Mediatie bij het jonge kind Jo Lebeer INSIDE. 2 Smart kids need SMART work •Hoe ontstaat nu...
-
Upload
elias-smet -
Category
Documents
-
view
219 -
download
1
Transcript of Mediatie bij het jonge kind Jo Lebeer INSIDE. 2 Smart kids need SMART work •Hoe ontstaat nu...
Mediatie bij het jonge kind
Jo Lebeer
INSIDE
2
Smart kids need SMART work
• Hoe ontstaat nu eigenlijk intelligentie?• Een blik in de hersenen: plasticiteit en
omgeving• Opbouw van de cognitieve functies• Wat kunnen wij hieraan bijdragen?• Het begrip mediatie• Mediatie bij het jonge kind
3
Een blik in de hersenen
100.000.000.000 zenuwcellen ontelbare verbindingsmogelijkheden
4
Hersenplasticiteit
Na schade, of bij leren: •Meer synapsen•meer dendrieten•dikkere axonen•dikkere schors•neurotransmitters•nerve growth factor: glia cellen zijn de steunbalken
5
Het brein is een levende organisatie
• Bedrading ligt niet vast bij geboorte
• Belangrijkste opbouw na de geboorte
• Ook veel afbraak• Netwerk wordt
opgebouwd onder invloed van stimulatieRamakers, G.J. (2002), Rho proteins, mental retardation and the cellular basis of cognition, Trends in
Neurosciences, 25 (4), 191-199
6
Hersenvolume en intelligentie
• Wie van deze twee individuen heeft de hoogste intelligentie?
7
Hersenplasticiteit en omgeving
• Rosenzweig & Bennet 1961: proefdieren die in stimulerende omgeving opgroeien, met enkele tezamen, herstellen vlugger en beter en hebben meer plasticiteit
• Hubel & Wiesel, 1963:atrofie door onbruik: je leert zien;wat je niet gebruikt ontwikkelt niet
USE IT OR LOOSE IT
8
Training verandert de hersenen
• Londonse ervaren taxichauffeurs zonder GPS hebben grotere geheugenkernen in hersenenscans
Maguire, E. e.a. (2000), Navigation-related structural change in the hippocampi of taxi drivers, Proceedings of the National Academy of Sciences,vol. 97, 4398-4403
9
Intelligentie ligt niet vast bij de geboorte
• Babies zijn geen Zwitsere zakmessen: het ligt niet allemaal vast bij de geboorte
Ref. A. Karmiloff-Smith, Babies are not swiss army knives, in Rose, S & Rose,H.(2001). Alas Poor Darwin, Arguments against evolutionary psychology, London: Jonatan Cape
10
Structurele Cognitieve
Modificeerbaarheid
• Modificeerbaarheid : vermogen van mensen om duurzaam gemodificeerd te worden door prikkels uit de omgeving
• Dat kan door de opbouw van cognitieve functies
Ref. Feuerstein, Rand & Rynders: Laat me niet zoals ik ben. Rotterdam: Lemniscaat 1993
11
Voorbeelden van modificeerbaarheid
• Ondanks genetische afwijkingen, hersenschade, onvoldoende hersenontwikkeling
12
Deprivatie en prikkel armoede
• Weeshuisstudies• Extreme verwaarlozing • Genie & The apple
13
Emoties & hersenontwikkeling
• Zonder een affectieve omgeving+ gemedieerde leerervaring, is er geen taalontwikkeling, communicatie, identiteit en hogere cognitie
Greenspan, S.I.& B. Lieff Benderly (1997), The Growth of the Mind and the Endangered Origins of Intelligence, New York: Perseus books
14
• Wat is dat eigenlijk: cognitief?
Lebeer J & Ruijters, M. (1996), Denkmiddelen-kit, Utrecht: Sardes; tekening Anton Marin
15
Structurele cognitieve modificeerbaarheid
• Bouwstenen van het denken
• Cognitieve functies worden structureel
Lebeer J & Ruijters, M. (1996), Denkmiddelen-kit, Utrecht: Sardes; tekening Anton Marin
16
Structurele Cognitieve Modificeerbaarheid
• Cognitie = is het proces waarbij het kind de beschikking krijgt over cognitieve gereedschappen (cognitive tools) (Jerome Bruner)
• Houdt in de ontwikkeling van:• Aandacht• Waarnemen• Denken• Probleemoplossen• Voorstellen• geheugen
17
Structurele Cognitieve Modificeerbaarheid• Cognitief = input,
verwerking, output van informatie
• waarneming en dispositie ( motivatie, emoties)
• alle domeinen van leren: schools, sociaal, emotioneel, artistiekLebeer J & Ruijters, M. (1996),
Denkmiddelen-kit, Utrecht: Sardes; tekening Anton Marin
18
Cognitie en emotie
• Cognitie speelt een rol bij alle informatieverwerking
• ook bij omgaan met emoties, met sociale relaties
• b.v. impulsiviteit beheersen, leren inkomen in het standpunt van de andere © tekening Peter Sackx, in Lebeer, J. Bouwen aan leren leren, Acco
19
• Hoe worden cognitieve functies opgebouwd?
20
Hoe komen cognitieve functies tot stand?
• Piaget: cognitieve structuren ontstaan door sensomotorische ervaring + rijping, dus: veel spelen, spelen, spelen!
21
Cultureel constructief model van intelligentieontwikkeling
• Feuerstein: ja, maar er is ook mediatie nodig
• Vygotsky, Feuerstein: “hogere” cognitieve functies zijn het resultaat van gemedieerde leerervaring
• Leren niet alleen door blootstelling, maar door gemedieerde leerervaring
Interview met Reuven Feuerstein, uit de film “Yes it can be done” , productie Feuersteincentrum Nederland www.feuerstein.nl
A.Renoir
22
Structurele Cognitieve Modificeerbaarheid
• Wat zou je zeggen en doen om te voorkomen dat het kind zich nog eens pijn doet, en pijn doet aan andere dingen?
Leer het maar zelf.
Ik heb geen tijd. Ik ben een
voorstander van zelfstandig leren
© tekening Peter Sackx, in Lebeer, J. Bouwen aan leren leren, Acco
23
Gemedieerde Leerervaring
Kind
Mediator
Stimulus
Cognitieve kaart parametersCognitieve functies
MLE criteria
Ref. Feuerstein, Rand & Rynders: Laat me niet zoals ik ben. Rotterdam: Lemniscaat 1993
24
Mediatie intentionaliteit en wederkerigheid
• Wat doet en zegt deze moeder?
• Wat is haar bedoeling?
• Hoe maakt ze die bedoeling duidelijk?
• Hoe reageert het kind?
25
Cognitieve functies: input
© 2 0 0 0 , D e v e l o p e d b y M . M u n d ( T i k v a t e n o e , A n t w e r p e n ) b a s e d o n R . F e u e r s t e i n ' s l i s t o f D e f i c i e n t C o g n i t i v e F u n c t i o n s E d i t o r : J o L e b e e r , U I A P r o j e c t I N S I D E
INPUTELABORATIONOUTPUT
_ _ _ _ _
Gericht waarneme
n
Systematisch zoeken
Benoemen
Plaatsaanduidingen opzoeken
Tijdsaanduidingen opzoeken
Behoud van constanten
Behoefte aan nauwkeurigheid
Integratie van informatie-
bronnen© J. Lebeer, 2003. op basis van de benamingen van de cognitieve functies van Reuven Feuerstein. M. Mund voor de tekeningen. Gepubliceerd in J. Lebeer (Ed.) Bouwen aan leren leren, Leuven: Acco
26
Mediatie van overstijging (transcendentie)
• Van het concrete naar het abstracte en terug naar het concrete
• Regels• Generalisaties• concept vorming
Lebeer J & Ruijters M. (1996), Stimuleren van Mediërende Interacties en LeerErvaringen(SMILE)- losbladige uitgave, Utrecht: Sardes
27
• Verhalen lezen• Vergelijken• Verhalen vertellen bij
foto-albums• musea
Mediatie van overstijging (transcendentie)
28
Mediatie van transcendentie
• Concept vorming, categorieën
29
3. Mediatie van betekenis• Een extra affectieve,
culturele, religieuze of sociale betekenis toevoegen aan een woord, gebeurtenis, een object, die iets toevoegen aan de inherente betekenis ervan
Uit: M.Ruijters & J.Lebeer, SMILE Stimuleren van Mediërende Interacties en Leerervaringen, Utrecht: Sardes, 1996)
30
Mediatie van betekenis• Met de mediatie van
betekenis worden concepten aangeleerd van tijd, vorm, grootte, deel-geheel, aantal, etc.
• Relaties worden gemedieerd• Een kind wordt
gestimuleerd om voorbij de oppervlakte te kijken
31
Mediatie van betekenis
Engels, N. (2006a): Mathematics for Every One. a pilot project of teaching maths to children with intellectual impairment, Transsylvanian Journal of Psychology - Erdély Pszichológiai Szemle, Special issue Vol. Supplement 2006, part 2, pp.241-250 (+ accompaying DVD) www.inclues.org
32
4. Mediatie van het gevoel van bekwaamheid
• Wat geef je aan commentaar bij deze prestatie?
Lebeer J & Ruijters M. (1996), Stimuleren van Mediërende Interacties en LeerErvaringen(SMILE)- losbladige uitgave, Utrecht: Sardes
33
5. Mediatie van regulatie en controle van gedrag
Uit: M.Ruijters & J.Lebeer, SMILE Stimuleren van Mediërende Interacties en Leerervaringen, Utrecht: Sardes, 1996)
34
6. Mediatie van samen delen
• Delen om woordenschat aan te brengen die nodig is in alle fasen van het denkproces
• het creëren van het “wij”- gevoel stimuleert de leerling om betrokken te zijn in een leerinteractie
Uit: M.Ruijters & J.Lebeer, SMILE Stimuleren van Mediërende Interacties en Leerervaringen, Utrecht: Sardes, 1996)
35
12. Mediatie van het gevoel ergens bij te horen
Uit: M.Ruijters & J.Lebeer, SMILE Stimuleren van Mediërende Interacties en Leerervaringen, Utrecht: Sardes, 1996)
36
Verder lezen• Feuerstein e.a., The Feuerstein Instrumental
Enrichment Program, Jerusalem: ICELP Press www.icelp.org
• Feuerstein e.a.(1993), Laat me niet zoals ik ben, Rotterdam: Lemniscaat
• Lebeer J (Edit.) (2003), Bouwen aan leren leren, Cognitieve Leerbevordering bij kinderen met risico op ontwikkelings- of leerstoornissen, Leuven: Acco
• Lebeer, J. (2006) Inclues: clues to inclusive & cognitive education, Antwerpen: Garant
• Janssens, A. (1999), Ontwikkeling stimuleren. Werkboek voor ouders en opvoeders, Leuven/Leusden: Acco 1999
• Warnez, J. (2001), Mediërend agogisch handelen, Leuven/Leusden: Acco 2001