Mededelingen Heemkring Haaltert Heemkring tijdschri… · Mededelingen Heemkring Haaltert 4e...
Transcript of Mededelingen Heemkring Haaltert Heemkring tijdschri… · Mededelingen Heemkring Haaltert 4e...
Mededelingen Heemkring Haaltert 4 e jaargang - nr. 1
VAN DE REDAKTIE
J e k i j k t verwonderd o p !
Een nieuw t i j d s c h r i f t ? J a e n n e e n . Het j.s h e t M e d e d e l i n g s b l a d v a n o n z e
Heemkring, doch i n e e n nieuw k l e e d j e .
Deze " b e t e r e " u i t g a v e kunnen w i j a a n b i e d e n dank z i j d e s t e u n van o n z e l e d e n .
Wij hopen d a t d e p r e s e n t a t i e p r e t t i g overkorr!t.
Nog e v e n d i t : i s j e l i d r n a a t s c h a p s b e d r a g voor 1984 r e e d s g e r e g e l d ?
Nog n i e t ? Doe h e t d a n o n m i d d e l l i j k , zo m i s j e g e e n e n k e l nummer.
Het b e d r a g v a n 150 f r . o f minimum 300 f r . v o o r s t e u n e n d e l e d e n ( e n d i e
hebben w i j n o d i g ! ) mag je o v e r s c h r i j v e n op r e k e n i n g
43-5083061-63 v a n Heemkring H a a l t e r t .
En waarom n i e t o n s t i j d s c h r i f t t o n e n a a n j e v r i e n d e n , m i s s c h i e n i n t e r e s -
s e e r t h e t hen ook !
MEDEWERKERS GEVRAAGD !
W e l l i c h t b e z i t t e n o f w e t e n l e d e n v a n d e H K . i n t e r e s s a n t e g e g e v e n s en /o f
dokumenten o v e r o n s d o r p .
Waarom d i t n i e t p u b l i c e r e n i n h e t t i j d s c h r i f t ? J a a g d e mot er u i t e n
l a a t j e dokumenten h e t l i c h t z i e n !
Wie k r u i p t e r i n d e pen ? E v e n t u e e l maken w i j h e t a r t i k e l p e r s k l a a r e n
a l l e s w o r d t t e r u g b e z o r g d ! Wij zeggen r e e d s h a r t e l i j k dank.
HET TONEELLEVEN TE HAALTERT BEGIN 19' EEUW
Graag w i l l e n w i j d i t k u l t u r e e l g e b e u r e n i n v o l g e n d e u i t g a v e n b e l i c h t e n .
T o t heden z i j n o n s v i e r g e z e l s c h a p p e n bekend , n l . :
Kuns t e n Vermaak (1890-1 914)
N o o i t Gedacht (1926-1937)
Onder Ons
T o n e e l p r e t 1942-1959)
Wie kan h e l p e n ?
De a r t i k e l e n v e r s c h i j n e n o n d e r v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d v a n d e s c h r i j v e r .
N i e t s u i t d i t t i j d s c h r i f t mag worden v e r v e e l v o u d i g d en /o f o p e n b a a r
gemaakt z o n d e r v o o r a f g a a n d e l i j k e toes temming v a n d e a u t e u r .
De wijknaam Terjoden t 1 1 l
OP ZOEK NAAR DE OORSPRONG ERVAN
"Ten Broeke" gekend s i n d s ?
H e t i s $ i j d e r e e d s meermalen aangehaa lde F r . D e P o t t e r e n J a n Broeckae r t ,
i n hun g e s c h i e d e n i s d e r gemeenten van Oost-Vlaanderen d a t w e d e o u d s t
gekende a a n h a l i n g v inden voor h e t goed "Ten Broeke", waar ze s c h r i j v e n
"Het was r e e d s gekend i n 1473 e n behoorde t o e n aan jonkvrouw Joanna Oudae r t s ,
weduwe van J a n van d e r D i l f t t e Antwerpen, d i e h e t t e n gemelden j a r e ,
voor den g e b r u i k e l i j k e n t e r m i j n van negen j a r e n , i n huur ga f aan C o r n e l i s
Meganc, m i t s d e j a a r l i j k s e som van 29 pond g r o o t e Vlaamse munt, ...."
I n e e n r e e d s verschenen nummer van d i t t i j d s c h r i f t , 2e j a a rgang , n r . 3
hebben w i j z e l f g e s t e l d d a t v o o r d i e n r e e d s , P e t e r van d e r D i l f t op Ten
Broeke v e r b l i j f h i e l d . W e weten d i t n i e t r e c h t s t r e e k s u i t doo r ons ge-
r aadp l eegde oude a k t e n , s t a t e n van goed, o f wat dan ook van d i e a a r d ,
ook n i e t omdat h e t vermeld wordt i n e e n of a n d e r werk - maar kwamen er-
t o e door d e d u c t i e . ( d . i . a f g e l e i d u i t a n d e r e gekende g e g e v e n s ) . Wij
h e r i n n e r e n even :
- l 0 Volgens bovengec i t ee rde a u t e u r s wordt C a t h a r i n a van den Broeke
e i g e n a a r s t e r genoemd van d e H e l l e , omvangr i jke landbouwgronden omvat tend,
g e l e g e n i n d e o n m i d d e l l i j k e n a b i j h e i d van t e n Broeke, aan d e w e s t e l i j k e
z i j d e , n e t b u i t e n d e omwalling gevormd door d e Bonte beek , i n 1405.
- 2' I n "La Noblesse d e Belg ique" van ba ron d e S t e i n d l A l t e n s t e i n , ve r -
nemen w e , d a t deze C a t h a r i n a een van L iedeke rke i s , genaamd van den
Broeke, e en b e l a n g r i j k e aanwi j z ing d i e w e voo rd i en n i e t hadden, waardoor
w e weten d a t ze e r g e n s e e n p l a a t s moet innemen i n een t a k van d e a d e l -
l i j k e , z e e r u i t g e b r e i d e f a m i l i e van Liedekerke - e n n a a r voorgaan4 gege-
ven i s d i t i n d e tweede h e l f t van d e 1 4 e eeuw.
3 3' I n h e t z e l f d e werk vernemen w e d a t C a t h a r i n a d e e c h t g e n o t e i s van
P e t e r van d e r D i l f t .
- 4' H e t i s s t e e d s aan a fs tammel ingen u i t d i t huwe l i j k d a t t o t i n h e t
eerste v i e r d e d e r 18e eeuw h e t goed t e n Broeke b l e e f t oebeho ren , l a a t s t
aan Maximil iaan Eugene van d e r D i l f t , h e e r van Ten Broek, k a p i t e i n , l a -
t e r schepen van Leuven van 1704 t o t 1712, d a a r n a burqemees te r van d e z e l f -
d e s t a d van 1717 t o t 1721 - gehuwd m e t Anna F r a n c i s c a d e San V i c t o r .
Een datum voor h e t huwe l i j k van P e t e r e n C a t h a r i n a o n t b r e e k t ons s p i j t i g
genoeg. U i t wa t v o o r a f g i n g kunnen w e nu e c h t e r a f l e i d e n :
a ) d a t d e naam van h e t goed e n d e toegevoegde f a m i l i e n a a m v a n den Broeke - tcecjevoegd a a n d e r e e d s b e s t a a n d e f a m i l i e n a a m van L i e d e k e r k e b i j C a t h a r i n a - r e c h t s t r e e k s i n v e r b a n d s t a a n t o t e l k a a r , e n d a t genoemde e c h t e l i n g e n
d u s r e e d s v e r b l i j f moeten gehad hebben o p h e t uoed
b ) d a a r C a t h a r i n a i n 1405 r e e d s b l i j k t e i g e n a a r s t e r t e z i j n v a n d e h i e r b i j
a a n s l u i t e n d e H e l l e i s h e t b i j n a z e k e r d a t z e ook dan r e e d s o p Ten Broeke
v e r b l e v e n .
- 5' D e j o n g e r e b r o e r van P e t e r , n l . J a n , had h e t r e e d s i n 1352 t o t o n t -
v a n g e r v a n Vlaanderen g e b r a c h t . Ons l i j k t h e t v a n z e l f s p r e k e n d d a t P e t e r ,
d i e o u d e r i s e n r e e d s e e n s t u k levensweg had a f g e l e g d ; t o e n r e e d s l a n g
gehuwd moes t z i j n e n d u s o p Ten Broeke v e r b l e e f . Deze v e r o n d e r s t e l l i n g
u i t d e gekende gegevens a f g e l e i d , k r i j g t h a a r b e v e s t i g i n g , wanneer w e
i n d e g e n e a l o g i s c h e n o t a ' s van d e van d e r D i l f t e n h e t v o l g e n d e gegeven
a a n t r e f f e n :
- 6' "Walraven v a n d e r D i l f h e e r van B o r c h v l i e t e n Hoegheyden e n J a n v a n d e r
D i l f son f r è r e p a r t e c h e n t les b i e n s d e G h e e r t r u y d e v a n d e r D i l f , vrouwe
van B o r c h v l i e t h a r e r n i c h t e n .
J a n a u r a 1 / 3 d e s b i e n s d e Merschen - e n s u i t e t h o f m e t t e n h u y s , g r a c h t ,
gen ( a f k o r t i n g v o o r genaamd) t h o f Broeke b u y t e n A e l s t ende p e t r i e van
W e l l e " . D i t i s g e d a t e e r d 1425.
Daar s t a a t o n s " M o t t e k a s t e e l " r e e d s i n 1425, d i t i s zona 50 j a a r v r o e g e r
dan d e o n s o u d s t g e k e n d e a a n h a l i n g . V e r m i t s G h e e r t r u y d e s l e c h t s 1 / 3 van
d e z e g o e d e r e n n a l a a t a a n J a n , kunnen w e h i e r u i t a f l e i d e n d a t z e h e e l waar-
s c h i j n l i j k s l e c h t s v o o r 1 / 3 e i g e n a a r s t e r w a s . V e r m i t s P e t e r van d e r D i l f t
d a a r e c h t e r v e r b l e e f m e t C a t h e r i n a was ook h i j w a a r s c h i j n l i j k medeeige-
n a a r v o o r e e n o v e r i g d e r d e o f z e l f s v o o r 2/3. Daar h e t goed r e e d s i n
1425 t o t h e t g e m e e n s c h a p p e l i j k e r f g o e d d e r van d e r D i l f t e n behoorde , moet
h e t nog v a n v r o e g e r e datum z i j n . Wij z i e n dan ook v o o r m o g e l i j k , d a t
G s d f r i e d van d e r D i l f t , v a d e r v a n P e t e r , r i d d e r , m a r k g r a a f , l a t e r r a a d
van d e g r a a f van Vlaanderen - Lodewijk van Male - ruwaard van Antwerpen,
h i e r r e e d s o v e r begane paden r e e d . H i j had é n a l s r i d d e r , é n a l s mark-
g r a a f d e d u b b e l e p l i c h t t e n d i e n s t e t e s t a a n van z i j n l e e n h e e r , d e g r e n z e n
h e l p e n v e i l i g t e s e l l e n . E e r s t was d a t t e n d i e n s t e van z i j n schoonvader
h e r t o g J a n I11 van B r a b a n t . Toen h i j z i c h na d i e n s dood t e g e n d i e p s op-
v o l g s t e r Joanna e n h a a r e c h t g e n o o t , Wenceslas k e e r d e , was d i t t e n d i e n -
s te van d e g r a a f van V l a a n d e r e n . Werd h e t l e g e r van d e g r a a f d o o r d e
s t r i j d m a c h t van Wences las n i e t t o t s t a a n g e b r a c h t b i j d e v e r s t e r k t e a b d i j
van A f f l i g e m ? Zo d i c h t b i j ! B i j A s s e l a g e n b e i d e l e g e r s t e g e n o v e r e l k a a r .
Gesch. van B r a b a n t . d e e l I d o o r H . Van Der H o r s t ) . Kon d i t h i e r geen
van d e u i t v a l s p u n t e n z i j n d i e t o t d e m i l i t a i r e g o r d e l behoorden , d i e d e
g r a a f rond B r a b a n t p r o b e e r d e t e l e g g e n ? Vanop d e u i t k i j k p o s t van e e n
don jon moes t men v a n h i e r u i t h e e l d e Boekhoutberg kunnen overschouwen.
De a a r d e e n d e doden z w i j g e n . A l l e e n i n oude s c h r i f t e n o f r e e d s v e r s c h e n e n
werken, kunnen w e beproeven i e t s t e r u g t e v i n d e n .
G e e r t r u y d e was d e k l e i n d o c h t e r v a n d e d o o r o n s u i t v o e r i g b e s p r o k e n G o d f r i e d .
Diens o u d s t e zoon, h a a r v a d e r , noemde eveneens G o d f r i e d . D i e n s zoon,
h a a r b r o e r , d r o e g w e e r d e z e l f d e naam. Doch d e z e l a a t s t e s t i e r f w a a r s c h i j n -
l i j k jong , had i n i e d e r g e v a l geen a f s t a m m e l i n g e n . G e e r t r u y d e z e l f , was
t o t d r i e m a a l t o e gehuwd, maar nakomel ingen had z e evenmin. Zo g i n g h e t
pa t r imonium v a n d e v a n d e r D i l f t e n - w a a r t o e dan ook Ten Broeke behoorde - b i j h a a r dood n a a r h a a r n e v e n , d e zonen v a n P e t e r . Wal raven , d e o u d s t e ,
werd h e e r v a n B o r c h v l i e t e n Hoogerhe iden , z o a l s u i t d e zopas a a n g e h a a l d e
e r f r e g e l i n g b l i j k t . J a n e r f t v a n z i j n n i c h t 1 /3 van " d e Merschen" e n
" t h o f Broeke" . D a t h e t hof b i n n e n d e genoemde g r a c h t of omwal l ing b e s t o n d
~ i t e e n k a s t e e l t j e e n e e n hoeve v e r t e l d e n w e r e e d s v r o e g e r . Welke g r o n d e n
j u i s t b e d o e l d worden m e t d e "Merschen" kunnen we s l e c h t s g i s s e n . E r i s
i n d e e e r s t e p l a a t s d e Keelman waarop h e t hof s t a a t , d a a r b i j a a n s l u i t e n d
h e t Weyveld, d e V i e r b u n d e r . v e r d e r h e t K e r s e v k l d e n d e Wildebeekmeersen.
D i t a l l e s o p h e t g r o n d g e b i e d Denderhoutem.
"De p e t r i e van W e l l e " , zou kunnen b e t r e k k i n g hebben o p d a t d e e l van h e t
pa t r imonium d a t g e l e g e n was o p h e t g r o n d g e b i e d Wel le : Langemeers , Zeven-
b u n d e r , Wolfbos , G r o o t M o o r t e l v e l d , Broek.
P e t r i e van Welle zou ook kunnen n e e r s l a a n o p h e t g e h e e l d e r g o e d e r e n van
Ten Broeke. Hoewel h e t g e b i e d z i c h o v e r 3 gemeenten u i t s t r e k t e e n d e
woonerven o p h e t h u i d i g g r o n d g e b i e d Denderhoutem v a r e n g e l e g e n , mag men
n i e t v e r g e t e n d a t d e gemeenten t o e n nog n i e t waren w a t z e l a t e r werden.
Het waren m e e r p a r o c h i e s m e t d e k e r k a l s a e n t r a a l p u n t . De g r e n z e n van
d e g o e d e r e n d e r h e r e n s p e e l d e n mede e e n r o l . D e k e r k van Welle was v e r u i t
h e t d i c h t s t b i j g e l e g e n , z o d a t d e inwoners v a n h e t h o f , v o o r h e t v e r v u l l e n
van hun g o d s d i e n s t i g e p l i c h t e n e n hun r e l a t i e s m e t d e p l a a t s e l i j k e g e e s -
t e l i j k e h e r d e r s , o p d e k e r k e n p a r o c h i e v a n Welle waren aangewezen. Ten
a n d e r e , v 6 6 r d a t T e r j o d e n e e n e i g e n v o o r l o p i g e k e r k h a d , g i n g e n d e mensen
van T e r j o d e n - D r i e s ook d a a r ter k e r k e . Hun k i n d e r e n l i e p e n e r s c h o o l - v o o r z o v e r z e t o e n n a a r s c h o o l g i n g e n .
We hebben l a n g e t i j d g e d a c h t d a t h e t w e l C a t h a r i n a moes t g e w e e s t z i j n
d i e Ten Broeke a l s b r u i d s c h a t m e e i n d e h u w e l i j k s b o o t k r e e g .
U i t d e a a n g e h a a l d e e r f r e g e l i n g van G h e e r t r u y d e , b l i j k t h e t t e q e n d e e l .
Er i s nog e e n tweede b e w i j s h i e r v o o r - hoewel t e r u g d o o r d e d u c t i e . Nerqens
i n d e stambomen e n d e g o e d e r e n b e s c h r i j v i n g v a n d e f a m i l i e v a n L i e d e k e r k e ,
vonden w e d i t Ten Broeke v e r m e l d .
We hadden e v e n e e n s g e d a c h t d a t d e f a m i l i e n a a m Van Den Broeke van C a t h e r i n a
v o o r d e naamgeving v a n h e t hof was g e b r u i k t . Nu zou e e r d e r b l i j k e n d a t
d e z e naam a a n h a a r r e e d s b e s t a a n d e f a m i l i e n a a m , van L i e d e k e r k e , p a s n a
h a a r h u w e l i j k met P e t r , e n j u i s t t e n g e v o l g e van h a a r v e r b l i j f o p h e t ge -
naamde goed , werd t o e g e v o e g d . W e l l i c h t h e e f t z e n a d e dood v a n h a a r e c h t -
g e n o o t d i t goed b e h e e r d s , z o a l s l a t e r J o a n n a O u d a e r t s d a t z a l doen .
H e t i s e c h t e r m o g e l i j k , z e l f s w a a r s c h i j n l i j k , d a t ook z i j h e t g e h e e l van
g o e d e r e n h i e r h e e f t a a n g e d i k t m e t d e a a n z i e n l i j k e H e l l e , w e l l i c h t ook
m e t h e t B r o e k v e l d e n Hoog-Broekveld, v e r m o e d e l i j k ook m e t h e t A r e n d s v e l d .
A l d e z e g r o n d e n g e l e g e n o p Erembodegem-Terjoden.
I n 1983, v e r s c h e e n b i j d e u i t g e v e r i j Lannoo-Tie l t , h e t p r a c h t i g e boek
s amenges t e ld door J o z e f Bossu "Vlaanderen i n oude k a a r t e n " . E r komen
v e r s c h i l l e n d e k a a r t e n i n voor waarop d e v e r b l i j f p l a a t s e n van d e h e r e n
- h e e r l i j k h e d e n , s t e r k t e n e n p r a t e r i j e n - worden aangeduid m e t h e t t y p i s c h e
e r k e n n i n g s t e k e n van d e z e : d . Ten Broeke h o o r t er t e l k e n s b i j .
I n d e b o c h t d i e Bonte- o f Molenbeek t e r p l a a t s e maakt , i s nog s t e e d s mak-
k e l i j k e e n d e e l van wat d e omwalling moest gewees t z i j n t e herkennen .
T o t na we re ldoo r log 14-18 waren er nog s t e e d s b r e d e r e i n s t u l p i n g e n , d i e
p u t t e n vormden, e e r t i j d s g e b r u i k t om v l a s t e r o t e n . D e doodgewone Mot-
t e b r u g i s w a a r s c h i j n l i j k e e n schamele h e r i n n e r i n g aan e e n v r o e g e r
ophaa lb rug .
( v e r v o l g t )
Arnandine Temmerman
BRANDBESTRIJ9ING TE HAALTERT B E G I N VORIGE EEUW
Zoals b l i j k t u i t d e n o t u l e n van d e gemeenteraad van 28 j a n u a r i 1818 von-
den onze b e s t u u r s l e d e n h e t we in ig oppor tuun een b r a n d s p u i t a an t e kopen.
D e H a a l t e r t s e b l u s s e r s waren v o l d o e n d e - u i t g e r u s t om e v e n t u e l e vuurhaar -
den t e b e s t r i j d e n !
Na d e d i s c u s s i e n o t e e r d e d e s e k r e t a r i s vo lgend v e r s l a g :
"Den r a a d bemerkende d a t i n d e Gemeente d e a a n s c h a f f i n g van e n e b r a n d s p u i t
node loos zou z i j n , t e r w i j l d e meerderhe id d e r woningen m e t s t r o o y z i j n
g e d e k t , d e z e l v e t e v e e l v e r d e e l d z i j n a l s ook d a t d e wegen b i j w i n t e r -
t i j d s l e c h t z i j n en overwegende d a t i n d e gemeente d e navolgende b lusge-
reedschappen : eenen haak van 8 e l l e n l a n g m e t touwen, twee hakennvan 6
e l l e n l a n g m e t touwen, 4 l a d d e r s van v e r s c h i l l e n d e l e n g t e e n e e n l i n n e n
dakk l eed van 6 e l l e n , i s den Raad van gevoe l en d a t i n d e gemeente geen-
zondere b randblusgereedschappen m e t n u t zouden kunnen a a n g e s c h a f t worden".
Getekend : Raads leden , Burgemeester De Ruddere e n d e S e k r e t a r i s .
W.D.L.
RAG - H a a l t e r t , modern n r . 2.
De eetvork of "f ritl ketu : Historiek en benaming
Opzat
D i t a r t i k e l i s h e t eerste van een r e e k s b i j d r a g e n o v e r d e benamingen
van v o l k s h u i s r a a d i n d e 4 dee lgemeenten Denderhoutem, H a a l t e r t , Helder-
gem e n Kerksken, w a a r b i j s t e e d s v o l g e n s h e t z e l f d e s t r a m i e n z a l gewerk t
worden. Van h e t t e be sp reken b e g r i p b e p a l e n w i j eerst d e (vo lk skund ige )
g e s c h i e d e n i s , d a a r n a be sp reken w i j d e v e r s p r e i d i n g e n d e e tymo log i e van
d e woordtypes . Voor e e n m e e r u i t g e b r e i d e s t u d i e v e r w i j z e n w i j n a a r onze
e i n d v e r h a n d e l i n g (1) , waar w i j v a n u i t d i a l e c t o l o g i s c h o p z i c h t h e t z e l f d e
deden voo r 31 gemeenten u i t onze b u u r t .
Ko r t e h i s t o r i e k van d e e e t v o r k
D e v e r r e oo r sp rong van d i t s t u k e e t g e r e i i s o n s e i g e n l i j k onbekend.
Wat w e w c 1 weten i s d a t h e t , i n t e q e n s t e l l i n g t o t d e l e p e l e n h e t m e s ,
n i e t a l t i j d e e n d e e l van h e t t a f e l g e r e i i s gewees t . Zeker is ook d a t
d e gewoonte om e e t v o r k e n t e g e b r u i k e n onze s t r e k e n b e r e i k t e v a n u i t I t a l i ë ,
van waar h a a r v e r s p r e i d i n g i n Europa was begonnen ( 2 ) . Weyns ve ronde r -
s t e l t d a t d e e e t v o r k b i j ons voo r h e t eerst g e b r u i k t werd i n d e h o g e r e
s o c i a l e k l a s s e n i n d e 16e eeuw. H i j had dan t w e e t a n d e n en was van z i l -
v e r gemaakt. Pa s i n d e 1 8 e eeuw d a a l t h e t g e b r u i k e r v a n a f n a a r d e la-
g e r e s t a n d e n (eerst d e k l e i n e b u r g e r i j , d a a r n a h e t gewone v o l k ) . De v o r k
word t dan k l e i n e r , h e e f t 4 t anden e n word t meestal v e r v a a r d i g d u i t a l
dan n i e t v e r t i n d m e t a a l .
Opmerke l i jk i s v e r d e r ook nog d a t h e t g e b r u i k van e e n t a f e l m e s s a -
men m e t d e v o r k t o t v r i j r e c e n t v o l l e d i g o p d e a c h t e r g r o n d is g e r a a k t .
Veel ( o u d e r e ) m e n s e n ' e t e n nu nog m e t d e vo rk i n d e r e c h t e r h a n d . H e t v l e e s
word t dan voo ra f gesneden o f gewoon i n d e hand genomen. Eens d e vo rk
dus i n g e b r u i k h e e f t h i j h e t m e s v e rd rongen a l s s p e c i f i e k t a f e l g e r e i .
V e r s p r e i d i n g en e tymo log i e van d e typewoorden
I n d e 4 dee lgemeenten v inden w e a l s typewoord f r i n k e t , e en vorm d i e
noch b i j Van D a l e , noch i n e e n van d e d ia lec twoordenboeken o v e r onze
p r o v i n c i e t e v inden i s . Wat w e d a a r w e l op tekenden waren v e r g e l i j k b a r e
vormen z o a l s v e r k e t , f o r k e t o f f o u r c h e t .
(1) W . Minnae r t : " L e x i c a a l - g e o g r a f i s c h onderzoek n a a r d e benamingen
voo r h u i s r a a d i n 31 geneen t en i n d e D e n d e r s t r a a k " , R.U,, Gent 1983
( n i e t g e p u b l i c e e r d )
( 2 ) Z i e h i e r o m t r e n t J . Weyns : "Vo lkshu i s r aad i n Vlaanderen" D 1 2 , p . 563
Waar komt d e e i g e n a a r d i g e vorm f r i n k e t nu vandaan ? D e l e z e r d i e
even b i j d e e t y m o l o g i e ( o o r s p r o n g ) e n d i t woord h e e f t s t i l g e s t a a n , h e e f t
w e l l i c h t a l u i t g e m a a k t d a t d i t woordtype v e r w a n t i s m e t h e t F r a n s e woord
f o u r c h e t t e . Zo eenvoudig l i g g e n d e zaken e c h t e r n i e t ; f o u r c h e t t e i s i m -
m e r s nog g e e n f r i n k e t . Daarom z i j n w i j van mening d a t d e vorm i s o n t l e e n d
aan h e t P i c a r d i s c h e (1) f o u r q u è t e ( 2 ) o f f o u r q u e t t e ( 3 ) , b i j o n s omgevormd
t o t f o r k e t .
Deze o n n e d e r l a n d s e benaming h e e f t dan e e n a a n t a l k l a n k w i j z i g i n g e n
ondergaan,? z o a l s d e v e r d o f f i n g van o t o t a , w a t dan l a t e r weer g e v o c a l i -
s e e r d e n v e r s c h e r p t werd t o t i; m e t a t h e s i s ( o v e r s p r i n g i n g ) van d e r (fot-
k e t n a a r f r o k e t ) , en i n v o e r i n g van d e n . H e t i s e c h t e r e r g m o e i l i j k om
o p t e mcken i n welke v o l g o r d e d e z e t a a l k u n d i g e v e r s c h i j n s e l e n z i j n opge-
t r e d e n .
A l s j e d u s d e v o l g e n d e k e e r " f r i n k e t " i n j e l i n k e r - o f r e c h t e r h a n d
neemt, denk e r dan e e n s even aan d a t men pakweg 300 j a a r g e l e d e n b i j o n s
a l h e t z e l f d e deed . S m a k e l i j k !
NOOT :
1. Volksh i i i s raad i n Vlaanderen - J . Weyns
2e d e e l , b l z . 524
I j z e r e n l e p e l s z i j n i n d e volkswoning b l i j k b a a r o m s t r e e k s h e t e i n d e van
d e 19e eeuw voorgoed i n zwang gekomen.
Ze werden v o o r e l k e ke rmis v e r t i n d d o o r een r o n d t r e k k e n d e " p o t t e f e e r "
o f k e t e l l a p p e r , d i e z i c h t e g e p a s t e n t i j d e op h e t d o r p s p l e i n had n e e r g e -
l a t e n . Hadden ze hun g l a n s weer v e r l o r e n , dan werden z e een p a a r k e e r
i n d e maand met w i t zand u i t g e s c h u u r d .
2 . U i t "Ons Heem" J g . X V I I I , b l z . 155-156
..... kwamen e r v r o e g e r , éénmaal p e r j a a r , e e n p a a r man rond i n h e t d o r p
om d e i j z e r e n l e p e l s e n vorken welke i n h e t hu i shouden werden g e b r u i k t ,
op t e h a l e n e n d e z e e e n p a a r u u r l a t e r t e r u g t e bezorgen g a n s f o n k e l e n d
nieuw ..... ..... i n e e n h e e t g e s t o o k t e i j z e r e n p o t v o o r 3/4 g e v u l d met e e n wie w e e t
wat n i k k e l - l e g e r i n g , v o l t r o k z i c h d e e i a e n l i j k e metamorfose d e r oude l e -
p e l s , welke er n a e e n k o r t e onderdompel ing glanzend-nieuw werden u i t g e h a a l d .
3. U i t " S t a n d a a r d E n c y c l o p e d i e " .
T i n (S tan ium)
Is e e n z i l v e r w i t m e t a a l d a t b i j 220' C s m e l t .
Het b l a d t i n van v r o e g e r word t nu vervangen d o o r a l u m i n i u m f o l i e .
T i n w o r d t v o o r a l g e b r u i k t v o o r bedekken van a n d e r e m e t a l e n z o a l s i j z e r ...
W . M i n n a e r t
1 . He t P i c a r d i s c h e i s een F r a n s e d i a l e c t g r o e p waarvan h e t g e b i e d kan worden g e s i t u e e r d i n h e t noord-oos ten van F r a n f r i j k .
2. H . H e c a r t : " D i c t i o n n a i r e R o u c h i - F r a n ç a i s " , V a l e n c i e n n e s 1834, p. 216 3. L. Vermesse : " D i c t i o n n a i r e du P a t o i s du Flamand F r a n ç a i s , Douai 1867,
p . 251 -7-
Denderhoutemse Buitenpoorters
van Aalst en Geraardsbergen
Een p o o r t e r i s een bu rge r van een s t a d . Doordat d e l andshee r aan bepaa l -
de s t e d e n v o o r r e c h t e n v e r l e e n d e , g r o e i d e de b e t e k e n i s van h e t p o o r t e r s -
schap . L a t e r werden ook b u r g e r s van b u i t e n de s t a d t o e g e l a t e n t o t h e t
poo r t e r schap .
Wenste iemand h e t p o o r t e r s c h a p d e r s t a d A a l s t t e verwerven, dan verscheen
h i j voor twee schepenen en zegde z i j n naam en famil ienaam.
Dan antwoorde één van de schepenen :
"Hier be loo fde onsen gh-duchten h e e r e ende p r i n c h e , den g rave van Vlaen-
d e r e n en van A e l s t , goed ende ghetrouwe t e z i n e . . . " . "Doedie ? " D e i pe rsoon zeeght : " j a i c " .
Ende dan zeegh t de scepene hem doende a l v o r e n ups teken twee v inghe ren
t e n hey l ighen w e e r t ... En de p o o r t e r e zeegh t : " j a i c k " ... U i t : "Costumen van de twee s t e d e n ende l ande van A e l s t " .
Van E . H . De Brouwer en M . C o r n e l i s ve r scheen e e n bewerking van de "Bui-
t enpoor t e r sboeken van Geraardsbergen" . 2 5 000 van onze voorouders wor-
den e r i n vermeld, v e l e n m e t naam van vrouw, somrnigen met beroep , meeste1
met de naam van de v a d e r . D i t p e r gemeente d i e a l f a b e t i s c h worden gerang-
s c h i k t .
De t a a l en s c h r i j f w i j z e b r a c h t e n h i e r v e e l moe i l i j kheden mee. Zo was
Outer gewoonl i jk A t e r t . Kerksken werd r ege lma t ig ve rwi s se l$ ,me t íMarke)-
Kerkem. Inwoners van Aaigem z i j n eveneens t e v inden i n Ouwegem ( n r . 193
b l z . 3 9 7 ) . De d k a l e k t - u i t s p r a a k van Aaigem l u i d t nu nog ongeveer "Ouwegem".
I n h e t S t a d s a r c h i e f . t e A a l s t b e r u s t een boek met b u i t e n p o o r t e r s gerang-
s c h i k t p e r gemeente.
I n h e t R i j k s a r c h i e f t e Gent l i g g e n nog 4 bewaarde poor te rsboeken van A a l s t .
Van a l deze b e s t a a t nog geen bewerking. Nochtans z i j n de genea log i sche
gegevensonscha tbaar .
I n s c h r i j v i n g e n a l s b u i t e n p o o r t e r van A a l s t konden ook gebeuren i n S t . Lie-
vens Houtem en i n Ename t e r g e l e g e n h e i d van de jaarmark ten .
Het p o o r t e r s c h a p b r a c h t v e l e voorde len m e e : ze werden o n t t r o k k e n aan
de r e c h t s p r e e k van e i g e n v i e r s c h a a r , genoten ook f i n a n c i e l e voo rde l en
b i j o v e r l i j d e n en e r f e n i s s e n .
Vele s t e d e n hadden b u i t e n p o o r t e r s , v e l e boeken z i j n v e r l o r e n . Bui tenpoor-
t e r werden gewoonl i jk a l l e e n h a n d e l a a r s en begoede personen .
Rond 1580 z i j n v e l e n y e v l u c h t wegens g o d s d i e n s t t w i s t e n ; v o o r a l e e r ze l a t e r
aaeze l end t e r u g u i t Holland teruqkwamen verwierven ze e e r s t h e t b u i t e n -
p c o r t e r s c h a p van Sas-van-Gent en ander n o o r d e l i j k e s t e d e n . De meeste
boeken z i j n h i e r e c h t e r v e r l o r e n gegaan.
I n h e t R i j k s a r c h i e f t e Gent, i n v e n t a r i s van "Land van A a l s t " n r . 2039
v inden we voor Denderhoutem :
J o o s i j n e de Backere f a . J a n s e s p o o r t r e s s e f o u r a i n bedegen den 1 2 nov.
1652 t e n J a e r m a r c t S t . L ievens Hautem.
P r e s e n t : Waesberghe e n Beeleere, s chep .
Jaecques d e Smet f s . P i e t e r s jongman e s p o o r t e r f o u r a i n bedegen den
1 2 nov . 1653.
P r e s e n t : dheeren M r . J a n G a u d i t i a b o i s ende Cha r l e s de Bremaecker, schep .
E l i s a b e t h Geuns f a . C o r n e l i s wed. van w i j l e n t J a n S t e r c k es p o o r t r e s s e
f o u r a i n bedegen d e r s t e d e van A e l s t .
P r e s e n t : J a n B a p t i s t a Mooix ende Romain C o r t e u l x , schep . desen 1 2 j u n i 1658.
I n Denderhoutem ..... van Lure f i l i u s Jacques es p o o r t e r f o u r a i n bedegen-.
d e r s t e d e van A e l s t t e r p r ~ s e n t i e van dheeren J a n d e . . . . . ende ~ h r i s t i a a n ... schepenen, desen 17 f e b r . 1667.
I n t s e l v e . . . . . de F e y t e r £ s . P i e t r s es p o o r t e r f o u r a i n bedegen d e r s t e d e
van A e l s t ter p r e s e n t i e van dheeren J a n de ..... ende Adriaen van d e r
Meulen, schepenen, desen 7 j an . 1668.
I n t s e l v e C o r n e l i s B~eckman £ s . P i e t e r s e n E l i s a b e t h Kieckens f a .
Adriaens s i j n e huvsvr . s i j n p o o r t e r s f o u r a i n d e r s t e d e van A e l s t bedegen
ter p r e s e n t i e van dheeren Jaecques de Craecker ende Adriaen van d e r Meulen,
desen 1 4 j an . 1668.
Adriaen Moock £ s . G i l l i s ende Corne l i a van Houdenrode f a . G i l l i s s i j n e
huysvr . s i j n p o o r t e r s f o u r a i n d e r s t e d e van A e l s t bedegen op de 3 e aug.
1 6 6 9 t e r p r e s e n t i e van dheeren Judocus Guens ende Adr iaen van d e r Meulen.
In Denderhoutem C o r n e l i s Coppens £ s . Adriaen ende J o s i j n e van R e s t e l f a .
Joos s i j n e huysvr . z i j n p o o r t e r s f o u r a i n bedegen d e r s t e d e van ~ e l s - t t e r
p r e s e n t i e van dheeren Adr iaen van d e r Meulen ende Frans van Raffelghem,
schepenen, desen 7 o o g s t 1 6 6 9 .
I n Denderhoutem C a t h e l i j n e Raes f a . Adriaen es p o o r t e r e s s e bedegen d e r
s t e d e van A e l s t t e r p r e s e n t i e van J a n Bapt . Moocx ende Cha r l e s de Bremaecker,
schepenen, desen 7 e meye 1680.
I n h e t S t a d s a r c h i e f t e A a l s t v inden w i j a l s b u i t e n p o o r t e r s van A a l s t voor :
X X X I X Denderhoutem :
1. C o r n e l i s van Erdonck £ s . Joos 4 . G h i j s b r e c h t Goossens £ s . J a n s
ende Angèle van den Bogaer t ende Maria Moocx
f a . Joos 1588 f a . P i e t e r s 1586
2 . G i l l i s Taelboom f s . N i c l a e s 5 . Jacob d e S a d e l e e r f s . Adriaens
ende P a u l i j n e Persoons f a . ende P i r i j n e Sch i i t t e r s f a P i e t e r s
Ma th i j s Ni1 Anna Raes f a . Merten 1586
3. Adr iaen Beeckman f s . P i e t e r s 6 . Merten Wijnant f s . Joos
ende Mayke Bayens f a .
P i e t e r s
J a n Eeman f s . G i l l i s ende 20.
L y s b e t t e S c r i j f v e r s
f a . J a n s 15e6
Laureyne Sonck
f a . C l a e s
wed. Ph. van d e P e r r e
P i e t e r d e D i j n £ s . P i e t e r s 22.
ende C a t h e l i j n e Kieckens f a .
Lauereys. Nu C a t e l i j n e
Pauwels f a . J a n s
G a b r i e l d e Greve f s . P i e t e r s 23.
en Lyv i jne Suens
f a . J acops 1588
C o r n e l i s de P i r e t £ s . J a n s 24.
ende Mayke van Hole
f a . Heynr. 1588
P i e t e r P i p e j a n s £ s . Joos ende 25.
Jenneken van Ronsele
f a . Adr iaens
Eloy van d e P e r r e £ s . Joos 26 .
ende Pauwe l i j ne Snaeyers
f a . J acops 1589
Daneel Schoteyman f s . P i e t e r s 27.
ende M a r g r i e t e van d e Speecke
f a . Hendrickx
C o r n e l i s Coppens o f t e C ~ p p e n h o l e n 28.
£ s . Adr iaens ende Jenneken vd.
S t r i c h t f a . J a n s o f t Adr iaens
Adr iaen d e Hase l ee re
£s . Adr iaens
G i l l i s Pauwels f s . W i l l e m s ende 30.
B a r b e t t e Schaermans
£ s . Rogiers 1593
Robbrecht Smet £ s . Hendr. ende 31.
P a s c h i j n e van d e Storme
f a . L a u e r i j s 1593
C laes d e P u t t e r e £ s . G i l l i s 32.
ende Magdalena S v r i e s e n f a .
Adr iaens . Nu Nel leke S n y a e r t
f a . N e l i s 1593
Robbrecht van d e r Storm f s . Lauers
ende Betken Scoteyman
f a . J a n s 1593
J a n C a l l e b a u t £ s . J acobs ende
P a s c h i j n e Soncx
f a . Pauwels 1593
Adr iaen van Suyvendael f s .
Symoens ende L y s b e t t e C a l l e b a u t
f a . Joos 1593
P i e t e r van den S t eene £ s . J o o s
ende L y s b e t t e Smedts
f a . Marcx 1596
Guil lam Claus £ s . J a n s ende
J o o s i j n e Vijfvermans
f a . Joos
G i j s b r e c h t van d e r P a e l t £ s .
Thomas ende C a t h e l i j n e
Schockaer t f a . P i e t e r s
C o r n e l i s d e Leeue £s . J a n s
ende Naynten Persoons
f a . A r e n t s 1589
Naenten Goossens
f a . Joos
Adriaene van d e r H u l s t f a . G i l l i s
wed. Adr iaen Beeckman
£s . Adr iaens
Adr iaen Beeckman £s . J a n s ende
Anthoni jne van d e r Smessen
f a . Fransoys
G i l l i s C a l l e b a u t £s . W i l l e m s
ende Joanne Lievens
f a . J o o s 1590
C o r n e l i s d e Meyere £ s . Lauereys
ende Anna G r i j s e l s
f a . J a n s
C o r n e l i s Muylaer t f s . G i l l l s
ende Jenneken Cobbaert
f a . Adr iaens
L i e v e n G h i j s e l s £ s . Pauwe l s
e n d e L y s b e t t e C ~ l l e b a u t f a .
J a c o b s , wed. L i e v e h C o b b a e r t
A d r i a e n v a n d e n D a e l e £ s . J a n s
e n d e P i r i j n e H e l i s
f a . Wi l l ems 1588
G i l l i s d e Herde £ s . P a s c h i e r s
e n d e B e t t i e S l u y t s
f a . J a n s
A d r i a e n K i e c k e n s f s . L a u e r e y s
e n d e G e e r t r u y d e C o b b a e r t
f a . J o o s
C o r n e l i s S l u y s e n s £ s . C o r n e l i s
e n d e J o s i j n e sVlamincx
f a . J o o s 1597
J a n Schoteyman £ s . P i e t e r s e n d e
M a r g r i e t e P a u w e l s f a . W i l l e m s
Nu J o o s d e P o y s e l e e r £ s . J a n s
J a n Baeyens £ s . Amant e n d e
C a t h e l i j n e P a u w e l s
f a . J a n s
P i e t e r M u y l a e r t £ s . G i l l i s e n d e
Arnelberghe v a n Gloutem
f a . A n d r i e s 1596
E r n o u l t v a n d e r Weeden e n d e
C a t h e l i j n e v a n d e n D a e l e
f a . J a n s 1596
J o o s Coppens £s,. C o r n e l i s e n d e
Mayken G r i j s e e l s f a . Loys
Nu Anna Coppezs f a . J a n s 1595
J a c k e m i j n e S w e e r t s f a . J a c o b s
weduwe P i e t e r C o b b a e r t
G i l l i s d e Bruyne £ s . Pauwe l s
e n d e N e e l e k e n s C o n i n x f a . J a n s
Nu L y s b e t t e Geuns £ s . P i e t e r s
1 5 9 5
N i c l a e s P i j s r o e n £ s . Geeraerts
e n d e C a t h e l i j n e s N u l s
f a . Marcx
S t e v e n K i e c k e n s £ s . Raes e n d e
C a t h e l i j n e L i e v e n s f a . J o o s
Nu P i r i j n e Ooahe f a . J a n s 1593
F r a n s o i s T h i r a s b o s c h £ s . G a l i e t s
e n d e C a t h e l i j n e Wasteels
1597
L i e v e n G i j s e l s
£ s . P a u w e l s 1596
J o o s v a n Hauwenhove £ s . M i c h i e l s
e n d e Anna v a n d e n S t e e n e
1598
C o r n e l i s C o b ~ a e r t
£ s . J a n s
P i e t e r Raes £ s . J a n s e n d e
P a s c h i j n e S a l e e r
f a . J a c o b s 1600
A d r i a e n d e F e y t e r £ s . G i l l i s
e n d e J e n n e k e n P i e t e r s f a . J a n s
Nu N a y t i e n Taelman f a . P i e t e r s
Willen C o b b a e r t £ s . J o o s e n d e
J o o s i j n e S t e r c x - f a . P i e t e r s
1600
Emount Moock £ s . C o r n e l i s
e n d e Genneken C o b b a e r t s
f a . A d r i a e n s
M a c h i e l C l o n i s £ s . C o r n e l i s
e n d e A d r i a e n e v a n d e r H u l s t
f a G i l l i s
M a r g r i t e W a l c k i e r s f a . W i l l e m s
u x o r J o o s K i e k e n s
1601
P i e t e r v a n d e n S t e e n e £ s .
A d r i a e n s e n d e C a t e l l j n e van
Meche len 1 6 0 1
C o r n e l i s Moock
£ s . P i e t e r s
P i e t e r van d e n S t e e n f s . J o o s 73.
ende C o r n e l i a . . . . . f a . J a c o b s 1602
L i e v e n Schoteyman f s . N e e l s
J a n van Mechelen f s . P i e t e r s 74.
e n d e Tanneken . . .' . . Nu P i r i j n e
Bayens f s . J a n s 1602
Cornel.i.3 C o b b a e r t f s . J a c o b s
ende P i r i j n e Berchmans
1608
P i t e r van d e r Hagen f s . A d r i a e n s 75.
ende M a r t i j n e C o s t e r s f s . G i l l i s
1602
P i t e r G r i j s e e l s f s . Lowys
ende C o ï n e l i a W a l c k i e r s
f a . G i l l i s 1609
C o r n e l i s P r a e t f s . A d r i a e n s 76.
ende J a n n e van I p e r e n
f a . . . . . . 1602
Lieven Taelman f s . P i e t e r s
ende J o s i j n e C o b b a e r t
f a . J o o s 1609
J a s p e r Moock f s . J a n s
ende J e i a K i j kens
f a . Raes
Hans Beeckman
f s . A d r i a e n s 1609
M a r i j n u s Sack f s . N i c l a e s 78.
ende J a n n e P i s s r o e n
f a . C l a e s 1604
G i l l i s Geuns i s . J o o s ende
J o s i j n e van d e r S t r a t e n
f a . David 1610
C o r n e l i s D e Doncker
f s . Adr. 1604
J o o s van Nes te f s . A d r i a e n s
ende Jenneken Goosens
f a . G i j s 1610
M a r g r i e t e V i t s f a . J a c o b s 80.
weduwe Lieven van Pouke
J a q u e s Onge f s . J a n s ende
C a t h e r i j n e Eenens
f a . A d r i a e n s
J a n Pauwels
f s . J a n s
A d r i a e n van d e r S t o c k t f s .
J a n s ende C a t h e l i j n e van den
Brempt f a . J a n s 1611
H e n d r i c v a n D e s t e l e
i s . J a n s
C o r n e l i s Moy ... f s . N e l i s
ende Jenneken Cogpehs
f a . JooB
D r i e s W i j n a n t f s . J o o s
ende Mayke Seminck
f a . P i t e r s 1607
P i t e r Voncke f s . N e l i s ende
Jenneken G i j s e l s
f a . Hendr. 161.3
G i l l i s Eeman f s . J a n s ende 84 .
P i r i j n e S t e p s
f a . J a n s 1607
J o n c k h e e r C a r e l s P h i l i p s
d e Beyne f s . Reynauts
1613
Heer C o r n e l i s Bayens 85 . J a n d e Nuwenrode f s . A d r i a e n s
ende J e n n e M o y l a e r t s
1613
72. G i l l i s S p r e y t s i s . G i l l i s J o n c k h e e r Merten van Oppe
f s . P h i l i p s 1614
R o b e r t 1 , ievens
Klokkenhistoire t e Heldergem
In het jaar 1716 bevond zich in de kerk van Heldergem een klein
klokje van 250 kg. dat betaald werd door de kerk en waarvan het geluid
nauwelijks hoorbaar was. Daarom werd besloten een schrijven te richten
tot de heren van de Raad van Vlaanderen om te trachten een grote klok
te bekomen, ten laste van de prelaat van de St. Adriaansabdij te Ge-
raardsbergen, die de grot-e thiendeheffer was te Heldergem.
Hier vclgt de tekst van de brief die geschreven werd op 7 augustus
1716 ( 1 ) :
Fen hooghe ende moghende heeren,
Mi-jn heeren van den raede van Vlaenderen,
Supplievende verthoonen Revrentelijck Meyer Burgemeestere Schepenen,
poincters setters notable ende groote ghelande der prochie van Heldergem
lande van Aelst. Hoe dat binnen de prochiale kercke van selve helder-
ghem ofte dessels thooren niet en is eene thiende clocke omme de inse-
tene te roepen totten dienst Godts, dan wel ende alleene een cleen clocx-
ken hier te vooren ghemaeckt ende becostjgh van weghen de kercke ende
armen mitsgaeders insetenen van al daer wiens gheluyt de naerbuerighe
persoonen van de selve kercke nauwelijckx en connen hooren ende al ist
dat den eerw heer Prelaet van de Abdije van St. Adriaen tot gheeraerts-
berghe wel hadde behooren als grooten thiendeheffer binnen de selve
prochie de supplianten ende hemlieden ghemeente te voorsien van eene
behoorelijcke thiende clock ende de selve t'sijnen coste te doen hanghen
in den thooren der ghemelde hunne kercke ende de selve tonderhauden blijft
hij van dies te doen inghelicke nietjeghenstaende menighvuldigh aensoek-
ijnghe bij de supplianten daer toe ghedaen immers hun van tijd tot tijd
vuytstrijckende met toesegh van selve thiende clocke te sullez doen
maecken in hunnen thoren doen op hanghen ende becostighen nochtans son-
der effect tot supplianten grooten intreste ende schaede als van hunne
ghemeente die op den wilden bocht naer de goddelijcke diensten ende
sonderlijnghe der gone van misse op sondaeghen ende heylighdaeghen seer
dickwils te late c o m e bij faute van dat der selver kercke niet en is
voorsien van een thiende clocke o m e met het gheluyt van dien totte selve
goddelijcke diensten ingheroepen sijnde hun teijdelijck in de ghemelde
prochie kercke te comrnen vinden oorsaecke de supplianten kun keeren tot
het hof.
(1) Boek register der archieven - Kerkarchief Helderqem
Biddende ' t s e l v e b e l i e v e g h e d i e n t t e wesen den voornoemden h e e r e
p r e l a e t d e r qhemelde a b d i j e van S t . Adr iaen t o t o h e e r a e r t b e r g h e to rdo -
ne ren ende d i e s n o o d t t e condemneren v u y t den hoofde a l s vooren t e l e -
ve ren eene g r o o t e o f t e b e h o o r e l i j c k e t h i e n d e c locke d i e i n h e t s t i l l e
weder can ghehoor t worden door ghehee l de e x t i e n d e van voorseyde p r o c h i e
ende de s e l v e t s i j n e n c o s t e t e doen hanghen ende onderhauden i n den thooren
van de voo r s p r o c h i e m i t s g a e d e r s ter causen van s i j n d i l a y i n a l s u l c k e n
c o s t e n schaden ende i n t r e s t e n a l s d e s u p p l i a n t e n ende hemlisden ghemente
d a e r door s u l l e n bethoonen ghe leden thebben ende a l snoch t e l i j d e n mede
oock i n de c o s t e n van b e t r e c k e t e r t a x a t i e
' t welcke doende e t c
M e t deze aanvraag hadden z e m e e r ge luk want op 7 j a n u a r i 1717 werd een
overeenkomst g e s l o t e n t u s s e n d e p a s t o o r van Heldergem en d e p r e l a a t van
d e S in t -Adr i aansabd i j t e Geraardsbergen . Hier vo lgen d e voornaamste
punten van h e t c o n t r a c t u i t de o r i g i n e l e t e k s t (1) :
De meyer, Burgemeester ende schepenen m i t s g a d e r s p o i n c t e r s ende
n o t a b e l e i n g e s e t e n d e r p a r o c h i e van heldergem l and van A e l s t g e s i e n
hebbende h e t a c c o o r t van den p a s t o i r d e r voo r sc reve p a r o c h i e u y t hunne--
naeme t u s s c h e n hem ende den Eerw. Heere p r e l a e t d e r Abdi je van S i n t e
Adr iaene t o t g e r a e r t s b e r g h e a l s g r o o t e n t h i e n d e h e f f e r van ' voor sc reve
heldergem gemaekt op den s e v e n s t e n J anua ry van den j a e r e 1717 ende d a t
o v e r eene tweede c l o c k e a l d a e r t e hangen i n den t h o r e n s i j n h e t s e l v e n
door desen tegenwoordigen in s t rumen te accep te rende appe ree rende ende
met a l l e m i n n e l i j c k h e y t aen nemende sonder voorder ve r soeck o f t e moege-
l i j c k h e y t d i e s aengaende t e s u l l e n maken i n c o n d i t i e ende forme a l s
v o l g h t :
D a t den Eerw. Heere p r e l a e t voor eene l i b e r a l e aelmoesse voor h e t
b e t a l e n van d e nu gecoch te c l o c k e a l d a e r t e hangen s a l c o n t r i b u e r e n eene
somme van honde r t p a t t a c o n s i n t c o u r a n t g e l d ende boven d i e n een behoore-
l i j c k gescheden an t ipendium voor i e d e r van de a u t h a r e n s t a e n d e i n de
ke rcke van h e t voorscreven heldergem. Den Eerw. Heere p r e l a e t o f t e s i j n
Abdi je s a l a l t i j t v e r p l i e c h t b l i j v e n t o t d e n o o t s a k e l i j c k e r e p a r a t i e
van den hoogen koor ende d e s a c r i s t e y a l l e s l a e t e n d e op den ouden v o e t
o f t e f0m.e a l s voor d e s e .
Desen c o n t r a c t e h i e r boven v e r m e l t w i j Meyer; Burgemeester scepenen
m i t s g a d e r s p o i n t e r s ende n o t a b e l e i n g e s e t e n d e r p a r o c h i e van heldergem
accep te rende ende agg ree rende g e l i j c k w i j m i t s d e sen s i j n doende ende
(1) R . A . Ronse. Archief van d e S t . A d r i a a n s a b d i j - I n v e n t a r i s n r . 523
b e l o v e n h e y t t e s u l l e n v o l b r e n g e ende i n t e e c k e n d e r w a e r h e y t hebben
d e n s e l v e n m e t o n s eygen h a n t o n d e r t e k e n t a c t e i n heldergem d e s e 31 J a . 1717
J o a n n e s D e Swaef, Andonis Bruyse , P i e t e r P l a n c a e r t , J a n meganck,
P i e t e r F ie rmans , G h e r a e r t A n t e u n i s , J o o s Donus D h a s e l e e r ,
J o o s D h a s e l e e r , P i e t e r Anthonus e n P i e t e r Schouppe.
D e T r o y e r Roger
UITSPRAKEN BEGIN 1 7 e EEUW ( v e r v o l g )
Op 19 sep tember 1630 werd J a n Smet, gehuwd m e t L y s b e t t e S c h o c k a e r t s ,
d i e o v e r s p e l p l e e g d e m e t z i j n d i e n s t b o d e L y s b e t t e Symoens, werd d o o r
d e schepenbank v a n d e S c h i j v i n k t e H a a l t e r t v e r o o r d e e l d om o p bede-
v a a r t t e g a a n n a a r O.L.vrouw t e M a l l e , er t e b i e c h t e n e n t e kommu-
n i c e r e n (waarvan h i j e e n b e w i j s d i e n d e v o o r t e l e g g e n ) . V e r d e r moes t
h i j i n d e k e r k v a n H a a l t e r t v o o r h e t H . Sakrament e e n w i t t e k a a r s van
d r i e pond o f f e r e n e n e e n b o e t e v a n 24 g u l d e n a a n d e d o r p s h e e r b e t a l e n ,
n a a s t d e p r o c e s k o s t e n .
J a n Smet, v a n Kerksken, was evenwel s i n d s 1 5 j u l i 161? b u i t e n p o o r t e r
van A a l s t , m e t a l s g e v o l g d a t d e b u r u e m e e s t e r e n schepenen v a n A a l s t
o p 12 o k t o b e r 1630 e i s t e n d a t h i j u i t d e . a e v a n g e n i s werd o n t s l a g e n e n
a a n d e r e c h t s p r a a k v a n d e s t a d A a l s t onderworpen.
Op 29 o k t o b e r 1630 s l o e g P i e t e r Meganck, zoon G i l l i s , gehuwd m e t F r a n c i j n e
s G r o o t e n , z i j n b r o e r A d r i a e n dcod , t e n Eken t o p den D r i e s . P i e t e r was
doende "met h e t a f f c a p p e n v a n s e k e r perenboom s t a e n d e i n d e n l o c h t i n c k "
v a n b e i d e ( " o n v e r c a v e l t ende o n v e r d e e l t " ) . A d r i a e n v e r z e t t e z i c h h i e r -
t e g e n . Er v i e l e n b e l e d i g e n d e woorden, w a a r b i j P i e t e r o.m. r i e p :
" b r u y t van s t i e r ... i c k s a l t b i j l i n u h e s s e b e c k e n cappen" . D e vrouw
van P i e t e r kwam t u s s e n b e i d e e n z i j g i n g e n van mekaar weg. K o r t n a d i e n
w i e r p P i e t e r m e t e e n b i j l n a a r A d r i a e n , zonder hem evenwel t e t r e f f e n .
Be ide g r e p e n nu n a a r d e b i j l : A d r i a e n k r e e g d e b i j l i n handen, waarop
P i e t e r e e n " g r a c h t schuppe" g r e e p e n h i e r m e e z i j n b r o e r " i n s l i n c k e z i j d e "
s l o e g . H i e r n a b r a c h t e n P i e t e r e n z i j n vrouw A d r i a e n b i n n e n i n hun h u i s ,
waar z i j hem n e e r l e g d e n , t e r w i j l h i ~ k o r t n a d i e n d e g e e s t g a f .
( v e r v o l g t )
J o z e f D e Brouwer
Beelden uit mijn kinderjaren
1 8 . ALLERLEI
- Kor t n a d e w a p e n s t i l s t a n d i n 1918 werden i n e e n c a f é van d e H o o g s t r a a t
e n k e l e f i l m f r e q u e n t i e s o v e r d e o o r l o g g e d r a a i d . Een h e l e g e b e u r t e n i s ,
e n n i e t a l l e e n v o o r d e j eugd . Was d e f o t o g r a f i e r e e d s d e k i n d e r s c h o e n e n
o n t g r o e i d e n n i e t l a n g e r e e n zevende wereldwonder , d a n zorgden d e e e r s t e
" l e v e n d e b e e l d e n " v o o r e e n ware omwentel ing e n waarvan geen d o r p e l i n g
h e t p r o c é d é s n a p t e . Bovendien was h e t t e c h n i s c h nog een s t u n t e l i g v e r -
t o e n : s c h i c h t i g d o e n d e m a n n e t j e s o p h e t scherm, r a t e l e n d e p r o j e c t o r ,
f i l m l a s b r e u k e n e n a n d e r e d e f e c t e n om de h a v e r k l a p .
- D e e e r s t e r a d i o , rond 1972 ( ? ) was ook nog n i e t l a n g d a t . H e t was
k o s t e r Amand J o o r i s d i e z i j n k e r k z a n g e r t j e s o p d e p r imeur i n H a a l t e r t
u i t n o d i g d e . Met e e n n a a l d g e d u l d i g e e n a a l e n a - s t e e n t j e a f t a s t e n d m o e s t
men d e g e p a s t e g o l f l e n g t e t r e f f e n om i n h e t k o p s t e l v e r r e muziek t e
h o r e n , z a c h t e n b r o o s , e n d i e van B r u s s e l ( ! ! ) h e e t t e t e komen.
- I n d i e t i j d waren nog a l l e r l e i qewoonten i n zwang d i e a l s n u t s v o o r -
z i e n i n g e n konden d o o r g a a n . W e hadden h e t r e e d s o v e r d e d o o i b a r r e l e n
e n d e k l o k k e n l u i d e r s . Verder : om e e n b r a n d t e h e l p e n b l u s s e n werden
d e d o r p e l i n g e n opgeroepen d o o r h e t i n a larmtempo k l e p p e n van d e k l e i n e
t o r e n k l o k . D a t b e r e i k t e u i t e r a a r d n i e t z o v e e l o r e n ( v o c r a l ' s n a c h t s ) ,
met a l s g e v o l g d a t m e e s t a l a l l e e n kon worden g e r e k e n d o p d e goede w i l
van d e b u r e n . Die moes ten h e t dan maar t r a c h t e n t e k l a r e n m e t emmers
w a t e r u i t e i g e n s t e e n p u t .
Branden deed h e t o v e r i g e n s w e l e e n s méér d a n nu. Kon h e t ook a n d e r s
m e t d i e p e t r o l e u m v e r l i c h t i n g ? Hout en s t r o ( d a k ) waren d a a r b i j , a l s
bouwmater ia len , d a n k b a r e p r o o i e n voor d e vlammen.
- D e goegemeente op d e h o o g t e b rengen van v e r o r d e n i n g e n e n a n d e r gemeen-
t e l i j k n ieuws was t a a k van d e v e l d w a c h t e r . Maar d a n a l l e e n ' s zondags ,
n a d e hoogmis, d e k e r k g a n g e r s t o e s p r e k e n d vanop d e " s t i c h e l " , e e n e s t r a -
d e van 2 v i e r k a n t e a r d u i n b l o k k e n d i c h t b i j h e t k e r k p o r t a a l .
O v e r i g e n s d i e n d e "de s t i c h e l " ook nog t o t podium v o o r z a n a l u s t i g e d r i n -
k e b r o e r s . B i j v o o r k e u r ' s n a c h t s .
- Vele be roepen van t o e n z i j n m e t d e j a r e n , e n om d i v e r s e r e d e n e n , u i t
de d o r p s e b e d r i j v i g h e i d verdwenen. Zo d e q c h o e n l a p p e r , met z i j n l e d e r e n
vporschoot, zijn leest, zijn vlijmscherp mes, zijn hamer met ronde kop
en zijn nageltjes waarvan hij er steeds een aantal in de mond nam omdat
"tijd" ook toen al "geld" was. Schoenen aller slag werden vaak naar
maat semaakt, boeiend vakmanswerk waarop men niet uitgekeken geraakte.
Bij de smid waren het dan weer de gengsterregen uit het gloeiende
ijzer, de blaasbalg en het beslaan van de paarden waarvoor de straatrak-
kers zich in het "hol van de leeuw" waagden, want keer op keer werden
ze door de baas (Remi Baeten) als hij hen in de snoten kreeg, achterna
gezeten. Wat op zichzelf al zo prettig was, zegge een compensatie voor
onderbroken of gemiste kijkgenot. Een stiekem bezoekje aan de cichorei-
fabriek (het peekot van AM. Allemant) verliep volgens hetzelfde scenario.
Hier was de bedoeling (naast de attractie van het snijden van de worte-
len, het drogen in de dampende ast, het branden in de draaiende trommels
en het malen tot gruis) enkele "peesjieken" mee te graaien. Dat waren
gebrande stukjes cichoreiwortel, droog en bitter, maar zo gegeerd door
de schooljeugd. Ikzelf, als neef van de baas, zette er zelfs een bloeien-
de ruilhandel mee op.
Dan waren er nog de maalderij van Boeykens (nu garage Racing), een krul-
bollendraaierij, een mandenmakerij, een klompensnijderij en een kuipe-
rij. Voor de nieuwsgierigheid ongetwijfeld boeiende ervaringen, maar
helaas ontoegankelijk voor jeugdige buitenstaanders, zodat ik het bij
deze summiere opsomming laten moet.
- Het slachten van een zelfgefokt varken bood altijd, en niet alleen bij de boeren, heelwat belevenswaardigs. Ik noem maar : kelen, bloed
opvangen, branden en "trippen" maken. Uitschieter was nochtans het te
grabbel gooien van de tenen waaraan nog altijd wat te kluiven bleef.
Lekker ? Nu ja, het was in de strijd veroverd en gratis voor niets.
- Traditiegetrouw kreeg een boreling bij zijn doopsel meestal de naam van peter of meter mee. Die lieten daarmee een verworven recht gelden.
Kerkwektelijk mocht het alleen de naam van een heilige zijn, maar wat
waren die van peter en meter anders dan ?
- Het grootbrengen van een kind was reeds vanaf de geboorte eigentijds, beginnend met het "boenjelen", d.w.z. het stevig inwikkelen tot een
onbeweeglijk klompje armen en benen.
Een wieg was toen weldegelijk een wieg : een schommelbedje. Door het
schommelen staakte de kleine zijn gehuil en sliep na een tijdje in.
Zijn eerste pasjes zette hij in een wijm : een soort houten keurslijf
op wieltjes waarmee hij om de haverklap deuren en meubelen ramde.
"Papa" en "mama" hoorde men alleen, dus heel uitzoenderlijk, bij de be-
goede klasse; eigenlijk om zich van het gewone volk te distantiëren.
Jonggehuwden dachten toen in geen jaren aan bouwen. Met tweedehands-
meubelen namen ze hun intrek in een huurhuis of gingen voor een tijdje
bij de ouders inwonen.
Maar Als er werd gebouwd kwam onder de eerste steen een kopermuntje van
1 centiem, het kleinste gangbare qeldstukje, begin van de toekomstige
rijdkdom.
- Warenhuizen bestonden nog niet; iedere winkel hield zich strikt aan zijn specialiteit. Zelden kon men er iets kopen in voorverpakking.
Suiker, rijst, koffie, erwten, dadels, vijgen, chicorei (om maar die
te noemen) gingen in papieren zakken, na afweging op de baskuul, over
de toog. Op vele plaatsen gleden de nikkel- en koperstukjes dadelijk
door een gleuf in de geldlade, kwestie van het de potentiële ladelichters
onmogelijk te maken.
- De arbei6er kon toen nog niet terugvallen op een vakbond om zijn be- langen te verdedigen. Er was werk teveel, de bazen konden naar willekeur
handelen en "staken" stond nog niet in het woordenboek.
Werk tevee, want machines waren zeldzaam en die moesten dan nog met de
hand worden bediend. Tenzij men over een stoomm~tor beschikte, in af-
wachting dat de elektriciteit ook dààr z'n toepassinu zou krijgen.
- De Dreef, met zijn dubbele rij bomen, toen nog die naam waardig, kreeg op geregelde tijdstippen het bezoek van een paar zigeunerwoonwagens.
Het donkere volkje, met zijn groezelig geklede kinderen, stond bij de
bevolking lang niet in een geur van heiligheid omwille van de ongure
reputatie (dieverij) die het voorafging. Precies daarom dat de Haaltertse
jeugd er zoveel belangstelling voor toonde, zij het dan vanop een veilige
afstand.
19. HET STANDVERSCHIL
Tussen rijk en arm was de kloof, qua bezittingen en levensstijl, bedui-
dend breder dan nu.
De rijken woonden doorgaans in grote, witgepleisterde huizen, reden de
eerste auto's, rookten sigaren, liepen naar stand gekleed, hadden hun
gereserveerde plaatsen vooraan in de kerk, maakten zich met "parler
français" onverstaanbaar voor de dienstboden.
Omwille van het prestige werden ze als bestuursleden van de diverse ver-
enigingen aangetrokken, hoe onbeduidend hun talenten ook mochten zijn.
De armen waren arm van huize uit en bleven het, op een uitzondering na.
In de meeste gevallen was dat te wijten aan de drankzucht van de man,
zoal niet van de vrouw. Een stomdronken slaper ergens onder een haag
of op een plankier was lang geen curiosum, en men ging er dan ook onge-
interesseerd aan voorbij.
Z e h u i s d e n i n k r o t t e n , vaak m e t a a r d e n v l o e r e n m e t een minimum a a n ,
dan nog a f t a n d s e , h u i s r a a d . Hiin k l e d i j was n a v e n a n t : lompen d i e i n
g e e n maanden e e n was- o f h e r s t e l b e u r t hadden g e k r e g e n . Armoe e n e l -
l e n d e t r o e f .
Dronkenschap, onwetendheid . e n h e t (nog) o n t b r e k e n van voorbehoedsmidde-
l e n - w e l l i c h t ook g o d s d i e n s t i g e s c r u p u l o s i t e i t - zorgden p r e c i e s i n
d i é g e z i n n e n v o o r h e t " r i j k s t e " k r o o s t , gedoemd om e e n jeugd l a n g g e b r e k
t e l i j d e n i n i e d e r o p z i c h t . K i n d e r g e l d , d o p g e l d o f e n i g e a n d e r e s o c i a l e
s t e u n b e s t o n d immers n i e t ; w i e n i e t w e r k t e ( z i e k t e , b e d r i j f s l u i t i n g , e . a . )
ook g e e n l o o n o f v e r g o e d i n g t r o k .
De nood h e t h o o g s t werden d e k i n d e r e n dan maar i n g e z e t . Bede len a a n
r i j k e m a n s d e u r ( o u d e r e n o o d l i j d e n d e n , maar dan v o o r a l v reemdel ingen ,
kwamen ook w e l e e n s a a n b e l l e n ) was o f f i c i e e l w e l n i e t t o e g e l a t e n maar
o o g l u i k e n d g e t o l e r e e r d . Z e s p r o k k e l d e n h o u t i n h e t b o s , brandvoor-
r a a d v o o r d e w i n t e r , I n o o g s t t i j d dwei lden z e d e a k k e r s a f om t e " k n o l l e n "
- d . i . met b l o t e v o e t e n d e a a r d e omwoelen o p zoek n a a r a c h t e r g e b l e v e n
a a r d a p p e l e n - o f v e r s t r o o i d e g r a a n a r e n t e l e z e n . M e t k ru iwagen , v u i l -
b l i k en h a n d b o r s t e l t r o k k e n z ' e r o p u i t om p a a r d c v i j g e n , t o e n nog r o y a a l
o p d e s t r a a t s t e n e n gedeponeerd , t e v e r g a r e n v o o r v a d e r s m o e s t u i n t j e ,
a l w e e r a n d e r e d u r e m e s t s t o f f e n g e s p a a r d . Onder g u n s t i g e omstand igheden
a a r z e l d e n z e n i e t f r u i t e n v e l d . v r u c h t e n t e gappen om n i e t m e t l e g e han-
d e n n a a r h u i s t e r u g t e moeten k e r e n .
I n d e nood o n t z i e t men n i e t s : i k heb een arm v r i e n d j e gekend d z t , a l s
s t r a f v o o r d e e n e o f a n d e r e k w a j o n g e n s s t r e e k , t h u i s g e e n e t e n k r e e g o f
o p z o l d e r werd g e s t o p t t o t e t e n s t i j d v o o r b i j was. Ccmpassieuze o f door
wroeg ina gekwelde r i j k e dames zorgden er w e l e e n s v o o r d a t arme communi-
k a n t j e s i n een nieuw pak werden g e s t o k e n (geschonken of a l l e e n maar
g e l e e n d ) .
A r m e mensen ? I n onze b u u r t woonde e e n v r o u w t j e , samen m e t h a a r z i e k e -
l i j k e man en t w e e k i n d e r e n , e n d i e moes t t r a c h t e n r o n d t e komen m e t d e
o p b r e n g s t van e e n b e s c h e i d e n s n o e p w i n k e l t j e . Zo w e i n i g z a a k s , d a t h e t
a l l e m a a l n e t j e s o p e e n t a f e l t j e kon worden u i t g e s t a l d . M e t d a t t - a f e l t j e
v e r s c h e e n z e i e d e r e zomerzondag o p d e s t r a a t , v 6 6 r h a a r d e u r , t o t g r o -
t e r e v e r l e i d i n g van d e ì e u g d , w e l l i c h t ook m e t d e b e d o e l i n g a a n d e v o l -
wassen v o o r b i j g a n g e r e e n c e n t ? e t e v e r d i e n e n .
Tussen r i j k en arm s t o n d , t e n s l o t t e , d e l a g e r e b u r g e r i j . Ambach ts lu i ,
h a n d e l a a t s , b e d i e n d e n . Ze hadden h e t , a l n a a r o m s t a n d i g h e i d , goed t o t
b e v r e d i g e n d , waren daarmee t e v r e d e n e n l i e t e n d e zon ook i n andermans
w a t e r s c h i j n e n ,
( v e r v o l g t )
G i l b e r t Redan t
Een Vlaamsch wonderkind C21 [originele tekst1 E. Pauwels
M r . d e P a s t o o r , en i k ge loof n i e t d a t men Cons t an t o o i t een onpun t ig
woordeken h e e f t hooren zeggen. H i j was een e c h t e Van L u l , en v raag h e t
maar of e r nog v e e l f a m i l i ë n b e s t a a n g e l i j k de onze" .
De b rave Ouder l ing vaagde een t r a a n u i t z i j n oogen en i k , n j e t min
aangedaan, r e i k t e hem een g l a s wacer . H i j d ronk , d r u k t e m i j de hand
en g ing v o o r t :
Gewoonlijk was Cons t an t i n z i j n gedachten ve r s londen ; z i j n g e e s t
h i e l d n i e t op van zoeken n a a r nieuwigheden en z e l f s i n de he rbe rg s c h o o t
h i j somwijlen a l s u i t eenen droom, a l s men hem aansprak ;
. . . Baas Premereur cleed e r v e e l voo rdee l D i j . Elkeen wi lde door
Cons t an t qed iend worden; de kommanden regenden. Groote kerk- en k a s t e e l -
ho r logen werden g e p l a a t s t t e Beveren, Doel, Kal loo , Hollandsche en Bel-
sche K l inge , Kemzeke, B u r s t , H a a l t e r t , Lokeren, H u l s t , S i n t - A ~ t e l i n c k x ,
S teendorp , Zottegem, enz . O , t e Zottegem, d a a r gebeurde i e t s d a t i k
moet v e r t e l l e n : Premereui- had d a a r eenen b e i a a r d g e p l a a t s t , maar e r
s c h o r t t e i e t s aan en de biias kon h e t n i e t v inden . De u ren en h a l v e u ren
spee lden en s loegen op z i j n Zottegemsch. Op zekeren dag nam Premereur
Cons t an t mede. Men g ing e e r s t b i j den Eerw. h e e r Deken deo k o f f i e met
boterhammen v o o r t z e t t e . Opder ' t k o f f i j d r i n k e n s t o n d c o n s t a n t op , h i j
v e r l i e t h e i m e l i j k d e Dekeni j en i n geze l schap van den kerkbewaker klom
h i j i n den t o r e n . Met eenen hamer had en eene v i j l . . . " De kerkbe-
d i ende g a a t h e t gevraagde g e r i e f h a l e n en na v i j f minuten i s de b e i a a r d
i n o rde . Cons t an t k e e r t t e r u g b i j z i j n e n mees t e r d i e r e e d s r e c h t e s t o n d
om n a a r z i j n werk t e gaan . "Waar z i j t ge qewees t , Cons t an t ? Drink uwe
t a s u i t , we gaan n a a r hoven" - Zet u n e e r , m e e s t e r , ' t i s n i e t noodig. - "Yoe, ' t i s n t e t noodig ? " - ' t Is nu twee minuten voor negen u r e , ' t z a l
gaan k l i n g e n l e n en s l a a n en j u i s t z a l h e t z i j n " . Premereur z e t w i jde
ooqen open; dc Deken g l i m l a c h t e n s chud t h e t hoofd . J a ' t b e i a a r d s p e l
b e g i n t ; ' t i s h e t a r i a van de u u r ; d a a r o n t b r e e k t geen n o o t j e aan , daa r -
na s l a a t h e t negen s l a g e n , noch min noch meer. Meester Premereur v o e l t
z i ch vernederd voor den E.H. Deken, d i e den k l e i n e n g a s t met bewondering
aanschouwt. " J a , ' t s p e e l d e en s l o e g j u i s t om negen u r e , maar hoe z a l
h e t gaan om 9 1 / 2 en 1 0 u r e , mompelt baas Premereur ? " . Cons tan t v e r -
z e k e r t d a t b e i a a r d en h o r l o g i e geen p e r t e n meer z u l l e n s p e l e n . H i j
zegde de waarhe id , a l l e s b l e e f welgaan en ' t was met v o l l e tevreden-
h e i d d a t de Heer Deken Cons t an t de hand d r u k t e en hem b i j ' t weggaan
t o e r i e p van op dep d o r p e l d e s h n i z e s : "Uw mees t e r mag nu t e h u i s b l i j -
ven , k l e i n e knech t , g i j moet komen, a l s e r i e t s h a p e r t " .
( v e r v o l g t )
Kapel van 0.L
Haaltert bezit slechts een paar van wa pel, kennen de meesten onder ons zt
t men nc 2er goed
)emt ((Beschermde historische ge l.
bouwen, Y. Eén ervan. de kerkhofka-
Een oud bedehuisje werd in 'ervangen door de huidige barok kapel. Volgens de ons bekende bronnen gebeurde een eerste restaura 03, waarover Pastoor De Pessernier schreef : «'t Was feest dan aan de kapel van O.L. Vrouw van Bijstand, riet godsdienstig volk van Haaltert zal ze zich lang geheugen,.
?rug bek rken ui .- -
ang- . F$i tge- i
i wil
In 1983184 werden tt rijke restauratiewei voerd. De beëindiging ervan de Heemkring niet onopgem laten voorbijgaan en wij dacl dat wellicht een glasraam goede aarde zou vallen. De tekening van de kapel, mc om heen de vlasvelden en de v ,,, bloem (de vlasteelt was eertijds zeer belangrijk in onze ge- meente) werd uitgewerkt cinnr
glazenier LUC De Grom naar ontwerp van Mevr. Amandine Waegeneer-Temmerrnan. Wij tippen op 50 glasramen ( E
35 x 28 cm.) en dan word1 prijs 1.600 fr. Wil je er ook één ? Bezorg dan onderstaande bon voor 1 april op het HK-sekretariaat of stort 500 fr. (voorschot) op rek. van de Heemkring. Levering voorzien begin mei - '
..... erkt iten
i n
ifm. t de
Naam : ...............................................................................................................................................................................................................................................
Adres : ...................................................................................................................................................................................................................................................
0 bijgevoegd 500 fr.
0 ik stort 500 fr. op rek. nr 439-5083061 -63 van HK Haaltert.
Heemkring Haaltert, Sekretariaat Diepeweg 15, 9450 Haaltert (053121 08 81 1
Bijvoegsel Mededelingen HK - 49 jg. nr 1