ úurbı civÀrından
èİnÀyet yÀ ResÿlullÀh
Úamu müéminlere senden
ŞefÀèat yÀ ResÿlullÀh 131-1 b. Cennet Şair sâlike seslenirken onun masivayı terk etmesini, yani varlık alemini bırakmasını,
ondan vazgeçmesini tavsiye ediyor. Hatta bir adım daha ileri giderek aşkı ile ukbâda cennetten de vazgeçmesini salık veriyor.
DilÀ terk it bu dünyÀyı
Daòi cennetle èuúbÀyı
Úamu varlıú temennÀyı
HemÀn sevdÀ budur ancaú 142-1
32 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2004, s. 657
33 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995, s. 368
23
c. Kevser Âb-ı Kevser cennette bulunan ve ancak cennetlik olanların içebilecekleri bir sudur.
Şair, salikin cennette girdikten sonra içeceği su olarak işlemiştir.
Raómet ãaçusın ãaçdılar
Cennet úapusın açdılar
Bu demde Kevåer içdiler
Bu gün mübÀrek cumèadur 144/7
d. Gılman Bir cennet varlığı olarak işlenmektedir. İman edenlerin cennette gılmanlar ile
buluşacağını anlatmaktadır.
ÌmÀn getüren nÿra irişür
Õevúile varur àılmÀna bugün 21/13
8. Diğer İtikadi Mefhumlar
a.Cin, Şeytan Cinler aleminin varlığı Kur’ân-ı Kerîm’deki ayetlerle sabittir. Hicr suresi 27. ayette
‘Nüfuz edici ateşten yaratıldığı’ bildirilmiştir. 34 Cin ve Şeytan bahsi şair tarafında asili hüviyetlerini haiz olarak işlenmektedir.
Cinn ü şeyÀùìn óabs olur
Bu dem geçince tebs olur
Min baèd artıú lebs olur
Gelen gelür iúrÀrile 148—2
b. On Sekiz Bin Âlem Bütün boyutları ile birlikte bütün kâinata on sekiz bin alem denmiştir. Kozmolojik
telakkiye göre bütün varlık âlemi on sekiz temele dayandırılmaktadır. 35
On sekiz biñ èÀlemüñ gözgüsi oldı ãÿretüñ
Yaòşı baú sulùÀn evidür aru dursun bu otaú 156—7
34 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2004, s. 132
35 A.g.e., s. 495
24
c. Ölüm Ölümün ne zaman geleceği belli değildir. Bu sebeple her zaman hazırlıklı olunmalıdır.
Bununla birlikte ölüme her zaman hazırlıklı olan mertlere de ölüm yoktur. Çünkü onlar ebedi yaşarlar.
ÓayvÀnı boàazlatduñ olduñ ãıfat-ı merdÀn
MerdÀne ölüm olmaz mülk anlara bu meydÀn 173-19
d. İnayet İnayet Hakk’ın kullarına sıkıştıkları vakit yardımı demektir. Aynı zamanda Hz.
Muhammed’in şefaat vasıtası ile ümmetinin yardımına geleceği de itikadi bir inanıştır.
Óaú’uñ úurbı civÀrından
èİnÀyet yÀ ResÿlullÀh
Úamu müéminlere senden
ŞefÀèat yÀ ResÿlullÀh 131-1
B. Tasavvuf 1. Zikir, Fikir, Şükür Zikir, Arapça unutmanın zıddı olan hatırlatmayı ifade eden bir kelimedir. Zikrin
hakikati, zikredilen (Allah)den başkasını unutmaktır. Fikir, Arapça düşünmek demektir. Kalbe bir üçüncü marifeti elde etmek üzere, iki marifeti kazandırmaktır. Şükür, yapılan iyiliği övme, nimetin değerini bilmektir. 36
Zikir, fikir ve şükür tasavvuf edebiyatında önemli bir yer tutmaktadır. Salik Allah’tan başka olan her şeyi bırakır. Bu mâsivadır. Yine sadece onu düşünür ve verdiği nimetleri için ona şükreder. Kaimî Divanı’nda bu üç sözcüğün genellikle birlikte kullanıldığı görülmektedir.
GÀh cehrile õikr iderüz
GÀh düşünüb fikr iderüz
Nièmetlere şükr iderüz
Sülÿk èAbdü’l-úÀdir’üñdür 62-4
GÀh õevúile õikr eylemek
GÀh şevúile fikr eylemek
Her nièmete şükr eylemek
Neye irer yÀ RabbenÀ 72-2
36 A.g.e., s. 728,216,615
25
2. Melâmet Arapça yerme manasına gelen melâmet, Kur’ân’daki açıklaması ile kınayanın
eleştirisinden korkmayarak vazifesine devam etmektir. 37 Kaimî şiirlerinde melameti aşığın bir üstünlük vasfı olarak görmüştür. Çünkü çevresi tarafından eleştirilen ve bu eleştirilere rağmen aşkını devam ettiren aşık makbuldür.
Düşenler èaşúına oldı miåÀlüñ
MelÀmetde geçürürler zamÀnı 137-6
Çü ãınuú göñle naôar eyleye Tañrı ne içün
Ola èÀşıú bu melÀmet úaùarında úalıcı 195-8
3. Cezbe Cezbe heyecana gelerek kendinden geçme ve Allah’ın kulunu kendine çekmesi
demektir. 38 Kaimî’nin şiirlerinde cezbe Allah korkusu veya sevgisi ile kendinden geçme
manasında kullanılmıştır. Cezbe aşık tarafından istenilen bir durumdur. Cezbe aynı zamanda Allah’a yakınlığın da bir göstergesidir.
Kimi Óay dir kimi Úayyÿm kimi Óaú
Ceõbe-i èaşúdur ki ditrer el ayaú
Özge óÀletdür bu sevdÀ içe baú
èÁlemi seyrÀn iderler hÿ diyü 53/2
Añlatdı biraz ãoñra geldükde bu meydÀna
Ceõbesinde gösterdi yaúınlıàı YezdÀn’a 107-2
4. Şem-i Aşk Şem’ meşâle manasına ilahi nuru temsil eder. Sûfinin kalbini yakan ilahi nurun
parıltısıdır. Genlikle pervane ile birlikte kullanılır. Pervane kelebeği mumun etrafında döner, buna uzun süre devam eder, sonunda alevin çekici gücü onu kendi içine çeker. 39 Aşığın durumu ateşin çevresinde dönen pervane gibidir. O aşkın yakıcı ateşine mübtela olmuştur. Bu aşk ilahi bir aşktır. Sonunda kendiside yanmaya tutulacaktır.
Hÿ şarÀbuñ úandı çün mestÀneler
Erre esmÀsın sürer dìvÀneler
37 A.g.e., s. 424
38 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995, s. 86
39 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2004, s. 603
26
Şemè-i èaşúa yanmada pervÀneler
Döne döne vecde gelür èÀşıúÀn 99-3
5. Celvet Allah’ın keşif ve fetihlerine, ayrıca müridin kalbine zuhur eden tecellile türünden olan
nimetlerine denir. 40 Kaimi halvetten celvete olan yolculuğu işlemiştir.
Göñül uyan idüb òalvet
Úılasın õikrile celvet
Bulasın dïstile vuãlat
Bu èaşúile bu şevúile 106-4
6. Uşşak Aşıklar. Kâimî Divanında aşık sözcüğünün çoğulu olan uşşâk sözcüğü çok yerde
kullanılmaktadır.
Getürür şevúe èuşşÀúı
Óaúìúat èaşúa müştÀúı
Dilerseñ ãoóbet-i bÀúì
Diyelüm hÿ döne döne 54-4
7. Mürid Dileyen, isteyen demektir. 41 Allah’a vuslatı arzu eden, bir başka deyişle, Allah’ın
ahlakıyla ahlaklanmak isteyen ve bu olgunluğun eğitimini verecek bir şeyhe (veya mürşide) bağlanan kişidir. 42
Kâimî Divanı’nda mürîd tam olarak tasavvufi bir terim olarak kullanılmıştır.
Çünki geldi yoúlıàile bir mürìd
Buldı devlet aña şefúat itdi şeyò 232/5
8. Kerâmet Peygamberde ortaya çıkan olağan üstü olaylara mûcize denirken; benzeri durum
velîler için söz konusu olunca, buna da keramet denir. 43
40 A.g.e., s. 121
41 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995, s. 301
42 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2004, s. 454
43 A.g.e., s. 365
27
Allah’ın Hz. Adem’i yaratmasından sonra meleklerin ona secde etmesi aynı zamanda bir keramettir. Onun gibi de insana da Allah tarafından bazı kerametler verile bilir. Bunu görmemek gafilliktir, manasını ifade ediyor.
KerÀmet virdi çün YezdÀn senüñ cinsüñe ey àÀfil
Kime secde melÀéikler úılur şimdi gel iõèana 200/22
9. Mâsivâ Tasavvufta Allah’ın dışındaki her şey masivadır. Bu kelimenin bütün yaratılanları
içine alan bir sınırı vardır.44 Şairin ‘masiva’ sözcüğünü genel olarak çevresindeki insanlara ondan vazgeçmelerini salık verdiği görülmektedir.
Gice gündüz esmÀéullÀh sürelüm
CÀn gözile dïst dìdÀrın görelüm
MÀsivÀnuñ cümle terkin uralum
Gel gel èÀşıú bu èirfÀna ãıdúile 96/2
Bu mÀsivÀdan ol aru
TÀ kim diyeler gel berü
Maòlÿúa itmez ser-fürÿ
Tevóìde çekindi göñül 102/8
MÀsivÀdur cümleten iki cihÀnuñ fikreti
Óaú gözile göñlüñ içre bì-cihet SübóÀn’a baú 156/3
10. Kenz-i Mahfi: Gizli hazine demektir. Mutlak gaybda gizlenmiş bulunan hüviyet-i ehadiyye yerine
kullanılır. Bu, bilinmesi muhal olan gizlilerin gizlisidir. “Gizli bir hazine idim. Bilinmek istedim…” kudsî hadisi ile, bu hususa işaret vardır. 45
İbtidÀ ketm-i èademden [kim] netìce oldı cÿd
Rÿó-ı pÀk-i Aómedì oldı keåìr ol bir vücÿd
Kenz-i maòfì ôÀhir olub ãaçılınca luùf u cÿd
Ádemüñ alnında çıúdı aña emr oldı sücÿd
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
44 A.g.e. , s. 414
45 A.g.e., s. 364
28
Bir naôarla açdı rÿşen eyledi Àyìnimüz
Bunlaruñ pÀyı tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz 64/6
Altun gibi ãÀfì olan
Derde odur şÀfì olan
Her müflise kÀfì olan
Kenz-i òafì YezdÀn içün 149/8
11. Üçler, Kırklar, Yediler Evliya hiyerarşisinde yer alan guruplardır.46 Kaimi Hasan Efendi aynı zamanda bir
tasavvuf ehli olduğu için bu tabiri bazı şiirlerinde kullanmıştır.
RicÀlü’l-àayb didiler
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Üçler úırúlar yediler
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì 71/1
12. Seyr Arapça, yürümek, gezmek, gitmek demektir.47 Seyr tasavvuf ehlinin yani salikin
a’lâdan esfele ve esfelden a’lâya yaptığı kamil mümin olamaya doğru olan yolculuktur. Kâimî bunu çevresindeki insanlara bu yolculuğu tanıtmaktadır.
AèlÀdan esfel seyrine
İnüb rücÿè itmek niye
LÀ-büd gerek èaşú ehline
Bu sırrumuz yÀ RabbenÀ 77/5
İşbu uyòu içre èÀlem seyr idüb
Ùoàrı ùoàrı añladur taèbìr-i èaşú 117/4
13. Vahdet Arapça, birlik demektir. Gerçek manada bir olan Allah’a işaret eder.48 Vahdet Allah’ın
birliğine işaret ettiği gibi şiirlerde insanların bu temel inanışa gerçek manada inanmaları istenmiştir. Vahdet aynı zamanda Allah’ın kudretine bir sığınma vesilesi olarak algılanmıştır.
46 A.g.e., s. 674
47 A.g.e., s. 564
48 A.g.e., s. 681
29
Óaúú’ile bÀùıl farú idüb
Vaódet sarÀyına gidüb
DìvÀne aèmÀlin yedüb
SeyrÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ 83/2
Vaódet güneşi ôÀhir baú nüh felegi bunda
Bir añla vü ãay ol bir úo ikiligi bunda 173/39
14. Dede
Anı seven cÀnları sevmek bize yeter bu dem
Ancaú ismin yÀd idelüm cÀn ü dilden ben dedem
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı sırrullÀh 133/10
15. Meclis Toplantı anlamında bir kelimedir. Huzur ve hicran belirtileri ve vakitleri.49 Şairin
‘meclis’ sözcüğünü daha çok aşık meclisleri olarak kullandığı görülmektedir.
MeydÀna gelüb meclis içine
CÀnuñ atasın úurbÀna bu gün 5/4
16. Salik
Yüri fırãat demin fevt itme bunda gel eyÀ sÀlik
Mürìd-i merd-i Óaú olub düriş dÀéim èibÀdÀta 212/23
Yedi ùamu ile mÀlik
Yoluñda cümlesi sÀlik
Bilürken küllü şeyé hÀlik
Umar senden kerem şefúat 174/7
49 A.g.e., s. 418
30
17. Tevhid Arapça, birleştirmek demektir. Tasavvufta Allah’ın zatını, akılla tasavvur olunan, zihni
olarak hayal edilebilen her şeyden uzak tutmak.50
Ser-cümle budur anı
Tevóìdile seyrÀnı
Umar úamu yÀrÀnı
Óubbuñdan ü şevúuñdan 175/9
18. Derd Ehli, Ehl-i Dil, Ehl-i Nefis, Şevk Ehli, Ehl-i Aşk, Ehl-i Heva, Ehl-i Hal,
Ehl-i Vahdet, Ehl-i Kehf, Ehl-i Tuğyan
áÀfil mi olur tevóìde iren
Derd ehli olur merdÀnı gören 16/1
Meclisde gelüb ehl-i dil ile
Õikr eyle Óaú’ı kÀmiller ile
İnsÀna irüb ùoàrı yol ile
èAşúile bu gün tevóìde iriş 10/2
Yeter a göñül uyduñ hevese
MÀéil oluban ehl-i nefise 19/1
Tevóìdi sever èaşúa uyucı
Şevú ehli olur dünyÀ úovıcı 20/1
Şevú ehli imiş vuãlatda úalan
DÀéim äamed’i õikr eyleyici 20/8
èAşú ehli bir dem òalúa úarışmaz
èAúlı olaruñ aña irişmez 31/52
50 A.g.e., s. 659
31
áafletde görüb ehl-i hevÀyı sen de uyarsın
RüsvÀy olursun maàbÿn úalursın iñleyü derdÀ 31/3
Böyle çeker mÀh u sÀl
Òarca varur mülk ü mÀl
Olmaú içün ehl-i óÀl
Cÿşa gelür hÿ diyü 51/4
Şimdi erenler bu ãıfatda ekåeri ãaúlandılar
Úanda bir göñli úara var ãÿretÀ aúlandılar
Ehl-i vaódetdür diyü çoú kimseler óaúlandılar
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63/11
Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür pìrimüz
Bu baúır göñüllere iksìrimüz
Ehl-i Kehf’e vaãl ola Úıùmìr’imüz
Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam 67/6
Óamdü-lillÀh şevúa geldi şimdi Àn ü ìnimüz
èAşú odında yumuşaú ola bu dil-i sengìnimüz
Himmet-i merdÀn ile ãayúal ola Àyìnemüz
Ehl-i dil rÿşen ider erkÀnımuz Àyìnemüz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Bunlaruñ ayaú tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz 64/1
Kim benì Àdem mükerrem bunlaruñla oldı heb
Büt-perest Àteş-perest odı söyündi ãoldı heb
Dìn-i İslÀm’dur açıldı ehl-i ùuàyÀn buldı heb
Gitdi ôulmet nÿr-ı ìmÀn şarú u àarba ùoldı heb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Bir naôarla açdı rÿşen eyledi Àyìnimüz 64/16
32
II. CEMİYET
A.Şahıslar 1. Tarihi Şahsiyetler
a. Nemrud Urfa şehrinde Hz İbrahim’i yok etmek için büyük bir ateş yaktırarak onu mancınıklar
ile içine atmak isteyen zalim kraldır. Burada da Nemrud’un yaktırdığı büyük ateşten söz etmektedir.
İbrÀhìm’e büt úırduran
Nemrÿd odından úurtaran
Dil Kaèbe’sin pÀk itdüren
EõkÀr-ı õikrullÀh imiş 113/4
b. Lokman Halk geleneğinde değişik kişilerle karşımıza çıkan tarihi bir şahsiyettir. Hakkında
Kur’an-ı Kerim’de bir sure vardır. (Sure no:31) 51 Kâimî Hasan Efendi Lokman Hekimin dertlere deva bulma yönünü işlemiştir.
Kimse bilmez ne hevÀdur herkes èÀcizdür begüm
Óikmet-i LoúmÀn bu derde itmedi bir dem tìmÀr 258/11
c. Hasan, Hüseyin Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin, Peygamber Efendimizin iki torunu ve aynı zamanda Hz.
Ali’nin çocuklarıdır. Şiirde de bu yönleri öne çıkarılmaktadır.
Hem Óüseynì vü Óasen’dür MurteøÀ ZehrÀ özi
Hem óasìb ü hem nesìb èayn-ı velÀyetdür sözi
Ulu devletdür dedem pÀyine süràil sen yüzi
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63/3
d. Hazret-i Hayder Hayder (Haydar), aslan manasına gelmekte ve Hz. Ali için kullanılan bir sıfattır. Hz.
Ali genellikle sahabeler arasında ilim yönüyle önde olmuştur. Bu ilmini Celcelutiye isminde bir kitapla göstermiştir. Şairde şiirinde onun ilim yönünü öne çıkarmaktadır.
Kendiñi vìrÀne andan anuñile gel beri
İşbu birlikde açıla saña èilm-i Óayderì 22/2
51 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995, s. 257
33
e. Edhem İbrahim Edhem diye şöhret bulmuştur. Babası Belh sultanlarındandır. Edebiyatta daha
çok dervişliği sultanlığa tercih edişi ve menkıbeleri ile ele alınır. Bir şehzade olduğu halde dünya nimetlerini fakr u fenaya vermesi ve inziva içinde, kanaat köşesinde kendini mesut hissetmesi dolayısıyla övülür. 52Kâimî Divanı’nda da İbrahim Edhem tavını ve tahtını terk etmesi yönüyle işlenmiştir.
EvliyÀnuñ ceõbesidür bu sülÿk
TÀc ü taòtdan geçer uàrayan mülÿk
Edhem gibi èaşúa düşer çoú bölük
Belò şehri ilidür èAbdü’l-úÀdir’üñ 160/5
Bil ögren şÀh Edhem’den geçüb bu meyl-i dirhemden
Bu derde al bu merhemden óisÀbuñ úalmaz èuúbÀda 165/8
f. Mansur Hallacı Mansur, edebiyatta adı çokça anılan meşhur bir sûfîdir. Ene’l Hak, demesi ile
bilinir. Mansur inancı uğruna her şeye göğüs germe ve ölmenin sembolü olarak bilinir. 53 Kâimî Hasan Efendi de onun bu yönünü vurgulamakta ve aşıkların inançları ile meydana çıkışını vurgulamaktadır.
Manãÿr gibi meydÀna
Çıúdı nice èÀşıúlar
TÀ kim olalar maúbÿl
Dirler varalum èaşúa 115/3
Manãÿr olmış Àteş ol kendin yaúar
Õerre õerre kül olub adın ãaçar 197/7 g. Eşrefoğlu
Bunca yıllardur sürilür tÀ ilÀ yevme’l-óisÀb
Baú ne cÀnlar oldı irşÀd Eşrefoàlı gibi tÀb
Cümlesin yÀd eylesem olurdı bir úaç cild kitÀb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Göresin anda velÀyet hem kerÀmet dutma daú 109/4
52 A.g.e., s. 122
53 A.g.e., s. 168
34
h. Veys Veysel Karenî, Peygamber Efendimiz zamanında yaşamış fakat onu görememiştir.
Annesinin sözüne o kadar bağlıdır ki, annesinin: ‘Onu bulamazsan geri dön.’ Sözü üzerine ziyaret ettiği Hz. Muhammed’i evde bulamayınca Yemen’e geri döner. Peygamber Efendimiz eve döndüğünde bu olaydan haberdar olur ve vasiyetiyle hırkasının Veysel Karenî’ye verilmesini ister. 54Şiirde de bu hırkadan bahisle hırkanın Veys’e sorulması istenmektedir.
äıdúı olan añladı Àl-i Muóammed n’idügin
Veys’e ãoràıl òırúa vü şÀl-i Muóammed n’idügin
Kim bilür yÀ úÀmet ü bÀl-i Muóammed n’idügin
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Vaódet-i Óaú sırrı ôÀhir bundadur gel dutma daú 109/12
i. Meryem Hz. Meryem, Hz. İsa’nın annesidir. Şiirde birçok peygamber ile birlikte ismi
anılmaktadır.
Şìt ile İdrìs ü Nÿó ü Lÿù ü äÀlió hem Şuèayb
Geldi İbrÀhìm ü İsmÀèìl ü İsóÀú ùutma reyb
Yÿsuf u Yaèúÿb ü MÿsÀ Meryem èÌsì ehl-i àayb
Evvel Àòirdür Muóammed Àline gel ùutma èayb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Dü cihÀnda ayaàı tozıdurur tezyìnimüz 64/8
j. Dört Halife Dört Halife, sırasıyla Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali’dir. Her bir
halifenin en önde ve kendileri ile özdeşleşmiş olan sıfatları ile kullanıldığı görülmektedir. Hz. Ebû Bekir’in sıfatı sıdk, Hz. Osman’ın vasfı haya, Hz. Ömer’in vasfı adalet ve Hz. Ali’nin en öndeki vasfı velayettir. Şiirde de bu vasıflar vurgulanmaktadır.
Nice yüz biñ èaşú eri var ümmeti peyàamberüñ
Daèvì úavmi her biri ãıdú-ı Bÿ Bekr’üm úandadur 139/5
èAdl-i èÖmer Óaøret-i èOåmÀn óayÀ óilmi gibi
Óayder-i KerrÀr velÀyet vaãl-ı pür-kerem úandadur 139/6
54 A.g.e., s. 410
35
k. İskender İskender-i Zülkarneyn olarak bilinir. Kur’an-ı Kerîm’de hayatı hakkında bilgi verilir.
(Kehf/83-99) 55
Bu èaşú İskender’e Àyìne oldı
Budur Óıør’a içüren Àb-ı óayvÀn 211/30 1.
2. Tarihi ve Efsanevi Şahsiyetler a. Rüstem-i Zâl İran’ın ünlü kahramanı. Adı Şehname’de övgü ile anılır. Rüstem-i Zâl, Rüstem-i
Dâstân onun lakaplarındandır. Eski şiirde kahramanlık, kuvvet ve yenilmezlik sembolü olarak özellikle kasidelerde anılır. Dâstân hile demektir. Bu nedenle Rüstem’in adı zülf, kaş, göz, gamze gibi öldürücü ve hilekar özelliklerle birlikte çok kullanılır. 56 Şiirde kuvvet yönüyle adı anılmıştır.
Úalbe sükÿn inzÀl ola
Úuvvetde Rüstem ÕÀl ola
Çün kim bu yüzden óÀl ola
MerdÀna gel merdÀna gel 150/4
b. Belkıs Hz. Süleyman’ın Allah’a imana davet ettiği Sebe melikesi. Belkıs daha sonra iman
etmiş ve Hz. Süleyman’ın hanımı olmuştur. Belkıs’ın tahtının göz açıp kapama süresinde Belkıs’ın sarayından Hz. Süleyman’ın karargahına getirilmesi meşhurdur.
Bu èaşú Belúìs’i rÀm eylemiş iken
Yile úaldurtduran taót-ı SüleymÀn 211/31
c. Züleyha Zeliha olarak da bilinir. Hz. Yusuf’un Firavun’un sarayında iken ona aşık olup, daha
sonra Hz. Yusuf’un yüz vermemesi sebebi ile onu bir hile düzenleyen kişidir. Hz. Yusuf’un sarayda bir odaya girdiğinde Zeliha’ın misafiri olan bayanların önlerindeki meyveler yerine parmaklarını kesmeleri meşhurdur. Burada da bu olaydan söz edilmekte Züleyha’nın parmağını aşkın kestiği bildirilmektedir.
ZüleyhÀ barmaàın bu èaşú kesübdür
Bu èaşúuñ úulı olur Mıãr’a sulùÀn 211/33
55 A.g.e., s. 212
56 A.g.e., s. 334
36
3. Hikâye Kahramanları a. Leylâ ile Mecnûn Leyla vü Mevnûn hikayesinin kahramanlarıdır. Hikaye bir Arap hikayesidir. İkisinin
de gerçek kişiler olduğu sanılmaktadır. Mecnûn’un asıl ismi Kays’tır. Leyla’ya olan aşkından dolayı mecnûn olmuştur. Mevnûn deli demektir. Mecnûn’un aşkı daha sonra ilahi aşka döner.
Kâimî Hasan Efendi şiirlerinde bu manaları ihtiva edecek şekilde kullanmaktadır.
Bu èaşú evvel ider Mecnÿn
Gehì şÀdì gehì maózÿn
Dil-i èÀşıú olur meftÿn
Sever èaşúile LeylÀ’yı 147/2
Ey ÚÀéimì bu èaşúa uy
Sırr-ı nihÀnı sen de duy
Heb varuñı yoúlıàa úoy
LeylÀ-yı èaşú dirler buña 114/7
VÀmıú èAõrÀ gözledi
Mecnÿn LeylÀ yüzledi
èÁşıú MevlÀ özledi
èAşú odına yanalum
Bu èirfÀnda dönelüm 80/6
b. Ferhad ile Şirin İran Edebiyatı mesnevi konuları arasında önemli yer tutan bir hikaye. Ferhad ile Şirin
divan edebiyatında da mesnevi konusu olarak işlenmiştir. 57 Halk arasında da oldukça yaygın şekilde bilinir. Ferhad’ın Şirin için dağları delmesi meşhurdur. Kâimî’nin şiirlerinde de bu yönü öne çıkarılarak işlenmiştir.
FerhÀd’a Şìrìn yüzinden ulaşub
Òoş úayalar kesdürür tedbìr-i èaşú 117/8
57 A.g.e., s. 139
37
B.Ülkeler ve Şehirler 1. Arabistan Arabistan sözcüğü Peygamber Efendimizin oradan ortaya çıkması vesilesi ile şiirlerde
ele alınmıştır. Oranın bir cezbesi olduğu bildiriliyor. Ana bu cezbenin sebebi Hz. Muhammed’in oradan zuhur etmesidir.
èArabistÀn ceõbesidür bu tamÀm
BosnasarÀyı’nda úaldı ve’s-selÀm
Himmeti var pìrimüzüñ ber-devÀm
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú 58/5
2. Bosna Bosna, Kâimî Hasan Efendi’nin yaşadığı yerdir. Bosna ve Bosnasaray şeklinde
kullanılır. Genellikle yaşanılan yere atıf veya ora insanına atıf yapılarak kullanılmıştır.
äubó u aòşam cemè oluban dervìşÀn
Bosna şehrinde ola ùurfe nişÀn
Bu nişÀnile biline bì-nişÀn
Óaú velìler himmetinde hÿ dirüz 129/3
BosnasarÀy’a himmeti
Yitişdi seyr it óikmeti
Gel ÚÀéimì úıl òidmeti
Şevúile tevóìd idelüm 295/9
3. Hind Hindistan’da yaşayan insanları, Hind ahalisini anlatan bir kelimedir. Burada bazen
Hint milletini, bazen de Hindistan’ı anlatır şekilde kullanılmıştır.
Elçilikle vardı Hind’e èizzet ü ikrÀmile
Gicesi Úadr ü BerÀt ü gündüzi bayrÀmile
PÀdişÀhı úarşu çıúdı èizzet ü ibrÀmile
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63/4
Oldı heb ÌrÀn ü TÿrÀn Hind ü Sind ü ümmetüñ
Umaruz işbu diyÀr-ı Üngürÿs’dur óikmetüñ
Óükm-i feyyÀøile ola işbu fetóe himmetüñ
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh 292/37
38
4. Hısn-ı Hayber Hayber Kalesi demektir. Hz. Ali’nin Hayber Kalisi’nin fethedilmesinde büyük
kahramanlıkları vardır. Bu halk arasında da meşhurdur. Burada Hayber Kalesi’nin feth edilmesi örnek olarak gösterilerek onun gibi nice yerlerinde fethedile bileceğini anlatmaktadır. Bu yeni fetih manevi bir fetihtir ve kahramanı askerler değil aşıklardır.
Her sözüñ bir tìà-ı ãamãÀm ola aèdÀ üstine
Himmetüñle fetó idesin nice Hıãn-ı Òayber’i 22/3
5. Dımeşk (Şam) Dımeşk, Şam şehrinin ismidir. Verd-i Dımaşk, Şam Gülü manasına kullanılmıştır.
Baúcada köşúi verd-i Dımaşú’ı
Bülbül-i èaşúı derdile var ol 24/8
Burada ise Dımaşk, Şam şehri olarak kullanılmıştır.
İçelüm şerbet-i èaşúı
Úoyalum Mıãr ü Dımaşú’ı
Gel ögren sen de bu meşúı
Diyelüm hÿ döne döne 54/6 6. Bağdad Irak’ın önemli şehirlerinden biridir. Şairin yaşadığı dönemde ilim, kültür ve sanat
merkezidir.
èÁriflerüñ ser-tÀcıdur
EcdÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
èÁşıúlaruñ mièrÀcıdur
BaàdÀdì èAbdü’l-úÀdir’üñ 112/1
7. Mısır
Kâimî Hasan Efendi’nin şiirlerinde Mısır’ın yer alması Hz. Yusuf vesilesiyledir. Hz. Yusuf ve Züleyha’dan sözedilen yerlerde Mısır bahsinin geçmekte olduğu görülmektedir.
Úul iken sulùÀn ider Yÿsufları
Øabùına Mıãr’ı virür tekbìr-i èaşú 117/9
ZüleyhÀ barmaàın bu èaşú kesübdür
Bu èaşúuñ úulı olur Mıãr’a sulùÀn 211/33
39
8. Belh
EvliyÀnuñ ceõbesidür bu sülÿk
TÀc ü taòtdan geçer uàrayan mülÿk
Edhem gibi èaşúa düşer çoú bölük
Belò şehri ilidür èAbdü’l-úÀdir’üñ 160/5
9. İran ve Turan İran o zamanki Fars memleketidir. Turan ise İranlı’ların Türk’lerin yaşadığı yere
verdikleri addır. Şiir bir nâttır ve bahsi geçen memleketlerin Müslüman olduklarından söz etmektedir.
Oldı heb ÌrÀn ü TÿrÀn Hind ü Sind ü ümmetüñ
Umaruz işbu diyÀr-ı Üngürÿs’dur óikmetüñ
Óükm-i feyyÀøile ola işbu fetóe himmetüñ
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh 292/37
10. Ka’be Ka’be Müslümanların kıblesidir. Aynı zamanda hac farizasının yerine getirildiği
yerdir. Kutsallığı ön plandadır. Şiirde Ka’be’nin yolunun öğrenilmesini şair kendi nefsine tembihliyor. Bu dinin
kurallarına göre yaşama şeklinde anlaşılabilir.
ÚÀéimì ögren Kaèbe yolını
Òırúa[ñı] uydur bir kepenekden 26/17
Saña gel ÚÀéimì bu dem göñül Kaèbesini fetó it
Otur anda o dïstile emìn olub fuãÿãÀta 212/24
C. Nehirler, Denizler ve Dağlar 1. Tur-i Sina Tur-i Sina, Hz. Musa’ya tabletler halinde emirlerin geldiği dağdır. Kâimî Divanı’ında
genellikle Hz. Musa ile birlikte kullanılmıştır.
Biñ bir kelime söyler ne èaceb
Şol Ùÿr velì MÿsÀ’da bu gün 4/18
Şol vechi gören dünyede àayrısına dil virmedi
Òavf itmedi bir nesneden Ùÿr’ında MÿsÀ’dur yine 135/6
40
2. Kâf Dağı Dünyanın etrafını çevrelediğine ve aşılmasının imkansızlığına inanılan dağlar zinciri.
Yüksekliğin, uzalığın, ihtişamın ve kainatın sembolü olarak şiirlerde Anka ile birlikte anılır. 58 Ayrıca Kur’an-ı Kerim’de de Kâf Sûresi vardır. (Sûre No:50) Şiirde Kâf Dağı Simurg-ı Ankâ ile birlikte kullanılmış olduğu görülmektedir.
Eger Sìmürà-ı èAnúÀ’dan òaber almaú dilerseñ hem
Yedi kez úulle-i ÚÀf’a úanad urub uçandan ãor 224/2
III. TABİAT
A. Kozmik Âlem 1. Gökyüzü
Şiirlerde gök, felek ve çarh-ı gerdun şeklinde işlendiği görülmektedir. Felek sözcüğü ile kastedilen gökyüzüdür. Gök bilinen manası ile şiirlere girmiş ve o şekli ile kullanılmıştır. Yer gök, nüh felek, yedi gök tabirleri sıkça kullanılmıştır.
Getürmez yirler ü gökler èaceb bir yük çeker insÀn
Ne pekdür bu göñül yÀ Rab demür mi yoòsa mı ùuçdur 213/2
Ádem óaúìúì pÀyesi
Yir gök anuñ bir sÀyesi
Yoúlıú ola ser-mÀyesi
Nice irer bu èaúl-ı nÀs 219/6
Şöyle yansun èaşú odına bu [vü]cÿd
Nüh felekden dütün ü geçsün èalev 251/4
Yoàiken geldi vücÿda nüh felek mülk ü mekÀn
Devr ider èarşda melekler èaşúına Muóammed’üñ 313/2
èÁleme çünkim tecellì eyledi ÀåÀr-ı hÿ
Çarò-ı gerdÿn raúãa girdi eyledi iúrÀr-ı hÿ 319/1
58 A.g.e., s. 222
41
2.Güneş (Şems)
Ucı bulınmaz ùoàub ùolunmaz bir tuófe õerre
Güneş midür kim dÀéim øiyÀdur her úanda vara 31/26
Bu èaşúuñ õerresi bu göñle úonsa
ØiyÀsı şems olur çün õerre õÀtı 152/5
B. Hayvanlar 1. Özel İsimli ve Efsanevî Hayvanlar
a. Kıtmîr Ashab-ı Kehf’in köpeğinin adıdır. Derviş olmamakla birlikte dervişlerle birlikte
olmaktan hoşlanan insanlara da kıtmîr adı verilir. 59 Şiirde aşk kıtmîrinden sözedilmektedir.
Nefs-i (Àtiye) úılsa naôar ol pìr-i èaşú
Kehf-i dilde dem sürür Úıùmìr-i èaşú 117/1
b. Simurg-ı Anka
Kaf Dağı’nda yaşadığı varsayılan, tüyleri renkli, yüzü insana benzer, asla yere konmayıp daima yükseklerde uçan ve adı var kendi yok bir kuştur. Boynu uzun olduğu için ‘anka’ adıyla anılır. 60
Simürg-ı Ankâ, şiirde kendisini gizleyen sevgili veya bilge kişiye teşbih edilmiş. Ondan haber alabilmek içinse Kâf Dağına kanat vurup uçabilen kişiden sorulması gerektiği bildirilmektedir.
Eger Sìmürà-ı èAnúÀ’dan òaber almaú dilerseñ hem
Yedi kez úulle-i ÚÀf’a úanad urub uçandan ãor 224/2
c. Düldül Düldül Hz. Muhammed’in atının ismidir. Şiirde Hz. Peygamber Efendimizin düldülün
süvarisi olduğu ve onun vezirinin, nazırının olmadığı söylenmektedir.
Gelübdür bunca peyàamber
Muóammed gibi bir server
SüvÀr-ı Düldül-i Óayder
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú 223/4
59 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul 2004, s. 374
60 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995, s. 30
42
Bu èaşúdur muèciz-i Aómed úılıcı Õü’l-fiúÀr imiş
Yürüdi dest-i himmetle süvÀrı Düldül’i dirler 203/5
d. Ejder Ejder, büyük yılanlara verilen isimdir. Burada Hz. Musa’nın Firavun’un sihirbazları
ile yaptığı mücadelede asasının bir yılana dönüşerek sihirbazların ortaya koydukları maharetleri olan yılana benzer iplikleri yutmasına telmih vardır. Hz. Musa’nın asasının yılana dönüşmesi ejder olarak isimlendirilmiştir.
Mÿsìleyin elde èaãÀ
Ejder olub óaãmın baãa
Úuvvet viren òÀãü’l-òÀãa
EşèÀr-ı õikrullÀh imiş 113/6
2. Tür Olarak İşlenen Hayvanlar
a. Eşek, Katır Eşek ve katır gibi hayvanları aşktan anlamayacakları vurgulanmaktadır.
Her òar-ı dü-pÀ ne bilsün bunda bunlar n’idügin
Bÿ Cehil ne añlasun Aómed fünÿnlar n’idügin
Añlamaz eşşek úatır èaşú ü cünÿnlar n’idügin
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63/7
b.Andelib Meşhur bülbülün güle olan aşkına bir atıf vardır.
Gülün başında andelibin öteceği vurgulanmaktadır.
Bu gülde èandelìb öter
Úamu iş bunda çoú biter
Olanlar èibreti yiter
Bu óÀlile úalur mısın 268/5
Tevekkül ÚÀéimì bir verd-i óamrÀ
Getürür èaşúa bunca èandelìbi 205/7
C. BİTKİLER 1. Gonca Bülbülün güle olan aşkının sürekle olarak devam etmekte ve onun bir gonca istediği
vurgulanmaktadır.
Bülbül dem-À-dem bir àonca ister
Dil baàçesinde bir àonca göster 31/26
43
Gönül bülbülünün bir an olsun gülden ayrı kalamayacağı anlatılıyor.
Bülbül-i dil gülden ayru olamazmış bir nefes
áonca el ãunma ãaúın òÀr ü òÀşÀke àam yime 182/7
2. Gül Hz. İsa’ya telmih var. İsi nefes, hayat veren demektir. Müridin mürşidine ulaşması ve
tevhid yoluna girmesi ile aşkın gülünün dürüldüğü anlatılmaktadır.
èÌsì-nefese irdük tevóìd yolına girdük
èAşúuñ gülini dirdük òÀrdan üşenür münkir 184/14
3. Reyhan Reyhanın tıp alanındaki faydalarının dillerde dolaştığı anlatılmaktadır.
Emr-i Óaúú’ile yetişdi himmeti bu illere
Verd-i óamrÀdur açıldı bir niçe bülbüllere
Ùìb-i reyóÀn ü taãavvuf èilmi geldi dillere
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63/27
D. Giysi 1.Hırka, Tav, Rida
Óırúa vü tÀc ü ridÀ maènÀsıdur ãÿret degül
Sìret iste Óaú úatında ùÀlib-i şöhret degül
èAşúile maòlÿù olanlar erdurur èavret degül
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63/12
2. Don Don burada kıyafetten ziyade insanın şekil ve sureti olarak ele alınmıştır. Allah’ın
insana bu şekil ve sureti vermesinden dolayı O’na şükür edilmektedir.
Bize insÀn donın virdüñ
Nice şükr idelüm yÀ Rab
Daòi tevóìde irgürdüñ
Nice şükr idelüm yÀ Rab 309/1
44
E. Madenler 1.Sim Kıymetli metalardan ayrılarak kutsal ticarete girişilmesi anlatılmaktadır. Burada
Kur’an-ı Kerim’in ‘Allah insanların mallarını ve canlarını karşılığında cenneti vermek üzere satın almıştır.’ ayetine telmih vardır. Masivayı terk etme vardır.
Terk it sìm ü hem zeri
Eyle úutlu bÀzÀrı
Saña itsün naôarı
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ 55/5
2.Altın (Zer) Hz. Peygamber’in mucizeleri ile toprağı altına çevirebileceği anlatılmaktadır.
Pìr dutmaàa beg lÀzım
Ceddi çün Ebü’l-ÚÀsım
Ùopraàı ider zer sìm
Óubbuñdan ü şevúuñdan 177/4
3.Bakır
ÚÀéimì bì-çÀre dÀéim bunları özlerdi heb
Úanda ol ãÿretde görse anda sır gözlerdi heb
İşbu altunla baúırdan dilleri özlerdi heb
Úalb sikkeéi naôarla bile yaldızlardı heb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Anuñile buldı şöhret meclis ü Àyìnimüz 64/15
46
2b
BİSMİ’LLÁHİ’R-RAÓMÁNİ’R-RAÓÌM
1.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Úanda iseñ Óaú senüñle úÀéim ü dÀéim ola
Birden artıú bulımazsın kendiñe gel gir yola
Evvel Áòir ÔÀhir ü BÀùın olan Óaú’dur úamu
Óadd ü óaãra èaúl ü naúle ãıàmayan ãaà u ãola
Şeş cihetden bì-nişÀn ü lÀ-mekÀn ol bì-zevÀl
Yoúdur artıú illÀ oldur úanda kim varlıú ola
Cümle mevcÿduñ vücÿdı hem Semìè ol hem Baãìr
Aña beñzer nesne yoú olmış olacaú ol ola
BÀùınuñ ıôhÀrıdur ôÀhir vücÿd-ı kÀéinÀt
İbtidÀ vü intihÀ gören görinen ol ola
Óaú gözile Óaúú’ı Óaú’da kim görürse ol bilür
LÀ-ilÀh illÀ hüve’l-óaúú birligile bir ola
Óaúú’ile Óaú’da gelüb kendi vücÿdın óaú bilen
Kendini ãÿret görüb çıúmaya ol egri yola
Ger çıúarsa ãÿrete ãÿret görür kendüzin[i]
Bil ki Óaú’dan øÀyiè oldı ãapdı ãaàdan ol ãola
47
Kendini úaçan unutsun Óaúú ola yine vücÿd
Kendi ôÀhir Óaú yirine Óaú nice ôÀhir ola
Herkese kendi vücÿdıdur günÀhı dir resÿl
Kendini var Óaúú’ı àÀyib eyleyen zuèmì ola
Nefy ü iåbÀt õikrinüñ teéåìri Óaú tevfìúile
Sünnet-i İbrÀhìm üzre süre girüb bu yola
Úurtula şirk-i òafìden hem celìden èÀşıúÀn
Óaúú’uñ artıú uyması maóv ola kendü Óaú ola
Çün èademden çıúdı Ádem baúdı èÀlem yüzine
Kendüzinden àayrı bir şeyé bulmadı úanda bula
èÁşıú oldı kendüzine baúmadı bu ãÿrete
Cenneti vü èizzeti baú ãatdı bir dÀne pula
ÇÀr èanÀãır kisvetiyle dürlü dürlü seyrine
Her cihetden bir ãıfatla kendüzin göre n’ola
Cümle èÀlemler ãorıla ÚÀéimì özin görüb
Atasından degdi mìrÀå kìsesi cevher ola
3a
2.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Añladuñ mı èÀleme niçün getürdi seni Óaú
Kendiñe gel kendiñi bil saña senden ùoàru baú
48
Úüntü kenzüñ sırrı sensin añladuñsa nefsini
Aç vücÿduñ muãóafın Rabb’üñden al anda sebaú
Üç óurÿf ü iki noúùa cümle èÀlem èilmidür
Göñline gir oúu anuñ noúùasını mÀ-ãadaú
BÀé-i bismillÀhda olan noúùa müémin úalbidür
Ádem ü èÀlem ÒudÀ aña didiler ùutma daú
Ádeme gel èÀlem oldur ol Eóad Aómed bile
Yoúdurur anuñ şerìki birdurur Óaú Tañrı Óaú
Gelmeyen kendüzine bir àayrı var eyler úıyÀs
Cümle anuñdur vücÿdı bu úımıldı bu yataú
İşbu artıúlıú úıyÀsı şeyé-i cins eyler ebed
Bir bilüb birlikde olsa yiri olmazdı yataú
Her şekil ãÿret vücÿdından alubdur varlıàı
Birde oldı õÀtına àayrı didretdi bunda Óaú
LÀ-ilÀh illÀ odur ya bundan artıú nic’olur
Bil bunı bì-çÀre saña gelmedin andan ulaú
Òalú didüñ èÀlem didüñ Tañrı didüñ sen ol bire
Birden artıú bir ùaraf yoú cümleye bir dut úulaú
Yoòsa bu artıúlıú od[ı] seni yaúar tÀ ebed
Neye geldüñ bunda vaódet şuèlesinden bir şafaú
49
Gelmedi ey ÚÀéimì bÀrì diseñ bir söz n’ola
Bu Muóammed güllerinden öñüñe gele ùabaú
3.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Yoluñuz erkÀnıñuz nedür ãorarsa sÀéilÀn
BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Ten úafesden úurtılacaú yir ararsa sÀéilÀn
BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
ÙÀlib ü ãÀdıúlara yolı teéennì gösterür
On iki esmÀda bir bir Óaú tesellì gösterür
Bì-cihet Àòir nişÀnsuz òoş tecellì gösterür
BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Men èaref sırrın mürìde vÀsıùasuz añladur
Ùatdurur èaşúuñ meyinden bu şühÿda ùañladur
Baèdehu èilm-i ledünni ùuydurınca iñledür
BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Yek naôarda ùÀlib-i tevóìdi cemèe irgürür
Keşf olur èayn-ı baãìret seyri semèe irgürür
3b Dïst cemÀli óavlìsinde èayn-ı şemèe irgürür
BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
ÙÀlibüñ eniyyetin óubb-ı ilÀhì maóv ider
èAfv iderler meróametle her ne deñlü sehv ider
Himmetiyle az zamÀnda anı sekr ü ãaóv ider
BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
50
EvliyÀya yaúın ıraú birdurur úılma èinÀd
Tañrı’nuñ úudret elidür evliyÀ-yı dil-güşÀd
Himmetiyle nice èÀşıú bunda bulmışdur murÀd
BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
ÚÀéimì miskìne himmet andan irer dem-be-dem
İşbu tevfìúı irÀdet gizlü derdümdür bu dem
Ulu devletler açıldı ãıdúile çalış dedem
BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Yalıñız bize degüldür şarú u àarba ùolıdur
İbtidÀda intihÀda úudreti Óaú elidür
Hem Óasen’le vü Óüseyn’i Óaú Muóammed elidür
BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
4.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Derd iste göñül dünyÀda bu gün
Óaste oluban üftÀde bu gün
Döşür úazanub ser-mÀye idin
LÀzım olanı èuúbÀda bu gün
Úullıú idüben ögrenmek içün
Teslìm olagör üstÀda bu gün
51
DìdÀrı yarın görse gerek ol
Kim oldı ise üftÀde bu gün
EbrÀr-ı ÒudÀ dÀéim çalışur
Mülk-i ebedì bulmada bu gün
Cevher çıúarub sulùÀna irer
Emrile ùalan deryÀda bu gün
Aàlar ebedì úahra düşer ol
Kim düşmez ise feryÀda bu gün
Aómed gibi ol MièrÀc’a vara
Her kim dürişe İsrÀ’da bu gün
Varlıú toòumın yire düşürür
Ol kim irişe efrÀda bu gün
4a
Alçaúda úıla her kim ki ùutar
Kendü ãuverin aèlÀda bu gün
Maúbÿl-i ÒudÀ aèlÀya irer
Özini dutan ednÀda bu gün
Óaúú’ile ebed bÀúì úalur ol
Ùanıyan anı eşyÀda bu gün
Õevú-ı ebedi cennetde bula
èÖmrin geçüren taúvÀda bu gün
52
Dÿzaòda úala bilmem ne úadar
Óìle úatılan fetvÀda bu gün
Nefsini bilen AllÀh’ı duyar
Nefsile olur àavàÀda bu gün
Gündüz giceler her úanda ola
Bir dem olamaz tenhÀda bu gün
áÀyib degül a anuñ gözine
Úaldı Óaúú’ile maènÀda bu gün
Biñ bir kelime söyler ne èaceb
Şol Ùÿr velì MÿsÀ’da bu gün
èİlm ü hüneri taóãìl idüben
Úaldı bir èaceb sevdÀda bu gün
Tecrìdlik idüb seyrÀna çıúar
Meyli oluban èayyÀra bu gün
Cemèan yine fevú ister ola kim
Aómed yetişe imdÀda bu gün
Gel ÚÀéimiyÀ óÀlüñ ãoralum
Nefsile misin bünyÀda bu gün
Òaãmuñ àalebe itdi ãaúın a
Telbisliàile şekvÀda bu gün
Yoúlıú ùaleb it varlıúdan olan
Başa ne gelür neznÀda bu gün
53
Müflis gerek a şÀh işiginde
Úudret elidür himyÀda bu gün
Maórem olamaz úapuya gelen
Baòşiş seçilür eşyÀda bu gün
Dükenmez ebed faøl u mededi
HemÀn buluna èibÀda bu gün
4b
5.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Geldüñ a göñül meydÀna bu gün
Tevóìde çalış merdÀne bu gün
èAşúuñ meyini çoú çoú içesin
Seni ãanalar mestÀne bu gün
Yanub dutuşa èaşú Àteşine
Kendiñ olasın pervÀne bu gün
MeydÀna gelüb meclis içine
CÀnuñ atasın úurbÀna bu gün
DeryÀya ùalub gevher alasın
DünyÀya deger dür-dÀne bu gün
54
Şevú u óareket ile şu úadar
EşyÀ geleler seyrÀna bu gün
Senden ötüri yedi felegi
Düzüb úurdılar dev[r]Àna bu gün
Óaú’ile ôuhÿr Àdem bulalı
Úahr oldı meger şeyùÀna bu gün
Her cümle melek emrinde durur
Devlet ãunulur insÀna bu gün
Gel ÚÀéimiyÀ tÀc-ı edebi
Saña ùaúalar èirfÀna bu gün
Derdine düşüb bìmÀr olagör
Derd ehli olan dermÀna bugün
6.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Saèy eyle dedem erlik budurur
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
DünyÀda èömür aúan ãudurur
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
Ábdest aluban farø u süneni
Getür yirine bekle dìnüñi
Vech-i äamed’e döndür yönüñi
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
55
Her úanda iseñ Óaúú’ile olub
Bir merd-i ÒudÀ kÀmili bulub
Eyle óareket èaşúile ùolub
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
Fikr ile görüb esmÀyı sürüb
Nefsini yarub üstÀda varub
4a äaçını burub Àrzÿyı urub
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
Nefsüñi ara id anı yara
YÀr cÀnı vara bul anı ãora
Nefyile úıra birlikde dura
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
Artıú degül a oldur úamusı
Elci vü ümem èÌsì vü Mÿsì
Bir bil úoyagör èÀr u nÀmÿsı
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
Cümle milele bir baú gözile
Şeklile keåìr ol bir özile
Aldanma ãaúın yalan sözile
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
Sensin arada bir de saña bil
Yoòsa odurur heb cümle bu il
Baú ne göresin benlik tozı sil
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
56
Gel ÚÀéimiyÀ terk eyle seni
TÀ kim göresin sen anı seni
Göñlüñde sil a benlik pasını
Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm
7.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Meclisde bu gün ùÀlib bulunub
Gel gel dönelüm hÿ hÿ diyelüm
Nefs ü hevese àÀlib bulunub
Gel gel dönelüm hÿ hÿ diyelüm
Şehr-i ramaøÀn cumèa günidür
Úadr’e iresin ãavmuñ ãoñıdur
Şimdi biçilen cennet ùonıdur
Gel gel dönelüm hÿ hÿ diyelüm
èÁşıúlarile gel oynaşalum
MeydÀna gelüb òoş úızışalum
Er ocaàıdur ya úaynaşalum
Gel gel dönelüm hÿ hÿ diyelüm
Bunda øaè[ì]fe raóm itse n’ola
Şevú u óareket ol deñlü ola
5b Herkes irişür ÀsÀnca yola
Gel gel dönelüm hÿ hÿ diyelüm
57
Bu ôaèfile bes açıla nefes
İnce ola ses boşdur çü úafes
DÀéim idesin tevóìde heves
Gel gel dönelüm hÿ hÿ diyelüm
BayrÀma degin taèlìm idesin
İórÀma girüb óacca gidesin
Anda varuban artıú n’idesin
Gel gel dönelüm hÿ hÿ diyelü
8.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Óaú’dan a göñül iste mededi
Tevóìdi úoma õikr it Eóad’i
Úarnuñ aç ise digil äamed’i
Tevóìdi úoma õikr it eóadi
Úurtul bu úafes bendin úıragör
Bu cÀn u tenüñ terkin uragör
Úullıúda olub ùañla duragör
Tevóìdi úoma õikr it Eóad’i
DünyÀya baúub aldanma yüri
Ùuldur ãaúın a bu úoca úarı
ZindÀna úodı hey bunca eri
Tevóìdi úoma õikr it Eóad’i
58
Kim buña gök aàlayu gider
Óaú dïstı èaceb ya bunda n’ider
èİbret alagör ey cÀn-ı peder
Tevóìdi úoma õikr it Eóad’i
Gör bunca nebì ne işte idi
Nefs ü tenile ãavaşda idi
Düşmenleri heb teşvìşde ide
Tevóìdi úoma õikr it Eóad’i
Áòir gelüben òatm-i rüsüli
ŞeyùÀnile nefs buldı keseli
İslÀm urunub ãadsa vüsüli
Tevóìdi úoma õikr it Eóad’i
Farøile sünen ôÀhir olalı
MièrÀca varub vuãlat bulalı
6a Bu ùÀèati ol óÀøır úılalı
Tevóìdi úoma õikr it eóadi
Bu faúr u fenÀ hem renc ü èanÀ
Her kimde ola cennetde úona
Gel eyle dilÀ üstÀda åenÀ
Tevóìdi úoma õikr it Eóad’i
Gör ÚÀéimiyÀ anuñ keremi
Çoúdurur dime kim bu cÀn ire mi
Kendi evidür bekler óaremi
Tevóìdi úoma õikr it Eóad’i
59
9.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Gelseñ a göñül vaútile yola
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Varduñ nice bir bu saà u ãola
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Elbette gerek her bir kişiye
Yol gösterici erkek dişiye
Uzaú sefere azıú taşıya
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Bunca úoyunuñ çobanı gerek
İnsÀn olana úurbÀnı gerek
Görmek o meh-i tÀbÀnı gerek
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Úalbüñ veledi ùoàsa èacabÀ
Olurdı bu gün miål-i üdebÀ
Gelgil a dedem olma òar dü-pÀ
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Rızúuñ irişür ãubóile mesÀ
Óaú buyruàıdur mÀfi’n-nebeÀ
Aómed buyurur èÌsì vü MÿsÀ
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
60
Úurtulmaz ebed hic kimse belì
Ger olmaz ise AllÀh’ı dili
Bize irişe Óaú óubbı heli
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Ùurma çalışa cÀnuñ güzeli
Bilinmek içün seni düzeli
6b Áyìne içün şÀh-ı ezelì
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Úurtulmaz iseñ bunda a babam
Gitdüñ yanasın anda a babam
Var mı bu eåer cÀnda a babam
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Úuş dÀne içün boylar ùuzaàı
Yaúında olan ãanur uzaàı
İnsÀnı Yehÿd ãandı buzaàı
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Her bir ümemi azdurdı hevÀ
ÁyÀ n’idelüm bizi bu sivÀ
İşitmiyoruz her õerre güvÀ
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
Gel ÚÀéimiyÀ maóv it özüñi
Anuñla aña söyle sözini
Açub burada cÀnuñ gözüñi
Bìèatli olub AllÀh diyelüm
61
10.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Ey ùÀlib-i Óaú aç cÀn gözini
èAşúile bu gün tevóìde iriş
Duyam dir iseñ kendü özüñi
èAşúile bu gün tevóìde iriş
Meclisde gelüb ehl-i dil ile
Õikr eyle Óaú’ı kÀmiller ile
İnsÀna irüb ùoàrı yol ile
èAşúile bu gün tevóìde iriş
Bìèat idüben bir gerçek ere
CÀn terkin urub baúma bu sere
CÀn gözi bu kez AllÀh’ı göre
èAşúile bu gün tevóìde iriş
Süflìde ãaúın úalma óaõer it
Erlikler idüb bunda hüner it
NÀmuñ burada bir gerçek er it
èAşúile bu gün tevóìde iriş
Görmek dileseñ dìdÀr-ı Óaúú’ı
ÙÀèatde olub esmÀéı oúı
7a Nefs ola saèìd olmaya şaúì
èAşúile bu gün tevóìde iriş
62
Baú nice yola yürüdi selef
Olduñsa eger ebrÀra òalef
Yoú yire èömür olmaya telef
èAşúile bu gün tevóìde iriş
Çün ÚÀéimì’ye geldi bu nidÀ
Óaú yolda canın eyledi fedÀ
Raóm ide diyü ol faøl-ı ÒudÀ
èAşúile bu gün tevóìde iriş
11.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Ey dil bu fenÀ ùÀlibi olma
Óaú Óaú diyüben èaşúile hÿ di
Cìfe[ye] baúma rÀàıbı olma
Óaú Óaú diyüben èaşúile hÿ di
Gelgil bu ãuver úaydına düşme
İblìs ùuzaàı ãaydına düşme
Úalduñ ebedÀ kendine düşme
Óaú Óaú diyüben èaşúile hÿ di
Hìc kimse murÀd aldı mı bunda
Bu zìnetile úaldı mı bunda
Her gül k’açılur ãoldı mı bunda
Óaú Óaú diyüben èaşúile hÿ di
63
MièrÀc’a rüsül bunda varurlar
Yarın dinilen bunda görürler
MìzÀna èamel bunda ururlar
Óaú Óaú diyüben èaşúile hÿ di
Óaú kendi sözin bunda oúutdı
áÀfil didiler kim ki unutdı
AsyÀb-ı felek bunda ögütdi
Óaú Óaú diyüben èaşúile hÿ di
DìvÀnı anuñ bunda olınca
Heb isteyici bunda bulınca
Óubbın úoma tÀ sìne ùolınca
Óaú Óaú diyüben èaşúile hÿ di
Böyle olıcaú hey ÚÀéimì hey
MeydÀna gelüb bul dÀéimi hey
7b Yatma uyuma sevmez nÀéimi hey
Óaú Óaú diyüben èaşúile hÿ di
12.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
áÀyetde göñül meydÀn açılur
èÁşıúlar ile AllÀh diyelüm
Bu şevúile göñül merdÀn açılur
èÁşıúlar ile AllÀh diyelüm
64
MüştÀú olana bu ãìt ü ãadÀ
ÒˇÀnende olan gösterse edÀ
CÀn semèine bunda ire nidÀ
äÀdıúlar ile AllÀh diyelüm
Bir óÀle irer bunda gelen uş
Elbette úabir ol gitmeye boş
Ger òaste gele ol ãaàala òoş
ÓÀõıúlar ile AllÀh diyelüm
Bir pìr etegin ùutmaàa çalış
Bu ãohbete gel tevóìde alış
Cevher bulasın gel baóre ùalış
MÀlikler ile AllÀh diyelüm
DünyÀda nesin ne nÀmilesin
èİrfÀna ãora tÀ kim bilesin
Añlarsın özüñ YezdÀn’ilesin
ÙÀlibler ile AllÀh diyelüm
èİlm ü hünere meylüñ varise
Tevóìde úarış èaúluñ yÀrise
Bunda didiler her kim erise
èÁşıúlar ile AllÀh diyelüm
Ádem hünerin bilmedi melek
Secde kimedir gösterdi felek
Óaú emri olur õÀtına dilek
äÀdıúlar ile AllÀh diyelüm
65
Bu èilm-i ledün èÀşıúlarına
MìrÀå gibidür ãÀdıúlarına
Óaú açdı meger lÀyıúlarına
èÁrifler ile AllÀh diyelüm
Hey ÚÀéimìyÀ bir úaùresine
CÀnlar mı doyar Àh õerresine
8a Maóv it özüñi bir ötresine
èÁşıúlar ile AllÀh diyelüm
13.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Úardaş berü gel gitme yabana
Hÿ hÿ diyelüm tevóìd idelüm
Ey cÀn besdür uyàıl babaña
AllÀh diyelüm tevóìd idelüm
Sen bunda neye geldüñ a kişi
Añlayub anı işle o işi
Dïst eşigine úo cÀn u başı
AllÀh diyelüm tevóìd idelüm
Fikr eyle Óaúú’ı añla özüñi
KÀmil kişinüñ diñle sözüñi
èİbretle açub iki gözüñi
Óaú Óaú diyelüm tevóìd idelüm
66
Òalú itdi seni çünkim yaradan
Bir bil ü úaldur küfri aradan
Aómed felege vardı buradan
Óay Óay diyelüm tevóìd idelüm
Nefsini bilen YezdÀn’ı bilür
Óaú’da bir olub Óaúú’ile gelür
Ol kenz-i òafì naúdini alur
Úayyÿm diyelüm tevóìd idelüm
Otlaúda úoma nefsüñ ãıyagör
Úalbüñ pasını dÀéim yuyagör
SulùÀn úona mı anda duyagör
AllÀh diyelüm tevóìd idelüm
Fetó it yedi èuøvı bunda yüri
AèdÀya ola àÀlib seferi
Bul kendiñe sen bir rÀhberi
AllÀh diyelüm tevóìd idelüm
VÀhib hibesin eksük mi ider
Faøl u kereme minnet mi ider
VÀóid eóadi àayret mi ider
AllÀh diyelüm tevóìd idelüm
Gel ÚÀéimìyÀ yÀd it äamed’i
èAşúile bu gün dilden úoma di
8b Yabanda úalan gelsün du[r]ma di
AllÀh diyelüm tevóìd idelüm
67
Ser-mÀye budur ùÀlib olana
Uçmaú ne imiş Óaúú’ı bulana
Rehber budurur yoldan úalana
AllÀh diyelüm tevóìd idelüm
Her kimde ola èaşúuñ eåeri
Elbette olur Óaú’dan òaberi
Virürler elüñe seyf ü teberi
Hÿ hÿ diyelüm tevóìd idelüm
14.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Şevúuñ varise ùÀlib berü gel
MeydÀn içine hÿ hÿ diyelüm
Nefs ü hevese àÀlib berü gel
èİrfÀn içine hÿ hÿ diyelüm
Bulmaú dileyen MevlÀ’yı bu gün
Gelsün dilesün aàlayı bu gün
Seyritmek içün şehlÀyı bu gün
MeydÀn içine hÿ hÿ diyelüm
EsmÀ oúusun şol deñlü dedem
EşyÀ geleler seyrÀna bu dem
Teéåìrini gör bir daòi n’idem
MeydÀn içine hÿ hÿ diyelüm
68
Bunda öliler çünkim dirilür
èAúla mı ãıàar neler virilür
Ol dem göresin úaçan girilür
MeydÀn içine hÿ hÿ diyelüm
Erre çekilür èÀşıúlarile
äaddaú dinilür ãÀdıúlarile
Úarışmayalum ayıúlarile
MeydÀn içine hÿ hÿ diyelüm
Meclislerimüz mestÀne dolı
Óaúú’a belì di her ãaà u ãolı
Yüz göstereli ol úadr-i celì
MeydÀn içine hÿ hÿ diyelüm
MerdÀn-ı ÒudÀ meclis úuralı
CÀn gözi bu gün cÀnÀn göreli
9a DÀéim bunı dir bize bu deli
MeydÀn içine hÿ hÿ diyelüm
15.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
DünyÀyı n’ider AllÀh’ı duyan
Kendüye gelür úalbini yuyan
áÀfil yürümez dÀéim görür ol
Bu òayme bezin kimdür ùoúuyan
69
Şekle girüben görüb görinen
Birdür ne ki var atlu vü yayan
Oldur bu vücÿd artıú mı ola
Levó ü úalem ü yazu oúuyan
Ortaú yoàimiş artıú yoàimiş
Böyle ùañadı nefsini ãıyan
Cemèi ne imiş farúı ne imiş
Bir bir duyar ol ÚuréÀn’a uyan
Teşbìhi bunuñ tenzìhi bunuñ
Duysa gerek ol cÀnına úıyan
Hey ÚÀéimìyÀ kendüye gelüb
áÀfil uyuma gel bunda uyan
Üşenme bu gün Óaúú’a belì di
AèdÀ gelicek ol rükne dayan
16.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
áÀfil mi olur tevóìde iren
Derd ehli olur merdÀnı gören
CÀn gözin anuñ açdı yaradan
Vaãluñ odurur õevúini süren
èAşúa düşer ol bülbül gibi hem
Aómed gülini her demde diren
70
Meclisde úaçan Óaú õikri ola
Andan sevinür uçmaàa giren
Úaçar gelemez meclis-i õikre
Bil kim ebedÀ ùamuda ùuran
Óaú sözi úabÿl itmez ol kişi
Ten sevgüsini göñle geçüren
Hey ÚÀéimìyÀ èilm ü hüneri
Buldı kim ise èirfÀnı ãoran
9b
PervÀne gibi vÀãıl olur ol
Varlıú úanadın ol şemèe uran
17.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
áÀfil yürümez tevóìde giren
ÕÀta irişür esmÀyı süren
Uyòu uyumaz rÀóat göremez
èAşúile bu gün elvÀna iren
Úaydın ãuverüñ elden úodı kim
CÀn gözin açub MevlÀ’yı gören
Óaúú’ı sevene maórem olagör
YezdÀn’a begüm sen daòi yören
71
Ádemüñ úalbi Óaú maózenidür
Sırrına irer özüni diren
VÀãıl oluban õevúın sürer ol
Maèşÿú yolına varını viren
Hey ÚÀéimìyÀ şöyle bilesin
Görmez øararı yoúlıúda duran
Gerçek ere var ùoàrı yola ir
Böyle buyurur bu yolı úuran
Nefsin bilene èÀrif didiler
AllÀh’ı duyar èirfÀnı ãoran
18.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Düşdi bu göñül dürlü hevese
Arzÿyı úovan döndi megese
MeydÀn içine mestÀne giren
Aldanur úalur her bì-èabese
Nefse ögüdüm budurur ancaú
Úuş dÀne içün girdi úafese
Úurtuldı o kim fÀrià yürüye
Maórem oluban rÿóü’l-úudüse
72
YÀ Rabbi bize luùf u keremüñ
Bir gün gele mi raómet yeli ese
Úutlu demine bu dìnde kim
İrüb binelüm èaşú feresine
Óaú sevgüsini göñül içine
Úoysun bu zamÀn her kim erise
10a
Tevóìde gelüb benlik kökini
Kazsun ne baúar kimler ne dise
Gel ÚÀéimìyÀ uyar gözüñi
Mihri göremez çünkim yarasa
19.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Yeter a göñül uyduñ hevese
MÀéil oluban ehl-i nefise
Óaú èaşúı ãanub meyl-i ãuveri
Uyma ãaúın a her bir èabese
äÿret degil a anı göresin
CÀn gözi gerek rÿóü’l-úudüse
Mürşid himemi ãÀdıú olana
Çünkim irişe arzÿyı kese
73
èAúlile aña kimse iremez
Çiçek degil a söyleñ megese
Bozmaú dilemez ùabèuñ yapusın
Ünsiyyet ider cinn ü úafese
MeydÀna gelüb tevóìd idemez
Òalúdan üşenür kimler ne dise
Bì-çÀre úalur besler bedeni
Binmek üşenür èaşúı ferese
Benlik alıúor yoldan kişiyi
Aãlın göremez miål-i yarasa
Òoşlıú dileyen ùabèın begenüb
Bir kimse yavuz sözin dilese
Ôulmetde úalur nÿra iremez
Varlıàı sever keåret-i celse
ÓÀøır görinür mevlÀ aña kim
Ten mülki òarÀb iden kimise
Yoúlıú iline baãar úademi
Kendin unudur her kim erise
Dir ÚÀéimì gel derde düşelüm
Derdile iren irdi o kese
74
20.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Tevóìdi sever èaşúa uyucı
Şevú ehli olur dünyÀ úovıcı
10b
DünyÀ sevene maórem olamaz
Meclis úuruban hÿ hÿ diyici
DìvÀne olub refè it úalemi
Sen de olasın Óaúú’ı duyıcı
CÀn içre bu gün cÀnÀnı bulur
Vaódet ãuyıla başın yuyıcı
Göñlinde begüm AllÀh’ı duyar
Ten zìnetini bunda úoyıcı
BürhÀnı bulub YezdÀn’a irer
AùlÀsı úoyub òırúa giyici
EmlÀki n’ider emvÀli n’ider
Nefsüñ hevesin dÀéim ãoyıcı
Şevú ehli imiş vuãlatda úalan
DÀéim äamed’i õikr eyleyici
Hey ÚÀéimìyÀ òÀmÿş olagör
Maúbÿl olamaz çoú söyleyici
75
21.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Geldüñ a göñül meydÀna bu gün
Tevóìde çalış merdÀne bu gün
èAşúuñ meyini çoú çoú içesin
Seni ãanalar mestÀne bu gün
èAúluñ úanadın Àteş-i èaşúa
Yandur nitekim pervÀne bu gün
Meclis görenüñ cÀnı çekile
Özüñ ãalasın bürhÀna bu gün
DeryÀya ùalub gevher alagör
Õì-úıymet ola dürdÀne bu gün
Şevú-ı óareket ile şavuúdur
EşyÀ geleler seyrÀna bu gün
Senden ötüri yedi felegi
Düzüb úurdılar devrÀna bu gün
Óaú’ile ôuhÿr olmasa Àdem
Úahr olmazidi şeyùÀna bu gün
Ser cümle melek secde ideler
Emr itdi ÒudÀ insÀna bu gün
76
Bu sır açılur ãanma güzelüm
Otlaúda gezen óayvÀna bu gün
11a
Derdine düşüb bìmÀr olagör
TÀ kim iresin dermÀna bu gün
Ôulmetde úalur dÿzaò yiridür
İnanmayanuñ ÚuréÀn’a bu gün
ÌmÀn getüren nÿra irişür
Õevúile varur àılmÀna bugün
Faúriledurur faòri rüsülüñ
Bu remz açılur èirfÀna bu gün
Yoúlıú ùaleb it hey ÚÀéimìyÀ
Sen de iresin iósÀna bu gün
Varlıúda bulan bulınmadı kim
èÁúil ola mı ìúÀna bu gün
Dirler ebedì maórÿm olur ol
İrişmez ise YezdÀn’a bu gün
22.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Bu ikilik perdesinde ey göñül úalma yüri
Küntü kenzüñ sırrın añla bulagör gerçek eri
77
Kendiñi vìrÀne andan anuñile gel beri
İşbu birlikde açıla saña èilm-i Óayderì
Her sözüñ bir tìà-ı ãamãÀm ola aèdÀ üstine
Himmetüñle fetó idesin nice òıãn-ı Òayber’i
Nefsüñi yoú Óaúú’ı var bil Óaúú’a bir dimek budur
Cümle eşyÀ hÀlik oldur nÿr ile şeyde diri
Òılúiyyet ôÀhir tecellìsi yine bÀùın anuñ
Evveliyyet Àòiriyyet Óayy u Úayyÿm maôharı
Saña senden ol tecellì eylemişdür sensüzin
Sen degülsin sensüz ol sen gezme àÀfil serserì
Mümkinin aãlı ne yoúlıú varlıàın aãlı vücÿd
Aãlını bil faãlı úoàıl rehberi bul rehberi
Ol áanì’nüñ miåli yoúdur cümle oldur şübhesüz
äÿret-i vechinde cemèan kün-fekÀn’uñ defteri
Deftere baú oúuyagör andan artıú yoúdurur
Cümle eşyÀ gösterüb tafãìl idermiş ol biri
Nice yüz biñ yıllar oldı birden artıú derece
Gelmedi gelmez óisÀba baú bu sırr-ı enveri
èÁlem ü Àdem ÒudÀ’dur ism bir teålìåile
Gel bu insÀn ãÿretinde baú cemÀl-i dilberi
11b
78
İsm-i aèôam ismüñ oldı ÚÀéimì añla özüñ
Cümle esmÀ anuñ adı ekberi vü aãàarı
Küllü şeyéin hÀlik illÀ veche şol vech-i şeyi
Kim vücÿdı Óaú’dan imiş gösteren oldur biri
Bir ne artıú vü ne eksik ola bilür dÀéimÀ
Gösteren hem oynadan oldur bu çarò-ı çenberi
23.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Cÿş ile úaynar baóre ùalıcı
èAşúile göynür oda yanıcı
Gel berü òaste çÀreñe iste
Yalvara dïsta eyle èilÀcı
Derdüñ açarsın dosta göçersin
Zehrin içersin olmaya acı
Tevbe idersin ùoàrı gidersin
Nefsi yeñersin giydük[d]e tÀcı
ÓÀlüñi dirsin èaşúile irsin
Göñline girsin olduñ a óÀcı
Çün ola iúrÀr açıla esrÀr
Hem ola ebrÀr aña duèÀcı
79
Ùoàrı yola var seni bula var
Bunda bile var durma kirÀcı
Meskenüñ özle yoldaşı gözle
Yalvara sözle ehl-i bahÀcı
Mescid ü deyrÀn eyledi seyrÀn
ÚÀéimì óayrÀn yaúdı sirÀcı
24.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Gel berü ùÀlib èaşú ile yÀr ol
Yoúlıàile yol bul özge var ol
Varlıàı terk it ãıdúuñı berk it
Artıàı sür git ol bire yÀr ol
Aãluña baúa ãu gibi aúa
İrişe Óaúú’a şeyòe uyar ol
Baóre girişen úaèra irişen
Dosta görişen erde úarÀr ol
Mürşidi bulub kendiden olub
Yine dirilüb Óaúú’ile var ol
12a
Yolı seçersin köprü geçersin
Dosta göçersin èaşúa süvÀr ol
80
Göñüle girüb ùapuya durub
áayrıéı sürüb fetó-i diyÀr ol
Baúcada köşúi verd-i Dımaşú’ı
Bülbül-i èaşúı derdile var ol
ÚÀéimì Mecnÿn Leylì’ye meftÿn
Durmaya maózÿn èazm-i kenÀr ol
25.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Gel berü èÀşıú zevúe ulaşıú
Olàıl odaşıú dostile bir Àn
Özüñi òÀk it siñeñi çÀk it
Göñlüñi pÀk it kim gele sulùÀn
Çün gele sulùÀn durmaya óayvÀn
PÀk ola meydÀn oynaşa merdÀn
Nefsine uymaz iblìsi úoymaz
CÀn bile duymaz çün gele cÀnÀn
Úopdı dilekler döndi felekler
èArşı melekler götüre ol Àn
Bunca nebìler anca velìler
Bunda idiler vuãlata cÿyÀn
81
Nefsini bildi kendüye geldi
Tañrıéı buldı cÀnına úıyan
ÚÀéimì aãlı diñle bu faãlı
Olmaàa vaãlı bunda sen ol fÀn
26.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
èAşú eri fÀrià nÀn u nemekden
Úarnı acıtdı bunca yemekden
Gel berü yeksÀn úıl işi ÀsÀn
Oldı çün insÀn yüce melekden
Ol gözi vehhÀc Óaú úodı bir tÀc
Eyledi mièrÀc èarş u felekden
Buàdayı ol dem ekdi melÀéik
Ne çıúar ÀyÀ işbu emekden
Geldi çün Ádem úırdı budaàın
Añla ne oldı yime dimekden
12b
Bildi ãuç itdi ùonları gitdi
Utanu úaldı düşdi döşekden
Çün yire indi düşdi firÀúa
Áh idüb aàlar óissin yürekden
82
äuçını bildi tevbeler itdi
Meróamet-i Óaú irdi dilekden
Buàdayı gör kim oldı àıdÀsı
Baú ne temÀşÀ çıúdı direkden
Anlar ekerdi aàac olurdı
Bilmediler bu çıúa selekden
Buàdayı Ádem aldı eline
Biçdi geçürdi çoú degenekden
Geldi nebìler ãanèatile kim
DÀne un oldı geçdi elekden
Etmek diyeni cümle nebìler
Yapdı geçürdi bunca kötekden
Yelden ü ãudan Àteşe geldi
Aómed’e nevbet degdi börekden
Óubbı odına bişdi çıúardı
Yapışub alàıl sen bu etekden
Şol yedi biñ yıl açlıú diyenden
Bulınan alsun tÀze nemekden
ÚÀéimì ögren Kaèbe yolını
Òırúa[ñı] uydur bir kepenekden
83
Kaèbe göñüldür bekle anı sen
Dostı göresin bil bu ge[di]kden
Bekle úapusın ırma gözüñi
Ögren a àÀfil bÀri çekikden
27.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
RÀst gele ùÀlib mÀh-ı nevinde
Nefsine àÀlib olur evinde
Dünye ùuzaúdır menzil uzaúdır
Eyle yıraúdur otur evinde
Uyma çıúana düşme fiàÀna
Gitme yabana dur dur evinde
Böyle dir usta otura posta
Çaàıra dosta gelür evinde
13a
Óaú söze inan cÀnuña cÀnÀn
Sırrile YezdÀn çıúar evinde
Sen saña geldüñ özüñi bildüñ
Naúdini alduñ cevher evinde
Deñize girdüñ úaèrına irdüñ
Gevheri dirdüñ dur dur evinde
84
Göñül evidür özge úavìdür
Óaú úonaàıdur sırdur evinde
Özge edÀdur ãanma cüdÀdur
Ulu ÒudÀ’dur ãıàar evinde
Cümle felekler cinn ü melekler
NÀz ü dilekler olur evinde
Óÿrile àılmÀn küfrile ìmÀn
Baórile èummÀn úaynar evinde
èİbret ü seyrÀn mescid ü deyrÀn
BÀdile nìrÀn göynür evinde
Uçmaàa giren dostına iren
Rızúını viren virür evinde
Cümle bu düşler süñü süñüşler
İşlenen işler biter evinde
Eylese cürmi ıssısı úor mı
Gözleri kör mi görür evinde
Úanda otursa işi bitürse
Nesne yetürse bulur evinde
Dil úıla õikri èaşúile fikri
Nièmete şükri eyler evinde
85
Bunda gel èÀşıú cÀna odaşıú
RÀha ulaşıú dïstdur evinde
Raóm ide ol Óaú cÀnuña muùlaú
Bir bil ü bir baú söyler evinde
Remzile èÀşıú cisme ulaşıú
Baúdı odaşıú dìvler evinde
Bosna’da birlik cÀn úıla dirlik
Redd ola körlik sırlar evinde
Bunda dişerlik cünd-i beşerlik
Refè-i eşerlik dirler evinde
ÚÀéimì n’eyler óÀlini söyler
Her neye boylar alur evinde
13b
Baú eyü yatlu cildi ãaúatlu
Reşkile utlu úılu[r] evinde
Raóm ide YezdÀn cehdile merdÀn
Birlede meydÀn birdür evinde
Baúma yabana cildi çobana
Rÿh-ı revÀna server evinde
86
28.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Gel gel ìmÀna düşme gümÀna
ŞÀh-ı zamÀna sen de dìvÀne
Ùutdı vaùÀnı sen seni ùanı
Bil seni anı baúma yabana
CÀnile úÀéim sende o dÀéim
Olmadı nÀéim kim ki uyana
CÀn bile duymaz èaşúa çün uymaz
Artıàı úoymaz dilde lisÀna
Ádemi n’itdi esfele atdı
Firúate baùdı düşdi fiàÀna
Çün ãuçı bildi kendine geldi
Naúdini aldı irdi filÀna
Kim ki ùutuldı nÀra atıldı
Cinne úatıldı girdi nìrÀna
Geldi nebìler virdi òaberler
Didi velìler baúma ùÿfÀna
Yüri beúÀya ir bu liúÀya
Uyma şiúÀya düşme bu fÀna
87
Seni alıúor ùamulara úor
Añla yüri ãor dosta gidene
ÚÀéimì’ye yÀr didi saña var
Ara beni ara bula bu Àna
29.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Ey dil nice bir àamlar çekersin
FÀnì cihÀnı elden úoyagör
Çünkim sefer var öksüz göçersin
Aããı ziyÀndan úalbüñ yuyagör
Óaú bunda seni niye getürdi
AèlÀda iken süflìye sürdi
14a CÀnuñ bu yolda gör ne bitürdi
Bulam diriseñ kendin duyagör
BÀzÀra çıúduñ bellü beyÀndur
Aããı iden kim naúşı ãıyandur
CÀnına úoyub èaşúa uyandur
Bir bir [bu] yoluñ naúdin ãayagör
Kendüliginden bir kimse varmaz
Kendü yarasın bir òaste ãarmaz
Sen dilemezsen ol kimse úarmaz
Mürşid ùabìbe lÀzım uyagör
88
Derdiñe göre eyler devÀyı
Úaldıra cümle bu mÀsivÀyı
Úalbüñde èaşúı yapu yuvayı
áayr òayÀlin èaşúın yuyagör
Óaú õikri her dem rÿóa ãafÀdur
Kime ãunulsa Óaú’dan vefÀdur
Óaúú’uñ óabìbi çün MuãùafÀ’dur
CÀnum ãalavÀt dÀéim diyegör
Gel ÚÀéimì sen dosta òalìl ol
GÀhì melÀmet gÀhì melìl ol
ÓüccÀc-ı òÀãa dÀéim delìl ol
Dil Kaèbe’sinüñ putın ãıyagör
30.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Ey dil uyansañ açsañ gözüñi
AóvÀli görseñ bulub özüñi
Alduñ emÀnet yir gök götürmez
İmdi bu àaflet bir iş bitürmez
Yoú mı görürlik cÀnuñ gözinde
Yine düşündüñ bu yir yüzinde
Her dürlü naúşa aldanu úalduñ
AãlÀ dibi yoú deryÀya ùalduñ
89
AèlÀda iken ins ü melekde
N’itmek dilersin zìr-i felekde
Var mı maèÀnì bir baú sözüñe
İrer mi destüñ kendü özüñe
Alan viren kim senden saña bil
Cehl içre úalma ol èaşúa úÀbil
14b
Bu sende sen mi yoòsa ol ola
Bir dem teferrüc úıl saà ü ãola
Úatrede geldüñ gizlü nefesde
Bir dÀne içün úalduñ úafesde
Sen seni ãanduñ bir merd-i kÀmil
Óaú buyruàına olmayub èÀmil
Yel gibi yeldüñ benlikde úalduñ
Yedi caóìme kendüñi ãalduñ
Nefs Àteşini èaşú odı ãanduñ
Çün geldi èaúluñ şimdi utanduñ
TÀ gitmeyince senlikde benlik
Terk olmadın hem bu cÀn u tenlik
Hìc eglenemez bir nesne bunda
Úanda ola kim Àdemde ùonda
90
Dervìş dir iseñ ùÀèat èibÀdet
Farø ü sünendür bu resm ü èÀdet
èİlm ü maèÀrif èaşú u hevÀlar
Bu Àh ü derd ü óikmet devÀlar
Oruç namÀz ü evrÀd ü eõkÀr
Bütdurur ancaú heb àayrı efkÀr
Bu cümle istek dünyÀ vü uòrÀ
Óaú’dan alıúor ãuàrÀ vü kübrÀ
DÀnÀ vü nÀdÀn yoúdur fenÀda
äıàmaz bu èaúla düşme èinÀda
Müflis ü miskìn dervìşliginde
Õerre úadar yoú èÀlem öñinde
Dise birisi bende yoú benlik
Miskìnlik oldı pes anda benlik
Óaú’da yoà olan úalmadı kendi
Maóv oldı özi benlik dükendi
BÀùınla ôÀhir bir ol efendì
Hem Evvel ü Áòir hem özi kendi
èİbret naôarla baúsañ cihÀna
Gören görinen ancaú şehÀna
91
Bilmek bilinmek ãÿretde úaldı
Úaùre yoà oldı çün baóre ùaldı
Bu tÀc u òırúa nevè-i beşerde
Şeyòlik mürìdlik ancaú ùışarda
15a
Ne ÚÀéimì’dür ne ad ü şÀnı
Heb cümle Óaú’dur sebèü’l-meåÀnì
Bir fÀtióadur kendü yüzine
Ùutar úulaàı yine sözine
EşyÀ fenÀda görindi hÀlik
Ol Óayy ü Úayyÿm ortada MÀlik
31.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Ey dil èacebdür olduñ dìvÀne
Bilmez misin ki düşdüñ yamana
Baór-i ezelden ırıldı úaùreñ
ÒÀùırda mıdur şimdi o fıùrañ
ÕÀt idi evvel sırruñ nihÀna
ÁşikÀr olduñ geldüñ cihÀna
Ùoúuz atadan bu dört anaya
Gelüb anadan dürlü binÀya
92
Çün ùoúuz eflÀk bildüñ atadur
Hem çÀr èunãur daòi anadur
Hem üç oàuldan geldüñ vücÿda
İnsÀna bu dem varduñ sücÿda
äu yil ü ùopraú Àteşde bişdüñ
ÜstÀd elinde bu pÿteye düşdüñ
Maèden nebÀt ü óayvÀn ü Àdem
SeyrÀnuñ oldı bu demde bu dem
Bu yir yüzinde õikrüñ tamÀm it
GÀhì yatursın gÀhì úıyÀm it
Oldı meôÀhir dürlü èalÀmet
GÀh bende düşdüñ gÀhì selÀmet
Uàradı yoluñ maèden nebÀta
ÓayvÀna geldüñ dürlü ãıfÀta
Bir nice demler atub dutarsın
Bir dona dondan kendin atarsın
äu gibi aúduñ yel gibi yeldüñ
Bu üç oàuldan insÀna geldüñ
Úanda úomışsın eski vaùanı
Ne işe girdüñ kendüñi ùanı
93
Naúş-ı cihÀna aldanma ãaúın
Dön Óaúú’a àÀfil yitürme óaúın
15b
İşitdüñ Àdem ùoàrı yolimiş
Óaú òÀnesidür úalbi bol imiş
Çünkim irişdüñ Àdem donına
İmdi yüri kim bunuñ ãoñına
Sen nice yüz [biñ] yıllar segirtseñ
Yine budurur her úanda gitseñ
Kendini bulmaú ardınca olsañ
LÀyıú budur kim nefsini bilseñ
Nefsüñ bilince AllÀh’ı bildüñ
Göñül evinüñ pasını sildüñ
Sensin hemÀ[n] bil arada birde
Var ise èaúluñ ger şimdi serde
Sen seni yoú bil Óaúú’uñ úatında
Birdür oturan èaşúuñ atında
èAşú odı yaúsun küllì vücÿduñ
Özüñ özine ola sücÿduñ
Sen anı seni seni anı bil
Cümle şüéÿnda cÀn ü teni bil
94
Ol kim ezelde ne ise oldı
Úaç kerre güller bitdi vü ãoldı
Bülbül dem-À-dem bir àonca ister
Dil baàçesinde bir àonca göster
Bu gün sebebsüz èÀúıl delürmez
Dirler meåeldür geçen belürmez
Şimdi bu demdür olan işimüz
Olsun berÀber iç ü ùaşımuz
Ùıfl oldı seyrüñ mektebe varduñ
Bir aşdurur kim bişüb úotarduñ
Gördüñ oúurlar èilm-i lüàÀtı
Kimi vaôìfe kimi úuøÀtı
Ögrenülen kim èilm ü maèÀrif
DünyÀ òuãÿãı işbu meãÀrif
AãlÀ netìce bunda bulunmaz
Ol mihr-i vaódet ùoàub ùolunmaz
áaflet düninde heb úaldı bunlar
Ancaú ùuzaúdur işbu şüéÿnlar
Dimez birisi bu óÀl ne óÀldür
Aããı mıdur kim yoòsa vebÀldür
16a
95
Kimi müéeõõin kimi imÀmdur
áafletle geçer gider eyyÀmdur
Kürsìde kimi vaèô u maúÀli
Ezberlemişdür dürlü suéÀli
Kimi cüzé oúur alur vaôìfe
Bir özge sırdur lÀà u laùìfe
Bir iş Óaú’içün yoúdur arada
Her biri ãusuz úalmış úarada
Olmazsa aúca varmazdı aãlÀ
Nice ulaşur işböyle vaãla
Kendüyi dÀnÀ Àdem ãanurmış
KÀmil úatında ãoñ utanurmış
İki ayaúlu óayvÀna beñzer
Aómed úatında Bÿ Cehl’e beñzer
Yimek ü içmek şehvÀta mÀéil
İşbu ùabìèat perde vü óÀéil
Her cümle işde òalúa ùaparlar
Bir aúça içün yoldan ãaparlar
Bir meróamet yoú öz úardaşına
İçi úaranlıú baúar ùaşına
96
äÀfì riyÀdur úılduàı ùÀèat
Oruc namÀz[ı] sÀèat-be-sÀèat
DünyÀya ùalub şeyòì vü ãÿfì
Òalúdan çekerler her dürlü òavfı
Kem söz dimesün kimse özine
Aldanu úalur òalúuñ sözine
Óaú ùÀlib olan meõmÿm ü merdÿd
Òalúuñ úatında òorlıúla meşhÿd
Medóile èÀşıú añlamamışdur
Òalúuñ òuyınca hìc gelmemişdür
DünyÀya raàbet itmez olarla
Çün oldı maòlÿù yaòşı òÿlarla
èAúlınca ister bu òalú-ı èÀlem
Yol eri vara dünyÀda her dem
Ol nice olur mümkin ãıfatda
Õillet melÀmet bu iltifatda
èAşú ehli bir dem òalúa úarışmaz
èAúlı olaruñ aña irişmez
16b
Ehlini bulur her biri dÀéim
Bile oturur hem bile úÀéim
97
Hem birbirile óÀlince söyler
Münkir münÀfıú arada n’eyler
äÀfì-dil olan ister ãafÀyı
CÀnile özler çün MuãùafÀ’yı
Ümmet olanlar ol yolı ister
Óaú yolda bize bir cÀnı göster
Ol òÀk-i pÀye yüzler sürelüm
Müşkil olanı andan ãoralum
Elin dutuban tevbe idelüm
Òavf u recÀda úalub gidelüm
Yoúlıú şarÀbın içüb úanalum
Ser-mest oluban Óaúú’a dönelüm
DünyÀ vü èuúbÀ gitsün fikirden
äıdúı duyalum Ebÿ Bekir’den
èAdli èÖmer’den bunda duyalum
ŞeyùÀna nefse bir dem úıyalum
Hem cemè-i ÚuréÀn èOåmÀn’a varub
Yedi baùında ìúÀna varub
BÀb-ı èulÿmı ùarz-ı èAlì’den
èAşúı şarÀbın nÿş it velìden
98
Yanub yaúılub èaşúile bunda
Oddan necÀtı bulalum anda
èÁşıúlarile hÿ hÿ diyelüm
Mürşid sözine dÀéim uyalum
Mürşid óaúìúì èaşú-ı ÒudÀ’dur
Kim anı bilmez Óaú’dan cüdÀdur
èAşúile devrÀn ider felekler
EùrÀf-ı èarşı döner melekler
Nice çeker dil bunca emekler
Deñiz içinde bunca semekler
Úanda olası bilmez ne sırdur
Kendinüñ aãlı özi ne yirdür
Gökdeki maòlÿú yire baúarlar
Óayret odına kendin yaúarlar
17a
Yirdeki maòlÿú gökler yüzine
Gökde ola dir bilmez özi ne
èÁrif olanlar biri birinden
äorar ki ammÀ úopmaz yirinden
Áyìne olur biri birine
Duyar ki kendi özi yirine
99
Bildi vü gördi kendü özimiş
Söyler sözini kendü sözimiş
Benden yaña dir görindi MevlÀ
Mecnÿn’a kendü öz oldı LeylÀ
Bu cümle ãÿret kendü evidür
Ortaàı yoúdur özge úavìdür
Görindi eşyÀ ser-cümle hÀlik
áayrı degildür ortada mÀlik
äÿret yüzidür bu devr-i gerdÿn
Kimi óareket kimisi meskÿn
èAşúile cümle bunlar diridür
Kimisi ÀşkÀr kimi sırrìdür
Olmazsa bu èaşú cümle donardı
äu virmez ise yine yanardı
Gelme dise ger bu èaşú-ı MevlÀ
Bu cümle èÀlem olurdı lÀ-lÀ
LevlÀke levlÀk óaúúında geldi
Artıú kim anı medó idebildi
äallÿ èaleyhi cÀn u dilile
Ál ü aãóÀba gelgil yolile
100
ÙÀ-hÀ vü yÀ-sìn ÚuréÀn gelübdür
Ol õÀt-ı MevlÀ medóin úılubdur
Bir èÀşıúa kim ol ola delìl
Bir dem ola mı èÀlemde õelìl
Çün èaşúı ola èÀlemde varlıú
Úanda añula ya nÀr u zÀrlıú
Hey ÚÀéimì gel yeter sefÀhet
Noúùa urur çün ãÀóib-feãÀóat
Ol müõnibìne eyle şefÀèat
Tevbe evinde eyle úanÀèat
Yoúlıú iline gir yol bulasın
Bellüdurur kim menzil alasın
17b
Yoúlıúdan özge yoúdur òulÀãa
Budur netìce heb èÀm u òÀãa
31.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün müstefèilÀtün
El-óamdülillÀh Óaú göñlümüzde çün oldı peydÀ
İşbu bÀzÀrı bunda görelüm úalmaya ferdÀ
Şimdi bu fırãat ger gitse elden ãoñra n’idersin
EfàÀn idersin hey nice biñ yıl vÀlih ü şeydÀ
101
áafletde görüb ehl-i hevÀyı sen de uyarsın
RüsvÀy olursun maàbÿn úalursın iñleyü derdÀ
ÒÀke yüz sür bÀb-ı sedÀduñ teslìm olub hem
Yoúlıú úoòusın anda duyasın ol òuşk ü terdÀ
Sen seni virüb anı alursın sen de bulursın
Her ne ki vardur göñülde ùoàar bir özge sevdÀ
İki cihÀnı ol dem ãatarsın bir tuófe èÀlem
Andan alursın pÀyÀnı yoúdur bir özge ãaórÀ
İmdi o ãaórÀ göñül evidür Óaú úonar anda
Yirlerle göge ãıàmayan AllÀh òïş ãıàdı aña
Ne ulu sırdur bu ulu dergÀh kim èaúla ãıàmaz
Hìc naúle ãıàmaz efkÀrı úoàıl olduñ hüveydÀ
Ol bì-nişÀnuñ dinmez nişÀnı ãÿretde yoúdur
Maóv oldı ãÿret çün oldı ôÀhir Rabb-i TeèÀlÀ
İsmi äamed’dür ùoàmaz ùoàurmaz gitmez ü gelmez
Eksilmez artmaz bir tuófe sırdur ÀşkÀr ü óÀlÀ
Kendüyi kendü ancaú görür kim bir kimse görmez
Bu sır gözile özin yitürüb meger ol ola
Manãÿr-ı ÒallÀc kendin yitürdi cümle ol oldı
Didi benüm Óaú kendü dilile àayrıda lÀ-lÀ
102
áayrı naôarla küfr imiş ancaú bellü beyÀndur
Ehle èayÀndur çün oldı oldur ol pìr-i dÀnÀ
Manãÿr didiler eksilmez artmaz àayriyyetini
Kesdi vü yaúdı ãıàmaz ikilik hem anda zìrÀ
äÿret degildir ol şimdi óÀlÀ bu cümle gözden
Gören görinen bu Àn ü ìnde ol bÿy-ı bÀlÀ
Bir kimse şeyòin ãÿret görürse añlamamışdur
Nefsini daòi bilmiş degüldür ol úanda úala
Ol şeyò-i mürşid ãÿret mi olur bu óìm içinde
Bir sırdur ol kim ol sırda sırdur õÀtile MevlÀ
18a
MevlÀ’yı gören MevlÀ olandur èaşú-ı óaúìúì
Gizlü mecÀzdan ne fehm olunsun kimler inana
Her úanda andan vardur eåer kim maóv oldı kendi
Gelmez òaber hìc andan cihÀna ãorma cihÀna
Nice ulular geldi vü geçdi her biri bellü
Bulub òazìne ùaşra çıúardı bÀzÀr oluna
äarrÀf olanlar cevher seçerler her úanda olsa
Balçıúda ùozda òorlıú içinde alçaúda ola
Òalúuñ úabÿli merdÿd-ı Óaú’dur yermek ögünmek
Bu òalúa ùapmaú nefs ü hevÀdur ãıàmaz bu yola
103
Maúbÿl-i Óaúú’ı bu òalú begenmez èaúlı irişmez
Kendi òuyınca ister ki olsun yol úaldı cÀna
Bir gizlü işdür çün iki sevgü bir yirde olmaz
MeydÀn birisi alsa gerekdür her úanàı ola
Bu èaşú erinüñ bir derdi vardur kendüsi bilmez
Óayretde úaldı bir baóre ùaldı yoúdur kenÀra
Ucı bulınmaz ùoàub ùolunmaz bir tuófe õerre
Güneş midür kim dÀéim øiyÀdur her úanda vara
ÓayvÀn melekden çıúdı felekden insÀn olanlar
èArşdan ötedür èuşşÀúa vuãlat ey yÀr-ı mÀ[rÀ]
İşbu dinilen úadr-i Muóammed àayrı degüldür
SÀyesi oldı ser-cümle yir gök gözüñ uyara
Cümle enbiyÀya hem evliyÀya çünkim imÀmdur
Óaúú’uñ nesidür añla ne imiş ol bÀ-safÀ-rÀ
Bu müõnibìne şÀfiè olısardur rÿz-ı cezÀ
Óaú destÿrınsuz bu daòi olmaz ãallÿ èaleyh-rÀ
Raómet olubdur èÀlemlere kim emr-i Óaú’ile
Vardur ümìdi bu ÚÀéimì’nüñ ola hemÀnÀ
Şefúat naôarla irişe andan Kevåer şarÀbı
Rÿz-ı úıyÀmda úandura elden ãusuz olana
104
32.
7’li hece
Óaúú’a vÀãıl itdürür
LÀ-ilÀhe illallÀh
Úoyuncıúlar gütdürür
LÀ-ilÀhe illallÀh
Nefy ü iåbÀt bundadur
Cümle ÀyÀt bundadur
èİlm ü àÀyÀt bundadur
LÀ-ilÀhe illallÀh
İcÀzetle süresin
Nefsin görüb bilesin
ÕÀt-ı Óaúú’a iresin
LÀ-ilÀhe illallÀh
18b
Meyl idesin õikrine
Ùurma getür fikrine
TÀ ki dilüñ ögrene
LÀ-ilÀhe illallÀh
Sìne ùolu nÿr olur
Görmeyenler dÿr olur
Göñül uçmaú óÿr olur
LÀ-ilÀhe illallÀh
105
Buldı Àdem çünki cÿd
Emr olundı bu sücÿd
Óaú’dan artıú yoú vücÿd
LÀ-ilÀhe illallÀh
Taèlìm itdi MuãùafÀ
TÀbiè olub bul vefÀ
Buldı ümmet çoú ãafÀ
LÀ-ilÀhe illallÀh
ÚÀéimì’nüñ maúãÿdı
CÀn içinde mevcÿdı
Cümle eşyÀ maèbÿdı
LÀ-ilÀhe illallÀh
èAbdü’l-úÀdir sulùÀna
Yapış inan ÚuréÀn’a
İrişdürür YezdÀn’a
LÀ-ilÀhe illallÀh
Çün yolına giresin
Orda esmÀ süresin
Óaúú’ı bunda göresin
LÀ-ilÀhe illallÀh
106
33.
7’li hece
Õikr idelüm AllÀh’ı
Raómet ider vallÀhi
Ùoàrı yoldur billÀhi
LÀ-ilÀhe illallÀh
Budur èayn-ı èibÀdet
Kime irse èinÀyet
Her dem idinsin èÀdet
LÀ-ilÀhe illallÀh
Mülküñ ıssı birdurur
Şeş cihetde sırdurur
Seni aãla irdürür
LÀ-ilÀhe illallÀh
İòlÀãile ãÀdıú ol
Óaú õikrine lÀyıú ol
CÀn u dilden èÀşıú ol
LÀ-ilÀhe illallÀh
Seni senden alur ol
Úalmaz artıú saà u ãol
ÕÀhir oldur luùfı bol
LÀ-ilÀhe illallÀh
107
Cümle óikmet bundadur
BÀúì devlet bundadur
èİzz ü şevket bundadur
LÀ-ilÀhe illallÀh
Óamd ü minnet idegör
Nefse õillet idegör
Gerçek òiõmet idegör
LÀ-ilÀhe illallÀh
ÚÀéimì’ye sözümüz
Áh uyansa gözümüz
Görebilsek özümüz
LÀ-ilÀhe illallÀh
34.
7’li hece
Hey èÀşıúlar duruñuz
Óaú yolına yürüñüz
Dost dìdÀrın görüñüz
LÀ-ilÀhe illallÀh
Dü cihÀnı ãatıñuz
MÀsivÀyı atıñuz
èAşú leõõetin datıñuz
LÀ-ilÀhe illallÀh
108
CÀn u dilden õikr idüñ
Óaú varlıàın fikr idüñ
Her nièmete şükr idüñ
LÀ-ilÀhe illallÀh
19a
Yüz dutuban YezdÀn’a
Gelüñ işbu meydÀna
Yüri depren merdÀne
LÀ-ilÀhe illallÀh
èAşú odına yanagör
Óamr-ı Óaúú’ı úanagör
Kendüzüñi ùanagör
LÀ-ilÀhe illallÀh
Behey àÀfil ölüm var
Úanı nÀmÿs úanı èÀr
Úaydını gör bunda var
LÀ-ilÀhe illallÀh
Uyanagör ÚÀéimì
Úatı olduñ nÀéimì
èAşúı úoma dÀéimì
LÀ-ilÀhe illallÀh
109
35.
7’li hece
Óaú’dan artıú yoú ilÀh
LÀ-ilÀhe illallÀh
Cümlemüze ol penÀh
LÀ-ilÀhe illallÀh
Ey dil bunda ãÀdıú ol
Bu òidmete lÀyıú ol
Gir yol içre èÀşıú ol
LÀ-ilÀhe illallÀh
èÁbidlerüñ maèbÿdı
Cümle òalúuñ maúãÿdı
Dü cihÀnuñ mevcÿdı
LÀ-ilÀhe illallÀh
ÕÀkirlerüñ õikridür
ŞÀkirlerüñ şükridür
èÁriflerüñ fikridür
LÀ-ilÀhe illallÀh
Sırr-ı esmÀ bundadur
Şeş cihetle dündedür
Úanda dirseñ andadur
LÀ-ilÀhe illallÀh
110
Müéminlerüñ ìmÀnı
Úaldur şekk ü gümÀnı
Cümle derdüñ dermÀnı
LÀ-ilÀhe illallÀh
èÁrif olsun hem-demüñ
Úadrini bil bu demüñ
èİlm ü esmÀ Àdemüñ
LÀ-ilÀhe illallÀh
Her kim dirse úurtılur
èAybı cümle örtilür
Eåer gelür ùartılur
LÀ-ilÀhe illallÀh
ÚÀéimì dir èaşúile
Sürÿrdaki şevúile
VÀãıl olub õevúile
LÀ-ilÀhe illallÀh
36.
mefèÿlü mefÀèìlün
Ey èÀşıú-ı Óaú dìde
Gel meclis-i tevóìde
ŞÀdì gele àam gide
AllÀh diyelüm AllÀh
111
Kim ögrene taúlìdi
Taóúìú ola teékìdi
Dilden úoma tevóìdi
AllÀh diyelüm AllÀh
Budur dile ol òaste
Niçün olasın beste
CÀna budurur reste
AllÀh diyelüm AllÀh
Gel zìnetile åevbe
Baúma idüben tevbe
Yalan dime gel ãavba
AllÀh diyelüm AllÀh
19b
Terk eyle úabÀyı gel
Giy òırúa èabÀyı gel
Alàıl bu cibÀyı gel
AllÀh diyelüm AllÀh
DünyÀya gelen úanı
Úurtar yüri bu cÀnı
Bul sen de o SübóÀn’ı
AllÀh diyelüm AllÀh
CÀn özler ise cÀnÀn
Mürşid sözine inan
Yüz göstere ol ÓannÀn
AllÀh diyelüm AllÀh
112
áaflet nice bir uyan
Gel gitme yola yayan
Bu menzile yoú pÀyÀn
AllÀh diyelüm AllÀh
Geldükde dile sevdÀ
CÀn cÀna ola şeydÀ
Gör kim ne ola peydÀ
AllÀh diyelüm AllÀh
Her ãubó u mesÀ yÀd it
Rÿóuñ ebedì şÀd it
Bu yolda ulu ad it
AllÀh diyelüm AllÀh
CÀhil kişi óayvÀndur
Óaúú’ı bulan insÀndur
èAşú ehli ulu kÀndur
AllÀh diyelüm AllÀh
Òalú itdi seni çün Óaú
Maúãÿdı budur muùlaú
Kendin bilüben gel baú
AllÀh diyelüm AllÀh
ÙÀèÀt ü èibÀdÀta
ÚuréÀn’ile ÀyÀta
İriş yüri ol õÀta
AllÀh diyelüm AllÀh
113
Çün Aómed’e ümmetsin
Hem úÀbil-i óikmetsin
Teklìf çü òiõmetsin
AllÀh diyelüm AllÀh
Cürmüñ çü keåìr oldı
èÖmrüñ de úaãìr oldı
Gel bunda òabìr oldı
AllÀh diyelüm AllÀh
Ger cürmi ide Àdem
èAfv ide şeh-i èÀlem
Õikrüñ çoàalat bu dem
AllÀh diyelüm AllÀh
Gel ÚÀéimiyÀ miskìn
Ur sen de bu cÀn terkin
TÀ kim bulasın teskìn
AllÀh diyelüm AllÀh
İúrÀr idegör merde
DermÀn idesin derde
èAúluñ var iken serde
AllÀh diyelüm AllÀh
37.
mefèÿlü mefÀèìlün
Úardaş berü gel durma
AllÀh diyelüm AllÀh
áayrı sözi añdurma
114
AllÀh diyelüm AllÀh
Hÿ dir bu úamu varlıú
Yoldur aña her darlıú
Erlik budur[ur] erlik
AllÀh diyelüm AllÀh
Óaú di demidür Óaú’da
Bu àÀfil-i muùlaúda
Anuñla anı baú da
AllÀh diyelüm AllÀh
Óay ol ebedì sen de
Úılma ãuvere bende
DÀéim olub efgende
AllÀh diyelüm AllÀh
20a
Úayyÿm ile dur dÀéim
Sensüz oluban úÀéim
Uyar gözüñ ey nÀéim
AllÀh diyelüm AllÀh
ÚahhÀr ile úahr eyle
Nefs leõõeti zehr eyle
Var faúrile faòr eyle
AllÀh diyelüm AllÀh
Fetó it silüben pasın
Nefsüñ yedi úalèasın
Úırub úamu rüsvÀsın
AllÀh diyelüm AllÀh
115
VÀhib neler eyler gör
Sır pÀsını úılar nÿr
Bu şevúile dÀéim sür
AllÀh diyelüm AllÀh
ÕÀtında Eóad’dür bir
Senden saña ùoàar sır
Gerçekdür o her kim dir
AllÀh diyelüm AllÀh
VÀóid bu úamu şeydür
Ger sÀz u eger neydür
El-óaú úamu bir Óay’dür
AllÀh diyelüm AllÀh
Çünkim äamed’i duyduñ
Senden saña sen uyduñ
Kendi yirine úoyduñ
AllÀh diyelüm AllÀh
Yoúdur arada àayrı
Kendi özi hem seyri
İsterseñ eger òayrı
AllÀh diyelüm AllÀh
İşbu ulu ãayvÀna
Yol olmadı óayvÀna
Gel ÚÀéimì dìvÀna
AllÀh diyelüm AllÀh
116
èÁşıúlarile oynaş
ÚurbÀn ola cÀn ü baş
Birlik odına úaynaş
AllÀh diyelüm AllÀh
Yer gök ùoludur andan
Her şey diridür andan
äanma berìdür andan
AllÀh diyelüm AllÀh
Yatma uãanub èÀşıú
Úala utanub èÀşıú
Dönüb uyanub èÀşıú
AllÀh diyelüm AllÀh
Meclis úurılub úazdı
Nefsüñ hevesin bozdı
Gel ÚÀéimì gel düzdi
AllÀh diyelüm AllÀh
38.
7’li hece
Hey èÀşıúlar duruñuz
Döne döne yürüñüz
Dost dìdÀrın görüñüz
AllÀh ü hÿ diyelüm
117
Bu cihÀnı ãatıñuz
MÀsivÀyı atıñuz
èAşú leõõetin ùatıñuz
AllÀh ü hÿ diyelüm
CÀn ü dilden õikr idüñ
Óaú varlıàın fikr idüñ
Her nièmete şükr idüñ
AllÀh ü hÿ diyelüm
Yüz dönüben YezdÀn’a
Gelüñ işbu meydÀna
Yüri depren merdÀne
AllÀh ü hÿ diyelüm
èAşú odına yanagör
Òamr-ı Óaúú’ı úanagör
Kendüzüñi ùanagör
AllÀh ü hÿ diyelüm
20b
Gel bu èaşúa düşüñüz
SÀlim olsun başıñuz
Tevóìd ola işiñüz
AllÀh ü hÿ diyelüm
Behey àÀfil ölüm var
Úanı nÀmÿs úanı èÀr
Úaydıñı gör bunda var
AllÀh ü hÿ diyelüm
118
Uyanagör ÚÀéimì
Úatı olduñ nÀéimì
èAşúı úoma dÀéimì
AllÀh ü hÿ diyelüm
39.
müstefèilün müstefèilün
Gel ey göñül bu èaşúile
Hÿ diyelüm döne döne
Bu ãıdúile bu şevúile
Hÿ diyelüm döne döne
èAşú odına yanmaú revÀ
Maóv ola cümle mÀsivÀ
Çünkim ola derde devÀ
Hÿ diyelüm döne döne
İşbu ùarìú-ı ÚÀdirì
Her ölüyi eyler diri
Sür menzile úalma giri
Hÿ diyelüm döne döne
Ser anı diller úapdılar
ÕÀt-ı ÒudÀ’ya ùapdılar
Tevóìde meclis yapdılar
Hÿ diyelüm döne döne
119
Çarò üzre döner nüh felek
èArşı ùavÀf eyler melek
İnsÀna ùoàrıdur selek
Hÿ diyelüm döne döne
Gelen giden èaşú bendesi
Yüz biñ úıyÀmet úandası
DÀéim çıúar ùurfandası
Hÿ diyelüm döne döne
Úışdan çıúub gel yaza ùur
Úo bu niyÀzı nÀza ùur
èAşú ehli her dem tÀzedür
Hÿ diyelüm döne döne
Ey ÚÀéimì èaşúdur işüñ
Yanmaúdadur içüñ ùaşuñ
Reşk eylemeye her úardaşuñ
Hÿ diyelüm döne döne
40.
müstefèilün müstefèilün
äÀdıúlaruz èÀşıúlaruz
YÀrÀna ulaşıúlaruz
Bir evde odaşıúlaruz
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
120
Şevúile bu ãìt ü ãadÀ
CÀn semèine geldi nidÀ
Olsun ten ü cÀnlar fedÀ
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
ÒÀùırdadur úÀlÿ belì
Oldı èayÀn dostuñ ili
Açıldı çeşm-i cÀn velì
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
èAşú atına èÀşıú biner
CÀndur semÀè eyler döner
Feyø-i ÒudÀ úalbe iner
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
İrşÀd ider çoú münkiri
Ceddi nebìler serveri
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
äıdúile Óaúú’a dön dedem
Minnet úabÿl ola bu dem
Çeksin bu cürme ger nedem
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
21a
Şevú u semÀè vü vecd ü óÀl
Olduúda n’eyler úìl ü úÀl
èÁşıúlara cümle óelÀl
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
121
Şevúile esmÀ oúunur
Teéåìri úalbe doúunur
Münkir yapışmaz ãakınur
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
Òamr-ı Óaúú’ı nÿş eylerüz
İlhÀm olanı söylerüz
CÀn mest olubdur n’eylerüz
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
èArşdan yüce şemè-òÀnemüz
Şemèe yanar pervÀnemüz
Áteş ùoludur òÀnemüz
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
Refè-i óicÀb olsun diyü
CÀnÀnı cÀn bulsun diyü
BÀúì óayÀt irsün diyü
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
Çün ÚÀéimì gÀhì coşar
Baórìlerüñ èaúlı şaşar
Gevher alur cinn ü beşer
Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm
41.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey suéÀl iden bu eksikli úulı
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
122
Úandan alduñ diyüben işbu yolı
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Óaú’durur úullarını bünyÀd iden
Yoàiken var eyleyüb ÀbÀd iden
Şekl ü ãÿret baàlayuban ad iden
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Birdür ol kim èÀlemi irşÀd iden
èAşúile her mürdeéi dil-şÀd iden
İşbu àamgìn göñlümüzi şÀd iden
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Birisi úudret elinden feyø alur
VÀsıùa ile ol biri yola gelür
Úanda ise isteyen dostı bulur
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Mürşid-i Óaú rehber-i Óaú’dur bize
CÀn úulaàın dutar iseñ Óaú söze
ÙÀlibi bulur anı úanda ise
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Erre esmÀsın çeker èÀşıúları
Õikr ü fikr ü vird oúur ãÀdıúları
Her óicÀbdan geçürür lÀyıúları
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
21b
123
èAşúa düşen ùÀlibinüñ her biri
Yolına terk eylemiş cÀn ü seri
Her velìnüñ nÀzlısı vü rehberi
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Müflis ü mücrim işigüñ beklemek
ÚÀéimì’ye farø olubdur bu dilek
ÔÀhir ü bÀùın bunı lÀzım dimek
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
42.
7’li hece
MÀsivÀyı terk idüñ
Gel dönelüm hÿ diyü
äıdúı dilde berk idüñ
Gel dönelüm hÿ diyü
Dïsta úapu açanlar
Kendülikden geçenler
Òamr-ı Óaúú’ı içenler
Gel dönelüm hÿ diyü
Vir cÀnuñı cÀnÀna
Gelüb işbu meydÀna
Şemè-i èaşúa pervÀne
Gel dönelüm hÿ diyü
124
FenÀ mülki n’idersin
Çünki úoyub gidersin
Gör ne seyrÀn idersin
Gel dönelüm hÿ diyü
Ögrenmeyüb ùoúlıàa
Baúma fÀnì çoúlıàa
äat varlıàı yoúlıàa
Gel dönelüm hÿ diyü
Çün yoúlıàa giresin
Dïst vaãlına iresin
CemÀlüñi göresin
Gel dönelüm hÿ diyü
Baór-i èaşúa ùalalum
Ol gevheri bulalum
Dürr-i yektÀ olalum
Gel dönelüm hÿ diyü
Göñül pasın yuyanlar
Dïst sırrını duyanlar
ÚÀéimì’ye uyanlar
Gel dönelüm hÿ diyü
43.
7’li hece
Ey bu bezme gelenler
Hÿ diyelüm èaşúile
125
Mest-i ebed olanlar
Hÿ diyelüm èaşúile
Seyr iderken èuşşÀúı
CÀnlar olur müştÀúı
Her derdlerüñ tiryÀúı
Hÿ diyelüm èaşúile
Gör bu elest demini
Sürer dünyÀ àamını
Unut cÀm-ı Cem’ini
Hÿ diyelüm èaşúile
Gelen işbu meydÀna
İrdi bezm-i sulùÀna
Uyma ãaúın şeyùÀna
Hÿ diyelüm èaşúile
èÁr u nÀmÿs terk ola
äıdúı dilde berk ola
Ùoàrı gelen bu yola
Hÿ diyelüm èaşúile
22a
Şöyle gezme serserì
Bul kendüñe rehberi
äÀdıúÀne gel beri
Hÿ diyelüm èaşúile
İşbu õevúden alanlar
ÚÀéimì’ye uyanlar
126
CÀn sırrını duyanlar
Hÿ diyelüm èaşúile
44.
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün
Buldı ôuhÿr esrÀr-ı hÿ ãaçıldı òoş envÀr-ı hÿ
Dilden gelür iúrÀr-ı hÿ eşyÀ oúur eõkÀr-ı hÿ
Yazıldı dünyÀ ser-te-ser dÀéim seóer yili eser
Úış anadan ùoàdı püser söyler nebÀt [ü] eşcÀr hÿ
ÒÀliú tecellì gösterür èabde tesellì gösterür
Veche tevellì gösterür beõl eyledi dìdÀr hÿ
Aç gözüñi eşyÀya baú mürşiddurur al bir sebaú
Ùolsun dile sevdÀ-yı Óaú ola úamu efkÀr hÿ
èÁrif olan èibretdedür èuşşÀú-ı Óaú óayretdedür
äÀdıúları àayretdedür çün òoşdurur ıôhÀr hÿ
DÀéim semÀè üzre felek òiõmetdedür cinn ü melek
İnsÀna irmekdür dilek hem bundadur eùvÀr-ı hÿ
Bu şeş cihetden ôann olan geh açılan gÀhì ãolan
Özine ùoàrı yol bulan göñlinde mevc-i ebóÀr hÿ
Bir dem imiş varlıú èadem bir dem getür ele dedem
Ol demdurur yine bu dem seyr it bu dem ezhÀr hÿ
127
Çün dem irişdi Àdeme emr oldı secde ol deme
Ol dem yine di bu deme söyle maèa’l-ebrÀr hÿ
Ey ÚÀéimì àÀfil mebÀş úıl nefsile dÀéim ãavaş
NÀ-ehle ãırruñ úılma fÀş yÀrüñ ola her-bÀr hÿ
45.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Úalma àafletde göñül uyar gözüñ
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
èÁrif-i Rabb ol yüri añla özüñ
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
èÁlem-i èulvìden indüñ esfele
Uàraduñ ùopraà ü ãu Àteş yile
Üç oàuldan geldüñ insÀna hele
èAşúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
Aldanub úalma bu èÀlem naúşına
èİbret al taósìn oúu naúúÀşına
22b Baúma bu fÀnì èacÿze úaşına
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
Úalb-i müémin beyt-i YezdÀn didi Óaú
MuãùafÀ’nuñ vaãfını gel oúu baú
Mürşid-i kÀmilden ögren bir sebaú
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
128
Gel ölmeden öñdin öl baú ne direm
Dir iseñ ger õÀt-ı pÀkini görem
èAşúa yÀr ol bulasın luùf u kerem
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
Óaú sözini işiden Óaú semèidür
Cism-i èÀşıú bu çerÀàuñ şemèidür
Cümle esmÀ vü ãıfÀtuñ cemèidür
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ erkÀnıdur
İşbu meclis ehl-i èaşúuñ kÀnıdur
Bu metÀè bÀzÀrınuñ dükkÀnıdur
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
áÀfil olma ÚÀéimì uyar gözüñ
Ben dime gerçek ere ùapşır özüñ
Dïst rıøÀsın gözleyüb söyle sözüñ
äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü
46.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Göñül gel õikr eyle ÒallÀú’ı ki lÀ-yezdÀne illÀ hÿ
Bilürsin oldurur bÀúì di lÀ-èirfÀne illÀ hÿ
Saña oldur iden raómet viresin nefsüñe zaómet
Bulasın èilmile óikmet di lÀ-ÓannÀne illÀ-hÿ
129
Ùutarsañ farøile sünnet ola her meskenüñ cennet
Geçer maúbÿle her minnet di lÀ-MennÀne illÀ-hÿ
İdinme úulların borcın úomaya noúùa ins ü cin
Yaramaz nefsüñe ancaú di lÀ-DeyyÀne illÀ-hÿ
NiyÀzile ùurub ùañla ãabÀódan öñ çıúub bañla
Óaúú ü bÀùıl nedür añla di lÀ-SübóÀne illÀ-hÿ
áanì AllÀh’a úıl taómìd òorÿsdan öñ oúu temcìd
Óüküm anuñ budur tevóìd di lÀ-sulùÀne illÀ hÿ
Uyan bu gicede àÀfil yarın deryÀya ol sÀóil
Özgedür her işe fÀèil ki lÀ-iósÀne illÀ-hÿ
23a
Úıyarsın bu ten ü cÀna girüb èaşúile meydÀna
İrişdüñ vaãl-ı cÀnÀna diyüb lÀ-cÀne illÀ-hÿ
Düşübdür ÚÀéimì derde yüzin ùutub dil-i mürde
KerÀmet gördi çün erde virüb lÀ-òÀne illÀ-hÿ
47.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
èAşú odına yanmayan bilmez nedür esrÀr-ı hÿ
èAşú şarÀbın içmeyenler eylemez iúrÀr-ı hÿ
ÙÀlibÀ pìr-i muàandan bir úadeó nÿş eylegil
Meclisinde mest olub eyle yüri eõkÀr-ı hÿ
130
Gÿş-ı cÀna hÀtif-i àayb irişe her yañadan
ÓÀl dilile cümle eşyÀ eyleye tekrÀr-ı hÿ
Nefsüñ aóvÀline vÀúıf oluban dïstı ùuyar
Eyleyenler èaşú içinde dÀéimÀ efkÀr-ı hÿ
Kendüsüzlik şerbetin mürşid elinden nÿş iden
CÀn içinde ôÀhir olub bì-miåÀl ÀåÀr-ı hÿ
Úanda baúsa on sekiz biñ èÀlemüñ maúãÿdına
Cümle eşyÀ Óaúú’a dönmiş úalmamış aşkÀr-ı hÿ
Úaùreden èummÀna dek õerreden òÿrşìde dek
İçi ùaşı úalbimiş èayne’l-yaúìn eùvÀr-ı hÿ
Úanda baúsañ can göziyle oldurur bu şeş cihÀt
Andan artıú nesne yoú ser-cümlenüñ dìdÀrı hÿ
Her ne dil kim söylenür maòlÿú içinde şübhesüz
Görmesi işitmesi vü bÀùın u ÀşikÀrı hÿ
Kimi bilür kimi bilmez küfr ü ìmÀn ortada
èAşúile èayna èayÀndur èÀşıúa ıôhÀr-ı hÿ
Meclis-i tevóìde gel añla ne dildÀr işbu dil
Münkiri irşÀd ider bir demde çün bÀzÀr-ı hÿ
Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür bÀà-ı Aómed’de bu gün
Başlarında her mürìdüñ gösteren ezhÀr-ı hÿ
131
ÚÀéimì eksikli mücrim yüzi úara úuldurur
Kehf-i dilde nefs-i Úıùmìr’üñ òalÀãı kÀr-ı hÿ
EvvelÀ bir dem òulÿã-ı úalbile yek-reng olub
Bülbül-i bì-çÀreye mesken ola gül-zÀr-ı hÿ
48.
7’li hece
èAşúa düşdi cÀn u ten
Dönmekdedür hÿ diyü
Maóv olınca sen ü ben
Dönmekdedür hÿ diyü
23b
ÇÀr èunãur nüh felek
Dìn ü millet her selek
Cinn ü insÀn her melek
Dönmekdedür hÿ diyü
Vaóş u ùayr ü mÿr u mÀr
Rabbisinden luùf umar
Cümle eşyÀ her ne var
Dönmekdedür hÿ diyü
ÔÀhir oldı çoú nişÀn
Úanda ola bì-nìşÀn
ÓayrÀn olub dervìşÀn
Dönmekdedür hÿ diyü
132
Çıúdı cÀnlar meydÀna
Yek-dil olup yek-dÀne
TÀ irince YezdÀn’a
Dönmekdedür hÿ diyü
Raóm ü şefúat sezerler
Cigerlerin ezerler
Bu birlikde gezerler
Dönmekdedür hÿ diyü
CÀn urındı özge tÀc
Aldı eùrÀfdan òarÀc
PervÀnelerdür sirÀc
Dönmekdedür hÿ diyü
BÀúì zevúe bir sebeb
Bu óareket bu ùaleb
Úor mı óayÀ ya edeb
Dönmekdedür hÿ diyü
Bunda olma nÀéimì
Bul naôarı dÀéimì
èAşúa düşüb ÚÀéimì
Dönmekdedür hÿ diyü
49.
mefèÿlü mefÀèìlün
Gel gör gözüm èuşşÀúı
Hÿ hÿ diyü n’eylerler
133
Ol cÀnile müştÀúı
Hÿ hÿ diyü n’eylerler
èAşú odına düşmişler
Yana yana pişmişler
PervÀneveş üşmişler
Dost şemèine göyerler
DeryÀları yüzerler
Dür-dÀneéi düzerler
Yek-dÀneéi sezerler
Bu cÿşile úaynarlar
Sırr-ı ezelì birdür
CÀndan içerü sırdur
Maóbÿb-ı ÒudÀ birdür
Aãla heves eylerler
Nefy ile bul iåbÀtı
AllÀh ola çün õÀtı
Hÿ ismiyle àÀyÀtı
Óaú Óaú diyü söylerler
Óayy di vü çek erre
Úayyÿm’ile çoú kerre
ÚahhÀr ile ir sırra
Nefse ôafer eylerler
Fetó it yedi aèøÀyı
VehhÀb üzre imøÀyı
134
Olmaya bu iş øÀyiè
Maórem kerem eylerler
VÀóid Eóad uş bunda
Baór-i äamed uş bunda
Mülk-i ebed uş bunda
Maóv-ı ãuver eylerler
Raómet bize dÀéimdür
CÀn içre çü úÀéimdür
Bu ÚÀéimì nÀéimdür
Bu èaşúile uyarlar
24a
50.
müfteèilün fÀèilün
CÀnum oàul gel berü
Hÿ diyelüm dönelüm
Ùañla durub gel örü
Hÿ diyelüm dönelüm
Ol ezelì èahd ile
ÙÀèate dur cehd ile
Muntaôır ol şehdile
Hÿ diyelüm dönelüm
Rabbi’müz ol Tañrı’dur
Dime ãaúın àayrıdur
DevrÀn anuñ devridür
Hÿ diyelüm dönelüm
135
Şevúile gel õikr idüb
Ululuàın fikr idüb
Nièmetine şükr idüb
Hÿ diyelüm dönelüm
Baòşìşi var bì-úıyÀs
Unudana didi nÀs
Áyineñi ùutma pas
Hÿ diyelüm dönelüm
Varlıàuñı úıl telef
Böyle çeker çün selef
Yol erine ol òalef
Hÿ diyelüm dönelüm
Meclise gel ùÀlib ol
Nefsüñe hem àÀlib ol
Bu ãuvere şevúle dol
Hÿ diyelüm dönelüm
Çarò-ı felek dönmede
Óaúú’a dilek dönmede
èArşda melek dönmede
Hÿ diyelüm dönelüm
áayrı ne var cümle Óaú
Benligini oda yaú
Aç gözüñi ãoñra baú
Hÿ diyelüm dönelüm
136
Gitse eger benligüñ
Ol ola heb senligüñ
CÀnile bu tenligüñ
Hÿ diyelüm dönelüm
Olma bu gün nÀéimì
Var olasın dÀéimì
Gel berü hey ÚÀéimì
Hÿ diyelüm dönelüm
51.
müfteèilün fÀèilün
ÙÀlib olan bu yola
èAşúa olur mübtelÀ
Gelse aña bir belÀ
Cÿşa gelür hÿ diyü
Evvel olur bir cünÿn
Ortası da bir fünÿn
Áòiri ola sükÿn
Cÿşa gelür hÿ diyü
Evveli ãan mey-perest
ÒÀùır-ı dilde şikest
Mest oluban dest-be-dest
Cÿşa gelür hÿ diyü
137
Böyle çeker mÀh u sÀl
Òarca varur mülk ü mÀl
Olmaú içün ehl-i óÀl
Cÿşa gelür hÿ diyü
Baèøı zamÀn çoú sürer
Baèøısı da tez irer
Birisine yoú øarar
Cÿşa gelür hÿ diyü
GÀhì gelür èaşú göze
MÀéil olur òÿb yüze
Taósìn oúur kim düze
Cÿşa gelür hÿ diyü
Evveli bu ortası
Ùañla ùoàar irtesi
Dürlü olur varùası
Cÿşa gelür hÿ diyü
24b
äoñra fünÿn açılur
Üstine nÿr ãaçılur
İçerüye geçilür
Cÿşa gelür hÿ diyü
Fenn ü èulÿm ögrenür
Cehline hem sögrenür
Çoú hevese ügrünür
Cÿşa gelür hÿ diyü
138
Veznile dir heb sözi
Kim açılur cÀn gözi
Bilmek içün ol özi
Cÿşa gelür hÿ diyü
Böyle iken bir sükÿn
èÁrıø olur hem bu gün
Defteri ola yekÿn
Cÿşa gelür hÿ diyü
Cÿşa gelüb dÀéimì
Fenniledür nÀéimì
SÀkin olub ÚÀéimì
Cÿşa gelür hÿ diyü
52.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Gel bu nefse uyma dïsta yÀr iseñ
èAşúile meydÀna gel hÿ hÿ diyü
Göñül içre Rabbüñi duyar iseñ
Şevúile èirfÀna gel hÿ hÿ diyü
èÁlem-i aèlÀ iken saña vaùan
Süflìye indürdi seni mülk-i ten
Çün duracaú yir degül dÀrü’l-mióen
äıdúile insÀna gel hÿ hÿ diyü
139
Küfri terk it kim selÀmet bulasın
CÀn içinde bir èalÀmet bulasın
Zìneti úoyub melÀmet bulasın
äıdúile ìmÀna gel hÿ hÿ diyü
Óaú’dan artıú kimse yoú bu ortada
Çün anuñla aña baúduñ ey dede
Vuãlat isterseñ iriş bir mürşide
èAşúile iósÀna gel hÿ hÿ diyü
èAşúile fÀnì bulan vuãlat bulur
Bì-nihÀye Óaúú’ile devlet bulur
Çünki miskìnlikde ol õillet bulur
èAşúile YezdÀn’a gel hÿ hÿ diyü
ÚÀéimì bì-çÀre bu derde devÀ
Oldurur kim terk ola bu mÀsivÀ
25a Gönlüñe tÀ ùolmaya aãlÀ hevÀ
Şevúile merdÀne gel hÿ hÿ diyü
53.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Bir bölük dìvÀneler ÀvÀreler
èAşúile cevlÀn iderler hÿ diyü
Açılubdur bir oñulmaz yÀreler
Derdine dermÀn iderler hÿ diyü
140
Kimi Óay dir kimi Úayyÿm kimi Óaú
Ceõbe-i èaşúdur ki ditrer el ayaú
Özge óÀletdür bu sevdÀ içe baú
èÁlemi seyrÀn iderler hÿ diyü
èAşúdurur kim ölileri óay ider
Yirde iken èarş u ferşi ùay ider
Kimisin dìdÀr ile ol pay ider
Melekleri ùayrÀn iderler hÿ diyü
Böyle düzmiş ÒÀliú-ı perverdigÀr
Dürlü èibret biri ola cÀna kÀr
Ùoàrı yoldur ùÀlibe bu yÀdigÀr
Şevúile devrÀn iderler hÿ diyü
èAşúa úuldur cümleten ins ü melek
DÀéimÀ dönmekdedür çarò-ı felek
èAşúile maúbÿl olur her bir dilek
Nefs dìvin insÀn iderler hÿ diyü
äu aúar yeller eser bu èaşúile
Ay u güneş yügrüşürler şevúile
AãfiyÀ vü atúıyÀ bir õevúile
Vuãlatı her Àn iderler hÿ diyü
èAşú eri her demde olur bì-úarÀr
Derdine dermÀnını durma arar
Anıñiçün zülf-i maèşÿúı ùarar
Özini óayrÀn iderler hÿ diyü
141
èAyn-ı Óaúú’ile baúarsın cümle bir
FÀèil-i muùlaúdurur her işde sır
Ádeme gel didiler sen daòi ir
Kendüzin sulùÀn iderler hÿ diyü
ÚÀéimì iúrÀra geldüñ ùoàru baú
Nÿr-ı Óaú’dur cümle eşyÀ sırr-ı Óaú
25b äanèatın çün gösterür her bir varaú
ÔÀhiri pinhÀn iderler hÿ diyü
Refè olınub bunda yetmiş biñ óicÀb
Cennet içre Óaú görürler bì-niúÀb
Birlik içre oldı çün bu fetó-i bÀb
Küfrini ìmÀn iderler hÿ diyü
54.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Yetişdi himmet-i merdÀn
Diyelüm hÿ döne döne
èAceb meclis èaceb meydÀn
Diyelüm hÿ döne döne
Göñüldür beyt-i RaómÀnì
Getür ãıdúile ìmÀnı
Duyınca dil bu mihmÀnı
Diyelüm hÿ döne döne
142
Yüzin döndür bu fÀnìden
Òaber alub maèÀnìden
NişÀndur bì-nişÀnìden
Diyelüm hÿ döne döne
Getürür şevúe èuşşÀúı
Óaúìúat èaşúa müştÀúı
Dilerseñ ãoóbet-i bÀúì
Diyelüm hÿ döne döne
Bu èÀşıúlar ider seyrÀn
Kimi Kaèbe kimi deyrÀn
èAúl ıssılar buña óayrÀn
Diyelüm hÿ döne döne
İçelüm şerbet-i èaşúı
Úoyalum Mıãr ü Dımaşú’ı
Gel ögren sen de bu meşúı
Diyelüm hÿ döne döne
Ùarìú-ı ÚÀdirì dirler
Açılur bunda çok sırlar
Naôar úıla bize pìrler
Diyelüm hÿ döne döne
Bu baóre ÚÀéimì dalan
O dürr-i gevheri alan
Bu èaşú içre olan nÀlÀn
Diyelüm hÿ döne döne
143
55.
7’li hece
CÀnlar olmış müştÀúı
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Esrikdurur èuşşÀúı
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
TÀbièidür mihr ü mÀh
Õikri olmış çün penÀh
LÀ-ilÀhe illallÀh
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
AllÀh ü hÿ õikrini
DÀéim idüb fikrini
TÀ kim ide himmeti
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Õikr iderseñ şevúile
Alışursın èaşúile
Óaúú’a iltür õevúile
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Terk it sìm ü hem zeri
Eyle úutlu bÀzÀrı
Saña itsün naôarı
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Baúa miskìn ÚÀéimì
CÀndan olma nÀéimì
144
RÀøı olsun dÀéimì
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
26a
56.
7’li hece
EvliyÀdur hem mìr
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
ÙÀliblere destgìr
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Uyma gözüm àaflete
Uyan baú bu òaãlete
Seni irgürür vuãlata
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Mürìdleri uçurur
Derbendleri geçürür
èAşú şarÀbın içürür
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
ÙÀliblere şefúati
Eyler dürlü ülfeti
äunar ebed devleti
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Fikr eyleseñ irişür
Meclis içre görişür
Göñle cÀna úarışur
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
145
Başda güldür èalÀmet
TÀ úopınca úıyÀmet
Heb göstere kerÀmet
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Bu ÚÀéimì gördügi
CÀna rÀóat irdügi
èAşú şarÀbın virdügi
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
57.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Baór-i èaşúa göñlümüz oldı àarìú
Buldı cennet èaşúile her bir ferìú
Yandı yandurdı bu sevdÀda óarìú
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
Óaú rıøÀsında olasın şÀd-kÀm
Saña teéåìr eyler ey dil di müdÀm
LÀ-ilÀhe illallÀh ü ber-devÀm
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
Çünki AllÀh ismi dilde hÿ ola
İçi ùaşı úalbe lübbe Óaú dola
Óayy ü Úayyÿm ismi bil ebed úala
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
146
Úahr idüp ÚahhÀr’ile nefs ejderin
Fetó ider FettÀó’ile baòşìş derin
Mevhibe çün irişe bir bil birin
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
VÀóid ol keåretde úalma ùÀlibÀ
Çün äamed ôÀhir ola eşyÀ hebÀ
Saña sensüz görinen ol àÀlibÀ
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
26b
Yıl on iki mertebe bulıncadaú
Cennetü’l-esmÀ olursın dutma şek
Reşk iderler bu yola ins ü melek
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
Rabbi zidnì ÚÀéimì’de sözi kes
CÀna leõõetler baàışlar bu heves
Böyle bir èaşú-ı óaúìúì böyle ses
Pìrüm èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
Bu ãırÀù-ı müstaúìme úıl heves
CÀnuña bend olmasun bu ten úafes
RÀóat olur úuş úafesden çıúsa pes
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
147
58.
11’li hece
Gelgil göñül çalışalum èaşúile
Yoúlıàile meclise gel şevúile
Bu meydÀnda oynaşalum õevúile
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
Bir bahÀne Tañrı’sıdur luùfı bol
Cennete lÀyıú olur bu èÀãì úul
Raómet olur zaómet iken işbu yol
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
Her kim gelüb bu meydÀna úarışur
Óaú ceõbesi cÀna vü tene irişür
Hÿ hÿ diyüb ol dïstile görişür
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
Bu ùarìúde çoú kerÀmet bulınur
Münkir olan bile irşÀd olınur
Bir naôara düşer göñli alınur
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
èArabistÀn ceõbesidür bu tamÀm
BosnasarÀyı’nda úaldı ve’s-selÀm
Himmeti var pìrimüzüñ ber-devÀm
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
ÚÀéimì’ye geldi çatdı himmeti
Şevú-ı Aómed birle eyler òidmeti
148
Úudret-i Óaú rÿzì úıldı óikmeti
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
27a
EvliyÀ ser-çeşmesi pìrüm dedem
Behcetü’l-esrÀr’ına baú dem-be-dem
Úaç erüñ boynına baãmışdur úadem
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú
59.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ger ãorarsañ biz ne yüzden kişiyüz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
èÁşıú u ãÀdıúlaruñ dil-rìşiyüz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
Şerèile girdük ùarìúat bÀbına
Maèrifetle Àb-ı óayvÀn Àbına
Sırrile varub óaúìúat tÀbına
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
Faúrile faòr eylerüz Aómed bizüm
èÁlemi seyr iderüz günbed bizüm
Hem elif oúumışuz ebced bizüm
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
Yoúlıàa yol bulmışuz bu èaşúile
Benligi maóv itmişüzdür şevúile
Úapmışuz ol dïst rıøÀsın ãıdúile
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
149
Biz gedÀ-veş şÀha úurbÀn olmışuz
Emr-i Óaúú’a zìr-i fermÀn olmışuz
İçimüz nÿr ehl-i ìmÀn olmışuz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
Nuùú-ı RabbÀnì’dür bu nuùkımuz
İsm-i aèôam nÿrı oldı õevúımuz
Anuñiçün böyle düşer şevúımuz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
Nefesimüz ölüyi ióyÀ ider
Áyìnemüz ùÿùìyi gÿyÀ ider
Fikrimüz dil úaùresin deryÀ ider
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
Baórimüz dem coşdurur èÀşıúları
Mevcile àarúa virür ãÀdıúları
VÀãıl ider vuãlata lÀyıúları
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
27b
Ya èaceb mi ÚÀéimì bir şevú ola
Çünki geldi ãıdúile işbu yola
Her ãorana bu sözi dirseñ n’ola
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
Kendü nefsin bir köpek deñlü dimez
Benliginden tevbe iden àam yimez
Yarına bu günki işi hìc úomaz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz
150
60.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Fehm itmez perr ü bÀli bunda èaúl-ı úÀãıruñ
Vaãfını yazmaúda èÀciz fikreti her şÀèirüñ
èAşú içinde vaãl [içün] Àrzÿ-yı nefse úÀhirüñ
Ceõbesi dutmış cihÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ
Òalúa-i tevóìde gel YezdÀn’a meylüñ varise
Ehl-i èaşúuñ göñline gir başda èaúluñ varise
Nÿr olur küllì vücÿduñ her ne deñlü nÀrise
Sırr-ı Aómed tercemÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ
Meclisi pür-şevú ider her bir mürìdi vecdile
ÙÀlibüñ göñlini alur tuófe tuófe mecdile
Yoúlıàile úıl temÀşÀ mÀsivÀdan geç dile
Lì-maèallÀh sırrı ùanı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ
èArş-ı aèlÀdan öte mièrÀca vardı çün resÿl
Erre esmÀsı çekilüb sürilür işbu uãÿl
Daòi gelmezden öñürdi buldı Óaúú’ile vuãÿl
èÁşıú olub anda cÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ
Óaú óabìbi vÀúıf oldı bir ùarìú olsa gerek
Kendü evlÀdından olub úurb-ı Óaú bulsa gerek
TÀ úıyÀmet şarú u àarba ÚÀdirì ùolsa gerek
ŞÀnıdur Óaúú’uñ nişÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ
Anuñiçün oldı menzil evliyÀ ser-çeşmesi
Ayaàı tozına irmez èaúl ü fikrüñ eşmesi
151
Münkirüñ ÀyÀ neden oldı òilÀfa düşmesi
BÀ-òuãÿã ulu dìvÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ
Meclisinde bir temÀşÀdur tecellì açılur
Şevú ile vaódet şarÀbı mest olınca içilür
TÀ ki yetmiş biñ óicÀbdan içerüye geçilür
Sır içinde òÀnmÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ
27a
KÀéimì eksiklü miskìn ãıdúile geldi yola
Yoúlıàile èaşú içinde tÀ ki Óaúú’a yol bula
Bir muvaóóid müémin olub úalbi beytullÀh ola
İrişe bu dem maèÀnì Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ
61.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Reşk iderler bu yola dìv ü perì
CÀnlar özler derde düşüb rehberi
Bir naôar úıldı erenler serveri
ÒÀk-i pÀye heft-kişver çÀkeri
RÀh-ı Óaúú’a döndürür çoú èaskeri
Miålini görmedi çarò-ı çenberì
Ehl-i èaşúa eã-ãalÀ gelsün beri
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ
Rÿşen oldı yÀrile meydÀnımuz
CÀn içinde görinür YezdÀn’ımuz
Bir göñülden baúdı çün merdÀnımuz
Óaúú’ile birlikdedür ìmÀnımuz
152
Raóm ider derdimüze LoúmÀn’ımuz
Mürde-diller óay ider fermÀnımuz
èÁşıú u ãÀdıú olan gelsün beri
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Rehberidür sÀlikÀnuñ uşta baú
CÀndan içerü görine saña Óaú
Bu ùarìú-ı ÚÀdirì’ye ùutma daú
Óaú budur vallÀhu aèlem mÀ-ãadaú
RÀst ansuz deprenür mi dil dudaú
Min ledün baórine dolsun göz úulaú
èÁşıú-ı ãÀdıú olan gelsün beri
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Rÿ-be-rÿ hÿ diyü döner èÀşıúÀn
CÀéiz oldı raúãa geldi ãÀdıúÀn
Bunda èaşú-ı Óaúú’a olan [lÀ]yıúÀn
Òaste-diller gözlerinden dökdi úan
Rabbi zidnì dirdi ol èarşa çıúan
Mihre irdi õerreyi ulu baúan
èÁşıú-ı ãÀdıú olan gelsün beri
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
28b
Rÿzì úıldı ÚÀéimì’ye èaşú-ı pÀk
Ceõbe içre úala şöyle derdnÀk
Bir gül içün ùaró olur òÀr u òaşÀk
Óasbeten-lillÀh ola èÀşıú helÀk
Rÿh ola bu cÀnile cüst ü çÀlÀk
Müstaúìm ola bu yüzden cism-i pÀk
èÁşıú-ı ãÀdıú olan gelsün beri
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
153
Redd olan münkirleri irşÀd ider
CÀhili èÀlim idüb ÀbÀd ider
Bir ñaôar àamgìnleri dil-şÀd ider
ÓÀliyÀ ismin anuñ kim yÀd ider
Resm-i düşmen òˇÀr olub feryÀd ider
Mürşidile birligi muètÀd ider
èÁşıú-ı ãÀdıú olan gelsün beri
Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
62.
8’li hece
CÀnum söyle ãoranlara
Ùarìú èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Şol úarşuda duranlara
Ùarìú èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Dervìşlerüz miskìnlerüz
BÀb-ı Óaú’da sÀkinlerüz
GÀh aàlaruz gÀh gülerüz
Sülÿk èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Bu èaşúile alışmışuz
Bu yollarda çalışmışuz
Ol dïstile bulışmışuz
Ùarìú èAbdü’l-úÀdir’üñdür
GÀh cehrile õikr iderüz
GÀh düşünüb fikr iderüz
Nièmetlere şükr iderüz
Sülÿk èAbdü’l-úÀdir’üñdür
154
Dirligimüz èaşúiledür
Tevóìdimüz şevúiledür
Sülÿkimüz õevúiledür
Ùarìú èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Sırr-ı Aómed bunda imiş
CÀnÀnımuz cÀnda imiş
Bilmeyen yabanda imiş
Ùarìú èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Her bir uãÿl sürilübdür
Şarú u àarbda görilübdür
Óaú iõnile úurılubdur
Sülÿk ùarìú èAbdü’l-úÀdir’üñdür
ÚÀéimì’ye çün uyarsın
Kendüñde Óaúú’ı duyarsın
äÿret naúşını yuyarsın
Sìret èAbdü’l-úÀdir’üñdür
29a
63.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül şÀd ol yüri bekle işigin bu derüñ
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Meskenetle göñlin alàıl böyle bir gerçek erüñ
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
155
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ sırrı netìce bundadur
Ol nübüvvet òÀtemi seyr-i Óadìce bundadur
Aómedì MièrÀc’ı şimdi ãor ki nice bundadur
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Hem Óüseynì vü Óasen’dür MurteøÀ ZehrÀ özi
Hem óasìb ü hem nesìb èayn-ı velÀyetdür sözi
Ulu devletdür dedem pÀyine süràil sen yüzi
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Elçilikle vardı Hind’e èizzet ü ikrÀmile
Gicesi Úadr ü BerÀt ü gündüzi bayrÀmile
PÀdişÀhı úarşu çıúdı èizzet ü ibrÀmile
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Baóå ile [èilm] ü maèÀrif vecd ü óÀlin gördiler
Bunda úal diyü bizümle niçe hemyÀn virdiler
İètiúÀdı cümlenüñ var òayr duèÀya durdılar
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bu úıyÀfetle gezer irşÀd içün bu èÀlemi
Bir naôarda Àdem eyler nefs-i bed-òÿ ôÀlimi
Dest-i úudret böyle yazdı levóe úoyub úalemi
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Her òar-ı dü-pÀ ne bilsün bunda bunlar n’idügin
Bÿ Cehil ne añlasun Aómed fünÿnlar n’idügin
Añlamaz eşşek úatır èaşú ü cünÿnlar n’idügin
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
156
Bosna’ya gelmezden evvel èÀlem-i seyrÀnile
Bu óaúìre úıbleden yaña gelüb nìrÀnile
äıdúile idüb niyÀzı bu dil-i óayrÀnile
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bize gösterdi muèayyen pìrümüñ esrÀrını
KÀmil insÀn ãÿretinde MuãùafÀ envÀrını
Gel bu yüzden seyr idersin Tañrı’nuñ ebrÀrını
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Baèdehu şekl ü ãuverle oldı ôÀhir maènisi
ÚÀéimì’ye maèlÿm olub evvel Àòir maènisi
29b EvliyÀnuñ ehl-i küfri ola úÀhir maènisi
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Şimdi erenler bu ãıfatda ekåeri ãaúlandılar
Úanda bir göñli úara var ãÿretÀ aúlandılar
Ehl-i vaódetdür diyü çoú kimseler óaúlandılar
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Óırúa vü tÀc ü ridÀ maènÀsıdur ãÿret degül
Sìret iste Óaú úatında ùÀlib-i şöhret degül
èAşúile maòlÿù olanlar erdurur èavret degül
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Óamdü-lillÀh çoú şükürler bizi ióyÀ eyledi
Úaùremüzi çekdi baóre èayn-ı deryÀ eyledi
Dürr ü gevher baòş olınsun ùolu himyÀ eyledi
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
157
èİllet ü millet ãıàışmaz èaşú içinde şübhesüz
Yek-naôar olan úalur bu şevú içinde şübhesüz
èÁrif-i billÀh olurlar õevú içinde şübhesüz
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bir bölük ÀvÀre vü bir pÀre dil teskìn idüb
Bunları úıldı ziyÀret özini miskìn idüb
Daòl iden münkirlerin òÀùırların àamgìn idüb
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Böyle bir òulú-ı Muóammed böyle hem nesl-i óabìb
Böyle bir èÌsì-nefes mürde dile óÀõıú ùabìb
Şerè-i erbÀb-ı ùarìúat maèrifet ãÀóib-edìb
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Sözleri ÚuréÀn ehÀdìå şeró ider bunca nuãÿã
Ùalsa èilmüñ baórine cevher ãaçub hem bÀ-òuãÿã
Añlayan var mı ki bunda her sözi ãan bir Fuãÿã
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Ne èilimden añlanursa ortada ãÀóib çıúar
Òaøret-i Óayder gibi bir êarbile òaãmın yıúar
Her ne deñlü èÀrif olsa èilmile anı ãıúar
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
äÿret-i insÀnda geldi çünki Óayy-ı lÀyemÿt
İstièÀnet isteriseñ oúu vitirde úunÿt
İşbu şekle gelmez iblìs añladuñsa úıl sükÿt
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
30a
158
ŞÀhid ü meşhÿd bir oldı ùÀlib ü maùlÿb bir
Andan anuñla birikdi àÀlib ü maàlÿb bir
Göñline gir úıl temÀşÀ úÀlib ü maúlÿb bir
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Küntü kenz esrÀrına irmek dilersen ãor anı
CÀn eliyle etegin ùut Óaúú’ile bir gör anı
Saña senden yegdurur bu nefse kim sürer anı
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Óaúúına şol kim ãananlar òalú içinde òïr ola
Kimi aú başlı alaca dìnli yüzi mÿr ola
Óaúúına kimler ùamaè itse olara zÿr ola
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bunlara her kim ihÀnet eylese dìnsüzdurur
LÀ-cerem iki cihÀnda Óaú’da òod bìnsüzdurur
Bunları sevmez o kim erkÀn ü Àyìnsüzdurur
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bunları sevmek bize èayn-ı Óaú’ı sevmekdurur
Taúviyet virür ìmÀna pÀyine ivmekdurur
Özini úurtarmaú içün göñline girmekdurur
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
èÁlemüñ hem Àdemüñ bunlardurur úadrin bilen
EnbiyÀnuñ evliyÀnuñ èilmile ãadrın bilen
Her yeñi ay açılınca úandasa bedrin bilen
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
159
ÚÀéimì dìvÀnenüñ yanına geldi úahveye
Añsuzın getürdi anı şevú u sekr ü ãahveye
Eã-ãalÀ ùÀliblere bÀsın úomaya cilveye
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Emr-i Óaúú’ile yetişdi himmeti bu illere
Verd-i óamrÀdur açıldı bir niçe bülbüllere
Ùìb-i reyóÀn ü taãavvuf èilmi geldi dillere
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bir niçe cÀn şübhe içre úalmışidi nÀgehÀn
Geldi añsuz ãoóbete Óaú söze ögretdi dehÀn
Gitdi şübhe Óaú’la óaúdur bu ÀşikÀr ü nihÀn
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Neşvesi úaldı bu ilde tÀ ilÀ yevme’l-úıyÀm
Óaú yolında himmet iste ùÀlibÀ leyl ü eyyÀm
30b èAşúile şevúile geçsün èömrüñ olma ehl-i niyÀm
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Òaøret-i SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ himmetleri
ÔÀhir ü bÀùın kerÀmet gösterür óikmetleri
Bir ayaúda çillelerde eyleyen óiõmetleri
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Her bir evlÀdı anuñ bir mürşid-i kÀmildurur
Emr-i Óaúú’a şerè-i Aómed’de bular èÀmildurur
Yir ü gökden hem aàır yük getürür óÀmildurur
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
160
Bunlara virdi kerÀmet èÀlemi úÀéim dutan
Silsileyle tÀ úıyÀmet bunları dÀéim dutan
áÀfil olma uyarur seni yine nÀéim dutan
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bir nice àÀfilleri bulub uyardı èaşúile
Óaú yolın tevóìdile añlatdı [gelüb] şevúile
Óaú bilüb üstÀdını diñle sözini ãıdúile
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
èAşúile Óaú sevgüsin itdürdi bize tÀ ebed
Ortada àayrı ne vardur cümle ol Óayy ü Eóad
Çün Muóammed ãÿretidür bì-nişÀn iste meded
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Óaúú’ile Óaú’da gelüb anuñla anı gösterüb
Andan aña var yüri ùan anı şÀnı gösterüb
Bu nişÀnile gelüb ol bì-nişÀnı gösterüb
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
Eã-ãalÀtü ve’s-selÀm èalÀ resÿl-i kibriyÀ
Áline aãóÀbına eyledi ãıdú-ı küll beyÀ61
ÚÀéimì Óaú’dur muóaúúaú bunda olmazmış riyÀ
Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ
61 Tüm kalbi duygularıyla
161
64.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Óamdü-lillÀh şevúa geldi şimdi Àn ü ìnimüz
èAşú odında yumuşaú ola bu dil-i sengìnimüz
Himmet-i merdÀn ile ãayúal ola Àyìnemüz
Ehl-i dil rÿşen ider erkÀnımuz Àyìnemüz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Bunlaruñ ayaú tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz
31a
Tañrı’nuñ èilletsüz olan luùfıdur kim bu ile
Öyle bir õÀt-ı şerìf Bosna diyÀrına gele
Ol resÿlullÀh güli teşrìfile güle güle
İltifÀt idüb úavuşa şevúile bu bülbüle
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Bunlaruñ ayaú tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz
Òırúa vü tÀc ü ridÀ zünnÀrını kesmiş bu gün
Rÿó-ı rabbÀnì yeli tÀbı nişÀn esmiş bu gün
Dìv-i nefsi Óayderì-vÀr fennile baãmış bu gün
Dïst cemÀli óavlisinde iblìsi aãmış bu gün
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Bunlaruñ pÀyı tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz
Andan aña elçidür ãÿretde peyàamber gibi
ÙÀlib-i Óaú olana añlayu baú rehber gibi
èİlm billÀh içre fenn-i èaşúile Óayder gibi
Faãã u naãã-ı her baóirden maàrib-i ekber gibi
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Bunlaruñ pÀyı tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz
162
HÀşimì aãlı bulardur Àdemüñ òÀãı bular
Óaú buyurdı on sekiz biñ èÀlemüñ òÀãı bular
ÙÀlibÀ bu Óaú yolına hem-demüñ òÀãı bular
Evvel Àòir òalú içinde her demüñ òÀãı bular
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Anuñile buldı şöhret meclis ü Àyìnimüz
İbtidÀ ketm-i èademden [kim] netìce oldı cÿd
Rÿó-ı pÀk-i Aómedì oldı keåìr ol bir vücÿd
Kenz-i maòfì ôÀhir olub ãaçılınca luùf u cÿd
Ádemüñ alnında çıúdı aña emr oldı sücÿd
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
31b Bir naôarla açdı rÿşen eyledi Àyìnimüz
Bunlaruñ pÀyı tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz
Nÿr-ı Aómed’le çü Àdem buldı èilm ü hem şeref
Andan ögrendi melekler adların ùaraf ùaraf
Bu sebebden buldı èizzet Àdemìde her selef
Bunca mürsel enbiyÀ oldı anlara yine òalef
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Dutdı şevket anuñile meclis ü Àyìnimüz
Şìt ile İdrìs ü Nÿó ü Lÿù ü äÀlió hem Şuèayb
Geldi İbrÀhìm ü İsmÀèìl ü İsóÀú ùutma reyb
Yÿsuf u Yaèúÿb ü MÿsÀ Meryem èÌsì ehl-i àayb
Evvel Àòirdür Muóammed Àline gel ùutma èayb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Dü cihÀnda ayaàı tozıdurur tezyìnimüz
Evvel Àòir Óaú Muóammed’le olubdur ÀşikÀr
èÁlemi andan ötüri düzdi úıldı GirdigÀr
163
Cümle maòlÿúdan muúaddem Óaúú’ile bu dilfigÀr
èÁşıú u maèşÿú olub bu cümle òalúa úıldı kÀr
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Anlaruñ ayaú tozıdur rifèat ü tezyìnimüz
Ol güneşden cümle õerrÀta yetişdi şevú-i nÿr
Úanda olsa bunlar olur òalú-ı èÀlem pür-sürÿr
Cìfeden artıú ne añlar dünyede ehl-i àurÿr
Bülbülüñ nÀlişlerinden úaràa olur bì-óuøÿr
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
İkilik tozı silinsün açıla Àyìnemüz
Şerèati her birinüñ cüzé imiş küllì budur
Anuñiçün nesò-i edyÀn eyledi belli budur
32a Cümlesin bildürdi ÚuréÀn õÀt-ı Óaú delli budur
Günde beş kez úıl iúÀmet belki ol elli budur
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Dü cihÀnda ayaàı tozıdurur tezyìnimüz
Küfrile èÀlem èademde úalmışidi şöyle bil
Óaúú’ı bilmeyüb úalurdı úarañuda cümle il
Nÿr-ı pÀk-i Aómed’ile rÿşen oldı Àb u gil
Ùoàrı baú sen bunlara [gel] dìdenüñ tozını sil
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Bir naôarla açdı rÿşen eyledi Àyìnimüz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’e irince ol sırr-ı nebì
Anda açıldı yine hem maşrıú hem maàribi
Bunlara boş mı baúarsın cümle[si] sırr-ı ebì
Aç gözüñ ey ùÀlib-i esrÀr-ı Óaú olma àabì
164
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Anuñile buldı şöhret meclis ü Àyìnimüz
Mürşid-i kÀmil bulardur tÀ ilÀ yevme’l-óisÀb
Baú tenezzül nice ider õerreye miål ÀfitÀb
Úaùresin deryÀya ãalàıl baór ola cümle óabÀb
Şems-i vaódet çün ùoàar ãaórÀda úalmaz hìc serÀb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Anlaruñ pÀyı tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz
ÚÀéimì bì-çÀre dÀéim bunları özlerdi heb
Úanda ol ãÿretde görse anda sır gözlerdi heb
İşbu altunla baúırdan dilleri özlerdi heb
Úalb sikkeéi naôarla bile yaldızlardı heb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Anuñile buldı şöhret meclis ü Àyìnimüz
32b
Kim benì Àdem mükerrem bunlaruñla oldı heb
Büt-perest Àteş-perest odı söyündi ãoldı heb
Dìn-i İslÀm’dur açıldı ehl-i ùuàyÀn buldı heb
Gitdi ôulmet nÿr-ı ìmÀn şarú u àarba ùoldı heb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Bir naôarla açdı rÿşen eyledi Àyìnimüz
Bunları sevmek yaradan Óaúú’ı sevmekdür hemÀn
Óaúú’ile Óaú’dan Óaú’a bunlardurur ãÀóib-ìmÀn
İşbu ãoydan geliserdür mehdì-i ãÀóib-zamÀn
Óükm-i ÚuréÀn ùutmayanlar bulmaya andan emÀn
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
İkilik tozı silinsün açıla Àyìnimüz
165
Heyéet ü heybet şecÀèat èÀlì himmet bunda heb
Yek naôar derde devÀdur sırr-ı óikmet bunda heb
äıdú u iúrÀr u tevekkül aãl-ı vaódet bunda heb
Yoúlıàile gezmekile ola óürmet bunda heb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Anlaruñ bÀbı tozıdur rifèat ü tezyìnimüz
Maèden-i èilm-i ledündür şimdi Muóyi’d-dìn-i mÀ
Óayy ü Úayyÿm ü Eóad’dür óubb-ı Óaú-Àyìn-i mÀ
Didi Aómed Rabbi óaşr it zümre-i miskìn-i mÀ
Óaúú’ile dÀéim maóabbet üzre Àn ü ìn-i mÀ
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Dü cihÀnda ayaàı tozıdurur tezyìnimüz
èÁlemüñ ãaórÀsına gel baú bu oyuncaúları
Süri süri bekledür çobana úoyuncıúları
Nefsini úurbÀn içün egrile boyuncıúları
Bir úolaylıúla ururlar kendü doyuncıúları
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Düşdi şevket anuñile şevket ü Àyìnimüz
33a
İsm-i Muóyi’d-dìn óaúúÀ söze gelse bÀ-òuãÿã
Her kelÀmı naãã-ı úÀùıè şeró olunur ãan Fuãÿã
Dilde ÚuréÀn ü eóÀdìå iråiledür bu òuãÿã
èAúl-ı kÀmiller bulamaz anda bir demde nuúÿã
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Dü cihÀnda ayaàı tozıdurur tezyìnimüz
Óıfôile ol deñlü úuvvet her neden ãorsañ bilür
ÒÀùırı boldur be-àÀyet bÀùını görseñ bilür
Bunca yıllardan ü ùonlardan çıúub dursañ bilür
166
Hem nefisle şekl içinde úanda kim ursañ bilür
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Bunlaruñ ayaú tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz
Şekl-i insÀnda olan óayvÀnı bir òoşca seçer
Özge sırdur herkes anı añlamaz diyü geçer
Dïst elinden ol maóabbet şerbetin her dem içer
LÀ-cerem kim ne ekerse ol yine anı biçer
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
İkilik tozı silinsün açıla Àyìnemüz
Ol èinÀyet úapusından luùf irişdi çün dedem
èÁfiyetler úan maóabbet şerbetine dem-be-dem
Dem bu demdür yarın içün dem sürelüm dem bu dem
Kim bu demde naúdin aldı tÀ ebed görmez nedem
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz
Anlaruñ pÀyi tozıdur rifèat ü tezyìnimüz
65.
11’li hece
Yüz sürüb türÀba geldük úapuña
YÀ pìrüm sulùÀnum himmet it bize
Óaúú’ı arayuban düşdük úapuña
YÀ pìrüm sulùÀnum himmet it bize
33b
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn dirler aduña
èÁlem úuldur òÀããaten ecdÀduña
äıddìú dirüz saña vü üstÀduña
YÀ pìrüm sulùÀnum himmet it bize
167
Uãÿl [ü] erkÀnuñ ùoldı èÀleme
Ùarìúuña giren düşmez eleme
Meróamet ola mı dertlü óÀlüme
YÀ pìrüm sulùÀnum himmet it bize
Bir bölük dìvÀne uãÿl sürerler
Eksüklikde ammÀ raómet sezerler
èAşúuñile seyyÀó olub gezerler
YÀ pìrüm sulùÀnum himmet it bize
Gel yetiş bu derde eyle bir çÀre
èAşúile olmışuz şöyle ÀvÀre
Luùfuñile aàara bu yüzi úara
YÀ pìrüm sulùÀnum himmet it bize
èAşúile şevúile tevóìd idelüm
Maóabbetüñ dilde teékìd idelüm
EbrÀruñ ùozını taúlìd idelüm
YÀ pìrüm sulùÀnum himmet it bize
ÚÀéimì miskìnüñ söyler dilinden
èÁciz úalmış meded nefsüñ elinden
Iraú düşmeyelüm ùoàrı yolından
YÀ pìrüm sulùÀnum himmet it bize
168
66.
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün
Úullaruña irse n’ola senden kerem yÀ RabbenÀ
Eksilmese dÀéim ola senden kerem yÀ RabbenÀ
Senden Muóammed ümmeti her dem göreler ülfeti
Dïsta leùÀfet vuãlatı dÀéim görem yÀ RabbenÀ
Yeter çekildi firúatüñ èÀşıúlara vir vuãlatuñ
Gerekmez ise óasretüñ bÀà-ı İrem yÀ RabbenÀ
Seni seven èÀşıúları dìdÀruña lÀyıúları
Bir èaşúile ãÀdıúları pek severem yÀ RabbenÀ
Gerçi dilüm dir sözile vÀãıl olam mı özile
Baúmaàa işbu gözile heb úorúaram yÀ RabbenÀ
34a
Ser-mÀye-i varlıú hele bu èaşúile vardı yele
Emrüñ senüñ úandan gele saña varam yÀ RabbenÀ
Bu ÚÀéimì benlikdedür ol dïstıla şenlikdedür
Maóv-ı vücÿd erlikdedür ya n’iderem yÀ RabbenÀ
67.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Çoú günÀhum var úatuñdan utluyam
Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam
Cürmümi èafv ideriseñ úutluyam
Tevbe istiàfÀr iderem ãuçluyam
169
Bencileyin èÀlem içre èÀãì úul
Var mıdur bu èarãada ey luùfı bol
Raómetüñ añub virür èiãyÀna yol
Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam
DÀéimÀ èiãyÀndayam yÀ RabbenÀ
Derd-i bì-dermÀndayam yÀ RabbenÀ
äıdúile ìmÀndayam yÀ RabbenÀ
Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam
Eylerise ger şefÀèat MuãùafÀ
Áòiretde sürerüz çoú çoú ãafÀ
Her belÀya úarşu ola biñ vefÀ
Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam
Ger yazuúluyam baàışla ey kerìm
Nefs ü şeyùÀn çün bize oldı úarìm
Ùaş göñüller ola èaşúuñla nerìm
Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam
ÚÀéimì miskìne pìrüñ èaşúına
Meróamet úıl bun deminde şaşúına
Dest-gìri sensin ey Óaú düşúine
Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam
Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür pìrimüz
Bu baúır göñüllere iksìrimüz
Ehl-i Kehf’e vaãl ola Úıùmìr’imüz
Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam
170
68.
müstefèilün müstefèilün
Çoú çoú günÀh ecèaltenÀ
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
34b BisyÀr ãuç efèaltenÀ
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
ÒÀùır şikest itdügümüz
Yañlış yola gitdügümüz
Manùar gibi bitdügümüz
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
NÀ-maóreme baúduàumuz
Her ãu gibi aúduàumuz
El úapusın úaúduàumuz62
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
İfsÀdile efkÀrile
İtdügümüz eõkÀrile
áayriyyet ü ÀşkÀrile
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
áayra göñül virdügümüz
Çoú òÀùıra irdügümüz
İlüñ kelbin virdügümüz
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
62 Bu mısranın başından şiirin sonuna kadar olan kısım bu nüshada eksik olduğu için diğer nüshadan tamamlandı.
171
Uyub hevÀya èaşú ãanub
èAşúı biraz ãoñra ùalub
Geldük úapuya utanub
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
Bìhÿde hÀy ü hÿ diyüb
Faúruñ libÀsını giyüb
MeydÀna geldük baş úoyub
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
Deprenmedin dilile leb
Evvel bilürsin ey Çalab
Olsun rıøÀ üzre ùaleb
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
Ez-óürmet-i şÀh-ı èArab
Eyle bizi ehl-i edeb
İósÀnuña ola sebeb
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
Aldanmışuz bu èÀdete
èÖmrüm irerse àÀyete
Úanla (...) bidèate
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
Ey ÚÀéimì èiãyÀnile
Yüz yire sür ìmÀnile
Bunu diyüb efàÀnile
FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ
172
69.
7’li hece
Mürìdlerüñ her biri
İrşÀd ider münkiri
DÀéim budur hüneri
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bir mürìdi úomaz boş
èİlm ü esrÀr dola òïş
èAşú şerbetin eyle nÿş
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Muóyi’d-dìnü’üñ duèÀsı
ÚÀéimì’nüñ edÀsı
Bundadurur rıøÀsı
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Sırriledür bÀzÀrı
Çünki görmiş dìdÀrı
Úıldı bunda naôarı
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
173
70.
7’li hece
Sırrile dir gel beri
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Tevóìde dir ey pìrì
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Baú úademi èaynına
äaddaú diyüb oynına
Baãdı evliyÀ boynına
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Her vechile baãdı heb
İrşÀd imiş úaãdı heb
Cümlesinüñ dostı heb
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
İsm-i aèôam ismidür
Faøl-ı Óaúú’uñ resmidür
Gerçek erler úısmıdur
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
ÚÀéimì ol delüsi
Himmet ider celìsi
Óaúú’uñ gerçek velìsi
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Muóyi’d-dìn göñül dostı
Eline girdi desti
174
Naôar itdi bu postı
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
35a
71.
7’li hece
RicÀlü’l-àayb didiler
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Üçler úırúlar yediler
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Ana südin emmedi
RamaøÀndur bu didi
Arzÿsına ivmedi
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
äabì iken böylece
ÚuréÀn oúur o òoca
Bir ayaúda her gice
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Yüz yigirmi gün gice
Ayaú üzre ùurınca
Geçdi ol èarşdan yüce
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Boynın egdi evliyÀ
Ùañladı heb aãfiyÀ
VÀãıl oldı MevlÀ’ya
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
175
KerÀmetler açıldı
Şarúa àarba ãaçıldı
Cümle ile seçildi
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Muóyi’d-dìn irdi sırra
Ceõbesi uãÿl erre
Yetişdi baór ü berre
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Muóyi’d-dìn èÀlem gezdi
ÚÀéimì’de sır sezdi
èAşúile göñlin ezdi
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Bu meclisde var óikmet
Gerekdür ãıdú u òiõmet
İder ùÀlibe himmet
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
72.
müstefèilün müstefèilün
Bilsek èaceb seyrÀnımuz
Neye irer yÀ RabbenÀ
Bu şevúile devrÀnımuz
Neye irer yÀ RabbenÀ
176
GÀh õevúile õikr eylemek
GÀh şevúile fikr eylemek
Her nièmete şükr eylemek
Neye irer yÀ RabbenÀ
Geh çaàıra gÀhì sükÿn
Avaralıú hem gün bu gün
Nefse uyub bu sÀlikÿn
Neye irer yÀ RabbenÀ
Geh şöhret ü tenhÀ daòi
Geh òalvete pinhÀn gehì
Yol bilmeyen şaşar rehi
Neye irer yÀ RabbenÀ
Geh erre varı dem çeküb
Geh örü gÀhì diz çöküb
Döne döne gÀh biriküb
Neye irer yÀ RabbenÀ
Nefsüñ hevÀsı mı ola
Sensin úulavuz bu yola
Şevúile göñüller dola
Neye irer yÀ RabbenÀ
Bu sözleri yazduàumuz
Birden öte azduàumuz
Yañlış diyü úızduàumuz
35b Neye irer yÀ RabbenÀ
177
Bu sözde olsa çoú òaùÀ
Faøluñdan umaruz èaùÀ
Hey bir kerem yÀ õe’l-èaùÀ
Neye irer yÀ RabbenÀ
Bu ÚÀéimì ÀvÀredür
N’eyler çü yüzi úaradur
áaraø daòi dìdÀradur
Neye irer yÀ RabbenÀ
Sensin vücÿd-ı bì-zevÀl
Bu kendüligi bizden al
Senüñle neye ola úÀl
Neye irer yÀ RabbenÀ
73.
müstefèilün müstefèilün
Ey bì-zevÀl ü bì-miåÀl
Õikrüñle fikrüñ rÿzì úıl
Yol bulmaya rı cìm ü dÀl
Õikrüñle fikrüñ rÿzì úıl
TenhÀda fikrinde olam
ÁşkÀre õikrinde olam
Budur dilüñ mÀlÀ-kelÀm
Õikrüñle fikrüñ rÿzì úıl
Olmaya àÀfil öz vücÿd
Senden saña úıla sücÿd
178
Luùf u keremdür baór-i cÿd
Õikrüñle fikrüñ rÿzì úıl
Şevúum senüñ õikrüñ ola
Õevúum senüñ fikrüñ ola
DÀéim bu dil şükrüñ ola
Õikrüñle fikrüñ rÿzì úıl
DünyÀda bu leõõet ola
Düzüle her èuøvum yola
Úatuñda yÀ Rab her úula
Õikrüñle fikrüñ rÿzì úıl
Miskìn eli boş ÚÀéimì
Úılma àarìbi nÀéimì
Senden dilekdür dÀéimì
Õikrüñle fikrüñ rÿzì úıl
Sırr-ı óabìbüñ óaúúiçün
İsm-i ùabìbüñ óaúúiçün
36a Òalúa naãìbüñ óaúúiçün
Õikrüñle fikrüñ rÿzì úıl
74.
müstefèilün müstefèilün
Minnet recÀyÀ rabbenÀ
FaàfirlenÀ õünÿbenÀ
İki derüñ üzre binÀ
Ve’sterlenÀ èuyÿbenÀ
179
Bu ümmet-i Muóammed’i
NÀr içre úoma sermedì
LÀyıú èibÀdet itmedi
Ve’kşeflenÀ kerrÿbenÀ
Maòlÿù olub nisyÀnile
Úalduú hemÀn èiãyÀnile
Yanduú meded biryÀnile
Ve’fteó lenÀ àuyÿbenÀ
Bu nefsimüz arzÿdadur
Bì-çÀre rÿó Àsÿdedür
Gerçi bu söz bìhÿdedür
Ve’rzaú lenÀ óubÿbenÀ
Luùf u keremdür ey ÒudÀ
Virse tesellì bir nidÀ
CÀn u tenüm ola fedÀ
Ve’nôur lenÀ cünÿbenÀ
Bu kiõb ü bu àıybet nice
Oldı hebÀ günler gice
İdüb tenezzül gÀhìce
AãdıúlenÀ küõÿbenÀ
Bu ÚÀéimì bì-çÀreye
Bir merhem olsa yÀreye
Ola şifÀ bìmÀreye
Elùaf lenÀ úulÿbenÀ
180
75.
müstefèilün müstefèilün
Bu èömrimüz miål-i giyÀh
äolar biter olub tebÀh
ElùÀfuñı dutduñ penÀh
Eyle müyesser yÀ ilÀh
Bir õerrece èaşúuñ bize
Virgil gözüñ şevúın bize
TÀ kendüyi seni seze
Eyle müyesser yÀ ilÀh
İtdük saña yüz biñ günÀh
Eylemedük hìcbir gün Àh
Senden saña döndük penÀh
Eyle müyesser yÀ ilÀh
DÀéim idelüm õikrüñi
Úudretle olan fikrüñi
BaòşÀyişe çoú şükrüñi
Eyle müyesser yÀ ilÀh
ÓaúúÀ óabìbüñ óürmeti
Saña gereklü òidmeti
36b Dinsün bize yÀ ümmetì
Eyle müyesser yÀ ilÀh
Dil terk ide bu devleti
Ùuta erenler òaãleti
181
Aãla bulalum vuãlatı
Eyle müyesser yÀ ilÀh
Vir èÀşıú-ı dìvÀneye
Elin ãuna peymÀneye
CÀnlar ire cÀnÀneye
Eyle müyesser yÀ ilÀh
Maóv ide bu dil benligi
èAşúile bula senligi
Faúr içre dÀéim şenligi
Eyle müyesser yÀ ilÀh
VesvÀsile dil dolmasun
Bir verd-i óamrÀ ãolmasun
Nefs rÿóa àÀlib olmasun
Eyle müyesser yÀ ilÀh
İster tesellì ÚÀéimì
Olmaya yolda nÀéimì
èAşúuñla dola dÀéimì
Eyle müyesser yÀ ilÀh
76.
müstefèilün müstefèilün
DeryÀ-yı cürme àarú olub
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
Ne óaú ne bÀùıl farú olub
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
182
Yeñdi bizi nefs ü hevÀ
Her yolda olub pìşvÀ
Olmazsa ger derde devÀ
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
Úullıú içün èömrüm úaãìr
Tevbe úaçan cürmüm keåìr
Olmazsa luùfuñ dest-gìr
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
Gerçi óabìbüñ óürmeti
èAfv ola èÀãì ümmeti
ŞükrÀne yoúdur òiõmeti
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
DeryÀ-yı raómet bì-èaded
Senden yine ire meded
AllÀh RaómÀnü’ã-äamed
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
Úalduú taóayyürde èaceb
Luùf-ı ÒudÀ’dan bir sebeb
Úıla recÀ şÀh-ı èArab
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
Söz söylemek küllì òaùÀ
Ey bì-niyÀz ü õü’l-èaùÀ
VÀ firúatÀ vÀ óasretÀ
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
Benlik úadar yoúdur günÀh
Sensin yine bize penÀh
183
37a Yoú beñdeşüñ ey pÀdişÀh
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
Úudret senüñ úuvvet senüñ
Firúat senüñ úurbet senüñ
Bu ãunè ü bu óikmet senüñ
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
Kendüligi úul ÚÀéimì
Giderebilmez dÀéimì
áayrıdan olub ãÀéimì
N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ
77.
müstefèilün müstefèilün
Senden dilerüz yÀ Baãìr
Aç gözümüz yÀ RabbenÀ
Her nesneñe ola òabìr
Bu özümüz yÀ RabbenÀ
áayb-i hüviyyet açıla
Müémin münÀfıú seçile
TÀ nüh felekden geçile
Her sözümüz yÀ RabbenÀ
Bu gün tedÀrik görüle
Cümle menÀzil dürüle
Bunda görinüb úurula
İmrÿzumuz yÀ RabbenÀ
184
Bilüb ne demdür bu demi
Añlayub aãl-ı Àdemi
Gözden geçürüb èÀlemi
Bu nÿrumuz yÀ RabbenÀ
AèlÀdan esfel seyrine
İnüb rücÿè itmek niye
LÀ-büd gerek èaşú ehline
Bu sırrumuz yÀ RabbenÀ
Bu enbiyÀ vü evliyÀ
Geldi vü irdi MevlÀ’ya
Kimdür fenÀdan el yuya
Vir sırrumuz yÀ RabbenÀ
Geldük teferrüc itmege
GülzÀra bülbül ötmege
Çün bitdi yol vir gitmege
BÀzÀrumuz yÀ RabbenÀ
Menzil gelince Àdeme
Andan irince bu deme
Demdür gelübdür dem deme
EfkÀrumuz yÀ RabbenÀ
Bu ÚÀéimì bì-çÀredür
Derdile dil pür-yÀredür
ÇÀresi vaãl-ı yÀredür
Nev-rÿ[z]umuz yÀ RabbenÀ
185
78.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
ÙÀlibÀ gel èaşú atına binelüm hey hÀy
İçelüm èaşúuñ şarÀbın úanalum hey hÀy
äuãamış cÀnlara yine ãunalum hey hÀy
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hey hÀy
37b Gel bu meydÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy
Mürşid-i kÀmil ãorarsañ èaşú-ı Óaú’dur hÀy
Bundan özgesi degildür mÀ-ãadaúdur hÀy
Gÿş iden Óaúú’uñ kelÀmın bu úulaúdur hÀy
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÀy
Gel bu meydÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy
Bu deñize kim ki ùaldı çıúmayısar hÀy
Terk olınur işbu yolda cÀnile ser hÀy
Niteliksüz Óaú tecellì eyleyiser hÀy
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÀy
Gel bu seyrÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy
İki èÀlemden ötedür menzilimüz hÀy
Bir ile teşbìh olınmaz bu ilimüz hÀy
Bì-nişÀndur èaúla ãıàmaya yolımuz hÀy
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÀy
Gel bu cevlÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy
Gel bu èÀşıúlar içinde añla gör
Úaèr-ı deryÀ yetìmidür bulagör
186
EvliyÀlar alduàını alagör
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÀy
Gel bu èummÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy
áavå-i Óaú pìrümüz Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Şevú u õevú ehli mürìdi her biri
Úarşu ùurmaz kÀfir-i nefs èaskeri
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÀy
Gel bu èirfÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy
ÚÀéimì miskìn bu èaşúuñ yollarına
Ne saèÀdet ger döyerseñ yellerine
Luùf-ı Óaú çekse n’ola dost illerine
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÀy
Gel bu aúrÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy
38a
79.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
ÙÀlibÀ cÀn ü göñülden diyelüm hey hÀy
èAşú-ı cÀnÀna bu demde uyalum hey hÀy
CÀn içinde rütbemüzi duyalum hey hÀy
èAşú odına şevúile yanub dönelüm hey hÀy
Rehberimüz çün Muóammed MuãùafÀ
İşbu tevóìde gelen bulur ãafÀ
èÁşıúa leõõetlü gelür her cefÀ
Şevúumuz göñlümüz pasın yuyalum
187
Şevú u õevúile murÀdın bulagör hey hÀy
Meclis-i tevóìde gel kendin bulagör hÀy
èAşú-ı MevlÀ leõõet ü dadın bulagör hÀy
Gel bu meydÀn içre dönelüm hey hÀy
Gel bu èÀşıúlarla hÿ di cÀnile
TÀzelensün èaşúımuz meydÀnile
Bir olub birlik bulub cÀnÀnile
Ehl-i èirfÀn içre bunda dönelüm hey hÀy
Bu fenÀ aldar seni düşme helÀke hÀy
Ne cezÀdur añladuñ mı rÿh-ı pÀke hey hÀy
èAşúile uysañ olurdı derdnÀke hÀy
Şevúile gel hÿ diyelüm dönelüm hey hÀy
èAşú odına yanmayan bilmez ÒudÀ’sın hÀy
Úanda işide úulaàı ãÿr ãadÀsın hÀy
CÀn úulaàın aç işit Tañrı nidÀsın
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hey hÀy
ÚÀéimì’ye Şeyò èAbdü’l-úÀdirì hÀy
Himmet itdi oldı pìr-perveri hÀy
Şevúile meydÀn içinde ol deri hÀy
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÀy
80.
7’li hece
èAşú atına binelüm
Hÿ şerbetin úanalum
188
ÙÀliblere ãunalum
èAşú odına yanalum
Bu meydÀnda dönelüm
İren sırr-ı nihÀna
Baúmaz iki cihÀna
SulùÀn ister bahÀne
èAşú odına yanalum
38b Bu èirfÀnda dönelüm
Dost vaãlına irenler
EvrÀd esmÀ sürenler
Óaúú’ı óÀøır görenler
èAşú odına yanalum
Bu ìmÀnda dönelüm
Göz görmemiş bir òÀne
èArşdan yüce mey-òÀne
CÀn çekildi ol òÀne
èAşú odına yanalum
Bu meydÀnda dönelüm
Bu èaşúa her kim düşer
Yetmiş biñ perde aşar
Derbendleri heb şaşar
èAşú odına yanalum
Bu ãoóbetde dönelüm
VÀmıú èAõrÀ gözledi
Mecnÿn LeylÀ yüzledi
189
èÁşıú MevlÀ özledi
èAşú odına yanalum
Bu èirfÀnda dönelüm
ÙÀlib iseñ sen eger
Bu ãoóbetde iş becer
Naôar ide gerçek er
èAşú odına yanalum
Bu meydÀnda dönelüm
Raóm ü şefúat seçildi
CÀna leõõet açıldı
Bu dem nÿrlar ãaçıldı
èAşú odına yanalum
Bu èirfÀnda dönelüm
Bunda gerçek göñül úab
Cennet içre sarÀy yab
RezzÀú’ına ùoàrı ùab
èAşú odına yanalum
Bu iòvÀnda dönelüm
Õikr iderseñ äamed’i
Óayy olasın ebedì
Bulam dirseñ mededi
èAşú odına yanalum
Bu meydÀnda dönelüm
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
İrşÀd ider münkiri
Úardaşcıàum gel beri
190
èAşú odına yanalum
Bu èirfÀnda dönelüm
39a
Gel ÚÀéimì õevúile
Õikr it Óaúú’ı şevúile
Hÿ hÿ diyüb ãıdúile
èAşú odına yanalum
Bu meydÀnda dönelüm
81.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Gel semÀè it meclis içre dönelüm hÿ hÿ diyü
ÙÀlibÀ èaşúuñ odına yanalum hÿ hÿ diyü
Òamr-ı Óaúú’ı içe içe úanalum hÿ hÿ diyü
èAşú odına çünki düşdük yanalum hÿ hÿ diyü
Rehberimüz dü cihÀnda ol Muóammed MuãùafÀ
İşbu tevóìde gelenler buldılar õevú u ãafÀ
èÁşıú meşreb olan dönmez olursa biñ cefÀ
èAşú odına çünki düşdük yanalum hÿ hÿ diyü
Şevú u õevúuñ artar ey ùÀlib gelürseñ ãıdúile
Yoúlıàile var yüri sen saña irdüñ õevúile
Tende cÀnda úalmamışdur ãataşanlar èaşúile
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÿ hÿ diyü
Gel bu èÀşıúlarla õikr it yek-dil olub cÀnile
Òatm olam dirseñ ãoñında dìnile ìmÀnile
191
Bir olub birlik bulub bu úuşca cÀn cÀnÀnile
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÿ hÿ diyü
Bu fenÀya aldananlar oldılar ãoñra helÀk
Úurtulam dirseñ eger bu èaşúile ol derdnÀk
Vuãlata ire bu gün işbu bedende rÿh-ı pÀk
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÿ hÿ diyü
Müémin olmaz bil óaúìúat èaşú odına yanmayan
Sìreti óayvÀndurur kendü ÒudÀ’sın ùanımayan
Úaldı yolda òamr-ı Óaúú’ı mürşidinden úanmayan
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÿ hÿ diyü
èAşúile úurb-ı viãÀle irdi cümle evliyÀ
Ögrenüb taúlìdi Óaúú’a yol bulubdur atúiyÀ
Baór-i èaşú içre ùalub buldı cevÀhir aãfiyÀ
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÿ hÿ diyü
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ her meclisi óaúúÀnìdür
Aç gözüñ bir dem naôar úıl şevú u õevú meydÀnıdur
Óaú hidÀyet eyledi feyøini baú SübóÀnì’dür
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÿ hÿ diyü
39b
Ya bu miskìn ÚÀéimì’ye bir naôar úılsa ne var
Çün erenler ãoóbetinde nuùúa gelür her dìvÀr
Gelsün alsun altı ney kim nefsüñ arzÿsın úovar
èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÿ hÿ diyü
192
82.
müstefèilün müstefèilün
Dutdı bu yir yüzin tamÀm
İrşÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
AútÀba olmışdur imÀm
Dil-şÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Ol baór-i vaódet dürridür
Aómed Muóammed sırrıdur
Ol ism-i aèôam kendidür
Bir adı èAbdü’l-úÀdir’üñ
SeyrÀn-gehi ùoúuz felek
ÓayrÀnıdur ins ü melek
Dürlü milel dürlü selek
MirãÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bu meclise her kim düşe
Óaú Óaú diyü gelür işe
Teéåìr ider ùaà u ùaşa
EvrÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
èÁciz úalursa bir kişi
Her dürlü ãarblansa işi
ÓÀøırdurur olma şaşı
İmdÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Úanda çaàırsañ dÀd ider
Bendden seni ÀzÀd ider
Yoldaş olub imdÀd ider
EfrÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
193
èİlm-i ledünnì Òıør aña
Oúutdı yine ol aña
Böyle olur úalma ùaña
ÜstÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bìèatlisi RıêvÀn ü óÿr
MÀlik daòi hem nÀr ü nÿr
Óaúú’ile bulur çün mürÿr
ÜftÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Nesli netìce ehl-i dil
EsrÀrı Muóyi’d-dìn’de bil
Áyìne itmek Àb ü gil
MuètÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Şefúat kerem ôÀhir nihÀn
Söyler bunı cümle dehÀn
Gör ÚÀéimì faòr-i cihÀn
EcdÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
83.
müstefèilün müstefèilün
ÙÀlib ãorarsañ bundadur
MeydÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
èÁşıú ararsañ bundadur
40a èİrfÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
194
Óaúú’ile bÀùıl farú idüb
Vaódet sarÀyına gidüb
DìvÀne aèmÀlin yedüb
SeyrÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Ol èaşúile naèra uran
EvrÀdile esmÀ süren
Ol yÀrini bunda gören
MerdÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bunda görinmez bu nişÀn
Cümle olurlar bì-nişÀn
Bì-çÀre müflis dervìşÀn
SulùÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bunda olurlar óÀlile
AãlÀ degildür úÀlile
Olur mı mülk ü mÀlile
ErkÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Óaú’dur ümìd ü fikri Óaú
ÔÀhir büùÿn ü õikri Óaú
Cümle naèìme şükri Óaú
DevrÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Añlatdı Muóyi’d-dìn bize
TÀ ÚÀéimì geldi söze
Uş naúl ider dÀéim size
SeyrÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
195
Artmaúdadur dÀéim ebed
Her kim dise Óaú’dur eóad
Óaúú’uñ vücÿdıdur meded
DìvÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Aómed Muóammed’dür resÿl
Devr-i úıyÀmet bu uãÿl
DergÀh-ı èizzetde úabÿl
ÌmÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ
84.
müstefèilün müstefèilün
Açıldı bunda ùÀlibÀ
EsrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
ÓÀøır bu meclisde baba
EnvÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Gel èaşúile yapış dedem
Neler görürsin sen bu dem
Gözüñe gelür dem-be-dem
DìdÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
O leõõÀt pÀki n’idügin
NÀrı vü òÀki n’idügin
Göstere bÀki n’idügin
ÁåÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Geldi çü Muóyi’d-dìn baba
Ol neslile Àl-i èabÀ
196
Didi bu sır saña caba
Ol yÀri èAbdü’l-úÀdir’üñ
Birüñ netìce sırrıdur
Ol baór-i cÿduñ dürridür
Ceõbe uãÿli erredür
EbrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Sür ÚÀéimì Àb-destile
40b Õevú-i ebed ol dïstile
Olmaz yalıñuz postile
İúrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bu cÀn ü baş ü men bile
Cümle bıraú yoúlıú dile
Saña yeter bu derdile
EfkÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
85.
müstefèilün müstefèilün
Gel meclise baú nicedür
ÁåÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Gerçekdür èarşdan yücedür
EnvÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Baú ne ulu dergÀh imiş
Ser-cümle ol her gÀh imiş
Añlar o kim ÀgÀh imiş
BÀzÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
197
Gelseñ inanub ãıdúile
Hÿ hÿ diyüb bir èaşúile
Óaú’dur èayÀn bil õevúile
İúrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bu vaódete yoúdur şerìk
Ol muútedir oldur melìk
Faøl-ı ÒudÀ’yı müşterìk
DìdÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Şevúile Muóyi’d-dìn bize
Oldı úulavuz bu ize
İrişdüre bÀúì yüze
DildÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
áafletden uyan ÚÀéimì
Bunda irişmez nÀéimì
Olsun senüñle dÀéimì
EsrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Nÿr-ı Muóammed verdidür
Şevúile bülbül virdidür
Ser-tÀc-ı devlet derdidür
EzhÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ
86.
7’li hece
èÁşıú gözle himmeti
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
198
Şevú u õevúdur òiõmeti
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
èAşúile bu óareket
èÖmre virür bereket
EvrÀd eõkÀr süregit
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Her nesneye Óaú muóìù
Sen senüñle saña git
İsmini her dem oúıt
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Tevóìdi dilden úoma
Aòşamdan öñ gel du[r]ma
Himmetin uma uma
41a SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Kim añlarsa nefsini
Birdür añlar Rabb’ini
Úomaz ebed óubbını
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Cedd-i pÀki Óaú resÿl
ÔÀhir bÀùın ãaà u ãol
Óaú’da Óaú’dur her uãÿl
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
Muóyi’d-dìn evlÀd nesli
Bize gösterdi aãlı
199
On iki esmÀ faãlı
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
ÚÀéimì’nüñ úafesi
Boş olmasun kefesi
Budur oàlı nefesi
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
87.
müstefèilün müstefèilün
Õikrüñ senüñ fikrüñ senüñ
Geldi dile yÀ RabbenÀ
Biz úılalum şükrüñ senüñ
Taómìdile yÀ RabbenÀ
Eyle dürüst ìmÀnımuz
Buyruú senüñ fermÀnımuz
Saña vara öz cÀnımuz
Tevóìdile yÀ RabbenÀ
Terk eyleyen dünyÀ işi
Yoluñda úor cÀn ü başı
Taóúìúe irer çoú kişi
Taúlìdile yÀ RabbenÀ
Tevóìd idenler ãaà ola
Cennetler aña baà ola
Dìdenle yüzi aà ola
Temcìdile yÀ RabbenÀ
200
Õikrüñle bulanlar ãafÀ
Yarın ebed görmez cefÀ
YÀ ümmetì dir MuãùafÀ
Teékìdile yÀ RabbenÀ
Bu ÚÀéimì n’eyler èaceb
Olmazsa faøluñdan sebeb
ZìrÀ sözi heb bì-edeb
Teéyìdile yÀ RabbenÀ
41b
Vardur ümìdi èÀúıbet
Raómetle bula èÀfiyet
Bir meróamet bir èÀliyet
Taèyìdile yÀ RabbenÀ
Úomaz senüñ luùfuñ eger
DeryÀ úadar cürmi meger
Bir úaùre raómetden deger
Taúyìdile yÀ RabbenÀ
88.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Getürdüñ bizi meydÀna
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
Úul itdüñ õÀt-ı YezdÀn’a
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
201
èAdemden eyleyüb iòrÀc
Muóammed gibi bir ser-tÀc
Bu yüzden göstere mièrÀc
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
Yedin úudret itdi [vü]cÿd
Yoàiken Ádem’i vücÿd
Meleklere ola mescÿd
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
Bu èizzet bu leùÀfetler
Bu vildÀn ü úıyÀfetler
Ya rÿóÀnì øiyÀfetler
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
Yedi úubbe ùoúuz eflÀk
Musaòòar cümle bu emlÀk
Mükerrem Àdemì bì-bÀk
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
Senüñ óubbuñ bu rÿó-i pÀk
Şeref buldı anuñla òÀk
Bu iósÀna irer mi idrÀk
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
Senüñle ùutdı çoú ünsi
Òalìfe eyledüñ insi
Óased redd itdi iblìsi
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
42a
202
Eger Ádem günÀh itdi
Velì ãoñra çün Àh itdi
İdüb raóm anı èafv itdi
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
Umar bu ÚÀéimì bende
Yüzi úara pür-efgende
Raóm ü şefúat bula sende
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
Ümìd-vÀr cümle yÀrÀnı
Daòi tevóìde varanı
Giderler gÀhì úaranı
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
Bu faúrile àınÀmuzla
Atamuzla anamuzla
Bu rencile èanÀmuzla
Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab
89.
müstefèilün müstefèilün
Bunda murÀd ehli dilÀ
Devlet bulur döne döne
Ol dilbere her mübtelÀ
Vuãlat bulur döne döne
Derd ehli iñler zÀr zÀr
Özler devÀ dutmaz úarÀr
LoúmÀn-ı vaút eyler tìmÀr
Óikmet bulur döne döne
203
èAşú söyledür eyvÀneler
Böyle úamu dìvÀneler
Yanar nite pervÀneler
Ülfet bulur döne döne
Bu dünyÀnuñ òarcın ãayan
Otlaúda úalmışdur yayan
ÓayvÀn gibi nefse uyan
áaflet bulur döne döne
Çün itmedi Àrzÿyı red
Uyur úalur ol tÀ ebed
Esfelde óablün min mesed
Nekbet bulur döne döne
42b
èAşúuñ óadìåin söyleyen
äıdúı dile berk eyleyen
Nefs Àrzÿsın terk eyleyen
Himmet bulur döne döne
Õikr-i Óaúú’ı iden müdÀm
Virmez øarar aña bu dÀm
ÙÀliblere budur edÀm
Úuvvet bulur döne döne
Ey ÚÀéimì gel sözi kes
Çün Óaúú’ile ola bu ses
Her kim úıla èaşúa heves
èİzzet bulur döne döne
204
90.
müstefèilün müstefèilün
Kimde ise èaşú-ı ÒudÀ
Himmet diler döne döne
Òoşdur úulaàa her ãadÀ
Vuãlat bulur döne döne
Taóúìú olur taúlìdile
EsmÀ oúur temcìdile
Bu meclis-i tevóìdile
Ülfet diler döne döne
Teslìm olur gerçek ere
Eyler teveccüh bir yere
Derdüñ devÀsına ire
Óikmet diler döne döne
Her kim yetişdi bir ere
Óaúú’uñ cemÀlini göre
Baúmaz gözüm cÀn ü sere
Úudret diler döne döne
Er göñlü ùolu Óaú’durur
Óaú buyruàı ãadaúdurur
Çün fÀèil-i muùlaúdurur
Úuvvet diler döne döne
MüştÀú olan binmek BurÀú
Erden degil bir dem ıraú
205
Ùamu odıdur her firÀú
Raómet diler döne döne
43a
Bir pìr-perver olmaàa
Dïstile vuãlat bulmaàa
Feyø-i ilÀhì almaàa
Vüsèat diler döne döne
Bu ÚÀéimì èÀşıúlara
Dïst bezmine lÀyıúlara
İşbu yola ãÀdıúlara
Òidmet diler döne döne
91.
7’li hece
N’eyleyelüm dünyÀyı
Gel gel Óaúú’a dönelüm
İsteyelüm èulyÀyı
Gel gel Óaúú’a dönelüm
Bul vaùanuñ aãlını
Ol dïstile faãlını
Uãlanıgör uãlanı
Gel gel Óaúú’a dönelüm
Nefse uyub n’idersin
Ùamuya mı gidersin
Baú ne işi idersin
Gel gel Óaúú’a dönelüm
206
Uyan àÀfil uyòudan
Úurtul işbu úayàudan
Diñle óelÀl çalàudan
Gel gel Óaúú’a dönelüm
Bul ÒÀliú’dan dïstını
Al erenler destini
Úurtarasın postını
Gel gel Óaúú’a dönelüm
Çünki eri bulasın
Küllì teslìm olasın
Vuãlat içre úalasın
Gel gel Óaúú’a dönelüm
èAşú cürèasın içesin
ÓicÀblardan geçesin
Dïst iline uçasın
Gel gel Óaúú’a dönelüm
Ùopraú gibi ol yavaş
Cevher ola ùaà u ùaş
FedÀ ola cÀn ü baş
Gel gel Óaúú’a dönelüm
Senden iste sen seni
TÀ bilesin sen anı
Senden anı sen ùanı
Gel gel Óaúú’a dönelüm
207
Söz sañadur ÚÀéimì
Yolda olma nÀéimì
DÀéimì ol dÀéimì
Gel gel Óaúú’a dönelüm
92.
mefÀèìlün mefÀèìlün
äalÀdur cümle iòvÀna
Ölüm óaúdur dönüñ Óaúú’a
Uyan emredle nisvÀna
Ecel vardur dönüñ Óaúú’a
Gel olma ey gözüm nÀéim
Gelenler gitmede dÀéim
Gicelerde oluñ úÀéim
43b Ecel vardur dönüñ Óaúú’a
Bu èömrümüz úatı azdur
Gerek úış ùut gerek yazdur
Bu ten hemÀn biten sÀzdur
Ecel vardur dönüñ Óaúú’a
Eger tÀze eger pìrdür
Gelür añsuz ölüm birdür
AmÀn virmez bu ne sırdur
Ölüm óaúdur dönüñ Óaúú’a
Nefes tendedurur bir Àn
Ki úurtılmaz èaceb bir cÀn
Göçer úonar olan mihmÀn
Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a
208
Bu iş ancaú degil ÀsÀn
Úaçan bulur kemÀl insÀn
TürÀbile diril yeksÀn
Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a
Çalış fırãat ele girmez
Kişi buña daòi irmez
Meded àaflet gözi görmez
Ölüm óaúdur dönüñ Óaúú’a
Ecel bÀdı eser durmaz
Bozanı bir daòi úurmaz
ÚıyÀs itme seni urmaz
Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a
Bu itdügüñ yazılmaz mı
Bu düzdügüñ bozulmaz mı
Ya òod úabrüñ úazılmaz mı
Ölüm vardur idüñ tevbe
Nice bir olasın cimri
Dütün úahve içüb òamrı
Dutılmaz mı Óaú’uñ emri
Ölüm óaúdur dönüñ Óaúú’a
Neden baàlanasın cìfe
Düşüb maècÿnile keyfe
İnansañ n’ola bu seyfe
Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a
44a Yemek içmek berì úayduñ
209
Oàul mülk ü büyük ãayduñ
Úoyayduñ heb inanayduñ
Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a
Gider vesvÀs ü inkÀrı
Oúu evrÀd ü eõkÀrı
Óaúú’a ùoàrı úıl efkÀrı
Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a
Muóammed ümmeti olduñ
Anı úoyub neye ùalduñ
Özüñi Àteşe ãalduñ
Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a
èİbÀdÀta olub úÀéim
Õikir úıl ÒÀliú’ı dÀéim
Gel olma ey gözüm nÀéim
Ölüm vardur idüñ tevbe
Bu sevgü her neye olur
ÚıyÀmetde anı bulur
NamÀz anuñ içün úılur
Ölüm óaúdur dönüñ Óaúú’a
Nebìler evliyÀlar óaú
Òaber virdi bular muùlaú
Ùaraf varma bu yola baú
Ölüm óaúdur dönüñ Óaúú’a
İdüñ èÀdet bu ÀyÀtı
Oúu nefyile iåbÀtı
210
Duyınca sırr-ı àÀyÀtı
Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a
Sülÿk-i ÚÀdirì güldür
Bu kez ÚÀéimì bülbüldür
Óadìå-i èaşúı dir úuldur
Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a
Enìs ol Óaúú’ile her dem
Diriseñ ãÀóib-i derdem
Didi Óaú çünki cevmerdem
Ecel óaúdur dönüñ Óaúú’a
44b
93.
müfteèilün fÀèilün
ÓÀøır oluñ duruñuz
Bu duracaú yir degil
Úanda ola iliñüz
Bu duracaú yir degil
Yek naôar it cÀn-ı men
Nice ãolar her çemen
Olma ãaúın ehremen
Bu duracaú yir degil
Tevbeye gel dön Óaú’a
Bir bilüben bir baú a
Bunda iken bul bekÀ
Bu duracaú yir degil
211
Õikr-i Óaúú’ı ber-devÀm
Úanda süre bu èavÀm
Niceye dek bu hevÀm
Bu duracaú yir degil
Hey nice bir yatasın
Dìni buña ãatasın
Cìfesine batasın
Bu duracaú yir degil
Öñüñi ger diresin
Bu úaùara giresin
Gerçek ere iresin
Bu duracaú yir degil
èAşú eridür bu úaùar
Kim gire görmez òaùar
DÀéim anı Óaú dutar
Bu duracaú yir degil
äÀdıú olan bañladı
Münkir olan ùañladı
èÁrif olan añladı
Bu duracaú yir degil
ÚÀéimì’ye ÚÀdirì
Dir èaşúile ol diri
Dön vaùana gel beri
Bu duracaú yir degil
212
Tende iken biliñüz
Úanda ola iliñüz
Kendüñüze geliñüz63
Bu duracaú yir degil
45a
94.
müstefèilün müstefèilün
Bu göñlümüñ bir sırrı var
èAşúa düşer döne döne
èAşú atına olmış süvÀr
Dïsta eşer döne döne
Bu èaşúile yir gök ùolu
İrşÀd olur her úayàulu
EdnÀ iken olur ulu
èAúdin şaşar döne döne
èAşú pÿtesin yandurdılar
DeryÀlara bandurdılar
Teşneleri úandurdılar
Diller coşar döne döne
Óaúú’uñ óabìbi MuãùafÀ
SulùÀn-ı èaşú ãÀóib-vefÀ
Andan bulurlar çoú ãafÀ
Cinn ü beşer döne döne
63 Eksik olan bu mısra diğer nüshadan yazıldı.
213
Hÿ hÿ diyüb bu ùÀlibÀn
SevdÀ-yı zülfe ãÀlibÀn
Nefs ü hevÀya àÀlibÀn
Ùaàlar aşar döne döne
Çigdür didiler ÚÀéimì
Òamdur bu yolda nÀéimì
Maúbÿl imiş çün dÀéimì
èAşúa düşer döne döne
95.
mefèÿlü mefÀèìlün
Gel meclise merdÀne
Tevóìd idelüm èÀşıú
Dön èaşúile YezdÀn’a
Tevóìd idelüm èÀşıú
Gir şevúile meydÀna
TÀ iresin èirfÀna
Vir cÀnuñı cÀnÀna
Tevóìd idelüm èÀşıú
Bul mürşidi dünyÀda
Saña gerek aèlÀda
Úalma bu gün ednÀda
Tevóìd idelüm èÀşıú
45b
214
Bunda gelen èÀşıúlar
Bu õevúe ulaşıúlar
Birlikde odaşıúlar
Tevóìd idelüm èÀşıú
Birdür o ki àayrı yoú
Yañlış sözi söyler çoú
Münkirlere ire oú
Tevóìd idelüm èÀşıú
Hÿ di idüben iúrÀr
Óaú Óaú diyüben tekrÀr
Açıla saña esrÀr
Tevóìd idelüm èÀşıú
Óayy ismiyle õikr eyle
Úayyÿmile fikr eyle
Bu nièmete şükr eyle
Tevóìd idelüm èÀşıú
ÚahhÀrı úovma dilden
Sür düşmeni bu ilden
Vaódet çıúa her bilden
Tevóìd idelüm èÀşıú
Ey ÚÀéimì dìvÀne
Uyma yine óayvÀna
Söyle sözi iòvÀna
Tevóìd idelüm èÀşıú
215
96.
11’li hece
Bize ÚÀdirìler dirler ãorarsañ
Gel gel èÀşıú bu meydÀna ãıêkile
Óaúú’a giden ùoàrı yolı ararsañ
Gel gel èÀşıú bu seyrÀna ãıdúile
Gice gündüz esmÀéullÀh sürelüm
CÀn gözile dïst dìdÀrın görelüm
MÀsivÀnuñ cümle terkin uralum
Gel gel èÀşıú bu èirfÀna ãıdúile
Bì-nişÀnda Óaú cemÀlin görenler
BÀúì ãoóbetinüñ bezmüñ sürenler
Yoúlıàile varlıàına irenler
Gel gel èÀşıú bu ìmÀna ãıdúile
46a
Bülbül olub bir gülşene irelüm
Cennet baàçesinde güller direlüm
Muóammed’üñ ãoóbetine girelüm
Gel gel èÀşıú bu devrÀna ãıdúile
Kemer-beste olàıl bunda eriseñ
Aómed úatÀrına irem diriseñ
Ol vuãlatuñ àuããasını yir iseñ
Gel gel èÀşıú bu iósÀna ãıdúile
áaflet uyúusından uyan úarındaş
ŞeyùÀn ü nefsile her dem úıl ãavaş
216
Derdüñe muvÀfıú bulındı sırdaş
Gel gel èÀşıú bu meydÀna ãıdúile
Óaúú u bÀùıl seçmek ise murÀduñ
Şol ãırÀùı geçmek ise murÀduñ
èAşú şarÀbın içmek ise murÀduñ
Gel gel èÀşıú ol mestÀne ãıdúile
Óaú sözin gÿş eyle saña gerekdür
äÀfì nÿrdur kemÀl ehli ne şekdür
Secde iden dìv degüldür melekdür
Gel gel ãÀdıú bu cÀnÀna ãıdúile
Miskìn ÚÀéimì dir kendüye söyler
Bu leõõeti alan dünyÀyı n’eyler
Tevóìd meclisine èaşúile boylar
Gel gel èÀşıú bu cevlÀna ãıdúile
97.
11’li hece
áaflet uyòusından bìdÀr olanlar
Gelsünler ãıdúile işbu meydÀna
Bu fÀnì dünyÀdan bìõÀr olanlar
Úarışsun şevúile işbu meydÀna
İrişenler bunda bÀúì óayÀta
Aldanub úalmadı bu kÀéinÀta
DeryÀdan içenler úanmaz fırÀta
Gelüñ õevú idelüm işbu meydÀna
217
Şevú-i cÀnÀnile maóv it vücÿdı
Ol õÀt-ı bì-çÿna eyle sücÿdı
Seyr itmek dilerseñ ãaórÀ-yı cÿdı
Gel èÀşıú şevúile işbu meydÀna
46b
èÁleme ne içün geldi dir ise
Bir ile birlige gelsün bir ise
èAşú ile şevú ile gelsün er ise
Õikr ü tevóìdile işbu meydÀna
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ yolı erkÀnı
Aradan ùaró ider nefs ü şeyùÀnı
ÔÀhiren bÀùınen görür YezdÀn’ı
äıdúile gelenler işbu meydÀna
ÔÀhir gözlerile görsün ãıfÀtdan
BÀùın dìdeleri ol nÿr-ı õÀtdan
AèmÀ gitmeyesin bu kÀéinÀtdan
äıdúile gel aòì işbu meydÀna
Her ne èilme dilerseñ nÀéil olursın
Erenlerle yola úÀéil olursın
Baş ü cÀndan geçüb mÀéil olursın
èAşúile gelürseñ işbu meydÀna
ÚÀéimì gelüben söyler bu dilden
Yoòsa bu óareket gelmezdi elden
Aña iren irdi cümle bu ilden
èAşúile gel aòì işbu meydÀna
218
98.
7’li hece
Hÿ diyelüm èaşúile
İşbu meydÀn içinde
Õikr idelüm şevúile
Óaúú’ı meydÀn içinde
Gel bu yolda ãÀdıú ol
Bu sevdÀya lÀyıú ol
CÀn ü dilden èÀşıú ol
İşbu seyrÀn içinde
Bel baàlayan òiõmete
İrdi bÀúì devlete
VÀúıf olub óikmete
İşbu cevlÀn içinde
Her kim èAbdü’l-úÀdir’e
İúrÀr idüb dil vire
Sırr-ı Óaúú’a ol ire
47a İşbu devrÀn içinde
DevrÀn ider èÀşıúlar
SemÀèdadur ãÀdıúlar
Õevú u şevúa lÀyıúlar
èAşú-ı SübóÀn içinde
İbtidÀdan güç olur
Münkir olmaú ãuç olur
219
Úuzı iken úoç olur
Óayy-i MennÀn içinde
Yalın ayaú baş açıú
Vecde gelür bunda çoú
Pìr ü civÀn uşacıú
Raóm-i MennÀn içinde
èÁşıúlara dutma daú
Çün úaãdları oldı çaú
Neler vardur òïşça baú
Bunda èirfÀn içinde
Gel ÚÀéimì dìvÀne
Uyma nefs ü şeyùÀna
İriş bezm-i sulùÀna
Bu gün iòvÀn içinde
Gerçeklerüñ himmeti
İrdi seyr it óikmeti
CÀndan eyle òidmeti
äıdú u ìmÀn içinde
Gelüñ Óaúú’ı biliñüz
Kendüñüzde buluñuz
èAşúdan naãìb aluñuz
İşbu meydÀn içinde
Görüñ èaşú-ı mecÀzı
Óaúìúatdür hem-rÀzı
220
İder nÀz ü niyÀzı
Devr-i zamÀn içinde
99.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
äayúal urub úalbe õikrullÀh ile
Döne döne vecde gelür èÀşıúÀn
VÀãıl olub bir derÿnì Àhile
Meclis içre vecde gelür èÀşıúÀn
Òalúa-i õikre semÀèa úarışur
Ol cemÀl-i õÀt-ı pÀke irişür
Dïst gözile yine dïsta görişür
Döne döne vecde gelür èÀşıúÀn
47b
Hÿ şarÀbuñ úandı çün mestÀneler
Erre esmÀsın sürer dìvÀneler
Şemè-i èaşúa yanmada pervÀneler
Döne döne vecde gelür èÀşıúÀn
èArşın eùrÀfın ãanasın nüh felek
äaàa ãola devr ider bunca melek
Sırr-ı insÀna irişmekdür dilek
Döne döne vecde gelür èÀşıúÀn
Ehl-i èaşúuñ ãoóbeti teéåìr ider
Yumşadur göñülleri taòmìr ider
Anı eyler her ne kim taúdìr ider
221
Döne döne vecde gelür èÀşıúÀn
Firúate düşen kişi nÀ-şÀd olur
Ehl-i àam bunda gelürse şÀd olur
Münkir olanlar bile irşÀd olur
Meclis içre vecde gelür ãÀdıúÀn
áayret-i Óaú’dur óabìbüñ èaşúına
Andan irdi luùf-ı Óaú her düşkine
Yardım olan bir naôardur şaşúına
Meclis içre vecde gelür ãÀdıúÀn
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür himmeti
ÚÀéimì’ye ögreden bu óikmeti
Yoúlıàile eyle çoú òiõmeti
Meclis içre vecde gelür èÀşıúÀn
100.
mefèÿlü mefÀèìlün
Gel meclis-i merdÀna
Tevóìd idelüm cÀnum
At cÀnuñı meydÀna
Tevóìd idelüm cÀnum
DünyÀ hevesin terk it
äıdúın úuşaàın berk it
ŞeyùÀn çerisin sür git
Tevóìd idelüm cÀnum
222
Uyòudan uyar gözüñ
TÀ kim göresin özüñ
Ùoàrı ola her sözüñ
Tevóìd idelüm cÀnum
48a
Her kim ire tevóìde
Ol baúmadı taúlìde
BÀùında açar dìde
Tevóìd idelüm cÀnum
Õikr it äamed’i dÀéim
áayrıdan ola ãÀéim
BÀúìde ola úÀéim
Tevóìd idelüm cÀnum
Evvelde nebìlerdür
Min baèd velìlerdür
İstekde úavìlerdür
Tevóìd idelüm cÀnum
Her kim ki Óaúú’a irdi
Heb istekile buldı
ÚÀl ehli ùañaúaldı
Tevóìd idelüm cÀnum
Bu ÚÀéimì dìvÀne
Úıymaàa diler cÀna
ÙÀ irişe cÀnÀna
Tevóìd idelüm cÀnum
223
101.
7’li hece
Gel gel cÀnum èaşúa uy
ÒÀliú’uñı sen de duy
Varlıàuñı yoàa úoy
İşbu tevóìd içinde
Raómet-i Óaú dilerseñ
CÀnÀnuñı severseñ
BÀúì vaãla iverseñ
İşbu tevóìd içinde
Bel baàlayub merdÀne
CÀnuñı at meydÀna
RecÀ eyle YezdÀn’a
İşbu tevóìd içinde
Birligile dïsta baú
CÀn içinde al sebaú
RÀøì ola senden Óaú
48b İşbu tevóìd içinde
RevÀ budur èaşúile
CÀn maóv ola şevúile
Bul ÒÀliú’ı ãıdúile
İşbu tevóìd içinde
224
RaómÀn ider èinÀyet
CÀnlar bulur velÀyet
Bu õevúile hidÀyet
İşbu tevóìd içinde
Rabbüñi gel bunda gör
Cennet içre dÀéim ùur
Bu demdurur demler sür
İşbu meydÀn içinde
Ben dime gel kendüñe
CefÀ virme cÀnuña
Recm eyle şeyùÀnuña
İşbu tevóìd içinde
Bil bunda sen özüñi
CÀnuñ açsun gözüñi
Raúam eyle sözüñi
İşbu tevóìd içinde
Her kim sevdi RaómÀn’ı
Yeñdi nefs ü şeyùÀnı
Bul ÚÀéimì sulùÀnı
İşbu tevóìd içinde
102.
müstefèilün müstefèilün
ÁvÀredür bir pÀredür
Tevóìde çekindi göñül
225
Gizlü degül aşkÀredür
Tevóìde çekindi göñül
Bunda n’ider ten õevúını
Ol kim bilür öz nefsini
Her dem-be-dem özler seni
Tevóìde çekindi göñül
Gözüm görür birdür vücÿd
ÕÀta ãıfÀt eyler sücÿd
èAşúile söyler yÀ Vedÿd
49a Dïst virdine düşdi göñül
Ùapmaz bu naúş ü ãÿrete
Ol kim ùalar bu sìrete
Aldanmadı bu èÀdete
Tevóìde çekindi göñül
èAşúdur bilen hem bildüren
Ölüleri diri gören
Bildi nice irdi iren
Tevóìde çekindi göñül
Bu dünyenüñ leõõÀtına
Aldanmadı şehvÀtına
DÀéim baúar miréÀtına
Tevóìde çekindi göñül
Dïstdan òaber olan kişi
Óaú õikridür dÀéim işi
226
Terk eyledi cÀn ü başı
Tevóìde çekindi göñül
Bu mÀsivÀdan ol aru
TÀ kim diyeler gel berü
Maòlÿúa itmez ser-fürÿ
Tevóìde çekindi göñül
MeydÀna geldi ÚÀéimì
Yol virdi aña ÚÀdirì
Menzil sürer dönmez geri
Tevóìde çekindi göñül
103.
müstefèilün müstefèilün
İrdi erenler dïstına
Bu ãıdú u bu tevóìdile
LÀyıú olanlar postına
Bu ãıdú u bu tevóìdile
Dü èÀlemi ãatdı bular
Gice güne úatdı bular
Hep raómete batdı bular
Bu ãıdú u bu tevóìdile
49b
Árzÿ-yı nefsden geçdiler
Óaúú’ile bÀùıl seçdiler
Göñül úapusın açdılar
Bu ãıdú u bu tevóìdile
227
Ehl-i hevÀdan úaçdılar
Vaódet iline uçdılar
èAşúuñ şarÀbın içdiler
Bu ãıdú u bu tevóìdile
Óaúú’dandur her feyø ü cÿd
ÕÀta ãıfÀt eyler sücÿd
Vuãlat bulurlar bì-vücÿd
Bu èaşú u bu tevóìdile
Bu meclise gelen kişi
Cümle temiz olur işi
SulùÀn iderler dervìşi
Bu èaşú u bu tevóìdile
Kim bunlara uyar olur
Sırr-ı Óaúú’ı duyar olur
BürhÀn-ı èaşúa yÀr olur
Bu ãıdú u bu tevóìdile
èÁşıú úaçan dïsta ire
CÀnÀnı kendüde göre
Hem tÀ ebed õevúın süre
Bu èaşú u bu tevóìdile
Ey ÚÀéimì her dem düriş
MeydÀnda dostile göriş
Sırr-ı ÒudÀ’ya gel iriş
Bu şevú u bu tevóìdile
Terk eyleyüb cÀn ü seri
Sensüz aña bunda yüri
228
AllÀh ü Óayy ü ÚÀdir’i
Bu ãıdú u bu tevóìdile
104.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
èÁşıúÀne dem süregel ey aòì
Şevú-ı Aómed nÿr-ı YezdÀn bundadur
Bir gelen cÀnı çekilür bir daòi
Şevú-ı Aómed nÿr-ı YezdÀn bundadur
40a
Şemè-i èaşúa yanmada pervÀneler
Hÿ çaàırur èaşúile dìvÀneler
èAşú şarÀbuñ úandı çün mestÀneler
Õevú-ı Aómed seyr-i èirfÀn bundadur
Ehl-i èaşúuñ ãoóbeti teéåìr ider
Anı eyler her ne kim taúdìr ider
Bu baúar göñüllere iksìr ider
Şevú-ı Aómed ùavr-ı insÀn bundadur
Pÿte-i èaşú içre ùÀlib úÀl olur
Ehl-i èirfÀn içre ãÀóib-óÀl olur
ÙÀlibi yoldan úoyan ihmÀl olur
Şevú-ı Aómed óÿr ü àılmÀn bundadur
Firúate düşen kişi nÀ-şÀd olur
Ehl-i àam bunda gelürse şÀd olur
Münkir olanlar bile irşÀd olur
Şevú-ı Aómed sırr-ı merdÀn bundadur
229
áayret-i Óaú’dur óabìbi èaşúına
Andan irdi bu naôar her düşúine
Õikr-i Óaú’dur yardım olan şaşúına
Şevú-ı Aómed nÿr-ı ìmÀn bundadur
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür himmeti
ÚÀéimì’ye ögreden bu óikmeti
Eyleye eksüklügile óidmeti
Şevú-ı Aómed sırr-ı SübóÀn bundadur
105.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül ger ùÀlib-i YezdÀn iseñ
äıdúile bir kÀmil-i insÀna gel
Raómeti çoú rÀàıb-ı ÓannÀn iseñ
èAşúile bu ãoóbet-i èirfÀna gel
Şeş cihetle fevú u taht u ãaà u ãol
Saña senden görine ol luùfı bol
Emr-i Óaú’da saña budur ùoàrı yol
Şevúile bu meclis-i merdÀna gel
äorar iseñ enbiyÀ vü evliyÀ
Yolların üç nesne ùutdı aãfiyÀ
Õikr ü fikr ü hem muãÀóib aùkiyÀ
CÀn virüb bu meclis-i cÀnÀna gel
40b
230
Õikr ü ùÀèat evvel eyle bì-riyÀ
Fikrile irmek dilerseñ Tañrı’ya
Daòi esrÀra muãÀóib evliyÀ
äıdúile bu mÿcib-i iósÀna gel
Mülk-i ten Àbdestini idüb tamÀm
CÀn vuêÿsın ãoñra eyle ey hümÀm
èAşú eri ola saña bunda imÀm
äıdúile bu òidmet-i pìrÀna gel
Dü cihÀnuñ úaydı fikri mÀsivÀ
Bu fenÀda hem mecÀzdur hem hevÀ
Yoúlıú ister bunda çün ãÀóib-livÀ
äıdúile tevóìdile meydÀna gel
Bì-nişÀna mülóaú olur bì-nişÀn
VÀúıf olur işbu sırra dervìşÀn
Bì-tevaúúuf yoúlıàile alışan
äıdúile bu meclis-i ìmÀna gel
Şeyò èAbdü’l-úÀdirì himmet ide
ÚÀéimì bì-çÀre tÀ kim yol gide
Kendülikden fÀnì olub maènìde
Şevúile bu meclis-i cÀnÀna gel
106.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Gel ey ùÀlib dön AllÀh’a
Bu èaşúile bu şevúile
İdüb úullıú şehenşÀha
Bu õevúile bu şevúile
231
Bu nefs odına yanma gel
Yüri Óaú di utanma gel
èİbÀdetden uãanma gel
Bu èaşúile bu şevúile
Göñülden eyleyüb iúrÀr
Õikir úıl ÒÀliú’ı her bÀr
Saña yüz göstere ol yÀr
Bu õevúile bu şevúile
Göñül uyan idüb òalvet
Úılasın õikrile celvet
Bulasın dïstile vuãlat
51a Bu èaşúile bu şevúile
Belì di pìr-i merdÀne
Gelüb ãıdúile meydÀna
İrince õÀt-ı YezdÀn’a
Bu õevúile bu èaşúile
Eger geldüñse ìmÀna
Boyun vir işbu fermÀna
İrişe úaùre èummÀna
Bu èaşúile bu şevúile
Begüm úalma ten ü cÀna
İrem dirseñ o cÀnÀna
Yetiş var kÀmil insÀna
Bu õevúile bu şevúile
232
SemÀè eyle döne döne
Gel uyma nefs-i melèÿna
Sücÿd it õÀt-ı bì-çÿna
Bu èaşúile bu şevúile
Açılsun meclis-i tevóìd
Oúınsun cÀ-be-cÀ temcìd
Derÿnı idelüm taómìd
Bu èaşúile bu şevúile
Ùarìú-ı ÚÀdirì böyle
Úurılmış õevúını eyle
Demidür ÚÀéimì söyle
Bu èaşúile bu şevúile
Óaú èAbdü’l-úÀdir’üñ dostı
İcÀzet virdi bu postı
Yola úandura sermesti
Bu èaşúile bu õevúile
107.
mefèÿlü mefÀèìlün mefèÿlü mefÀèìlün
Óurrem yazalum nÀme ol şÀha yine andan
Bì-óadd selÀmile bu mÀ-óaøarı cÀndan
Her dürlü åenÀ ile bu nuùú-ı lisÀn andan
Óubb-ı ezelì senden geldi bu beyÀn andan
äÿretle varub n’itsek ayru m’ola cÀn andan
Söyleşmege dil mi var ãorarsa ger èirfÀndan
Böyle bizi maóv itdi evvel yaúın olmaúdan
233
äÿretle yaúın olsa cÀn ayrıla bu tenden
51b KÀmil naôarı keskin bu ìn ü bu Àn andan
Ayru ola mı bu cÀn ol bÿy-ı semenberden
İsmi ola Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberden
Nesl-i óaseb èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberden
Bir kerre görişmekle yetişdi beden cÀna
Andan keleci itdi ôÀhirde òiùÀbÀne
RüéyÀda bizi yÀri görmek gerek iòvÀna
Böyle mi k’ola èahdüñ evlÀda vü pìrÀna
Keşf itdi kerÀmetle ãıàmaz úaba iõèÀna
Düşünmedi bu èaúlum ol gördügi seyrÀna
Añlatdı biraz ãoñra geldükde bu meydÀna
Ceõbesinde gösterdi yaúınlıàı YezdÀn’a
èAşúile naôarlarla úıldı bizi dìvÀne
Baú şimdi o õevúile döndük nice eyvÀna
Gör şevúile Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür
Ol neslile èAbdü’l-úÀdìr kÀmil-i rehberdür
Yetmiş yedidür şimdi tÀrìòile gelmişdür
İşbu ramaøÀnile bir èaşúile gelmişdür
Baú bunda temÀşÀyı ne şevúile gelmişdür
CÀmiède terÀvìóde bir şevúile gelmişdür
TenhÀca hemÀnÀ bir dervìşile gelmişdür
Miskìni alub bile dil-rìşile gelmişdür
áafletden uyarmaàa bizi bile gelmişdür
Óaú emri muóaúúaúdur Àb u gile gelmişdür
Ol èaşú-ı óaúìúìdür úonmaú dile gelmişdür
Bil sırr-ı nübüvvet kim cümle ile gelmişdür
Bu kim ola Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür
Himmet ide èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür
234
Óasretde nice demdür bu derdile yanarduñ
Hÿ hÿ diyü èaşúile raúãa girüb oynarduñ
Bilmem ki ne ocaúdur àam odına göyerdüñ
DünyÀ úazanı boldur her sÿyile úaynarduñ
52a Anuñ ãovuàı gÀhì alur bizi donarduñ
İşi olıcaú gÀhì bıñarile úanarduñ
Bir ãofra bulub bir dem nièmet diyü ãunarduñ
äoñı dükenür diyü andan yine dönerdüñ
YÀrÀn ü aóibbÀyı bu yollara úınarduñ
Mürşid geliser bize dÀéim bular añarduñ
NÀmı ola Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür
Nesli óaseb èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür
Bu silsile mürşiddür şimdi úamu eşyÀya
Úurtara óarÀretden kim ãıàına bu sÀye
Gerekse idüb iúrÀr bir kerre bu araya
Himmetleri doúınur yoòsulile hem baya
Aómed nice göklerde barmaú saluban aya
Her kimde ki muèciz-vÀr óükm irişe bedr aya
İmdi ki ùarìúatde kim yol bula esmÀya
MÀnendi olur dÀéim èÌsì’ye vü MÿsÀ’ya
Devlet ebedì buldı kim dervìşe isrÀ[ya]
AóvÀlüñi gör bunda ãaúın úoma yüsrÀya
Bu mürşid-i kÀmildür evlÀd-ı peyamberdür
Nesl-i haãeb èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür
áÀfil uyan a bunda uy mürşide dünyÀda
İúrÀr idüb uyarsañ şÀfiè olur èuúbÀda
Ger Óaúú’a irem dirseñ aldanma bu maènÀda
äÀnièi temÀşÀ úıl cÀn gözile eşyÀda
235
Óaú ismini yÀd eyle sırrile her esmÀda
Kendü bilüsin úoyub yapış yüri üstÀda
Óaú ãÿretidür bunlar ãaúın dime neznÀda
Neler göresin bunda üftÀde ol üftÀde
Teslìm olagör bunda bul anı bu taúvÀda
èAşú ehline ãor anı hìc arama fetvÀda
Ol ismile Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür
Gerçekdür ol èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür
52b
Gel gel etegin dutàıl elden úomayub anı
Bu nÀr-ı ıraúlıúdan úurtar yüri bu cÀnı
Óaúú’ı bulayın dirseñ bul kÀmil-i insÀnı
Nefs èilmini ezber úıl dÀéim ãorub èirfÀnı
èİrfÀna musaòòardur maèmÿr iden ebdÀnı
Bir bilür ü farú eyler bu küfrile ìmÀnı
Vir cÀnuñı ol dïsta sen anı seni ùanı
Úurtar seni senlikden olma tenile fÀnì
Óaúú’ile ùoludur er boş baúma bu merdÀnı
Mürşid ãuveri saña tÀ göstere YezdÀn’ı
ÓaúúÀ bu ki Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyemberdür
Ol neslile èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür
Ey ÚÀéimì bì-çÀre niçün düşesin zÀra
Var òÀke yüzin süràil iriş yüri dildÀra
Himmet ide luùfından derdüñe ola çÀre
Úalúa ikilik tozı aàara yüzi úara
KÀmil naôar öñinde seng-i siyeh aàara
äıdúile yapış àÀfil gezme ãaúın ÀvÀre
İnsÀna yetiş bunda baú cÀnile dìdÀra
Õerre güneşe irse àarú ola ol envÀra
Óaú di ãaúın üşenme Manãÿr gibi çıú dÀra
236
Yaú Àteşe èÿduñ sen dütün çıúa eùvÀra
Şevúile çü Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür
Ol neslile èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdü
èÁlemde ararsañ ger tevóìd eri bunlardur
èAşú içre bilürler heb ne dürlü oyunlardur
Her dürlü èulÿmile bil ehl-i fünÿnlardur
IãlÀóa gelür bunda anlar ki cünÿnlardur
Ceõbeyle ger ümmetde meşhÿr ü şüéÿnlardur
Seyr eyle mecÀlisde şevúile ne onlardur
Ten õevúını sürenler nÀr içre odunlardur
Óaúú’ile ebed úalan bunlardaki donlardur
Úayd-ı ãuveri ancaú bu gice vü günlerdür
èÁşıúlara dü èÀlem her demde dügünlerdür
53a Óaú pertevi Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür
Nesl-i óaseb èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür
108.
müstefèilün müstefèilün
Gel bendesi ol bendesi
SulùÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Her dem çıúar turfandası
BustÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Her kim ùarìúuñ gözleye
Sırr-ı óaúìúat izleye
Anı caóìmden gizleye
ÓannÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
237
Her kim bu yolda ùutışur
Dïstile her dem yetişür
Úanda çaàırsañ baúışur
MennÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Geldükde Muóyi’d-dìn’imüz
Buldı şeref Àyìnimüz
èİlm ü hüner tezyìnimüz
èİrfÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Şevúa getürür dervìşi
ÓayrÀn úalur her bir kişi
Ditretdürür ùaà u ùaşı
VildÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Elin ùutar her kim düşer
RÀmdur aña cinn ü beşer
Böyle gelür böyle aşar
DevrÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Çün ÚÀéimì şevúı úapar
Meclisde çoú èÀşıú úopar
ŞÀhlar bile elin öper
MerdÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
238
109.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Şekl-i Aómed nÿr-ı YezdÀn ger dilerseñ mÀ-ãadaú
áÀfil olma kÀmil insÀn ãÿretidür ol şafaú
Görine èilme’l-yaúìn èaynı saña ol õÀt-ı Óaú
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Ceõbesi ol ÚÀdirìler sırrıdur hìc dutma daú
53b
Òaøret-i şeyòüñ netìce oàlıdur nesl-i resÿl
Gizlüdür merdÀn-ı Óaú èÀlemde øıddur çün èuúÿl
Anuñiçün fenn-i èaşúa iremez her bir uãÿl
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Ceõbesi sırr-ı óaúìúat andadur gel dutma daú
Cümle aãóÀbı resÿlüñ nice kim hÀdìdurur
Iútedeytüm ihtedeytüm didi ãan elidurur
Böyle èAbdü’l-úÀdir’üñ her demde evlÀdıdurur
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Andadur sırr-ı velÀyet hem kerÀmet dutma daú
Bunca yıllardur sürilür tÀ ilÀ yevme’l-óisÀb
Baú ne cÀnlar oldı irşÀd Eşrefoàlı gibi tÀb
Cümlesin yÀd eylesem olurdı bir úaç cild kitÀb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Göresin anda velÀyet hem kerÀmet dutma daú
ÓÀéil olmaz ùÀlib ü ãÀdıúlara olur èayÀn
Kimi düşde kimi ôÀhir Óaúú’ı eylerler beyÀn
239
áÀfil olma Óaúú’a irdi bunlara şimdi uyan
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Bundadur nÿr-ı kerÀmet Óaúú’a inan dutma daú
İsteriseñ dü cihÀnda saña òalú òayrÀn ola
Yir ü gögi ùayy idüb cennet saña seyrÀn ola
Hem daòi berden selÀmen cümle bu nìrÀn ola
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Vaódet-i Óaú sırrı ôÀhir bundadur gel dutma daú
Her zamÀn ehl-i velÀyet ãaúludur her vechile
Ülfet itmez maèrifetle úanda úaldı cehlile
Arzÿlardan òÀlì olmış ùÀlib ister èahdile
Böyle èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Sırr-ı Aómed nÿr-ı YezdÀn bundadur gel dutma daú
Bunda èilm ü maèrifet şeyòliú mürìdlik gelemez
Ne riyÀøet ne hünermend bunda bir iş bulamaz
54a Bunda minnetler yaraşmaz dünyeye úıl alamaz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Pìrüñ irşÀdı bularla biledür gel dutma daú
Yoúlıàile kim gelürse naúdini aldı bu gün
CÀn ü başdan kim geçerse baóre anı ãaldı bu gün
Öñ ãoñın yÀd itmeyenler cevhere ùaldı bu gün
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Pìrüñ irşÀdı bularla biledür gel dutma daú
Cümle sevdÀdan boşanmış bir göñül ister bular
PÀk ider evvel sarÀyı pÀdişÀh ãoñra úonar
Bunca nièmet ol sarÀyda ôÀhir olur hem ãolar
240
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Pìrüñ irşÀdı bularla biledür gel dutma daú
äıdúı olan añladı Àl-i Muóammed n’idügin
Veys’e ãoràıl òırúa vü şÀl-i Muóammed n’idügin
Kim bilür yÀ úÀmet ü bÀl-i Muóammed n’idügin
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Vaódet-i Óaú sırrı ôÀhir bundadur gel dutma daú
CÀhil ü nÀdÀn olanlar bilmez insÀn úadrini
Bÿ Cehil ne añlasun bu ehl-i ÚuréÀn úadrini
Münkirüñ inkÀrı artar görse èirfÀn úadrini
Nesl-i èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ sırrı budur gel dutma daú
Bir èaceb èÀlem görindi meclise geldükde ol
ÒÀmuşÀn ü sÀkinÀn ü şöyle bir ãaórÀyı bul
Göñül içre ol ãırÀù-ı müstaúìm ol õÀta yol
Birlige hÀdì olan èaşúile Muóyi’d-dìn’e baú
áavå-i aèôam Şeyò èAbdü’l-úÀdir’e gel dutma daú
Evvel Àòir kim bulardan ötüri bu nüh felek
Vaóş ü ùayr ü hem semek çÀr-èanÀãırla melek
Ol netìce Óaúú’uñ èaynıdur Muóammed bu dilek
Ál-i èAbdü’l-úÀdirì’dür elçi Muóyi’d-dìn’ baú
54b HÀşimì-nesl Muóammed Àline gel dutma daú
EvvelÀ úıldı şefÀèat kim vücÿda geleler
Baèdehu ecsÀda gelüb kendüyi bir bileler
Úalmayub ãÿret yüzinde Óaúú’ile Óaú olalar
241
Úuùb-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ esrÀrı Muóyi’d-dìn’e baú
Vecó-i Óaú’dur èayn-ı Óaú’dur bunlara gel dutma daú
İbtidÀsı fÀnì ola intihÀsı bir beúÀ
Óaúú’ile Óaú’da gerek ifnÀ gerek ibúÀ çıúa
ÕÀt anuñdur vech anuñdur birdurur her bir liúÀ
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Ol cemÀl-i õÀt-ı pÀke ùoàrı baú gel dutma daú
Andan ayru àayrı olmaz olmaya öñ ãoñ hemÀn
Cümle oldur andan artıú yoà olur bulmaz emÀn
Oldur ancaú andan özge ne mekÀn var ne zamÀn
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Ol cemÀl-i õÀt-ı pÀke ùoàru baú gel dutma daú
äÿret-i insÀndan artuúda bulınmaz bu yaúìn
Bundan artıú olmaya olmaz diriseñ key ãaúın
Cümle ıraú hem ıraúlıú ol yaúınlıú hem yaúın
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Nÿr-ı Óaúú’a gel yaúın ol nefsini bil dutma daú
Nefy ü iåbÀt ile var nefy-i vücÿd-ı àayr úıl
Sen seni her vechile bu cüzé-i külde seyr úıl
Ol cemÀlüñ ãÿretile òÀneñi gel deyr úıl
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
äÿret-i insÀna gelüb Rabb’üñe gel dutma daú
ÚÀéimì èaşúile söyle eã-ãalÀtü ve’s-selÀm
Áline aãóÀbına aóbÀbına mÀlÀ-kelÀm
Secde eyle õÀt-ı pÀke úaddüñi gel eyle lÀm
242
Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú
Sen saña gel sen seni bil saña senden dutma daú
55a
110.
8’li hece
Yetişür dervìşe dÀéim
Mededi èAbdü’l-úÀdir’üñ
Durur uş ortada úÀéim
èAmedi èAbdü’l-úÀdir’üñ
Buraya her ki úarışur
Şübhesüz õÀta irişür
Perdesüz dïsta görişür
Südedi èAbdü’l-úÀdir’üñ
Çünki ol meşreb-i ãÀfì
Ehl-i derde ola şÀfì
Dü cihÀnda bize kÀfì
Senedi èAbdü’l-úÀdir’üñ
Gelüben meclise cÀnÀ
Himemi var baña saña
Muóyi’d-dìn kÀmil ü dÀnÀ
Veledi èAbdü’l-úÀdir’üñ
Destini ÚÀéimì öpdi
Nice yıúıú dili yapdı
Bilece Tañrı’ya ùapdı
Ebedi èAbdü’l-úÀdir’üñ
243
SÀliki Óaúú’a yürütdi
İblìs’i ùaşra sürütdi
Bir iken yine bir itdi
èAdedi èAbdü’l-úÀdir’üñ
111.
müstefèilün müstefèilün
DünyÀyı dutmış ser-te-ser
İrşÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Nefsüñ hevÀsını keser
BünyÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Maôlÿm úaçan feryÀd ide
İsmini dilde yÀd ide
áamdan anı ÀzÀd ide
Bir adı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Tevóìde gelse bir nefes
áarú ola nÿra ten úafes
Óaú èaşúına eyler heves
EfrÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
55b
Her kim aña iúrÀr ide
Anı ùolu esrÀr ide
Bil şübhesüz ebrÀr ide
İmdÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
244
Gel ÚÀéimì óaú-bìn ile
ErkÀnile Àyìn ile
ÓaúúÀ ki Muóyi’d-dìn ile
MuètÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
äıdúile bÿs it elini
Sevàil Muóammed Àlini
Düzmiş sedÀduñ yolını
EcdÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
112.
müstefèilün müstefèilün
èÁriflerüñ ser-tÀcıdur
EcdÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
èÁşıúlaruñ mièrÀcıdur
BaàdÀdì èAbdü’l-úÀdir’üñ
Ayaúda ùurub ol òoca
ÚuréÀn oúumaú gün gice
Seyr eylemek èarşdan yüce
MuètÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
áavvÀã-ı baór-i vaódeti
Ol úuùb-ı aúùÀb-ı òaøreti
Uãlandurur her nekbeti
İrşÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
245
Şevúlu ùolu her meclisi
ÌmÀna iltür telbìsi
Çün õÀt-ı Óaú’dur úıblesi
ÌcÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Şevúile Muóyi’d-dìn n’ider
Münkirleri irşÀd ider
Hem dïstları dil-şÀd ider
EvlÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Hem ÚÀéimì andan alur
Bu derdile dÀéim úalur
Her dem-be-dem aña gelür
Dil-şÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ
56a
113.
müstefèilün müstefèilün
èÁşıúlaruñ oynatduran
ÁåÀr-ı õikrullÀh imiş
Dil baórini úaynatduran
EnvÀr-ı õikrullÀh imiş
Ádem ãafìnüñ yüzine
Ùapdura òalúı özine
Boy indürüb bir sözine
IôhÀr-ı õikrullÀh imiş
Nÿó’a sefìne yapduran
KüffÀrı baóre úapduran
246
İdrìs’e eşyÀ ùapduran
EfkÀr-ı õikrullÀh imiş
İbrÀhìm’e büt úırduran
Nemrÿd odından úurtaran
Dil Kaèbe’sin pÀk itdüren
EõkÀr-ı õikrullÀh imiş
Yeller SüleymÀn taótını
Getüre Belúìs raòtını
Açan bu ùÀliè baòtını
EåmÀr-ı õikrullÀh imiş
Mÿsìleyin elde èaãÀ
Ejder olub óaãmın baãa
Úuvvet viren òÀãü’l-òÀãa
EşèÀr-ı õikrullÀh imiş
èÌsì’ye ölü dir gören
Dördinci göge irgüren
İåbÀt u nefyi bir gören
İúrÀr-ı õikrullÀh imiş
Óaú Aómed’e mièrÀc ü tÀc
Úayãerden aldurub òarÀc
Yaúdurdı úudretden sirÀc
EzhÀr-ı õikrullÀh imiş
äıdúile gelüb çÀr-yÀr
Úurtardı cÀnın kim o yÀr
247
Fetó olmada cümle diyÀr
İkåÀr-ı õikrullÀh imiş
56b
114.
müstefèilün müstefèilün
Coşar deli göñül yine
SevdÀ-yı èaşú dirler buña
Gül-zÀra gel bülbül yine
áavàÀ-yı èaşú dirler buña
Úaynar ùaşar èuşşÀk-ı Óaú
Vaódetden oúurlar sebaú
Aç gözüñi bir òïşca baú
DeryÀ-yı èaşú dirler buña
ÒÀki naôar idince õÀt
EşyÀ úamu bulur óayÀt
Óaú görine her bir ãıfÀt
MevlÀ-yı èaşú dirler buña
Şol kişi kim ola saèìd
DÀéim olur èaşúa mürìd
AllÀh yefèal mÀ yürìd
AèlÀ-yı èaşú dirler buña
ÕÀkirlerüñ õikri budur
èÁriflerüñ fikri budur
ŞÀkirlerüñ şükri budur
MonlÀ-yı èaşú dirler buña
248
Bu èÀr u nÀmÿs èÀşıúuñ
èAynına gelmez ãÀdıúuñ
Ùutar sözini òÀõıúuñ
EdvÀ-yı èaşú dirler buña
Ey ÚÀéimì bu èaşúa uy
Sırr-ı nihÀnı sen de duy
Heb varuñı yoúlıàa úoy
LeylÀ-yı èaşú dirler buña
115.
mefèÿlü mefÀèìlün
áafletde göñül úalma
Gel gel uyalum èaşúa
Mecnÿn gibi dìvÀne
Maórem olalum èaşúa
Óaú Óaú diyelüm her-bÀr
Birlikde olub úÀéim
Uyòudan uyar gözüñ
SeyrÀn idelüm èaşúa
57a
Manãÿr gibi meydÀna
Çıúdı nice èÀşıúlar
TÀ kim olalar maúbÿl
Dirler varalum èaşúa
249
Õillet çeker èÀşıúlar
Bu dehr-i fenÀda çün
DünyÀ hevesi fÀnì
Terk it yunalum èaşúa
Ey ÚÀéimì terk eyle
Bu èÀrile nÀmÿsı
CÀndan bile fÀrià ol
Gel gel uyalum èaşúa
116.
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
İlÀhì õÀt-ı pÀküñ èizzetiçün
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
Saña ol Óaú óabìbüñ óürmetiçün
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
Òalìlüñ dïstlıàına óürmetine
GiriftÀr bileler kürbetine
Saña maèşÿú olanlar óürmetine
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
äafÀ-yı úalb olan ãÀfìler içün
ÚanÀèat gözleyen kÀfìler içün
äabırlu úullaruñ ãÿfìler içün
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
250
Nebì vü mürselìn içün ilÀhì
Úamu sÀliklerüñ sensin penÀhı
èUmÿmen èafv idüb cürm ü günÀhı
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
MurÀdı óÀãıl itdüñ enbiyÀya
Òazìne sırruñ açduñ evliyÀya
NiôÀmuñ óaúúıçün yoòsul u baya
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
Vücÿd-ı pÀk içün aãóÀb-ı ferdüñ
Şol özi òÀk içün èirfÀn-ı merdüñ
Bu sìne-çÀk içün èaşúile derdüñ
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
Óabìbüñ yolına ãÀdıúlar içün
ViãÀlüñ özleyen èÀşıúlar içün
57b Óaúìúat derdinüñ óÀõıúlariçün
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
Gice gündüz seni õÀkirler içün
Fikirler eyleyen çÀkerler içün
Güzel inèÀmuña şÀkirler içün
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
Bi-óaúúı her yetìmüñ gözi yaşı
Bi-óaúúı her àarìbüñ baàrı başı
Óaúiçün kim berÀber içi ùaşı
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
251
Bu dertlü ÚÀéimì’ye idüb elùÀf
Tecellì eyleyüb úalbe vir inãÀf
Ola şevúuñla sÀde sìnesi ãÀf
Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl
117.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Nefs-i (Àtiye) úılsa naôar ol pìr-i èaşú
Kehf-i dilde dem sürür Úıùmìr-i èaşú
İşbu çÀrsÿda ne deñlü úalb ise
Messi altun eyleye iksìr-i èaşú
CÀhili èÀlim ider oúutmadın
Òïş firÀvÀn söyledür bu şièri èaşú
İşbu uyòu içre èÀlem seyr idüb
Ùoàrı ùoàrı añladur taèbìr-i èaşú
İndürüb aùlas pelÀsa úoydurur
Taótlarından ayırur çoú mìri èaşú
Úuşadub zünnÀrı nÀúÿs çaldurur
Çoúların zühdin bozar bu mìr-i èaşú
èÁúılı mecnÿn iden bu Leylì’dür
Başda otlar bitdürür teéåìr-i èaşú
252
FerhÀd’a Şìrìn yüzinden ulaşub
Òoş úayalar kesdürür tedbìr-i èaşú
Úul iken sulùÀn ider Yÿsufları
Øabùına Mıãr’ı virür tekbìr-i èaşú
Nice úavmi eyleyüb zìr ü zeber
Diledügin úurtarur taúdìr-i èaşú
ÚÀéimì òavf ü recÀdan olma dir
Cehlile olmayasın taóúìr-i èaşú
58a
118.
7’li hece
BÀúì devrÀn salùanat
Sürem dirseñ èÀşıú ol
Óaúú’ı èayÀn bì-èillet
Görem dirseñ èÀşıú ol
Ol ölümsüz dirlige
Gelüb işbu birlige
ÌmÀnile erlige
İrem dirseñ èÀşıú ol
Dutub Aómed óablini
Şaşurmayub úablini
Bì-niyÀzlıú ùablını
Uram dirseñ èÀşıú ol
253
Bulub dÀéim eóadi
Õikr idesin äamed’i
Cennet içre ebedì
Duram dirseñ èÀşıú ol
äalub baóre lengeri
Atub èirfÀn ùobları
Nefs ü hevÀ èaskerin
Úıram dirseñ èÀşıú ol
CÀndan idüb seferi
Bu ãaórÀda gel beri
èİlm-i ledün gevheri
Direm dirseñ èÀşıú ol
ÚÀéimì dir düşüni
Terk it cÀn u başuñı
Göñüldeki gÿşını
Buram dirseñ èÀşıú ol
119.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Aãluña dön ey dedem hÿ hÿ diyü meydÀna gel
İşbu meclisde semÀè it açıla seyrÀn-ı èaşú
Varlıàı úo mürşide vir şevúile YezdÀn’a gel
Böyle meclisde ãafÀ bul açıla óayrÀn-ı èaşú
254
Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür pìrimüz sulùÀnımuz
Himmeti èÀlìdurur bu dertlere dermÀnımuz
MuãùafÀ’nuñ ceõbesidür uş bizüm bürhÀnımuz
Açılubdur meclis içre şevúile devrÀn-ı èaşú
58b
Yek nefes hey hÀ diyü vecde gelür dìvÀneler
Ol şarÀb-ı lÀyezÀli nÿş ider mestÀneler
ÙÀlibe göre ãunılur bì-sebÿ peymÀneler
Meclis içre ùabl ü nevbet sürmede sulùÀn-ı èaşú
èAşúile bì-hÿş olub ditrer vücÿd-ı èÀşıúÀn
Seyr idüb èirfÀn gözile óÀl idinür ãÀdıúÀn
Bu beşÀretde gözin nemnÀk iderler müşfiúÀn
äıdúile gelenlere dÀéim ider iósÀn-ı èaşú
Çarò urub dönmekde ola emrile bu nüh felek
Òidmet ider bu zemìn ü ÀsumÀn cinn ü melek
Vaóş ü ùayr ü mÿr u mÀr insÀna irmekdür melek
Ádeme secde buyurdı ol zamÀn ìúÀn-ı èaşú
ÚÀéimì miskìn olub yoúlıúda buldı bir sürÿr
Olmaya bu òalú-ı èÀlem nefsimüzden bì-óuøÿr
Gÿş-ı cÀna irdi Óaú’dan bir nidÀ çalındı ãÿr
Úondı dilde emrile bu kez èaceb mihmÀn-ı èaşú
120.
8’li hece
èÁşıúları sever ol Óaú
255
Gel göñül èaşúdan ayrılma
MÀsivÀdan kesil muùlaú
Gel göñül èaşúdan ayrılma
äÀdıúlarla ùurub otur
èÁşıúlarla işüñ bitür
ÙÀlibleri yola yetür
Gel göñül èaşúdan ayrılma
Erenlerle alış viriş
Görenlerle yola düriş
Varanlarla dosta iriş
Gel göñül èaşúdan ayrılma
Ehl-i àaraø úarışmasun
Yeñdür hemÀn güreşmesün
Bu meclisde dürişmesün
Gel göñül èaşúdan ayrılma
Pasuñ gider perdÀóile
ÁşinÀ ol ervÀóile
Ùayy idüben düş sÀóile
60a Gel göñül èaşúdan ayrılma
Bir óÀl idin bu dünyÀda
İresin sırr-ı maèÀda
MaúÀmuñ ola aèlÀda
Gel göñül èaşúdan ayrılma
Yol yürümek key hünerdür
MeydÀn alan şìr-i nerdür
256
èAbdü’l-úÀdir gerçek erdür
Gel göñül èaşúdan ayrılma
ÚÀéimì’ye erenlerden
Naôar irdi görenlerden
Yol erkÀnı úuranlardan
Gel göñül èaşúdan ayrılma
121.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
YÀ ilÀhì raómetüñ úullara ãac
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
Ey bi-óaúúı ãÀóib-i mièrÀc ü tÀc
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
MÀsivÀdan göñlümüzi dÿr úıl
èAşúuñile sìnemüzi nÿr úıl
Nièmet-i àaybì ile maèmÿr úıl
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
Rÿzì úılàıl bir úanÀèat gÿşesin
Faøl ü cÿduñ raómetüñ endìşesin
äındur bu bir èÀr ü nÀmÿs şìşesin
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
İmtióÀna göre ãabrı viresin
Nièmete hem yine şükri viresin
Göñle fikr ü dilde õikri viresin
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
257
EnbiyÀlar yürüdi ùoàrı yolı
Ol yolile gidene dirler velì
İnanuban ãıdúile didük belì
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
Cümle maòlÿú èÀciz ü dermÀndedür
PÀdişÀhlar óükmiñe fermÀndedür
Seni bunda görmeyen kör mÀndedür
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
59b
Şeyò èAbdü’l-úÀdirì himmet ide
Dervìş ü muótÀc ü miskìn yol gide
Andan ayru ÚÀéimì dertlü n’ide
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
Ehl-i dil yÀrÀnlara dir eã-ãalÀ
Óamd idüb şükrini artar dÀéimÀ
Pìrüñe üstÀduña eyle duèÀ
áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc
122.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Bir bilüb Óaúú’ı vü andan isteyen
İnşÀéallÀh àayra olmaz iótiyÀc
Bì-nişÀndur kÀrın andan isteyen
Dü cihÀnda àayra olmaz iótiyÀc
Göñlin Aómed úatÀrına baàlayan
èAşú odına sìnesini daàlayan
258
Derde düşüb gice gündüz aàlayan
Ehl-i èirfÀn àayra olmaz iótiyÀc
Ol òazìnesi dükenmez pÀdişÀh
Andan artıú çünki yoúdur bir ilÀh
İsteyen anı idüb her dem penÀh
Ehl-i èirfÀn àayra olmaz iótiyÀc
áayra mótÀc olmayan miål-i Òalìl
NÀrı gülzÀr eyler aña ol Celìl
èÁúil iseñ bu yiter saña delìl
Ehl-i èirfÀn àayra olmaz iótiyÀc
Cümle varlıúdan [àınÀ] buldı óabìb
Aña mièrÀc oldı anuñçün naãìb
Úapdı óikmet oldı her derde ùabìb
Ümmet olan àayra olmaz iótiyÀc
Varlıàuñdan ÚÀéimì fÀrià yüri
Kendüñe maórem idin gerçek eri
Yol içinde terk idüb cÀn u seri
ÙÀlib olan àayra olmaz iótiyÀc
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ çün òuùbesi
Oúunubdur evliyÀ ser-çeşmesi
Ol kime baúarsa úalmaz perdesi
Gördi rÿşen àayra olmaz iótiyÀc
60a
Şarú u àarbı ceõbesi ùutmış tamÀm
Zühdile èaşú ehline oldur imÀm
259
Mürşid-i Óaú rehberimüz ve’s-selÀm
èÁşıú olan àayra olmaz ihtiyÀc
123.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
ÇÀresüz [bir] derde düşdi göñlimüz
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå
èAşú geldi gitdi şaşdı èaúlımuz
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå
İşbu derde derd olurmış çün devÀ
Bunu bilmez her kim ol derdi (úova)
äarf olınsun bu yola èaşú-ı verÀ
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå
Õikr ü fikrüñ dÀéim olsun işimüz
Senden ayru olmaya teşvìşimüz
Dïstı sevmek ola her dem bìşimüz
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå
Senüñile saña varan èaşúile
èÁleme ùoldı ãadÀsı şevúile
Ehl-i óÀle úavuşalum õevúile
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå
Õerrece derdüñ yiter èÀşıúlara
èAşú içinde şevúile ãÀdıúlara
Úıl naôar bu esrik ü ayıúlara
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå
260
Dilerüz ãabruñdan iósÀn yÀ äabÿr
Umageldük àayretüñi yÀ áayÿr
äuçımuz çoú saña maèlÿm yÀ áafÿr
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå
Saña senden ãıàınur bì-çÀre úul
Çün úatuñda lÀl olur cümle èuúÿl
Eksügini ÚÀéimì’nün úıl úabÿl
YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå
124.
14’lü hece
Bir faúìr ü derdmend hem faúìr-i müstemend
Úılsañ anı behremend yÀ Kerìm yÀ Raóìm
60b
áamdan òalÀã eyleseñ fikrini òÀã eyleseñ
áayruñdan ola esen yÀ Kerìm yÀ Raóìm
Senden àayrı yoú penÀh èafv ola mı bu günÀh
Bir günÀha bir gün Àh yÀ Kerìm yÀ Raóìm
DÀéim èiãyÀn işlerüz hìc bilmezüz nişlerüz
Çün tevbeye başlaruz yÀ Kerìm yÀ Raóìm
Óaú óabìbüñ óürmeti hem úatında èizzeti
Naãìb eyle vuãlatı yÀ Kerìm yÀ Raóìm
261
EnbiyÀlar óaúúıçün Aómed ayı şaúúiçün
LÀyıú eyle sırr içün yÀ Kerìm yÀ Raóìm
Raómetinüñ úaùresi irişince bu nÀsı
Yarlıàanur cümlesi yÀ Kerìm yÀ Raóìm
Miskìnlikde ÚÀéimì senden diler dÀéimì
Úılma anı nÀéimì yÀ Kerìm yÀ Raóìm
125.
müstefèilün müstefèilün
YÀ Rabb bu óÀlde n’iderüz
EstaàfirullÀh benlige
Senden úatı òavf iderüz
EstaàfirullÀh benlige
Bizden bizi alsañ n’ola
İrşÀd idüb ùoàrı yola
İósÀnuñ ire her úula
EstaàfirullÀh benlige
Benlik úarışur her söze
Nice irevüz ol öze
MuótÀclaruz úulaàuza
EstaàfirullÀh benlige
262
Úullar saña niçe ire
Ùaàılmış èaúlı kim vire
Benlik úaçan úalbe gire
EstaàfirullÀh benlige
ÕÀkirlerüz şÀkirlerüz
Gözde baãar yoú körlerüz
Teklìf ile çÀkerlerüz
EstaàfirullÀh benlige
Bu ùÀèat ü oruc namÀz
BìdÀr olan gözi yumaz
Gerçi göñül vaúti úomaz
61a EstaàfirullÀh benlige
èÁşıú geçinür çoú kişi
LÀkin temiz itmez işi
Terk idemez cÀn ü başı
EstaàfirullÀh benlige
Kimler çalışub irişe
Dün gün bu èaşúa dürişe
Dïsta vücÿdsuz görişe
EstaàfirullÀh benlige
Yoúlıú gibi ser-mÀye var
äıàmaz aña nÀmÿs ü èÀr
Bütdür úamu mülk ü ùavar
EstaàfirullÀh benlige
263
Oàul úız ü ceng ü cedel
ÔÀhir nihÀn ùÿl-ı emel
äoñ demde çün virür óalel
EstaàfirullÀh benlige
Ey ÚÀéimì n’olduñ èaceb
Her óÀlile bekle edeb
Çün raómete ola sebeb
EstaàfirullÀh benlige
126.
7’li hece
ÓamdülillÀh şevúile
Şükr iderler èÀşıúlar
Bu meclisde õevúile
Õikr iderler èÀşıúlar
Yüz dutuban óaørete
Binüb esb-i àayrete
Düşüb baór-i óayrete
Fikr iderler èÀşıúlar
Şemè-i èaşúa yanarlar
PervÀne-veş dönerler
Òamr-ı Óaúú’ı úanarlar
Şükr iderler èÀşıúlar
Nÿr Àyetdür yüzleri
èAúla ãıàmaz sözleri
264
Açılmışdur gözleri
61b Seyr iderler èÀşıúlar
Dönüb levó ü úalemi
Úaldurmışlar elemi
On sekiz biñ èÀlemi
Devr iderler èÀşıúlar
Raóm eyleye saña Óaú
CÀn göziyle ùoàru baú
Bed-nefsine vir sebaú
äor n’iderler èÀşıúlar
Bunda göñle gelesin
Cennet içre úalasın
Remzi sen de bulasın
Dur n’iderler èÀşıúlar
RecÀ eyle dïstuñı
CÀn gözede pïstuñı
Ber-ùaraf úıl hestüñi
Raóm iderler èÀşıúlar
ÚÀéimì’ye didi yÀr
Gir meydÀna itme èÀr
Aç gözüñi durma var
Gör n’iderler èÀşıúlar
265
127.
müstefèilün müstefèilün
Bizden bize olan úarìb
Luùf it tesellì vir bize
Úalduú bu àurbetde àarìb
Luùf it tesellì vir bize
Óaú Óaú diyü õikr eylerüz
èAşúa düşüb fikr eylerüz
Nièmetlere şükr eylerüz
Luùf it tesellì vir bize
Göñlümüze úondı hevÀ
Nice nice bu mÀsivÀ
Bu dertlere irsün devÀ
Luùf it tesellì vir bize
62a Bu èaşúa gerçi düşmişüz
CÀnÀn ile alışmışuz
Reşk eyleyüb çalışmışuz
Luùf it tesellì vir bize
ÚuréÀn’durur bürhÀnımuz
Tefsìr ider èirfÀnımuz
æÀbit ola ìmÀnımuz
Luùf it tesellì vir bize
Dönmekde dÀéim nüh felek
Òiõmet ider cinn ü melek
266
İnsÀna irmekdür dilek
Luùf it tesellì vir bize
Biñ yıl geçübdür bì-gümÀn
Mehdì nişÀnıdur hemÀn
Ey mürşid-i devr-i zamÀn
Luùf it tesellì vir bize
Baór-i Óaúú’uñ dür-dÀnesi
CÀnÀ senüñ dil òÀnesi
Hey cÀnlaruñ cÀnÀnesi
Luùf it tesellì vir bize
Úul ÚÀéimì úanda gide
SulùÀnı nice terk ide
CÀn içre sevgüñ berk ide
Luùf it tesellì vir bize
128.
5’li hece
Hey cÀnum úardaş
ÓÀlüme óÀldaş
Olalum yoldaş
MeydÀna gelgil
Yolı güdelüm
Bunda n’idelüm
Tevóìd idelüm
èİrfÀna gelgil
267
Gel berü şaşúın
CÀnÀna duşúın
Úoma Óaú èaşúın
YezdÀn’a gelgil
62b
èAşúa uyanlar
CÀna úıyanlar
Óaúú’ı duyanlar
SübóÀn’a gelgil
CÀnum erenler
Dïstı görenler
Õevúa irenler
ÌúÀna gelgil
Òamrile eõkÀr
Sırrile efkÀr
Eyleme inkÀr
ÌmÀna gelgil
Eylegil iúrÀr
Hÿ diyü tekrÀr
Açıla esrÀr
SeyrÀna gelgil
Şeyò èAbdü’l-úÀdir
Gel gel Óaúú’a dir
Õevú-i beúÀ dir
ÓayrÀna gelgil
268
Gören èalÀmet
Buldı selÀmet
Temm-i kelÀm it
İõèÀna gelgil
Sırlar açılsun
Nÿrlar ãaçılsun
Kevåer içilsün
Tevóìde gelgil
Rifèat dilerseñ
CÀna úıyarsañ
Birlik bulursañ
Taómìde gelgil
BÀúì óayÀta
CÀn ire õÀta
Raóm it ãıfÀta
Teékìde gelgil
Varise derdüñ
İşi becerdüñ
Al bendi merdüñ
Taóúìúa gelgil
ÚÀéimì àÀfil
èAşúa ol mÀéil
Olalum nÀéil
ÓannÀn’a gelgil
63a
269
Yalvar ÒudÀ’yı
Diñle nidÀyı
Baú bu edÀyı
MennÀn’a gelgil
129.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Bunda meclis var rıøÀ-yı Óaúú’içün
Gerçek erler himmetinde hÿ dirüz
áayret-i Óaú mÀhı Aómed şaúúiçün
İmdi üçler himmetinde hÿ dirüz
Pirimüzden çünki himmet irişe
Õikr-i Óaúú’a ùÀlibimüz úarışa
Şevú-ı tevóìd içre dïstlar görişe
Ol ki úırúlar himmetinde hÿ dirüz
äubó u aòşam cemè oluban dervìşÀn
Bosna şehrinde ola ùurfe nişÀn
Bu nişÀnile biline bì-nişÀn
Óaú velìler himmetinde hÿ dirüz
Bu ùarìú-ı ÚÀdirì erkÀnile
Ùïb gibi baş oynada çevgÀnile
èAşú-ı SübóÀnì ola imkÀnile
Pìr-perver himmetinde hÿ dirüz
Pìrüm èAbdü’l-úÀdirì òaøretleri
Himmet idüb tÀcile kisvetleri
270
Her maúÀmda sürüle nevbetleri
Bu yediler himmetinde hÿ dirüz
Erre-i èaşú anda esmÀlar süre
Sìne ùolub göñül ü cÀna ire
CÀn içinde èayn-ı cÀnÀnı göre
Faúrı bekler himmetinde hÿ dirüz
İşbu miskìn ÚÀéimì’ye bir naôar
Ola Óaú’dan eyleye úutlu bÀzÀr
äanmasun münkir bular yoldan azar
Biz erenler himmetinde hÿ dirüz
130.
mefèÿlü mefÀèìlün
äıdúile gelüb ey yÀr
èAşúa idüben iúrÀr
Úalbüñde ùoàa envÀr
YÀ Rabbi digil her-bÀr
ÙÀlib yüri uãanma
Õikr it Óaúú’ı utanma
Bu nefs odına yanma
YÀ Rabbi digil her-bÀr
Senden anı sen iste
Senden olasın reste
ÓÀøır ùura meclisde
YÀ Rabbi digil her-bÀr
271
63b
Senden saña gel bir yol
ÔÀhir ola senden ol
Bu dil ola tenhÀ ol
YÀ Rabbi digil her-bÀr
Ayru degil adından
DÀéim úoma yÀdından
Duy leõõeti dadından
YÀ Rabbi digil her-bÀr
Leõõet ala can ü ten
Bir dem ola sen ol sen
Hem ol ola bu sen ben
YÀ Rabbi digil her-bÀr
Adın diyen ol olur
Ol kendüye yol olur
DeryÀ gibi bol olur
YÀ Rabbi digil her-bÀr
Nefyinde ùoàa iåbÀt
AllÀh görine bi’õõÀt
Hÿ ismi bilÀ-àÀyÀt
YÀ Rabbi digil her-bÀr
èAynı göresin ol Óaú
Óayy-ı ebedì muùlaú
Úayyÿm’ile dur òoş baú
YÀ Rabbi digil her-bÀr
272
ÚahhÀr olub aèdÀya
Gir bu dil-i şeydÀya
Düşdük ulu sevdÀya
YÀ Rabbi digil her-bÀr
Fetó it yedi esmÀyı
Óüccetde ur imøÀyı
Olmaya bu iş øÀyiè
YÀ Rabbi digil her-bÀr
VehhÀb Eóad ü VÀóid
Duymaz äamed’i zÀhid
Ey ÚÀéimì ol cÀhid
YÀ Rabbi digil her-bÀr
131.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Óaú’uñ úurbı civÀrından
èİnÀyet yÀ ResÿlullÀh
Úamu müéminlere senden
ŞefÀèat yÀ ResÿlullÀh
Göñül pasını silsünler
GünÀhlarını bilsünler
Saña èaşúile gelsünler
BidÀyet yÀ ResÿlullÀh
273
Yüce Óaúú’uñ óabìbisin
Úamu derdüñ ùabìbisin
Úamumuzuñ edìbisin
İcÀbet yÀ ResÿlullÀh
Daòi balçıú iken Ádem
Nebì idüñ daòi ol dem
Didüñ ervÀóa ecdÀdem
ÓikÀyet yÀ ResÿlullÀh
Egerçi nefs-i emmÀre
Úomaz varmaàa ebrÀra
Saña senden bu bÀzÀra
64a ŞikÀyet yÀ ResÿlullÀh
Bu sevdÀdur bize tìmÀr
ŞifÀ özler úamu bìmÀr
Bu èÀãì meróamet umar
VelÀyet yÀ ResÿlullÀh
Dile àufrÀn bize Óaú’dan
Ôuhÿruñdan siper oúdan
Eger çoúdan ü ger yoúdan
HidÀyet yÀ ResÿlullÀh
Eger tevóìd ü õikrinde
Ve ger miúdÀr ü fikrinde
Ùolu úalb ola şükrinde
äadÀúat yÀ ResÿlullÀh
274
Bu fÀnìnüñ hevÀsından
Óaú’uñ bu mÀsivÀsından
Uçam bÀùıl yuvasından
LiyÀúat yÀ ResÿlullÀh
Gözümüz uyòuda n’eyler
ViãÀlinden çü dÿr eyler
NiyÀzın ÚÀéimì söyler
ÓimÀyet yÀ ResÿlullÀh
Ne óÀãıl ola dünyÀdan
Bu bÀùıl fÀnì simyÀdan
Degüldür aãl kìmyÀdan
FerÀàat yÀ ResÿlullÀh
132.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Seni senden diler èÀşıú
VefÀdur yÀ ResÿlallÀh
Yoluñda èÀciz ü ãÀdıú
äafÀdur yÀ ResÿlullÀh
Döne döne bu èaşúile
Hüve’l-Óaú diyü õevúile
Derÿn-ı derde şevúile
ŞifÀdur yÀ ResÿlullÀh
275
Dutanlar èaşúile ãaydı
Unudur nefsile keydi
Yanında dü cihÀn úaydı
64b HebÀdur yÀ ResÿlullÀh
Bulan senden tesellìler
Döne cÀnı tevellìler
Úulÿbında tecellìler
BinÀdur yÀ ResÿlullÀh
SirÀc-ı enbiyÀsın sen
BihÀc-ı evliyÀsın sen
Çü tÀc-ı aãfiyÀsın sen
èAùÀdur yÀ ResÿlullÀh
Müşerref úıl vücÿdile
SeòÀ vü luùf ü cÿdile
Gelenlere sücÿdile
RevÀdur yÀ ResÿlullÀh
VefÀ geldükde óaøretden
ÒalÀãlıúdur bu óasretden
Nice óikmetle èibretden
NidÀdur yÀ ResÿlullÀh
Şerìèatten ùarìúatdür
MaèÀrifde óaúìúatdür
Saña èaşúile diúúatdür
EdÀdur yÀ ResÿlullÀh
276
Yoluñda ÚÀéimì cÀnı
İde bu varlıàı fÀnì
Bula ol bezm-i SübóÀn’ı
RecÀdur yÀ ResÿlullÀh
133.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül ger ùÀlib iseñ şevúına Muóammed’üñ
Gel bu meclisde dönelüm èaşúına Muóammed’üñ
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre èarşillÀh
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre sırrillÀh
Gel uyalum Àline aãóÀbına Muóammed’üñ
Gel muóibb-i ãÀdıú ol aóbÀbına Muóammed’üñ
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre èarşillÀh
BÀ-òuãÿãÀ pìrimüz SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
èAşúile yola getürür bunda nice münkiri
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre èarşillÀh
65a
Nÿş idince cÀm-ı èaşúı mürşidinden ãÀdıúÀn
Çaàırurlar meclis içre mest oluban èÀşıúÀn
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre èarşillÀh
Dil Muóammed nuùú-ı Àdem cÀn ÒudÀ’nuñ emridür
Sevgüsi èuşşÀúa anuñ cÀvidÀnì èömridür
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre sırrillÀh
277
Vird idenler ismin anuñ buldılar bÀúì óayÀt
CÀn virenler èaşú içinde görmedi bir dem memÀt
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre èarşillÀh
Rÿz-ı maóşer èÀãì ümmet yaúılıcak nÀrile
Defè ola Àteş úaçan kim çaàırurlar zÀrile
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre èarşillÀh
Çün şefìèü’l-müõnibìndür çaàıralum ismini
N’ola kim gözler açıla göre anuñ cismini
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre sırrillÀh
Eski ùon úor müémin olan yeñi giyer ÚÀéimì
İsm-i aèôam budurur kim anı õikr it dÀéimì
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre èarşillÀh
Anı seven cÀnları sevmek bize yeter bu dem
Ancaú ismin yÀd idelüm cÀn ü dilden ben dedem
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre sırrillÀh
134.
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün
GirdÀb-ı àamdan úıl òalÀã ey pÀdişÀh-ı baór ü ber
Õevúile seyrÀn ideyin bu ne temÀşÀdur gider
Òïş getürem õevúı ele bu èÀlem fÀnì demin
èAşúa düşeyin bir zamÀn añmayayın mÀderidür
65b
278
Şÿrìde ola cism ü cÀn sevdÀ-yı èaşúìle hemÀn
N’eyler baña bu òÀnümÀn yÀòÿd bu èaúl idrÀk ü ser
èAşúa düşen dìvÀneler aàyÀr ü yÀri añmadı
Bu tuòfe ince yoldurur şaşmış gider cinn ü beşer
Özge ùuzaúdur bu cihÀn her kim baúarsa ùutılur
Bunuñ ùuzaàın çatlada aña didiler gerçek er
Senden meded ey pÀdişÀh faøluñdan özge yoú penÀh
áafletle her ãubó u mesÀ bu èömrimüz şöyle geçer
Gel èömrüñi çürütme sen ey ÚÀéimì nefse uyub
èAşú odı ãanub nice nefs odına yanar eåer
135.
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün
SevdÀya düşdüñ ey göñül òalúa temÀşÀdur yine
èAşú baóridür cÿş eyledi bu tuófe àavàÀdur yine
YÀr arzÿsı bu cÀnuma àÀyetde teéåìr eyledi
FeryÀd ü Àh ü zÀrile cÀndan temennÀdur yine
Bülbül gibi efàÀn ider şol verd-i óamrÀ èaşúına
Bu mürà-ı dil dÀéim öter gülşende gÿyÀdur yine
Virdi óarÀret göñlüme añlar dem-À-dem Àh idüb
äıàmaz yire göge èaceb bu sırr-ı esmÀdur yine
279
66a
Bu medó ü õem añılmadı èÀşıú úatında õerrece
Fikrinde anuñ dem-be-dem çün vech-i zìbÀdur yine
Şol vechi gören dünyede àayrısına dil virmedi
Òavf itmedi bir nesneden Ùÿr’ında MÿsÀ’dur yine
Ten úaùresi çün ÚÀéimì deryÀya ãaldı èaşúile
CÀn ü dilinden söyleyen óikmetle deryÀdur yine
136.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül sevdÀya düşdüñ mi yine
Áteş-i èaşúında bişdüñ mi yine
Heb belÀkeşler rümÿzın añlayub
Bu fenÀ ãaórÀda şaşduñ mı yine
Baş ü cÀn meydÀna úoyub èaşúile
Ol ulu dergÀha eşdüñ mi yine
LÀt ü èUzzÀ vü çelìpÀdan geçüb
Gizlüce zünnÀrı şaşduñ mı yine
Bì-òïd olub işbu õevú u şevúile
Ol fenÀ dÀrına üşdüñ mi yine
Úaèr-ı deryÀya ùalub bir semtile
Úaynayub èaşúile coşduñ mı yine
280
èÁşıú olub kendü kendü yüzine
ÚÀéimì sırrına úoşduñ mı yine
137.
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
DilÀ bÀúì degül çün mülk-i fÀnì
Óaú’ı añlariseñ terk it cihÀnı
Bu àafletden uyar cÀnın eriseñ
Eger seyrÀn idem dirseñ cinÀnı
Muóammed ümmeti olan uyumaz
Ùaleb úılur ôuhÿrında nihÀnı
Úoyub bu èÀr ü nÀmÿsı elinden
Düşüb èaşúa diler dÀéim filÀnı
Sen ü ben bu yola varımaz bir adım
Vücÿdsuz buldılar ol lÀ-mekÀnı
66b
Düşenler èaşúına oldı miåÀlüñ
MelÀmetde geçürürler zamÀnı
Bu derde ÚÀéimì miskìn düşeli
Ol iúrÀra úodı şekk ü gümÀnı
281
138.
7’li hece
Óaúú’a minnet çok şükür
İrdük sırr-ı cÀnÀna
Tevóìde gel sen de gör
Kimdür gelen ìmÀna
Bu deryÀya ùalagör
Dürr ü gevher alagör
Òazìnede úalagör
Maórem olub sulùÀna
Göñül sırrın bilenler
İòlÀãile gelenler
Ùoàrı òaber alanlar
Gelsün işbu meydÀna
Bu èaşúile coşalum
SaórÀları aşalum
Dost mülkine düşelüm
MÀéil olub seyrÀna
Görüb işbu seyrÀnı
èİbretile devrÀnı
Olub anuñ óayrÀnı
Gel kÀmil insÀna
Çün insÀna gelinür
Anda maúãÿd bulınur
282
Küllì murÀd alınur
İrüb ol bì-nişÀna
Kendülikden bì-nişÀn
Olub dosta bulışan
Her óÀlile çalışan
İrdi bezm-i YezdÀn’a
Behey àÀfil ÚÀéimì
Gel úaçurma bu demi
Ádemi bil Àdemi
Uyma ãaúın şeyùÀna
139.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Óayrete düşdüm ãorarum èaúl ü fikrüm úandadur
67a èAşúile mestem be-àÀyet lìk sekrüm úandadur
Her cihetden raómet-i RaómÀn irişdi bendeye
Virdügi nièmetlere ÀyÀ ki şükrüm úandadur
Meclis-i tevóìde gelüb eylerüm şevú u semÀè
Óaúú’a lÀyıú derd ü Àh ü sÿz-ı õikrüm úandadur
Gÿş-ı cÀna ircièì geldi oúudı ãoóbete
İçeyin ol dost elinden şìr-i bikrüm úandadur
Nice yüz biñ èaşú eri var ümmeti peyàamberüñ
Daèvì úavmi her biri ãıdú-ı Bÿ Bekr’üm úandadur
283
èAdl-i èÖmer Óaøret-i èOåmÀn óayÀ óilmi gibi
Óayder-i KerrÀr velÀyet vaãl-ı pür-kerem úandadur
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’e bil baàladuñ ey ÚÀéimì
Cümle şeyden fÀnì ol kim dime fikrüm úandadur
140.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Nefsüme ãordum duyar mı lÀ-mekÀnum úandadur
Didi óikmetden suéÀl it ol dükÀnum úandadur
èAúl ü rÿóuñ dïstlıàı èaşú-ı óaúìúì olıcak
Hìc úarÀrı yoúdurur kim dir yegÀnum úandadur
Göñle gelseñ beyt-i Óaú’dur ol daòi óayretdedür
67b Şöyle bir deryÀ olub dir baór-i kÀnum úandadur
Nüh felek bu çÀr-èanÀãır ay ü güneş yügrüşür
Kendüzinden bì-òaber diyüb sükkÀnum úandadur
Kendüñe gel ÚÀéimì ãaúın ùaàılma dört yaña
Yum gözüñ bì-dil olub baú ol dükÀnum úandadur
284
141.
müstefèilün müstefèilün
Oldı bu göñlüm bì-úarÀr
SevdÀlara düşdi yine
Ol dilberüñ zülfin ùarar
áavàalara düşdi yine
Evvel bahÀruñ revnaúı
Gülgÿn güzeller yañaàı
Dile doúundı bucaàı
Yaralara düşdi yine
Döne döne bu cismimüz
Taãvìre geldi resmimüz
èÁşıú oúındı ismimüz
RaènÀlara düşdi yine
Bu ãÿret-i zìbÀ ile
Aùlas úodı dìbÀ ile
Cìm ü elif di bÀ ile
EsmÀlara düşdi yine
CÀnÀnı cÀn görem diyü
Ol ãoóbete irem diyü
Bu göñüle girem diyü
EşyÀlara düşdi yine
Ol õÀt-ı pÀk-i MuãùafÀ
Buldı ümem andan ãafÀ
285
CÀna ire bÿy-ı vefÀ
VefÀlara düşdi yine
Terk itmek ister àafleti
Dutub fürÿø ü sünneti
Gösterdi nefse heybeti
68a TaúvÀlara düşdi yine
Tevbe idüb diler emÀn
èAfv ide mi Óaú bir zamÀn
Bu nefs ü şeyùÀndan amÀn
ŞekvÀlara düşdi yine
Bu ÚÀéimì kapdı göñül
CÀnile oldı dïsta úul
RÀøì ola ol luùfı bol
ŞeydÀlara düşdi yine
142.
mefÀèìlün mefÀèìlün
DilÀ terk it bu dünyÀyı
Daòi cennetle èuúbÀyı
Úamu varlıú temennÀyı
HemÀn sevdÀ budur ancaú
Gel e ey èÀşıú-ı şeydÀ
Düşürme özüñi úayda
İdin yoúlıú demin peydÀ
Gözi bìnÀ budur ancaú
286
Dime bunı hidÀyetsüz
Óaú emrüñsüz èinÀyetsüz
Bu dürr-i èaşú nihÀyetsüz
Begüm àavàÀ budur ancaú
FenÀyı kimseler almaz
Bu baóre cÀn u ten ùalmaz
İkilik ortada úalmaz
Olan peydÀ budur ancaú
èAceb ùoàru yaman sözdür
Vücÿdsuz bì-lisÀn sözdür
NişÀn ammÀ nişÀnsuzdur
Ulu aèlÀ budur ancaú
äavaşlar çoú bu àavàÀdur
Yiter başlar ne sevdÀdur
Ne dünyÀ vü ne èuúbÀdur
èAceb èuômÀ budur ancaú
èİlim ögren saña farødur
Ne mìrÀå ü ne òïd úarødur
Maóallinde hemÀn èarødur
68b Oúu òˇÀce budur ancaú
äalÀt ü ãavm her sÀèat
Kime güçdür kime rÀóat
Emir ùutmak olur ùÀèat
æevÀb ammÀ budur ancaú
287
ŞehÀdetle zekÀt ü óac
EdÀ iden giyer bir tÀc
Óaú’uñ raómetine muótÀc
Ümem ola budur ancaú
Kişide cÀn u ser vardur
Bulardan geçmege èÀrdur
Úamuyı terk iden erdür
Eyü raènÀ budur ancaú
Bu gün gör ÚÀéimì yarın
Yanuñda ùutma aàyÀrın
Bu dem úıl irte bÀzÀrın
HemÀn sevdÀ budur ancaú
143.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Erenlerden ola himmet
Göñül ãabr it zamÀnı var
MaèÀnìden ùoàa nièmet
Göñül ãabr it zamÀnı var
Neler geldi neler geçdi
Kimi úondı kimi göçdi
Ecel cÀmın úamu içdi
Göñül ãabr it zamÀnı var
288
Buyurduàın resÿl-i Óaú
Gerekdür sünneti ùutmaú
Bire geldüñ biri gör baú
Göñül ãabr it zamÀnı var
Çü Óaúúuñdur bu cünbişler
Muúadderdür úamu işler
Utanmaz mı bu serkeşler
Göñül ãabr it zamÀnı var
Ne yazdıysa başuñda ol
Oúu anı işüñde ol
Ne içde ne ùaşında ol
69a Göñül ãabr it zamÀnı var
ZamÀnında işüñ işle
èÖmürler geçdi heb düşle
N’idersin süñü süñüşle
Göñül ãabr it zamÀnı var
FirÀúuñ vuãlatı vardur
Çü èÀşıú èaşúile yÀrdur
äabır gerçi büyük bÀrdur
Göñül ãabr it zamÀnı var
Çıúar şol görinen düşler
Giyer tÀcı nice başlar
MurÀd alur gözi yaşlar
Göñül ãabr it zamÀnı var
289
Düşün ey ÚÀéimì dosta
İcÀzetle otur posta
DevÀ bulur olan òasta
Göñül ãabr it zamÀnı var
144.
müstefèilün müstefèilün
Gel meclise õevú idelüm
Bu gün mübÀrek cumèadur
èUşşÀúile şevú idelüm
Bu gün mübÀrek cumèadur
Tevóìd-i Óaú cÀna ãafÀ
EmmÀre nefse úıl cefÀ
Çün medó idübdür MuãùafÀ
Bu gün mübÀrek cumèadur
èAşúuñ odına yanalum
MeydÀn içinde dönelüm
Vaódet şarÀbuñ úanalum
Bu gün mübÀrek cumèadur
Vecde gelür ehl-i sÀlik
ÓayrÀn olur cinn ü melek
Maúbÿl olur her bir dilek
Bu gün mübÀrek cumèadur
Òalúa olub õikr idelüm
AóvÀlimüz fikr idelüm
290
Ol ÒÀliú’a şükr idelüm
69b Bu gün mübÀrek cumèadur
Bu dem tecellì vaútidür
CÀna tesellì vaútidür
Reşk-i tevellì vaútidür
Bu gün mübÀrek cumèadur
Raómet ãaçusın ãaçdılar
Cennet úapusın açdılar
Bu demde Kevåer içdiler
Bu gün mübÀrek cumèadur
Pìrüm çü èAbdü’l-úÀdirì
Yola getürür münkiri
èAşúuñ varise gel beri
Bu gün mübÀrek cumèadur
Bu ÚÀéimì bì-çÀredür
CÀnı çekildi yÀredür
Remzini ol dildÀre dir
Bu gün mübÀrek cumèadur
Gelsün úamu yÀrÀnımuz
Òïş sürelüm devrÀnımuz
Dïst vaãlıdur seyrÀnımuz
Bu gün mübÀrek cumèadur
291
145.
müstefèilün müstefèilün
Nice uyursın ey göñül
Ùur yuúaru oldı ãabÀó
Yatmaú óarÀmdur dir resÿl
Ùur yuúaru oldı ãabÀó
Gitdi mesÀ irdi güneş
Açıldı bu eùrÀf-ı şeş
Tertìbile úıl günde beş
Úalú ey göñül oldı ãabÀó
Diñle erenler sözini
Ábdest alub yu yüzüñi
PÀk eyle cümle özüñi
Aç gözüñi oldı ãabÀó
Rızúuñ viren MevlÀ’yı gör
Şükr it aña maènÀyı gör
Rabb’üñ odur aèlÀyı gör
70a Aç gözüñi oldı ãabÀó
Bu fÀnìye úılma naôar
Her bir feninden úıl güõer
Uàraú yiridür işbu der
Ùur yuúaru oldı ãabÀó
Yolda ivişe bir kişi
Cümle hebÀ oldı işi
292
Diúúatle baú bu gerdişi
Aç gözüñi oldı ãabÀó
ÙÀèat işin úoma ãaúın
Unıtma ùuz etmek óaúın
TÀ olasın Óaúú’a yaúın
Aç gözüñi oldı ãabÀó
Bir dem baúarsañ dünyeye
Düşdüñ muóaúúaú cìfeye
Erken gelesin tevbeye
Aç gözüñi oldı ãabÀó
Ey ÚÀéimì sözüm saña
äaúın daàılma dört yaña
Teslìm olub andan aña
Aç gözüñi oldı ãabÀó
146.
müfteèilün müfteèilün
Saña dirüm õÀt-ı aru
Yatma seóer ùur yuúaru
TÀ gelesin sen de berü
Yatma seóer ùur yuúaru
ÙÀlib iseñ aç gözüñi
Añlayuban kendüzüñi
Diñle erenler sözini
Yatma seóer ùur yuúaru
293
Tevbe idüb Óaúú’a bu gün
ZÀrì úılub gice dögün
TÀ bulasın istedügüñ
Yatma seóer ùur yuúaru
Fırãatımuz elde iken
Gülde begüm úur[u] diken
Bülbül-i dil bÀàda iken
70b Yatma seóer ùur yuúaru
Gitdi mesÀ irdi ãabÀó
Sÿduñı gel úılma tebÀh
Miskìn olub giyüb èabÀ
Yatma seóer ùur yuúaru
Yalvaruban eyle niyÀz
Dutàıl oruc úıl a namÀz
Yolda seni yaya úomaz
Yatma seóer ùur yuúaru
Sen seni bil zÀt-ı beşer
Cümle bu yol saña eşer
Perdelerüñ bendi şaşar
Yatma seóer ùur yuúaru
Gitme anı seçmeyüben
Menzilüñe çatmayuban
Yimeyüben içmeyüben
Yatma seóer ùur yuúaru
294
Kendüñ ere eyle fedÀ
Aç gözüñ ey merd-i ÒudÀ
Gÿş-ı cÀna ire nidÀ
Yatma seóer ùur yuúaru
Uyòu baàın gel aòì şeş
Üstüñe çün ùoàdı güneş
Bu yola bul ùoàruca eş
Yatma seóer ùur yuúaru
Vaãlına ger ùÀlib iseñ
Nefsine hem àÀlib iseñ
Õikr-i Óaúú’a aç leb iseñ
Yatma seóer ùur yuúaru
èAşúile Óaú õikre düriş
Ulu ulu fikre düriş
Nièmetine şükre düriş
Yatma seóer ùur yuúaru
Yüri uãan yata yata
Gör ne çeker ana ata
ÚÀfileye sen de çat a
Yatma seóer ùur yuúaru
71a
Beş gün èömür neye yarar
Geldi ecel bitdi bÀzÀr
İki melek ùurma yazar
Yatma seóer ùur yuúaru
295
Var mı begüm bunda duran
Olmaya hem varı viren
Aç gözüñi sen de yören
Yatma seóer ùur yuúaru
èAşúile dön ÒÀliú’uña
Rızúı viren RÀziú’uña
Raómet ider lÀyıúına
Yatma seóer ùur yuúaru
Dünyeye aldansañ eger
Aàu olur cümle şeker
Uyanasın şimdi meger
Yatma seóer ùur yuúaru
MÀéil iseñ dostına ger
Etegini destine ger
LÀyıú iseñ postuña ger
Yatma seóer ùur yuúaru
Nefsüñe gel virme murÀd
Ya bulasın bir eyü ad
Óaú söze sen úılma èinÀd
Yatma seóer ùur yuúaru
Söz sañadur ÚÀéimiyÀ
Gel seni bil bunda duy a
Emr-i Óaúú’a dÀéim uya
Yatma seóer ùur yuúaru
296
147.
mefÀèìlün mefÀèìlün
äafÀ vü õevúile èÀşıú
İdelüm õikr-i MevlÀ’yı
Bu ãıdú u şevúile èÀşıú
Göñül bulsun tecellÀyı
Bu èaşú evvel ider Mecnÿn
Gehì şÀdì gehì maózÿn
Dil-i èÀşıú olur meftÿn
Sever èaşúile LeylÀ’yı
71b
Fünÿndur evãatı anuñ
Duyar aãlın o cÀnuñ
Olur maúbÿli sulùÀnuñ
İder dürlü temennÀyı
Sükÿndur Àòiri añla
Bilenler uyumaz ùañla
Óuøÿr-ı èÀlìde bañla
Oúur ãıdúile esmÀyı
äu gibi alçaàa mÀéil
Olanlar her işe úÀyil
ÓicÀb olmaz aña óÀyil
KemÀhì görür eşyÀyı
Çü úaùre ire deryÀya
İdinür ulu sermÀye
297
Varise dilde [bu] mÀye
Bulur andan tesellÀyı
İdüb bu şevúile õikri
Birikdür dïstile fikri
áanì ol Óaúú’ile şükri
Bulub bu dem tesellÀyı
Úılub tevbe úamu cürme
Bu dem Óaúú’a ãıàın ùurma
Çekile gözüñe sürme
Göresin yüzi şehlÀyı
Bu demde ÚÀéimì meydÀn
Açubdur èaşúile merdÀn
Bu demdür vuãlat-ı YezdÀn
Görüb şimdi o ferdÀyı
148.
müstefèilün müstefèilün
Buldı feraó diller èaceb
Bu şevú u bu esrÀrile
Geldi yine mÀh-ı receb
Ùoldı cihÀn envÀrile
Cinn ü şeyÀùìn óabs olur
Bu dem geçince tebs olur
Min baèd artıú lebs olur
Gelen gelür iúrÀrile
298
72a
Bir úalèadur çün yapılur
Nice nice dil úapılur
Óaúú’a riyÀsuz ùapılur
Yek-reng olub ebrÀrile
Di cìm ü bÀ işin becer
CÀnÀndan olma bì-òaber
Al elüñe tìà u teber
Söyleş yüri aàyÀrile
Burc-ı óaúìúatden güneş
Ùoàdı vü oldı saña eş
Senüñdurur eùrÀf-ı şeş
İriş bu nÿra nÀrile
Şevú u maóabbet bundadur
èİzzetle şevket bundadur
Ol bÀúì devlet bundadur
Hÿ hÿ diyüb eõkÀrile
èAşúile yandurduñ sirÀc
PervÀneler oldı tÀrÀc
LÀyıúdurur saña mièrÀc
Bu ãıdú u bu efkÀrile
Bu aydadur ùoàrı ùaleb
Oúur óabìbin ol celeb
Nuùúa cevÀba aça leb
Bu Àh ü sÿz ü zÀrile
299
Úıldı naôar çün MuãùafÀ
Bul ÚÀéimì sen de ãafÀ
DÀéim ide dïstuñ vefÀ
Óüsn ü edÀ güftÀrile
äulùÀn èAbdül’l-úÀdir’üñ
Yolında úoy cÀn ü serüñ
Himmet dile gerçek erüñ
Bu demde bu eşèÀrile
Daòi münÀsib dïstları
Çaàır bula sermestleri
Birlikde dura úaãdları
Bu tevbe istiàfÀrile
èAşú şerbetin iç hem içür
Dïstın yine dïsta geçür
Vaódet iline cÀn uçur
Meclisde ùoàrı yÀrile
72b
149.
müstefèilün müstefèilün
YÀ Rab bu ãÿret mülkini
Geldük bu gün seyrÀn içün
Ol baór-i vaódet fülkini
Düzdük hemÀn èirfÀn içün
300
Fülküñ gerek seyrÀn úıla
Yedi deñiz devrÀn úıla
èÁúilleri óayrÀn úıla
CÀhilleri ùÿfÀn içün
Ol küntü kenz esrÀrını
Şekl ü ãuver envÀrını
Óubb ü ùaèn-ı eùvÀrını
Úılduñ hemÀn insÀn içün
İnsÀndan açıldı bu sır
Birdür bu mülkde Tañrı bir
Görmek dilerseñ bunda gir
O göñline ìmÀn içün
Senden saña oldur yoluñ
Bir mürşide virgil dilüñ
Óükmüñde ola her ilüñ
Nuùú olasın fermÀn ile
Bu benlik ü senlik úamu
Maóv olmaú ister ey èamÿ
Bundan ötüridür ùamu
Çün büyüdi biryÀn içün
Birden ne kim artıú ola
Anı yaúarlar evvelÀ
Andan úamu birlik bula
Çün pÀk ola sulùÀn içün
Altun gibi ãÀfì olan
Derde odur şÀfì olan
301
Her müflise kÀfì olan
Kenz-i òafì YezdÀn içün
Ey ÚÀéimì gelgil saña
Ùaàılma ãaúın her yaña
Úıl secdeéi benden baña
Òidmet budur sübóÀn içün
73a
150.
müstefèilün müstefèilün
Ey yol ãoran Óaúú’a bu gün
İnsÀna gel insÀna gel
èAşúa yanub bulub sükÿn
èİrfÀna gel èirfÀna gel
Evvel gerek èÀşıú cünÿn
TÀ birlene ôÀhir büùÿn
Mevce gele baór-i fünÿn
èUmmÀna gel èummÀna gel
Fenn-i óaúÀyıú açıla
EnvÀr-ı vaódet ãaçıla
Sırr-ı sükÿna geçile
YezdÀn’a gel YezdÀn’a gel
Úalbe sükÿn inzÀl ola
Úuvvetde Rüstem ÕÀl ola
Çün kim bu yüzden óÀl ola
MerdÀna gel merdÀna gel
302
Böyle sekìnet çün ola
Mülküñde otur gel yola
BÀúì ebed seyrÀn úıla
MeydÀna gel meydÀna gel
Gel ÚÀéimì yola düriş
Senüñle sen sende göriş
EbrÀrile eyle bir iş
SeyrÀna gel seyrÀna gel
151.
müstefèilün müstefèilün
Fırãat ele girmiş iken
Gel meclis-i tevóìde gel
Bu cÀn tene irmiş iken
Gel meclis-i tevóìde gel
Bende bu úuvvet variken
èAşúa göñül uyariken
Nÿrile od yanariken
Gel meclis-i tevóìde gel
Birden bire bir bir baúub
Bu mÀsivÀ rengin yaúub
äu gibi alçaàa aúub
Gel meclis-i tevóìde gel
73b
303
Õikr-i ÒudÀ úıl hey dedem
Döne döne her dem-be-dem
DìdÀr-ı yÀrì gör bu dem
Gel meclis-i tevóìde gel
MüştÀú olanlar yÀrine
Vaède úomazlar yarına
Baúma bu nÀmÿs èÀrına
Gel meclis-i tevóìde gel
Maèbÿda bunda úul olan
Bildi nedür maúãÿd olan
Oldur hemÀn mevcÿd olan
Gel meclis-i tevóìde gel
Nefy idesin òalúiyyeti
TÀ göresin óaúúiyyeti
Añlayasın ãıdúiyyeti
Gel meclis-i tevóìde gel
Úullıú iden ebdÀnile
Döne döne merdÀnile
Görişesin YezdÀn’ile
Gel meclis-i tevóìde gel
Dön dön Óaú’a ol bì-úarÀr
Dil bütlerin ol kim úırar
Evinde dïst eyler úarÀr
Gel meclis-i tevóìde gel
304
ÕÀtuñ nişÀnıdur ãıfat
Gerçeklere úıl iltifat
Benlik úafesin tiz ufat
Gel meclis-i tevóìde gel
èAşúile pìr-perver ol
Mülk içre şÀh-ı server ol
Azmışlara hem rehber ol
Gel meclis-i tevóìde gel
Ùaşra úalanlar gülmedi
Bir dem òalÀãlıú bulmadı
Tevóìde gelen olmadı
Gel meclis-i tevóìde gel
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’e
Her kimse bunda dil vire
Maómÿd’ile Óaúú’a ire
Gel meclis-i tevóìde gel
Şekl-i Muóammed size boş
Himmet ider èuşşÀúa òïş
Dir ÚÀéimì miskìne uş
Gel meclis-i tevóìde gel
İrşÀd ider çoú münkiri
äÀdıú nice úalur giri
Ùÿùì iseñ al sükkeri
Gel meclis-i tevóìde gel
305
Çünkim naôar ãaldı bize
Bizden òaber olsun size
Erler úatılmış bu ize
Gel meclis-i tevóìde gel
Dìn serveri çün MuãùafÀ
Miskìnlere eyler vefÀ
äallÿ èaleyhi bul ãafÀ
Gel meclis-i tevóìde gel
İç bu maóabbet cÀmını
Firúatde úoma cÀnuñı
CÀnuñda bul cÀnÀnuñı
Gel meclis-i tevóìde gel
152.
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
Bitüb ãular bu dünyÀnuñ nebÀtı
Uzatma ey göñül yoúdur åebÀtı
Bunuñ Àb ü hevÀsından ıraà ol
Dilerseñ bulasın bÀúì óayÀtı
Ölümden evvel öldi müémin olan
Dirildi Óaúú’ile görmez memÀtı
FenÀ bul varlıàuñdan bunda ùÀlib
Ki sende ôÀhir ola Óaú ãıfÀtı
306
Bu èaşúuñ õerresi bu göñle úonsa
ØiyÀsı şems olur çün õerre õÀtı
Ezeldendür bu èaşú odı naãìbi
Úıàılcım gibi ãaçar vÀridÀtı
Tekellüfden berìdür èÀşıú olan
ÒalÀãlıúdur oúu işbu berÀtı
ÚıyÀmetde olan cümle suéÀli
Bu gün bunda geçer ol müşkilÀtı
74b
Dilerseñ kendüzüñi fehm idesin
Oúu mürşidden işbu muókemÀtı
Düni Úadr ü güni bayrÀm yir içer
Resÿlüñ nuùúı òˇÀnıdur ãumÀtı
Dilerseñ ùÀlibÀ vaãla irişmek
İren bÀùıl hevesden úıl ãalÀtı
Daòi Óaú virdügi şeyden az ü çoú
Varise varlıàından vir zekÀtı
Göñül beyt-i ÒudÀ’dur yedi úatdur
ÙavÀf it sen anı úıl iltifÀtı
Yedi èuøv üzre secde emr olındı
Çü müémin úalbinüñ var yedi úatı
307
Zemìn naùèında beydaú ferz oyna
Çıúub èaşú atı úomaz şÀha mÀtı
153.
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
Ne ùÀlibler dilÀ özler cihÀnı
Velì terk idemez işbu cihÀnı
èÖmürler hìc yire óayfÀ gider heb
DirìàÀ aldadı bizi bu fÀnì
Bu òalúuñ èÀdeti bizde variken
Nice görsün gözümüz ol filÀnı
äırÀù-ı müstaúìm üzre resÿlüñ
Fürÿø ü sünnet ü didügi fÀnı
Óaúìúì èÀlim ü dÀnÀ gerek kim
Şürÿùile bize göstere anı
NiôÀm üzre yerinde var òalìfe
Gerekdür cÀn gözi göre o cÀnı
Yapışub ãıdúile tebèiyyet ide
Anı Óaú bile vü gide gümÀnı
Òaber ãorub ala andan ne kim var
Görine úandadur eski vaùanı
308
Niye gelmiş bilüb işin bitüre
MekÀndan ùanıya ol lÀ-mekÀnı
Vücÿdından çıúa benlik hevÀsı
NişÀnsuz seyr ide ol bì-nişÀnı
Melekler bilmedügi èilmi bile
Vücÿdında göre cümle beyÀnı
75a
Velìler bildiler èilm-i ledünni
LisÀn-ı Òıør’ile ãor bì-lisÀnı
Óurÿfa ãavta ãıàmadı bu elùÀf
Bu èaşúa düş getür ãıdú u ìmÀnı
Göñülde àayra ãÿret úomaduñsa
Anı bulduñ bu ÀşikÀr nihÀnì
Ol olduñ sen o sen oldı gümÀnsuz
Oúuduñsa eger sebèü’l-meåÀnì
Çü èAbdü’l-úÀdir’i Óaúú’ile gördüñ
GümÀnsuz ÚÀéimì úıla fiàÀnı
154.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Göñül yoúlıú diler şimdi giderdi benligi n’eyler
Seni alub bu kez senden baú imdi senligi n’eyler
309
Senüñledür özi úÀéim alan viren çü sen dÀéim
Sen olduñ ôÀhir ü bÀùın bu cÀn ü tenligi n’eyler
Hem evvelde hem Àòirde ne eksilür ne òod artar
Çü sensin cümlenüñ aãlı bu eşyÀ òÀnligi n’eyler
Çü sensin òÀøır u nÀôır bu Àdemde ôuhÿr itdüñ
èAceb dìvÀnedür ãÿfì yarınki günligi n’eyler
Bu demde ÚÀéimì gördi senüñle dÀéimÀ seni
Meger senden úamu varlıú bu Àn ü ìnligi n’eyler
155.
mefèÿlü mefÀèìlün
Úardaş ne özenürsin
Sende bu hevÀ n’eyler
MiúdÀruñı bil àÀfil
Dervìşde úabÀ n’eyler
Geç böyle tehevvürden
Miskìn ola gör bunda
EfkÀr u taãavvurlar
75b Hey bunca sivÀ n’eyler
Şeyò olmaàa özlersin
Yoúlıàa tenezzül yoú
ŞeyùÀnile yoldaşdur
Bu nefse ãafÀ n’eyler
310
Posta oturub n’itdüñ
MeydÀnı hemÀn bozduñ
ÜstÀdı degülsin çün
Başında belÀ n’eyler
Çün yÀr olamaz kimse
N’itseñ yalıñuz artıú
EvrÀdile õikrüñ yoú
Bu tÀc u èabÀ n’eyler
DünyÀya ùamaè itdüñ
Dervìşlige uyar mı
Bu emr ü berÀtile
Yolsuz fuúarÀ n’eyler
DünyÀ köyüñi geldüñ
Dervìşlere úarışdu[ñ]
Postlar ãatılıú oldı
Artıú ãuleóÀ n’eyler
BÀrì büde el virme
DünyÀ eri olurdı
Bir bir yıúılub gitdi
Baú yüzi úara n’eyler
Evvelde vü Àòirde
Óasretde úalur bunlar
Ne òaste vü [ne] ãaàdur
Böyle fücerÀ n’eyler
311
Ehl-i dili uàratmaz
Úorúar yirine cÀhil
Kendü gibi ãanurmış
Baòl ü òuãamÀ n’eyler
Óaú ùÀlib olan cÀnlar
DünyÀya heves itmez
Úalbinde àınÀ vardur
Ùaşra ümenÀ n’eyler
76a
Ancaú gözi ucında
İş görmege lÀzımdur
Varlıúda vü yoúlıúda
Bir dir bu gedÀ n’eyler
Úanda otura üstÀd
Ol yir olamaz òÀlì
Maèmÿr ola her dürlü
Bunda èuúalÀ n’eyler
Oturduàı bir tekye
Ola dil-i èuşşÀúa
Meclis úurılub dÀéim
Õevúında cefÀ n’eyler
Óaú virdügi úudretden
Bir kimse anı almaz
Birdür viren ü alan
ŞÀh ü vüzerÀ n’eyler
312
Bu ÚÀéimì’ye vÀcib
Virdügine úÀnièdür
Seyr it büdelÀ n’eyler
Herkes yolını bilsün
Bunda àaraøum yoúdur
ÜstÀda musaòòardur
äanèatda riyÀ n’eyler
VallÀhi øarar yoúdur
Ol kim bile miúdÀrın
äabr eylese bir òaste
Aña óükemÀ n’eyler
ÜstÀdına òidmetler
Bellü kim ider bunda
Daèvìde yalan olmaz
Baóå-i èulemÀ n’eyler
èAşú ehli ola dervìş
CÀhil olımaz billÀh
èAşú bildüre her èilmi
èAşúda cühelÀ n’eyler
76b
156.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül gel men èarefden oúu bunda bir sebaú
Nefsüñi bil añlayasın Rabb’üñi òïş mÀ-ãadaú
313
Sen seni küllì fenÀ úıl sende senlik úalmasun
Saña senden sensüzin ôÀhir ola cÀn içre Óaú
MÀsivÀdur cümleten iki cihÀnuñ fikreti
Óaú gözile göñlüñ içre bì-cihet SübóÀn’a baú
èArşa ferşe ãıàmadı insÀna ãıàdı ol äamed
Ne ulu deryÀ imiş bir úutlu dem úutlu şafaú
İşbu insÀn didügüm Aómed Muóammed sırrıdur
äÿretidür görinen cism içre inan dutma daú
Baş èarş ü boynı kürsì gögsidür yedi felek
Hem göbekden dize dek yir götüren anı ayaú
On sekiz biñ èÀlemüñ gözgüsi oldı ãÿretüñ
Yaòşı baú sulùÀn evidür aru dursun bu otaú
Bundan irdi çünki mièrÀca resÿl-i kibriyÀ
İndi ÚuréÀn Àyet Àyet ne yazudur ne varaú
Án içinde oldı ùoúsan biñ kelÀmullÀh tamÀm
Ger işitmek isteriseñ varlıàuñ èaşúına yaú
Bir úavì bürhÀn saña bu yolda ÚuréÀn-ı mübìn
77a Muècizetden bir daòi çün úıldı gögde mÀh şaú
Óaúú’ı Aómed ãÿretinden enbiyÀ vü evliyÀ
Gördiler añladılar kendüzidür maóbÿb-ı Óaú
áÀfil olma anı sensüz sen de iste ÚÀéimì
Göñlüñ içre ôÀhir ola nÿr-ı vÀóid yüzi aú
314
157.
müstefèilün müstefèilün
èAşú bilinmek ser-mÀyesi
Vech-i cemÀlüñ seyridür
Mest ü óarÀbuñ mÀyesi
CÀm-ı Cem’üñ bir devridür
Ehl-i niyÀzuñ óikmeti
Farø u sünendür òidmeti
Umar anuñla raómeti
Óaúú’uñ resÿlüñ emridür
èİlm ehlinüñ úìl ile úÀl
Birbirine eyler suéÀl
Nefse tekebbürdür meéÀl
Bì-óÀl olan pek cimridür
èİrfÀnı taóãìl eylemek
Bellü göñülde n’eylemek
èAúlı taãavvuf söylemek
Dehrì veyÀòÿd cebrìdür
Ehl-i ùuruú õikr eylemek
Óaúú’ı göñül fikr eylemek
Var u nièam şükr eylemek
Geh müémin ü geh küfrìdür
Varlıàını itmek hebÀ
èUryÀn ü óayrÀn ü tebÀ
315
BÀúì naãìb aña cabÀ
Erlikde anuñ òayrıdur
äÿret donanmaú her neye
İúrÀr idüb bir nesneye
MÀéil olan bir bÿseye
77b Dil òÀnesinüñ deyridür
Ey ÚÀéimì di el-amÀn
Geçàil bu senlikden hemÀn
Añma ãoñın hìc bir zamÀn
Bu bir hünerdür eridür
158.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Bir ilÀhì ãoóbet olsun bu gice
ÒÀneler nÿrile ùolsun bu gice
Òalúa olub şevúile õikr idelüm
Ehl-i meclis èaşúa gelsün bu gice
Döne döne ceõbelensün èÀşıúÀn
Cümle èirfÀn naúdin alsun bu gice
Yarın oda istemeyen yanmaàa
Áteşe yansun yaúılsun bu gice
Bülbül-i dil àonca ister dirmege
TÀze bitdi eski ãolsun bu gice
316
Seyr idenler bile maórÿm úalmasun
İstedügin bunda bulsun bu gice
ÚÀéimì ùut çeşmeye dil destisin
Ol óayÀt Àbile ùolsun bu gice
159.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Göñül èaşúa olub mÀéil
Dile himmet behey àÀfil
Bu yolda olmaàıl cÀhil
Dile himmet behey àÀfil
Óaú’ı òÀøır görenlerden
Anuñ õikrin sürenlerden
Begüm gerçek irenlerden
Dile himmet behey àÀfil
Baúışı anlaruñ kìmyÀ
İder baúırları sìmyÀ
Dil-i mürde olur ióyÀ
Dile himmet behey àÀfil
Buyurdı bu sözi usta
TevÀøuèla buluş dosta
Oturam diriseñ posta
Dile himmet behey àÀfil
317
78a
äadaúte di düşüb èaşúa
İresin şevúile õevúe
Ere yeten yeter Óaúú’a
Dile himmet behey àÀfil
Gel iúrÀra çü nìgÿdur
MurÀd olan hemÀn budur
Erüñ göñli ùolu hÿdur
Dile himmet behey àÀfil
Çü ùÀlibsin ãıàın dïsta
Açılur anda her beste
Nefesden ãaàalur òaste
Dile himmet behey àÀfil
Ere úılma ãaúın inkÀr
CihÀnda olmaàıl bed-kÀr
Dürilsün Óaúú’ile efkÀr
Dile himmet behey àÀfil
Eger Kaèbe eger deyrÀn
Melek cinn ü beşer óayrÀn
Ere yir gökdurur seyrÀn
Dile himmet behey àÀfil
Zemìn ü bu ùoúuz fülki
Görür kendüde bu mülki
Ki dÀéimdür degil ilki
Dile himmet behey àÀfil
318
Óaú’a miskìn ola bir ev
Daòi her Àn içinde nev
Anı ey ÚÀéimì gel sev
Dile himmet behey àÀfil
160.
11’li hece
èÁşıúlar ãÀdıúlar gelüñ meydÀna
Uãÿli budurur èAbdü’l-úÀdir’üñ
äaúınuñ uymañuz nefs ü şeyùÀna
Baú yolı budurur èAbdü’l-úÀdir’üñ
Muóyi’d-dìn Çelebì evlÀdı nesli
Bize gösterübdür ùarìú-ı aãlı
èİlm ü maèrifetde bÀbile faølı
Velìdür oàlıdur èAbdü’l-úÀdir’üñ
Óikmetle ãalınmış işbu diyÀra
İnkÀr iden atar kendüyi nÀra
78b áÀfil olma göñül gelgil iúrÀra
Himmeti èÀlìdür èAbdü’l-úÀdir’üñ
Ceõbe ile õikr ü meclis úurılur
Óaú iõnile evrÀd esmÀ sürilür
Bu şevúile dïst dìdÀrı görilür
İrşÀdı óÀlidür èAbdü’l-úÀdir’üñ
319
EvliyÀnuñ ceõbesidür bu sülÿk
TÀc ü taòtdan geçer uàrayan mülÿk
Edhem gibi èaşúa düşer çoú bölük
Belò şehri ilidür èAbdü’l-úÀdir’üñ
èÁşıúlar bu yolda kendüden geçer
Ol maóabbet şerbetini çün içer
Yetmiş biñ óicÀbın úapusın açar
Óaú úudret elidür èAbdü’l-úÀdir’üñ
On iki esmÀdur uãÿli dirler
Yediden ziyÀde çıúamaz birler
Göñülden açılur bunda çoú sırlar
Taãavvuf dilidür èAbdü’l-úÀdir’üñ
ÙÀlib bu sevgüden úalbüñi ùoldur
DÀéim sulùÀn olur kim èaşúa úuldur
Mürìdler tÀcında sikkesi güldür
Bunlar bülbülidür èAbdü’l-úÀdir’üñ
Maóabbet leõõetin ÚÀéimì duydı
Dost sevdÀsın bu kez göñline úoydı
Erenler şÀhına bì-vücÿd uydı
Nefsi oàlıdur èAbdü’l-úÀdir’üñ
161.
mefÀèìlün mefÀèìlün
DilÀ gelgil tefekkür úıl
Geliş úandan gidiş úanda
320
Bu dem aãluñ teõekkür úıl
Geliş úandan gidiş úanda
Ezelde õÀt-ı muùlaúda
Olurduñ Óaúú’ile Óaú’da
Anı bil böyle olmaúda
Geliş úandan gidiş úanda
Nesin ÀyÀ kimüñlesin
Ger añlarsañ anuñlasın
HemÀn sensüz senüñlesin
79a Geliş úandan gidiş úanda
Úamu eşyÀ vücÿduñ mı
Meşiyyet õÀt-ı cÿduñ mı
Saña senden sücÿduñ mı
Geliş úandan gidiş úanda
Úoma bu nefy ü iåbÀtı
Bulub enfüsde ÀyÀtı
äıfÀtile duyub õÀtı
Geliş úandan gidiş úanda
Bu yolda ol ki ùÀlibdür
Aña Óaú èaşúı àÀlibdür
O dïstile muãÀóibdür
Geliş úandan gidiş úanda
Olanlar àayrıdan ãÀéim
Óaú’ile Óaú’dadur dÀéim
321
Vücÿdı cümlede úÀéim
Geliş úandan gidiş úanda
Duyar mı ÚÀéimì aãlı
O dïstile olan faãlı
èAyÀn gösterse bir aãlı
Geliş úandan gidiş úanda
162.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Òaber geldi bize cÀndan
Geliş aña gidiş andan
Cemìè mevcÿd bu sulùÀndan
Gidiş aña geliş andan
Açıldı èÀlem-i úudsì
Sürüb bu cinnile insi
Buluşa cinsile cinsi
Geliş aña gidiş andan
èAdemden cümle mevcÿdı
Seçile nièmet ü cÿdı
Hem Àdem şekl-i mescÿdı
Geliş aña gidiş andan
Bil Àdem Óaúú’ile mevcÿd
Meleklere ola mescÿd
Óased úıldı iblìs merdÿd
79b Geliş aña gidiş andan
322
Nice biñ enbiyÀ geldi
Ümemdür aãfiyÀ geldi
Òalìl ü MÿsÀ’ya geldi
Geliş andan gidiş aña
Muóammed eşref-i maòlÿú
Anuñla òatm olub esbÿú
Bulışdı èÀşıú u maèşÿú
Geliş andan gidiş aña
èAdemden ibtidÀ èaynı
Birikdürdi çıúub yeyni
Elif ãay tÀ ilÀ àaynı
Geliş aña gidiş andan
Özüñdür ÚÀéimì vÀóid
äıfÀtuñ õÀta bil sÀcid
Odur Maómÿd odur ÓÀmid
Gidiş aña geliş andan
163.
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
Gel ey leõõet alan bÿy-ı ÒudÀ’dan
Saña senden òaber al bu nidÀdan
Bu èaşúa bir heves úılsañ mecÀzì
İşidüb úıããa-i şÀh u gedÀdan
323
Çü Mecnÿn Leylì’nüñ yüzinden aldı
Niçün almaz kişi işbu edÀdan
Şunuñ ki õerrece var derdi yÀrüñ
Feraólanur úamu ãìt ü ãadÀdan
Yüri sensüz seni senden var iste
Göñüldür Óaú evi çıúma odadan
Ve ger yolı bulamaz iseñ özge
Ere yetiş yaúın olub cüdÀdan
Anuñçün ÚÀéimì õevúa irişdi
Ere irdi òaber aldı ÒudÀ’dan
Muóìù imiş içerüde ùışarda
HemÀn ansuz ne almaú var ne dadan
Anuñ birlügine ìmÀn getürüb
Olagör èaşú-ı Óaú’da eşhedÀdan
80a
164.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Göñül bir derde düşmişdür aña aãlÀ tìmÀr olmaz
Geh iñler gÀhì Àh eyler bunuñ gibi bìmÀr olmaz
Yalıñuz kendü óÀlile ùurur èuzlet bucaàında
áamuñdan özge yoldaş yoú bunuñ tek rÀz-dÀr olmaz
324
Güle úarşu bu dil bülbül gibi dÀéim fiàÀn eyler
Bulınmaz mı èaceb baúca bite gül anda òÀr olmaz
NiyÀz èÀşıú güzel nÀzı begüm yetmez mi dünyÀda
Anuñçün èÀleme meşhÿd dil-i èÀşıú úarÀr olmaz
Bu yolda yoúlıú isterler eåer úalmaya varlıúdan
FenÀ yolın varan cÀnda görindi anda èÀr olmaz
Bu zühd ü èilm ü taúvÀlar ya tÀc ü èizz ü seccÀde
Yedi iúlìm şehi bile bu ilde nÀmdÀr olmaz
Ne ôÀhirden ne bÀùından ne evvel Àòir ü óÀøır
Ne ùÀèat şevúın isterler yoà olmaú gibi kÀr olmaz
Dü èÀlem varlıàın virüb fedÀ olur nice cÀnlar
Úoyub cÀna baş oynarlar yine hìc iètibÀr olmaz
N’idersin ÚÀéimì àÀfil senüñ tek mücrim ü müflis
CihÀn içre bulınur mı bu odlarda yanar olmaz
80b
165.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
Göñül ister temÀşÀ-yı cemÀl-i yÀri dünyÀda
Velìdür èÀleme şÀyiè bu gündür dime ferdÀda
Nebìler heb bu gün irdi yarındur gerçi ol derdi
Girenler heb bu gün girdi cinÀna óüsn-i zìbÀda
325
Bu gün mièrÀc-ı Aómed’dür yarın úalsa ne zaómetdür
Bu gün ol tÀc-ı raómetdür duyarsañ nesl-i aèlÀda
Bu gün ol nevbetin sü[r]di bu gün gören yarın gördi
Bu gün úalb içre ol durdı bu gözgü olmaz aèmÀda
Uyan àÀfil bu uyòudan òalÀã ol cümle úayàudan
Ne bulduñ fÀnì çalàudan anı bul kendü esmÀda
Döşendüñ bir ulu isme anuñla iresin resme
Begüm gel Óaú söze küsme seni iste bu eşyÀda
Delìli buña Àdemdür hem ol Àdemdeki demdür
Ki ol dem yine bu demdür geçen senden ol üftÀde
Bil ögren şÀh Edhem’den geçüb bu meyl-i dirhemden
Bu derde al bu merhemden óisÀbuñ úalmaz èuúbÀda
Gelürseñ ÚÀéimì yola baúınma bu ãaà u ãola
Yarınki iş bugün ola otur kendüñde maènÀda
81a
166.
müfteèilün fÀèilün müfteèilün fÀèilün
Dirse göñül ùÀèate ola duèÀ müstecÀb
Baàlaya bil òidmete Óaú’dan ola fetó-i bÀb
èAşúile gir bu yola varlıàı ãatub bir pula
Sende seni gel bul a yoúlıú imiş çün ãavÀb
326
Maènìsini baú sözüñ bunda görüb bil özüñ
Uyanuban aç gözüñ münkirüñe vir cevÀb
Bunda gözet yolını añlayıgör óÀlüñi
Uçmaàa gir ãalını úazanuban çoú ãavÀb
Dünye geçer düş gibi cÀndur uçar úuş gibi
Úaldı úafes boş gibi nice döner bu serÀb
CÀn ü teni terk iden ãıdúı dile berk iden
Yol eridür yol giden gördi anı bì-óicÀb
áafletile çoú kişi añlayımaz bu düşi
Eylemedin bir işi yudar anı bu türÀb
Kim işide bunda ãor anda ider çoú óuøÿr
Uyòu úoyub ùanla ùur Kevåer ola işbu Àb
Men èarefe nefsehu úad èarefe rabbehu
Küllì fenÀ úaldı hÿ göñle gele bu òiùÀb
Bunda bilen nefsini añladı òïş Rabb’ini
81b Dilde dutar óubbını cismini ider kebÀb
ÚÀéimiyÀ durma hÀy yetdi yola her alay
Saña daòi geldi vÀy ùatlu acı bu şarÀb
Bülbül-i dil zÀrile gül açılur òÀrile
Úış gelicek úarile ãaúla yüri bir gülÀb
327
167.
müfteèilün fÀèilün
Saña dirüm ey göñül
Gel sırını úılma fÀş
Virdüklerin úıl úabÿl
Mìvelere atma ùaş
Uyanuban baú düşi
äanma sehil bu işi
İsteriseñ baòşişi
Miskìnleyin ol yavaş
Ger ãÀóib-i pïst iseñ
CÀnÀnile dïst iseñ
Her ne úadar süst iseñ
Nefsüñile úıl ãavaş
èAşú odına yanasın
Kevåer içüb úanasın
Dünyeden uãanasın
Bir görine úuru yaş
Dürüşesin dìn içün
Eyle yaraú sin içün
İşbu Àn ü ìn içün
HevÀ ãaçın úıl tırÀş
ÚuréÀn oúu õikrile
ÙÀèate dur fikrile
328
Minnetile şükrile
Arturula her bir aş
èAşú-ı Óaú’a gelesin
ÚÀéimì’yi bulasın
Bunda fedÀ úılasın
82a Nefs ü göñül cÀn ü baş
168.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Göñül mÀéil geçinürdi birezcik ol semen-sÀya
BióamdillÀh hele şimdi ne yoúlıú var ne ser-mÀye
áam-ı dildÀr idi fikri ãafÀ rÀóat bulınmazdı
Maóabbet gele nÀşìden ãanub düşmişdi àavàÀya
ÚarÀr üzredurur artıú çekişmekden ferÀàatde
äafÀsı vardurur àÀyet çıúub tenhÀ vü ãaórÀya
Yalıñ yüzlülerüñ meyli kişi-rÀ uàradur derde
Úalub ÀvÀr ü ser-gerdÀn niçün düşsün bu sevdÀya
CefÀya iltifÀt itmiş åebÀtı yoúdurur çünkim
HemÀn vÀzgelmesi yegdür ãalınmayınca ferdÀya
BeúÀsuz şuàlı n’itsün kim cihÀnda èÀúil olanlar
Bunuñ gibi olan şeyéüñ çü úaãdı yoúdur aúãÀya
329
Eger bir pìr-i kÀmilden òaber alduñsa erlikden
Muóaúúaú ÚÀéimì bunda vuúÿf olduñ bu maènÀya
169.
müstefèilün müstefèilün
ÁvÀre vü óayrÀn olan
Gelsün bizümle yÀr olur
BÀúì saèÀdet bula ol
Her kim bize uyar olur
Biz mÀsivÀya baúmazuz
FÀnì hevÀya aúmazuz
Ol dïsta yÀr Àh olalı
82b DünyÀ bize aàyÀr olur
Bu nÀm ü bed-nÀm èÀşıú
Ayru ider maèşÿúadan
Küllì heveslerden geçen
Ol ùÀlib-i dìdÀr olur
Her kim murÀdın istedi
Anuñ işi hìc bitmedi
áavàÀda úaldı ol kişi
äoñ ucı işi zÀr olur
èAşúuñ odına yanmayan
Bu gicede uyanmayan
Yarın caóìme girüben
Yanar yiri biryÀn olur
330
Çün festeúim buyurdı Óaú
Ehlinden işit al sebaú
Geç kendüden ulaş aña
Cümle işüñ envÀr olur
èÁrif olan bu varlıàı
Óaú’dan nice ayru görür
FÀnì görürsin artuàı
Ol dem saña iúrÀr olur
MeydÀna giren şevúile
NÀdÀna boynın egmedi
Ol veche dutan yüzini
Düşmenlere úahhÀr olur
DìvÀne olmış ÚÀéimì
Òalú içre èırøı úalmadı
Derde düşüb gezer müdÀm
Dertler aña tìmÀr olur
170.
mefÀèìlün mefÀèìlün
ÚarÀr itmez meger èuşşÀú
İrince sırr-ı dildÀra
Başı açıú yalın ayaú
İrince sırr-ı dildÀra
331
Gözi her demde èibretde
Úalur efkÀr ü óayretde
Òïş aàlar derd ü óasretde
83a İrince sırr-ı dildÀra
Yimez içmez uyumazlar
Heves dünyÀya úalmazlar
SivÀya göñül ãalmazlar
İrince sırr-ı dildÀra
CihÀnuñ medóile zemden
Elem çekmez eyü kemden
ŞikÀyet itmedi demden
İrince sırr-ı dildÀra
Çekindi dïst ü düşmenden
Çıúub bu ism ü resminden
Girü dönmedi òaãmından
İrince sırr-ı dildÀra
Göñül virenler ol yÀre
Naôar itmezler aàyÀra
Bu dertdür dertlere çÀre
İrince sırr-ı dildÀra
Olar úalmadı èizzetde
Ne dünyÀ vü ne leõõetde
äafÀ bulur meõelletde
İrince sırr-ı dildÀra
332
Òaber al ÚÀéimì cÀndan
äorub ãıdúile èirfÀndan
Dur imdi úaçma meydÀndan
İrince sırr-ı dildÀra
171.
8’li hece
ErkÀnımuz sülÿkimüz
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Gerçek erler mülÿkimüz
MeydÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Meclis ùolu èÀşıúlarla
Bir evde odaşıúlarla
Sırdaş ol ulaşıúlarla
èİrfÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Bu èaşúile dertleşürüz
Òaãmımuzla uzlaşuruz
èİlm-i ledün söyleşürüz
83b İõèÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Bu meclise her kim gelür
Dïst vaãlına bir yol bulur
Ölmişiken diri olur
MihmÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Çoú òaste bunda ãaàalur
ÓavÀlesi heb daàılur
333
ErvÀó melek nÿr yaàılur
SeyrÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür
Muóyi’d-dìn şÀhlar elcisi
Gerçek erenler bekcisi
Óasìb nesìb hem oúcısı
KemÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür
RamaøÀndur ÚÀéimì’ye
Didi uyan nÀéimìye
Vir özüñi dÀéimìye
DevrÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür
172.
11’li hece
ErkÀn uãÿl úandan alduñ ãorarsın
Benüm pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
Dïsta irenlerüñ yolın ararsañ
Benüm pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
Ùarìúumda kime uãÿl virilür
CÀhil olmaz bu èilmile dizilür
Aómed baàçesine bile girilür
Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
Mürìdümi bekleyici şöyleyem
Şarúda àarbda olsa anda bileyem
ÓÀøır bilsün beni görsün neyleyem
84a Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
334
FeryÀdına göz açınca irişem
Düşmenlerin yoà idüben görişem
Mürìdleri ÀzÀd idem dürüşem
Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
Ùarìúuma giren düşmez miónete
Dü-cihÀnda irer ulu devlete
Cehennemlü ise úoyam cennete
Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
Kendü vücÿdumı dïsta virmişem
Ol dïstile yine dïsta irmişem
Óükmüm Óaú óükmidür eve girmişem
Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
Her kim kendüzini baña virürse
Óükm eylesün benden ne kim görürse
Óaú ile Óaú olur yolı yürürse
Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
ÚÀéimì’ye didi sensüz gel baña
Seni senden göstereyüm ben saña
Beni seyr it benüm ile her yaña
Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
Óaú’dan óükm eyledi yine Óaúú’ile
Ortaú olmaz fÀèil-i muùlaú ile
Seyr it anı õÀtına mülóaú ile
Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
335
Bu müôÀhir bir vücÿduñ vechidür
Óayy ü BÀúì bu şühÿduñ vechidür
KÀmil insÀn õÀt-ı cÿduñ vechidür
Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì
173.
mefèÿlü mefÀèìlün mefèÿlü mefÀèìlün
ÙÀlib vaùan-ı aãlì budur özüñi ùanı
Ger özüñi ùanursañ terk it bu ten ü cÀnı
CÀn u teni terk itdüñ bulduñ yine cÀnÀnı
CÀnÀn olıcaú sende ol maórem-i YezdÀnì
84b
YezdÀn’a irişdükde öz kendüden ol fÀnì
FÀnì çün ola Óaú’da Àn içre görür anı
Bu Àna virürlerse bilüñ mülk-i SüleymÀn’ı
Bir pul úadar olmaz ol kim bulsa bu ìmÀnı
èAşúile bu ìmÀna becid ola iósÀnı
İósÀna iren cÀnlar nice oldı nefsÀnì
èAşúa úul olub ùÀlib ara yüri insÀnı
İnsÀna irişdükde baú anda o SübóÀnì
Duy sırr-ı maèÀnìden ey dil yüri dünyÀda
Kim sırrı duyar bunda oldur göre èuúbÀda
336
Kendüñ úoma àafletle esfelde vü ednÀda
Dön Óaúú’a idüb tevbe úÀbil olub irşÀda
ÒÀùırda mıdur cÀnuñ dem sürdüài aèlÀda
MevlÀ’yı unutduñ mı meyl idesin evlÀda
Unutma ãaúın yine ol Rabb’üñe üftÀde
Úurtul úafes-i tenden òidmet idüb üstÀda
Ger şimdi irişmezseñ bu èaşúile esmÀda
Úalduñ ebeden miskìn süflìde vü tenhÀda
İşbu yola mürşid bul bir kÀmil-i insÀnı
Güç işleri gösterür saña begüm ÀsÀnì
85a
Úaùreñ yürüt ırmaúla yoluñ çıúa èummÀna
Bu baór-i taóayyürde fikrüñ ire RaómÀn’a
Òamr-ı Óaú’ı nÿş eyle ne dest ü ne peymÀne
Ser-mest-i ebed olduñ ir pìr-i óakìmÀne
Bir şevú u óanìn eyle dilde ola mihmÀna
Aósente diye bì-lafô ser içre bu ìmÀna
èAşú derdi èaceb dertdür derdi yine dermÀna
Her nesne óaúìúatde münúÀd ola fermÀna
ÌmÀn ü yaúınlıúdur geldi bu MüsülmÀn’a
Her olara maóremdür lÀ dir yoàa selmÀna
337
Mescÿd-ı melÀéikdür bil kÀmil-i insÀnı
Nefsüñ aña teslìm it ol yolına úurbÀnı
ÓayvÀnı boàazlatduñ olduñ ãıfat-ı merdÀn
MerdÀne ölüm olmaz mülk anlara bu meydÀn
Óayy-ı ebed oldılar bÀúì olara seyrÀn
èAúl ıssı buña irmez kendin bilimez óayrÀn
Bunuñ güli hìc ãolmaz dÀéim yeñi bu bustÀn
Bu nice çiçekdurur buña iremez destÀn
Heb varlıàı terk eyler kime gele bu mihmÀn
Terki bile terk eyle derde bulasın dermÀn
Maóbÿb-ı ÒudÀ anlar cÀn içre nedür cÀnÀn
Feyø-i ezelì úandan çaàladı bu ìn ü Àn
Görmek dileseñ Óaúú’ı baú kÀmil-i insÀnı
Dest-i ezelì ãunmış èilmile bu iósÀnı
85b
Bu meclis-i èAbdü’l-úÀdir’dür ki sedÀdile
äıdúile düşüb èaşúa gir yola bu adile
Unutma Muóyi’d-dìn esmÀsını yÀd eyle
EvrÀd ü uãÿlin sür her demde bu adile
338
Rÿóuñ bu ùuzaúlara úalmaya azÀd eyle
Düşmen úo ki aàlasun düşmenleri şÀd ile
Bu nefs ü hevÀyile şol deñlü èinÀd eyle
Òaãmuñ zebÿn olınca uç tevfìú úanad ile
Himmetle işüñ işle varuñı mezÀd eyle
äaç varlıàı meydÀna var yoúlıàı zÀd eyle
Gel gel bu ùarìúatde bul kÀmil-i insÀnı
Bir Óaú naôarı andan ide saña iósÀnı
Evvelde şerìèatde bu nehy ü bu fermÀndur
İslÀm’a gelüb sünnet farø-ı eóad ìmÀndur
Gerçek gelenüñ dÀéim her derdine dermÀndur
Şekk eylese ger bir kes dÀéim aña òusrÀndur
Bunda olıcak úÀéim aña iren iósÀndur
Bu emr-i maèÀrifde ãÀóib-naôar insÀndur
Bir merd-i ÒudÀ olur añlarsañ ulu kÀndur
Óaú’da Óaú’ile geldi õÀta ulu bürhÀndur
Bu cemèile farú içre èÀşıú ulu sulùÀndur
Óubb-ı ezelì ôÀhir bu ôannile SübóÀn’dur
339
èÁşıú bu ùarìúatde bul kÀmil-i insÀnı
Bir Óaú naôarı andan ide saña iósÀnı
86a
Ey ÚÀéimì fÀrià ol sen ben dimegi bunda
Cümle heves Àrzÿnuñ úaydın yimegi bunda
Óaú birligin unutma terk eyle şeki bunda
ÙÀèÀt ü èibÀdetde varlıú seleki bunda
Vaódet güneşi ôÀhir baú nüh felegi bunda
Bir añla vü ãay ol bir úo ikiligi bunda
Ôıl rÿó-ı iøÀfìye bil nefs-i segi bunda
Óayder gibi sen daòi úır div (köpegi) bunda
İnsÀna yetiş úoyub cinn ü melegi bunda
FÀnì oluban Óaú’da úo [zişt] ü nìki bunda
Bu sırra irem dirseñ bul kÀmil-i insÀnı
Anuñ naôarı saña inèÀm ide iósÀnı
174.
mefÀèìlün mefÀèìlün
TaèÀlallÀh bu mevcÿdÀt
Umar senden kerem şefúat
Úamu meõmÿm ü maómÿdÀt
Umar senden kerem şefúat
340
Eger nÀúıã eger kÀmil
Eger baùùÀl eger èÀmil
Gerek meşmÿl gerek şÀmil
Umar senden kerem şefúat
Bu cümle millet ü èillet
Gerek cemè ü gerek úıllet
Çekenler faúrile õillet
Umar senden kerem şefúat
Kime güçlik kime ÀsÀn
Bu yüzden cümlesi yeksÀn
Gerek cinn ü melek insÀn
Umar senden kerem şefúat
Gerek cÀmiè eger fÀriú
Olanlar èÀdeti óÀriú
ÓarÀmì kesici sÀrıú
Umar senden kerem şefúat
Eger vaóş ü ùuyÿr ü mÿr
Yaúın olsun gerekse dÿr
Gerek RıêvÀn ü cennet óÿr
Umar senden kerem şefúat
86b
Yedi ùamu ile mÀlik
Yoluñda cümlesi sÀlik
Bilürken küllü şeyé hÀlik
Umar senden kerem şefúat
341
Eger çÀbük eger kÀhil
Eger yaylaú eger sÀóil
Eger èÀlim eger cÀhil
Umar senden kerem şefúat
Yehÿd ü Türk ü NaãrÀnì
äanurlar (daşra virÀnı)
Bilürken (...)
Umar senden kerem şefúat
Ne deñlü ÚÀéimì kimse
CihÀnda èÀãì olursa
GünÀhlu böyle gelürse
Umar senden kerem şefúat
175.
mefèÿlü mefÀèìlün
Zeyn olmada cümle il
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Dirildi çü Àb ü gil
Óubbuñdan ü şevúuñdan
İnsÀna èaùÀ vü cÿd
Senden olalı mevcÿd
Ádem melege mescÿd
Óubbuñdan ü şevúuñdan
342
ÕÀta ùapalı Àdem
Recm oldı şaúì bì-dem
Azmaúda imiş bu dem
Óubbuñdan ü şevúuñdan
èAşúa bizi yÀr eyle
IødÀdı uyar eyle
Pÿtede èayÀr eyle
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Bunlara vücÿd olmaz
Müflisde ki cÿd olmaz
áayra çü sücÿd olmaz
Óubbuñdan ü şevúuñdan
87a
Senüñle olan varlıú
Bu yÀr ile aàyÀrlıú
Rÿşen ola her darlıú
Óubbuñdan ü şevúuñdan
İsmüñ äamed ü dÀéim
Óayy-i Ebed ü úÀéim
Úul ÚÀéimì çün nÀéim
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Uyarsañ anı bir dem
áafletledurur her dem
Buyruú gele çü merdem
Óubbuñdan ü şevúuñdan
343
Ser-cümle budur anı
Tevóìdile seyrÀnı
Umar úamu yÀrÀnı
Óubbuñdan ü şevúuñdan
176.
mefèÿlü mefÀèìlün
YÀ Rabbi èaùÀ olsa
Óubbuñdan ü şevúuñdan
èAşúile göñül dolsa
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Bu meclise kim girdi
YÀ Rabbi ola vardı
Úurtuldı kime irdi
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Úalmaz ikilik tozı
PÀk ola göñül yüzi
Çünkim ola her sözi
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Her kim gele bu yola
Vesìle ebed ola
Bir õerrece çün bula
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Evvelde şerìèatle
Evsaùda ùarìúatle
344
Min baèd óaúìúatle
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Çün èilm-i maèÀrifde
èAdl ide teãÀrifde
Sırlar ùoàar èÀrifde
Óubbuñdan ü şevúuñdan
ÙÀlib olıcaú óaúbìn
Bunda açılur Àyìn
Himmet ide Muóyi’d-dìn
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Dïst ÚÀéimì’ye geldi
Õevúìle naôar ãaldı
Miskìn fuúarÀ aldı
Óubbuñdan ü şevúuñdan
177.
mefèÿlü mefÀèìlün
Bu cümle dilek yÀ Rab
Óubbuñdan ü şevúuñdan
èAşúile selek yÀ Rab
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Düzdi felegi èaşúuñ
Cinn ü melegi èaşúuñ
İnsÀn dilegi èaşúuñ
Óubbuñdan ü şevúuñdan
345
Meclis olıcaú ùaşúın
èÁrif süre dïst èaşúın
Mÿnis ola her şaşúın
Óubbuñdan ü şevúuñdan
87b
Pìr dutmaàa beg lÀzım
Ceddi çün Ebü’l-ÚÀsım
Ùopraàı ider zer sìm
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Bu ümmete ãÀóib-dìn
ÙÀ-hÀ ola hem yÀ-sìn
Hem himmet-i Muóyi’d-dìn
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Pìrüm naôarı kìmyÀ
EmvÀtı ider ióyÀ
èÌsì gibi hem gÿyÀ
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Bu àarbile tÀ şarúa
Meclis úurula farúa
Baór-i eóadi àarúa
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Kim nefy ide bu lÀ’yı
İåbÀt ider illÀ’yı
Ol bula teèÀlÀyı
Óubbuñdan ü şevúuñdan
346
Úutlu úadem ol dervìş
Òayr-ı ümem ol dervìş
äÀóib-himem ol dervìş
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Nÿrile mücemmeldür
Maèrÿf-ı muèammeldür
İnsÀn-ı mükemmeldür
Óubbuñdan ü şevúuñdan
Ey ÚÀéimì Muóyi’d-dìn
Gösterdi saña Àyìn
Olma ãaúın a òïd-bìn
èAşúuñdan ü şevúuñdan
Çün Óaú naôarın ãaldı
Meclisde eåer úaldı
Kim gelse murÀd aldı
Õevúuñdan ü şevúuñdan
Her kim úarışur bunda
Dosta irişür bunda
Şeksüz görişür bunda
Óubbuñdan ü şevúuñdan
347
178.
müstefèilün müstefèilün
Çaròuñ èaceb bir óÀli var
Birler gelür birler gider
Bir dem dükenmez mÀlı var
Birler gelür birler gider
ÜstÀd-ı kül düzdi èaceb
Óikmetleri yazdı èaceb
Aómed’durur buña sebeb
Birler gelür birler gider
Özge temÀşÀdur cihÀn
ÔÀhir ola kenz-i nihÀn
Óaú budurur söyler dehÀn
Birler gelür birler gider
Seyr it gözüm èibretleri
Gör gider ãÿretleri
Vaódetleri keåretleri
Birler gelür birler gider
88a
Bu naúşı düzen úandadur
Yoòsa mı naúş içindedür
Bilmez bilür óayretdedür
Birler gelür birler gider
KÀr-òÀne úurılmış güzel
ÔÀhir budur bezm-i ezel
348
ÌmÀnına virme òalel
Birler gelür birler gider
èAşú baóridür úaynar ùaşar
AúùÀrile mevci coşar
PeydÀ olur cinn ü beşer
Birler gelür birler gider
Heb oldurur àayrı degül
MiréÀtıdur cüzéi [vü] kül
Fehm itdi bunı èaúl-ı kül
Birler gelür birler gider
Kendin bilen insÀn olur
DüşvÀr işi ÀsÀn olur
Varı yoàı yeksÀn olur
Birler gelür birler gider
Ey ÚÀéimì gel baú beri
Sür menzile úalma geri
Budur temÀşÀnuñ yiri
Birler gelür birler gider
179.
müfteèilün müfteèilün
İşbu fenÀ bÀúì degül
Eşmededür gitmededür
Durma ãaúın sen de çekil
Eşmededür gitmededür
349
Gitdi oàul gitdi úarıñ
Yolcı imiş cümle varuñ
Kimi bu gün kimi yarın
Eşmededür gitmededür
Yaradılan durmazimiş
èÁrif olan yormazimiş
LÀf ü güõÀf urmazimiş
Eşmededür gitmededür
Yüz biñi var bunda çürür
Ùoàrı yola biri varur
èAşúile ol gider erür
88b Eşmededür gitmededür
Devr-i felek böyle gelür
Kimi ãatar kimi alur
Cümle fenÀ vechi úalur
Eşmededür gitmededür
Òavf ü recÀ ile niyÀz
Dut orucı úıl a namÀz
Bu görinen ger çoà u az
Eşmededür gitmededür
èÁrif iseñ seyr idegör
Andan aña var gidegör
Yoúlıàile òayr idegör
Eşmededür gitmededür
350
Çürüyi ser-cümle bu ten
Dime ãaúın ben ben ü ben
Buña göñül baàlama sen
Eşmededür gitmededür
Eglenecek yir degül a
Aldanuban úalma dilÀ
äoñ ucı ser çekme belÀ
Eşmededür gitmededür
Òalúı bunuñ göre n’ider
áafletile durma gider
Iràad olub òidmet ider
Eşmededür gitmededür
èÁrif olan añlarimiş
CÀhil olan ùañlarimiş
Aàlayuban añlarimiş
Eşmededür gitmededür
ÚÀéimìyÀ el çekegör
Er toòumın var ekegör
èİbretile göz dikegör
Eşmededür gitmededür
180.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül gezme yabanda ùalagör bu óayrete
Keåret-i nÀs içre vaódet gözle düşme keårete
351
ÚÀl ü úìli úo yüri gel èarbede úılma bu gün
Hìc baúma medó ü õemme er gibi düş àayrete
89a
Sögene eyle duèÀyı dögene ùut arúañı
Böyle buyurdı ùalanlar işbu baór-i èibrete
Sen eger insÀn iseñ şeyùÀna ülfet eyleme
Eski düşmen dïst olmaz böyledür düş fikrete
Ara bul bir yaòşı hem-dem dünyede ey ÚÀéimì
Elde iken fırãatuñ irmege çalış óaørete
181.
7’li hece
Gerçi mücrim ãÀdıúam
Derdüm vardur dïstlarum
Úul degülem fÀsıúam
Derdüm vardur dïstlarum
Lìk raómet deryÀsı
Dilde úomaz hìc pası
èAfv olunur çün èÀãì
Derdüm vardur dïstlarum
Kerìm AllÀh luùfı bol
Gösterübdür ùoàrı yol
Beni benden aldı ol
Derdüm vardur dïstlarum
352
Ben bu mülki n’iderüm
Çün terkini iderüm
LÀubÀlì giderüm
Derdüm vardur dïstlarum
AllÀh’uñdur luùf u cÿd
Andan artıú yoú vücÿd
Bize farødur bu sücÿd
Derdüm vardur dïstlarum
İrişmişüm hem-deme
Geldi çatdı dem deme
äuç baàladı Àdeme
Derdüm vardur dïstlarum
Baúdum irdüm içüme
İúrÀr itdüm ãuçuma
Bıçaú urdum úoçuma
Derdüm vardur dïstlarum
Artıàı yoú birdür Óaú
Óaú gözile dïsta baú
Añlanılmaz bu sebaú
89b Derdüm vardur dïstlarum
Òaber virdi aãlımuz
Neye varur faãlımuz
Göñüldedür faãlımuz
Derdüm vardur dïstlarum
353
Melek cinn ü hem beşer
Bu maóalde heb şaşar
Yoúlıú içre kim düşer
Derdüm vardur dïstlarum
ÚÀéimì’yem piyÀde
èAşúa düşdüm dünyÀda
Yaúdum nem var ziyÀde
Derdüm vardur dïstlarum
182.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül eyle tevekkül õÀt-ı pÀke àam yime
Bir keremdür şefúat eyler derdnÀke àam yime
Raómet-i Óaú òÀã u èÀma irişür her ãubó ü şÀm
Óaúú’a dutub yüzüñi sür işbu òÀke àam yime
èAşúile AllÀh diyenler destgìrüñ olalar
Himmet iste yalvaruban sìne çÀke àam yime
Her ne deñlü ùaèn ider münkir münÀfıú zuèmile
Óaú diyenler düşmeye bir dem helÀke àam yime
Çünki vaódet baórine ùalub gezersin sen bu gün
Dirlik ü úuvvet irer andan simÀke àam yime
Bülbül-i dil gülden ayru olamazmış bir nefes
áonca el ãunma ãaúın òÀr ü òÀşÀke àam yime
354
Tañrı birdür artıú olmaz çün bilürsin ÚÀéimì
Anı iste anı bul düşme şirke àam yime
183.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
İşbu ãınuú göñlimüzi kim yapar
Rabbìsine secde idüb ol ùapar
Meskenidür zìrÀ göñül Tañrı’nuñ
Göñle giren ãanma begüm yol ãapar
Varlıàile kimse Óaúú’ı bulmadı
Yoúlıàa gel bir göñüle gir apar
Dil aparan key er olur dünyede
Óükm-i ebed salùanatı ol úapar
90a
CÀna başa úalmayıcak bir kişi
Düşmenine àÀlib olub er úopar
Virài Óaúú’uñ saèy anuñ olıcaú
Úanda ãuna elbet anı ol çapar
ÚÀéimìyÀ gir bu yola èaşúile
ÒÀke yüzüñ sür duracaú ev apar
355
184.
mefèÿlü mefÀèìlün mefèÿlü mefÀèìlün
Tevóìdile eõkÀra ùaèn itme ãaúın münkir
Bu söz çıúar ebrÀra boş görme ãaúın münkir
èÁşıúda úarÀr olmaz ãÀdıúda firÀr olmaz
Birlikde øarar olmaz ùaèn itme ãaúın münkir
Dervìş ü faúìr ùorlaú Óaú dïstlarıdur muùlaú
èUryÀn ten ü baş çıplaú taèn itme ãaúın münkir
Şevúile ider òidmet devrÀnları bir óikmet
Òalúa irişür himmet ùaèn itme ãaúın münkir
èUşşÀúa semÀèı Óaú farø eyledi ùoàrı baú
Óaúú’ı ne bilür aómaú ùaèn itme ãaúın münkir
Kim Tañrı’ya èÀşıúdur dönmek aña lÀyıúdur
EbrÀr sözi bayıúdur ùaèn itme ãaúın münkir
DeryÀ co[şu]ban úaynar üstinde óabÀb oynar
èAşú Àteşi çü göyner ùaèn itme ãaúın münkir
èAşú èÀşıúa fermÀndur dertler aña dermÀndur
Küfri bile ìmÀndur ùaèn itme ãaúın münkir
èÁşıú yolı bu yoldur göñli şevúıdur boldur
Óaúú anda ãıàar oldur ùaèn itme ãaúın münkir
356
90b
Õemden üşenür ãanma medóe yerinür añma
Yalan diyüb utanma bì-dìn oluban münkir
Añlar äamed’i bunlar oúur Eóad’i bunlar
Óaydür ebedì bunlar olur di gel e münkir
EfsÀne sözin unut èAbdü’l-úÀdir’e yüz ùut
áayr-i Óaúú’a dirler büt tevóìdi úoma münkir
Ey ÚÀéimì Óaú añla ùañla ùuruban ùañla
Vaútinde gelüb bañla ebsem otur a münkir
èÌsì-nefese irdük tevóìd yolına girdük
èAşúuñ gülini dirdük òÀrdan üşenür münkir
MeydÀna gelüb oyna deryÀ gibi gel úayna
Dür-dÀne içün ãoyna senden ãaúınur münkir
DìvÀneye kilk olmaz şevketle çü mülk olmaz
äoñra gelür ilk olmaz tevóìde gelür münkir
185
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
Benüm dimek begüm şeyùÀn işidür
Tekebbürlik bu insÀna yaraşmaz
Biri [iki] gören ãay kim şaşıdur
MüsülmÀn’um diyen cÀnda yaraşmaz
357
Tehì ãanma ùolu baú dervìşÀnı
NişÀndan añlayasın bì-nişÀnı
Geçüb biñ yıl budur mehd-i nişÀnı
Dura bu Õü’l-fiúÀr úında yaraşmaz
91a
Edeb ögreneler èÀúil olanlar
Göz açsun uyanub àÀfil olanlar
Yol erkÀn ne bilür cÀhil olanlar
Òar-ı dü-pÀ çü èirfÀnda yaraşmaz
Gel ögren evvelÀ èilm-i şerìèat
Aúub gele saña feyø-i ùarìúat
MaèÀrifle bu èaşúa eyle diúúat
Óaúìúat pìrlik oàlanda yaraşmaz
Ùolubdur ôulm ü fitne bu cihÀna
Ôuhÿr ider meger ol bir şehÀna
Ùutub ÚuréÀn ü seyfi bì-bahÀne
MeôÀhirdür çü pinhÀnda yaraşmaz
Gel e ey ÚÀéimì dìvÀn duralum
Yazılan alnumuza òaù görelüm
Budur ol àayret-i Óaú dem sürelüm
EmÀnet cÀnımuz tende yaraşmaz
186.
feèilÀtün feèilÀtün feèilÀtün feèilün
Bize ùaèn eyleyene Óaú’dan èinÀyet dilerüz
N’ola bu cürmümüze èafv-ı velÀyet dilerüz
358
Úamu maòlÿúına şefúat naôarın ãalmaàile
Bize èirfÀn ü zekÀvetde hidÀyet dilerüz
èAraãÀta gelicek şÀh-ı rüsül óürmetine
ÒuãamÀ úalmaya bizden ki şikÀyet dilerüz
Bize her kim ne iderse anı biz èafv iderüz
Yine bu ãuló ü ãalÀóa da hidÀyet dilerüz
Óaú erenler bölüginde bulınub úÀéim ola
Bu maóabbetle göñül úalsa be-àÀyet dilerüz
Úatı çoú cürm ü òaùÀ eylemişüz àafletile
Lìk ol Rabb-i Raóìm ide óimÀyet dilerüz
äuçumuz yirden ü gökden daòi çoú óaøretüñe
Yüce MevlÀ úulına göndere Àyet dilerüz
Úulına dìnimüzi kendü òazÀyinden edÀ
İdüben eyleye bu nefse kifÀyet dilerüz
Vire bu ÚÀéimì miskìne ÒudÀ-yı MüteèÀl
Nice kendüyi bula èilm ü óikÀyet dilerüz
91b
187.
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün
Ey VÀóid ü Óayy ü Ebed úullarına eyle meded
Ey dÀéim ü õÀtuñ äamed bu úapudan eyleme red
359
Bir Tañrı’sın birlik óaúı vuãlatla ol dirlik óaúı
Bì-cÀn ü ten erlik óaúı çeşmimüzi eyleme bed
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì oldur dil ü cÀn rehberi
İrşÀd ider her bir eri ol nesl-i pÀk-i ced-be-ced
Anuñ yüzi ãuyı meger èÀãìlere luùfuñ eger
Bu mücrime irüb deger ey ÚÀdir ü ismüñ Eóad
Faøl-ı resÿl-i kibriyÀ dilde úoma şekk ü riyÀ
Úat bu faúìri süriye tÀ kim ola ehl-i seced
TÀ úomaya bu dergehi úalbimüzi úılma tehì
ÓÀøır göresin bir şehi vaãluñ ile bir şevú küned
Rÿzì úılasın èaşúını dilde çerÀà-ı şevúını
Her dem süre dil õevúını ez-óaúú ol nesl-i esed
Yol bulmasun şeyùÀn bize ùoldurmaya ùopraú göze
èÁşıúlaruñ raómet seze azdurmaya ol dìv-i bed
Tevóìd ü õikrüñ sürelüm n’ola rıøÀya irelüm
èAynen yaúìnen görelüm nefs úalèasın dutmaya sed
Raómet ide ÓannÀn’ımuz cÀn içre ol MennÀn’ımuz
Baàışlaya ìmÀnımuz olmaya óablün min mesed
92a
Bu ÚÀéimì miskìn n’ider her ne iderse dïst ider
Bìhÿde hem àÀfil gider irmez ise andan meded
360
188.
müstefèilün müstefèilün
Gel gel göñül dïstdan yaña
Andan òaber geldi baña
Ol kim yaúın senden saña
Dïst sendedür baú sen baña
èÁlem úamu andan ùolu
Zìr ü zeber ãaà u ãolu
Bu şeş cihetde ey ulu
Dïst sendedür baú sen baña
Her kim olur senden naôar
äanma gözüm yoldan azar
İdem diseñ úutlu bÀzÀr
Dïst sendedür baú sen baña
Mürşid gerek èÀşıúlara
èAşú yolına ãÀdıúlara
Yoldur Óaú’a lÀyıúlara
Dïst sendedür baú sen baña
Terk it yüri cÀn ü seri
Úo bu vücÿdı gel beri
İçüñ ùaşuñ bil ol berì
Dïst sendedür baú sen baña
Kendüñden olub bì-vücÿd
Anuñla aña úıl sücÿd
361
Raómet ide luùf ıssı cÿd
Dïst sendedür baú sen baña
Bu èaşúile bu derdile
Kendüñe rehber er dile
Gel yola kÀmil merdile
Dïst sendedür baú sen baña
Ey ÚÀéimì èaşúdan cüdÀ
Úalmayana ÚÀdir ÒudÀ
Úulaàına virür nidÀ
Óaú sendedür baú sen baña
189.
8’li hece
Dïstdan òaber ãorarsañuz
Óaú õikrini dÀéim sürüñ
Ùoàrı yolı ararsañuz
92b ÚuréÀn óadìå ne dir görüñ
Evvel gerek èilm-i ebdÀn
Farødur ögren èilm-i edyÀn
Aúar ãudur èömür hemÀn
Yol yaraàuñ erken görüñ
Yapış bir merd-i kÀmile
Óaúìúat èilme èÀmile
Dürişüb ãubó u şÀm ile
Fevt eylemeñ vaúti duruñ
362
İrenlerüñ sözin dutuñ
MÀsivÀyı elden atuñ
İki cihÀn õevúın ãatuñ
Óaú rıøÀsın alub varuñ
Bu gün yarın úatlanılmaz
Teéòìr ile atlanılmaz
Yaàı çoúdur otlanılmaz
Menzil-gÀha tiz tiz irüñ
Demdür sürüñ elde iken
Fikr ü õikri dilde iken
İşbu úuvvet belde iken
Bu gün imiş dinen yaruñ
èÁşıúları görmez misin
Ùozlarına irmez misin
Hìc birine ãormaz mısın
Ol dïstile ne bÀzÀruñ
Yimez ü içmez uyumaz
İşini ferdÀya úomaz
Birden artıú bular dimez
Terkin urmış il ü şaruñ
ÚÀéimì derde düş yüri
DermÀn ide óikmet eri
TÀ ebed olasın diri
Bekle ìmÀnuñ iúrÀruñ
363
äıdúile eyle òidmeti
èAbdü’l-úÀdir’üñ himmeti
Göstere saña óikmeti
TÀ bÀda gitmesün kÀruñ
93a
190.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Muóìù-i küllü şeyé Óaú’dur bunı bilmeyen aómaúdur
Bu ortada o mülóaúdur uyar cÀn gözüñi èÀşıú
Arayub bulmaàa anı fedÀ úılub ten ü cÀnı
Her eşyÀda anı tanı budur saña olan lÀyıú
Yedi úat gök melekleri gezerseñ heb felekleri
Úamu òalúuñ dilekleri sırrullÀhdur eyÀ ãÀdıú
Yirüñ òalúı göge baúar canın èaşú odına yaúar
Eser yiller ãular aúar aña müştÀú olub bayıú
Bu sırra vaúıf olmaàa bu yolda behre almaàa
Erenler şÀhı bulmaàa çalış àafletden ol ayıú
Çü Mecnÿn vech-i LeylÀ’dan irişdi bu tecellÀdan
DilÀ sen de bu eşyÀdan ara derdüñe bir óÀõıú
Görindi çün bu gözlerden òaber alındı sözlerden
Özüñi duy bu özlerden sözine olasın nÀùıú
364
Dilüñde õikr olan oldur göñülde fikr olan oldur
Virenle hem alan oldur ãabì olma gel ol balıú
Óaú’uñ artıàı çün yoúdur iki görme biri baú dur
Şunuñ kim úulaàı ãaàdur olur birligine ùanıú
Cemìè èÀlem bu óayretde úamu èÀrif bu èibretde
Daòi èaşú ehli fikretde ãuyı bilmez nedür balıú
93b
Dilerseñ bulmaàa ÀsÀn delìlidür buña insÀn
Ayaú tozına düş yeksÀn saña yüz göstere ÒÀliú
Bu saèyile gice gündüz cefÀ çek ÚÀéimì dübdüz
Görinince o bir yılduz güneşe yol vire RÀôıú
191.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
El-amÀn bu nefs-i bed-endìş elinden el-amÀn
Bu hevÀ aldar bizi yoldan úaluruz bì-gümÀn
Ger bu yüzden iş úalursa óÀlimüz àÀyet yaman
èÖmrimüz sÀèat-be-sÀèat geçmek üzre her zamÀn
Ol óabìbüñ óürmetiçün rÿzì úıl ãıdú u ìmÀn
Bizi bizden al getür virgil óaúìúat ceõbesin
Kendülikden maóv olalum vir irÀdet ceõbesin
Luù idüb úaldur göñülden işbu èÀdet ceõbesin
İbtidÀdan gösteresin Óaú şerìèat ceõbesin
Óaú óabìbüñ óürmetiçün úalmaya şekk ü gümÀn
365
Varalum bÀb-ı sülÿke eyleyelüm inúıyÀd
N’ola kim bu derde bend ismin çaàıralum èibÀd
äuçımuz bì-óadd ü àÀyet úalmadı aãlÀ èinÀd
èAşú-ı SübóÀnì irişüb göstere rÀh-ı sedÀd
Ol óabìbüñ óürmetiçün dem süreler müéminÀn
èAşú erinüñ himmetinde meylimüz YezdÀn ola
Her cihetde èaúl ü fikrüm ùÀlib-i merdÀn ola
Cÿş ola şevú u semÀèda her úaçan meydÀn ola
Vecd ü óÀlÀta irişüb rÿó-ı bì-ebdÀn ola
Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür pìrimüz çün tercemÀn
ÚÀéimì bì-dil olubdur bì-sebÿ içer şarÀb
Ol şarÀbuñ mestliàinden varlıàı ola òarÀb
äıàmaya çün bunda bÀd ü Àteş ü Àb ü türÀb
İşbu sükker ùÿùìyedür ùatmaya bundan àurÀb
94a Óaú óabìbüñ óürmetiçün úalmaya şekk ü gümÀn
192.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
YÀ ilÀhì birligüñ óaúúı bize bir fetó-i bÀb
Rÿzì úılàıl olına kim her duèÀmız müstecÀb
Aómed ü Maómÿd Muóammed óürmetinde şeyò ü şÀb
Raómetinden umageldi deñize gire óabÀb
Bu vücÿduñ èaşúuñile yanuban ola kebÀb
Rÿóa tÀbiè eyle cümle yañlışum ola ãavÀb
äun şarÀb-ı lÀ-yezÀli ola şöyle bir şarÀb
Nÿş idince úaùresin èÀşıú úıla varın òarÀb
366
Çünki birdür artıú olmaz bizde bu benlik nedür
Ya bu istekle teraúúì àuããa vü şenlik nedür
Fevú u taót u altı cÀnib úıããa vü enlik nedür
Bunca maòlÿúı yürüden cÀnile tenlik nedür
İri uvaú dürlü dürlü çirkin ü aósenlik nedür
Maèdeni bir cümle şeyéüñ ya bu düşmenlik nedür
äun şarÀb-ı lÀ-yezÀli ola şöyle bir şarÀb
Nÿş idince úaùresin èÀşıú úıla varın òarÀb
Ceõbe-i èaşúuñla benlik maóv ola senlik úala
Bì-nişÀn deryÀsına bì-sen ü ben àavvÀã ola
Bir ile ol vaódete gelüb ãafì birlik ola
İşidegöre senüñle hem vara ãaà u ãola
Sen úulaàuzla senüñle varıla ùoàrı yola
Sensüzin olmaz müyesser bu ùarìú hìc bir úula
äun şarÀb-ı lÀ-yezÀli ola şöyle bir şarÀb
Nÿş idince úaùresin èÀşıú úıla varın òarÀb
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ yolın dilerken ÚÀéimì
Çeşmine sürme çekildi belki olmaz nÀéimì
áayr-i Óaú’dan baàlaya dil ola her dem ãÀéimì
èUlviye èazm eyleyüb terk eyleye behÀyimi
94b Sırrile esrÀra irüb serde sır ãaúlaya mı
Dïstile dïst oluban anuñla úala dÀéimì
äun şarÀb-ı lÀ-yezÀli ola şöyle bir şarÀb
Nÿş idince anı èÀşıú eyleye varın òarÀb
367
193.
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün
Ey bì-naôìr ü bì-miåÀl bu benligi gel benden al
Bir pÀdişehsin bì-zevÀl úullaruña göster cemÀl
Yir gök senüñ emrindedür şehler senüñ óükmindedür
èAfvuñ diler úapuñdadur èÀcizdür eşyÀ bì-mecÀl
İósÀn umar cinn ü beşer luùf eylemek saña düşer
èAşúuñ ile çiler beşer ey õÀt-ı pÀk Õü’l-celÀl
Õikrüñ naãìb eyle bize fikrüñ óabìb eyle bize
Şükrüñ ùabìb eyle bize ey nièmeti bol pür-kemÀl
Ey ÚÀéimì úıl èuzleti tÀ kim bulasın vuãlatı
RÿóÀnì õevú u òaãleti ùÀèatde òarc it mÀh u sÀl
DünyÀ vü èuúbÀ varlıàı úoàıl yiter Óaú yarlıàı
ŞükrÀne bil bìdÀrlıàı n’eyler saña bu úìl ü úÀl
194.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Heves itmek ãunılmışdur bu sevdÀya dil-i pÀke
äu gibi her yaña aúar yüzin sürini bu òÀke
95a
ÒudÀ’nuñ ãanèata vÀlih olub evvel ebed böyle
Derÿnı Àh idüb her dem çıúar dütüni eflÀke
368
Bu òalúuñ medó ü õemminde degildür èÀşıú-ı ãÀdıú
MurÀdı bülbülüñ güldür baúar mı òÀr ü òÀşÀke
Gözüm irişme èuşşÀúa eger èaúlile yÀriseñ
Kim iflÀó olamaz aãlÀ doúunan sìne-i çÀke
Ere òor baúmaú olmazmış hüner vardur derÿnında
NaôargÀh-ı ÒudÀ’dur çün yüce baú göñli bì-bÀke
Görinür ôÀhiren òor ol velÀkin bÀùını nÿrdur
ÓaúÀretle naôar úılma gözüm her çeşm-i nemnÀke
RıøÀ-yı Óaúú’a teslìm ol eger varise ìmÀnuñ
Behey ey ÚÀéimì àÀfil gel uyma küfr ü işrÀke
195.
feèilÀtün feèilÀtün feèilÀtün feèilün
Berü gel saña dirüm kendüzin èÀşıú bilici
äanuban èaşú-ı óaúìúì bu hevÀya yelici
Mürşid-i kÀmile var ãor ne úadar zaómet ise
Göstere saña seni úalbe ire Óaú kelici
Eyle teslìm özüñi gÿşına úoyàıl sözüñi
Açuban cÀn gözini al ele esmÀ úılıcı
95b
Kesilür nefs ü hevÀ Àrzÿsı bu diúúatile
İrişe dürr-i yetìme bu deñize ùalıcı
369
Gice gündüz virilen ismi süresin bu gün
Saña senden görine ol seni bunda ãalıcı
Bitür erken işini úuşca cÀnuñ tende iken
Gelicek vaúti úomazmış girüye cÀn alıcı
Bilüben bilmeyüben itdügine nÀdim olub
Meróamet bula ÒudÀ’dan bunda tevbe úılıcı
Çü ãınuú göñle naôar eyleye Tañrı ne içün
Ola èÀşıú bu melÀmet úaùarında úalıcı
Bu sözi ÚÀéimiyÀ kendüzüñe di ili úo
Saña daòi diyeler óaú söze ãÀdıú olıcı
196.
müfteèilün müfteèilün fÀèilün
Göñlimüze úondı yine bir heves
èAşúa düşüb ùoldı ãadÀ bu úafes
Bülbül-i dil gülden umar bir ceres
Bellüdurur meyl olamaz bì-èabes
Geldi bize dïstımuzuñ úoòusı
Beñzer ola hìc yaramaz yoú hÿsı
Şevúileyem gitdi gözüm uyòusı
Áyetile úulaàuma geldi ses
96a
370
Ùobùoludur sìnemüz èaşú odile
Derde düşüb geçer èömri zÀrile
Bir olalum yÀrile aàyÀrile
Erlik olan budurur uş sözi kes
èAşúa dervìş gireriseñ bul beúÀ
Yol erine lÀzım imiş bir feres64
ÚÀéimìyÀ yÀre hemÀn düşme gel
Dimedin ol ãoóbetine üşme gel
Her sözine gözlerüñi buşma gel
Böyle imiş atalaruñ sözi pes
197.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Göñlimüzde var ezelden derd-i yÀr
Anuñiçün eylemez bunda úarÀr
Dü cihÀnuñ naúşına aldanmadı
Vech-i naúúÀşı meger durma arar
Vird idinmiş dem-be-dem esmÀsını
Kendüzinde çün müsemmÀsın arar
Çün müsemmÀdan isim ayru degül
İmdi oldur orta yirde il ü şar
64 Bu dörtlüğün ilk iki mısrası her iki nüshada da eksiktir.
371
Cümle mevcÿdile gören görinen
ÔÀhir ü bÀùın bu ol dÀr ü dìvÀr
Kendü ancaú kendüye èÀşıúdurur
Zülfe kendü kendüsi dÀra çıúar
Manãÿr olmış Àteş ol kendin yaúar
Õerre õerre kül olub adın ãaçar
Úanda olsa õerrece bu derd-i dïst
FÀrià olma yüz úıyÀmet ger úopar
Öldüginden ãoñra ùopraú olıcak
Úabrine var gör neler söyler àubÀr
èAşú ezelden ÚÀéimì hem tÀ ebed
Gizlü olmaz elbet olur ÀşikÀr
Kim ne ile gelse anuñla gider
Böylece düzmiş bunı PerverdigÀr
èAşúa düşen varlıàın maóv eyledi
CÀnı cÀnÀn yolına eyler niåÀr
Úaùre iken baór olur bu èaşúile
GÀh sÀkin yir gibi gÀhì coşar
96b
GÀh ùalar deryÀ-yı fikre bir zamÀn
Çıúarub cevherler atar der-kenÀr
372
èÁşıú iseñ dürr ü gevher alagör
Bu ile dönseñ birez gör kim ne var
İşbu cevherden birin alsañ eger
Hìc dükenmez yaşariseñ ãad-hezÀr
İşbu cevher didügim derd-i ÒudÀ
Úanàı göñülde ola Óaúú’a uyar
Óaú senüñle sen de anuñla olıcak
Cümleten senüñ ola her ne ki var
Óaú olınca dü-cihÀn óÀcet midür
èÁşıú anı bir pula virür ãatar
Ol pulı bile yanında dutamaz
Nefs baúariken varur kelbe atar
Nefsine virmez murÀdın Óaúú’içün
Nefsi bile bì-mecÀl aña uyar
Kim bu gün úulaú duta bu sözlere
ŞÀd ola itmeye yarın Àh u zÀr
Dem süre bÀúì ebed ol dïstile
VÀãıl ide anı aãla GirdigÀr
373
198.
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
Egerçi her ne var Óaú’dan èaùÀdur
Bire iki dimek küllì òaùÀdur
TaúÀøÀ eyledi bunca ãuverler
æübÿt ü ger èubÿr ü ger edÀdur
CemÀlüñ örtüsidür iki zülfin
Óaú’a artıú m’olur cümle ÒudÀ’dur
Òamìr-i ùìnet-i ecsÀd-ı Àdem
Demine irmeyen andan cüdÀdur
Delìl oldı yakınından èazÀzìl
Raóìm’e didi kim bu mÀsivÀdur
Zemìn ü ÀsmÀnı düzdi úoşdı
SemÀè oynar èaceb ãìt ü ãadÀdur
Şehìd-i èaşú olanlar vÀãıl oldı
äafÀ vü õevúile ãÀóib-bekÀdur
ØiyÀsıdur o nÿruñ vech-i insÀn
Ôuhÿr oldı şu kim ehl-i fenÀdur
97a
Ôuhÿrı perdedür õatına çünkim
èAyÀn olmaú katı müşkil-güşÀdur
374
áanì derd ü cihÀndan sır bilenler
FenÀfillÀh olan ehl-i vefÀdur
ÚıyÀmuñdan úıyÀmetler çü ôÀhir
Küfürdür artıú olmaú hem cefÀdur
LeùÀfetde bu nefsüñ adı Óaú’dur
Meger bu sözi bilen MuãùafÀ’dur
Nice kim úavì olur ismi òalúdur
Velìler añlasa bunı sezÀdur
HemÀn birdür ãaúın artıú dime gel
Yetişür ÚÀéimì derde devÀdur
199.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey elif-úad boyı ÙÿbÀ meh-liúÀ
Ey temÀşÀ-gÀh-ı èuşşÀú müntehÀ
Ey åevÀb ehline óulle giydüreñ
Cìm cemÀlüñ muãóafına yoú bahÀ
Ey óayÀt Àbın dil-i óÀøırlara
Óayder-i KerrÀr elinden meróabÀ
DÀl delÀlet eyledi FurúÀn-ı Óaú
ÕÀl õelìl oldı saña kim utlaya
375
Rı didi raómet ãaçıldı èÀleme
Zı saèÀdet geldi òatm-i enbiyÀ
Şükr ü minnet eyle Óaúú’a ùÀlibÀ
äÀdıúu’l-vaèdü’l-emìndür bu himÀ
ëÀd øiyÀ-yı ve’ê-êuóÀdur şÀnuña
ÙÀ vü hÀ er-raómÀn èale’l-arş istevÀ
Ôı vü ôulm ü fitneden dü èÀlemi
Úurtarursın Óaúú’a olub reh-nümÀ
èAyn-ı luùfuñdan naôar úıl mücrime
áalib oldı n’idelüm fısú u hevÀ
Faøl u cÿduñ raómeten lil-èÀlemìn
FÀyiø-i feyø-i ÒudÀ ãÀóib-livÀ
Ke kerem kÀnı şefìèü’l-müõnibìn
Luùf-ı Óaúú’a maôhar olduñ ey ãafÀ
Mìm muóìù-i küllü şeyésin AómedÀ
Nÿr-ı mìmüñ àarúıdur arø u semÀ
97b
VÀv VehhÀb ismini baòş eyledi
LÀ-ilÀh illÀ hüvellÀh ol ÒudÀ
YÀ Muóammed seni kimse görmedi
Gördi Veys ü ÇÀr-yÀr MurteøÀ
376
PÀdişÀh-ı her dü èÀlem Tañrı’sı
Cümle mülki eyledi teslìm saña
èAúlımuz buña irişmez sözi kes
Bunda óayrÀn evliyÀ ve aãfiyÀ
Óaú’dan artıú anı kim vaãf eyleye
ÒÀk-i pÀyidür anuñ èarşü’l-èalÀ
Cism-i pÀkinüñ eger bir õerresin
ÔÀhir itse yirde küfür úalmaya
Ùopraàına cÀn virür baş oynadur
Müéminìn ü aãfiyÀ vü atúiyÀ
ÚÀéimì’ye bu úadar devlet yeter
Kÿyuñ itlerine ola ÀşinÀ
200.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Eger èaşúile ùÀlibseñ dilÀ gel işbu meydÀna
İdesin õikr-i MevlÀ’yı iresin sırr-ı YezdÀn’a
Bulub kendüñe bir rehber óaúìúatden òabìr ola
Buyurduàı sözin gÿş it özüñ ùutàıl àarìbÀne
TemennÀ úıl erenlerden ayaúlara türÀb olub
Tesellì bulasın şimdi yüri depren levendÀne
377
æevÀba nÀéil olursın göñül yapmaàa saèy eyle
æaúìl olma bu meclisde eger irdüñse èirfÀna
CemÀlüñ gösterür ãanma ikilikde úalanlara
Caóìme lÀyıú anlardur özin beñzetdi óayvÀna
98a
ÒıyÀnet itme pek ãaúın ùuz etmek yidügüñ yirde
Óalìm olub saèÀdet bul eyü ãan cümle iòvÀna
Òabìr iseñ eger Óaú’dan ùoúınma kimseye gör geç
Òayır yoú evvel ü Àòir döşenme èavret oàlana
Delìl isteriseñ buña işitdüñ úavm-i Lÿù gibi
Daòi bunuñ gibi nice yoú olub girdi ùÿfÀna
Õelìl it nefs ü şeyùÀnı bula düşmendurur àÀyet
Õikir úıl Rabb’üñi her dem çün irdüñ semt-i ìmÀna
RevÀ mı Àdem oàlına Óaú’uñ luùfını unutmaú
RıøÀsuz yire èömrüñi telef itmek òabìåÀne
Zehirdür ãoñı ùatlunuñ utarmasun seni àÀfil
Zihì èÀşıú bu óikmetden duyub vara óakìmÀne
SelÀmet buldı şol kimse göñül virmez bu dünyÀya
SaèÀdet ehli anlardur yüzin döndüre SübóÀn’a
Şehìd ola bu èaşúile geçe bu cÀn u başından
ŞehÀdet ehli anlardur irişe sırr-ı insÀna
378
äabÿr olub belÀsına bu dÀrü’l-miónet evinde
äadÀúat üzre dirilüb irişe bezm-i òÀúÀna
ëalÀlet anlara oldı yile nefs ardına dÀéim
Øarar irer vücÿdına yolı bulmazsa sulùÀna
98b
Ùabìèatde úalanlardur cehennem ehli ümmetden
Ùamaè itse bu dünyÀya irişmez cÀn-ı cÀnÀna
Ôafer bulmaú gerek şimdi bu nefs-i kÀfire cÀnÀ
Ôuhÿr-ı devr-i mehdìdür gel inkÀr itme merdÀne
èAlÀmetde şaúì oldur bu tevóìdden naãìbi yoú
èİbÀdet başı oldur kim Óaú ola benlik o úana
áafÿr oldı úamu èiãyÀn velì benlik degil aãlÀ
áayÿr ol benligi úaldur úayırmaz àayrı èiãyÀna
FütÿóÀt irişe saña çü benlik maóv ola küllì
FenÀ-ender-fenÀ olub irişdüñ vaãl-ı ÓannÀn’a
ÚıyÀmetden òaber alàıl bu óaşr ü neşre bÀèiådür
ÚanÀèat gÿşesin dutsañ yüzüñ dutub o MennÀn’a
KerÀmet virdi çün YezdÀn senüñ cinsüñe ey àÀfil
Kime secde melÀéikler úılur şimdi gel iõèana
LeùÀfet var bu ãÿretde òalìfe oldıàı bellü
Laùìf ismüñ süren buldı ÒudÀ’yı gel bu seyrÀna
379
MelÀóat var yüzinde çün naôar úıl Àdem oàlına
MurÀdın bundan al çünkim úarışduñ işbu devrÀna
Nedür bunca tecellìler óaúìúat baú tesellì bul
Ne zìbÀ ãÿrete geldüñ bunı añla gel ìúÀna
99a
Vezìri yoú naôìri hem eóadla birdurur õÀtuñ
Vekìl olmaz buña birdür her eşyÀ aãlı bir dÀne
HüvallÀhü’ã-ãamed çünki bu ãÿret ıssısı MevlÀ
HevÀ ardınca gel gitme deli ol sen ya dìvÀne
Yazıúdur ÚÀéimì bu dem eger àafletle úalursañ
Yüri lÀf urma èÀlemde özüñ ùutàıl faúìrÀne
201.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Deli göñül elem çekme çün ol dilber firÀr eyler
Hele èaşúı anuñ dÀéim úonar dilde úarÀr eyler
Gelüb óÀlini ãormazsa bu derde çÀre itmezse
Yeter derdi odı her dem bu dertlüye tìmÀr eyler
Bu derdüñ çÀresi dertdür yine derd üzre bir dertdür
BióamdillÀh belÀkeşler bölüginde o yÀr eyler
Bu èaşú Manãÿr gibi anı ten ü cÀnında duràurdı
Çaàıram ol benem diyü bize zülfinde dÀr eyler
380
VefÀlar idüb aàyÀra cefÀyı gösterür yÀre
Bütün dünyÀ ile òïşdur dil-i èÀşıúdan èÀr eyler
FirÀúı Àteşi yaúdı içi ùaşı bu miskìnüñ
Toz olub õerreveş ditrer şu deñlü cÀna kÀr eyler
99b
Elinden ne gelür artıú hemÀn maóv ol bu şevú içre
Çü ùÀúat olmadı ãabra neler daòi bu nÀr eyler
Bu èaşúa úarşu durmadı ne Rüstem ÚahramÀn daòi
Nice taót ıssı sulùÀnı yaúuban tÀrumÀr eyler
Sözin mi var buña úarşu be àÀfil ÚÀéimì ebsem
Göñül mi cÀn mı var sende bu yolda Àh ü zÀr eyler
202.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
CÀn úulaàın ey göñül aç sen saña bir òïşca baú
Şübhesüz çün beyt-i Óaú’sın sendedür ol õÀt-ı Óaú
Õerreñ içre nice yüz biñ ay ü güneş gizlüdür
On sekiz biñ èÀlem ancaú dÀne-i òaşòÀş ayaú
Bir èaceb deryÀ imişsin úatresidür kün-fekÀn
Nice yüz biñ èarş-ı aèlÀ úaùre içre bir bu Óaú
Úanda baúsañ vaãf olınmaz çünki yoú óadd ü kenÀr
èAúla naúle ãıàmamışdur işbu şÀhÀne otaú
381
ÚÀéimì maóv oldı gitdi fikr ü dÀniş bunda çün
Yoúlıàa gel èaşú odına mÀsivÀyı durma yaú
203.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Bu èÀlem òalúı èuşşÀúa dilÀ ekåer deli dirler
Ne àam çünkim bu maènìde maèÀrifde velì dirler
100a
Ùolu baú Óaúú’ile Óaúú’ı idinme perde bu òalúı
Elestü rabbiküm bezminde ol úÀlÿ belì dirler
Nice işler olur ôÀhir èaúıldan òÀric olmışdur
Eger muòliã eger münkir bu yüzde heykelì dirler
Varise õerrece èaşúuñ güneş bil anı ey dÀnÀ
Bütün dünyÀyı çün rÿşen idiser meşèali dirler
Bu èaşúdur muèciz-i Aómed úılıcı Õü’l-fiúÀr imiş
Yürüdi dest-i himmetle süvÀrı Düldül’i dirler
Kimi ãıdú u kimi èadl ü kimi ol cÀmiè-i ÚuréÀn
O şehr-i èilme úapudur şeh-i merdÀn èAlì dirler
Óüseynile Óasan èaşúuñ şehìdi oldılar óikmet
Nedür òayrü’n-nisÀnuñ hem zülÀli sevgili dirler
Meger bÀà-ı bihişt içre bu gülzÀr-ı maóabbetde
On iki àonca bitmişdür dikensüz al güli dirler
382
Dikenlik bitse ger gülde yaúın gelmege pek güçdür
Meger mehdì zamÀn içre ire göñül eli dirler
DirìàÀ gizlenüb úaldı velÀyet sırrı dünyÀda
Düşen èaşúa yimez pervÀ çü vardur medòali dirler
Şerìèatden ùarìúatden maèÀrifden óaúìúatden
Görinür işbu sözlerde görür úalb-i celì dirler
100b
İkilik yoú bu ortada úamu birdür gözin aç baú
Tecerrüddür gider süpür bu göñlün ãayúalı dirler
Mücerred olıcak bu dil olur miréÀt-ı YezdÀnì
Muóammed’dür dü èÀlemde bu òalúuñ ekmeli dirler
Göñül yüzin yire úoyub temennÀ úıl eyÀ èÀşıú
TevÀøuè iderek úaùre olur çün baóre ulaşıú
Çü dervìş müflis ü miskìn ide yoúlıú demin peydÀ
Ne maùbaòda diler göñli virürler ùobùolu úaşıú
Göñül taótında eşkÀli úomaya úaldura cümle
Gelüb sulùÀn úomaz kime layıú bu odaşıú
Velì ol úonar mı ãıàar óayvÀn ùamı ola
Ki óayvÀn uàraàı bellü yiri heb terse bulaşıú
İdinmez dïst óaúìúatle bu dünyÀda o èuúbÀda
Şu kim ey ÚÀéimì bunda arar bir àayrı oynaşıú
383
204.
müstefèilün müstefèilün
ÒˇÀnende õÀkir olsa Óay
Òïş coşdurur èÀşıúları
Ehl-i hevÀyı hìce ãay
Coşdurmaya èÀşıúları
Ùuzsuz aşuñ yoú leõõeti
ÕÀkirsüz eşyÀ èizzeti
Anları sev bul devleti
Kim coşdura èÀşıúları
äusuz döner mi ÀsiyÀb
MiftÀósuz olmaz fetó-i bÀb
Úılsun duèÀ her şeyò ü şÀb
101a Kim coşdura èÀşıúları
Úıl bir naôar şevúile baú
Alduñsa bu èaşúdan sebaú
Bu gün ola maúbÿl-i Óaú
Kim coşdura èÀşıúları
ÕÀkirlere úıl òidmeti
Pìrden bulasın himmeti
Şevú arturur baú hikmeti
Kim coşdura èÀşıúları
384
Feyø-i resÿli ol úapar
ZìrÀ nice òÀùır yapar
äanma ki bunda yol ãapar
Kim coşdura èÀşıúları
Ehl-i nefes gÿyÀsını
Baú şevúile ióyÀsını
DìvÀneler maóyÀsını
Kim coşdura èÀşıúları
Taóúìú bu cennet sÀzıdur
èAşú ehlinüñ dem-sÀzıdur
äayda varan şehbÀzıdur
Kim coşdura èÀşıúları
Bunları gel sev ÚÀéimì
Olma bu õevúuñ nÀéimi
Devlet bula ol dÀéimì
Kim coşdura èÀşıúları
205.
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
Tevekkül ehlidür Óaúú’uñ óabìbi
Tevekkülde bulan buldı naãìbi
äabır úıl ey göñül bu imtióÀna
äabırdur çün úamu derdüñ ùabìbi
385
Bu àurbetde bu şiddetde ãabır úıl
Söndürürler görüb her dem àarìbi
Ve ger ãabruñ yoàise mürşid iste
Şol èaúl-ı kÀmil [ü] ãÀóib-edìbi
Aña teslìm olasın cÀn u dilden
Kim ögrede saña sırr-ı èacìbi
101b
Bu èaşú deryÀsına àavvÀã olasın
Ùolu cevher ne ucı var ne dibi
Tevekkül ÚÀéimì bir verd-i óamrÀ
Getürür èaşúa bunca èandelìbi
206.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
èAşúa düşmiş çaròa döner nüh felek
èAşúile òidmetdedür her bir melek
Dem bu demdür ey göñül dur ùÀèate
èAşúile maúbÿl imiş her bir dilek
Saèy ile vÀãıl olurlar óaørete
ØÀyiè olmaz bunda çekdigüñ emek
Göñlüñe gel saña senden èaşúile
Ötesine lÀzım olmaz söylemek
386
Óaúú’ı Aómed gösterübdür yolile
Heb bilinmiş işleyesi er gerek
äoñra geldi bunca kümmel dünyeye
MuãùafÀ òaymesine gÿyÀ direk
Úanàısına yapışursañ ãıdúile
Vara Óaúú’a èaşúile budur selek
207.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
DilÀ boş baúma dünyÀya ùolı nÿr-ı tecellÀdur
Görürlik varise gözde úamu eşyÀ tesellÀdur
Ùolu baú Óaúú’ile Óaúú’a idinme perde eşyÀyı
İçi ùaşı bu mevcÿdÀt ser-À-pÀ õÀt-ı MevlÀ’dur
MecÀzì èaşú óaúìúatdür ùanursañ ötesi Óaú’dur
Gör ol Mecnÿn-ı bì-pervÀ vücÿdı maóø-ı LeylÀ’dur
Úapılsa ger göñül bunda mecÀzì óüsn-i zìbÀya
Özidür gördügi èÀşıú àayr yoú vech-i aèlÀdur
102a
RiyÀ ile çü miórÀba ùaparsın Óaú diyü àÀfil
Düşünmek èaşú-ı pÀkile nigÀra belki evlÀdur
İçüñ ùaşuñ yanar zìrÀ úalursın bì-men ü bì-mÀ
Geçersin lÀ deñizinden ötesi baór-i illÀdur
387
äaúın ey ÚÀéimì èaşúdan cüdÀ düşme idin bir derd
O derd èayn-ı èibÀdetdür temennÀdur tevellÀdur
208.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Deli göñlüm bu dünyÀdan ferÀàatdür ãafÀ ancaú
MenÀl ü mülk-i sìmyÀdan elin çekmek revÀ ancaú
Göñül virme cüvÀnÀna ayaú baãar begüm nÀna
Çalış irmege cÀnÀna bular heb bì-vefÀ ancaú
Çıúar düşmen didügün yÀr eli irse saña úıyar
HevÀsına ùapar o yÀr murÀdı heb cefÀ ancaú
äu gibi her yaña aúma seni sevmeyene baúma
Ayaàına diken úaúma murÀduñ bir yola ancaú
Varise devletüñ serde yapış bir kÀmil-i merde
Vuúÿf ola úamu derde yeter andan şifÀ ancak
Otursun ÚÀéimì posta recÀ itsün seni dosta
DevÀ bulmaz mı her òasta óakìmüñ MuãùafÀ ancaú
102b
388
209.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Göñlimüze úonalı bu derd-i yÀr
Dürlü dürlü renklere kendin boyar
Nefs ü èaúl ü rÿóile emr-i ÒudÀ
Seyr içinde geh piyÀde geh süvÀr
GÀh şÀdì gÀh àamda işleri
Şöyle gezer serserì vü bì-úarÀr
GÀh nÀz ü geh niyÀz üzre müdÀm
èAşú eri zÀrì úılur leyl ü nehÀr
GÀh olur dìvler anı øabù idemez
GÀh şöyle øaèfa varur òaste-vÀr
GÀh olur èilm içre ol müşkil-güşÀ
ÔÀhir ü bÀùında söyler ne ki var
GÀh ol deñlü unudur bildügin
CÀhil ü ebter úalur miål-i ùavar
GÀh müémin gÀh kÀfir dirilür
GÀh kendin bilemez neye yarar
Geh tevÀøuè meskenetle yÀr olur
äu gibi alçaúlara dÀéim aúar
389
Baór-i èummÀna urınca ùaşlara
Ura ura kendü dìdÀrın arar
SÀkin olur ulaşıcaú baórine
Úaùreliú yoú deñiz oldı bì-kenÀr
GÀh õerre geh güneş gibi gezer
Bir hevesdür geh ùolundur geh ùoàar
Geh fiàÀnından úaçar òalú-ı cihÀn
İrte gice eylemede Àh ü zÀr
Geh dìger varur sükÿna bu ne óÀl
Kendüyi bilmez cihÀnda yoú mı var
Geh heves tevóìde dürlü ùÀèate
Döne döne dem sürer bì-bÀk ü bÀr
GÀh şeyùÀnì dirilür nefsile
Nefs-i emmÀre gibi yoldan azar
Geh peşìmÀn cümle itdügi işe
Tevbe idüb kÀmil-i insÀn arar
GÀh ıssı geh ãovuúdan ditreşür
İètidÀl üzre gehì ãan nev-bahÀr
Geh şehirler gÀh köyler seyr ider
Geh beyÀbÀna düşer kendin ãoyar
103a
390
GÀh müémin kÀfire eyler àazÀ
GÀh ceng ider gehì eyler firÀr
Geh muóanneå bir temerrüd oturur
İşleri bunuñ gibi çoú bì-şümÀr
Geh döner kÀfirlere yÀr da olur
Müémine renkler ider varın úapar
GÀh istiàfÀr ider bu ãuçlara
Döndüài dem Tañrı anı yarlıàar
GÀh ãÀdıú èaşúile Óaúú’ı arar
Bu hevesle mürşidüñ elin dutar
İşbu insÀn ùoàrı yoldur işidüb
Bende olur úoyuban nÀmÿs u èÀr
İòtiyÀrın aña ol dem ùabşırub
Kimseye ùoúınmaya andan øarÀr
Mürşidüñ emrine úaçan rÀm olur
Uyanub bu uyòudan ola bìdÀr
Ol şarÀb-ı lÀyezÀlì nÿş idüb
Úaldı şöyle dïstile mest ü òumÀr
Yedi yir gök cümle èÀlem mest ola
TÀ ebed bÀúì óayÀta tÀc-dÀr
391
Anı kendü kendüyi anı görür
Óaşr ü neşri göre kendüde úopar
Şeş cihet gölge imiş kendüzine
Bir tesellì bir tecellì il ü şar
Óarf ü ãavt ü bu ãfatlar úalmadı
SÀcid ü mescÿd birdür kim ãorar
Kendülikden ÚÀéimì fÀnì olub
CÀn añılmaz úanda cesed ya dìvÀr
Bir vücÿddur artıàı yoú bunda çün
Cümle hÀlik vechidurur ber-úarÀr
210.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Sen seni bilmek dilersen senden iste sen seni
Sende sensüz bulasın sen yine sensüz sen seni
103b
Bu vücÿda ôÀhir itdüñ bÀùın iken sen seni
Evvel Àòir sen imişsin sensüzin bil sen seni
Bì-nişÀn idüñ ezelde õÀt idüñ bir õÀtile
Şimdi eléÀn iledür sensüz göreydüñ sen seni
Artub eksülmez vücÿduñ gelmez ü gitmez daòi
Baór-i vaódet mevci ancaú bir óabÀb añla seni
392
Bu vücÿduñ artıàı yoú úulhüvallÀhu eóad
Kim äamed isminde sensüz bì-cihet bil sen seni
Ùoàmadı ùoàurmadı yoú beñdeşi Óaú’dur eóad
Andan ayru àayrı bilme birde bil sensüz seni
ÚÀéimì maóv oldı gitdi bir eåer yoú kendüden
Kendü söyler kendü diñler kendü bil sensüz seni
211.
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
EyÀ ùÀlib yeter saña bu iósÀn
Òalìfe-zÀdesin ãÿretde insÀn
Bu ãaórÀya çıúub aãluñ unutma
Úoma otlaàa gire nefs ü óayvÀn
Egerçi úul günehden úurtulamaz
Ki tevbe idene yaúın o àufrÀn
GünÀh idüb çün Àdem itdi tevbe
ÒudÀ èafv itdi vü redd oldı şeyùÀn
KelÀm-ı Óaú’durur tÿbÿ ilallÀh
Daòi lÀ-teúnaùÿ bir ulu bürhÀn
Çü şirkden àayrı her dürlü günÀhı
İdince úul anı èafv ide YezdÀn
393
104a
Bu ne luùf ü èinÀyetdür úulına
İde şefúat aña ÓannÀn ü MennÀn
Niçün àafletdesin bì-çÀre göñlüm
Uyar gözüñi àafletden gel ey cÀn
Òulÿãile diyüb estaàfirullÀh
Anuñ birligine berk eyle ìmÀn
Sebeb daòi saña mürşid gerekdür
Elin dutub idesin yola idmÀn
İcÀzet alasın õikr-i ÒudÀ’ya
Ùulÿè ide sürerken úalbe èirfÀn
Yol uzaúdur úulaàuzsuz varılmaz
ÓarÀmì çoú yoúış iniş bir orman
Varub gelmiş ola bir er bul iste
Bu derdüñe göre göstere dermÀn
Bu maúãÿda seni irgüre bu dem
Saña ôÀhir ola senden o SübóÀn
Nice biñ yıl yolı iki adımda
Uçurur ùÀlibi ol pìr-i meydÀn
Bir adım varlıàından ide fÀnì
İkinci vuãlat-ı bÀúì bul ìúÀn
394
Óaú’uñ sevgüsi dilde yir bulınca
èAyÀn olur olan cÀnında pinhÀn
Göñülden àayrınuñ naúşın çıúarur
Úabÿl itmez şerìki işbu mihmÀn
Çü èaşú zencìrine bend oldı batdı
Yavaşlanur úoyun gibi her arslan
Çü Kehf aãóÀbına uydı o Úıùmìr
İrişdi nÿr-ı õÀta oldı yeksÀn
Çü úaùre alçaàa meyl itdi aúdı
Düşüb deryÀya oldı baór-i èummÀn
Güneş nÿrına õerre düş olınca
HemÀn kendü olur ol mihr-i tÀbÀn
Bu èaşú èaúl u taãavvurdan berìdür
Úamu maòlÿúuñ èaúlı bunda óayrÀn
Nice zìrekleri mecnÿn iden bu
Bu LeylÀ itdürür seyr-i beyÀbÀn
Bu şìrìn kesdürür FerhÀd’a sengi
Sebeb cÀõÿ idüb öz nefse úıyan
104b
Budur terk itdüren çoú tÀc ü taòtı
Budur zühdi bozan zünnÀr úuşadan
Budur terk itdüren dört yüz mürìdi
395
Ùoñuz güdüb óaç öpdi şeyò-i äanèÀn
Gözi düş olıcaú kÀfir úızına
Çekindi göñli èaşúı sürdi fermÀn
Bu èaşúuñ oynına hìc kimse döymez
Úapusında úul oldı bunca sulùÀn
Bu èaşú İskender’e Àyìne oldı
Budur Óıør’a içüren Àb-ı óayvÀn
Bu èaşú Belúìs’i rÀm eylemiş iken
Yile úaldurtduran taót-ı SüleymÀn
Bu èaşú Yaèúÿb’ını gözsüz idendür
Úul idüb Yÿsuf’ı zindÀna ãalan
ZüleyhÀ barmaàın bu èaşú kesübdür
Bu èaşúuñ úulı olur Mıãr’a sulùÀn
212.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
ÒudÀyÀ baór-i luùfından yiter bir úaùre èuãÀta
Yuya cürm [ü] günÀhı heb ola maórem úamu õÀta
Egerçi saèyile olur velì saèyi viren sensin
Úulı irşÀd iden dÀéim irişdürüb kemÀlÀta
396
Úamu aèmÀl ü cehd olan senüñ ceõbeñdurur ancaú
Bu èaúl ü naúla ãıàmadı yazılmadı kitÀbÀta
Óurÿf u ãavta ãıàmayan münezzeh çünki ãÿretden
Beşer vaãfı ãıfaùile gelür cüzéì rivÀyÀta
Egerçi geldi uş ÚuréÀn beyÀnı var tefÀsìrde
Netìce maènìsi anuñ úonulmadı óikÀyÀta
105a
Müfessirler muóaúúiúler birer úaùre bu deryÀdan
Alub şeró ü beyÀn itdi èaciz gördiler iåbÀta
Olanlar Óaú-perest bunda bu ôÀhir beglere ùapmaz
Ya dünyÀya ùapa Àdem yÀòÿd kim LÀt u èUzzÀt’a
Òuãÿãa şeyò ü yÀ dervìş ümìdin àayra ãarf itse
äanasın bir keşiş oldı teveccüh eyledi LÀt’a
Muóammed ümmeti bir dem èaõÀba müsteóaú olmaz
Meger şirk-i òafì ola baàışlanmış şefÀèÀta
Cemìèan òayr ü şerrinde úamu èÀlemler içinde
Óaú’uñ ortaàı yoúdur dir irişen sırr-ı àÀyÀta
VelÀkin òayrı Óaú’dan bil şürÿrı nefse úıl isnÀd
Edeb bekle úarındaşum ãaúın düşme celÀlÀta
Naôar al merd-i kÀmilden sülÿk-i Aómed’e yol bul
Vuúÿf ol sırr-ı esmÀya bulub maôhar hidÀyÀta
Yedi esmÀyı tekmìl it gel ögren pìr-i mürşidden
397
Bu nefs-i dÿna úahr olsun bu rÿó irsün fütÿóÀta
Vaùan aãlın duyar mısın hüviyyetden úaçan indüñ
Ezel õevúın çü terk itdüñ yol uàradı semÀvÀta
Ùoúuz eflÀki heb geçdüñ bu esfel derdine indüñ
Bu çÀr èunãur arasında meger düşdüñ cemÀdÀta
105b
Bu kez ãaórÀlara geldüñ gehì dÀne gehì ezhÀr
Çayırlarda çemenlerde meôÀhirde nebÀtÀta
MurÀduñ anda olmayub ki óayvÀna àıdÀ olduñ
Budur maúãÿd olan dirdüñ gelince bu ekÿlÀta
Gelüb óayvÀna dirildüñ bu ola maúãad-ı aúsÀ
Nice nefsÀnì leõõetler ãanur yol oldı èuômÀya
Meger böyle degil imiş bıçaú emr oldı óayvÀna
áıdÀ olsun bu insÀna irişe semt-i òayrÀta
Gelüb insÀna èaşúile duyarsañ aãluñı bu dem
èUrÿc itdüñ yine aãla yetişdüñ bì-nihÀyÀta
Ve ger bundan yine àÀfil dolunsañ irmeyüb dosta
Úalursın derk-i esfelde nice biñ yıl caóìmÀne
Úaçan ola yine gelmek bu zìbÀ ãÿrete hey hÀy
KenÀrın kimse bulmadı bu deryÀ-yı bidÀyÀta
398
Yüri fırãat demin fevt itme bunda gel eyÀ sÀlik
Mürìd-i merd-i Óaú olub düriş dÀéim èibÀdÀta
Saña gel ÚÀéimì bu dem göñül Kaèbesini fetó it
Otur anda o dïstile emìn olub fuãÿãÀta
106a
Bulub bu şevú-ı Aómed’den vücÿduñ küllì maóv olsun
Ol olsun alan ü viren bu deryÀ-yı óubÿbÀta
Gözinle görinen birdür bire artıú nice olsun
Göze ãıàdı úamu varlıú naôar úılma maúÀmÀta
Çü birden çıúdı bu eşyÀ yine bire ùolanmışdur
İçi taşı çün ol birdür saña gel ir bu àÀyÀta
213.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Bu derd ü bu meõelletden òalÀã olmaú úatı güçdür
HemÀn çekmekdurur çÀre yıàılmış eskiden ãuçdur
Getürmez yirler ü gökler èaceb bir yük çeker insÀn
Ne pekdür bu göñül yÀ Rab demür mi yoòsa mı ùuçdur
Buña ùÀúat getürilmez yine úuvvet senüñdür heb
Bu firúatden yine saña senüñ èaşúuñ ile uçdur
Ebed dirlik bulur èÀşıú úaçan teslìm olur yÀre
Ölüm boàazlanur zìrÀ kıyÀmetde siyeh úoçdur
399
Bu derde ÚÀéimì miskìn düşeli dÀéim ister kim
Bu fÀnìden beúÀsına anı faøluñ ile göçdür
214.
müstefèilün müstefèilün
Dil úaùresi coşar dedem
Úaèra irer tÀ dem-be-dem
Ol dürr-i yektÀyı n’idem
èUmmÀn ôuhÿr eyler bu dem
106b
Döne döne hey hÀ olur
Baède’s-selÀm inhÀ olur
Úalbüñ úaçan tenhÀ olur
äulùÀn ôuhÿr eyler bu dem
Bu nefsile iåbÀtını
Çoú oúuàıl ÀyÀtını
TÀ bulasın àÀyÀtını
ÚuréÀn ôuhÿr eyler bu dem
Mevcÿdı Óaú’dur her ilüñ
Õikr eylesün dÀéim dilüñ
Naúş içre naúúÀşı bilüñ
SübóÀn ôuhÿr eyler bu dem
èÁşıú olan zülfin ùarar
Dïst vechine bir yol arar
400
Aããı mıdur yoòsa øarÀr
CÀnÀn ôuhÿr eyler bu dem
Çaròa girübdür nüh felek
Óayretdedür cinn ü melek
Óaúú’a irişmekdür dilek
İnsÀn ôuhÿr eyler bu dem
Ey ÚÀéimì õikr it Óaú’ı
TÀ kim saèìd ola şaúì
MaènÀ ile ÚuréÀn oúı
èİrfÀn ôuhÿr eyler bu dem
215.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Derde düşmiş gönlimüz dutmaz úarÀr
GÀh fikr ü geh sükÿn geh Àh ü zÀr
İşbu naúş ü ãÿrete aldanmadı
Naúş uran üstÀdını durma arar
Naúş içinde kendü gizlü añladı
Perde imiş aña bu dÀr ü dìvÀr
Geçmek ister içerüden içerü
Görine èayne’l-yaúìn bunda ne var
Gizlü gence yol bulınca sırrile
Yedi yirde úapuyı açar úapar
401
Bu yedi perde içinde noútada
Gizlü sırdur bì-nihÀye bì-şümÀr
107a
Bu göñüldür Àdemìde vardurur
Devlet anuñ kendüzini kim duyar
Naúş u ãÿretden geçüb gel sen saña
Sende ôÀhir görine ol bÀúì yÀr
Taót-gÀhından senüñ bu nüh felek
äÿretinden görinür bu nÿr ü nÀr
Saña sensin perde çünkim añladuñ
Bir diyenler bunda artıú mı umar
Şevú-ı Aómed lÀzım aãla irişe
Bÿ Cehil ne añlasun arzÿ úovar
ÚÀéimì bì-çÀre şevúa ir bu gün
Şevú içinde ôÀhir ola GirdigÀr
216.
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün
Yiter uyuduñ ey göñül aç gözüñi şimden girü
NÀ-ehle açma ey fuøÿl sen rÀzuñı şimden girü
èAybuñ gözetme kimsenüñ heb gördügüñ èaynuñ senüñ
Ol ÒÀliú’a cÀn ü tenüñ dut yüzüñi şimden girü
402
Òalúdan kesil Óaúú’a ulaş nefsüñle úıl her dem ãavaş
Miskìnleyin olàıl yavaş bil özüñi şimden girü
Olma yalancı ãÀdıú ol bulmaú dilerseñ ùoàrı yol
Her ne didiyse ol resÿl ùut sözini şimden girü
Cehd it yapış bu ùÀèate aldanma ãaúın èÀdete
Artur düşün èibÀdete niyÀzuñı şimden girü
Yum gözüñi bu fÀnìden tÀ al òaber ol bÀúìden
Unuduban geç kendüden imrÿzını şimden girü
107b
Hey ÚÀéimì direm saña senden úaçub ulaş aña
áafletle baúma dört yaña aç gözüñi şimden girü
217.
11’li hece
Iraú yaúın èaşú erine bir imiş
Kendülikden geçen gerçek er imiş
Úulaàuzsuz yola girmek èabeådür
Dïstı dïsta yetdüren rehber imiş
ÙÀlibi úandura yola rehberi
Devlet anuñ gör ne úutlu ser imiş
Mürşidile cihÀn ser-pÀ ùoludur
ÙÀlib olmaú bir özge hüner imiş
403
Úaùreden èummÀna õerreden şemse
Varınca ùobùolu ol dilber imiş
Óaú úabÿl idenüñ degil münkirüñ
Görmeyenüñ anı gözi kör imiş
ÚÀéimì úapudan ãaúın ayrılma
Bu göñül úapusı ùoàrı der imiş
218.
müstefèilün müstefèilün
Bir pÀdişÀhuñ mülkidür
Cümle zemìn ü ÀsumÀn
Hìc kes şerìk olmaz aña
Çünkim odur ôÀhir nihÀn
Bu gelmek ü gitmek úamu
AèrÀfile uçmaú ùamu
EşyÀyı baúsañ mÿ-be-mÿ
Ol birden artıú yoú èayÀn
Gelen oldur giden oldur
Cümle işi iden oldur
Anı bunı yiden oldur
Bu Àn ü ìn kevn ü mekÀn
Cümle mekÀnuñ meskeni
DeryÀ gemi hem yelkeni
404
Hem bÀ-nişÀn hem bì-nişÀn
107b Andan ùolu cümle cihÀn
Hem bÀ-zamÀn hem bì-zamÀn
Hem bì-mekÀn hem bÀ-mekÀn
Maèden odur hem kÀn mekÀn
Hem fÀrià ü hem ìn ü Àn
Bu naúşile naúúÀş odur
Hem göz bebek hem úaş odur
Bu serde sır hem fÀş odur
BÀzÀr ãatu viren alan
Cümle cihÀn maèdÿm ola
äanma vücÿd noúãÀn bula
Yüz biñ cihÀn artıú úıla
Artmaz ü eksilmez hemÀn
Ol õÀt-ı pÀküñ baóresi
Yüz biñ cihÀn bir úaùresi
Varı yoàı yeksÀn aña
Hey úudret ıssı müsteèÀn
Gören görinen özidür
Varlıú úamu bir sözidür
Óaúú’ı gören Óaú gözidür
Ol göze àarúdur kün-fekÀn
ÕÀkir odur meõkÿr odur
FermÀnile meémÿr odur
405
Bu èaşúile meşhÿr odur
CÀnÀn odur hem cÀna cÀn
Bu ÚÀéimì her demde òïş
Cismi vü cÀnı oldı gÿş
Raómet diler bir eli boş
İçi ùaşı çün ol filÀn
219.
müstefèilün müstefèilün
Bu úuvvete bu úudrete
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
Düşdi úamusı óayrete
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
Óikmetlerüñ òïş bì-èad[ed]
Buña irişmez çün süded
Ey bì-zevÀl senden meded
108b Nice irer bu èaúl-ı nÀs
Birdür vücÿduñ óÿn senüñ
O leõõÀt cÿduñ çün senüñ
Saña sücÿduñ çün senüñ
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
ÕÀtuñ eóad vÀóid ola
Yir gök ola vü hem dola
Kim var ki bir artıú bula
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
406
Bir salùanatdur dergehüñ
Óükm ü vücÿdı her şehüñ
èÁlem úamu ôıll ol mehüñ
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
Ádem óaúìúì pÀyesi
Yir gök anuñ bir sÀyesi
Yoúlıú ola ser-mÀyesi
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
Zülfin açarsa bir úılı
Manãÿr olub cümle úulı
Ber-dÀr ider her èÀúılı
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
Çünkim görindi Aómed’e
Ùayy itdi EflÀkì Dede
Òalúı çıúara hem yede
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
Cümle enbiyÀ uydı aña
Emrüñle hem şÀfiè saña
Nÿrı ùoúuna her yaña
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
YÀ Rab meger luùfuñ ola
Bu ÚÀéimì bir yol bula
Senden saña secde úıla
Nice irer bu èaúl-ı nÀs
407
220.
müstefèilün müstefèilün
Úudretleri heb bì-úıyÀs
Şaşmış gider bu cinn ü nÀs
Yedi felek bir úubbe ùÀs
109a Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs
Bu on sekiz biñ èÀlemüñ
Biñ kerre yüz biñ èÀlemüñ
Bu görinen bir èÀlemüñ
Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs
Buña èaúıllar irmedi
ÓÀõıú fikirler girmedi
NÀúıl naúıllar irmedi
Gelüb gider bu cinn ü nÀs
Naúdüñ senüñ bu cüzé ü kül
Emrüñle yürür her şekil
Maòlÿúda bu şürb ü ekl
Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs
Geldi kelÀmuñ Àdeme
Emrüñ dutan irdi deme
Úoşuldı hem-dem hem-deme
Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs
Unutdılar úurbiyyetüñ
Ne añlasun terbiyyetüñ
408
Şarúın ile àarbiyyetüñ
Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs
Meger senüñ faøluñ ire
Andan geçüb saña ire
Kendin úoyub cÀna gire
Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs
YÀòÿd óabìb-i ferd-i Óaú
Himmet ide bir merd-i Óaú
Göñle úona ol derd-i Óaú
Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs
Yoòsa bu ãÿretde olan
Oldur ebed óabsde úalan
Bu birlige söyler yalan
Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs
Bulsa sekìnet ÚÀéimì
Senden senüñle dÀéimì
Olmazdı böyle nÀéimì
Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs
109b
221.
müstefèilün müstefèilün
YÀ Rab bi-óaúúı MuãùafÀ
Şevúuñdan ayırma bizi
Hem çÀr-yÀr-ı bÀ-ãafÀ
Õevúuñdan ayırma bizi
409
DünyÀda õikrüñ sürelüm
áayruña terkin uralum
Senüñle seni görelüm
Şevúuñdan ayırma bizi
Tevóìdile eõkÀruñı
DÀéim idüb efkÀruñı
Cümle büùÿn eşkÀruñı
Şevúuñdan ayırma bizi
Ádem ãafìnüñ óaúúıçün
Cümle nebìnüñ óaúúıçün
İsm-i Muèìn’üñ óaúúıçün
Şevúuñdan ayırma bizi
Baór ü semekler óaúúıçün
äavm u emekler óaúúıçün
Faùr u yimekler óaúúıçün
Şevúuñdan ayırma bizi
èAşú u dilekler óaúúıçün
Arø u felekler óaúúıçün
İns ü melekler óaúúıçün
Şevúuñdan ayırma bizi
NìrÀn ü cennet óaúúıçün
SeyrÀn ü minnet óaúúıçün
Bu farø u sünnet óaúúıçün
Şevúuñdan ayırma bizi
410
EfrÀd ü aútÀbuñ óaúı
Birlikde aãóÀbuñ óaúı
Ser-cümle aóbÀbuñ óaúı
Õevúuñdan ayırma bizi
Ey raómeti sebúat óaúı
Maòlÿúa ol şefúat óaúı
Vuãlat içün firúat óaúı
Õevúuñdan ayırma bizi
Yoluñda cÀn viren óaúı
DìdÀruña iren óaúı
Senden seni gören óaúı
110a Õevúuñdan ayırma bizi
BÀ-óaúú-ı èAbdü’l-úÀdirì
Pìrüm çü èAbdü’l-úÀdirì
Ey ÚÀdirìler ÚÀdir’i
Õevúuñdan ayırma bizi
Dir ÚÀéimì miskìn tüyi
Terk ide mi yavuz òÿyı
Çoúdur ãuçı naúsa boyı65
èAşúuñdan ayırma bizi
Derd ü óanìn olan işi
Terk eyleyüb cÀn ü başı
65 Naúsa boyı (نقسه بويى) Boşnakça’dır. Úorúsun demektir.
411
Olmayalum bundanaşi66
Şevúuñdan ayırma bizi
Düşdük yalıñuz bir àarìb
Ey dertlere olan ùabìb
Ey èizzetüñ óaúúı óabìb
Şevúuñdan ayırma bizi
222.
müstefèilün müstefèilün
YÀ Rab nic’ola óÀlimüz
Senden kerem irmezise
Hìcdür bizüm efèÀlimüz
Senden kerem irmezise
Bu nefsimüz fikre düşer
Öte beri dÀéim eşer
ÓayrÀn olur cinn ü beşer
Senden kerem irmezise
Úalmış ùabìèat bendine
DermÀnı yoú hìc kendine
Úatıldı aàu úandine
Senden kerem irmezise
66 Bundanaşi Boşnakça’dır. Bì-hÿşlar demektir.
412
Benlik úomaz seni bile
Gerçi gelür bu söz dile
Úaldı bu şirk ü küfrile
Senden kerem irmezise
Nefy-i vücÿdı istemez
Bu var ü cÿdı istemez
ÕÀta sücÿdı istemez
110b Senden kerem irmezise
Durma benüm dir muùlaúÀ
Olub óarìs bu otlaúa
Olmaz èayÀn bÀúì liúÀ
Senden kerem irmezise
Birdür vücÿduñ gerçi dir
Şekl ü ãuver ortada bir
İki olursa bir ya bir
Senden kerem irmezise
Ey Rabb-i èÀlem maşrıúìn
Çün cümle sensin cÀnibìn
Boynumuza aãıldı dìn
Senden kerem irmezise
Bu ÚÀéimì miskìn èaceb
Bulmazdı bir şevúa sebeb
Çekse gerek dürlü taèab
Senden kerem irmezise
413
223.
mefÀèìlün mefÀèìlün
TeèÀlÀ şÀnühu AllÀh
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Yoú ortaú birden illallÀh
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Yaradansın bu eşyÀyı
Getürüb mevce deryÀyı
Düzen süflì vü èulyÀyı
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Getürdüñ bunca ÀyÀtı
Bulamaz kimse àÀyÀtı
Nice bürhÀn ü iåbÀtı
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Gelübdür bunca peyàamber
Muóammed gibi bir server
SüvÀr-ı Düldül-i Óayder
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Getürdüñ óükm-i FurúÀn’ı
Ayırsun şekk ü ìmÀnı
Úoduñ yazuda èOåmÀn’ı
111a Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Görüñ ol şÀh-ı merdÀnı
Úılıçla açdı meydÀnı
414
Bilinsün óubb-ı YezdÀnì
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
O kim getürmedi ìmÀn
Úılıçdan bulmadı dermÀn
Bu yüzden eyledüñ fermÀn
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Muùìè olan òarÀc virdi
Çü bunca muècize gördi
Yir ü gök bir bÀzÀr urdı
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Cehennem cennet ü Kevåer
Ulaşdurur óabìb ekåer
Ulu dìvÀn ulu server
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Bu dìvÀn özge dìvÀndur
Bu ãayvÀn özge ãayvÀndur
ÓayÀt-ı Àb-ı óayvÀndur
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
Ne ola ÚÀéimì miskìn
áarìblıúda ola àamgìn
Kerem faøluñ ide teskìn
Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú
415
224.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Gel ey ùÀlib èadem vaãfın bu dünyÀdan geçenden ãor
èUlÿmuñ şehrini daòi úapusını açandan ãor
Eger Sìmürà-ı èAnúÀ’dan òaber almaú dilerseñ hem
Yedi kez úulle-i ÚÀf’a úanad urub uçandan ãor
111b
ÓayÀt-ı cÀvidÀn remzin óaúìúatle bilem dirseñ
Óıøır-veş Àb-ı óayvÀnı úarañlıúda içenden ãor
Nedür bu Kaèbe-i maènÀ ya mièrÀc ü tecellìler
Duyam dirseñ düşüb èaşúa bu esfelden çıúandan ãor
Nedür şol òavf-ı YezdÀnì muóaúúaú bilmek isterseñ
Yazuúlardan idüb tevbe èaõÀbından úaçandan ãor
Óaúìúat Aómed ü Maómÿd kim imiş işbu dehr içre
ÇihÀr-ı yÀr gibi sen de anı Veyse’l-Úaren’den ãor
Muóaúúaú ÚÀéimì àÀfil duyarsañ sırr-ı insÀnı
HidÀyet irişüb Óaú’dan o èulyÀya göçenden ãor
225.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül òïş derde olduñ mübtelÀ
Ne getürür başuña işbu hevÀ
416
Zülf-i yÀre baàlayub úalma bu gün
Nefsüñ Àrzÿsıdurur bu mÀsivÀ
BÀrì yelten ol perì-rÿ yüzine
ŞÀyed andan irişe bÿy-ı vefÀ
èAşúına maórem olub sür õevúını
İsm-i pÀki ola anuñ MuãùafÀ
Gelse andan ger saña cevr ü sitem
äabr idegör derdine oldur devÀ
Bir gedÀ irmezse şÀhuñ pÀyine
İtlerile bÀrì itsün meróabÀ
Úanda ire ÚÀéimì ol yÀre kim
ÁşinÀya bÀrì olsun ÀşinÀ
112a
226.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Bÿy-ı cÀnÀn cÀna oldı fetó-i bÀb
Òamr-ı Óaúú’ı içene úalmaz óicÀb
İsteriseñ ùÀlibÀ ùoàrı yolı
KÀfir-i nefse àazÀ úıl bul åevÀb
İşbu çevgÀn ùob gibi baş oynadur
Başsuz alur menzili èÀşıú ãavÀb
417
èAşú içinde çünki varlıú sıàmadı
Meskenetle úapdı èizzet Bÿ TürÀb
Vaãl-ı maèşÿúa duèÀsı èÀşıúuñ
èAşúile olınca olur müstecÀb
YÀr işigin bekle èÀşıú bu gice
Kÿy-ı yÀre üşmeye dìv ü kilÀb
Yol bulubdur ÚÀéimì bu yoúlıàa
Ne suéÀl olur o ilde ne cevÀb
227.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
èAşúdurur ùÀliblere Àb-ı óayÀt
Her kim içdi irmeye aña memÀt
Baúmadı dünyÀ-yı dÿna yol eri
Gördi anuñ ÀrÀyişi bì-åebÀt
Yüz biñ erden arta úalmış bir úarı
Úızlıàuñ bozdurmamışdur mühmelÀt
Buña göñül baàlayan müémin degül
Aómed’e ümmet olur mı úavm-i LÀt
äÿretÀ oruc ùutar úılar namÀz
Maènisi ekåer çıúar çirkin ãıfÀt
418
Kaèbe vü mescidde óayvÀn duramaz
äÿret-i insÀn içündür ùayyibÀt
Vech-i Óaúú’ı ÚÀéimì gel secde úıl
CÀn ü dilden di óabìbe eã-ãalÀt
228.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül derd ehline Óaú’dur àıyÀå
Ol münezzeh èayn-ı muùlaúdur àıyÀå
112b
Dü cihÀna raómet-i Óaú muùlaúÀ
Ümmetine belki müştaúdur àıyÀå
Áline aãóÀbına yüz biñ selÀm
DïstÀne çün kim eşfaúdur àıyÀå
èÁrif-i nefs ol bilesin Rabb’üñi
èİlm ü èirfÀn içre esbaúdur àıyÀå
Tevbe idüb emr ü nehyi bilene
èAşúile òoş cÀna elyaúdur àıyÀå
äıdú u iòlÀã üzre sÀlik yürüse
èArş u ferşe aña mülóaúdur àıyÀå
Şevú u õevúı ÚÀéimì terk eyleme
Úudret-i Óaú ùoúuz eùbaúdur àıyÀå
419
229.
11’li hece
MeydÀnı bekleñüz gezmeñ derbeder
èAbdü’l-úÀdir pìrimüzdür gerçek er
Düşmeñüz teşvìşe hey cÀn-ı peder
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Ùoàrı naôar gerek tÀc u sikkeye
Dervìş baãdurulmaz degme lekeye
Úor mı àayrìleri kendi tekkeye
èAbdü’l-úÀdir pìrimüzdür gerçek er
Varise bizdedür naúãile úuãÿr
İşümüzden ola èÀlem bì-óuøÿr
äÀdıú olmaya mı bunda pür-sürÿr
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Berk idenler iètiúÀdın dostına
áÀlib olmaya mı òaãmı üstine
áayrı ùarìú oturamaz postına
èAbdü’l-úÀdir pìrimüzdür gerçek er
Úaldıruñ şübheyi bunda dìvÀne
İnsÀn olub dönmeyesiz óayvÀna
Himmeti yetişür çarò-ı keyvÀna
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
420
İètiúÀdı muókem olan dervìşe
Bun deminde tiz himmeti irişe
113a Vuãlat bulub ol dïstile görişe
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Bu meclisde kim ki gerçek bitişür
Her işinde pìr himmeti yetişür
Òaãmı baúar ceõbe ile dutışur
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Miskìn ÚÀéimì dir yapışub buldı
Bu baórde cevher úapışub buldı
CÀnile ayaàuñ öpişüb buldı
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
VÀsıùası oldı bunda şeyò emìr
CÀn gözine oldı óayÀl o kebìr
ÕÀt ü ãıfÀt efèÀl imiş Óaú’da pìr
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
230.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Dìn-i Aómed buldı èÀlemde revÀc
Aldı çünkim heft iúlìmden òarÀc
Dü cihÀnı terk idüb gel ümmet ol
Aómed’e virildi çün mièrÀc ü tÀc
421
Varını virmek yolında ne imiş
Kim meleklerden bile ol aldı bÀc
Gel berü ey vaãl-ı cÀnÀn òastesi
CÀnuñı beõl it ùabìbe bul èilÀc
Hem şehìd-i èaşú olub dök úanını
Vuãlatuña ola èÀlem iòtiyÀc
Uyma saúın nefsünüñ Àrzÿsına
Òamr-ı nÿrdan isteriseñ bazlamac
ÚÀéimì Óaú’dan dile ùoàrı yolı
Meskenetde yirine gelsün mizÀc
231.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Tevbe úılsañ bÀrì úıl miål-i naãÿó
TÀ kim ola Óaú’dan özüñe fütÿó
Nefsüñüñ Àrzÿların terk itmedin
Bitmez işüñ yaşariseñ èömr-i Nÿh
Küllì maóv olmaú gerek bu varlıàın
TÀ kim ola cümle cismüñ maóø-ı rÿó
113b
Mürşide var göstere bu yolları
Yalıñız müşkildurur bulmaú rüsÿó
422
Yol edebdür òÀric olmış iş degül
Bir murabbaè iste kim ehl-i şürÿó
ÒÀneñe óayvÀn götürme pÀk ùut
Yol erüñden gelmesün saña úudÿó
áuããalanma bir güler yüz dïsta baú
Kim diyeler nìk-òÿ vü ùabè-ı şÿó
Söz sañadur ÚÀéimì senden yine
Bekle şeh-mÀt ferzi oynat çatdı rÿó
232.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
İş úolaydur çünki himmet itdi şeyò
Devlet anuñ kime óürmet itdi şeyò
CÀn gözi açıla aèlÀ seyrine
Diúúat idüb çünki himmet itdi şeyò
Dïst òayrın işide úulaúları
Óaú naôarla aña èizzet itdi şeyò
Maôhar ola èaşú içinde vuãlata
Baòş-i cÀnÀn cÀna ülfet itdi şeyò
423
Çünki geldi yoúlıàile bir mürìd
Buldı devlet aña şefúat itdi şeyò
Derde düşenlere tìmÀr eylesün
Ol mürìdi ehl-i óikmet itdi şeyò
Bir naôardur ÚÀéimì’ye ve’s-selÀm
Emr-i Óaú’dur aña himmet itdi şeyò
233.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Geldi ÚuréÀn úulhüvallÀhu eóad
İsm-i pÀküñ oldı AllÀhu’ã-ãamed
Ùoàmaduñ ùoàurmaduñ yoú beñdeşüñ
æÀbit oldı lemyekün küfüven eóad
Ey münezzeh õÀt-ı bì-vaãf-ı şüéÿn
Umaruz derdimize ire meded
Ol óabìbüñ óürmeti ey pÀdişÀh
Dìn-i aèdÀ ola óablün min mesed
Nefsimüz ôÀlim èaceb yeñdi bizi
Şefúat it ey luùf-ı bì-óadd ü èaded
114a
424
Faøl ü cÿduñ olıcaú ne àam bize
Senden özge yoúdurur bize sened
Bende-i èÀãì vü mücrim ÚÀéimì
Senden umar saña senüñle reşed
234.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Óaú resÿle ümmet olan oldı şÀd
Bulur èizzet çün Cebel oàlı MuèÀõ
Nefse uyub ehl-i ùuàyÀn olmaàıl
Óaúú’a ãıàın Bÿ Cehil’den bul nefÀõ
BÀúì devlet buldı ol kim dìnde
CÀn ü dilden eyledi dïstı melÀõ
Dïst èaşúı gibi leõõet yoúdurur
Gerçi var dünyÀda çoú dürlü leõÀõ
Andan artıú sevgü n’eyler èÀşıúa
áayra baúmaú óÀşe-lillÀh el-èiyÀõ
ÚÀéimì fÀnì cihÀnda şöyle bil
Óaú erenler yoúlıú itdi ittiòÀõ
Úanda olsa dïstile dÀéim olub
Her nefes èaşúile eyler iltiõÀõ
425
235.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Evvel Àòir birdurur Óaú yine bir
CÀn içinde kendüdür sırr içre sır
Kendülikden bil fenÀ kim bilesin
Ne dimekdür kim bu sözi neye dir
RÿzgÀruñ fitnesinden ol emìn
Yoúlıàile bir göñül úap aña gir
Ol göñülden göñlege gir dïsta baú
Ol ulu çün ola saña destgìr
TÀ ebed sulùÀn oúurlar adını
èAşú erine bunda olursañ esìr
TÀc ü taòtı úodılar azdur deyi
TÀ ki faúra úul ola şÀh u emìr
Bunca àaflet ÚÀéimì sende nedür
Yola varlıú dayanmaz yük aàır
114b
236.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Òidmete bel baàla ey dil itme nÀz
LÀyıú ola õÀt-ı Maómÿd’a İyÀz
426
Úul efendi òidmetinde şöyledür
Cümle varlıúdan geçüb eyler niyÀz
Ger fenÀda ger beúÀda cümlemüz
Anuñile aña úılmaúdur namÀz
Bu fenÀda ne ekerseñ oldurur
Biçmek aòir anbÀrumuz çÿb u sÀz
Dostdan artıú dilde nesne varise
Sevgüsi çıúarur anı çoú ü az
Cidd ü cehde çün ùayanmaz úalèalar
èAşú evinde nice úala çÿb u sÀz
Vaútüñ elde variken ey ÚÀéimì
Defterüñde aduñı müflìs yaz
237.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Gÿş-ı cÀna irdi hÿdan çünki ses
Gel berü sen Àdem ol olma feres
Óaú’durur bu ortada bir àayr yoú
Bu fenÀda úalmayısar hìc kes
Fırãat elde variken gel sen saña
Bul bu cÀdÿ fitnesinden destres
427
Dïsta ùabşır cÀnuñı úurtar seni
Göz yumub açıncadur ãay bir nefes
Çoú yaşaduñ ger yaşarsañ èömr-i Nÿó
Bir saèÀt bend itdi seni bu úafes
èÖmrini ãarf eyleme yoú yirlere
Dünye óìcdür hìcdurur iden heves
ÚÀéimì saèy eyle àÀfil gözüñ ac
Õikr-i Óaúú’ı úoma dilden sözi kes
238.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Sırr-ı SübóÀn maôhar-ı insÀn imiş
İşbu sırrı bilmeyen óayvÀn imiş
115a
Secde iden Ádem’e oldı melek
Óaúú’uñ emrin ùutmayan şeyùÀn imiş
äÿret-i Àdemde nÿr-ı Aómedì
Añlamayan Bÿ Cehil MervÀn imiş
Úudretinden düzdi naúúÀş ãÿreti
Naúş içinde sırrile YezdÀn imiş
NÀôır u manôÿr odur kim muttaãıl
Görinenle hem gören ÓannÀn imiş
428
Şeş cihetde muttaãıl hem münfaãıl
èÁşıú u maèşÿú hem bir cÀn imiş
CÀn içinde ÚÀéimì çün gizlüdür
Demdurur ol ìn içinde Àn imiş
239.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
İşbu mülki eyledi seyrÀn òavÀã
Óikmetine fÀèilüñ òayrÀn òavÀã
Ùayy iderler yir ü gögi varmadın
Yaúın ıraú bir úapar yeksÀn òavÀã
Úanda dirseñ anda óÀøır oldılar
Çaròile yektÀ sürer devrÀn òavÀã
Bì-nişÀn deryÀsına àavvÀã olub
Çıúarurlar lüélüé-i mercÀn òavÀã
Òavf-ı dÿzaò sekiz uçmaú umusın
İtmediler maùleb-i àılmÀn òavÀã
Bunda fÀnì itdiler kendüzini
Óaúú’ile Óaúú oldılar insÀn òavÀã
ÚÀéimì’ye yek-naôar úıldı bular
Eylediler bendeé[i] sulùÀn òavÀã
429
240.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül ãÀóib-livÀya eyle èarø
ÓÀlüñi ulu ÒudÀ’ya eyle èarø
Fikrüñe gelmeyeni gerçi bilür
Lìk yoldur reh-nümÀya eyle èarø
115b
Faúruñı ièlÀm idersin ãabrile
Ol dükenmez bir àınÀya eyle èarø
Firúatüñ derdin yazub eyle beyÀn
èAczile ãÀóib-vefÀya eyle èarø
Òaste-i bì-çÀrenüñ aóvÀlini
Ol kerem kÀnı şifÀya eyle èarø
Ümmetinüñ nefse zebÿn olduàın
Óaú óabìbi MuãùafÀ’ya eyle èarø
NÀ-MurÀd olduàını ey ÚÀéimì
Ol seòÀ kÀnı èalÀya eyle èarø
241.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Bu yazudur úudretinden bir nuúaù
Cümle èÀlem münderic bir özge òaù
430
Raómet-i RaómÀn ü ùÀ-hÀ sÿresi
Óaú yazusı ùoàrıdur degül àalaù
Sırr-ı mièrÀc-ı nübüvvet bundadur
Didi gördüm fì ãuver emred úaùaù
èİlm-i ôÀhir bu degüldür añlañuz
Ey birÀder kendüñi úılma saúaù
Büt-perest olmaz Muóammed ümmeti
Bunlaruñ óaúúınadur ümmet vasaù
Ùurna gibi bÀrì seyr it èÀlemi
Gül yanında øÀyiè olma miål-i baù
İmdi gerçek ÚÀéimì bir bil anı
Ùoàrı yoldur Óaúú’ile olàıl buàat67
242.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ôıll-ı dÀéim õÀt-ı muùlaúdur Óafìô
ÔÀhirì vü bÀùınì Óaú’dur Óafìô
Ôahr-ı Àdemde iken õerrÀt-ı nÀs
TÀ ùoàınca sırr-ı muàlaúdur Óafìô
67 Buàaù, Boşnakça àanì maènÀsınadır.
431
Ôaór-ı aôher gibi óüsn ü ãÿreti
Raómet-i RaómÀn-ı eşfaúdur Óafìô
116a
Ôulm idüb nefsine yüklendi bu kez
èÁciz oldı baú meger Óaú’dur Óafìô
Ôann-ı èaúlile varımaz bir úadem
èİlm-i MevlÀ bunda esbaúdur Óafìô
ÔÀlim oldı ãÿretÀ eglendügüm
Maènìde bildürdi müştaúdur Óafìô
Ôarf içinde ÚÀéimì ol dostile
æÀbit olàıl anda elyaúdur Óafìô
243.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
äanmañuz bu dünyeye idem ùamaè
N’eyledi atamuza ol dem ùamaè
Sürdi Óaú cennetden anı bu yire
Eyledi çün dÀneye Ádem ùamaè
Merd iseñ zen dünyeye virgil ùalÀú
Seni aldar eyleme bir dem ùamaè
Óaú irenler nuùúına dut gÿşuñı
İtmedi ol kim didi merdem ùamaè
432
èAskeri çoú olmaú isterseñ bu gün
MÀsivÀyı eyleme dedem ùamaè
Niceler rüsvÀy-ı èÀlem oldılar
Ne meõelletdür gözüm bu dem ùamaè
Úurtarurduñ postuñı ey ÚÀéimì
Yoluña mÀniè imiş n’idem ùamaè
244.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Açılalı ey ãanem sende bu çaà
Nicelerüñ baàrına urıldı ùaà
Òışmile her kime irse gözleri
Dehşetinden eriye cigerde yaà
SÀyeñi úılsun teferrüc gÀhìce
Úılma çeşm-i èÀşıúa bÀrì yasaà
Òasteyi öldürdi müjeñ oúları
Òastelendi úan dökerdi cümle ãaà
Ùÿùyadur sükker-i óüsnüñ senüñ
Cìfeden özge ne añlasun kelÀà
116b
Sekiz uçmaú yÀrsüz dÿzaòdurur
Dostile külóan bile ùaà üsti baà
433
Geç bu varlıúdan fenÀ bul ÚÀéimì
Bu ùoúuz úubbe ola saña otaà
245.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
MÀsivÀdan ùut göñül evini ãÀf
Ùoàrı var yolı dime sözde òilÀf
Óırã ü baòl ü kibr ü kìni terk idüb
ÓÀãıl it úalbe àınÀ nefse kifÀf
Yum gözüñ baúma cihÀnuñ varına
Yüz Óaú’a ùut óÀãıl ola inkişÀf
Saèy idüb insÀn ola gör èaşúile
Bulınasın Óaúú’ile rÿz-ı muãÀf
Maórem-i Sìmürà-ı èAnúÀ ol bu gün
Çün vücÿduñ zübdesidür kÿh-ı ÚÀf
Bundadur ekin biçin sür tarlanı
ÓÀãıluñ ek úıl vücÿduñ (òÀr-ı gÀf)
Naúdüñ alàıl ÚÀéimì bunda hemÀn
Ne varise óÀøır eyle urma lÀf
434
246.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Bu göñül Óaú’dadur hem anda Óaú
CÀn gözüñi aç begüm gel ùoàrı baú
Resmüñi küllì fenÀ úıl ortada
Kimdür olan altı cÀnib mÀ-ãadaú
Birdür aduñ çün ãıfÀtuñ var daòi
Cismile ser çeşm ü yüz iki dudaú
Rikbe pÀy ü arúa gögis iki el
On iki burc yedi yılduz ùutma daú
Bundan añla õÀtuñı ãıfÀtile
CÀn-ı men ne èaynıdur ne àayrı Óaú
Raómeti bol pÀdişÀhdur ortada
Didügi ÚuréÀn’ı farødur oúumaú
Şaşma ùaşra ÚÀéimì endÀzeden
èİbretile baú cihÀna al sebaú
117a
247.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Bu göñülde mesken itdi èaşú-ı pÀk
CÀ-be-cÀ Àhum çıúar bir sÿznÀk
435
Reşk ider derdümüze ins ü melek
ZìrÀ kim nefs Àrzÿsın eyler helÀk
Rÿóa tÀbiè çünkim eyler cünbişi
CÀn ãafÀ bulur olınca özi òÀk
Bülbül-i dil düşdi özge baúcaya
TÀze gül dÀyim ki yoú òÀr ü òaşÀk
İşbu vaódet deñizinde òÀã u èÀm
Úaynaşur bilmez nedür miål-i simÀk
Sen saña gel gözüñ aç döşür (özüñ)
Er gibi depren yüri cüst ü çÀlÀk
èÁşıú olan ÚÀéimì bellüdurur
Gözi yaşlu baàrı başlu sìne-çÀk
248.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
èAşúa düşmekdür göñül şimdi maóal
Tizce ir maúãÿduña olma kehel
Bu mecÀzìden irer gerçek yola
Zülfi sevdÀsı vecihdür mÀ-óaãal
CÀnib-i Óaúú’a dönüb sür menzili
Anı gör gec dimezüz gel bunda úal
436
Rabbi zidnì Àyetüñ durma oúı
Seni yolda úomaya dìv-i daàal
Dutma münkir sözlerine gÿşını
İt ürür kervÀn geçer dirler meåel
Óaú sevenlerden ayırma kendüñi
Ol muãÀóib òidmet it irince el
İşbu úıldan ÚÀéìmì çal er iseñ
Bundan ögren bu uãÿli úoma tel
249.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Dilde bu sevdÀyı şöyle berk idem
İnşÀéallÀh bu cihÀnı terk idem
117b
Geçdi yüz biñ yıl henÿz úuşlıú degül
İşbu bitmez işleri úoyub gidem
EnbiyÀ vü evliyÀ eglenmedi
Ümmet-i Aómed olam bunda n’idem
Üç oàuldan geldi insÀn ãÿreti
Dört ana ùoúuz baba úanda dedem
Nice yüz biñ Àdemì böyle gelüb
Úaóbe zenden çekdiler çoú çoú nedem
437
İbn-i vaút olub geçürme vaútüñi
MuãùafÀ mièrÀcını úıldı bu dem
Dem bu demdür ÚÀéimì gel kendüñe
Án içinde anı gözle dem-be-dem
250.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Baña bir siór itdi ol vech-i óasen
Òaste oldum yürüriken ãaà esen
Manãÿr oldum ol benüm dimekile
Boynuma zülfüñden özge yoú resen
èAşúa münkir atma ùaène ùaşını
Aómed èaşúıdur Bÿ Cehl èırúın kesen
Firúatinden egri baúma èÀşıúa
Yine Àòir barışur dirler küsen
Ádem etin yimegile doymaduñ
BÀrì vÀfirce köpek tersin ye sen
Bu fenÀda evliyÀ çün úalmadı
Bellü bil kim ne úaluram ben ne sen
Her kişinüñ ÚÀéimì ayaú tozı
Ol yüri èÀlem içinde merd iseñ
438
251.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Óaôô iderdüñ olsa bir nev-reste nev
Gel severseñ bülbülüm bir àonca sev
Kendim olub ãofrÀda nÀn ü nemek
LÀzım olmaz erzen ü yÿlÀf ü cev
Óaúú evidür sil süpüràil göñlini
PÀdişÀh úonmaz olıcaú ùolu ev
118a
Şöyle yansun èaşú odına bu [vü]cÿd
Nüh felekden dütün ü geçsün èalev
MuãùafÀ’nuñ ùut yolın Óaúú’a ãıàın
Aldamasun bunda seni nefs ü dev
Meyl idüb èaşú yolına sür menzili
Maórem olub kÀmil insÀna berü
Ebsem ol ey ÚÀéimì gel úıl sükÿt
Ehl-i dünyÀ ãoóbetinden sen mişev
252.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Çünki düşdüñ ey göñül bu àurbete
Aç gözüñi bir naôar úıl èibrete
439
Niye geldüñ işbu fÀnì dünyeye
äÀnièüñ ãunèuñ görüb düş fikrete
Seni bunda ol vaùandan getüren
Sendedür ol düşme ansuz firúate
Anı iste anı bul kendüñe gel
Hem recÀ úıl cÀn içinde óaørete
èAşúınuñ baórine ãal bu úaùreyi
TÀ düşesin òayr-ender-óayrete
El-amÀn ey õÀt-ı pÀk-i kibriyÀ
Nice ùÀúat ola bizde óasrete
Göñlini al ÚÀéimì’nüñ luùf idüb
Kendüyi bilmez düşübdür sekrete
253.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Faøl-ı Óaú’dur irgüren ùoàrı yola
TÀ bula maúãÿdı her bir mübtelÀ
Vaãl olınca enbiyÀ vü evliyÀ
Bu fenÀda çekdiler dürlü belÀ
Kendü nefsüñ bilmege èÀciz èuúÿl
PÀdişÀhuñ arayub úanda bula
440
Ol èinÀyetle meger úılsa naôar
CÀn içinde bir úapusı açıla
118b
Úalbine ide tecellì ol cemÀl
Şefúatinden nÿr-ı raómet ãaçıla
Feyø-i Óaú bu ceõbeye óÀkimdurur
äayúal urub eyleye úalbe cilÀ
Kendüñe gel ÚÀéimì bul kendüyi
Saña senden sensüzin vuãlat ola
254.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Varlıàuñı ey göñül sen hìce ãay
Óaú kerìmdür cümle iş ola úolay
Şöyle sÀkin ol yüri èÀlemde kim
Çıúmasun ùaşra lebüñden hÿy u hÀy
Óaú kelÀmuñ Óaú úulaúdur gÿş iden
Bu nefesde ùut vücÿduñ ãanki nÀy
Eyle bir iş dünyede işle bu gün
Yarın anda itmeye zÀrì vü vÀy
Yüri durma irişesin yoldaşa
Yol düzülmişdür gider bunca alay
441
Şemèini yaú kim gicede görine
Yol içinde çoú diken var cÀy ü nÀy
Yapma dünyÀ evini ey ÚÀéimì
Kim bulasın Àòiretde òoş sarÀy
255.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
èÁşıú olan bunda úaydın gördi heb
Varlıàını cümle oda urdı heb
Ne ãıfat kim nefs ü rÿóuñ varidi
Seyf-i Óaúú’ile oları úırdı heb
èAşúa úarşu bir ùabìèat duramaz
Bu göñülden geldi ùaşra sürdi heb
Göñle girdi nÀgehÀn ol èaşú-ı hÿ
MÀsivÀ sevgüleri süpürdi heb
Óücrelerin göñlinüñ pÀk eyledi
Áb-ı tevóìd ãayúalı irgürdi heb
119a
Döşedüb yirlü yirin sulùÀn içün
Taót-gÀh-ı bì-nişÀnı úurdı heb
BÀúì duran ãoóbeti ey ÚÀéimì
èÁşıúÀn ü ãÀdıúÀndur gördi heb
442
256.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
ÙÀlibÀ gördüñ mi dünyÀ úaydı hìc
Heb bilindi dostlıàı vü keydi hìc
Nice yüz biñ yıl segirtseñ dört yaña
Göz yumub açınca deñlü ãaydı hìc
Yidi içdi èömr-i Nÿó deñlü biri
Gitdi vardı ne yidi ne ùoydı hìc
Günde bir úaç dem ser-À-serler giyen
Gitdi fi’l-óÀl ne görür ne giydi hìc
Úanı bunca pÀdişÀh-ı şarú ü àarb
èAskerile seyri bir baú n’eydi hìc
Bitmeyüb hìc bir işi úalúar gider
Úandalıúdan bir eåer bulaydı hìc
Hey meded ey ÚÀéimì iş bu mıdur
Sendeki bu şenligüñ olaydı hìc
443
257.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ey göñül bu fÀnìden yüri uãañ
Kendi hìcdür hìcdurur varı uãan
èİbret olmaz mı saña faãl-ı óazÀn
Kim görürsin bu fenÀ kÀrı uãañ
Bir murÀda vÀãıl olmış var mıdur
Olmaz işdür úo bu bed-kÀrı uãañ
Ol muúadder olanı sen yimedin
Çünki göçmezseñ hele bÀrì uãañ
Bir nefesce emrine rÀm ol Óaú’uñ
Gel unutma ol beúÀ dÀrı uãañ
Óaú’dan ayruàa göñül virmek èabeå
Çün ayırdur itmedin zÀrì uãañ
CÀn úulaàuñ ÚÀéimì diñle açub
Bunda añla nÿrile nÀrı uãañ
119b
444
258.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
İşbu beglik mülk içinde kimseler itmez úarÀr
Heb gelenler gider ancaú kimsesüzler ber-úarÀr
CÀn gözile ger baúarsañ èÀleme hìc kimse yoú
Ten gözile baúduàında sulùanlar bì-şümÀr
Bu ne sırdur nice yüz biñ bunda èÀlem görinür
Gelmelerdür gitmelerdür dürlü dürlü ÀşikÀr
Ne gelür var ne gider var artıú eksük nesne yoú
ÚulhüvallÀhu eóaddür ancaú ol bir vird-i kÀr
Seyr ider dünden düne her dürlü naúş ü rengile
ÕÀtına miréÀt idinmiş perdesini perdedÀr
Küfr ü ìmÀn ehli bilmez èÀşıúuñ seyrÀnını
Óarfe ãavta zìrÀ ãıàmaz işbu baór-i bì-kenÀr
Kendü reéyinden geçenler buldılar bÀúì óayÀt
èAşú u şevúile yaúılmış virdin eyler derd-i yÀr
Õevúını ele getürüb sen de seyr it ey gözüm
Seyr imiş işbu temÀşÀ gördigüñ dÀr ü diyÀr
Geldi bunca enbiyÀ vü evliyÀ bu èÀleme
Gördügin dir her birisi èacz içinde luùf umar
445
Óayy ü BÀúì ol äamed’dür cümle fÀnì mÀsivÀ
Bir äamed’dür orta yirde gÿşıdur leyl ü nehÀr
120a
Kimse bilmez ne hevÀdur herkes èÀcizdür begüm
Óikmet-i LoúmÀn bu derde itmedi bir dem tìmÀr
ÚÀéimì bì-çÀre şimdi benligin terk idegör
Çün görenle görinen heb oldurur cümle bu kÀr
259.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Úurulmış özge bir dìvÀn
Bu dünyÀda begüm şimdi
Maóabbet üzredür iòvÀn
Bu sevdÀda begüm şimdi
Görişür ùÀlib ü maùlÿb
Kimi àÀlib kimi maàlÿb
Kimi kendin görür meslÿb
Bu fetvÀda begüm şimdi
Kimisi òïş oúur temcìd
áanì olan ider taómìd
Kimi èÀşıú sever tevóìd
Bu maènÀda begüm şimdi
Kimi vaódet maúÀmında
Kimi esb ü licÀmında
Kimi èÀrif kelÀmında
Heves bÀde begüm şimdi
446
Kimi mürşid kimi sÀlik
Kimi RıêvÀn kimi MÀlik
Úamu eşyÀ yine hÀlik
Bu èulyÀda begüm şimdi
Yir ü gök òalúile ùolmış
Kimi MevlÀ’sını bulmış
Kimi bilmez èaceb n’olmış
Baú üstÀda begüm şimdi
Kimi meclisde õikr eyler
Kimi èuômÀyı fikr eyler
Kimi èaúlını sekr eyler
Bu ióyÀda begüm şimdi
Kimi oúur kimi diñler
Kimi derde düşüb iñler
Kimi cÀhil kimi añlar
120b Bu ãaórÀda begüm şimdi
Kimi LeylÀ kimi Mecnÿn
Kimi şÀdì kimi maózÿn
Kimi fÀrià yürür meskÿn
Bu ãuàrÀda begüm şimdi
Görinür çoú bu ne sırdur
äayarsañ cümlesi birdür
Ùanıyan kendüzin erdür
Bu raènÀda begüm şimdi
447
Yolı biñ oldı bir maúãÿd
Úamu bütlere bir maèbÿd
Arada birdurur mevcÿd
Bu ortada begüm şimdi
Anı bul ÚÀéimì sen de
Anuñla ol aña bende
Döne döne ol efgende
Bu àavàÀda begüm şimdi
260.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Rÿşen oldı şevúıla meydÀnımuz
èAşúa geldi ùÀlib-i YezdÀn’ımuz
Ùoldı meclis hÿ çaàırur èÀşıúÀn
Himmet itdi pìrimüz merdÀnımuz
Baór-i diller úaynayub cÿş eyledi
Ùaşra atar dürr ü cevher kÀnımuz
Çün Muóammed MuãùafÀ’dur şÀh-ı dìn
Açdı andan sırrını SübóÀn’ımuz
ÇÀr-yÀr-i bÀ-ãafÀ himmetleri
äıdú u èadl ü èilm ü fetó ü cÀnımuz
Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’nüñ yolına
Beõl olınsun varımuz seyrÀnımuz
448
Úalb-i Àdem úuùb-ı ÀfÀúı nüfÿs
Feyø-i Óaú’dur baórimüz cÿyÀnımuz
Bir ãöyinmiş mÿm yaúıldı Rÿm’da
Her ùaraf virür øiyÀ şemè-òÀnımuz
Óaşre dek yanar didiler bu sirÀc
Çoú seyirler göstere devrÀnımuz
Ümmì gelse ãıdúile èÀlim olur
èÁlim-i rabbÀnìdür èirfÀnımuz
121a
Òasteler [gelse] ãaàalu bunda òïş
YÀ óakìmallÀh dise LoúmÀn’ımuz
İşbu tevóìd içre öli dirilür
Óayy ü Úayyÿm maôhar-ı ìmÀnımuz
äıdú u şevúuñ ÚÀéimì bu èaşúile
Sende ôÀhir sırrile insÀnımuz
Varlıàından çün fenÀ bulduñ bu gün
Õevúa irdüñ úalmadı efàÀnımuz
449
261.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Göñül bu fÀnì dünyÀdan
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Bu óırã ü meyl ü simyÀdan
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
İçüñ mühmel ùaşuñ zìbÀ
Tecemmül yaãdıú u dìbÀ
Bu cìfeden úılub ìbÀ
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Gözüñ açub naôar eyle
Nicelerde úalur şöyle
CevÀbuñ varise söyle
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Bu dünyÀ meylidür ser-pÀ
Seni óayvÀn ider dü-pÀ
Bu vìrÀnı yapa yapa
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
èÖmür ãarf idesin buña
Uzadub úolı bir yaña
Bular düşmendurur saña
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Huøÿr-ı Óaú’da olduàuñ
Bilür misin ki n’olduàuñ
450
Kimüñdür işbu bulduàuñ
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Varacaàuñ yiri fikr it
Bu mülküñ ıssısın õikr it
Úamu virdügine şükr it
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
121b
MüsÀfirsin gözüñ açàıl
Yoluña var bunı geçàil
Varıñı Óaú yola ãaçàıl
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Úomaz úoparmaàa gül òÀr
Bu yolda çoú óarÀmì var
Uzaú menzil geçidler var
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Bu fÀnìye niçün ùalduñ
Ne gördüñ ya nesin alduñ
Teferrüc-gÀha çün geldüñ
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Gice yaúlaşdı menzil sür
Varise bu bÀzÀruñ gör
Alub ãatub yoluña dur
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Niye geldüñ ya duyduñ mı
Yola yetene uyduñ mı
451
MetÀèı yüke úoyduñ mı
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Görürsin ÚÀéimì bellü
Gelüb vardılar ol illü
Yürek dertlü gözi seyllü
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
Yarın degül bu demdür dem
Ôuhÿra geldi çün Àdem
İren irdi Óaú’a bu dem
FerÀàat úıl ferÀàat úıl
262.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Óaú’a mÀéil olan cÀnlar
Bu fÀnìden uãanmaz mı
PelÀsa girdi sulùÀnlar
Bu àÀfiller utanmaz mı
Biri ol şÀh-ı Edhem’dür
Nice dertlüye merhemdür
Ayıran òalúı derhemdür
Ne bu àaflet uyanmaz mı
122a
FenÀ mülkini terk itdi
BeúÀyı dilde berk itdi
Vaùan aãlìsine gitdi
Bu óÀle kes inanmaz mı
452
Yalın ayaú úaba başı
Yanına uàramaz nÀşì
äunuldı cennetüñ aşı
Dutışub èaşúile yanmaz mı
Çü dïst oldı úamu òaãmı
Oúınur óaşre dek ismi
Bozılmaz tÀ ebed resmi
Çü èÀşıú ùayanamaz mı
Çü ser-pÀ mÀsivÀ gitdi
O dem ùÀlib Óaú’a yetdi
Úamu mevcÿdile bitdi
Biri hÿ tende ãanmaz mı
Bu dil fikri bir olmaúdur
Óaú’a beyt ü yir olmaúdur
Bu cÀn içre sır olmaúdur
Bu şerbet èaşúı úanmaz mı
Bu demde ÚÀéimì èaşúa
CemÀlinden döñüb meşúa
RevÀdur çıúuban köşúe
Anı kendüyi ãanmaz mı
453
263.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Uyan nefs-i bed-endìşe
Bu àafletden uyanmaz mı
Nedür düşmek bu teşvìşe
èAceb Óaú’dan utanmaz mı
Nice bir uyumaú yatmaú
Cehennem úaèrına batmaú
Yalan dünyÀ alub ãatmaú
Yarın Óaú’dan utanmaz mı
Naãìóatdür ùamaè-kÀra
Bu óırã ü baòl ü bed-kÀra
Ölüm gelmez mi efkÀra
Úabir içre uzanmaz mı
122b
Giceler geçdi uyòuda
Ya günler dürlü úayàuda
HevÀ À[r]zÿ vü çalàuda
ÓarÀm esbÀb yanmaz mı
èİbÀdetler ãatılur mı
Óaú’uñ emri ùutılur mı
Bala aàu úatılur mı
èÖmür ùaşı ufanmaz mı
Görür misin bu vesvÀsı
èİbÀdetden úaçan nÀsı
454
Ùolu içinde óannÀsı
Meded Óaúú’a inanmaz mı
Düşündüñ mi èaceb óÀle
Óaú’a ùapmaz ùapan mÀla
Gel uyma böyle iúbÀle
Caóìm odına yanmaz mı
Unutmışdur meger dostı
Anuñçün beklemez dostı
Paralandı meger dostı
Ya bu vaèdeye úanmaz mı
Uzanma ÚÀéimì ùaşra
İnan münkir nekir óaşre
ÚıyÀmetde óaşr ü neşre
Gelinür kişi yanmaz mı
264.
müstefèilün müstefèilün
Bir úulına úılsa naôar
Bu şevúile sulùÀnımuz
Ol õevúile neler yazar
ÓayrÀn olur èirfÀnımuz
DeryÀ olur úaùre iken
GülzÀr iken cümle diken
Nÿra döner ol nÀr iken
İnsÀn olur óayvÀnımuz
455
Rÿşen olur eùrÀf-ı şeş
Her õerresi olur güneş
Ölmiş iken bu yÀr ü eş
Özler anı hÿbÀnımuz
123a
Óaú bezmine mestÀn olur
èÁlemlere destÀn olur
Cümle cihÀn bÿstÀn olur
Nièmet dolu meydÀnımuz
Olub bu meclis serveri
Ceõb ide heft-kişveri
Óikmet-i pìr-perverì
Derd ehline dermÀnımuz
äıóóat virür her òasteye
èAúdin açar her besteye
CÀn baòş ider dem-besteye
Şefúat úılur ÓannÀn’ımuz
Ùaà üsti aña bÀà ola
Düşmen dili pür-dÀà ola
Her işde yüzi aà ola
Demler süre iòvÀnımuz
Nefs èaskerin tÀlÀn ider
Benlikleri nÀlÀn ider
Şevúile cÀn cevlÀn ider
Dilde olub yezdÀnımuz
456
Aómed dili Àdem sözi
Óaú kendüdür cÀnı özi
Kendü gören kendü gözi
ÔÀhir èayÀn SübóÀn’ımuz
Mevcÿd bulındı Óaú ãıfat
Bì-lafô ü ãavt ü bì-cihet
Maùlÿb ü ùÀlib iltifat
Birlik úamu seyrÀnımuz
Ne ÚÀéimì ne ad ü ãan
Vechidür ancaú àayrı fÀn
Maóv oldı èaúl ü ten ü cÀn
Aãla döner devrÀnımuz
ÓayrÀn beşer cinn ü melek
Ne ùÀèat ü ne òïd dilek
Ne mürşid ü ne [òod] selek
Maóv oldı çün şeyùÀnımuz
123b
265.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Òalúa ùapmaz Óaú-perest olan kişi
Derd-i èaşúdur dÀéimÀ anuñ işi
Fikr ü õikri Àh ü sözi èaşú-ı yÀr
Mecnÿn’uñ LeylÀ’durur içi ùaşı
457
Meyl-i cennet hem cehennem úoròusın
Hìc añar mı terk iden cÀn ü başı
èAşú gözile èÀleme baúanlaruñ
Birdür el-óaú ger èayÀn ü ger düşi
Úaùresi deryÀya irdi èaşúile
Nÿr-ı Aómed oldı anuñ sırdaşı
èAşú eri úanda ise anı bilür
Unudur mı bunda úardaş úardaşı
Birdurur Óaú hem Muóammed’dür resÿl
Bunı bir gör cÀn-ı men olma şaşı
Bu şerìèat bu ùarìúat maèrifet
èAşú-ı Óaú’dur çün óaúìúat gerdişi
ÔÀhir ü bÀùında birdür bu vücÿd
Úalb-i müéminde imiş yoú beñdeşi
Cümle defterler yekÿn-ı õÀtıdur
èAşú erine úıbledür gözi úaşı
124a
EnbiyÀ vü evliyÀ bu sırrile
èAyn-ı Óaúú oldı temÀmet cünbişi
ÒÀk-i pÀ ol yol erine ÚÀéimì
Õerreliúden geç göresin güneşi
458
266.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Çoú şükürler ol àanì PerverdigÀr
Dürlü nièmet bize úıldı yÀdigÀr
Ehl-i tevóìde úarışduñ ãıdúile
Gösterürler düşi gördüñ ÀşikÀr
İşbu meclis èaşú u şevú ÀåÀrıdur
Yek naôar şefúatle úılmış GirdigÀr
Derd-i yÀrile bu derde çÀre úıl
Bir gün ola meróamet ide nigÀr
Eyleriken èaşúa úullıú nÀgehÀn
CÀn içinde bu derÿna oldı kÀr
ÙÀlibÀ ãıdúile gel bu ãanèata
TÀ ebed eyler àanì seni bu kÀr
ÚÀéimì dìvÀne èaşúa úul olub
ŞÀha lÀyıú úapdı bir özge şikÀr
124b
SÀóilinde buldı deryÀ gevherin
Úıymetini bilmedi hìc nÀbekÀr
ÙÀlib-i dünyÀ olanlar bì-naãìb
Ùÿùyadur úaràaya olmaz şikÀr
459
267.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Uyan hey gözlerüm uyan
Uyumaz ùÀlib-i YezdÀn
Ki àayret ıssına ùayan
Uyumaz ùÀlib-i YezdÀn
Gel ey nefse uyan àÀfil
Yuúaru ùur uyan àÀfil
Gidemezsin yayan àÀfil
Uyumaz èÀşıú-ı SübóÀn
Òorÿslar ötmede dÀéim
Nice bir olasın nÀéim
Hele ol giceyi úÀéim
Uyumaz ùÀlib-i YezdÀn
Bu dünyÀdur úamu fikrüñ
Nedür Àrzÿ nedür õikrüñ
Ya bunca nièmete şükrüñ
Uyumaz ùÀlib-i YezdÀn
Gel oúı bir sebaú èaşúdan
Melekler yazalar meşúden
Úamu yoldaş yola yetdi
Uyumaz ùÀlib-i YezdÀn
Nebìler müjdeler virdi
Uyanlar menzile irdi
460
CinÀna ãaà esen girdi
Uyumaz ùÀlib-i YezdÀn
125a
Buña vÀriå görüñ kimdi
Velìlerdür begüm şimdi
Ara bul uyanub imdi
Uyumaz ùÀlib-i YezdÀn
Seni ey ÚÀéimì àaflet
Bu yolda eyledi nekbet
Yaradan Óaúú’a úıl minnet
Uyumaz ùÀlib-i YezdÀn
Erenlerden dile himmet
Úoma bu dìni der-õimmet
İşüñ bunda idüb temmet
Uyumaz ùÀlib-i RaómÀn
268.
mefÀèìlün mefÀèìlün
EyÀ àÀfil bu dünyÀya
Niye geldüñ bilür misin
Niçün meylüñ yoú èuúbÀya
Bu óÀlile úalur mısın
Uzun ãanuları ãanduñ
Bu naúşa aldanub úalduñ
Ne ãalduñ ya nesin alduñ
Bu èibretden alur mısın
461
Bu mülküñ ãÀóibi Óaú’dur
Görürsin ortaàı yoúdur
Gelüb gidenleri çoúdur
Bu óÀlile úalur mısın
Òaber virdi kitÀblardan
Aluñ èibret èitÀblardan
ØiyÀ-yı mÀh-tÀblardan
Bu óÀlile úalur mısın
Bu gülde èandelìb öter
Úamu iş bunda çoú biter
Olanlar èibreti yiter
Bu óÀlile úalur mısın
İdindüñ mülk ü evlÀdı
Seni azar òoş (evlÀdı)
Dönüb èaşú ile MevlÀ di
Bu óÀlile úalur mısın
125b
Erenlerden alub èibret
Saña gelmez mi hìc àayret
Çü senden yeg ola èavret
Bu óÀlile úalur mısın
Óaú emri MuãùafÀ vardur
Úamu derde şifÀ vardur
Uyan àÀfil vefÀ vardur
Bu óÀlile úalur mısın
462
Olar dünyÀya baúmazdı
Görinen naúşa aúmazdı
Özin odlara yaúmazdı
Bu óÀlile úalur mısın
ÓalÀl olsa óisÀbuñ var
ÓarÀm ise èaõÀbuñ var
Úabirde ne cevÀbuñ var
Bu óÀlile úalur mısın
Bu àaflet nice bir aómaú
Giceler ãubóa dek yatmaú
Mürüvvet mi oda yanmaú
Bu óÀlile úalur mısın
Görüñ ÚuréÀn neler söyler
Ölüm vardur nidÀ eyler
Döşek yoràan begüm n’eyler
Bu óÀlile úalur mısın
Nice bir olasın gümrÀh
Düşüb derde didüñ mi Àh
Úanı evrÀd ü õikrullÀh
Bu óÀlile úalur mısın
Bütün gün úahve vü dütün
Daòi efyÿn ü berş bütün
áıdÀsuz çatamaz ötüñ
Bu óÀlile úalur mısın
463
Ùabìèat ôulmeti cÀnı
Baãar görmez o cÀnÀnı
RıøÀ-yı Óaú èaceb úanı
Bu óÀlile úalur mısın
Yimek içmek giyinmekdür
Bunuñ ãonı ãoyınmaúdur
Caóìm içre göyinmekdür
126a Bu óÀlile úalur mısın
Oturmaúda vü yanmaúda
Daòi almaúda ãatmaúda
Biri birine çatmaúda
Bu óÀlile úalur mısın
Cemìèan òÿy-ı vesvÀsdur
Ki zìrÀ göñlimüz pÀsdur
Gögüsde fikr-i òannÀsdur
Bu óÀlile úalur mısın
Bu óÀlile úalur mısın
269.
müstefèilün müstefèilün
ElóamdülillÀh şevúımuz
Artmaúdadur cÀnÀnile
Bu èaşúa canlar düşeli
Yortmaúdadur meydÀnımuz
464
Gel hÿ diyelüm èaşúile
CevlÀn idelüm şevúile
Vecde gelelüm õevúile
Döne döne aúrÀnile
Her dem semÀè üzre felek
Árzÿ úılur cinn ü melek
Bu bezme irmekdür dilek
126b Ülfet ide insÀnile
EşyÀ úamu dir yÀ Vedÿd
Emr itdi ol ãÀóib-vücÿd
İnsÀnlar úılsunlar sücÿd
Bilişeler YezdÀn’ile
Her kim bula insÀna yol
Şeksüz irişdi Óaúú’a ol
Úalmaya anda ãaà u ãol
Zìr ü zeber seyrÀnile
Bu ÚÀéimì èaşúa düşer
Cinsile yine yol eşer
Reşk eyleye cinn ü beşer
Óaúú’a dönüb ìmÀnile
270.
müfteèilün müfteèilün fÀèilün
Evvel olur èaşú erine bir cünÿn
Vara vara göñle úonar çoú fünÿn
465
Fenn-i óaúÀyıúda olub ehl-i óÀl
ÓÀl-i deúÀyıúda úalur òïş-sükÿn
Ger eriseñ yüri çalış bunda sen
Ol yarına úalan işi gör bu gün
Kendüñe gel kendüñi bul bil özüñ
Sezdüri vir defterüñi úıl yekÿn
Küllì fenÀ vechi úalur çün liúÀ
Ùal deñize maóv ola bu senligün
äuló u ãalÀó eyle dilÀ òalúile
Yol budurur didi úamu kÀmilÿn
127a
Óaú sözini gÿş idüben úıl èamel
äoóbetine ide úabÿl èÀmilÿn
Dilde bu dem úalmaz imiş mÀsivÀ
Dirlik ola ölilere her sözün
Bu gören vü hem görinen bir ola
Ol bir ile bir olıcaú bu özün
Dïstlarına sırrın açar dïstÀn
NÀşìlere olmayısar bu şüéÿn
Salùanat baúiyedurur èÀşıúa
Anuñiçün bunda õelìl èÀşıúÿn
466
Árzÿları bunda úamu terk idüñ
Óaúú’a irer nefslerine àÀlibÿn
Nefsine úul òÀã ü èavÀm oldı heb
Tañrı’ya úul úanda ola bu oyun
İki cihÀn fikretidür yol uran
Úul ola mı àayr-i Óaúú’a sÀcidÿn
Oldı fenÀ Óaú’da beúÀ isteyen
Birde iki bulamadı ùÀlibÿn
Úaldı ebed nÀrı úabÿl eyledi
Uydı èazÀzìle úaçan óÀsidÿn
127b
Aldanub úaldı cihÀnuñ naúşına
Dutamadı istedügin óasirÿn
Münkir-i èaşú olsa biri dünyede
Defterine aldı anı zÀéilÿn
Uymaziseñ bÀrì inan ãıdúile
Böyle ider úardaş olan müslimÿn
ÚÀéimÀ èaşúa fedÀ úıl özüñi
Göricegiz ide ãafÀ müéminÿn
Şöyle dervìş Óaú yolına sen bu gün
Saña uyub vara yolı sÀlikÿn
467
Ceõbeye düş döne döne hÿ diyü
El öpeler heft-serÀ mÀlikÿn
Yol erine ùopraú idüb özüñi
Yoúlıàile Óaúú’a irer èÀbidÿn
271.
müstefèilün müstefèilün
Ey dil úarÀruñ úalmadı
SevdÀya düşdüñ mi èaceb
Òalú içre èÀruñ úalmadı
áavàÀya düşdüñ mi èaceb
èÁşıú gerek rüsvÀy ola
İñildüsi hey hÀy ola
Sìne ãadÀsı nÀy ola
ŞeydÀya düşdüñ mi èaceb
128a
Bu Àhile zÀruñ senüñ
Terkin urur cÀn ü tenüñ
Kesdüñ ümìdin her yanuñ
FerdÀya düşdüñ mi èaceb
DeryÀ-yı fikre ùalduñ uş
Dürr ü cevÀhir alduñ uş
BÀzÀr-ı èaşúa ãalduñ uş
èUúbÀya düşdüñ mi èaceb
468
Varduñ sükÿta bir zamÀn
TenhÀ bulam diyü emÀn
Durub niyÀza bì-gümÀn
TaúvÀya düşdüñ mi èaceb
Yine semÀè döne döne
Úatıldı çoú gice güne
TÀ kim ùolu mürşid ãuna
äaóbÀya düşdüñ mi èaceb
DìvÀneler şöyle gezer
Ne küfr ü ne ìmÀn sezer
Ùabè-ı cisimden úıl güõer
èUlyÀya düşdüñ mi èaceb
Bu ÚÀéimì dìvÀnedür
CÀn sevdügi bir dÀnedür
RÀstì bunı YezdÀn’adur
Hey vÀya düşdüñ mi èaceb
272.
mefèÿlü mefÀèìlün
áaflet nice bir ey dil
Çeşmüñ açasın bu gün
Bu dÀr-ı fenÀdan bil
Añsuz göçesin bir gün
469
äu üzre binÀ itdüñ
Bir baú èacebÀ n’itdüñ
Añla nereye gitdüñ
Bundan göçesin bir gün
EbrÀra irişdüñ mi
Dïstile görişdüñ mi
èİrfÀna úarışduñ mı
Anı seçesin bir gün
128b
Ùatluca gelür evvel
Nefse tene bu mühmel
DünyÀ budurur esfel
Zehrin içesin bir ün
Aldanu úalur cÀhil
Düş seyrine bir àÀfil
Niçün olasın mÀéil
Çünkim úaçasın bir gün
Şol [kim] elile dikdüñ
Ùarla ùoòumın ekdüñ
Yaòşı vü yaman çekdüñ
Kendüñ biçesin bir gün
Gerçekde gümÀn yoúdur
Bu cümle olan Óaú’dur
Óükm ıssı o mülóaúdur
Úanda uçasın bir gün
Ey ÚÀéimì dünyÀda
470
Úalmaz zer ü simyÀda
Düşdi àam u feryÀda
Gördüñ nicesin bir gün
273.
müfteèilün fÀèilün
Óayret alur èaúlumı
Nice bilem ben seni
Söyleyemem naúlini
Bulamazam ben beni
Bilinmezem ben miyem
Yoòsa cÀnum sen miyem
Bu cÀnile ten miyem
Úılsañ èayÀn èaynını
Gör bu ãuver bir úafes
Çıúagelür bu nefes
Bu ne edÀ ya ne ses
Çün bilemez kendini
FÀnì olub mÀsivÀ
Úaldı hemÀn berhevÀ
Ola mısın pìşvÀ
Bula seni aóseni
129a
Şevúileyem zevúile
Eglenürem èaşúile
Yolda duram ãıdúile
Dilde dutub sevgini
471
Derdüñile aàlarum
èAşúuña bil baàlarum
Irmaú olub çaàlarum
Özleyüben baórini
ÚÀéimì’ye geldi òïş
Nuùú-ı ÒudÀ úıldı gÿş
Nice ola göñli boş
Nÿş idicek úaùreni
274.
müfteèilün fÀèilün
äÀdıú iseñ gel berü
Hÿ diyene dut úulaú
Gel aòi gel ilerü
Ögren e yola ayaú
Göñlüñi vir mürşide
Óaúú’a seni ilede
Söz sañadur ey dede
Aç gözüñi òoşca baú
Kim bu yola geliser
èAşúile gör n’olısar
Sìne güher ùolısar
Ola èayÀn sırr-ı Óaú
472
èAşúa düşen ey püser
Úıldı fedÀ cÀn ü ser
Árzÿları heb keser
Óaúú’ı añar dil dudaú
Òamr-ı Óaúú’ı nÿş iden
CÀnını bì-hÿş iden
èAúlını seròïş iden
äudan alur ol sebaú
Sìnesini úıla şeró
Olmaya tÀ dil teraó
Vuãlata bula feraó
èAşú erine ùutma daú
129b
Bir bilesin ÒÀliú’ı
Rızúı viren RÀziú’ı
Boş úomaz ol ãÀdıúı
Ùolu ola her bucaú
Úoma ãaúın bu demi
Kendüñe bul hem-demi
Ádemì ol Àdemì
Dïsta ola dil úonaú
ÚÀéimiyÀ derdile
ÇÀreñi úıl merdile
Ferd oluban ferdile
Aúda aúı oúumaú
473
ÓÀøır olub durasın
Yol yaraàın göresin
Peydaàını süresin
Ferz evine varacaú
275.
müfteèilün fÀèilün
Hey nice bir yatasın
Dur yuúaru Óaúú’a baú
CÀnı tene ãatasın
Niceye dek uyumaú
Dünye içün ãatma dìn
Úardaşına dutma kìn
Úarañudur çünki sin
Şemèini gel bunda yaú
Yol yaraàuñ görelüm
Menziline irelüm
Kendimizü direlüm
Çünkim olur olacaú
Mürşide el virelüm
Aãlımuzı ãoralum
Aããı ziyÀn görelüm
Çün ãorısar bizi Óaú
Bunda bizi añduran
ÓÀlimüzi döndüren
474
Ùoàrı yola úanduran
Yine virür bir ulaú
130a
ÚÀéimiyÀ aç gözüñ
èAşúa düşüb bil özüñ
Ol eri sen bu sözüñ
Emr-i Óaúú’a dut úulaú
276.
müfteèilün müfteèilün
İrdi bize úudret eli
Gösterüben ùoàrı yolı
Bülbül-i èaşú aldı güli
Çünki Óaú’a didi belì
èAşúiledür dirligimüz
äıdúiledür erligimüz
Şevúiledür birligimüz
Görineli dostuñ ili
Gitdi úamu benligimüz
Úalmadı düşmenligimüz
DÀéimÀdur şenligimüz
èAfv oluna èÀãì úulı
Kim irişe õevúımuza
MÀniè olub şevúımuza
Uàrayısar oúımuza
Öpse gerek Àb u gili
475
èÁşıú olan bizi bulur
äıdúı anuñ maórem olur
Münkir olan Óaú ne bilür
Farú idemez ãaà u ãolı
Úudretimüz õikriledür
Şevketimüz fikriledür
Nièmetimüz şükriledür
äundı bize úadr-i celì
Òamr-ı Óaú’ı nÿş iderüz
èÁúılı seròïş iderüz
Òaãmımuzı òïş iderüz
Virdi úılıç bize èAlì
èÁrifimüz añlamada
CÀhilimüz ùañlamada
èÁşıúımuz bañlamada
Pìrimizüñ ismi Velì
130b
ÚÀéimiyÀ dem sürelüm
Her ne gelür òoş görelüm
İkilige terk uralum
Úovmayalum ehl-i dili
Reşk ide il ùarzımuza
Can çekile arôÿmuza
Baúmayalum àarøumuza
Yoldaşımuz dolı deli
476
277.
mefèÿlü mefÀèìlün mefèÿlü mefÀèìlün
Bir vÀúıf-ı esrÀrı maórem idin ey ùÀlib
Bu seyr ü sülÿk içre nefsine ola àÀlib
Sırruñ aña keşf eyle şevúında vü õevúında
èAşúile ÒudÀ õikrin tÀ kim duya bu úÀlib
Ehlile muóÀsibler şol deñlü ùalar fikre
Candan içerü maòfì cÀnÀnile leb-ber-leb
Óaúú’a nice meyl itsün dünyÀyı seven àÀfil
İnsÀna irer mi kim çün cìfeyedür ùÀlib
Manãÿr gibi berdÀr ol Óaúú’ı úoma Óaú söyle
Vechinde oúur Àyet zülfüñde olan ãÀlib
èÁşıú olıcaú bülbül òÀrdan üşenür ãanma
áonca úoparur gülden aña olıcaú maùleb
èAşúuñda olub ãÀdıú ey ÚÀéimì ol èÀrif
Açılmaya bìhÿde edeb gözede bu leb
131a
477
278.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Elif úaddüñ görüb èaúlın şaşurdı èÀşıúuñ ey cÀn
BelÀ vÀdìsine düşüb gezer Mecnÿn-veş óayrÀn
TemÀşÀ õevúını sürdi bilenler èaşú-ı cÀnÀnı
æevÀbum var günÀhum var diyenler úaldılar òüsrÀn
CemÀlüñ seyrine geldük senüñle baúaruz veche
ÓabìbÀ çün òayÀlüñdür bu çeşmümde olan her Àn
Òaber alduú dudaàuñdan aúan ãu Àb-ı óayvÀndur
DehÀnuñdan Óıøır içmiş úarañlıúda eyÀ insÀn
Õelìl oldı iden inkÀr senüñ ãunèuña ey dilber
Ruòuña eyleyen secde melÀéikdür degül şeyùÀn
ZiyÀn ıããı aña n’eyler bulınca seni bir ùÀlib
Senüñ õÀtuñda maóv olmış úamu ednÀ ile aèyÀn
ŞehÀdetden niçün úaçsun muóibbüñ muòliãüñ cÀnÀ
äıfÀtuñ çün vücÿdı yoú senüñ õÀtuñsuz ey sulùÀn
ëalÀlet aña irişdi seni ùanmadı bu mülkde
Ùamaè-kÀr oldı dünyÀya caóìme gitdi o óayvÀn
ÔalemnÀ rabbünÀ söyler o kim ferzend-i Àdemdür
èAlìm oldur ãudÿr içre ne fikr eylerse bu merdÀn
478
áafÿr Àyetüñi virdüñ tesellì úullara yÀ Rab
131b FenÀ olmaú gibi yoúdur óuøÿrında eyÀ YezdÀn
ÚanÀèat virici sensin sülÿk ehline her demde
KemÀli cümle maòlÿúuñ senüñdür çünkim ey SübóÀn
Leke’l-óamd cevher-i óÀlüñ çü sensin fÀèil-i muòtÀr
MenÀzil esfel ü aèlÀ ki maóv oldı èaúıl iõèÀn
Ne deñlü enbiyÀ geldi velìler daòi lÀ-yuóãÀ
Ve bì-yanùiú ve bì-yübãir deminde úaldı ser-gerdÀn
HelÀk olmaú muúarrerdür buyurduñ àayr-ı vechüñden
YÀ àÀfil ÚÀéimì sen ben dimekle olamaz seyrÀn
279.
mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün
Eóad Aómed’de gösterdi kemÀl-i sırr-ı SübóÀn’ı
BeyÀn úıl kefÀ geldi ãadÀsı dutdı meydÀnı
TamÀm oldı nübüvvet kim èayÀn oldı èademden Óaú
æenÀ eyler úamu õerrÀt meded ey faøl-ı RaómÀnì
CemÀlinden ıraà itme yoluña cÀn virenleri
ÓayÀt-ı cÀvidÀn bulsun o kim ide bu seyrÀnı
Òaùarlu yoldurur àayra göñül virmek bu dünyÀda
DelÀlet gösterür buña görüñ ÀyÀt-ı ÚuréÀn’ı
479
ZebÀna geldi göñülden bu sözler duyması gücdür
132a RaóìmÀ yine luùfuñdur viren idrÀk ü iõèÀnı
ZamÀn ìcÀdına Aómed sebeb olmış muúarrerdür
Ser-À-ser èÀlemi dutmış tecellì şevú u nÿrÀnì
Şehìd itmek revÀ görmiş yanan èaşúile èuşşÀúı
äafÀdan cism-i Manãÿr’ı kül aldı nice merdÀnı
Øarar gördi o kim anı óaúìúat bilmedi bunda
Ùahÿran şerbetin içmez dilÀ her ùabè-ı óayvÀnì
Ôalÿm olmaú cehildendür óıyÀnetdür emÀnetde
èAlì buyurduàı bellü budur ol nuùú-ı insÀnì
áarìb düşdüñ vaùandan kim ya andan nice àÀfilsin
FelÀketdür unutmaúlıú begüm bu aãl-ı ìmÀnı
Úatı göñlüm ki nerm olsa òaber alsa bu maènÀdan
GümÀnı úaldurub ide gice gündüz õikir anı
LeùÀfet vire dünyÀya ãadÀsı dola ÀfÀúa
MecÀzì èaşúı maóv idüb bula leõõÀt-ı rÿóÀnì
Nesìminden ki ol yÀrüñ muèaùùar ide kendüzin
VefÀlu dilberüñ õevúın süre bilüb bu iósÀnı
Hemìn oldur hemÀn oldur didiler ÚÀéimì duyduñ
Yazıú degül mi úalursañ bu óÀlde görmedin anı
132b
480
DeryÀ-yı dil cÿş eyledi andan òaberler söyledi
Ehl-i dili òïş eyledi baór-i vilÀyet vaútidür
280.
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün
TÀrìò bi-külli àayb-i èÀm irişdi gördi òÀã u èÀm
Bitdi úamu işler tamÀm nÿr-ı hidÀyet vaútidür
äÀóib-zamÀn meydÀn úura gerçek erenlerdür dura
ÔÀlimleri cümle úıra seyf-i èinÀyet vaútidür
Yalancılar ya n’eylesün başa tedÀrik eylesün
Óaú ehli Óaú Óaú söylesün rÿz-ı úıyÀmet vaútidür
Taúlìd-i èilm ehli olan rızú u riyÀ üzre úalan
Heb sözleri oldı yalan özge nedÀmet vaútidür
İrdi nihÀyet bu zamÀn keõõÀblara olmaz emÀn
Úılıç urıla bì-gümÀn Àòir rivÀyet vaútidür
Úurdile úoyun yüriye ùopraú ısa ùaà eriye
Yanar deñizler süriye àayret nihÀyet vaútidür
DìvÀneler uyanısar şirk ü nifÀúlar gidiser
Bu demdür ol dem ey püser èayn-ı şehÀdet vaútidür
Úalúa meõÀhib cümlesi irince úudret cümlesi
Bir meõheb ancaú úalası zìrÀ saèÀdet vaútidür
481
Ol kim Muóammed’dür resÿl andandurur cümle uãÿl
133a Dirseñ Óaú’a bulam vuãÿl ùoàrı óikÀyet vaútidür
Sırr-ı ÒudÀ’dur ÀşikÀr esmÀé-i BÀrì úıl şümÀr
Úudret maúÀmı GirdigÀr ÚuréÀn ü Àyet vaútidür
Ey ÚÀéimì çoú söyleme çünkim irişdüñ bu deme
SeyrÀna gel hìc àam yime mehdì èalÀmet vaútidür
281.
müstefèilün müstefèilün
Çün Óaúú’a geldük Óaúú’ile
Ey dil ãaúın düşme ıraú
Seyr it vücÿduñ mülkini
Cemèile farúa ùoàru baú
Óaú nefsine nefsüñ delìl
Sende netìce ol Celìl
Ol büt-şiken miål-i Òalìl
Nemrÿd-ı nefs tÀ ola şaú
Maòlÿúdan añla ÒÀliú’ı
Her õevúile bil RÀziú’ı
Maèşÿúa ãoruñ èÀşıúı
Bu yüzde ôÀhir õÀt-ı Óaú
èAyn-ı ezel åÀbitemüz
èAyn-ı ebed rÀbıùamuz
Bizden bize óükm-i ilÀh
Buyruú süre uş mÀ-ãadaú
482
Óaúú’uñ şüéÿn-ı õÀtıyuz
Ezel ebed miréÀtıyuz
ÁyÀtıyuz àÀyÀtıyuz
Bizden bizedür bu sebaú
Çün óükm olur bizden bize
Sırr-ı úader geldi söze
Maèlÿm bizüz èilmümüze
Bizden bize geldi dayaú
Gördi èayÀn Óaú ehlimüz
Taóúìú küfürdür cehlimüz
Buèd Àteşinden mehlimüz
133b Úuruldı meclisde otaú
Bilindi iş bir er gerek
İşletmege serder gerek
èAşúa óanìn ola yürek
Hem açıla bu göz úulaú
Bizden bizedür òayr ü şer
Kimi yürür kimi düşer
İki eve ùoldı beşer
Özge sarÀy özge úonaú
Ey ÚÀéimì Àyìnemüz
Açdı çü Muóyi’d-dìn’imüz
Yumşatdı dil-i sengimüz
Maènì oúur bu dil dudaú
483
Mevcÿd olan Óaú’dur dedem
Demdür sürelüm dem-be-dem
Artıú olan hÀlik èadem
Andan ùoludur her bucaú
282.
7’li hece
LÀ-mevcÿde illallÀh
EõkÀrı dervìşlerüñ
LÀ-maúãÿde illallÀh
EfkÀrı dervìşlerüñ
Úoyub dünyÀ varlıàın
Duta dïstuñ yarlıàın
Terk itmek aàyÀrlıàın
BÀzÀrı dervìşlerüñ
Yir gök ãÿret bulmadın
Daòi Àdem gelmedin
Óaú der-elest olmadın
İúrÀrı dervìşlerüñ
Düzilmedin kÀéinÀt
Oúunmadın beyyinÀt
Olmış idi èayn-i õÀt
DìdÀrı dervìşlerüñ
Vara yıldız mÀh-tÀb
EnbiyÀlar hem òiùÀb
484
èİlm ü óikmet dört kitÀb
134a EnvÀrı dervìşlerüñ
Şerìèat-i enbiyÀ
Ùarìúat-i evliyÀ
Óaúìúatdür kim duya
EsrÀrı dervìşlerüñ
ÚÀéimì ùut sözini
ÒÀk-i pÀ úıl yüzini
Göstereler özüni
EbrÀrı dervìşlerüñ
Maşrıú maàrib tekkesi
ÙÀliblerüñ Mekke’si
èAbdü’l-úÀdir sikkesi
EzhÀrı dervìşlerüñ
283.
8’li hece
èAşú ãayrusı olanlara
TìmÀr iden èaşúdur yine
İçsün èaşúuñ şerbetini
Dïstı duyan õevúdur yine
Açdurur bÀùın gözüni
Göre kendü kendüzini
Dosta döndüre yüzüni
Anı duyan şevúdur yine
485
Söyündürür nefs odunı
Bozar ùılısmuñ bendini
Yıúa bu benlik seddini
ÔÀhir andan Óaú’dur yine
Ol ùaş olmış dil seddine
Urur èaşúun külüngini
Áb-ı óayvÀnı aúıdur
Dirlige mülóaúdur yine
Óaú çü göñül úuflınuñ
MiftÀóını virür aña
Açar göñül kilìdini
Genc çıúaran ãıdúdur yine
Ùalan èaşúuñ deñizine
Òïş ãataşur cevherine
Dil gevherdür èÀşıúlara
134b äayyÀd iden şevúdur yine
Dïstı görüb devrÀn sürer
Dïstlarla görişüb güler
Dïst òaberin ùÀliblere
Dimege elyaúdur yine
Yavaş olur úulavuzı
Nedür bilür yoluñ izi
ÚÀfilenüñ ser-menzili
Ol ùoúuz eùbaúdur yine
486
Varur ol cÀnlar cÀnını
Ol iki cihÀn faòrini
ÚÀfile gösterür aña
Ol ile’l-óaúdur yine
Bunda irişen ÚÀéimì
Olmaz ebed ol nÀéimì
Óaúú’ile Óaú’dur dÀéimì
Sen bunda gel taúdìrine
Ùutàıl Muóammed yolını
Görklü güzel sünnetini
DÀéim oúu ãalavÀtını
Ol úapuyı úaúdur yine
Yoúlıàile bu varlıàa
èÁşıú olanlardur gelen
Ne úadar ãarmaşub úala
èAşú aña ùayaúdur yine
èAşú atına binmeyenler
èAşú yolını añmayanlar
Ne úadar zÀhid olursa
Ùamuda úaynaúdur yine
èÁşıú olan ãarmaşursa
Bu dünyÀya bulaşursa
İètibÀra dolaşursa
èAşúla yüzi aúdur yine
487
Göñülde èaşúuñ õerrece
Ger varise çekme elem
Söyündürse ãovuú dünyÀ
Dutuşursın çaúdur yine
135a
284.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
èÁşıú berü gel meclis úonıldı
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh68 dinildi
èAşúı şarÀbı kime ãunıldı
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
Dil bÀàçesinde bülbül olanlar
ÒÀrdan üşenmez güle ãunanlar
Şÿrìde-óÀldür Óaú’da dönenler
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
SÀlik olanlar dÀéim õikirde
Derdile Àh ü sÿz ü fikirde
Óadsüz naèìme óamd ü şükürde
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
èÁşıúlar eyler cÿş u òurÿşı
Her úanda görse bul bì-òurÿşı
Elden bıraàub altun àurÿşı
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
68 Kalkın ve Allah için raksedin (dönün)
488
Bulmazsa şimdi hìc ãoñra bulmaz
Bunda biten gül bir demde ãolmaz
Vuãlat gibi çün bir õevú bulınmaz
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
Óaúú’uñ ôuhÿrı bu cümle emlÀk
Dönmekde dÀéim çarò üzre eflÀk
Ol kim resÿle Óaú didi levlÀk
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
Úul ÚÀéimì’ye ger dirse MevlÀ
Olur mı bundan bir devlet ola
DeryÀya ùalub bir cevher ola
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
Baú Ebü’l-òayr’ı Ebÿ Saèìd’i
Bulmış yaúìnen cümle baèìdi
Her kÀmil eyler bu iki èìdi
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
Úurtuldı anlar her bir telefden
Çıúmadı ùaşra óÀl-i selefden
Nìk-nÀm úaldı yine òalefden
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
135b
Óaúú’ile Óaú’da ôÀhir büùÿn ol
Òalúdan fenÀ bul Óaú’da yekÿn ol
Andan anuñla cümle şüéÿn ol
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
489
Òïş ÚÀdirìdür İsmÀèilìler
Óaú’da Óaúú’ile cümle velìler
èÁrifde n’eyler şirk-i celìler
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
Cemè oldı òˇÀn-ı meydÀn úuruldı
Bu óaşr ü neşre (ãoruduruldı)
SeyrÀn dükendi úaçan duruldı
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi
285.
11’li hece
Gerçek erler ne òïş uãÿl úomışlar
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
Tevóìd baàçesinde bitsün yimişler
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
Pìr-perver olan yolını gözler
èAşúile şevúile ol dïstı özler
Ne àam münkir dise bìhÿde sözler
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
èAşúile çarò uran yedi felegi
èArşuñ eùrÀfında dönen melegi
Añlayub ne imiş Óaúú’uñ dilegi
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
490
Sırrını dïstlara açar Õü’l-celÀl
Kimisin menè ider kimine óalÀl
Nice bir yatasın şöyle pür-melÀl
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
286.
11’li hece
Kümmel meşÀyiòdür dönen selefde
Óüccet oldı èÀşıúlara òalefde
Münkir iflÀó olmaz dÀéim telefde
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
136a
İstiòÀre sünnet imiş ümmete
Eyleyenler vÀúıf olur óikmete
Bir nesne ùayanmaz yüce himmete
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
Dïstı sevmek bize farødur ÚÀéimì
Õikrinde fikrinde olub dÀéimì
LÀyıú degil yolda olmaú nÀéimì
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
İnsÀn-ı kÀmilde himmet olınca
Óaúú’ile söyleşür kendü dilince
Kendü vücÿdında dïstı bulınca
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
èAşúile şevúile olan óareket
èÖmrine rızúına virür bereket
491
Tevóìdile şirketini süregit
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler
287.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
İnsÀna óayrÀn göklerle yirler
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
Gel eyle seyrÀn açıla sırlar
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
Her kimde vardur èaşú-ı ÒudÀ’dan
Bir õevú aparır işbu edÀdan
Şevú ehli vicdÀn alur ãadÀdan
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
FÀnì cihÀna şol bir gelenler
Óıør’uñ öñinde dersin alanlar
Göñlinde Óaúú’ı dÀéim bulanlar
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
BÀng-i resÿli ism-i celÀli
äıdúile gÿş it ãavt-ı belÀyı
Bunda óarÀmdan farú it óalÀli
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
Óaú dïstlarına şeyùÀn irişmez
Tevóìd içine gelmez úarışmaz
136b ÚÀdir degildür göz yoú görüşmez
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
492
Óaúú’ı görürdi ger görse dïstın
NÀr-ı caóìme yaúmazdı pïstın
äÿretde gerçi bÿs itdi destin
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
äÿretde úalma gel cÀna úardaş
CÀn içre olub cÀnÀna sırdaş
Gelgil olalum baór içre dürdaş
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
áÀéib erenler óÀøır erenler
Óaú gözin açub dïstı görenler
Öz õÀta ùapub ùoàrı duranlar
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
Gel ÚÀéimì gel Àdem olalum
Bu dem içinde bir dem olalum
Dïst vuãlatında hem-dem olalum
Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler
288.
11’li hece
èAceb midür Óaú Óaú dise pìrimüz
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
Úanda olsañ gösterile yirimüz
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
493
Tevóìd meydÀnına èÀşıú düşince
Baóre girüb dil úaùresi coşınca
Çü her seóer berzaòları aşınca
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
Çün irişür eli her bir düşmişe
Himmet itmeye mi ãÀdıú dervìşe
BÀ-òuãÿãÀ böyle düşkin şaşmışa
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
Ceddi Muóammed’dür raómet èÀleme
Olmayaydı yaz dimezdi úaleme
Muóibb-i muòliã nice düşer eleme
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
137a
Añlayub nefsini Rabb’in bilenler
Óayy-i lÀ-yemÿtdan dersin alanlar
èÁlem úopmaya mı eti ölenler
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
Bu tevóìde úarışanlar şübhesüz
Ten úafesden rÿóı çıúmaz tevbesüz
Göz yumub açmaya Óaú’dan hibesüz
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
Óaúìúat dönderür çarò-ı felegi
Ceõbesi úul itmiş cinn ü melegi
Şunda gelen bitmeye mi dilegi
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
494
Óaúú’uñ nÀzlı úulı çoúdur cihÀnda
Vücÿdı ùoludur ôÀhir nihÀnda
İsm-i aèôam esmÀsıdur dehÀnda
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
Ümìdimüz dÀéim faøl u raómete
RÀóat içün ãabr idelüm zaómete
Şükrimüz vardur bunca nièmete
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
Yoúlıàile eyleyelüm bir bÀzÀr
Gerçek erenlerden ire Óaú naôar
Bu tevóìde gelen ãanmañ yol azar
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
Miskìn ÚÀéimì’ye ãorsañ óikmeti
Bun deminde çoú yetişdi himmeti
Eksügi çoú idemiyor òidmeti
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
Cümle töhmet bu miskìnüñ ùÀèati
Ne hüneri vardur ne òod ùÀúati
ÒaùÀlarda geçer èömri sÀèati
èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz
289.
4’lü hece
Úum úum nÀéim
Gel ol úÀéim
495
Her dem ãÀéim
AllÀh dÀéim
137b
Bunda bayıú
Esrik ayıú
Dïsta lÀyıú
AllÀh dÀéim
ÚuréÀn nÀùıú
Bunda ãÀdıú
Gel di èÀşıú
AllÀh dÀéim
Gel gel uãlı
Úo bu faãlı
Gel bul aãlı
AllÀh dÀéim
Birdür mÀcid
Gel ol sÀcid
Olub vÀcid
AllÀh dÀéim
Úılduñ secde
Gel gel vecde
Senden geç de
AllÀh dÀéim
Dönsün merdÀn
Açsun meydÀn
Birdür YezdÀn
496
AllÀh dÀéim
Her kim virdi
ÕÀta irdi
Göñle girdi
AllÀh dÀéim
Giydi bir tÀc
Úıldı mièrÀc
Vechi vehhÀc
AllÀh dÀéim
Bozdu dirdi
Baú bu seyri
Yoúdur àayrı
AllÀh dÀéim
èAbdü’l-úÀdir
Durma hÀ di
Gerçek nÀdì
AllÀh dÀéim
Himmet úÀéim
Olmaz nÀéim
El-óaú ãÀéim
AllÀh dÀéim
ÚÀéimì buldı
Naúdini aldı
Kendüyi bildi
AllÀh dÀéim
497
Kim berü geldi
Anı o buldı
èÁleme ùoldı
AllÀh dÀéim
VÀóid eóaddür
Kendi äamed’dür
Óaú’dur ebeddür
AllÀh dÀéim
Nefy ü iåbÀt
Açdı miréÀt
Gördi bi’õ-õÀt
AllÀh dÀéim
Görüb fikr it
Óaúú’a şükr it
Her dem õikr it
AllÀh dÀéim
Terk it èÀrı
Bulduñ varı
Dildür dÀrı
AllÀh dÀéim
Gel müştÀúı
Baú èuşşÀúı
Dirler bÀúì
AllÀh dÀéim
Baú bu sevúa
498
Ùatlu õevka
Gel ir şevúa
AllÀh dÀéim
138a
290.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Óaúú’ileyüz Óaú’da geldük Óaú’dayuz
ÔÀhir ü bÀùın bizüz muùlaúdayuz
Fevú u taót ü kevn olan bu şeş cihÀt
Úaùremüzdür bÀlìn-i mülóaúdayuz
Evvel Àòir bizümile bizdeyüz
Vaódetile biz bu cemè ü farúdayuz
SÀkin olub bu görinen òalúile
Şöyle tekrÀrsuz çıúan eşfaúdayuz
Cümle esmÀ vü ãıfÀtuñ ÚÀéimì
Aãlile işbu ùoúuz etbaúdayuz
291.
11’li hece
Nice ùÀlib bu meclise úarışur
èAbdü’l-úÀdir diyü himmet itmez mi
Maóabbetle bir birile görişür
èAbdü’l-úÀdir bize himmet itmez mi
499
Kimi erre çeker kimi hÿ diyü
Kimi oturuban dilek ùañlayu
Her birinde var óÀlince bir úayu
èAbdü’l-úÀdir bize himmet itmez mi
İsmini işidüb èÀşıú olurlar
äıdúile gelenler Óaúú’ı bulurlar
Tevóìd meclisine her dem gelürler
èAbdü’l-úÀdir bize himmet itmez mi
Ehl-i dünyÀ olan çoàı uãanur
ÚıyÀs ider dünyÀlıàı yaãanur
Gerçek olan anı kendü heb ãanur
èAbdü’l-úÀdir bize himmet itmez mi
138b
Çoàısı himmetüñ óÀøır görmede
Her işde anuñla nefes urmada
ÙÀlibler bunı söyler durmada
èAbdü’l-úÀdir bize himmet itmez mi
İstièdÀdı deñlü her bir kişiye
Gerek erkek olsun gerek dişiye
Biri iki gören bile şaşıya
èAbdü’l-úÀdir bize himmet itmez mi
Óaúú’ile bir olub õÀt ü ãıfÀtda
èAşúile şevúile ol iltifÀtda
Gerek óayÀtile gerek vefÀtda
èAbdü’l-úÀdir bize himmet itmez mi
500
Miskìn ÚÀéimì dir Óaú Óaú görişdi
Bu meclise töhmetile úarışdı
Kerem kÀndan aña himmet irişdi
èAbdü’l-úÀdir bize himmet itmez mi
292.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
áarú iken deryÀ-yı vaódetde felekler mihr [ü] mÀh
Kendü kendü birligine şÀhid idi ol ilÀh
Bunı diyüb kendüzine sırrile ol pÀdişÀh
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Dürr-i bì-hemtÀ yaratdı kün diyüb ıôhÀr içün
Bì-óurÿf ü lafô ü ãavt ol ãÿret-i envÀr içün
Yek-naôar úıldı aña bu èÀlemi ÀşkÀr içün
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Feyø-i aúdesden èamÀda úodı óubbile dilek
139a Mülk düzeldi èÀlem oldı çaròa girdi nüh felek
Vaóy-i Óaú’da didi ervÀó-ı beşer cinn ü melek
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Eyledi øıyú-ı èademden hem şefÀèat bunlara
Úanàı neye lÀyıú ise irdi tevfìú cÀnlara
áayret-i Óaú ôÀhir oldı çün girildi ùonlara
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
501
Şol elest bi-rabbiküm vaútinde úıldıàı cevÀb
Anı ıôhÀr eyledi bunda èıúÀb u bÀ-åevÀb
Kimi ÀşkÀr kimi gizlü bu sözi dir bÀ-ãavÀb
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Úoròuya ãÀlió düşince nite ola ôÀlimìn
Bunda özini úayıranlar anda olur sÀlimìn
BÀ-òuãÿãan ola şÀfiè raómeten-lil-èÀlemìn
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Óubb-ı Óaúú’a lÀyıú olan hey èaceb ne òÀk ola
Çoú ãalavÀt oúuya hem ãÀóib-i levlÀk ola
Yolına baş oynayanlar ol zamÀn bì-bÀk ola
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
139b
Defè olur bunlarla dÀéim ümmete gelse úaøÀ
Bu óasebde bu nesebde ôÀhir ü bÀùın rıøÀ
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ ceddi resÿl-i murteøÀ
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
EnbiyÀ vü evliyÀ óaúdur vücÿd oldur hemÀn
On sekiz biñ èÀlem ile bu zemìn ü ÀsumÀn
İsm-i aèôam kendü ismi ÚÀéimì yoúdur gümÀn
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
BÀng oúunur günde beş kez tÀ úıyÀmet dem-be-dem
Dìn-i İslÀm ôÀhiren buldı iúÀmet dem-be-dem
Bütleri bÀùıl itdi işbu èalÀmet dem-be-dem
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
502
Sözüñ üzre söz bulınmaz ins ü cinn óayrÀndurur
Baãduàuñ yire göz irmez ne èaceb seyrÀndurur
Senden ayru cÀmiè uçmaú èÀşıúa deyrÀndurur
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Óaúú’ile nÀùıú olub edyÀnı bÀùıl eyledüñ
Cümle maòlÿúı geçüb Óaúú’ile Óaú’da söyledüñ
Óaú’dan artıú kimse bilmez anda n’itdüñ n’eyledüñ
140a YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Óükm-i ÚuréÀn’ile ôÀhir şerèi ibrÀz itmegi
Ehl-i èaúlı nice mümkin sırra hem-rÀz itmegi
Kendüden geçmez ki bula keşf ile rÀz itmegi
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
èÁlim ü dÀnÀ alub yapdı şerìèat nüktesin
èÁşıú u ãÀdıúlar aldı bu ùarìúat nüktesin
Nedür ol kümmel ki buldı óaúìúat nüktesin
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Fetó-i Mekkì yÀ Fuãÿã yÀ Maàrib-i Ekber gibi
Şeyò èAbdü’l-úÀdirì yÀ Mevlevì rehber gibi
èÁleme bir bir gelenler ãÀóib-i Úamber gibi
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Òatm-i mürsel ôÀhirüñdür bÀùınuñ hem óÀliyÀ
ÁşikÀre èÀlem içre èilm-i óÀl-i evliyÀ
ÒÀtemüñ óükmi velì ãÀóib-zamÀndur mehdiyÀ
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
503
MuècizÀtuñ ÀşikÀre naôm ü ÚuréÀn şaúú-ı mÀh
Ne belÀé-i rÿ-siyÀhdur Bÿ Cehil ey pÀdişÀh
140b Buña şÀhid çÀr èunãur ùaş aàaç ãaórÀ giyÀh
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Óamd-i ÓÀmid õÀt-i pÀk-i úulhüvallÀhu eóad
Óaøretüñdür Óaú meşhÿr ol ki AllÀhu’ã-ãamed
Ùoàmadı ùoàurmadı birdür vücÿdı tÀ ebed
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
ÕÀta lÀyıú óamd ü úullıú senden özge kim ide
EnbiyÀ vü evliyÀ çün èaczile gelüb gide
Úapu açan cümleye sensin ôuhÿr u maènìde
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Mÿsa’ya nÿruñ şecerden kendin ıôhÀr eyledi
Áyet-i innì enellÀh gördi iúrÀr eyledi
Küfr-i zülfüñ bir úılı Manãÿr’ı berdÀr eyledi
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Len-terÀnì êarbesin Mÿsì nebìye urdılar
Ümmetine rüéyeti beş vaútde her gün virdiler
Çoú mıdur çün taót-gÀhuñ èarş-ı aèlÀ úodılar
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Ümmetüñ şol deñlü fetó ü nuãret ü şevket bula
141a Hìc virilmiş mi bu devlet èÀlem içre bir úula
Şevú u õevúuñ úÀbe úavseyn ötesinde yol bula
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
504
Dem ne demdür ola ùoúsan biñ kelÀmuñ õÀtile
Hem şerìèat hem óaúìúat maèrifet ÀyÀtile
İnse cinne geldüñ ıôhÀr eyledüñ iåbÀtile
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Cümle cÀnlar senden oldı sen bu cÀnlarda nihÀn
Bir cihÀnda eglenürsin yoúdur bu cihÀn
Bir dilile söyleşürsin ãıàmaz anda bu lisÀn
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Bir vesÀyiùsüz vürÿdı úopdurur dilde ilÀh
Bu celÀlile cemÀlüñ her biri ãay mihr ü mÀh
Úanda baúsañ èÀlem içre õerreler olmış güvÀh
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
İbtidÀdan ibtidÀdur baór-i vaódet vech-i õÀt
èAyna geldi ãÿretüñle görene cümle ãıfÀt
Şevúuñile õevúuñile ôÀhir oldı kÀéinÀt
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
141b
Olmayaydı olmazidi bu zemìn ü ÀsmÀn
Rÿó-ı aèôam sırr-ı õÀt ü eşref-i òalú-ı zamÀn
DÀéimÀ nÀzuñ geçer Tañrı úatında bì-gümÀn
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
èAşúuñile şevúa geldi ãunè-ı õÀt-ı kibriyÀ
Ádem’üñ alnında nÿruñ èÀleme virdi øiyÀ
Secde úıldılar melÀéik vÀy aña kim uymaya
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
505
MuècizÀtuñ bir baóirdür enbiyÀdur úaùresi
Sensin ancaú kÀéinÀtuñ intihÀ vü fıùresi
Hem kelÀmı nÀùık hem kÀàıd hem kitresi
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
èÁlem ü Àdem ÒudÀ aãlı vü faãlı şeş cihÀt
èÁşıú u maèşÿú u úahr u luùf ü iltifÀt
Senden açıldı bilindi õÀt ü efèÀl ü ãıfÀt
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Küfr ü şirk içinde úalurdı òalú bilinmezdi èaceb
MeróabÀ geldüñ vücÿda olduñ aèyÀna sebeb
Dìn-i İslÀm’dur açıldı senden ey şÀh-ı èArab
142a YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Kaèbe’yi büt-òÀne bulduñ fetó idüb pÀk eyledüñ
Bir nefesle ehl-i şirküñ sìnesin çÀk eyledüñ
èIrú-ı Bÿ Cehl’[i] kesüb şeyùÀnı àamnÀk eyledüñ
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
On sekiz biñ èÀlemi úılduñ musaòòar ùapuña
İns ü cinnile melÀéik úullıú eyler bÀbuña
EnbiyÀ vü evliyÀ müştÀú olurlar úapuña
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Mülküñ oldı èarş-ı aèlÀ nüh felek yedi zemìn
Gökdeki şol dört muúarreb biri Cibrìl-i emìn
Yirdeki ekmel vezìrüñ çÀr-yÀr-ı óÀkimìn
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
506
Yire geçdi çoú kilìsÀ doàduàuñ dem anadan
Nice yüz biñ èÀlem ıôhÀr eyledüñ yek dÀneden
Yegdurur bir sÀde mescid nice biñ büt-òÀneden
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Her nebìye bir muèayyen mescid ola úullıàa
CÀnları müràı yetişmez bu dikensüz güllige
142b Senden ayru Óaúú’ile kimler ider bu yollıàa
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Cümle mümkin secde-gÀh ola saña vü ümmete
Bir óakìm-óÀõıú iremez èaúlile bu óikmete
Senden ayru kim var ola úaãd ide bu himmete
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Oldı heb ÌrÀn ü TÿrÀn Hind ü Sind ü ümmetüñ
Umaruz işbu diyÀr-ı Üngürÿs’dur óikmetüñ
Óükm-i feyyÀøile ola işbu fetóe himmetüñ
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ ãÀóib-ùarìúat bendesi
ÚÀéimì müflisdür el-óaú èÀşıúÀn efgendesi
EnbiyÀ vü evliyÀ Óaú yek-naôar ùurfendesi
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Luùf-ı pÀküñdür irişdi bu otuz yıllıú oruc
Devr-i mehdìdür dem-À-dem èafv olınsa bunca ãuç
Óürmetüñ’çün ola ÀsÀn ümmetine cümle güc
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
507
Şol maóabbet óürmetiçün Óaúú’ile arandadur
143a Bu ùaraf aóvÀl baúsañ ümmetüñ nìrÀndadur
Nuãret-i Óaú her zamÀnda bir dil-i vìrÀndadur
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Nefs ü şeyùÀn azdurubdur ümmetini ser-te-ser
Şerèini dutmazlar imiş úılıcı nice keser
Sen kerem-kÀndan umaruz meróamet yeli eser
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
Sensin ol òalú-ı èaôìm ey rÿó-ı aèôam MuãùafÀ
äÿret-i insÀnda şerèüñ óükm ider ÚÀf’dan Úaf’a
MuècizÀtuñ ùabè-ı èilmi çÀr-yÀr-ı bÀ-ãafÀ
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
İòtiyÀr-ı òÀdim-i şerèüñ olan server gerek
Nefsinüñ Àrzÿların øabù eylemiş bir er gerek
LÀyıú ola òidmetiñe böyle úutlu ser gerek
YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh
293.
11’li hece
èAceb degül bizde olsa çoú hüner
èAbdü’l-úÀdir pìrimüzdür gerçek er
Çün eli yetişür her úanda ãunar
èAbdü’l-úÀdir pìrimüzdür gerçek er
508
Gel bu yola sülÿk eyle ey püser
Bu meclisde raómet yeli çoú eser
Birlene Óaúú’ile ten ü cÀn ü ser
143b èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Bu tevóìde ãÀdıú çünkim oturur
Cümle işin pìr himmeti bitürür
Muóammed’üñ ãoóbetine getürür
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Münkirüñ naôarı Àb ü giledür
äÀdıúa òayÀli dÀéim biledür
Úanda isterise anı iledür
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Gizlü degül èaşúa óarìú içinde
İsmi ùolmış cümle farìú içinde
Olmaya mı kendi ùarìú içinde
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
äor eriseñ şarú u àarbı gezmişi
Ùoàrı yola úoyar her bir azmışı
On dört úola bìèat virür dervìşi
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Òalvetì’de olub şeyòi İsmÀèìl
On iki esmÀya bunda oldı nÀéil
Óaúú’ile arada úalmadı cÀéil
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
509
Raúãile izni var şimdi bu úolda
Egerçi itmiyor BaàdÀd ü çölde
Himmeti óÀøır uş ãaàile ãolda
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Tevóìd meclisinde çaldurur sÀzı
Dïst dïsta açmaz mı dürlü rÀzı
Vaútinde nÀz vaútinde niyÀzı
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Eksükli ÚÀéimì èaybile geldi
Baúmayub töhmete naôara aldı
Üstine himmetüñ her demde ãaldı
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
Göñülden mÀsivÀ gitsün üzülsün
İkilik yazusı cümle úazılsun
Óaúú’a bir diyenler bunda yazılsun
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
144a
äıdúile kim dura anda ùapuya
İstièdÀd bulısar işbu yapuya
MuótÀc itdürmezler àayrı úapuya
èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er
294.
müstefèilün müstefèilün
MevlÀ’sına irişdürür
Şevúile tevóìd èÀşıúı
510
Ol dïstile görişdürür
Õevúile tevóìd èÀşıúı
Sevdi anı Tañrı resÿl
Úanda ise ehl-i uãÿl
Eyler hemÀn ãÀóib-vuãÿl
èAşúile tevóìd èÀşıúı
Gündüz gice olur òoca
Çün irişür ol bir uca
Seyr itdürür èarşdan yüce
èAşúile tevóìd èÀşıúı
DermÀn umar cümle èavÀm
èÁlemde bulur eyü nÀm
Meşhÿr ider beyne’l-kirÀm
Şevúile tevóìd èÀşıúı
Heb mÀsivÀ gözden gider
Óaú birdurur artıú n’ider
Óaúú’ile Óaúú’ı óakk ider
èAşúile tevóìd èÀşıúı
Mülk ü mekÀnı ùayy ider
Her bir faúìri bay ider
Ölmiş dili çün óayy ider
èAşúile tevóìd èÀşıúı
Eyler naôar miréÀtına
VÀúıf olur ÀyÀtına
511
VÀãıl ider öz õÀtına
èAşúile tevóìd èÀşıúı
Cennet úapusın açdurur
Nÿrile raómet ãaçdurur
FÀnì hevÀdan geçdürür
èAşúile tevóìd èÀşıúı
144b
Dïsta göñüller úapdurur
Cennetde köşkler yapdurur
Bì-şübhe õÀta ùapdurur
Şevúile tevóìd èÀşıúı
Kevåer şarÀbı içürür
Bunda ãırÀùı geçürür
MièrÀca her Àn uçurur
èAşúile tevóìd èÀşıúı
Er nuùúını keskin ider
AmmÀ yine teskìn ider
Çün ÚÀéimì miskìn ider
Şevúìle tevóìd èÀşıúı
295.
müstefèilün müstefèilün
Óaú dïstları gelsün berü
Şevúile tevóìd idelüm
Şirkden göñül olsun aru
èAşúile tevóìd idelüm
512
Aómed Muóammed’dür resÿl
Andandurur cümle uãÿl
Her kim diler bula vuãÿl
äıdúile tevóìd idelüm
Bu nefyile iåbÀtile
ÁyÀtile àÀyÀtile
YektÀ olınca õÀtile
èAşúile tevóìd idelüm
Budur kitÀb-ı evliyÀ
Óaúdur òiùÀb-ı enbiyÀ
Budur ùarìú-ı aãfiyÀ
Şevúile tevóìd idelüm
Terk eyleyüb mìzÀcını
Alàıl erenler tÀcını
Gel gör bu gün mièrÀcını
èAşúile tevóìd idelüm
Duymaú dilerseñ men èaref
Kendüye gel baúma ùaraf
Bul tÀ ebed èizz ü şeref
Şevúile tevóìd idelüm
145a
Óaú’da vücÿduñ fÀnì úıl
Sen seni anı ùanı úıl
Óubbü’l-vaùan cÀnÀnı úıl
èAşúile tevóìd idelüm
513
SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ
MeydÀn ü meclis serverüñ
Himmet naôar gerçek erüñ
Şevúile tevóìd idelüm
BosnasarÀy’a himmeti
Yitişdi seyr it óikmeti
Gel ÚÀéimì úıl òidmeti
Şevúile tevóìd idelüm
Gel cÀmiè-i İlyÀs Beg’e
èÁşıúları seyr itmege
Óaúú’ile özin bitmege
Şevúile tevóìd idelüm
IsúÀt idüben lÀsını
ëarben oúu illÀsını
Kendüde bul MevlÀ’sını
èAşúile tevóìd idelüm
296.
mefèÿlü mefÀèìlün
Geldük o leùÀfetden
Ülfet dilerüz yÀ Rab
Çıúmaú bu keåÀfetden
Nuãret dilerüz yÀ Rab
514
Emrüñle vücÿduñla
Biñ luùfile cÿduñla
ÕÀta bu sücÿduñla
Vuãlat dilerüz yÀ Rab
Senden saña úaçmaàa
Úufl-ı dil[i] açmaàa
PervÀne-veş uçmaàa
Vaódet dilerüz yÀ Rab
Bir õerrece èaşúuñla
CÀnlar yana şevúuñla
DÀéim ola õevúuñla
èİãmet dilerüz yÀ Rab
145b
Úoma bizi õikrüñsüz
İnèÀmına şükrüñsüz
Dil olmaya fikrüñsüz
Raómet dilerüz yÀ Rab
Tevóìde gelen yÀrÀn
Şevúuñla idüb devrÀn
Sensin olara àufrÀn
Úudret dilerüz yÀ Rab
Çün ÚÀéimì bìhÿde
Sözi didi maèhÿda
İrgür anı meşhÿda
Úuvvet dilerüz yÀ Rab
515
297.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Buyurmışdur àanì SübóÀn
Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
HidÀyet eyleye YezdÀn
Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
Çün irdi himmet-i merdÀn
Açıldı bir güzel meydÀn
Sevinsün óÿrì vü vildÀn
Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
Oluñ bu èaşúile úÀéim
Düşüb dïst derdine dÀéim
Dil ola àayrıdan ãÀéim
Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
Erenler eyleye himmet
İderseñ ãıdúile òidmet
Ùoàa senden èilim óikmet
Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
Göñüller şevúile dolsun
Yaúına õevúile gelsün
Nicedür kendüyi bulsun
Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
Emìn olan bu esrÀra
Hìc ülfet itmez aàyÀra
516
Durub ãıdúile iúrÀra
146a Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
Maóall-i CÀmiè-i İlyÀs
Gözedür Óıør’ile İlyÀs
MurÀd alur nice ecnÀs
Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
Görübdür ÚÀéimì dïstı
MaúÀmı nÿrdan èarş üsti
Naôar úıldı çü bu postı
Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
Hem èAbdü’l-úÀdir’üñ nÀmı
Úul eyler òÀã ile èÀmı
Severseñ dìn-i İslÀm’ı
Gelüñ tevóìde èÀşıúlar
298.
müstefèilün müstefèilün
Dïst derdine düşenlere
Nefy ü iåbÀt dermÀn imiş
èAşú odına yananlara
El dutuban YezdÀn imiş
Bu meclise gelenlerüñ
Õikre meşàÿl olanlaruñ
Dostı gerçek sevenlerüñ
517
Yardımcısı SübóÀn imiş
Her kim gelüb bize uyar
Kendüzinde dostı duyar
èAşú rengine anı boyar
Pìrüm ÚÀdir SulùÀn imiş
èAşú şarÀbuñ içenlere
Ten ü cÀndan geçenlere
Ùabìèatdan úaçanlara
Şefúat iden ÓannÀn imiş
Bu meydÀna úonanlara
Bu ãofrÀya ãunanlara
Hÿ hÿ diyü dönenlere
Yardım iden MennÀn imiş
146b
Bel baàlayub èibÀdete
Döşenenler riyÀøete
Ùayananlar èinÀyete
Cennet içre óandÀn imiş
Miskìn ÚÀéimì’nüñ seri
Secde idüb öper yiri
èAşúile olmaàa diri
Dïstdan aña fermÀn imiş
Gerçek erenlerüñ ùarzı
Beklemek sünneti farøı
Budurur óÀceti èarøı
DìdÀrile ìmÀn imiş
518
299.
müstefèilün müstefèilün
Bu meclise her kim gelür
YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
èAşúa düşüb mecõÿb olur
YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
MevlÀ’m diyüb cevlÀn ider
Varlıúları tÀlÀn ider
èAúl ü bilü nÀlÀn ider
YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
Hey hÀ diyü birler yürür
ÓayrÀn olub şöyle durur
Kendin oda birler urur
YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
Kimi oturub fikr ider
Cehrile kimi õikr ider
İnèÀma kimi şükr ider
YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
Kimi úudÿm almış ele
Kim şevúle baúar zile
äÀdıú olan güle güle
YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
Döne döne devrÀnile
Vecde gelür seyrÀnile
519
Her gürÿh-ı aúrÀnile
147a YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
Miskìn ü mücrim ÚÀéimì
Yolında olmış nÀéimì
Uyandurasın dÀéimì
YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
Cümle Muóammed ümmeti
Hem èAbd-i úÀdir himmeti
äıdúile idi òidmeti
YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
Úoşdurasın bir òidmete
Anuñla ire óikmete
Tevfìú ola bu himmete
YÀ Rabbi iósÀnuñ umar
300.
müstefèilün müstefèilün
Bir úaùreden ola vücÿd
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
Senden saña eyler sücÿd
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
Göz gördügi èibret úamu
Yir gök cihÀn uçmaú ùamu
EşyÀ vü varlıú mÿ-be-mÿ
520
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
Dilde dinülen mÀsivÀ
Cinn ü beşer nefs ü hevÀ
Şehr ü úurÀ kevn ü úuvÀ
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
Bu şeş cihet ôÀhir büùÿn
Bir nuùúile bu kün yekÿn
(...) bir kÀf ü nÿn
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
Ser-cümle şeyé hem úaùresi
Baór-i vücÿduñ úaùresi
Üstün ile esre ötürüsi
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
Bir noúùadan peydÀ ola
Bunca şüéÿn şeydÀ ola
Kenz-i òafì sevdÀ ola
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
147b
Senden saña ser-cümle dÀd
Sensin vücÿdile bu ad
Yoúlıúdan ola izdiyÀd
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
Bu ÚÀéimì’nüñ úılduàı
Tevóìd-i baóre ùalduàı
Dürr ü cevÀhir alduàı
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
521
LoúmÀn-ı vaútüñ óikmeti
Her bir úuluñ bir òidmeti
Şeyò èAbdü’l-úÀdir himmeti
YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ
301.
mefèÿlü mefÀèìlün
áÀyetde günehkÀruz
YÀ Rabbi meded senden
Derdile ùalebkÀruz yÀ
Rabbi meded senden
Õikrüñ variken dilde
èAşúuñ dola göñülde
Úoma bizi esfelde
YÀ Rabbi meded senden
Dirgür bizi õikrüñle
İósÀnuña şükrüñle
Göñül dola fikrüñle
YÀ Rabbi meded senden
Bu meclisi yapdurduñ
Úullaruñı ùapdurduñ
Göñülleri úapdurduñ
YÀ Rabbi meded senden
522
Döne döne èaşúile
Hey hÀy diyü õevúile
İúrÀrile ãıdúile
YÀ Rabbi meded senden
èAşúuñ ne èaceb nÀzı
İşletmede her sÀzı
148a Añlamaàa bu rÀzı
YÀ Rabbi meded senden
VÀãıl oluban Óaúú’a
CÀnlar yetişür õevúa
Dönmekle gelür şevúa
YÀ Rabbi meded senden
Bu ÚÀéimì bu meydÀn
èAşúile döne merdÀn
Sensin úamuya dermÀn
YÀ Rabbi meded senden
302.
müstefèilün müstefèilün
YÀ Rab güneh deryÀsına
áarú olmışuz senden meded
Õikrüñ göñüller pasına
Dem bulmışuz senden meded
AàyÀrı ãıdú-ı yÀr ola
ÓayfÀ ãoñında mÀr ola
523
Bì-çÀre èafv umar ola
Senden kerem senden meded
Úul kim efendisin úoyub
Nefsüñ hevÀsına uyub
Aàlar yine ãuçın duyub
Senden kerem senden meded
ÙÀlib arar bunca úapu
Dïstı ãanub her bir yapu
TÀ kim ola õÀta ùapu
Senden kerem senden meded
Emrüñdurur söyletdüren
äunèuñdurur işletdüren
İlden ile iletdüren
Senden kerem senden meded
SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì
Ehl-i sülÿküñ rehberi
Ceddi nebìler serveri
Senden kerem senden meded
Úul ÚÀéimì bì-fÀéide
Sırruñladur bu úÀèide
O himmeti bir mÀéide
148b Senden kerem senden meded
Meclisde õikrüñ oúınur
Luùf u keremler doúınur
524
Nice òaùÀdan ãaúınur
Senden kerem senden meded
303.
mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün
Urur terküñ úamu òÀr ü òÀşÀküñ
ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ
Yolına cÀn virür her derd-nÀküñ
ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ
äabÀó aòşam degül dÀéim gerekdür
Gicelerde kişi úÀéim gerekdür
ÒudÀ’dan àayrıdan ãÀéim gerekdür
ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ
Duta mürşid sözin uya işine
Anuñ èaşúı hevÀsına düşine
Yolında úalmaya cÀn ü başına
ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ
Dili fÀnì olan õikrinde anuñ
èAúıl bì-hÿş ola fikrinde anuñ
Úamu aèøÀ ola şükrinde anuñ
ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ
Şu deñlü mest ola tevóìd içinde
Müéeååir ol ola işi gücinde
Vücÿd anı bile sırruñ ucında
ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ
525
Vücÿdın seyr ide yaşda úarada
Diye bir õerre yoú àayrı arada
Gerek aèlÀ gerek taóte’å-åerÀda
ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ
CemÀlinde celÀlinde zerÀyir
Anı göre úamu semè ü baãÀyir
Ùaş ola yaãduàı döşek úara yir
ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ
Didi ÚÀéimì’ye Şeyò èAbdü’l-úÀdir
Dilerseñ açıla cÀnında bir sır
Muóibb olub erenler göñline gir
ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ
149a
304.
8’li hece
èAşúile derde düşenler
Derdine dermÀn istemez
Ol dïstile sevişenler
Óÿrile àılmÀn istemez
Dïst cemÀlin seçenlerdür
Kendülikden geçenlerdür
FenÀ ãuyın içenlerdür
Òıør’ile óayvÀn istemez
526
èAynile èayna baúanlar
Ol şemèa özin yaúanlar
Vaódet baórine aúanlar
Bir daòi èummÀn istemez
Nefsine úahr eyleyenler
Úaùreyi baór eyleyenler
Faúrile faòr eyleyenler
Mülk-i SüleymÀn istemez
Vaódeti seyrÀn idenler
èAúlını óayrÀn idenler
Göñlini vìrÀn idenler
äÿreti bì-cÀn istemez
èAşúile devrÀn idenler
Raúãa girüb hÀ dönenler
Çaròile çaròı uranlar
Emrile fermÀn istemez
èAşú buyruàı aña yiter
èAşúile cümle iş biter
èAşú bülbüli dÀéim öter
áayrı gülistÀn istemez
Úadem züldür dönmek óarÀm
Münkir dirse neèam babam
èÁşıúlara èaşúdur imÀm
Meõheb-i nuèmÀn istemez
527
ÚÀéimì’ye dir ol úÀéim
Şevúile di AllÀh dÀéim
Yolında olmayan nÀéim
Bister ü yoràan istemez
Ùarìúat-i èAbdü’l-úÀdir
Gerçi şimdi oldı nÀdir
Rÿm’a naôar ehli hÀ dir
Teévìl-i vicdÀn istemez
149b
305.
mefèÿlü mefÀèìlün
Cemèiyyet-i tevóìde
Gel gel dönelüm èÀşıú
Bu nièmet-i èuúbÀda
Gel el ãunalum èÀşıú
Göñül açılur bunda
Köpri geçilür bunda
Kevåer içilür bunda
Gel gel dönelüm èÀşıú
Şevúile ãafÀ ile
Õevúile vefÀ ile
èAşúile semÀ ile
Gel gel dönelüm èÀşıú
528
Meclis bu ãadÀ ile
Zeyn ola nidÀ ile
ÕÀkirler edÀ ile
Gel gel dönelüm èÀşıú
Cemè olmada ãÀdıúlar
Vecde gelür èÀşıúlar
Ol dïsta ulaşıúlar
Gel gel dönelüm èÀşıú
Dil bülbüli destÀnı
Zeyn itdi gülistÀnı
Seyr it ùolu bustÀnı
Güldür ãunalum èÀşıú
èAşú derdine düşmişler
Bir araya üşmişler
Ol dïsta ulaşmışlar
Gel gel dönelüm èÀşıú
Bu ÚÀéimì görişdi
Kendüzine irişdi
Çün meclise úarışdı
Biz de dönelüm èÀşıú
529
306.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
èAşúile vìrÀn olan maèmÿr olur ol dïstile
Şöhreti terk eyleyen meşhÿr olur ol dïstile
150a
Úìl ü úÀli terk idüb Óaú õikrine meşàÿl olan
Açılur úalbi gözi pür-nÿr olur ol dïstile
Meclis-i tevóìde óÀøır bulunan ãÀdıúlara
Müjdeler aña yarın maóşÿr olur ol dïstile
DÀéim anı õikr idenler òÀkile yeksÀn iken
TÀ ebed ismi anuñ meõkÿr olur ol dïstile
Şükr idenler dem-be-dem inèÀmına ol úÀdirüñ
Dü cihÀnda şübhesüz meşkÿr olur ol dïstile
Her düşene yardım iden meróamet idüb bu gün
Úanda olsa kendüsi manãÿr olur ol dïstile
Úahr iderse her øaèìfe nefsini ulu dutub
Şöyle bilsün ol daòi maúhÿr olur ol dïstile
Òayr ü şerr her ne ider kendüyedür şübhesüz
Cebr iderse èÀúıbet mecbÿr olur ol dïstile
ÚÀéimì’ye Şeyò èAbdü’l-úÀdirì himmet naôar
Eyleyeli dÀéimÀ mesrÿr olur ol dïstile
530
307.
7’li hece
Biñ biñ şükür Tañrı’ya
İşbu tevóìd içinde
Ùapmayalum àayrıya
İşbu tevóìd içinde
150b
Ol dost meclis yapdurdı
Çoú göñüller úapdurdı
Kendüzine ùapdurdı
İşbu tevóìd içinde
èAşú şarÀbı içilür
Nÿr-ı raómet saçılur
BÀb-ı cennet açılur
İşbu tevóìd içinde
Úaçan meydÀn úurılur
Dïst dìdÀrı görilür
Bezm-i sulùÀn sürilür
İşbu tevóìd içinde
Şemè-i èaşúa ãunarlar
Raúãa girüb dönerler
PervÀne-veş yanarlar
İşbu tevóìd içinde
531
Berr ü bÀli yanmada
Òamr-ı Óaúú’ı úanmada
Hÿ hÿ diyü dönmede
İşbu tevóìd içinde
èAbdü’l-úÀdir baú nice
Úademi èarşdan yüce
İltür seni ol òoca
İşbu tevóìd içinde
èÁşıúlara didi ol
CÀn içinde dïsta yol
Müémin göñül Óaúú’a yol
Oldı tevóìd içinde
ÚÀéimì òïş didi Óaú
Sendedurur sende baú
MÀsivÀyı oda yaú
İşbu tevóìd içinde
308.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Bi-óamdillÀh ãafÀmuz var
Bu èaşúile bu şevúile
Muóammed MuãùafÀ’muz var
151a Bu èaşúile bu şevúile
532
GünehkÀr ümmeti olduñ
Şerìèat emrile geldüñ
Ùarìúat erlerin bulduñ
Bu èaşúile bu şevúile
Óaúìúat úoòusın alduú
O vaódet baórine ùalduú
BahÀsuz bir güher bulduú
Bu èaşúile bu şevúile
Diyüb bu nefy [ü] iåbÀtı
Suúÿù oldı iøÀfÀtı
Ki tÀ nefs añlaya õÀtı
Bu èaşúile bu şevúile
Göñül çeşmüñ açub gel gör
Õikir õÀkir olur meõkÿr
Nièam şÀkir şükür meşkÿr
Bu èaşúile bu şevúile
Ten ü cÀndan geç ey ùÀlib
Gice gündüz olub tÀéib
Olınca nefsine àÀlib
Bu èaşúile bu şevúile
Çün èAbdü’l-úÀdir’üñ adı
İder dïst münkiri yÀdı
Yürütdi èayna irşÀdı
Bu èaşúile bu şevúile
533
Õikir meclis açılmışdur
ŞarÀb-ı èaşú içilmişdür
Yüce èarşdan geçilmişdür
Bu èaşúile bu şevúile
Ezel veche ùapılmışdur
Ne vìrÀnlar yapılmışdur
SelÀùìnler úapılmışdur
Bu èaşúile bu şevúile
BeşÀret ÚÀéimì gördi
O dïst bir tekye yapdurdı
Hem aèyÀna el öpdürdi
Bu èaşúile bu şevúile
151b
Şol İlyÀs CÀmièi úurbı
Gezerken şarúile àarbı
Sürer tevóìdini êarbı
Bu èaşúile bu şevúile
309.
mefÀèìlün mefÀèìlün
Bize insÀn donın virdüñ
Nice şükr idelüm yÀ Rab
Daòi tevóìde irgürdüñ
Nice şükr idelüm yÀ Rab
534
Yaturken şöyle nÀ-peydÀ
èAdemde àarú olub esmÀ
Çıúarduñ ãÿrete zìbÀ
Nice şükr idelüm yÀ Rab
Vücÿdı buldı maòlÿúÀt
Yir ü gök ùoldılar úat úat
Ola hem bu muøÀf ısúÀù
Nice şükr idelüm yÀ Rab
Óabìbüñ anda nÀùıúdı
Anuñla enbiyÀ çıúdı
Küfür úalèasını yıúdı
Nice şükr idelüm yÀ Rab
Maóabbet baóri cÿş itdi
Ne kÀmiller òurÿş itdi
ŞarÀb-ı èaşúı nÿş itdi
Nice şükr idelüm yÀ Rab
Úamu müéminler inandı
FenÀ dünyÀdan uãandı
MünÀfıú münkir utandı
Nice şükr idelüm yÀ Rab
Bilindi Óaú Muóammed’den
Uyan úurtuldı zaómetden
Bizi úılduñ bu ümmetden
Nice şükr idelüm yÀ Rab
535
Bu dertlü ÚÀéimì n’eyler
Derÿnında niyÀz eyler
Görüb inèÀmını söyler
Nice şükr idelüm yÀ Rab
152a
Hem èAbdü’l-kÀdirì himmet
İdüb virdüñ dile óikmet
Úılavuz cÀnile òidmet
Nice şükr idelüm yÀ Rab
310.
11’li hece
èİnÀyet hidÀyet Óaú’dan dilerüz
Şevúile õevúile tevóìd idelüm
Derde düşüb bu hevÀda yelerüz
Şevúile õevúile tevóìd idelüm
DünyÀda õikrini naãìb it bize
Derdini bu yolda ùabìb it bize
ÙÀèatüñ dem-be-dem óabìb it bize
Şevúile õevúile tevóìd idelüm
Dilimüz şol deñlü bunda zikr ide
èAúıl mest oluban kendüden gide
CemÀlüñ görmege açıla dìde
Şevúile õevúile tevóìd idelüm
536
Göñüller fikrile dem-be-dem coşa
Teéåìri ùoúuna ùaàile ùaşa
Münkirler úarşuda durmaya şaşa
Şevúile õevúile tevóìd idelüm
Úudretüñ fikr idüb óayrÀn olalum
Sır içinde ùalub seyrÀn olalum
Kendülikden geçüb berrÀn olalum
Şevúile õevúile tevóìd idelüm
Şükr iden nièmete bu dil senüñdür
áayrı yoú arada bu il senüñdür
Emr ü Àmir bu úìl ü úÀl senüñdür
Şevúile õevúile tevóìd idelüm
Kün dimekden óÀãıl olur her vücÿd
Keåìfüñ laùìfe úılduàı sücÿd
Özüñ seòÀ özüñ luùf özüñ cÿd
Şevúile õevúile tevóìd idelüm
152b
DÀéim olub dÀéim eyle ÚÀéimì
Nefse uyub olmaya tÀ nÀéimì
Sende seni senüñile dÀéimì
Şevúile õevúile tevóìd idelüm
Himmet ide Şeyò èAbdü’l-úÀdirì
Şarú u àarba yürüdüb irşÀdları
Görinince èayn-ı Óaú’da her biri
Õevúile şevúile tevóìd idelüm
537
311.
müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün
ElóamdülillÀh õikrimüz úalbe virür nÿr u øiyÀ
Óaúú’ile Óaú’da fikrimüz dilde úomaz aãlÀ riyÀ
Óaú cehrile õÀkirlerüñ nièmetlere şÀkirlerüñ
İçin ùaşın pÀk eyleyüb Àyìne-veş virür cilÀ
AllÀh ü AllÀh úılsa yÀd Rabbi’ne idüb iètimÀd
Duyar nedür dìne èimÀd açıla sırr-ı enbiyÀ
Hÿ hÿ dise leyl ü nehÀr dil baàçesi virür bahÀr
Seyre gelür dÀr ü diyÀr óayretde úalur aãfiyÀ
Manãÿr gibi ùabèı naãÿó bunda bulur çoú çoú fütÿó
Eyler tecellì èayn-ı rÿó mürşid gerek bunda ola
ÙÀlib yüri Óaú Óaú diyü kendüzine muùlaú diyü
Úayyÿm’a var mülóaú diyü görine õÀt-ı kibriyÀ
Artıú úomaz úahhÀr var yÀr bunda cismi cÀnı var
153a Fetó it künÿzı ÀşikÀr èayn ola dürri bì-bahÀ
VehhÀb Eóad VÀóid äamed ùoàmaz ùoàurmaz tÀ ebed
Ol lemyekün küfüven eóad bì-evvel ü bì-intihÀ
Gel CÀmiè-i İlyÀs Beg’e èaşúile tevóìd itmege
Dïst illerine gitmege cÀnlar bulur õevú u ãafÀ
538
MonlÀé-i Rÿm muòtÀrımuz sevgü úodı SettÀr’ımuz
Andan aña güftÀrımuz dìdÀr-ı Óaú’dur meróabÀ
Geldi irişdi şevúile aldı murÀdın ãıdúile
Vaãla ulaşsın õevúile budur duèÀcıdan duèÀ
Kimde Muóammed şevúı var Óaúú’ile Óaú’da õevúı var
Çünkim Bÿ Bekr’üñ ãıdúı var luùf u kerem itmiş ÒudÀ
312.
8’li hece
Biz bilmezüz nedür ãavaş
Bizde yalan yoúdur úardaş
Miskìnlerüñ óÀli yavaş
Bizde yalan yoúdur úardaş
Göñüldedür sır dimişler
Gerçek ere ir dimişler
Tañrı’mıza bir dimişler
Bizde yalan yoúdur úardaş
Çün Tañrı’ya bir dimişüz
Sır içinde sır dimişüz
Dïstumuza ir dimişüz
Bizde yalan yoúdur úardaş
539
Geldük Óaúú’uñ birligine
Şükür dÀéim dirligine
Münkirlerüñ körligine
153b Bizde yalan yoúdur úardaş
Òalel gelmez postumuza
Toz úonamaz üstümüze
İnanmışuz dostumuza
Bizde yalan yoúdur úardaş
Óaú’dan artıú bulamazuz
áayra ùapu úılamazuz
Yoàa şÀhid olamazuz
Bizde yalan yoúdur úardaş
äabr iderüz belÀlara
äafÀ dirüz cefÀlara
èAhdümüz var vefÀlara
Bizde yalan yoúdur úardaş
Issı ãovuú çekmiş olduú
Medó ü zemden geçmiş olduú
Eyü yatlu seçmiş olduú
Bizde yalan yoúdur úardaş
Kimi begdür kimi imÀm
Yalancılıú işi tamÀm
LÀyıú mıdur bize bu nÀm
Bizde yalan yoúdur úardaş
540
Biz fÀrià ü ÀzÀd iken
Yolda úorlar bunca diken
Ayırtlasun beller büken
Bizde yalan yoúdur úardaş
Ol bì-çÀre monlÀ n’itsün
Kendü çeker bunlar itsün
Olan oldı giden gitsün
Bizde yalan yoúdur úardaş
İki cihÀn mülki bize
Geldi úoduú (bilgi?) bize
Çün dïst didi kilki bize
Bizde yalan yoúdur úardaş
RÀstlıúdadur dìdÀr-ı Óaú
Aç gözüñi gel ùoàrı baú
ÚÀéimì’den al bir sebaú
Bizde yalan yoúdur úardaş
154a
èAşú baórine ùalan gelsün
Bir bahÀsuz cevher alsun
Münkir olan baúaúalsun
Bizde yalan yoúdur úardaş
Úatılıúdan Óaú ÀsÀna
ÓayvÀn olma gel insÀna
Şükr iderüz bu iósÀna
Bizde yalan yoúdur úardaş
541
313.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Úuvvet-i feyø-i ezeldür èaşúına Muóammed’üñ
Cÿşa geldi èÀlem oldı şevúına Muóammed’üñ
Yoàiken geldi vücÿda nüh felek mülk ü mekÀn
Devr ider èarşda melekler èaşúına Muóammed’üñ
Yedi úat yir ùamu uçmaú ins ü cinn vaóş ü ùuyÿr
Úaynadı baór ü semekler şevúına Muóammed’üñ
Áb ü Àteş yil ü ùopraúdan ùoàar bunca ãuver
Çarò urub döner felekler èaşúına Muóammed’üñ
Evvel ü Àòir hem oldur ôÀhir ü bÀùın daòi
Andan aña dir dilekler şevúına Muóammed’üñ
Kendü óüsnüñ seyr içün úıldı bunı õÀt-ı ezel
Bunca bì-àam ü selekler èaşúına Muóammed’üñ
Farø olubdur ÚÀéimì di eã-ãalÀtü ve’s-selÀm
Açılur sancaú bölükler şevúına Muóammed’üñ
314.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Mülk-i tende şimdi mihmÀn olmışam
GÀh cÀn ü gÀh bì-cÀn olmışam
542
Úandalıàum tanımazum şübhesüz
NÀs içinde şöyle yeksÀn olmışam
ÕÀtile esmÀ ãıfÀt efèÀlümi
Bilmek içün şekl-i insÀn olmışam
Sìretüm naúdi úadìm olmaàile
äÿretümle ben de fermÀn olmışam
155b
Şerè-i Aómed içre Müslim dirilüb
Meõhebümde İbn-i NuèmÀn olmışam
Emr-i ôÀhir üzre varub bir úadem
ÓÀl içinde fehm ü iõèÀn olmışam
Luùf ü iósÀn eyleyüb temkìn úadìm
Maèrifetle nuùú u ìmÀn olmışam
Nefsüm añlamaúla Rabb’üm añlayub
Yol içinde ãıdú u ìmÀn olmışam
Bu ùarìúat erlerile söyleşüb
ÙÀlibi uş pìr-i GeylÀn olmışam
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ himmetleri
Yetişüb şeh-bÀz-ı şÀhÀn olmışam
EnbiyÀ vü evliyÀ Óaú fehm idüb
Yoúlıàile òÀk-i merdÀn olmışam
543
Bu ıraúlıúdan yaúına yol bulub
Kendüzümden maóv olub fÀn olmışam
Bu fenÀ èilme’l-yaúìn imiş meger
Bildüm ancaú mülk-i SübóÀn olmışam
İricek èayne’l-yaúìne çünki óÀl
Óaúú’ile Óaú’da meger cÀn olmışam
Görinür bundan bu kenz-i Óaúú
Kendü kendü kendüme kÀn olmışam
İkilik aàyÀr olub bu õerre èaceb
Geh èayÀn ü gÀhì pinhÀn olmışam
Kendülik kendüdurur artıú hebÀ
Ùaàıdub artıàı borşan olmışam
İsm-i ôÀhir olduàı bu èÀlemi
Añlayınca şöyle óayrÀn olmışam
äÿret-i insÀnda Óaúú u òalúile
ÔÀhir olub gör ne seyrÀn olmışam
Óaú disek gerçekdurur bu ãÿrete
BÀùın ile òalúa RaómÀn olmışam
Òalú disek gerçek olur yine bu söz
Bu ùabìèatde kemÀkÀn olmışam
544
GÀh olur kim benden özge nesne yoú
GÀh keåretle çü ùuàyÀn olmışam
155a
315.
müstefèilÀtün müstefèilÀtün
Ey dil uãanma çünkim úarışduñ
Ál-i resÿle geldüñ irişdüñ
Şeyòüñ emìri bulduñ görişdüñ
Úoduñ hevÀyı şimdi duruşduñ
MeydÀnda çaú çaú nice buruşduñ
Himmetle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir
Şeyòüñ emìrüñ İsmÀèilì’dür
Bì-şübhe bulduñ gizlü velìdür
äÿretde úalma úalbi celìdür
Cemèi Muóammed sırrı èAlì’dür
Uş bunda şÀhid úÀlÿ belìdür
Óikmetle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir
CÀnuñ çıúalı ketm-i èademden
Bu dem tecellì gerçek o demden
Artıú dem olmaz daòi bu demden
Var mı işiden bunı dedemden
Bunda ced var õÀt-ı úıdemden
Vuãlatla óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir
545
İşbu ùarìúa boş mı baúarsın
Buèd Àteşine özin yaúarsın
Kendüye dervìş nÀmın ùaúarsın
áayruñ evini niçün úaúarsın
Áteş gerekse bunda çaúarsın
Meclisle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir
Naúdüñ varise alduñ bu yolda
Ne fevú u taót ü ne ãaà u ãolda
Sikkesi yoúlıú ola bu yolda
Geçdi geçenler cÀnum bu çulda
Budur didügüñ BaàdÀd ü çölde
Kisvetle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir
Çün ÚÀéimì’nüñ gözin uyardı
Şeyòi emìre zìrÀ uyardı
Kendüde Óaúú’ı bulub duyardı
Anı alurdı kendin úoyardı
Anı giyerdi ùonın ãoyardı
Nuãretle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir
Bunı dimişdür şekden arunan
Ser-cümle Óaú’dur gören görünen
155b BìgÀneliúdür nÀra sürünen
ÒÀric edebden bunda yerünen
Kendü donına kendü bürünen
èİzzetle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir
Keşf itdi sırrın ãÀdıú olana
Söyler sözini yine alana
Andan naãìb yoú bunda úalana
546
Aldanma àÀfil işbu yalana
İrem dirseñ ãoràıl bulana
äÿretle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir
316.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Şübhe mi var hey efendi birdurur iúrÀrımuz
Ortada birdür tecellì yoúdurur tekrÀrımuz
Vech-i Óaúú’ı bu vücÿhile görüb şÀhidlerüz
Ne àam olsun olıcak Àl-i resÿl ebrÀrımuz
Tañrı üzre bir daòi Óaú olmaàa úÀbil degül
äuretinde ôÀhir olduúda ola inkÀrımuz
TÀ ezelden böyle geldük böyle bitdük dÀéimÀ
Tañrı’dan artıú degüldür yÀrimüz aàyÀrımuz
GÀh celÀl ü gÀh cemÀl olsa ne var Óaú ehline
Úahra evvel ãoñra luùfa maôhar ola kÀrımuz
Feyø-i aúdesden úopan óubb-ı óaúìúat bizdedür
Cümle şeyde hem seven hem sevdüren dildÀrımuz
156a
Seni senden aldı buldı sende sen ol ÚÀéimì
ÚÀéim oldur dÀéim oldur àayrı yoúdur yÀrimüz
547
Şeyòini ãÿret gören göz Tañrı’sın görmez ebed
Óaú gözi olmaú gerekdür görüne zünnÀrımuz
Şeyéi görmez vech-i şeyéi seyr ider èÀrif olan
Cümle şeyde Óaú vücÿhıdur bizüm nüôôÀrımuz
Şeyéiyyet hÀlikdür illÀ vechehu dÀéimdurur
Anuñiçün yoúlıú oldı cümleten bÀzÀrımuz
Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ sırrı senüñ ùabèındadur
Hey emìrüm èafv ola mı bu bizüm ÀzÀrımuz
Söyleden dìvÀneyi sizsüz óaúìúatde yine
Söz sizüñdür iş sizüñdür her ne kim bÀzÀrımuz
Her firÀúuñ ãoñı vuãlatdur dimiş Óaú nuùúıdur
Umaruz biz mücrimi ide úabÿl aòyÀrımuz
317.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Gel saña senden efendi úurtul ol efkÀrdan
Saña sendendür tecellì gizlü vü ÀşkÀrdan
Bu vücÿduñ artıàı yoú kendüdür kendüde heb
ÔÀhir olan müémine münkirlere inkÀrdan
156b
Cemè-i Aómed cemè-i ıødÀdile bildi Rabb’i
Birden artıú gelmedi gelmez daòi bu kÀrdan
548
Ger celÀl ü ger cemÀl içre ne deñlü õerre var
Şevú-ı Aómed õevú-ı Aómed kÀr ola bì-kÀrdan
BÀùını Óaú ôÀhiri òalú añlayub bu cemè ü farú
äıdú içinde maóv ola şirk-i òafì eõkÀrdan
Õerre deñlü óubb-ı Óaú dilde varise àam degül
Cümle dünyÀ küblerin nÿş eylese iskÀrdan
Óaúú’a artıú ortaú itmek sÀlike zaómet olur
Çünkim oldur ôÀhir olan úorúma bu mekkÀrdan
Andan anuñla ãıàınmaú èÀdeti ãÀdıúlaruñ
RÀøì olmaúdur úulına ne gele óünkÀrdan
ÚÀéimì óubb-ı óaúìúat bì-àaraødur dÀéimÀ
Beñzemez bir leõõete çün ùatludur sekkÀrdan
On sekiz biñ èÀlemüñ düzilmesine bu sebeb
Çekdügi Àdem nedür şol iblìs-i bed-kÀrdan
318.
müstefèilün müstefèilün
DerbÀnıyuz biz bu derüñ
ÒÀk-i rehi gerçek erüñ
Yoúlıàla kül ola yirüñ
MeydÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
157a
549
èAşúdur úamu muètÀdımuz
Şeyòüm emìr evtÀdımuz
èİlm-i ledün üstÀdımuz
MerdÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Ben sen diyü şirk itmişüz
Bunda gelüb terk itmişüz
Andan eli berk itmişüz
İrşÀd-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Kün’de bu kez olduú yekÿn
Ol olmış iz üste bu gün
Uş bundadur istedügin
èİrfÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Nÿş itmişüz mÀé-i ùahÿr
Uş biz bize olduú ôuhÿr
Yir gök ùoludur işbu nÿr
SeyrÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bizden bize görinmiş iz
Tevóìd ile urunmış iz
Her ùonlara bürünmiş iz
SulùÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Óaú’da óaúìúat óaú bizüz
Çün fÀèil-i muùlaú bizüz
ÔÀhir büùÿn el-óaú bizüz
ÓayrÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
550
BÀùıl görünmez óaú göze
Bu göz gerek ãıdú göze
Gözle gözüñ aç baú göze
İõèÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Bu hÀy ü hÿ ãìt ü ãadÀ
Çünkim degül andan cüdÀ
ÚÀéimdurur her dem ÒudÀ
YezdÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Çün ÚÀéimì olduñ yaúın
Bunda ıraúlıúdan ãaúın
Gördüñ tecellìsi Óaú’uñ
CevlÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Gösterdiler saña yolı
Yoúdur anuñ ãaà u ãolı
Ne ber-ùaraf ola bili
157b AèyÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Óaú’dur özi Óaú’dur sözi
Çünkim úapanmamış gözi
EşyÀ vücÿdıdur yüzi
CÀnÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
Şeyòüñ ola ismi èAlì
Yüce görür úalbi celì
äÿret degül õÀt-ı velì
DerbÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ
551
319.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
èÁleme çünkim tecellì eyledi ÀåÀr-ı hÿ
Çarò-ı gerdÿn raúãa girdi eyledi iúrÀr-ı hÿ
Cümle õerrÀt-ı cihÀn seyri cemÀlile celÀl
NÀùıú u ãÀmit olanda görinen envÀr-ı hÿ
Úaùreden èummÀna dek hem õerreden òÿrşìde dek
İçi ùaşı úaplamış ser-cümle bu eùvÀr-ı hÿ
Şeş cihetde bulmadılar hÿdan artıú ola şeyé
Cümle oldur didiler bir àayrı yoú ebrÀr-ı hÿ
Kendü kendüden münezzeh àayrı içre vÀóid ol
Aña beñzer nesne olmaz çün semìè ebãÀr-ı hÿ
İsm-i ôÀhir èÀlem oldur bÀùın ol yine buña
Evvel Àòir ne ki varsa görinen ikåÀr-ı hÿ
Her baãìret ehli gördi cümle şeyé ü şeyde ol
Cümle bu iúrÀr ü küfr ü kÀfirüñ ikfÀr-ı hÿ
Baór-i vaódet mevce gelmiş görine eşyÀda ol
áayretinden àayrı olmış bu vücÿd estÀr-ı hÿ
Bu temÀşÀ dostlarından àayra mestÿr olalı
Nitekim òurşìde óuffÀş ideler inkÀr-ı hÿ
552
Gözsüze gel baú diseñ úanda varur añlayaraú
Benlik örtmiş gözini aña görinmez var hÿ
Gel bu birlikde bir ol sen ben arada olmasun
Naúdile bÀzÀr olunsın budurur bÀzÀr-ı hÿ
Naúdi yoúlıúda buluñ ôÀhir büùÿn añlandı kim
Varlıàuñ irmez eli çün odurur aàyÀr-ı hÿ
Óaú’da artıú çü bulınmaz bunda hìcdür varlıú uş
Hìc içinde hìcde hìcdür lÀ-cerem efkÀr-ı hÿ
158a
Gel bu yüzde ÚÀéimì eyle teveccüh yüziñe
DÀéim oldur úÀéim oldur kendüdür dìdÀr-ı hÿ
Terk-i dünyÀ terk-i èuúbÀ terk-i hestì terk-i terk
Bu maúÀmda ÀşikÀrdur herkese esrÀr-ı hÿ
Yoòsa sen ben ara yirde variken añlatmadı
Eyleyen bunlardurur her dem-be-dem ikfÀr-ı hÿ
320.
feèilÀtün mefÀèilün feèilün
ÁsitÀn-ı bülend-eyvÀna
Yaènì dergÀh-ı úuùb-ı GeylÀn’a
CÀnı èarø itdügümde úurbÀna
Didi minnet mi var biñ cÀna
Resm iken cÀn fedÀsı cÀnÀna
Sen de beõl eyledükde merdÀna
553
Yaènì úorsañ bu cÀnı meydÀna
Saña dir sÀlikÀn ferzÀne
èÁúıl olduñ henÿz dìvÀne
Añladuñ úadr-i àavå-i GeylÀn’ı
Óaú úabÿl eylesün o úurbÀnı
Merd olan merdüm aldı meydÀnı
Beõl iden ÀsitÀnda cÀnı
Aúıdan yaènì bir avuç úanı
èAbd iken dehrüñ oldı sulùÀnı
Farú idüb dìv ile SüleymÀn’ı
İtdi berbÀd taót-ı eyvÀnı
Virdi cÀnı vü içürdi cÀnÀna
Tekye-gÀhında sen mürìd misin
Bende-i beyèi men yezìd69 misin
Óabeşì èabd-i zer-òarìd misin
Ne Yezìd ü ne BÀyezìd misin
èÁşıú-ı ãÀdıú-ı ferìd misin
EşúıyÀdan mısın saèìd misin
Merd-i meydÀn mı nÀ-bedìd misin
Köhne dervìş mi cedìd misin
Nice bir bu füsÿn ü efsÀne
Gel e sen de úo ortaya başı
Bir çanaúdan bizümle yi aşı
Oynadu geh nice bir gözi úaşı
Zen-i dehrüñ olursın oynaşı
Dehre virmek göñül neden nÀşì
69 Açık arttırmada satılan köle
554
Aldadur dehr nice úallÀşı
Diyeyüm saña sırr-ı nÀ-fÀşı
Tekyenüñ yegdür eşigi ùaşı
äad hezÀrÀn laèl-i rümmÀne
Terk eyle nÀmile èÀrı
Bıraà a cübbe ile destÀrı
Úoy a bu ùumùurÀú-ı güftÀrı
Gider e şìve ile reftÀrı
Úaldur óırãı at şu murdÀrı
Farı ey seng-dil biraz farı
Esle esle vaãiyyetüm bÀrì
Diñle diñle kelÀm-ı MuòtÀr’ı
Bende ol úuùb-ı deşt-i GeylÀn’a
158b
321.
fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün
Ádeme gel Àdem oàlı Àdemi bilgil èayÀn
äÿretinde Àdemüñ baú èalleme’l-esmÀ beyÀn
äÿrete úalma yine gel cÀna añla õÀtını
Vechehu bÀúìdür ancaú şeyé-i ãÿret cümle fÀn
Fe’d-òulì dir fì èibÀdì ve’d-òulì dir cenneti
Nefsini yar içerü gir açıla bÀb-ı cinÀn
èÁrif añlar nefsini çün cennetidür Tañrı’nuñ
İşidüb Óaúú’uñ nidÀsın cennete girür hemÀn
555
Úurtılub nefs buyruàından dÀòil olur úalbine
Anda bir nÿrÀnì ãÿret ôÀhir olur bì-gümÀn
äÿret-i úalbi yine şaú ola ãÀfì rÿó olur
Rÿóa baúub ol daòi ôulmetdurur bilgil hemÀn
Rÿóile bunda dirilür nÿrü’l-esmÀ vü ãıfÀt
Rÿóiyet şaúú ola bunda óayy ola sırr-ı nihÀn
Kendüliksüz úala artıú sır fenÀfillÀh olub
Aúmadın baór-i ezelden bir güherdür bì-nişÀn
Úalmaya bunda bile sÀlik beúÀbillÀh olur
Vaódetile keåret olub Óaú vücÿdı lÀ-mekÀn
Óaúú’ile Óaú’da vücÿdı Óaúú’ile mevcÿd ola
Óaú gözile Óaúú’ı Óaú’da hem müşÀhid hem emÀn
Cemè ü farúda Óaúú’ı òalúda òalúı Óaú’da seyr ider
Evvel Àòir ôÀhir ü bÀùın eóaddür cÀvidÀn
GÀh baór ü gÀh mevc ü geh èayÀn ü geh nihÀn
Óaú’durur Óaú úuldurur úul dÀéim ol cÀn ü cihÀn
ÚÀéimì úÀéimliài tÀ kim bulınca aradı
ÚÀéim imiş kendüzinde oldurur bu künfekÀn
556
322.
mefèÿlü mefÀèìlün
ÓÀl ehline ol óÀldaş
AllÀh diyelüm úardaş
èAşú içre olub yoldaş
Hÿ hÿ diyelüm úardaş
Geldükde bu meydÀna
Vir göñlini merdÀna
Vaãl olduñ o YezdÀn’a
Óaú Óaú diyelüm úardaş
Budur saña ùoàrı yol
Sensüz anı sende bul
TÀ sen ola sensüz ol
159a Óay Óay diyelüm úardaş
YezdÀn’ını õikr eyle
ÚÀéimliài fikr eyle
Nièmetlere şükr eyle
Hÿ hÿ diyelüm úardaş
İnsÀna iriş bunda
EbrÀra úarış bunda
Dostile göriş bunda
Hÿ hÿ diyelüm úardaş
Hem èÀbid ü hem maèbÿd
Oldur bu úamu mevcÿd
557
Ser-cümle odur maúãÿd
Hÿ hÿ diyelüm úardaş
Nefsüñ yüri èÀrif ol
Senden saña gel bir yol
Sensüz nice sensin ol
Hÿ hÿ diyelüm úardaş
Sensin ÚÀéimì aãlı
Aãlile gören faãlı
Uãlı olagör uãlı
Hÿ hÿ diyelüm úardaş
323.
7’li hece
Dünyelikden berìdür
AllÀh diyen dervìşler
Maòlÿúuñ serveridür
Óaú Óaú diyen dervìşler
Terk iderler taót ü tÀc
Alurlar bÀc ü òarÀc
Úudretden yaúar sirÀc
AllÀh diyen dervìşler
Geçüb ùoúuz felegi
Úodı cümle melegi
Dost vaãlıdur dilegi
AllÀh diyen dervìşler
558
Õikr ü fikri èaşú-ı Óaú
Dilde cÀnda ãıdú-ı Óaú
Demleridür şevú-ı Óaú
159b AllÀh diyen dervìşler
ÚuréÀn óadìå delìlidür
Cennetüñ bülbülidür
äanki Aómed gülidür
AllÀh diyen dervìşler
Vaãl-ı Óaú’dur ùayaàı
Úanda úosa ayaàı
Ádem olur bayaàı
AllÀh diyen dervìşler
ÚÀéimì’ye geldiler
Sür peydaàı didiler
ŞÀha bende úodılar
AllÀh diyen dervìşler
324.
müstefèilün müstefèilün
Ey luùf[ı] çoú ey bì-nişÀn
Sensin yine cümle nişÀn
Senden àanìdür dervìşÀn
Çoú çoú şükür yÀ RabbenÀ
İnèÀmuña iósÀnuña
559
Özge seòÀ vü luùf u cÿd
ÒÀke ola emred vücÿd
K’aña melek ide sücÿd
Çoú çoú şükür yÀ RabbenÀ
İnèÀmuña iósÀnuña
EşyÀya bir maèbÿd ola
Münkir olan merdÿd ola
Müémin úamu mesèÿd ola
Çoú çoú şükür yÀ RabbenÀ
İnèÀmuña iósÀnuña
Bu èabd-i ÚÀdir èaşúıdur
ÕÀt u óaúìúat õevúıdur
Aómed Muóammed şevúıdur
Çoú çoú şükür yÀ RabbenÀ
160a İnèÀmuña iósÀnuña
Òïş ÚÀéimì gör bu demi
Bulduñ óaúìúat hem-demi
èAşúuñ virelden Àdemi
Çoú çoú şükür yÀ RabbenÀ
İnèÀmuña iósÀnuña
565
KAYNAKLAR
Ahdî, Gülşen-i Şu'arâ, İÜ Ktp. TY. Nu:2604 Ak, Coşkun, Bağdatlı Ruhî Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanı'ndan Seçmeler, Balıkesir 1989 Akün, Ömer Faruk, ‘Divan Edebiyatı’, DİA, İstanbul 1994, C. 9 Altuner, Nuran, Safai ve Tezkiresi İncelem – Tenkitli Metin – İndeks, Doktora Tezi, İstanbul 1989Âşık Çelebi, Meşa'irü'ş-Şu'arâ, İÜ Ktp. TY. Nu:4201 Bilginer, M. Sadettin, Mısrî Niyâzî Divanı şerhi, İstanbul 1982 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2004 Çavuşoğlu, Mehmed, Divan Şiiri, Türk Dili (Türk Şiiri Özel Sayısı II), 415-417 (Temmuz-Eylül), Ankara 1986 _________________, Divan Şiiri, Türk Dili (Türk Şiiri Özel Sayısı II), s. 415-417 (Temmuz-Eylül 1986), s.8 _________________, Necati Bey Divanı Tahlili, İstanbul 1971 Develioğlu, Ferit, Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 15. Baskı, Ankara 1998 Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1990 Fâizî, Zübdetü'l - Eş'ar, İÜ Ktp. Nu:3289 Gölpınarlı, Abdülbaki, Tasavvuftan Günümüze Deyimler ve Atasözleri, İstanbul 1977 __________________, Yunus Emre ve Tasavvuf, İstanbul 1992 Hasan Çelebi, Tezkiretü'ş - Şuara, Haz. İbrahim Kutluk, Ankara 1981 İpekten, Haluk - Mustafa İsen, Basılı Divanlar Kataloğu, Ankara 1997 İpekten, Haluk, Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul 1994 İpekten, Haluk, -Mustafa İsen - Recep Toparlı - Naci Okçu - Turgut Karabey, Tezkirelere GöreDivan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara 1988 İsen, Mustafa – Teodisiyeviç, Miryana, TDEA, C. 5, s. 108 İsen, Mustafa, 'Divan Edebiyatında Mahlasdaş Şairler', Ötelerden Bir Ses, Ankara 1997 Kaplan, Mehmet, Şiir Tahlilleri 1, Dergah Yayınları, İstanbul 1998 Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul 1992 Karahan, Abdülküdir, Türk Kültürü ve Edebiyatı, İstanbul 1992 Kâtib Çelebi, Keşf El-Zunun, haz. Şerafettin Yaltkaya - Kilisli Rifat Bilge, İstanbul 1971 Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü'ş-Şuara I-II, haz. İbrahim Kutluk, Ankara 1978 Kocakaplan, İsa, Açıklamalı Edebî Sanatlar, İstanbul 1992 Köprulü, Fuat, Türk Saz Şairleri, Ankara 1962, C. 1, s. 22-25 ___________, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1980 ___________, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1984 Kurnaz, Cemal, ‘Divan Şiirinde Belge Redifler’, Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara 1997 Latîfî Tezkiresi, haz. Mustafa İsen, Ankara 1990 Latîfî, Tezkire-i Latîfî, İÜ Ktp. TY. Nu:2511 Levend, A. Sırrı, Türk Edebiyatı Tarihi I, Ankara 1984 Macit, Muhsin, Divan Şiirinde Ahenk Unsurları, Ankara 1996 Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, C. 4, İstanbul 1890 Mengi, Mine, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, 2. Baskı, Ankara 1995
566
Onan, Necmettin Halil, İzahlı Divan Şiiri Antolojisi, İstanbul 1991 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995 ____________, Divan Edebiyatı, İstanbul 1997 ____________, Şi'r-i Kadîm Şiir Şerhleri, İstanbul 1997 Riyazî, Riyazi'ş-Şu'arâ, İÜ Ktp. TY Nu: 6199 Sami, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul 1989 Samic, Jansa, DİA, C. 24, s. 215 Sehi Bey, Heşt Bihişt, İÜ Ktp. TY Nu:3732 Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 4. Baskı, İstanbul, 1976 Tarlan, Ali Nihat, Fuzûlî Divanı Şerhi, Ankara 1998 Tolasa, Harun, Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara 1973, s.31 Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1995 Yeni Tarama Sözlüğü, düz. Dilçin, Cem, Ankara 1983 Yılmaz, Mehmet, Edebiyatımızda İslâmî Kaynaklı Sözler, İstanbul 1992
567
ÖZGEÇMİŞ
Doğum Yeri ve Yılı : Hınıs - 1977
Öğr.Gördüğü Kurumlar : Başlama Yılı Bitirme Yılı Kurum Adı
Lise : 1991 1994 Hınıs Lisesi
Lisans : 1995 2000 Uludağ Üniversitesi
Yüksek Lisans : 2001
Doktora :
Medeni Durum : Evli
Bildiği Yabancı Diller ve Düzeyi:
:İngilizce - Orta
Çalıştığı Kurum (lar) : Başlama ve Ayrılma Tarihleri Çalışılan Kurumun Adı
1. 2000 2001 Ö. İlkbahar İÖO
2. 2001 2005 Ö. Safvet İÖO
3. 2005 2007 Ö. Yaşar Cimilli İÖO
4. 2007 Ö. Çamlıca Coşkun İÖO
Yurtdışı Görevleri :
Kullandığı Burslar : Başbakanlık Bursu
Aldığı Ödüller :
Üye Olduğu Bilimsel ve Mesleki Topluluklar :
Editör veya Yayın Kurulu Üyelikleri :
Yurt İçi ve Yurt Dışında katıldığı Projeler :
Katıldığı Yurt İçi ve Yurt Dışı Bilimsel Toplantılar:
Yayımlanan Çalışmalar :
Diğer :
14.09.2007
Mehmet Uğur AYDIN