Мэдээллийн үйлчилгээ

Бэлтгэсэн:Ш.Нарангарав

• Мэдээллийн нөөц нь мэдээллийн бүтээгдэхүүнийг бий болгох суурь нь юм. Аливаа мэдээллийн бүтээгдэхүүн нь түүнийг бүтээгчийн мэдээллийн загварыг илэрхийлж, мэдээллийн бүтээгдэхүүнд зориулагдаж байгаа обьектын тухай түүний хувийн ойлголтыг шингээсэн байдаг. Мэдээллийн бүтээгдэхүүн нь хүний оюуны үйл ажиллагааны үр дүн өгөөд баримт, өгүүлэл, загвар, ном гэх мэт төрлийн ямар нэгэн физик шинж чанартай зөөгч дээр тэмдэглэгдсэн байдаг.

• Мэдээллийн бүтээгдэхүүн гэдэг нь түүнийг үйлдвэрлэгч нь түгээхэд зориулан биет ба биет биш хэлбэртэйгээр бэлтгэсэн өгөгдлийн нийлбэр цогц юм. Мэдээллийн бүтээгдэхүүн нь бусад материаллаг бүтээгдэхүүний нэгэн адил аргуудаар буюу үйлчилгээний тусламжтайгаар түгээгдэнэ.

• үйлчилгээ- Янз бүрийн бүтээгдэхүүний ашиглалтаар хүн буюу байгууллагын хэрэгцээг хангахад чиглэгдсэн байгууллага буюу хувь хүний үйлдвэрлэлийн бус үйл ажиллагааны үр дүн юм.

• Мэдээллийн үйлчилгээ- хэрэглэгчийн мэдэлд шаардлагатай байгаа мэдээллийн бүтээгдэхүүнийг гаргаж өгөх ба олгох үйл ажиллагаа юм. Явцуу утгаараа мэдээллийн үйлчилгээ гэдэг нь компьютерийн тусламжтай гарган авч байгаа үйлчилгээ мэт мэдрэгддэг боловч үнэн хэрэгтээ түүнээс өргөн хүрээтэй ойлголт юм.

Мэдээллийн үйлчилгээ нь:

Үйлчилгээ үзүүлэх үед үйлчилгээ үзүүлэгч ба ашиглагч хоёр талын хооронд гэрээ /хэлцэл/ хийгддэг. Энэхүү гэрээнд үйлчилгээний жагсаалт, үйлчилгээг ашиглах хугацаа, түүний төлөөх хөлс зэрэг заагддаг. Үйлчилгээний жагсаалт нь мэдээллийн нөөцийн ашиглалтын хүрээ, чиглэл, тэдгээрийн үндсэн дээр бий болох бүтээгдэхүүний хэмжээ,чанараар тодорхойлогдоно.

Номын сангууд нь улс орны мэдээллийн нөөцийн зонхилох хэсэг төвлөрдөг газар юм. Номын сангийн хүрээнд үзүүлдэг мэдээллийн үйлчилгээний үндсэн төрлүүд гэвэл:

• Мэдээллийн үйлчилгээ нь компьютерийн болон компьютерийн биш хувилбараар өгөгдлийн сан байгаа үед зөвхөн бий болдог. Өгөгдлийн сан гэдэг нь өөр хоорондоо холбоотой өгөгдлүүдийн нэгдмэл цогц бөгөөд түүнийг зохион байгуулах дүрмүүд нь өгөгдлийг бичих хадгалах, тэмдэглэх ерөнхий зарчим дээр үндэслэгдсэн байдаг. Өгөгдлийн сан нь мэдээллийн үйлчилгээний эх үүсгүүр, мэдээллийн үйлчилгээг зохих албадаар бэлтгэх үе дэх хагас бэлэн бүтээгдэхүүн юм.

• Өгөгдлийн сан нь компьютерийн үе хүртэл тэгж нэрлэгдээгүй боловч, номын сан, архив, мэдээллийн сангууд, лавлах товчоод болон бусад иймэрхүү байгууллагуудад байсаар байсан. Тэдгээрт бүх төрлийн мэдээлэл агуулагдаж л байсан. Компьютер бий болсноор хадгалагдсан өгөгдлийн сангийн хэмжээ мэдэгдэхүйц нэмэгдэж, тэр хирээр мэдээллийн үйлчилгээний хүрээ тэлж байна.

Өгөгдлийн номзүйн сан нь товчилсон илтгэл /реферат/, товчлол /аннотаци/ зэргийг оролцуулаад баримтын хоёрдогч мэдээллийг агуулдаг.

Өгөгдлийн номзүйн бус сан нь дараахи олон төрөлтэй байна. үүнд: • Лавлагааны янз бүрийн обьект ба үзэгдлийн тухай мэдээллийг

агуулдаг. Жишээ нь хаягийн, хөдөлгөөний хуваарийн , телефоны , дэлгүүрүүдийн лавлах гэх мэт

• Бүрэн текстийн- Анхдагч мэдээллийг агуулдаг. Жишээ нь Өгүүлэл, сэтгүүл, товхимол гэх мэт

• Тоон-Обьект ба үзэгдлүүдийн тоон тодорхойломж, хэмжээсүүдийг агуулсан байдаг. Жишээ нь: химийн ба физикийн өгөгдүүлд, статистикийн ба хүн ам зүйн өгөгдлүүд гэх мэт

• Текст тоон- обьектын тайлбар ба тэдгээрийн тодорхойломжуудыг агуулна. Жишээ нь аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн салбараар, улсаар, пүүсээр гэх мэт

• Санхүүгийн – Банк, бирж, компани, пүүсүүдийн гаргасан санхүүгийн мэдэллийг агуулна.

• Хуулийн – Салбар, бүс нутаг, улс орноорхи эрх зүйн баримтуудыг агуулдаг.

•  

Анхаарал тавьсанд баярлалаа