Mật mã học và xác nhận chữ ký điện tử.doc

download Mật mã học và xác nhận chữ ký điện tử.doc

of 89

Transcript of Mật mã học và xác nhận chữ ký điện tử.doc

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    1/89

    TRNG I HC S PHM H NIKHOA CNG NGH THNG TIN

    ------------ ------------

    NGHIN CU KHOA HC ti:

    TM HIU MT M HC V NG DNGTRONG XC THC CH K IN T

    Gio vin hng dn:PGS.TS.V nh HaSinh vin thc hin:Trnh Mai Hng

    H ni ,2008

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    2/89

    Mc lcLi ni u .............................................................................................................. 4Chng 1.Tng quan v mt m hc ....................................................................5

    1.1.Lch s pht trin ca mt m ........................................................................ 51.1.1.Mt m hc c in ........................................................................................................51.1.2.Thi trung c ................................................................................................................. 61.1.4.Mt m hc trong Th chin II ......................................................................................81.1.5.Mt m hc hin i .................................................................................................... 11

    1.2.Mt s thut ng s dng trong h mt m ........................................................................ 161.3.nh ngha mt m hc .......................................................................................................191.4.Phn loi h mt m hc .....................................................................................................21

    1.4.1.Mt m c in (ci ny ngy nay vn hay dng trong tr chi tm mt th).Da vo kiu ca php bin i trong h mt m c in, ngi ta chia h mt m

    lm 2 nhm: m thay th (substitution cipher) v m hon v (permutation/ transposition

    cipher)................................................................................................................................... 211.4.2.Mt m hin i ........................................................................................................... 23

    Chng 2.H mt m c in ..............................................................................282.1.H m Caesar ......................................................................................................................282.2.H m Affinne .................................................................................................................... 292.3.H m Vigenre .................................................................................................................. 312.4.H mt Hill ......................................................................................................................... 332.5. H mt Playfair ..................................................................................................................34

    Chng 3. Mt s cng c h tr cho thuyt mt m .......................................363.1.L thuyt s ........................................................................................................................ 36

    3.1.1.Kin thc ng d thc ............................................................................................... 363.1.2.Mt s nh l s dng trong thut m ha cng khai ................................................ 38

    3.2.L thuyt phc tp .........................................................................................................44Chng 4. H mt m cng khai .........................................................................47

    4.1.Gii thiu mt m vi kha cng khai ................................................................................474.1.1.Lch s ......................................................................................................................... 474.1.2.L thuyt mt m cng khai ........................................................................................ 494.1.3.Nhng yu im, hn ch ca mt m vi kha cng khai ......................................... 514.1.4.ng dng ca mt m ..................................................................................................52

    4.2.H mt RSA ........................................................................................................................ 544.2.1.Lch s ......................................................................................................................... 544.2.2.M t thut ton ...........................................................................................................55b. M ha .............................................................................................................................. 57c. Gii m ..............................................................................................................................57V d ..................................................................................................................................... 584.2.3.Tc m ha RSA .....................................................................................................594.2.4. an ton ca RSA .................................................................................................... 604.2.5.S che du thng tin trong h thng RSA ...................................................................63

    4.3.H mt Rabin ...................................................................................................................... 664.3.1.M t gii thut Rabin ................................................................................................. 664.3.2.nh gi hiu qu ........................................................................................................ 68

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    3/89

    4.4.Ch k in t .................................................................................................................... 684.4.1.nh ngha ................................................................................................................... 704.4.2.Hm bm ......................................................................................................................714.4.3.Mt s s ch k in t ........................................................................................ 75

    Chng 5. Xy dng phn mm ng dng ........................................................81

    5.1.nh ngha bi ton .............................................................................................................815.2.Phn tch v thit k ............................................................................................................825.2.1. Qu trnh k trong Message ........................................................................................835.2.2. Qu trnh kim tra xc nhn ch k trn ti liu........................................................ 84

    5.3.Chng trnh ci t ........................................................................................................... 87Chng trnh chy trn hu ht cc h iu hnh ca windows. Ci t bng ngn ng C#trn mi trng Visual Studio 2005. ....................................................................................... 87

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    4/89

    Li ni uHin nay , cng ngh thng tin, cng ngh Internet, cng ngh E-mail, E-

    business pht trin nh v bo.Vit Nam , ang tng bc p dng cng ngh

    mi tin hc ha x hi tc l a tin hc vo cc lnh vc ca x hi ci

    thin hot ng th cng trc y.Tin hc ha gii phng sc lao ng ca

    con ngi bng cch sng ch my ht bi, my git , my ra bt, cc con robot

    lm vic trong hm m-ni rt nguy him v c hi cho sc khe ca con

    ngi

    Ngoi ra,Tin hc cn c a vo qun l hnh chnh Nh nc.Trong giai

    on 2001-2005, Th tng Phan Vn Khi ph duyt nhiu n tin hc ha

    qun l hnh chnh Nh nc vi mc tiu quyt tm xy dng mt Chnh ph

    in t Vit Nam.Nu n ny thnh cng th ngi dn c th tm hiu thng

    tin cn thit vn mang tnh giy t nh giy khai sinh, khai t, ng k lp hc,

    xin thnh lp doanh nghip,xin cp h chiu, xin bo h tc quyn hay quyn s

    hu cng nghipthng qua a ch mng m khng cn phi n c quan hnh

    chnh.Nh vy chng ta c th trao i mi thng tin qua mng.Thng tin m

    chng ta gi i c th l thng tin qun s, ti chnh, kinh doanh hoc n gin l

    mt thng tin no mang tnh ring tiu ny dn ti mt vn xy ra l

    Internet l mi trng khng an ton, y ri ro v nguy him, khng c g mbo rng thng tin m chng ta truyn i khng b c trm trn ng truyn. Do

    , mt bin php c a ra nhm gip chng ta t bo v chnh mnh cng

    nh nhng thng tin m chng ta gi i l cn phi m ha thng tin.Ngy nay

    bin php ny c nhiu ni s dng nh l cng c bo v an ton cho bn

    thn.Mt v d in hnh cc ngn hng li dng tnh nng ca m ha tch hp

    cng ngh ch k s vo cc giao dch thng mi in t trc tuyn, m bo

    tnh ton vn ca d liu, tnh b mt, tnh chng chi b giao dch (bng chng)trong cc giao dch thng mi in t online

    V l mc ch chnh ca lun vn l tm hiu l thuyt mt m a l

    thuyt ng dng vo thc t.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    5/89

    Chng 1.Tng quan v mt m hc

    1.1.Lch s pht trin ca mt m

    Mt m hc l mt ngnh c lch s t hng nghn nm nay. Trong phn ln

    thi gian pht trin ca mnh (ngoi tr vi thp k tr li y), lch s mt m

    hc chnh l lch s ca nhng phng php mt m hc c in - cc phng

    php mt m ha vi bt v giy, i khi c h tr t nhng dng c c kh n

    gin. Vo u th k XX, s xut hin ca cc c cu c kh v in c, chng hn

    nh my Enigma, cung cp nhng c ch phc tp v hiu qu hn cho vic

    mt m ha. S ra i v pht trin mnh m ca ngnh in t v my tnh trong

    nhng thp k gn y to iu kin mt m hc pht trin nhy vt ln mt

    tm cao mi.

    S pht trin ca mt m hc lun lun i km vi s pht trin ca cc k

    thut ph m (hay thm m). Cc pht hin v ng dng ca cc k thut ph m

    trong mt s trng hp c nh hng ng k n cc s kin lch s. Mt vi

    s kin ng ghi nh bao gm vic pht hin ra bc in Zimmermann khin Hoa

    K tham gia Th chin 1 v vic ph m thnh cng h thng mt m ca c

    Quc x gp phn lm y nhanh thi im kt thc th chin II.

    Cho ti u thp k 1970, cc k thut lin quan ti mt m hc hu nh

    ch nm trong tay cc chnh ph. Hai s kin khin cho mt m hc tr nn

    thch hp cho mi ngi, l: s xut hin ca tiu chun mt m ha DES v

    s ra i ca cc k thut mt m ha kha cng khai.

    1.1.1.Mt m hc c in

    Nhng bng chng sm nht v s dng mt m hc l cc ch tng hnhkhng tiu chun tm thy trn cc bc tng Ai Cp c i (cch y khong

    4500). Nhng k hiu t ra khng phi phc v mc ch truyn thng tin b

    mt m c v nh l nhm mc ch gi nn nhng iu thn b, tr t m hoc

    thm ch to s thch th cho ngi xem. Ngoi ra cn rt nhiu v d khc v

    nhng ng dng ca mt m hc hoc l nhng iu tng t. Mun hn, cc hc

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    6/89

    gi v ting Hebrew c s dng mt phng php m ha thay th bng ch ci

    n gin chng hn nh mt m ha Atbash (khong nm 500 n nm 600). Mt

    m hc t lu c s dng trong cc tc phm tn gio che giu thng tin

    vi chnh quyn hoc nn vn ha thng tr. V d tiu biu nht l "s ch k th

    ca Cha" (ting Anh:Number of the Beast) xut hin trong kinh Tn c ca C

    c gio. y, s 666 c th l cch m ha ch n ch La M hoc l

    n hong Nero ca ch ny. Vic khng cp trc tip s gy rc ri

    khi cun sch b chnh quyn ch . i vi C c gio chnh thng th vic che

    du ny kt thc khi Constantine ci o v chp nhn o C c l tn gio

    chnh thng ca ch.

    Ngi Hy Lp c i cng c bit n l s dng cc k thut mt m(chng hn nh mt m scytale). Cng c nhng bng chng r rng chng t

    ngi La M nm c cc k thut mt m (mt m Caesar v cc bin th).

    Thm ch c nhng cp n mt cun sch ni v mt m trong qun i La

    M; tuy nhin cun sch ny tht truyn.

    Ti n , mt m hc cng kh ni ting. Trong cun sch Kama Sutra,

    mt m hc c xem l cch nhng ngi yu nhau trao i thng tin m khng

    b pht hin.

    1.1.2.Thi trung c

    Nguyn do xut pht c th l t vic phn tch bn kinh Quran, do nhu

    cu tn gio, m k thut phn tch tn sut c pht minh ph v cc h

    thng mt m n k t vo khong nm 1000. y chnh l k thut ph m c

    bn nht c s dng, mi cho ti tn thi im ca th chin th II. V nguyn

    tc, mi k thut mt m u khng chng li c k thut phn tch m(cryptanalytic technique) ny cho ti khi k thut mt m a k t c Alberti

    sng to (nm 1465).

    Mt m hc ngy cng tr nn quan trng di tc ng ca nhng thay

    i, cnh tranh trong chnh tr v tn gio. Chng hn ti chu u, trong v sau

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    7/89

    thi k Phc hng, cc cng dn ca cc thnh bang thuc , gm c cc thnh

    bang thuc gio phn v Cng gio La M, s dng v pht trin rng ri cc

    k thut mt m. Tuy nhin rt t trong s ny tip thu c cng trnh ca Alberti

    (cc cng trnh ca h khng phn nh s hiu bit hoc tri thc v k thut tn

    tin ca Alberti) v do hu nh tt c nhng ngi pht trin v s dng cc h

    thng ny u qu lc quan v an ton. iu ny hu nh vn cn ng cho ti

    tn hin nay, nhiu nh pht trin khng xc nh c im yu ca h thng. Do

    thiu hiu bit cho nn cc nh gi da trn suy on v hy vng l ph bin.

    Mt m hc, phn tch m hc v s phn bi ca nhn vin tnh bo, ca

    ngi a th, u xut hin trong m mu Babington din ra di triu i ca

    n hong Elizabeth I dn n kt cc x t n hong Mary I ca Scotland. Mtthng ip c m ha t thi "ngi di mt n st" (Man in the Iron Mask)

    (c gii m vo khong 1900 bi tienne Bazeries) cho bit mt s thng tin v

    s phn ca t nhn ny (ng tic thay l nhng thng tin ny cng cha c r

    rng cho lm). Mt m hc, v nhng lm dng ca n, cng l nhng phn t lin

    quan n mu dn ti vic x t Mata Hari v m mu qu quyt dn n tr

    h trong vic kt n Dreyfus v b t hai ngi u th k 20. May mn thay,

    nhng nh mt m hc (cryptographer) cng nhng tay vo vic phi by mu

    dn n cc khc mc ca Dreyfus; Mata Hari, ngc li, b bn cht.

    Ngoi cc nc Trung ng v chu u, mt m hc hu nh khng

    c pht trin. Ti Nht Bn, mi cho ti 1510, mt m hc vn cha c s

    dng v cc k thut tin tin ch c bit n sau khi nc ny m ca vi

    phng Ty (thp k 1860).

    1.1.3.Mt m hc t nm 1800 n Th chin II

    Tuy mt m hc c mt lch s di v phc tp, mi cho n th k 19 n

    mi c pht trin mt cch c h thng, khng ch cn l nhng tip cn nht

    thi, v t chc. Nhng v d v phn tch m bao gm cng trnh ca Charles

    Babbage trong k nguyn ca Chin tranh Krim (Crimean War) v ton phn tch

    mt m n k t. Cng trnh ca ng, tuy hi mun mng, c Friedrich

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    8/89

    Kasiski, ngi Ph, khi phc v cng b. Ti thi im ny, hiu c mt

    m hc, ngi ta thng phi da vo nhng kinh nghim tng tri ( rules of

    thumb); xin xem thm cc bi vit v mt m hc ca Auguste Kerckhoffs cui

    th k 19. Trong thp nin 1840, Edgar Allan Poe xy dng mt s phng

    php c h thng gii mt m. C th l, ng by t kh nng ca mnh

    trong t bo hng tun Alexander's Weekly (Express) Messenger Philadelphia,

    mi mi ngi trnh cc phng php m ha ca h, v ng l ngi ng ra

    gii. S thnh cng ca ng gy chn ng vi cng chng trong vi thng. Sau

    ny ng c vit mt lun vn v cc phng php mt m ha v chng tr thnh

    nhng cng c rt c li, c p dng vo vic gii m ca c trong Th chin

    II.

    Trong thi gian trc v ti thi im ca Th chin II, nhiu phng php

    ton hc hnh thnh (ng ch l ng dng ca William F. Friedman dng k

    thut thng k phn tch v kin to mt m, v thnh cng bc u ca

    Marian Rejewski trong vic b gy mt m ca h thng Enigma ca Qun i

    c). Sau Th chin II tr i, c hai ngnh, mt m hc v phn tch m, ngy

    cng s dng nhiu cc c s ton hc. Tuy th, ch n khi my tnh v cc

    phng tin truyn thng Internet tr nn ph bin, ngi ta mi c th mang tnh

    hu dng ca mt m hc vo trong nhng thi quen s dng hng ngy ca mi

    ngi, thay v ch c dng bi cc chnh quyn quc gia hay cc hot ng kinh

    doanh ln trc .

    1.1.4.Mt m hc trong Th chin II

    Trong th chin II, cc h thng mt m c kh v c in t c s dng rng

    ri mc d cc h thng th cng vn c dng ti nhng ni khng iu

    kin. Cc k thut phn tch mt m c nhng t ph trong thi k ny, tt cu din ra trong b mt. Cho n gn y, cc thng tin ny mi dn c tit l

    do thi k gi b mt 50 nm ca chnh ph Anh kt thc, cc bn lu ca Hoa

    K dn c cng b cng vi s xut hin ca cc bi bo v hi k c lin

    quan.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    9/89

    Ngi c s dng rng ri mt h thng my rto c in t, di

    nhiu hnh thc khc nhau, c tn gi l my Enigma. Vo thng 12 nm 1932,

    Marian Rejewski, mt nh ton hc ti Cc mt m Ba Lan (ting Ba Lan: Biuro

    Szyfrw), dng li h thng ny da trn ton hc v mt s thng tin c c

    t cc ti liu do i y Gustave Bertrand ca tnh bo qun s Php cung cp.

    y c th coi l t ph ln nht trong lch s phn tch mt m trong sut mt

    nghn nm tr li. Rejewski cng vi cc ng s ca mnh l Jerzy Rycki v

    Henryk Zygalski tip tc nghin cu v bt nhp vi nhng tin ha trong cc

    thnh phn ca h thng cng nh cc th tc mt m ha. Cng vi nhng tin

    trin ca tnh hnh chnh tr, ngun ti chnh ca Ba Lan tr nn cn kit v nguy

    c ca cuc chin tranh tr nn gn k, vo ngy 25 thng 7 nm 1939 ti

    Warszawa, cc mt m Ba Lan, di ch o ca b tham mu, trao cho idin tnh bo Php v Anh nhng thng tin b mt v h thng Enigma.

    Ngay sau khi Th chin II bt u (ngy 1 thng 9 nm 1939), cc thnh

    vin ch cht ca cc mt m Ba Lan c s tn v pha ty nam; v n ngy 17

    thng 9, khi qun i Lin X tin vo Ba Lan, th h li c chuyn sang

    Romania. T y, h ti Paris (Php). Ti PC Bruno, gn Paris, h tip tc phn

    tch Enigma v hp tc vi cc nh mt m hc ca Anh ti Bletchley Park lc

    ny tin b kp thi. Nhng ngi Anh, trong bao gm nhng tn tui ln

    ca ngnh mt m hc nh Gordon Welchaman v Alan Turing, ngi sng lp

    khi nim khoa hc in ton hin i, gp cng ln trong vic pht trin cc

    k thut ph m h thng my Enigma.

    Ngy 19 thng 4 nm 1945, cc tng lnh cp cao ca Anh c ch th

    khng c tit l tin tc rng m Enigma b ph, bi v nh vy n s to iu

    kin cho k th b nh bi c s ni rng h "khng b nh bi mt cchsng phng" (were not well and fairly beaten).

    Cc nh mt m hc ca Hi qun M (vi s hp tc ca cc nh mt m

    hc Anh v H Lan sau 1940) xm nhp c vo mt s h thng mt m ca

    Hi qun Nht. Vic xm nhp vo h thng JN-25 trong s chng mang li

    chin thng v vang cho M trong trn Midway. SIS, mt nhm trong qun i

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    10/89

    M, thnh cng trong vic xm nhp h thng mt m ngoi giao ti mt ca

    Nht (mt my c in dng "b chuyn mch dch bc" (stepping switch) c

    ngi M gi l Purple) ngay c trc khi th chin II bt u. Ngi M t tn

    cho nhng b mt m hc tm c t vic thm m, c th c bit l t vic ph

    m my Purple, vi ci tn "Magic". Ngi Anh sau ny t tn cho nhng b mt

    m h tm ra trong vic thm m, c bit l t lung thng ip c m ha bi

    cc my Enigma, l "Ultra". Ci tn Anh trc ca Ultra lBoniface.

    Qun i c cng cho trin khai mt s th nghim c hc s dng thut

    ton mt m dng mt ln (one-time pad). Bletchley Park gi chng l m Fish, v

    ng Max Newman cng ng nghip ca mnh thit k ra mt my tnh in t

    s kh lp trnh (programmable digital electronic computer) u tin l myColossus gip vic thm m ca h. B ngoi giao c bt u s dng thut

    ton mt m dng mt ln vo nm 1919; mt s lung giao thng ca n b

    ngi ta c c trong Th chin II, mt phn do kt qu ca vic khm ph ra

    mt s ti liu ch cht ti Nam M, do s bt cn ca nhng ngi a th ca

    c khng hy thng ip mt cch cn thn.

    B ngoi giao ca Nht cng cc b xy dng mt h thng da trn

    nguyn l ca "b in c chuyn mch dch bc" (c M gi l Purple), vng thi cng s dng mt s my tng t trang b cho mt s ta i s

    Nht Bn. Mt trong s chng c ngi M gi l "My-M" (M-machine), v

    mt ci na c gi l "Red". Tt c nhng my ny u t nhiu b pha

    ng Minh ph m.

    SIGABA c miu t trong Bng sng ch ca M 6.175.625, trnh

    nm 1944 song mi n nm 2001 mi c pht hnh

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    11/89

    Cc my mt m m phe ng minh s dng trong th chin II, bao gm c

    my TypeX ca Anh v my SIGABA ca M, u l nhng thit k c in dngrto trn tinh thn tng t nh my Enigma, song vi nhiu nng cp ln. Khng

    c h thng no b ph m trong qu trnh ca cuc chin tranh. Ngi Ba Lan s

    dng my Lacida, song do tnh thiu an ninh, my khng tip tc c dng. Cc

    phn i trn mt trn ch s dng my M-209 v cc my thuc h M-94 t bo

    an hn. u tin, cc nhn vin mt v trong C quan c v ca Anh (Special

    Operations Executive - SOE) s dng "mt m th" (cc bi th m h ghi nh l

    nhng cha kha), song nhng thi k sau trong cuc chin, h bt u chuyn

    sang dng cc hnh thc ca mt m dng mt ln (one-time pad).

    1.1.5.Mt m hc hin i

    Nhiu ngi cho rng k nguyn ca mt m hc hin i c bt u vi

    Claude Shannon, ngi c coi l cha ca mt m ton hc. Nm 1949 ng

    cng b bi L thuyt v truyn thng trong cc h thng bo mt

    (Communication Theory of Secrecy Systems) trn tp san Bell System Technical

    Journal- Tp san k thut ca h thng Bell - v mt thi gian ngn sau , trongcun Mathematical Theory of Communication - L thuyt ton hc trong truyn

    thng - cng vi tc gi Warren Weaver. Nhng cng trnh ny, cng vi nhng

    cng trnh nghin cu khc ca ng v l thuyt v tin hc v truyn thng

    (information and communication theory), thit lp mt nn tng l thuyt c

    bn cho mt m hc v thm m hc. Vi nh hng , mt m hc hu nh b

    http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:SIGABA-patent.png
  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    12/89

    thu tm bi cc c quan truyn thng mt ca chnh ph, chng hn nh NSA, v

    bin mt khi tm hiu bit ca cng chng. Rt t cc cng trnh c tip tc

    cng b, cho n thi k gia thp nin 1970, khi mi s c thay i.

    Thi k gia thp nin k 1970 c chng kin hai tin b cng chnh ln(cng khai). u tin l s cng b xut Tiu chun mt m ha d liu (Data

    Encryption Standard) trong "Cng bo Lin bang" (Federal Register) nc M

    vo ngy 17 thng 3 nm 1975. Vi c ca Cc Tiu chun Quc gia (National

    Bureau of Standards - NBS) (hin l NIST), bn xut DES c cng ty IBM

    (International Business Machines) trnh tr thnh mt trong nhng c gng

    trong vic xy dng cc cng c tin ch cho thng mi, nh cho cc nh bng v

    cho cc t chc ti chnh ln. Sau nhng ch o v thay i ca NSA, vo nm1977, n c chp thun v c pht hnh di ci tn Bn Cng b v Tiu

    chun X l Thng tin ca Lin bang (Federal Information Processing Standard

    Publication - FIPS) (phin bn hin nay l FIPS 46-3). DES l phng thc mt

    m cng khai u tin c mt c quan quc gia nh NSA "tn sng". S pht

    hnh bn c t ca n bi NBS khuyn khch s quan tm ch ca cng

    chng cng nh ca cc t chc nghin cu v mt m hc.

    Nm 2001, DES chnh thc c thay th bi AES (vit tt caAdvanced Encryption Standard- Tiu chun m ha tin tin) khi NIST cng b

    phin bn FIPS 197. Sau mt cuc thi t chc cng khai, NIST chn Rijndael,

    do hai nh mt m ngi B trnh, v n tr thnh AES. Hin nay DES v mt

    s bin th ca n (nh Tam phn DES (Triple DES); xin xem thm trong phin

    bn FIPS 46-3), vn cn c s dng, do trc y n c gn lin vi

    nhiu tiu chun ca quc gia v ca cc t chc. Vi chiu di kho ch l 56-bit,

    n c chng minh l khng sc chng li nhng tn cng kiu vt cn(brute force attack - tn cng dng bo lc). Mt trong nhng cuc tn cng kiu

    ny c thc hin bi nhm "nhn quyn cyber" (cyber civil-rights group) tn l

    T chc tin tuyn in t (Electronic Frontier Foundation) vo nm 1997, v

    ph m thnh cng trong 56 ting ng h -- cu chuyn ny c nhc n trong

    cun Cracking DES(Ph v DES), c xut bn bi "O'Reilly and Associates".

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    13/89

    Do kt qu ny m hin nay vic s dng phng php mt m ha DES nguyn

    dng, c th c khng nh mt cch khng nghi ng, l mt vic lm mo

    him, khng an ton, v nhng thng ip di s bo v ca nhng h thng

    m ha trc y dng DES, cng nh tt c cc thng ip c truyn gi t

    nm 1976 tr i s dng DES, u trong tnh trng rt ng lo ngi. Bt chp

    cht lng vn c ca n, mt s s kin xy ra trong nm 1976, c bit l s

    kin cng khai nht ca Whitfield Diffie, ch ra rng chiu di kha m DES s

    dng (56-bit) l mt kha qu nh. c mt s nghi ng xut hin ni rng mt

    s cc t chc ca chnh ph, ngay ti thi im hi by gi, cng c cng

    sut my tnh ph m cc thng ip dng DES; r rng l nhng c quan khc

    cng c kh nng thc hin vic ny ri.

    Tin trin th hai, vo nm 1976, c l cn t ph hn na, v tin trin

    ny thay i nn tng c bn trong cch lm vic ca cc h thng mt m ha.

    chnh l cng b ca bi vit phng hng mi trong mt m hc (New

    Directions in Cryptography) ca Whitfield Diffie v Martin Hellman. Bi vit gii

    thiu mt phng php hon ton mi v cch thc phn phi cc kha mt m.

    y l mt bc tin kh xa trong vic gii quyt mt vn c bn trong mt m

    hc, vn phn phi kha, v n c gi l trao i kha Diffie-Hellman

    (Diffie-Hellman key exchange). Bi vit cn kch thch s pht trin gn nh tc

    thi ca mt lp cc thut ton mt m ha mi, cc thut ton cha kha bt i

    xng (asymmetric key algorithms).

    Trc thi k ny, hu ht cc thut ton mt m ha hin i u l nhng

    thut ton kha i xng (symmetric key algorithms), trong c ngi gi v

    ngi nhn phi dng chung mt kha, tc kha dng trong thut ton mt m, v

    c hai ngi u phi gi b mt v kha ny. Tt c cc my in c dng trongth chin II, k c m Caesar v m Atbash, v v bn cht m ni, k c hu ht

    cc h thng m c dng trong sut qu trnh lch s na u thuc v loi ny.

    ng nhin, kha ca mt m chnh l sch m (codebook), v l ci cng phi

    c phn phi v gi gn mt cch b mt tng t.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    14/89

    Do nhu cu an ninh, kha cho mi mt h thng nh vy nht thit phi

    c trao i gia cc bn giao thng lin lc bng mt phng thc an ton no

    y, trc khi h s dng h thng (thut ng thng c dng l 'thng qua mt

    knh an ton'), v d nh bng vic s dng mt ngi a th ng tin cy vi

    mt cp ti liu c kha vo c tay bng mt cp kha tay, hoc bng cuc gp

    g mt i mt, hay bng mt con chim b cu a th trung thnh... Vn ny

    cha bao gi c xem l d thc hin, v n nhanh chng tr nn mt vic gn

    nh khng th qun l c khi s lng ngi tham gia tng ln, hay khi ngi

    ta khng cn cc knh an ton trao i kha na, hoc lc h phi lin tc thay

    i cc cha kha - mt thi quen nn thc hin trong khi lm vic vi mt m. C

    th l mi mt cp truyn thng cn phi c mt kha ring nu, theo nh thit k

    ca h thng mt m, khng mt ngi th ba no, k c khi ngi y l mtngi dng, c php gii m cc thng ip. Mt h thng thuc loi ny c

    gi l mt h thng dng cha kha mt, hoc mt h thng mt m ha dng kha

    i xng. H thng trao i kha Diffie-Hellman (cng nhng phin bn c

    nng cp k tip hay cc bin th ca n) to iu kin cho cc hot ng ny

    trong cc h thng tr nn d dng hn rt nhiu, ng thi cng an ton hn, hn

    tt c nhng g c th lm trc y.

    Ngc li, i vi mt m ha dng kha bt i xng, ngi ta phi c

    mt cp kha c quan h ton hc dng trong thut ton, mt dng m ha

    v mt dng gii m. Mt s nhng thut ton ny, song khng phi tt c, c

    thm c tnh l mt trong cc kha c th c cng b cng khai trong khi ci

    kia khng th no (t nht bng nhng phng php hin c) c suy ra t kha

    'cng khai'. Trong cc h thng ny, kha cn li phi c gi b mt v n

    thng c gi bng mt ci tn, hi c v ln xn, l kha 'c nhn' (private

    key) hay kha b mt. Mt thut ton thuc loi ny c gi l mt h thng'kha cng khai' hay h thng kha bt i xng. i vi nhng h thng dng

    cc thut ton ny, mi ngi nhn ch cn c mt cp cha kha m thi (bt chp

    s ngi gi l bao nhiu i chng na). Trong 2 kha, mt kha lun c gi b

    mt v mt c cng b cng khai nn khng cn phi dng n mt knh an

    ton trao i kha. Ch cn m bo kha b mt khng b l th an ninh ca h

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    15/89

    thng vn c m bo v c th s dng cp kha trong mt thi gian di. c

    tnh ng ngc nhin ny ca cc thut ton to kh nng, cng nh tnh kh thi,

    cho php vic trin khai cc h thng mt m c cht lng cao mt cch rng ri,

    v ai cng c th s dng chng c.

    Cc thut ton mt m kha bt i xng da trn mt lp cc bi ton gi

    l hm mt chiu (one-way functions). Cc hm ny c c tnh l rt d dng

    thc hin theo chiu xui nhng li rt kh (v khi lng tnh ton) thc hin

    theo chiu ngc li. Mt v d kinh in cho lp bi ton ny l hm nhn hai s

    nguyn t rt ln. Ta c th tnh tch s ca 2 s nguyn t ny mt cch kh d

    dng nhng nu ch cho bit tch s th rt kh tm ra 2 tha s ban u. Do

    nhng c tnh ca hm mt chiu, hu ht cc kha c th li l nhng kha yuv ch cn li mt phn nh c th dng lm kha. V th, cc thut ton kha

    bt i xng i hi di kha ln hn rt nhiu so vi cc thut ton kha i

    xng t c an ton tng ng. Ngoi ra, vic thc hin thut ton

    kha bt i xng i hi khi lng tnh ton ln hn nhiu ln so vi thut ton

    kha i xng. Bn cnh , i vi cc h thng kha i xng, vic to ra mt

    kha ngu nhin lm kha phin ch dng trong mt phin giao dch l kh d

    dng. V th, trong thc t ngi ta thng dng kt hp: h thng mt m kha

    bt i xng c dng trao i kha phin cn h thng mt m kha i

    xng dng kha phin c c trao i cc bn tin thc s.

    Mt m hc dng kha bt i xng, tc trao i kha Diffie-Hellman, v

    nhng thut ton ni ting dng kha cng khai / kha b mt (v d nh ci m

    ngi ta vn thng gi l thut ton RSA), tt c hnh nh c xy dng mt

    cch c lp ti mt c quan tnh bo ca Anh, trc thi im cng b ca Diffie

    and Hellman vo nm 1976. S ch huy giao thng lin lc ca chnh ph(Government Communications Headquarters - GCHQ) - C quan tnh bo Anh

    Quc - c xut bn mt s ti liu qu quyt rng chnh h xy dng mt m

    hc dng kha cng khai, trc khi bi vit ca Diffie v Hellman c cng b.

    Nhiu ti liu mt do GCHQ vit trong qu trnh nhng nm 1960 v 1970, l

    nhng bi cui cng cng dn n mt s k hoch i b phn tng t nh

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    16/89

    phng php mt m ha RSA v phng php trao i cha kha Diffie-Hellman

    vo nm 1973 v 1974. Mt s ti liu ny hin c pht hnh, v nhng nh

    sng ch (James H. Ellis, Clifford Cocks, v Malcolm Williamson) cng cho

    cng b (mt s) cng trnh ca h.

    1.2.Mt s thut ng s dng trong h mt m

    Sender/Receiver: Ngi gi/Ngi nhn d liu.

    Vn bn (Plaintext -Cleartext): Thng tin trc khi c m ho. y l d liu

    ban u dng r. Thng tin gc c ghi bng hnh nh m thanh, ch s, ch

    vitmi tn hiu u c th c s ha thnh cc xu k t s

    Ciphertext: Thng tin, d liu c m ho dng m Kha (key): Thnh phn quan trng trong vic m ho v gii m. Kha l ilng b mt, bin thin trong mt h mt. Kha nht nh phi l b mt. Kha

    nht nh phi l i lng bin thin. Tuy nhin, c th c trng hp i lng

    bin thin trong h mt khng phi l kha. V d: vector khi to (IV = Initial

    Vector) ch CBC, OFB v CFB ca m khi.

    CryptoGraphic Algorithm: L cc thut ton c s dng trong vic m ho hoc

    gii m thng tin

    H m (CryptoSystem hay cn gi l h thng m): H thng m ho bao gm

    thut ton m ho, kho, Plaintext,Ciphertext

    K thut mt m (cryptology) l mn khoa hc bao gm hai lnh vc: mt m

    (crytography) v m thm (cryptoanalysis).

    Mt m (cryptography) l lnh vc khoa hc v cc phng php bin i thng

    tin nhm mc ch bo v thng tin khi s truy cp ca nhng ngi khng cthm quyn.

    M thm (cryptoanalysis) l lnh vc khoa hc chuyn nghin cu, tm kim yu

    im ca cc h mt t a ra phng php tn cng cc h mt . Mt

    m v m thm l hai lnh vc i lp nhau nhng gn b mt thit vi nhau.

    Khng th xy dng mt h mt tt nu khng hiu bit su v m thm. M thm

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    17/89

    ch ra yu im ca h mt. Yu im ny c th c s dng tn cng h mt

    ny nhng cng c th c s dng ci tin h mt cho tt hn. Nu ngi

    xy dng h mt khng c hiu bit rng v m thm, khng kim tra an ton

    ca h mt trc cc phng php tn cng th h mt ca anh ta c th t ra km

    an ton trc mt phng php tn cng no m anh ta cha bit. Tuy nhin,

    khng ai c th khng nh l c nhng phng php thm m no c bit

    n. c nhim ca cc nc lun gi b mt nhng kt qu thu c trong lnh

    vc m thm: k c phng php thm m v kt qa ca vic thm m.

    S mt m l tp hp cc thut ton m ha, gi m, kim tra s ton vn v

    cc chc nng khc ca mt h mt.

    Giao thc mt m l tp hp cc quy tc, th tc quy nh cch thc s dng s

    mt m trong mt h m. C th thy rng "giao thc mt m" v "s mt m"khng i lin vi nhau. C th c nhiu giao thc khc mt m khc nhau quy

    nh cc cch thc s dng khc nhau ca cng mt s mt m no .

    Lp m (Encrypt) l vic bin vn bn ngun thnh vn bn m

    Gii m (Decrypt) l vic a vn bn m ha tr thnh dng vn bn ngun.

    nh m (encode/decode) l vic xc nh ra php tng ng gia cc ch v s

    - Tc m c c trng bi s lng php tnh (N) cn thc hin m ha

    (gii m) mt n v thng tin. Cn hiu rng tc m ch ph thuc vo bnthn h m ch khng ph thuc vo c tnh ca thit b trin trin khai n (tc

    my tnh, my m...).

    an ton ca h m c trng cho kh nng ca h m chng li s thm

    m; n c o bng s lng php tnh n gin cn thc hin thm h m

    trong iu kin s dng thut ton (phng php) thm tt nht. Cn phi ni

    thm rng c th xy dng nhng h mt vi an tan bng v cng (tc l

    khng th thm c v mt l thuyt). Tuy nhin cc h mt ny khng thun

    tin cho vic s dng, i hi chi ph cao. V th, trn thc t, ngi ta s dng

    nhng h mt c gii hn i vi an tan. Do bt k h mt no cng c th

    b thm trong thi gian no (v d nh sau... 500 nm chng hn).

    Kh nng chng nhiu ca m l kh nng chng li s pht tn li trong bn tin

    sau khi gii m, nu trc xy ra li vi bn m trong qu trnh bn m c

    truyn t ngi gi n ngi nhn. C 3 loi li l:

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    18/89

    li thay th k t: mt k t b thay i thnh mt k t khc.

    V d: abcd atcd

    li chn k t: mt k t c chn vo chui k t c truyn i.

    V d: abcd azbcd

    li mt k t: mt k t trong chui b mt.

    V d: abcd abd.

    Nh vy khi nim kh nng chng nhiu trong mt m c hiu khc

    hn so vi khi nim ny trong lnh vc truyn tin. Trong truyn tin kh nng

    chng nhiu l mt trong nhng c trng ca m chng nhiu (noise

    combating code) - kh nng pht hin v sa li ca m chng nhiu. V d: m

    (7,4) ca Hemming c th pht hin 2 li v sa 1 li trong khi 7 bits (4 bitsthng tin c ch v 3 bits dng kim tra v sa li).

    M dng (Stream cipher) l vic tin hnh m ha lin tc trn tng k t hay

    tng bit.

    M khi (Block cipher) l vic tin hnh m trn tng khi vn bn.

    Mc ch ca m ha l che du thng tin trc khi truyn trn knh truyn.

    C nhiu phng php mt m khc nhau, tuy vy tt c chng c hai php ton

    thc hin trong mt m l php m ha v gii m. C th biu th php mha v php ton gii m nh cc hm ca hai bin s, hoc c th nh mt thut

    ton, c ngha l mt th tc i xng tnh kt qu khi gi tr cc tham s

    cho.

    Bn tin r y l tp hp cc d liu trc khi thc hin m ha. Kt qu

    ca php m ha l bn tin c m ha. Vic gii m bn tin c m ha

    s thu c bn tin r ban u. C biu thc bn tin r v bn tin m ha

    u c lin quan n mt mt m c th. Cc ch ci vit hoa D (Decipherment)v E (Encipherment) l k hiu cho cc hm gii m v m ha tng ng. K

    hiu x l l bn tin v y l bn tin m ha th biu thc ton hc ca php m

    ha l:

    y= Ek(x)

    v ca php gii m l:

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    19/89

    x=Dk(y)

    Trong tham s ph k l kha m

    Kha m l mt c tnh quan trng ca thut ton mt m.V nguyn l nu hm

    y=E(x) khng c mt kha m no, th cng c th che du c gi tr ca x

    Tp hp cc gi tr ca kho k c gi l khng gian cc kha. Trong mt mt

    m no , nu kha m c 20 s thp phn s cho khn gian cc kha l 10 20 .

    Nu kha no c 50 s nh phn th khng gian cc kha s l 250. Nu kha l

    mt hon v ca 26 ch ci A,B,CZ th khng gian cc kha s l 26!

    K hiu chung: P l thng tin ban u, trc khi m ho. E() l thut ton m ho.

    D() l thut ton gii m. C l thng tin m ho. K l kho. Chng ta biu din qu

    trnh m ho v gii m nh sau:

    Qu trnh m ho c m t bng cng thc: Ek(P)=CQu trnh gii m c m t bng cng thc: Dk(C)=P

    1.3.nh ngha mt m hci tng c bn ca mt m l to ra kh nng lin lc trn mt knh

    khng mt cho hai ngi s dng (tm gi l Alice v Bob) sao cho i phng

    (Oscar) khng th hiu c thng tin truyn i. Knh ny c th l mt ng

    dy in thoi hoc mt mng my tnh. Thng tin m Alice mun gi cho Bob

    (bn r) c th l bn ting anh, cc d liu bng s hoc bt k ti liu no c cu

    trc ty . Alice s m ha bn r bng mt kha c xc nh trc v gi

    bn m kt qu trn knh. Osar c bn m thu trm c trn knh song khng th

    xc nh ni dung ca bn r, nhng Bob (ngi bit kha m) c th gii m

    v thu c bn r.

    Ta s m t hnh thc ha ni dung bng cch dng khi nim ton hc nh

    sauMt h mt m l mt b 5 thnh phn (P,C,K,E,D) tha mn cc tnh cht sau:

    1.Pl mt tp hu hn cc bn r c th

    2.Cl mt tp hu hn cc bn m c th

    3.K(khng gian kha) l tp hu hn cc kha c th

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    20/89

    4.i vi mi kK c mt quy tc m ek: PC v mt quy tc gii m

    tng ng dkD. Mi ek:PCv dk:CPl nhng hm

    Dk(ek(x))=x vi mi bn r xP

    Trong tnh cht 4 l tnh cht ch yu y. Ni dung ca n l nu mtbn r x c m ha bng ek v bn m nhn c sau c gii m bng d k

    th ta phi thu c bn r ban u x. Alice v Bob s p dng th tc sau khi

    dng h mt kha ring. Trc tin h chn mt kha ngu nhin kK. iu ny

    c thc hin khi h cng mt ch v khng b Oscar theo di hoc h c mt

    knh mt trong trng hp h xa nhau. Sau gi s Alice mun gi mt thng

    bo cho Bob trn mt knh khng mt v ta xem thng bo ny l mt chui:

    x = x1,x2 ,. . .,xn

    vi s nguyn n1 no . y mi k hiu ca mi bn r xiP, 1 i n. Mi

    xi s c m ha bng quy tc m ek vi kha k xc nh trc .Bi vy Alice

    s tnh yi =ek(xi), 1 i n v chui bn nhn c

    y = y1,y2 ,. . .,yn

    s c gi trn knh. Khi Bob nhn c y = y1,y2 ,. . .,yn anh ta s gii m bng

    hm gii m dk v thu c bn r gc x1,x2 ,. . .,xn. Hnh 1.1. l mt v d v mt

    knh lin lc

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    21/89

    R rng trong trng hp ny hm m ho phi l hm n nh (tc l nh x 1-

    1), nu khng vic giai rmax s khng thc hin c mt cch tng minh. V d

    y= ek(x1)=ek(x2)

    trong x1 x2, th Bob s khng c cch no bit liu s phi gii m thnh x1 hay

    x2. Ch rng nu P = Cth mi hm m ha ize=2. Bn quyn Cng ty Pht

    tp cc bn m v tp cc bn r l ng nht th mi mt hm m s l mt s spxp li (hay hon v) cc phn t ca tp ny

    1.4.Phn loi h mt m hcLch s ca mt m hc chnh l lch s ca phng php mt m hc c

    in- phng php m ha bt v giy. Sau ny da trn nn tng ca mt m hc

    c in xut hin phng php m ha mi. Chnh v vy mt m hc c

    phn chia thnh mt m hc c in v mt m hc hin i

    1.4.1.Mt m c in (ci ny ngy nay vn hay dng trong tr chi tm mtth).

    Da vo kiu ca php bin i trong h mt m c in, ngita chia h mt m lm 2 nhm: m thay th (substitution cipher) v mhon v (permutation/ transposition cipher).

    Oscar

    B gii mB m ha BobAlice

    Knh anton

    Ngun kha

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    22/89

    Substitution: thay th phng php m ha trong tng k t (hoc tng

    nhm k t) ca vn bn ban u(bn r - Plaintext) c thay th bng mt (hay

    mt nhm) k t khc to ra bn m (Ciphertext). Bn nhn ch cn o ngc

    trnh t thay th trn Ciphertext c c Plaintext ban u.

    Mt v d v m thay th thun ty l m bng t in. Ngi lm cng

    tc mt m c mt quyn t in. m ha mt bn tin (dng vn bn), anh ta

    tm t hoc cm t ca bn tin trong t in v thay bng mt nhm ch s tng

    ng. N ging nh tra t in Vit-XXX, trong XXX l th ngn ng m ch

    bao gm cc ch s, ng thi cc t lun c di c nh (thng l 4-5 ch

    s). Sau khi dch t ting Vit sang ting XXX, ngi ta s cng tng t trong

    ca vn bn (trong ting XXX) vi kha theo module no . Kha cng l mtt ngu nhin trong ting XXX.

    Mt v d n gin na minh ha m thay th: cho mt vn bn ch gm

    cc k t latin, tm trong cc nguyn m (a,e,i,o,u) v bin i chng theo quy tc

    a thay bi e, e thay bi i,.... , u thay bi a.

    V d 2: Vit trn mt dng cc k t trong bng ch ci theo ng th t.Trn

    dng th hai, cng vit ra cc k t ca bn ch ci nhng khng bt u bng

    ch a m bng ch f chng hn. m ha mt k t ca bn r , hy tm n

    trn dng th nht , thay n bi k t nm trn dng th hai (ngay di n).

    Thay th n tr v thay th a tr l hai trng hp ring ca m thay

    th.Tr li vi v d v m t in, vi ngn ng XXX nu trn.Nu nh trong

    t in, 1 t Ting Vit tng ng vi 1 v ch 1 t ting XXX th l m thay

    th n tr.Cn nu mt t Ting Vit tng ng vi 2 hay nhiu hn 2 t trong

    ting XXX (tc l nhiu t trong ting XXX c cng mt ngha trong Ting Vit)

    th l m thay th a tr.

    Tuy khng cn c s dng nhng tng ca phng php ny vn c tiptc trong nhng thut ton hin i

    Transposition: hon v

    Bn cnh phng php m ho thay th th trong m ho c in c mt

    phng php khc na cng ni ting khng km, chnh l m ho hon v.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    23/89

    Nu nh trong phng php m ho thay th, cc k t trong Plaintext c thay

    th hon ton bng cc k t trong Ciphertext, th trong phng php m ho hon

    v, cc k t trong Plaintext vn c gi nguyn, chng ch c sp xp li v tr

    to ra Ciphertext. Tc l cc k t trong Plaintext hon ton khng b thay i

    bng k t khc.

    C th phng php hon v l phng php m ha trong cc k t

    trong vn bn ban u ch thay i v tr cho nhau cn bn thn cc k t khng h

    b bin i.

    V d n gin nht: m ha bn r bng cch o ngc th t cc k t

    ca n. Gi s bn r ca bn c di N k t. Bn s hon i v tr k t th 1

    v k t N, k t 2 v k t N-1,Phc tp hn mt cht, hon v khng phiton b bn r m chia nios ra cc on vi di L v thc hin php hon v

    theo tng on.Khi L s l kha ca bn! Mt khc L c th nhn gi tr tuyt

    i (2,3,4) hoc gi tr tng i (1/2,1/3,1/4ca N).

    Vo khong th k V-IV trc Cng nguyn, ngi ta ngh ra thit b

    m ha. l mt ng hnh tr vi bn hnh R. m ha, ngi ta qun bng

    giy (nh, di nh giy dng trong in tn) quanh ng hnh tr ny v vit ni

    dung cn m ha ln giy theo chiu dc ca ng. Sau khi g bng giy khi ng

    th ni dung s c che du. Muoons gii m th phi cun bng giy ln ng

    cng c bn knh R.Bn knh R chnh l kha trong h mt ny.

    1.4.2.Mt m hin i

    a. Symmetric cryptography: m ha i xng, tc l c hai qu trnh m ha v

    gii m u dng mt cha kha. m bo tnh an ton, cha kha ny phi

    c gi b mt. V th cc thut ton loi ny cn c tn gi khc l secret key

    cryptography (hay private key cryptography), tc l thut ton m ha dng chakha ring (hay b mt). Cc thut ton loi ny l tng cho mc ch m ha d

    liu ca c nhn hay t chc n l nhng bc l hn ch khi thng tin phi

    c chia s vi mt bn th hai.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    24/89

    Gi s nu Alice ch gi thng ip m ha cho Bob m khng h bo

    trc v thut ton s dng, Bob s chng hiu Alice mun ni g. V th bt buc

    Alice phi thng bo cho Bob v cha kha v thut ton s dng ti mt thi

    im no trc y. Alice c th lm iu ny mt cch trc tip (mt i mt)

    hay gin tip (gi qua email, tin nhn...). iu ny dn ti kh nng b ngi th

    ba xem trm cha kha v c th gii m c thng ip Alice m ha gi cho

    Bob.

    Hnh 1.Thut ton m ha i xng

    Bob v Alice c cng mt kha KA-B. Kha ny c xy dng sao cho:

    m = KA-B(KA-B(m)).

    Trn thc t, i vi cc h mt i xng, kho K lun chu s bin i

    trc mi pha m ha v gii m. Kt qu ca s bin i ny pha gii m Kd s

    khc vi kt qu bin i pha m ha Ke.Nu coi Ke v Kd ln lt l kha m

    ha v kha gii m th s c kha gii m khng trng vi kha m ha. Tuy

    nhin nu bit c kha Ke th c th d dng tnh c Kd v ngc li. Vy nn

    c mt nh ngha rng hn cho m i xng l: M i xng l nhm m trong

    kha dng gii m Kd c th d dng tnh c t kha dng m ha Ke.

    Trong h thng m ho i xng, trc khi truyn d liu, 2 bn gi v

    nhn phi tho thun v kho dng chung cho qu trnh m ho v gii m. Sau, bn gi s m ho bn r (Plaintext) bng cch s dng kho b mt ny v gi

    thng ip m ho cho bn nhn. Bn nhn sau khi nhn c thng ip

    m ho s s dng chnh kho b mt m hai bn tho thun gii m v ly li

    bn r (Plaintext). Trong qu trnh tin hnh trao i thng tin gia bn gi v bn

    nhn thng qua vic s dng phng php m ho i xng, th thnh phn quan

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    25/89

    trng nht cn phi c gi b mt chnh l kho. Vic trao i, tho thun v

    thut ton c s dng trong vic m ho c th tin hnh mt cch cng khai,

    nhng bc tho thun v kho trong vic m ho v gii m phi tin hnh b

    mt. Chng ta c th thy rng thut ton m ho i xng s rt c li khi c

    p dng trong cc c quan hay t chc n l. Nhng nu cn phi trao i thng

    tin vi mt bn th ba th vic m bo tnh b mt ca kho phi c t ln

    hng u.

    M ha i xng c th phn thnh hai nhm ph:

    - Block ciphers: thut ton khi trong tng khi d liu trong vn bn

    ban u c thay th bng mt khi d liu khc c cng di. di

    mi khi gi l block size, thng c tnh bng n v bit. V d thut

    ton 3-Way c kch thc khi bng 96 bit. Mt s thut ton khi thngdng l:DES, 3DES, RC5, RC6, 3-Way, CAST, Camelia, Blowfish, MARS,

    Serpent, Twofish, GOST...

    - Stream ciphers: thut ton dng trong d liu u vo c m ha

    tng bit mt. Cc thut ton dng c tc nhanh hn cc thut ton khi,

    c dng khi khi lng d liu cn m ha cha c bit trc, v d

    trong kt ni khng dy. C th coi thut ton dng l thut ton khi vi

    kch thc mi khi l 1 bit. Mt s thut ton dng thng dng: RC4,

    A5/1, A5/2, Chameleon

    b. Asymmetric cryptography: m ha bt i xng, s dng mt cp cha kha c

    lin quan vi nhau v mt ton hc, mt cha cng khai dng m ho (public

    key) v mt cha b mt dng gii m (private key). Mt thng ip sau khi

    c m ha bi cha cng khai s ch c th c gii m vi cha b mt tng

    ng. Do cc thut ton loi ny s dng mt cha kha cng khai (khng b mt)nn cn c tn gi khc lpublic-key cryptography (thut ton m ha dng cha

    kha cng khai). Mt s thut ton bt i xng thng dng l : RSA, Elliptic

    Curve, ElGamal, Diffie Hellman...

    Quay li vi Alice v Bob, nu Alice mun gi mt thng ip b mt ti

    Bob, c ta s tm cha cng khai ca Bob. Sau khi kim tra chc chn cha kha

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    26/89

    chnh l ca Bob ch khng ca ai khc (thng qua chng ch in t digital

    certificate), Alice dng n m ha thng ip ca mnh v gi ti Bob. Khi

    Bob nhn c bc thng ip m ha anh ta s dng cha b mt ca mnh

    gii m n. Nu gii m thnh cng th bc thng ip ng l dnh cho Bob.

    Alice v Bob trong trng hp ny c th l hai ngi cha tng quen bit. Mt

    h thng nh vy cho php hai ngi thc hin c giao dch trong khi khng

    chia s trc mt thng tin b mt no c.

    Hnh 2.Thut ton m ha bt i xng

    Trong v d trn ta thy kha public v kha private phi p ngv t kha public ngi ta khng th tm ra c kha

    private.

    M ho kho cng khai ra i gii quyt vn v qun l v phn phi kho

    ca cc phng php m ho i xng. Qu trnh truyn v s dng m ho kho

    cng khai c thc hin nh sau:

    - Bn gi yu cu cung cp hoc t tm kho cng khai ca bn nhn trn

    mt server chu trch nhim qun l kho.

    - Sau hai bn thng nht thut ton dng m ho d liu, bn gi s

    dng kho cng khai ca bn nhn cng vi thut ton thng nht m

    ho thng tin c gi i.

    - Khi nhn c thng tin m ho, bn nhn s dng kho b mt ca

    mnh gii m v ly ra thng tin ban u.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    27/89

    Vy l vi s ra i ca M ho cng khai th kho c qun l mt cch linh

    hot v hiu qu hn. Ngi s dng ch cn bo v Private key. Tuy nhin nhc

    im ca M ho kho cng khai nm tc thc hin, n chm hn rt nhiu

    so vi m ho i xng. Do , ngi ta thng kt hp hai h thng m ho kho

    i xng v cng khai li vi nhau v c gi l Hybrid Cryptosystems. Mt s

    thut ton m ho cng khai ni ting: Diffle-Hellman, RSA,

    Trn thc t h thng m ho kho cng khai c hn ch v tc chm nn cha

    th thay th h thng m ho kho b mt c, n t c s dng m ho d

    liu m thng dng m ho kho. H thng m ho kho lai ra i l s kt

    hp gia tc v tnh an ton ca hai h thng m ho trn. V vy ngi ta

    thng s dng mt h thng lai tp trong d liu c m ha bi mt thut

    ton i xng, ch c cha dng thc hin vic m ha ny mi c m habng thut ton bt i xng. Hay ni mt cch khc l ngi ta dng thut ton

    bt i xng chia s cha kha b mt ri sau dng thut ton i xng vi

    cha kha b mt trn truyn thng tin.

    Chng ta c th hnh dung c hot ng ca h thng m ho ny nh

    sau:

    - Bn gi to ra mt kho b mt dng m ho d liu. Kho ny cn

    c gi l Session Key.- Sau , Session Key ny li c m ho bng kho cng khai ca bn

    nhn d liu.

    - Tip theo d liu m ho cng vi Session Key m ho c gi i ti

    bn nhn.

    - Lc ny bn nhn dng kho ring gii m Session Key v c c

    Session Key ban u.

    - Dng Session Key sau khi gii m gii m d liu.

    Nh vy, h thng m ho kho lai tn dng tt c cc im mnh ca hai h

    thng m ho trn l: tc v tnh an ton. iu ny s lm hn ch bt kh

    nng gii m ca tin tc.

    Cn lu rng trn y, chng ta nhc n hai khi nim c tnh cht

    tng i l d v kh. Ngi ta quy c rng nu thut ton c phc tp

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    28/89

    khng vt qu phc tp a thc th bi ton c coi l d; cn ln hn th

    bi ton c coi l kh.

    Chng 2.H mt m c in

    2.1.H m CaesarH m Caesar c xc nh trn Z26 (do c 26 ch ci trn bng ch ci

    ting Anh) mc d c th xc nh n trn Zm vi modulus m ty .D dng thy

    rng , m dch vng s to nn mt h mt nh xc nh trn, tc l Dk(Ek(x))

    = x vi xZ26.

    nh ngha:

    Mt h mt gm b 5 (P,C,K,E,D). Gi s P = C = K = Z26 vi 0 k 25,

    nh ngha:Ek(x)=x+k mod 26

    V Dk(x)=y-k mod 26 (x,y Z26)

    Nhn xt:Trong trng hp k=3, h mt thng c gi l m Caesar tng

    c Julius Caesar s dng

    Ta s s dng m dch vng (vi modulo 26) m ha mt vn bn ting Anh

    thng thng bng cch thit lp s tng ng gia cc k t v cc thng d theo

    modulo 26 nh sau: A0, B1,.,Z25.

    A B C D E F G H I J K L M0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

    0

    1

    1

    12

    N O P Q R S T U V W X Y Z1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 25

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    29/89

    3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4

    V d

    Gi s kha cho m dch vng k=11 v bn r l: wewillmeetatmidnight

    Trc tin bin i bn r thnh dy cc s nguyn nh dng php tng ngtrn.Ta c:

    22 4 22 8 11 11 12 4 4 190 19 12 8 3 13 8 6 7 19

    Sau cng 11 vo mi gi tr ri rt gn tng theo modulo 26

    7 15 7 19 22 22 23 15 15 411 4 23 19 14 24 19 17 18 4

    Cui cng bin i dy s nguyn ny thnh cc k t thu c bn m sau

    HPHTWWXPPELEXTOYTRSE

    gi m bn m ny, trc tin, Bob s bin i bn m thnh dy cc s

    nguyn ri tr i gi tr cho 11 (rt gn modulo 26) v cui cng bin i li dy

    ny thnh cc k t

    2.2.H m Affinnenh ngha: M tuyn tnh Affinne l b 5 (P,C,K,E,D) tha mn:

    1.Cho P=C=Z26 v gi s P={(a,b) Z26 x Z26:UCLN(a,26)=1}

    2.Vi k=(a,b) K, ta nh ngha:

    Ek(x)=ax+bmod26

    V Dk(y)=a-1(y-b)mod26, x,yZ26

    vic gii m thc hin c, yu cu cn thit l hm Affine phi l nnh.Ni cch khc, vi bt k yZ26, ta mun c ng nht thc sau:

    ax+b y(mod26)

    phi c nghim x duy nht.ng d thc ny tng ng vi

    ax y-b(mod 26)

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    30/89

    v y thay i trn Z26 nn y-b cng thay i trn Z26.Bi vy, ta ch cn nghin cu

    phng trnh ng d:

    ax y(mod 26) (yZ26)

    ta bit rng phng trnh ny c mt nghim duy nht i vi mi y khi v ch khi

    UCLN(a,26)=1.

    Chng minh:Trc tin ta gi s rng, UCLN(a,26)=d>1. Khi , ng d thc

    ax 0(mod26) s c t nht hai nghim phn bit trong Z26 l x=0 v x=26/d.

    Trong trng hp ny, E(x)=ax+b(mod 26) khng pahir l mt hm n nh v

    bi vy n khng th l hm m ha hp l.

    V d do UCLN(4,26)=2 nn 4x+7 khng l hm m ha hp l: x v x+13 s m

    ha thnh cng mt gi tr i vi bt k xZ26.

    Ta gi thit UCLN(a,26)=1.Gi s vi x1 v x2 no tha mn:

    ax1 ax2(mod 26)

    Khi

    a(x1 x2) 0 (mod 26)

    bi vy 26| a(x1 x2)

    By gi ta s s dng mt tnh cht ca php chia sau: Nu UCLN(a,b)=1 v a | bc

    th a |c. V 26 | a(x1 x2) v UCLN(a,26)=1 nn ta c:26 |(x1 x2)

    Tc l

    x1 x2 (mod 26)

    Ti y ta chng t rng, nu UCLN(a,26)=1 th mt ng d thc dng ax y

    (mod 26) ch c nhiu nht mt nghim trong Z26.D , nu ta cho x thay i trn

    Z26 th ax mod 26 s nhn c 26 gi tr khc nhau theo modulo 26 v ng d

    thc ax y(mod 26) ch c nghim duy nht.V d:

    Gi s k=(7,3).Ta c 7-1 mod 26= 15.Hm m ha l:

    Ek(x)=7x+3

    V hm gii m tng ng l

    Dk(x)=15(y-3) mod 26=15y-19

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    31/89

    y tt c cc php ton u thc hin trn Z26. Ta s kim tra liu Dk(Ek(x))=x

    vi xZ26 khng? Dng cc tnh ton trn Z26, ta c

    Dk(Ek(x))= Dk(7x+3)

    = 15(7x+3)-19

    =x+45-19

    =x

    minh ha, ta hy m ha bn r hot. Trc tin bin i cc ch h,o,t thnh

    cc thng d theo modulo 26. Ta c cc s tng ng l: 7, 14 v 19.By gi

    m ha:

    7 7 +3 mod 26 = 52 mod 26 = 0

    7 14 + 3 mod 26 = 101 mod 26 =23

    7 19 +3 mod 26 = 136 mod 26 = 6

    By gi 3 k t ca bn m l 0, 23 v 6 tng ng vi xu k t AXG.

    Gii m: t xu k t ca bn m chuyn thnh s nguyn trong bng ch ci

    ting Anh (26 ch ci), ta c cc s tng ng 0, 23, 6

    Dk(0)=15 0- 19 mod 26 =7

    Dk(23)=15 23- 19 mod 26 =14

    Dk(6)=15 6- 19 mod 26 =19

    By gi 3 k t ca bn r: h, o, t.

    2.3.H m VigenreTrong c hai h m dch chuyn v m tuyn tnh(mt khi kha c chn )

    mi k t s c nh x vo mt k t duy nht. V l do , cc h mt cn li

    c gi l h thay th n biu. By gi ti s trnh by mt h mt khng phi

    l b ch n, l h m Vigenre ni ting. Mt m ny ly tn ca Blaise de

    Vigenre sng vo th k XVI.

    S dng php tng ng A 0, B 1, .,Z25 m t trn, ta c th gn cho

    mi kha k vi mt chui k t c di m c gi l t kha.Mt m V s m

    ha ng thi m k t: mi phn t ca bn r tng ng vi m k t

    V d

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    32/89

    Gi s m=6 v t kha l CIPHER. T kha ny tng ng vi dy s

    k=(2,8,15,4,17).Gi s bn r l xu

    thiscryptosystemisnotsecure

    nh ngha:

    Cho m l mt s dng c nh no . Cho P=C=K=(Z26)m. Vi kha K=(k1, k2 ,

    ,km) ta xc nh:

    EK(x1, x2, . . . ,xm) = (x1+k1, x2+k2, . . . , xm+km)

    v

    DK(y1, y2, . . . ,ym) = (y1-k1, y2-k2, . . . , ym-km)

    Trong tt c cc php ton c thc hin trong Z26

    Ta s bin i cc phn t ca bn r thnh cc thng d theo modulo 26,

    vit chng thnh cc nhm 6 ri cng vi t kha theo modulo nh sau19 7 8 18 2 17 24 15 19 14 18 24

    2 8 15 7 4 17 2 8 15 7 4 17

    21 15 23 25 6 8 0 23 8 21 22 15

    18 19 4 12 8 18 13 14 19 18 4 2

    2 8 15 7 4 17 2 8 15 7 4 17

    20 1 19 19 12 9 15 22 8 15 8 19

    20 17 4

    2 8 15

    22 25 19

    Bi vy, dy k t tng ng ca xu bn m s l:

    V P X Z G I A X I V W P U B T T M J P W I Z I T W Z T

    gii m ta c th dng cng t kha nhng thay cho cng, ta tr n theo

    modulo 26

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    33/89

    Ta thy rng cc t kha c th vi s di m trong mt m Vigenre l

    26m, bi vy, thm ch vi cc gi tr m kh nh, phng php tm kim vt cn

    cng yu cu thi gian kh ln. V d, nu m=5 th khn gian kha cng c kch

    thc ln hn 1,1 107. Lng kha ny ln ngn nga vic tm kha bng

    tay

    Trong h mt Vigenre c t kha di m, mi k t c th c nh x

    vo trong m k t c th c (gi s rng t kha cha m k t phn bit).Mt h

    mt nh vy c gi l h mt thay th a kiu (poly alphabetic). Ni chung,

    vic thm m h thay th a kiu s kh khn hn so vic thm m h n kiu.

    2.4.H mt HillTrong phn ny s m t mt h mt thay th a kiu khc c gi l mt

    m Hill. Mt m ny do Lester S.Hill a ra nm 1929. Gi s m l mt s

    nguyn, tP = C = (Z26)m . tng y l ly t hp tuyn tnh ca m k t

    trong mt phn t ca bn r to ra m k t mt phn t ca bn m.

    nh ngha: Mt m Hill l b 5(P, C, K, E, D). Cho m l mt s nguyn dng c

    nh. ChoP = C = (Z26)m v cho

    K={cc ma trn kh nghch cp m m trn Z26}

    Vi mt kha KK ta xc nh

    EK(x) = xK

    v DK(y) = yK-1

    tt c cc php ton c thc hin trong Z26

    V d

    Gi s kha

    T cc tnh ton trn ta c

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    34/89

    Gi s cn m ha bn r July. Ta c hai phn t ca bn r m ha:(9,20)

    (ng vi Ju) v (11,24)(ng vi ly). Ta tnh nh sau:

    V

    Bi vy bn m ca july l DELW. gii m Bob s tnh

    V

    Nh vy Bob nhn c bn ng

    Cho ti lc ny ta ch ra rng c th thc hin php gii m nu K c mt

    nghch o. Trn thc t, php gii m l c th thc hin c, iu kin cn

    l K phi c nghch o. (iu ny d dng rt ra t i s tuyn tnh s cp).

    2.5. H mt PlayfairPhp thay th n-gram:thay v thay th i vi cc k t, ngi ta c th thay

    th cho tng cm 2 k t (gi l digram) hoc cho tng cm 3 k t (gi l trigram)

    v tng qut cho tng cm n k t (gi l n-gram). Nu bng ch ci gm 26 k

    t ting Anh th php thay th n-gram s c kho l mt hon v ca 26n n-gram

    khc nhau. Trong trng hp digram th hon v gm 262 digram v c th biu

    din tt nht bng mt dy 2 chiu 26 26 trong cc hng biu din k hiu

    u tin, cc ct biu din k hiu th hai, ni dung ca cc biu din chui thayth. V d bng 2 chiu sau biu th AA c thay bng EG, AB c thay bng

    RS, BA c thay bng BO, BB c thay bng SC,

    A B A EG RSB BO SC

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    35/89

    y l mt s da trn s thay th digram trong kho l mt hnh vung

    kch thc 5 5 cha mt s sp xp no ca 25 k t ca bng ch ci (khng

    tnh k t J v s xut hin t ca n v c th thay n bng I). Gi s chng ta c

    ma trn kho nh sau

    B Y D G Z

    W S F U P

    L A R K X

    C O I V E

    Q N M H T

    S thay th s c thc hin nh sau. Chng hn nu digram cn thay th

    l AV th trong hnh ch nht c A, V l hai nh cho nhau thay A bng nh k

    ca n theo ng thng ng chnh l O v tng t thay V bng nh k ca ntheo ng thng ng chnh l K.

    Tng t nu digram cn thay th l VN th chui thay th l HO. Nu cc k t

    ca digram nm trn hng ngang th chui thay th l cc k t bn phi ca

    chng. Chng hn nu digram l WU th chui thay th l SP, nu digram l FP th

    chui thay th l UW, nu digram l XR th chui thay th l LK. Tng t nu

    cc k t ca digram nm trn hng dc th chui thay th l cc k t bn di ca

    chng. Chng hn nu digram l SO th chui thay th l AN, nu digram l MRth chui thay th l DI, nu digram l GH th chui thay th l UG. Trong trng

    hp digram l mt cp k t ging nhau chng hn OO hoc l mt k t c i

    km mt khong trng chng hn B th c nhiu cch x l, cch n gin nht

    l gi nguyn khng bin i digram ny.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    36/89

    Chng 3. Mt s cng c h tr cho thuyt mt m

    3.1.L thuyt s3.1.1.Kin thc ng d thc

    a. nh ngha: Cho l s nguyn dng. Hai s nguyn v c gi l ng

    d vi nhau theo module m nu hiu a

    K hiu a b(mod m) c gi l mt ng d thc. Nu khng chia ht

    cho , ta vit

    V d 3 -1 (mod 4)

    5 17 (mod 6)

    18 0 (mod 6)

    iu kin a 0(mod m) ngha l a

    b. Tnh cht v cc h qu

    Tnh cht 1:

    Vi mi s nguyn , ta c: a a (mod m)

    Tnh cht 2:

    a b (mod m) b a (mod m)

    Tnh cht 3

    a b (mod m), b c (mod m) a c (mod m)

    Chng minh:

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    37/89

    a b (mod m) m | (a - b)

    b c(mod m) m | (b- c

    v a c = (a b) + (b c ) m | (a - c

    Tnh cht 4

    Chng minh:

    Tnh cht 5

    Chng minh:

    Theo tnh cht 4 ta c:

    Nhn tng v hai T ta c:

    Nhn xt:

    1, Nu a 1(mod 2) v b 1(mod 2) th a + b 2(mod 2), v 2 0 (mod 2)

    suy ra: a + b 0(mod 2), cn a.b 1(mod 2)

    iu ny c ngha : Tng ca hai s l l mt s chn; Tch ca hai s l l mt s

    l

    2,Nu a 3(mod 7) a2 9 (mod 7) 2(mod 7)

    C ngha: Nu mt s chia cho 7 d 3 th bnh phng s chia 7 d 2.

    Cc h qu ca tnh cht 4 v 5:

    3. , vi

    Ch :

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    38/89

    1_Chia hai v cho mt ng thc, ni chung l khng c.

    nhng

    2 nhng ab c th ng d vi 0 theo module m. Chng

    hn : nhng 2.5=10 0(mod 10)

    3.1.2.Mt s nh l s dng trong thut m ha cng khai

    a.Thut gii Euclid- Tm UCLN ca hai s nguyn

    Gii thut Euclid hay thut ton Euclid, l mt gii thut gip tnh c s

    chung ln nht (SCLN) ca hai s mt cch hiu qu. Gii thut ny c

    bit n t khong nm 300 trc Cng Nguyn. Nh ton hc Hy Lp c Euclid

    vit gii thut ny trong cun sch ton ni tingElements.

    Gi s a = bq + r, vi a, b, q, rl cc s nguyn, ta c:

    Gii thut

    Input: hai s nguyn khng m a v b, b>0

    Output: UCLN ca a, b.

    (1) While b 0 do

    r= a mod b, a= b, b=r

    (2) Return (a)

    b.Gii thut Euclid m rng

    Gii thut Euclid m rng s dng gii phng trnh v nh nguyn (cn c

    gi l phng trnh i--phng)

    a*x+b*y=c,trong a, b,c l cc h s nguyn, x, y l cc n nhn gi tr nguyn. iu kin

    cn v phng trnh ny c nghim (nguyn) l UCLN(a,b) l c ca c.

    Khng nh ny da trn mt mnh sau:

    Trong s hc bit rng nu d=UCLN(a,b) th tn ti cc s nguyn x, y

    sao cho

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    39/89

    a*x+b*y = d

    Gii thut

    Input: hai s nguyn khng m a v b , a>b

    Output: d= UCLN(a,b) v cc s nguyn x v y tha mn ax + by = d

    (1) Nu b = 0 th t d =a, y = 0, v return (d,x,y)

    (2) Khai bo 5 bin trung gian x1, x2, y1, y2 v q

    (3) t x2 = 1, x1 = 0, y2 = 0, y1 = 1

    (4) While b > 0 do

    (4.1) q = [a/b], r = a qb, x = x2 qx1, y = y2 qy1

    (4.2) a = b, b = r, x2 = x1 , x1 = x, y2 = y1, y1 = y

    (5) t d = a, x = x2, y = y2 v return (d,x,y).

    nh gi phc tp: Thut ton Euclid m rng c phc tp v thi gian lO((lg n)2).

    V d: Xt v d vi a=4864 v b=3458.

    q r x y a b x2 x1 y2 y1 4864 3458 1 0 0 11 1406 1 -1 3458 1406 0 1 1 -12 646 -2 3 1406 646 1 -2 -1 32 114 5 -7 646 114 -2 5 3 -75 76 -27 38 114 76 5 -27 -7 381 38 32 -45 76 38 -27 32 38 -452 0 -91 128 38 0 32 -91 45 128

    ng dng thut ton Euclid m rng tm phn t nghch o

    Thut ton Euclid m rng c s dng rt thng xuyn trong mt m

    vi kha cng khai tm phn t nghch o. Xt mt trng hp ring khi vn

    dng thut ton Euclid m rng:

    Cho hai s nguyn dng nguyn t cng nhau a, n: n>a, (a,n)=1. Cn tms nguyn dng b nh nht sao cho ab 1 (mod n). S b nh th c gi l

    "nghch o" ca a theo module n (v ngc li, a l "nghch o" ca b theo

    module n).

    p dng thut ton Euclid m rng cho cp s (n,a) ta tm c b 3 s

    (d,x,y) tha mn d=(n,a) v nx+ay=d. Bi v a v n nguyn t cng nhau nn d=1

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    40/89

    v nx+ay=1. V nx lun chia ht cho n nn t ng thc cui cng ta suy ra c

    ay 1 (mod n).

    i chiu vi yu cu ca bi ton, ta c b = y + zn. Trong z l s

    nguyn nh nht tha mn b > 0. Dng rt gn ca thut ton Euclid m rng.

    Bi v bi tan tm "phn t nghch o" l trng hp ring ca thut ton Euclid

    m rng, li c dng rt thng xuyn trong mt m vi kha cng khai nn

    ngi ta xy dng thut ton n gin hn gii bi ton ny. Thut ton c

    th hin bng di y:

    I ui vi qi1 0 n2 1 a [n/a]

    3 u1-q2.u2 v1-q2.v2 [v2/v3]... ... ... ...K uk-2-qk-1.uk-1 vk-2-qk-1.vk-1 [vk-1/vk]... ... ... ...? y 1I ui vi qi1 0 232 1 5 4

    3 -4 3 14 5 2 15 -9 1

    Bc 1:

    1. u := 0;

    2. v := n; (v d: n=23)

    3. Chuyn n bc 2

    Bc 2:

    1. u := 1;

    2. v := a; (v d: a=5)

    3. Nu v=1 th chuyn n bc 5.

    4. q = n/a

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    41/89

    5. Chuyn n bc 3

    Bc 3:

    1. uk := uk-2-qk-1.uk-1;2. vk := vk-2-qk-1.vk-1;

    3. Nu vk=1 th chuyn n bc 5.

    4. qk := [vk-1/vk];

    5. Chuyn n bc 4

    Bc 4: Tr li bc 3.

    Bc 5: n y ta thu c gi tr v = y. S b cn tm c xc nh bi b = y +

    zn. Trong , z l s nguyn nh nht tha mn b > 0. v d trn y, i vin=23 v a=5 ta tm c y = -9 nn b = 14 (vi z=1).

    c.nh l phn d Trung Hoa

    nh l phn d Trung Hoa, hay bi ton Hn Tn im binh, l mt nh l

    ni v nghim ca h phng trnh ng d bc nht.

    Ni dung

    Cho tp cc s nguyn t cng nhau tng i mt :m1, m2, , mk. Vi mi b snguyn bt k a1, a2, , ak. H phng trnh ng d:

    Lun c nghim duy nht theo moun M = m1.m2...mkl:

    trong

    M1 = M / m1, M2 = M / m2,..., Mk = M / mk

    y1 = (M1) 1(mod m1), y2 = (M2) 1(mod m2),..., yk = (Mk) 1(mod mk)

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    42/89

    d.Thut gii Rabin Miller (1980)

    Cho n 3 l, thut ton sau y xc nh rng n l mt hp s hoc in ra thng

    bao sn l s nguyn t

    (1) Write n 1 = 2km, where m is old

    (2) Chose a random integer, 1 a n 1

    (3) Compute b = am mod n

    (4) If b=1 (mod n) then anwer n is prime and quit

    (5) For i =0 to k 1 do

    If b = -1 (mod n) then anwer n is prime and quit

    else b = b2 (mod n)

    (6) Anwser n is composite

    f. Thut gii tnh xp mod m

    Cho x Zm v mt s nguyn p N* c biu din nh phn

    p = pi2i(i = 0, 1). Vic tnh gi tr y = xp mod m c gi l php ly tha mod

    Input: x Zm, p = pi2i(i = 0, 1)

    Output: y = xp mod m

    (1) y = 1

    (2) for i = 1 downto 0 do

    y = y2 mod m

    if pi = 1 then y = (y*x) mod m

    (3) return y

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    43/89

    g. nh l Ferma

    Nu p l mt s nguyn t cn a l mt s nguyn th ap a(mod p).

    Nu p khng chia ht cho a (tc l a(mod p) 0) th ap-1 1(mod p)(nh lFerma nh )

    D nhn thy rng nh l Fermat nh l trng hp ring ca nh l Euler khi n

    l s nguyn t.

    h. nh l Euler

    nh ngha hm Euler: Cho n l mt s nguyn dng. Hm Euler ca n c khiu l (n) v c xc nh bi cng sut ca tp hp M cc s nguyn dng

    nh hn n v nguyn t cng nhau vi n.

    Gii thch:

    Cho trc s nguyn dng n

    Xc nh tp hp M (di vi s n cho): s x thuc tp hp M khi v ch

    khi tha mn cc iu kin sau:

    1. x N2. 0 < x < n

    3. (x,n) = 1

    Hm Euler ca n c gi tr bng s phn t ca tp hp M: (n) = #M

    Quy tc tnh gi tr ca hm Euler:

    1. (p) = p 1, nu p l s nguyn t;

    2. (pi) = (pi 1), trong pi l cc s nguyn t khc nhau;3. (piki) = (pi(pi 1)ki), trong pi l cc s nguyn t khc nhau;

    4. (mn) = (m)(n), nu (m,n)=1.

    nh l Euler:Cho a v n l 2 s nguyn dng, nguyn t cng nhau: (a,n)=1.

    nh l Euler khng nh: a(n) 1 (mod n), trong (n) l hm Euler ca n.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    44/89

    3.2.L thuyt phc tp

    Mt chng trnh my tnh thng c ci t da trn mt thut ton ng

    gii quyt bi ton hay vn . Tuy nhin, ngay c khi thut ton ng, chng

    trnh vn c th khng s dng c i vi mt d liu u vo no v thi

    gian cho ra kt qu l qu lu hoc s dng qu nhiu b nh (vt qu kh

    nng p ng ca my tnh).

    Khi tin hnhphn tch thut ton ngha l chng ta tm ra mt nh gi v thi

    gian v "khng gian" cn thit thc hin thut ton. Khng gian y c

    hiu l cc yu cu v b nh, thit b lu tr, ... ca my tnh thut ton c thlm vic. Vic xem xt v khng gian ca thut ton ph thuc phn ln vo cch

    t chc d liu ca thut ton. Trong phn ny, khi ni n phc tp ca thut

    ton, chng ta ch cp n nhng nh gi v mt thi gian m thi.

    Phn tch thut ton l mt cng vic rt kh khn, i hi phi c nhng hiu

    bit su sc v thut ton v nhiu kin thc ton hc khc. y l cng vic m

    khng phi bt c ngi no cng lm c. Rt may mn l cc nh ton hc

    phn tch cho chng ta phc tp ca hu ht cc thut ton c s (sp xp, tm

    kim, cc thut ton s hc, ...). Chnh v vy, nhim v cn li ca chng ta l

    hiu c cc khi nim lin quan n phc tp ca thut ton.

    nh gi v thi gian ca thut ton khng phi l xc nh thi gian tuyt i

    (chy thut ton mt bao nhiu giy, bao nhiu pht,...) thc hin thut ton m

    l xc nh mi lin quan gia d liu u vo (input) ca thut ton v chi ph (s

    thao tc, s php tnh cng,tr, nhn, chia, rt cn,...) thc hin thut ton. Sd ngi ta khng quan tm n thi gian tuyt i ca thut ton v yu t ny

    ph thuc vo tc ca my tnh, m cc my tnh khc nhau th c tc rt

    khc nhau. Mt cch tng qut, chi ph thc hin thut ton l mt hm s ph

    thuc vo d liu u vo :

    T = f(input)

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    45/89

    Tuy vy, khi phn tch thut ton, ngi ta thng ch ch n mi lin quan

    gia ln ca d liu u vo v chi ph. Trong cc thut ton, ln ca d

    liu u vothng c th hin bng mt con s nguyn n. Chng hn :sp xp

    n con s nguyn, tm con s ln nht trong n s, tnh im trung bnh ca n hc

    sinh, ... Lc ny, ngi ta th hin chi ph thc hin thut ton bng mt hm s

    ph thuc vo n :

    T = f(n)

    Vic xy dng mt hm T tng qut nh trn trong mi trng hp ca thut

    ton l mt vic rt kh khn, nhiu lc khng th thc hin c. Chnh v vy

    m ngi ta ch xy dng hm T cho mt s trng hp ng ch nht ca thut

    ton, thng l trng hp tt nhtv xu nht. nh gi trng hp tt nht

    v xu nht ngi ta da vo nh ngha sau:

    Cho hai hm f v g c min xc nh trong tp s t nhin . Ta vit

    f(n) = O(g(n)) v ni f(n) c cp cao nht l g(n) khi tn ti hng s C v k sao

    cho | f(n) | C.g(n) vi mi n > k

    Tuy chi ph ca thut ton trong trng hp tt nht v xu nht c th ni lnnhiu iu nhng vn cha a ra c mt hnh dung tt nht v phc tp ca

    thut ton. c th hnh dung chnh xc v phc tp ca thut ton, ta xt n

    mt yu t khc l tngca chi ph khi ln n ca d liu u vo tng.

    Mt cch tng qut, nu hm chi ph ca thut ton (xt trong mt trng hp

    no ) b chn bi O(f(n)) th ta ni rng thut ton c phc tp l O(f(n))

    trong trng hp .

    Nh vy, thut ton tm s ln nht c phc tp trong trng hp tt nht v

    xu nht u l O(n). Ngi ta gi cc thut ton c phc tp O(n) l cc thut

    ton c phc tp tuyn tnh.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    46/89

    Sau y l mt s "thc o" phc tp ca thut ton c s dng rng ri.

    Cc phc tp c sp xp theo th t tng dn. Ngha l mt bi ton c

    phc tp O(nk) s phc tp hn bi ton c phc tp O(n) hoc O(logn).

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    47/89

    Chng 4. H mt m cng khai

    4.1.Gii thiu mt m vi kha cng khai

    4.1.1.Lch s

    Mt m ha kha cng khai l mt dng mt m ha cho php ngi s

    dng trao i cc thng tin mt m khng cn phi trao i cc kha chung b mt

    trc . iu ny c thc hin bng cch s dng mt cp kha c quan h

    ton hc vi nhau l kha cng khai v kha c nhn (hay kha b mt).

    Thut ng mt m ha kha bt i xng thng c dng ng ngha vi

    mt m ha kha cng khai mc d hai khi nim khng hon ton tng ng.

    C nhng thut ton mt m kha bt i xng khng c tnh cht kha cng khaiv b mt nh cp trn m c hai kha (cho m ha v gii m) u cn phi

    gi b mt.

    Trong mt m ha kha cng khai, kha c nhn phi c gi b mt trong

    khi kha cng khai c ph bin cng khai. Trong 2 kha, mt dng m ha

    v kha cn li dng gii m. iu quan trng i vi h thng l khng th

    tm ra kha b mt nu ch bit kha cng khai.

    H thng mt m ha kha cng khai c th s dng vi cc mc ch:

    M ha: gi b mt thng tin v ch c ngi c kha b mt mi gii m

    c.

    To ch k s: cho php kim tra mt vn bn c phi c to vi mt

    kha b mt no hay khng.

    Tha thun kha: cho php thit lp kha dng trao i thng tin mt

    gia 2 bn.

    Thng thng, cc k thut mt m ha kha cng khai i hi khi lng tnh

    ton nhiu hn cc k thut m ha kha i xng nhng nhng li im m

    chng mang li khin cho chng c p dng trong nhiu ng dng.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    48/89

    Trong hu ht lch s mt m hc, kha dng trong cc qu trnh m ha v

    gii m phi c gi b mt v cn c trao i bng mt phng php an ton

    khc (khng dng mt m) nh gp nhau trc tip hay thng qua mt ngi a

    th tin cy. V vy qu trnh phn phi kha trong thc t gp rt nhiu kh khn,

    c bit l khi s lng ngi s dng rt ln. Mt m ha kha cng khai gii

    quyt c vn ny v n cho php ngi dng gi thng tin mt trn ng

    truyn khng an ton m khng cn tha thun kha t trc.

    Nm 1874, William Stanley Jevons xut bn mt cun sch m t mi quan

    h gia cc hm mt chiu vi mt m hc ng thi i su vo bi ton phn tch

    ra tha s nguyn t (s dng trong thut ton RSA). Thng 7 nm 1996, mt nh

    nghin cu

    bnh lun v cun sch trn nh sau:

    Trong cun The Principles of Science: A Treatise on Logic and Scientific

    Methodc xut bn nm 1890, William S. Jevons pht hin nhiu php ton

    rt d thc hin theo mt chiu nhng rt kh theo chiu ngc li. Mt v d

    chng t m ha rt d dng trong khi gii m th khng. Vn trong phn ni trn

    chng 7 (Gii thiu v php tnh ngc) tc gi cp n nguyn l: ta c th

    d dng nhn cc s t nhin nhng phn tch kt qu ra tha s nguyn t th

    khng h n gin. y chnh l nguyn tc c bn ca thut ton mt m hakha cng khai RSA mc d tc gi khng phi l ngi pht minh ra mt m

    ha kha cng khai.

    Thut ton mt m ha kha cng khai c thit k u tin bi James H.

    Ellis, Clifford Cocks, v Malcolm Williamson ti GCHQ (Anh) vo u thp k

    1970. Thut ton sau ny c pht trin v bit n di tn Diffie-Hellman, v

    l mt trng hp c bit ca RSA. Tuy nhin nhng thng tin ny ch c tit

    l vo nm 1997.

    Nm 1976, Whitfield Diffie v Martin Hellman cng b mt h thng mt

    m ha kha bt i xng trong nu ra phng php trao i kha cng khai.

    Cng trnh ny chu s nh hng t xut bn trc ca Ralph Merkle v phn

    phi kha cng khai. Trao i kha Diffie-Hellman l phng php c th p

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    49/89

    dng trn thc t u tin phn phi kha b mt thng qua mt knh thng tin

    khng an ton. K thut tha thun kha ca Merkle c tn l h thng cu

    Merkle.

    Thut ton u tin cng c Rivest, Shamir v Adleman tm ra vo nm1977 ti MIT. Cng trnh ny c cng b vo nm 1978 v thut ton c t

    tn l RSA. RSA s dng php ton tnh hm m mun (mun c tnh bng

    tch s ca 2 s nguyn t ln) m ha v gii m cng nh to [ch k s]. An

    ton ca thut ton c m bo vi iu kin l khng tn ti k thut hiu qu

    phn tch mt s rt ln thnh tha s nguyn t.

    K t thp k 1970, c rt nhiu thut ton m ha, to ch k s, tha

    thun kha.. c pht trin. Cc thut ton nh ElGamal (mt m) do Netscape

    pht trin hay DSA do NSA v NIST cng da trn cc bi ton lgarit ri rc

    tng t nh RSA. Vo gia thp k 1980, Neal Koblitz bt u cho mt dng

    thut ton mi: mt m ng cong elliptic v cng to ra nhiu thut ton tng

    t. Mc d c s ton hc ca dng thut ton ny phc tp hn nhng li gip

    lm gim khi lng tnh ton c bit khi kha c di ln.

    4.1.2.L thuyt mt m cng khai

    Khi nim v mt m kha cng khai to ra s c gng gii quyt hai vn

    kh khn nht trong mt m kha quy c, l s phn b kha v ch k s:

    - Trong m quy c s phn b kha yu cu hoc l hai ngi truyn thng

    cng tham gia mt kha m bng cch no c phn b ti h hoc

    s dng chung mt trung tm phn b kha.

    - Nu vic s dng mt m tr nn ph bin, khng ch trong qun i mcn trong thng mi v nhng mc ch c nhn th nhng on tin v ti

    liu in t s cn nhng ch k tng ng s dng trong cc ti liu

    giy. Tc l, mt phng php c th c ngh ra c quy nh lm hi lng

    tt c nhng ngi tham gia khi m mt on tin s c gi bi mt c

    nhn c bit hay khng

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    50/89

    Trong s m ha quy c, cc kha c dng cho m ha v gii m mt

    on tin l ging nhau. y l mt iu kin khng cn thit, n c th pht

    trin gii thut m ha da trn mt kha cho m ha v mt kha khc cho

    gii m

    Cc bc cn thit trong qu trnh m ha cng khai

    - Mi h thng cui trong mng to ra mt cp kha dng cho m ha v

    gii m on tin m n s nhn

    - Mi h thng cng b rng ri kha m ha bng cch t kha vo mt

    thanh ghi hay mt file cng khai, kha cn li c gi ring

    - Nu A mun gi mt on tin ti B th A m ha on tin bng kha cng

    khai ca B

    - Khi B nhn on tin m ha, n c th gii m bng kha b mt ca mnh.

    Khng mt ngi no khc c th gii m oan tin ny bi v ch c mnh B

    bit kha b mt thi .

    Vic cc tip cn ny, tt c nhng ngi tham gia c th truy xut kha cng

    khai. Kha b mt c to bi tng c nhn, v vy khng bao gi c phn

    b. bt k thi im no, h thng cng c th chuyn i cp kha mbo tnh b mt.

    Bng sau tm tt mt s kha cnh quan trng v m ha quy c v m ha

    cng khai : phn bit c hai loi chng ta tng qut ha lin h kha s

    dng trong m ha quy c l kha b mt, hai kha s dng trong m ha

    cng khai l kha cng khai v kha b mt.

    M ha quy c M ha cng khai* Yu cu

    - Thut gii tng t cho m ha v

    gii m.

    - Ngi gi v ngi nhn phi tham

    * Yu cu

    - Mt thut gii cho m ha v mt

    thut gii cho gii m

    - Ngi gi v ngi nhn, mi

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    51/89

    gia cng thut gii v cng kha

    * Tnh bo mt

    - Kha phi c b mt

    - Khng th hay t nht khng c tnh

    thc t gii m on tin nu thng

    tin khc c sn

    - Kin thc v thut gii cng vi

    cc mu v mt m khng xc

    nh kha

    ngi phi c cp kha ring ca

    mnh

    * Tnh bo mt

    - Mt trong hai kha phi c gi

    b mt

    - Khng th hay t nht khng c tnh

    thc t gii m on tn nu thng

    tin khc khng c sn

    - Kin thc v thut gii cng vi

    mt trong cc kha, cng vi cc

    mu v mt m khng xc nh

    kha

    4.1.3.Nhng yu im, hn ch ca mt m vi kha cng khai

    Tn ti kh nng mt ngi no c th tm ra c kha b mt. Khng ging

    vi h thng mt m s dng mt ln (one-time pad) hoc tng ng, cha cthut ton m ha kha bt i xng no c chng minh l an ton trc cc

    tn cng da trn bn cht ton hc ca thut ton. Kh nng mt mi quan h no

    gia 2 kha hay im yu ca thut ton dn ti cho php gii m khng cn

    ti kha hay ch cn kha m ha vn cha c loi tr. An ton ca cc thut

    ton ny u da trn cc c lng v khi lng tnh ton gii cc bi ton

    gn vi chng. Cc c lng ny li lun thay i ty thuc kh nng ca my

    tnh v cc pht hin ton hc mi.

    Mc d vy, an ton ca cc thut ton mt m ha kha cng khai cng tng

    i m bo. Nu thi gian ph mt m (bng phng php duyt ton b)

    c c lng l 1000 nm th thut ton ny hon ton c th dng m ha

    cc thng tin v th tn dng - R rng l thi gian ph m ln hn nhiu ln thi

    gian tn ti ca th (vi nm).

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    52/89

    Nhiu im yu ca mt s thut ton mt m ha kha bt i xng c tm

    ra trong qu kh. Thut ton ng gi ba l l mt v d. N ch c xem l

    khng an ton khi mt dng tn cng khng lng trc b pht hin. Gn y,

    mt s dng tn cng n gin ha vic tm kha gii m da trn vic o c

    chnh xc thi gian m mt h thng phn cng thc hin m ha. V vy, vic s

    dng m ha kha bt i xng khng th m bo an ton tuyt i. y l mt

    lnh vc ang c tch cc nghin cu tm ra nhng dng tn cng mi.

    Mt im yu tim tng trong vic s dng kha bt i xng l kh nng b tn

    cng dng k tn cng ng gia (man in the middle attack): k tn cng li dng

    vic phn phi kha cng khai thay i kha cng khai. Sau khi gi mo

    c kha cng khai, k tn cng ng gia 2 bn nhn cc gi tin, gii mri li m ha vi kha ng v gi n ni nhn trnh b pht hin. Dng tn

    cng kiu ny c th phng nga bng cc phng php trao i kha an ton

    nhm m bo nhn thc ngi gi v ton vn thng tin. Mt iu cn lu l

    khi cc chnh ph quan tm n dng tn cng ny: h c th thuyt phc (hay bt

    buc) nh cung cp chng thc s xc nhn mt kha gi mo v c th c cc

    thng tin m ha.

    4.1.4.ng dng ca mt m

    a.Bo mt

    ng dng r rng nht ca mt m ha kha cng khai l bo mt: mt vn

    bn c m ha bng kha cng khai ca mt ngi s dng th ch c th gii

    m vi kha b mt ca ngi .

    Phn mm PGP min ph ch c s dng cho ngi dng c nhn vimc ch phi thng mi, c th ti v ti a ch :

    http://www.pgp.com/products/freeware.html

    b.Chng thc

    http://www.pgp.com/products/freeware.htmlhttp://www.pgp.com/products/freeware.html
  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    53/89

    Cc thut ton to ch k s kha cng khai c th dng nhn thc. Mt

    ngi s dng c th m ha vn bn vi kha b mt ca mnh. Nu mt ngi

    khc c th gii m vi kha cng khai ca ngi gi th c th tin rng vn bn

    thc s xut pht t ngi gn vi kha cng khai . Dng ch k s cho email

    v m ha email khi gi i thng qua nh cung cp chng ch s lm trng ti iu

    khin

    Nh chng ch s ca nh cung cp Thawte(www.thawte.com) cho php

    bn c th ng k cho mnh mt ti khon Personal Email Certificate haonf ton

    min ph ti y thc hin giao dch khi gi v nhn mail

    (http://www.thawte.com/secure-email/personal-email-certificates/index.htm)

    c.ng dng trong thng mi in t

    Nhiu n v, t chc Vit Nam ang xy dng mng my tnh c quy

    m ln phc v cho cng vic kinh doanh ca mnh: mng chng khon, mng

    ngn hng, mng bn v tu xe, k khai v np thu qua mng.

    Cng ty phn mm v Truyn thng VASC chnh thc k kt hp ng

    ng dng chng ch s trong giao dch ngn hng in t vi ngn hng c phn

    thng mi Chu (ACB) t ngy 30/9/2003, cho php khch hng ACB s giao

    dch trc tuyn trn mng vi ch k in t do VASC cp.

    Mng giao dch chng khon VCBS (http://www.vebs.vn) : m ti khon

    ngn hng cho php giao dch trc tip qua sn, bo gi c phiu, cho php t

    lnh mua bn c phn ch bng thao tc click chut.

    Mng ngn hng VCB, EAB (http://www.vietcombank.com.vn,

    http://ebanking.dongabank.com.vn) cho php xem s d, chuyn khon cho ti

    khon khc cng h thng t 20-500 triu ng mi ngy, bn k chi tit gaio dch

    ca ti khon trn Internet.

    http://www.thawte.com/http://www.vebs.vn/http://www.vietcombank.com.vn/http://ebanking.dongabank.com.vn/http://www.thawte.com/http://www.vebs.vn/http://www.vietcombank.com.vn/http://ebanking.dongabank.com.vn/
  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    54/89

    H thng bn v qua mng ca ngnh hng khng

    (http://www.pacificairline.com.vn), ng st (http://www.vr.com.vn) trin

    khai 1/2007, mua bn trc tuyn (http://www.ebay.vn).

    Chi cc thu thnh ph H Ch Minh (http://www.hcmtax.gov.vn) ang thnghim cho php doanh nghip ng k t in ha n theo mu, t k khai bo

    co thu, khu tr thu qua mng

    Nu nh c c mt c ch bo mt tt, m bo xc thc r rng gia cc

    bn tham gia vo h thng th chc chn rng nhng vn lin quan n mng

    my tnh nu trn ch cn l vn thi gian.

    4.2.H mt RSA

    Trong mt m hc, RSA l mt thut ton mt m ha kha cng khai. y

    l thut ton u tin ph hp vi vic to ra ch k in t ng thi vi vic m

    ha. N nh du mt s tin b vt bc ca lnh vc mt m hc trong vic s

    dng kha cng cng. RSA ang c s dng ph bin trong thng mi in t

    v c cho l m bo an ton vi iu kin di kha ln.

    4.2.1.Lch s

    Thut ton c Ron Rivest, Adi Shamir v Len Adleman m t ln u tin vo

    nm 1977 ti Hc vin Cng ngh Massachusetts (MIT). Tn ca thut ton ly t

    3 ch ci u ca tn 3 tc gi.

    Trc , vo nm 1973, Clifford Cocks, mt nh ton hc ngi Anh lm vic

    ti GCHQ, m t mt thut ton tng t. Vi kh nng tnh ton ti thi im

    th thut ton ny khng kh thi v cha bao gi c thc nghim. Tuy nhin,pht minh ny ch c cng b vo nm 1997 v c xp vo loi tuyt mt.

    Thut ton RSA c MIT ng k bng sng ch ti Hoa K vo nm 1983 (S

    ng k 4,405,829). Bng sng ch ny ht hn vo ngy 21 thng 9 nm 2000.

    Tuy nhin, do thut ton c cng b trc khi c ng k bo h nn s bo

    h hu nh khng c gi tr bn ngoi Hoa K. Ngoi ra, nu nh cng trnh ca

    http://www.pacificairline.com.vn/http://www.vr.com.vn/http://www.ebay.vn/http://www.hcmtax.gov.vn/http://www.pacificairline.com.vn/http://www.vr.com.vn/http://www.ebay.vn/http://www.hcmtax.gov.vn/
  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    55/89

    Clifford Cocks c cng b trc th bng sng ch RSA khng th

    c ng k.

    4.2.2.M t thut ton

    Thut ton RSA c hai kha: kha cng khai (hay kha cng cng) v kha

    b mt (hay kha c nhn). Mi kha l nhng s c nh s dng trong qu trnh

    m ha v gii m. Kha cng khai c cng b rng ri cho mi ngi v c

    dng m ha. Nhng thng tin c m ha bng kha cng khai ch c th

    c gii m bng kha b mt tng ng. Ni cch khc, mi ngi u c th

    m ha nhng ch c ngi bit kha c nhn (b mt) mi c th gii m c.

    Ta c th m phng trc quan mt h mt m kho cng khai nh sau : Bobmun gi cho Alice mt thng tin mt m Bob mun duy nht Alice c th c

    c. lm c iu ny, Alice gi cho Bob mt chic hp c kha m sn

    v gi li cha kha. Bob nhn chic hp, cho vo mt t giy vit th bnh

    thng v kha li (nh loi kho thng thng ch cn sp cht li, sau khi sp

    cht kha ngay c Bob cng khng th m li c-khng c li hay sa thng

    tin trong th c na). Sau Bob gi chic hp li cho Alice. Alice m hp vi

    cha kha ca mnh v c thng tin trong th. Trong v d ny, chic hp vi

    kha m ng vai tr kha cng khai, chic cha kha chnh l kha b mt.

    a. To kha

    Gi s Alice v Bob cn trao i thng tin b mt thng qua mt knh khng an

    ton (v d nh Internet). Vi thut ton RSA, Alice u tin cn to ra cho mnh

    cp kha gm kha cng khai v kha b mt theo cc bc sau:

    1. Chn 2 s nguyn t ln p v q vi pq, la chn ngu nhin v c lp.

    2. Tnh: n= pq

    3. Tnh: gi tr hm s le (n)= (p-1)(q-1).

    4. Chn mt s t nhin e sao cho 1< e< (n) v l s nguyn t cng nhau

    vi (n) .

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    56/89

    5. Tnh: dsao cho de 1 (mod (n).

    Mt s lu :

    Cc s nguyn t thng c chn bng phng php th xc sut. Cc bc 4 v 5 c th c thc hin bng gii thut Euclid m rng (xem

    thm: s hc mun ).

    Bc 5 c th vit cch khc: Tm s t nhin sao cho

    cng l s t nhin. Khi s dng gi tr

    .

    T bc 3, PKCS#1 v2.1 s dng thay cho

    ).

    Kha cng khai bao gm:

    n, mun

    e, s m cng khai (cng gi ls m m ha).

    Kha b mt bao gm:

    n, mun, xut hin c trong kha cng khai v kha b mt, v

    d, s m b mt (cng gi ls m gii m).

    Mt dng khc ca kha b mt bao gm:

    p and q, hai s nguyn t chn ban u,

    d mod (p-1) v d mod (q-1) (thng c gi l dmp1 v dmq1), (1/q) mod p (thng c gi l iqmp)

    Dng ny cho php thc hin gii m v k nhanh hn vi vic s dng nh l s

    d Trung Quc (ting Anh: Chinese Remainder Theorem - CRT). dng ny, tt

    c thnh phn ca kha b mt phi c gi b mt.

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    57/89

    Alice gi kha cng khai cho Bob, v gi b mt kha c nhn ca mnh. y,p

    v q gi vai tr rt quan trng. Chng l cc phn t ca n v cho php tnh dkhi

    bit e. Nu khng s dng dng sau ca kha b mt (dng CRT) th p v q s

    c xa ngay sau khi thc hin xong qu trnh to kha.

    b. M ha

    Gi s Bob mun gi on thng tinMcho Alice. u tin Bob chuynMthnh

    mt s m < n theo mt hm c th o ngc (t m c th xc nh li M) c

    tha thun trc. Qu trnh ny c m t phn sau

    Lc ny Bob c m v bit n cng nh e do Alice gi. Bob s tnh c l bn m ha

    ca m theo cng thc:

    Hm trn c th tnh d dng s dng phng php tnh hm m (theo mun)

    bng thut ton bnh phng v nhn. Cui cng Bob gi c cho Alice.

    c. Gii m

    Alice nhn c t Bob v bit kha b mt d. Alice c th tm c m t c theo cng

    thc sau:

    Bit m, Alice tm liMtheo phng php tha thun trc. Qu trnh gii m

    hot ng v ta c

    .

    Do ed 1 (modp-1) v ed 1 (mod q-1), (theo nh l Fermat nh) nn:

    v

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    58/89

    Dop v q l hai s nguyn t cng nhau, p dng nh l s d Trung Quc, ta c:

    .

    hay:

    .

    V d

    Sau y l mt v d vi nhng s c th. y chng ta s dng nhng s nh tin tnh ton cn trong thc t phi dng cc s c gi tr ln.

    Ly:

    p = 61 s nguyn t th nht (gi b mt hoc hy sau khi to kha)q = 53 s nguyn t th hai (gi b mt hoc hy sau khi to kha)n = pq =

    3233 mun (cng b cng khai)

    e = 17 s m cng khaid= 2753 s m b mt

    Kha cng khai l cp (e, n). Kha b mt l d. Hm m ha l:

    encrypt(m) = me mod n = m17 mod 3233

    vi m l vn bn r. Hm gii m l:

    decrypt(c) = cd mod n = c2753 mod 3233

    vi c l vn bn m.

    m ha vn bn c gi tr 123, ta thc hin php tnh:

    encrypt(123) = 12317 mod 3233 = 855

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    59/89

    gii m vn bn c gi tr 855, ta thc hin php tnh:

    decrypt(855) = 8552753 mod 3233 = 123

    C hai php tnh trn u c th c thc hin hiu qu nh gii thut bnhphng v nhn.

    4.2.3.Tc m ha RSA

    Tc v hiu qu ca nhiu phn mm thng mi c sn v cng c phn cng

    ca RSA ang gia tng mt cch nhanh chng. Vic Pentium 90Mhz, b toolkit

    BSAFE 3.0 ca c quan bo mt d liu RSA t tc tnh kha b mt l 21,6

    Kbps vi kha 512 bit v 7,4 Kbps vi kha 1024 bit. Phn cng RSA nhanh nht

    y 300 Kbps vi kha 512 bit, nu c x l song song th t 600 Kbps vi

    kha 512 bit v 185 Kbps vi kha 970 bit.

    So snh vi gii thut DES v cc gii thut m khi khc th RSA chm hn: v

    phn mm DES nhanh hn RSA 100 ln, v phn cng DES nhanh hn RSA t

    1000 ti 10000 ln ty thuc cng c (implementation) s dng (thng tin ny

    c ly t http://www.rsa.com)

    Kch thc ca kha trong RSA:

    Hiu qu ca mt h thng mt m kha bt i xng ph thuc vo kh (l

    thuyt hoc tnh ton) ca mt vn ton hc no chng hn nh bi ton

    phn tch ra tha s nguyn t. Gii cc bi ton ny thng mt nhiu thi gian

    nhng thng thng vn nhanh hn l th ln lt tng kha theo kiu duyt ton

    b. V th, kha dng trong cc h thng ny cn phi di hn trong cc h thng

    mt m kha i xng. Ti thi im nm 2002, di 1024 bt c xem l gitr ti thiu cho h thng s dng thut ton RSA.

    Nm 2003, cng ty RSA Security cho rng kha RSA 1024 bt c an ton

    tng ng vi kha 80 bt, kha RSA 2048 bt tng ng vi kha 112 bt v

    kha RSA 3072 bt tng ng vi kha 128 bt ca h thng mt m kha i

    http://www.rsa.com/http://www.rsa.com/
  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    60/89

    xng. H cng nh gi rng, kha 1024 bt c th b ph v trong khong t

    2006 ti 2010 v kha 2048 bt s an ton ti 2030. Cc kha 3072 bt cn c

    s dng trong trng hp thng tin cn gi b mt sau 2030. Cc hng dn v

    qun l kha ca NIST cng gi rng kha RSA 15360 bt c an ton tng

    ng vi kha i xng 256 bt.

    Mt dng khc ca thut ton mt m ha kha bt i xng, mt m ng

    cong elliptic (ECC), t ra an ton vi kha ngn hn kh nhiu so vi cc thut

    ton khc. Hng dn ca NIST cho rng kha ca ECC ch cn di gp i kha

    ca h thng kha i xng. Gi nh ny ng trong trng hp khng c nhng

    t ph trong vic gii cc bi ton m ECC ang s dng. Mt vn bn m ha

    bng ECC vi kha 109 bt b ph v bng cch tn cng duyt ton b.

    Ty thuc vo kch thc bo mt ca mi ngi v thi gian sng ca kha m

    kha c chiu di thch hp

    - loi Export 512 bit

    - loi Person 768 bit

    - loi Commercial 1024 bit

    - loi Militery 2048 bit

    Chu k sng ca kha ph thuc vo

    - vic ng k v to kha

    - vic phn b kha

    - vic kch hot v khng kch hot kha

    - vic thay th hoc cp nht kha

    - vic hy b kha- vic kt thc kha bao gm s ph hoi hoc s lu tr

    4.2.4. an ton ca RSA

    an ton ca h thng RSA da trn 2 vn ca ton hc: bi ton phn

    tch ra tha s nguyn t cc s nguyn ln v bi ton RSA. Nu 2 bi ton trn

  • 7/30/2019 Mt m hc v xc nhn ch k in t.doc

    61/89

    l kh (khng tm c thut ton hiu qu gii chng) th khng th thc hin

    c vic ph m ton b i vi RSA. Ph m mt phn phi c ngn chn

    bng cc phng php chuyn i bn r an ton.

    Bi ton RSA l bi ton tnh cn bc e mun n (vi n l hp s): tm s msao cho me=c mod n, trong (e, n) chnh l kha cng khai v c l bn m. Hin

    nay phng php trin vng nht gii bi ton ny l phn tc