Marzena Wrzesień: Społeczne i sytuacyjne uwarunkowania agresji młodzieży

8/3/2019 Marzena Wrzesie: Spoeczne i sytuacyjne uwarunkowania agresji modziey

1/22


2/22

Marzena Wrzesie: Spoeczne i sytuacyjne uwarunkowania agresji modziey Strona | 2

www.e-bookowo.pl

MMaarrzzeennaa WWrrzzeessiiee

SSPPOOEECCZZNNEE II SSYYTTUUAACCYYJJNNEEUUWWAARRUUNNKKOOWWAANNIIAA

AAGGRREESSJJII MMOODDZZIIEEYY

Copyright by Marzena Wrzesie & e-bookowo 2009

ISBN 978-83-61184-51-5

www.e-bookowo.pl

Kontakt: [email protected]

Wszelkie prawa zastrzeone.Kopiowanie, rozpowszechnianie czci lub caoci

bez zgody wydawcy zabronione

Wydanie I 2009
http://www.e-bookowo.pl/mailto:[email protected]:[email protected]://www.e-bookowo.pl/


3/22


www.e-bookowo.pl

Spis treci

Wstp .......................................................................................................................................... 4Rozdzia I Zachowania agresywne modziey w wietle literatury przedmiotu ........... 6

1. Przegld poj ....................................................................................................................... 62. Przyczyny agresji .................................................................................................................... 73. Charakterystyka agresora i jego ofiary .............................................................................. 94. Spoeczne i sytuacyjne uwarunkowania zachowa agresywnych ................................... 95. Formy przejawiania agresji ............................................................................................... 106. Skutki doznawania przemocy w dziecistwie i yciu dorosym ................................... 11

Rozdzia II Metodologia bada wasnych................................................................... 121. Problematyka badawcza i cel bada ................................................................................. 122. Pytania badawcze ................................................................................................................ 123. Metody, techniki i narzdzia badawcze ........................................................................... 134. Organizacja i przebieg bada ............................................................................................ 13

Rozdzia III Przyczyny wystpowania zachowa agresywnych modziey w wietlebada wasnych ............................................................................................................ 14

1. Oglna charakterystyka badanej populacji ...................................................................... 142. Zachowania agresywne badanej grupy............................................................................. 143.rodowisko rwienicze jako rdo agresji .................................................................... 154. Wpyw mediw na powstawanie agresywnych zachowa ............................................. 166. Rodzinne uwarunkowania zachowa agresywnych modziey ..................................... 16Podsumowanie i wnioski ........................................................................................................ 17Bibliografia .............................................................................................................................. 18Aneksy ...................................................................................................................................... 19


4/22


www.e-bookowo.pl

Wstp

Agresja stanowi powany problem spoeczny. Przejawia si ona

w rnych formach w kadej niemal sferze ycia. Szczeglnie niepokojce dla

rodzicw, wychowawcw i pedagogw s zachowania agresywne przejawiane

przez najmodszych.

Zagadnienie przyczyn zachowa agresywnych u dzieci jest szeroko

omawiane nie tylko w pracach badawczych wielu naukowcw, ale take

w rodkach masowego przekazu. Powstao dotd wiele teorii wyjaniajcych rda

i przyczyny agresji przejawiajcej si w zachowaniach dzieci i m odziey.

Agresja jest zjawiskiem powszechnym. Nie zmienia to faktu, e nie

powinnimy by wobec niej obojtni i przyzwala na jej coraz czstsze

przejawianie si w yciu spoecznym. Warto zatem przyjrze si przyczynom oraz

uwarunkowaniom spoecznym i sytuacyjnym agresji w zachowaniach dzieci

i modziey. Niniejsza praca stanowi prb przedstawienia problemu agresywnoci

wrd dzieci i modziey na przykadzie modziey gimnazjalnej.

Pierwszy rozdzia dokonuje przegldu poj zwizanych ze zjawiskiem

agres ji i agresywnoci u dzieci i modziey. Charakteryzuje on agresora i ofiar,

prezentuje formy przejawiania si agresji oraz skutki doznawania przemocy

w dziecistwie i yciu dorosym.

W drugim rozdziale zaprezentowano metodologi bada, sformuowano

cele, problemy i pytania badawcze. Dokonano take wyboru najbardziej

adekwatnych dla celu bada metod, narzdzi i technik badawczych.

Trzeci rozdzia prezentuje wyniki przeprowadzonych bada. Dotyczy on

przede wszystkim przyczyn wystpowania agresji dzieci. W rozdziale tym opisano

wpyw grup rwieniczych na zachowania agresywne, rol gier komputerowych,

telewizji oraz poszczeglnych rodowisk wychowawczych w powstawaniu


5/22


www.e-bookowo.pl

zachowa agresywnych dzieci. Opisano take przemoc w rodzinie jako jedn

z przyczyn agresji wystpujcej wrd modziey


6/22


www.e-bookowo.pl

Rozdzia I Zachowania agresywne modzieyw wietle literaturyprzedmiotu

1. Przegld poj

Agresja nie jest problemem wycznie ostatnich lat. Przypadki

dokuczania i wzajemnego atakowania si dzieci s znane kademu ze szkolnych

czasw. W ostatnim czasie jednak, prawdopodobnie pod wpywem mediw

i naganiania rnych przypadkw w telewizji, agresja wrd dzieci i modziey

zdaje si narasta.

Badacze zwracaj uwag, e zachowania agresywne wrd dzieci

i modziey rozprzestrzeniaj si szczeglnie tam, gdzie dzieci si wsplnie ucz

i wychowuj, a wic w szkoach, internatach, sierocicach.1

Agresja to nie tylko

bjki, ale take rozpowszechnianie zoliwych plotek, wykluczanie z grupy,

przezywanie i dranienie. Wikszo dzieci spotyka si z tego typu formami

przejawiania si agresji 2.

1

R. Portmann: Przemoc wrd dzieci. Uchwyci sedno, Wydawnictwo Jedno, Kielce 2006, s. 7. 2S. Guerin, E. Hennessy: Przemoc i przeladowanie w szkole. Skuteczne przeciwdziaanie agresji wrd

modziey, Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdask 2004, s. 9.


7/22


www.e-bookowo.pl

2. Przyczyny agresji

Szukajc przyczyn zachowa agresywnych badacze rwnie podaj

rne powody, objaniajc agresj na trzy sposoby: traktujc j jako instynkt, jako

nastpstwo frustracji, bd jako nawyk, czyli jako rezultat uczenia si. Sposoby te

zwizane s z trzema orientacjami teoretycznymi, znanymi jako teoria instynktw,

teoria frustracjiagresji oraz teoria spoecznego uczenia si agresji.S to elementy

tak zwanej psychologii agresji3.

Teoria instynktw wskazuje na instynkt jako rdo agresji. Zakada ona,

e zachowania agresywne s czym wrodzonym. Agresywno zachowa ludzkich

bya potrzebna w toku ewolucji. Dzi jednak nie jest wskazana. Dlatego te

neutralizuje si negatywne zachowania w procesie wychowawczym. Teoria ta nie

jest ju aktualna. Czsto jednak powraca w tumaczeniach agresji jako cechy

ludzkiej natury4.

Teoria frustracji agresji utrzymywaa, e jedynym rdem agresji jestfrustracja, prowadzca za kadym razem do powstawania agresywnych impulsw.

Jednake teoria ta bya ostro krytykowana. Nie kada frustracja musi przecie

prowadzi do zachowa agresywnych. Gniew, ktry pojawia si w wyniku

frustracji wyraa gotowo do agresywnego zachowania, jednake jednostka moe

go opanowa i nie przej do agresji5.

Tabela 1 prezentuje najwaniejsze ujcia wyjanie zachowa

agresywnych.

3

Tame, s. 36.4Tame, s. 36.

5Tame, s. 36.


8/22


www.e-bookowo.pl

Tabela 1. Teoretyczne wyjanienia agresji

Perspektywa teoretyczna Agresja ujmowana jako:

Wyjanienia biologiczne:

Etologia wewntrzna energia

Socjobiologia wytwr ewolucji

Genetyka behawioralna dyspozycja dziedziczna

Wyjanienia psychologiczne:

Psychoanaliza freudowska instynkt destrukcyjny

Hipoteza frustracji-agresji popd ukierunkowany na cel

Neoasocjacjonizm poznawczy reakcja na efekt negatywny

Model transferu pobudzenia wzmacniana przez neutralne pobudzenie

Podejcie spoeczno-poznawcze funkcja przetwarzania informacji

Teoria uczenia siwyuczona przez wzmocnienie i

naladownictwo

Model interakcjonizmu spoecznego rezultat procesu podejmowania decyzji

rdo: opracowanie wasne na podstawie: B. Krah: Agresja, Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne,

Gdask 2005, s. 32.


9/22


www.e-bookowo.pl

3. Charakterystyka agresora i jego ofiary

Typowy agresor stosuje przemoc wzgldem swoich rwienikw. Ma

stosunkowo ma samokontrol i tendencje do zachowa agresywnych wtedy, gdy

przeywa strach lub stres. Osoba agresywna stosuje przemoc przewanie

w sytuacji, gdy cierpi z jakich powodw osobistych, rodzinnych i spoecznych.

Agresor to zatem osoba naduywajca wasnej siy fizycznej w relacjach z innymi

ludmi6.

D. Olweus7podkrela, e najbardziej charakterystyczn cech sprawcw

przeladowa jest agresja przejawiana wobec kolegw, ale czsto take wobec

dorosych, a wic rodzicw, czy nauczycieli. Sprawcy mobingu s osobami

zafascynowanymi przemoc i jej narzdziami. Czsto dziaaj impulsywnie, maj

potrzeb dominacji. Nie wspczuj ofiarom przeladowa. Maj zazwyczaj

rednie i nieco wysze ni przecitny ucze mniemanie o sobie. Chopcy s

zazwyczaj silniejsi od kolegw, zwaszcza za od swoich ofiar, co chtnie

wykorzystuj.

4. Spoeczne i sytuacyjne uwarunkowania zachowa agresywnych

Agresja zaczyna si rodzi i ujawnia wtedy, gdy w procesie

zaspokajania indywidualnych potrzeb i rea lizacji celw pojawiaj si przeszkody.

W zalenoci od tego, jak owa przeszkoda zostanie potraktowana, jakimi zasobami

do poradzenia sobie w trudnej sytuacji dysponuje dziecko, a wic: czy moe

zachowa si elastycznie, czy nie, jak bardzo jest odporne na stan podwyszonego

napicia emocjonalnego to wszystko decyduje o tym, czy zachowa si

6

D. Olweus: Mobing. Fala przemocy w szkole. Jak j powstrzyma, Jacek Santorski, Warszawa 2007, s.487Tame, s. 48.


10/22


www.e-bookowo.pl

konstruktywnie, czy te zacznie posugiwa si agresj i w kocu signie do

przemocy, by jednak cel osign8. Dziecko uczy si sposobw zaspokajania

swoich potrzeb od innych ludzi: rodzicw, rodzestwa, czonkw rodziny,

rwienikw, bohaterw kultury popularnej, idoli itd. Wytwarza przy tym wasnysposb zaspokajania potrzeb i realizowania wanych dla siebie celw.

Agresywno modziey wie si z szeregiem czynnikw wywoujcych

przemoc. Najczciej wymienia si tutaj: bied, patologi, powszechno reakcji

agresywnych oraz wiar w skuteczno przemocy9. Dzieci dorastaj

w zrnicowanym otoczeniu, na ktre skada si najblisza rodzina, szkoa

i dzielnica, miasto, wsplnota religijna, kultura i kraj. Wszystkie te czynniki

wywieraj wpyw na jego rozwj 10. Dzieci i modzie ucz si agresywnych

zachowa od dorosych i rwienikw. Dotyczy to nie tylko stosowania przemocy

fizycznej, ale take uywania przeklestw.

5. Formy przejawiania agresji

Agresja jest zachowaniem zwrconym przeciwko innym osobom, sobie

samemu lub przedmiotom, a take dziaanie na ich szkod. Agresja przybiera

moe rne formy: fizyczne i psychiczne. Najczciej wystpujce formy

przeladowania maj charakter sowny i fizyczny11.

Agresja sowna polega na ublianiu, obraaniu, wymiewaniu,

dokuczaniu, obrzucaniu wyzwiskami, omieszaniu i kpieniu z innych ludzi. Badania dowodz, e przezywanie jest najczstsz form drczenia w szkole.

Drugie mie jsce zajmuje bezporednie przeladowanie fizyczne. Agresja

psychologiczna polega na wykluczeniu z grupy, ponianiu i zastraszaniu 12.

8Dzieci i modzie wobec agresji i przemocy, op.cit., s. 113. 9 S. Guerin, op.cit. s. 15.10

Tame, s. 15.11S. Guerin, op.cit., s. 32.

12Tame, s. 32.


11/22


www.e-bookowo.pl

Konsekwencjami agresji s: poczucie zagroenia, odrzucenie,

wyizolowanie z grupy. Z kolei agresja fizyczna polega na fizycznym ataku na

drug osob lub jej wasno. Przejawia si w postaci uderze, kopniakw,

zadawania ran, popchni. Agresja fizyczna moe by instrumentalna lubemocjonalna. Gdy agresor chce osign jaki cel lub co zdoby, stosuje agresj

instrumentaln. Z kolei agresja emocjonalna wystpuje jako efekt lku lub zoci.

Istnieje jeszcze trzecia forma agresji, bez uycia sw i kontaktu fizycznego,

apolegajca na wrogich gestach, minach, izolowaniu i manipulacji13.

6. Skutki doznawania przemocy w dziecistwie i yciu dorosym

Najboleniejsze skutki dla rozwoju psychicznego dzieci i modziey ma

przemoc dowiadczona w yciu rodzinnym i w szkole. Dzieci i modzie

dowiadczajc agresji w swoim otoczeniu, reaguj rwnie agresywnie, wie si

to z zaburzeniami w zaspokajaniu podstawowych potrzeb.Ponadto zachowanie dzieci odzwierciedla obecn w spoeczestwie

skonno do przemocy. Dzieci i modzie nadaj przemocy i agresji due

znaczenie, gdy dziki niej s w stanie zwrci na siebie uwag wiata dorosych14.

Konsekwencj stosowania przemocy przez rodzicw wobec dzieci oraz

nauczycieli wobec uczniw jest odzew ze strony dzieci pod postaci przemocy

skierowanej ku szkole, nauczycielom i edukacji jako takiej oraz ku innym

uczniom. Dalsz konsekwencj jest eskalacja przemocy ze strony dorosych, ktrzy

pragn zachowa dotychczasow wadz 15.

13Agresja u dzieci i modziey [w:]http://www.agresja.za.pl/(kwiecie 2008)14

R. Portmann, op.cit., s. 46-47.15M. Szczepska-Pustkowska: Modzie-Przemoc-Transformacja [w:] Papie J., Pukis A. (red.), op.cit.,

s. 26.
http://www.agresja.za.pl/http://www.agresja.za.pl/http://www.agresja.za.pl/


12/22


www.e-bookowo.pl

Rozdzia II Metodologia bada wasnych

1. Problematyka badawcza i cel bada

Badania naukowe, niezalenie od celw, jakimi maj one

suy, swoj skuteczno zawdziczaj zgodnoci ze stawianymi im wymogami

metodologicznymi. W pedagogice wymogi te ustala si w metodologii bada

pedagogicznych. Metodologia bada pedagogicznych jest nauk o zasadach

i sposobach postpowania badawczego zalecanych i stosowanych

w pedagogice16

.

2. Pytania badawcze

Sformuowanie pyta badawczych jest pierwszym krokiem do

udzielenia odpowiedzi na nie . Istotne jest take poszukiwanie odpowiedzi na

pytania, ktrych dotd nauka nie znaa, a nastpnie znalezienie wskazwek, jak

dan sytuacj zmieni, czy poprawi. Wraz z przyjtym celem rodz si

problemy badawcze. Problemem badawczym nazywamy to, co jest przedmiotem

wysikw badawczych

17

. Pod wzgldem metodologicznym pytania badawcze pozwalaj unikn stawiania przedwczesnych hipotez opartych jedynie na

przypuszczeniach i obserwacjach, nie uzasadnionych gbszymi analizami.

Udzielenie odpowiedzi na odpowiednio sformuowane pytania badawcze pozwala

na lepsze zbadanie danego problemu i odsonicie nowych jego aspektw,

ktrych badacz mgby nie przewidzie przed przystpieniem do bada.

16 M. obocki: Metody i techniki bada pedagogicznych. Krakw 2000, s. 13 -1417 J. Sztumski: Wstp do metod i technik bada pedagogicznych, Katowice 1995, s. 38


13/22


www.e-bookowo.pl

3. Metody, techniki i narzdzia badawcze

Przez zasady, czyli reguy lub normy metodologii bada, rozumie si

pewne najoglniejsze dyrektywy (zalecenia), majce na celu uatwienie

przeprowadzenia bada. Z kolei sposobami postpowania badawczego nazywa

si procedury (strategie) gromadzenia i opracowania interesujcych badacza

wynikw materiau badawczego. Sposoby te nosz zazwyczaj nazw metod lub

technik badawczych18

.

Ze wzgldu na cel bada oraz postawione pytanie badawcze i pytania

szczegowe w niniejszej pracy wykorzystano nastpujce techniki badawcze:

- Kwestionariusz agresji Buss-Perry (wersja Amity)

- Kwestionariusz Moje ycie w szkole

- Kwestionariusz ankiety na temat zachowa modziey

4. Organizacja i przebieg bada

18M. obocki, op.cit., s. 13 -14


14/22


www.e-bookowo.pl

Rozdzia III Przyczyny wystpowania zachowa agresywnychmodzieyw wietle bada wasnych

1. Oglna charakterystyka badanej populacji

W badaniach wzia udzia grupa uczniw. Badana grupa obejmuje

uczniw klas Ia, Ib, IIIa i IIIc.

Liczba uczniw biorcych udzia w badaniach:

Klasa Ia: 31 uczniw, w tym 18 chopcw i 13 dziewczt.

Klasa Ib: 25 uczniw, w tym 13 chopcw i 12 dziewczt.

Klasa IIIa: 20 uczniw, w tym 16 chopcw i 4 dziewczta.

Klasa IIIc: 15 uczniw, w tym 4 chopcw i 11 dziewczt.

cznie w badaniach wzio udzia 91 uczniw oraz czworo nauczycieli

wychowawcw klas.

2. Zachowania agresywne badanej grupy

Zachowania agresywne modziey stanowi powany problem

szkolnictwa i rodzicw zaangaowanych w wychowanie modego pokolenia.Bardzo czsto agresja przejawia si w formie fizycznej, sownej, a take jako

gniew i wrogo. Istniej metody pozwalajce wskaza na stopie natenia

agresywnych zachowa modziey. Przeprowadzone w Gimnazjum nr 3 badania

pozwoliy przyjrze si bliej zjawisku agresji w szkole, a take stanowiy prb

znalezienia przyczyn jej wystpowania.

Na podstawie kwestionariusza ankiety Moje ycie w szkole

wypenionego przez badanych dokonano wyliczenia indeksu przemocy szkolnej


15/22


www.e-bookowo.pl

dla uczniw kadej klasy, uwzgldniajc przy tym oddzielnie chopcw

i dziewczynki.

3.rodowisko rwienicze jako rdo agresji

Z pewnoci duy wpyw na zachowanie uczniw badanych klas ma

grupa rwienicza, w obrbie ktrej uczniowie spdzaj najwicej czasu w cigu

dnia, a szczeglnie w szkole. Grupa rwienicza jest jednym z podstawowych

rodowisk, w ktrych przebywa mody czowiek, od jej czonkw uczy si on

zachowa spoecznie aprobowanych oraz niepodanych. W potocznymrozumieniu grup okrela si dowoln zbiorowo zoon z ludzi. () Grup

zatem tworzy zbiorowo trzech lub wikszej liczby osb, ktre pozostaj ze

sob w bezporednim kontakcie (interakcji) i ktre maj wyranie sprecyzowany

cel.19 Innymi waciwociami grupy s: normy i struktura organizacyjna.

W grupach rwieniczych wi grupowa powstaje nieraz spontanicznie na

podou wsplnych zainteresowa. Wi ta moe si rwnie uksztatowa pod

wpywem otrzymanych polece, ktre czonkowie grupy maj wykona.

W grupie rwieniczej wytwarzaj si normy, ktre okrelaj postpowanie

czonkw. Mog one dotyczy zachowania si w okrelonych okolicznociach,

przestrzegania pewnych zwyczajw, ubioru i innych cech wygldu zewntrznego.

Normy grupowe odnosz si nieraz rwnie do przekona, zainteresowa,

aspiracji, hierarchii wartoci. Przyjte przez grup normy pozwalaj na

dokonywanie oceny zjawisk, dokonywanie wyborw i upodobnianie si do resztygrupy. Grupy rwienicze dziel si na trzy rodzaje: dziecice grupy zabawowe,

paczkimodzieowe oraz grupy dewiacyjne, np. gangi, bandy20.

19 M. M. liwa: Wychowanie zdrowotne. Zarys teorii i metodyki, Polskie Towarzystwo Owiaty

Zdrowotnej, Katowice 2001, s. 15620Tame, s. 158-159


16/22


www.e-bookowo.pl

4. Wpyw mediw na powstawanieagresywnych zachowa

Szukajc rde agresji nie mona pomin faktu, e w etiologii

zachowa agresywnych coraz wiksz rol zaczynaj odgrywa rodki masowego

przekazu, a zwaszcza multimedia elektroniczne (telewizja satelitarna, gry

komputerowe, DVD, video, Internet).21 Problem wpywu agresji i przemocy

pokazywanej w mediach na zachowania dzieci i modziey jest jednak nadal

mao zbadany.

Na podstawie odpowiedzi udzielonych przez badanych gimnazjalistww Kwestionariuszu ankiety na temat zachowa modziey, mona przeanalizowa

wpyw gier komputerowych na wystpowanie agresywnych zachowa wrd ich

uytkownikw.

6. Rodzinne uwarunkowania zachowa agresywnych modziey

Dzieci, ktre czuj si bezpieczne w swoich relacjach z rodzicami, s

mniej agresywne i lepiej radz sobie z emocjami. Gdy otacza si je mioci

i zainteresowaniem, maj mao powodw do agresji i wrogoci. Dzieci staj si

agresywne gdy si boj, s osamotnione, pene rozterek lub gdy maj siln

potrzeb akceptacji bd zwracania na siebie uwagi. Wiele zaley od atmosfery

w rodzinie i metod wychowawczych stosowanych przez rodzicw. Jeeli dzieci

ucz si stosowania zachowa agresywnych i przemocy jako metody

rozwizywania problemw, a ze strony dorosych spotyka si to z pobaliwoci

lub akceptacj, poziom agresji wobec rwienikw, rodzestwa i dorosych

bdzie wzrasta.

21D. Sarzaa: Elektroniczne multimedia jako rdo agresji [w:] T. Rejzner (red.), op.cit., s. 128.


17/22


www.e-bookowo.pl

Podsumowanie i wnioski

Badania nad agresywnymi zachowaniami dzieci i modziey wskazuj, jak

wany jest wpyw rodowisk wychowawczych. Dzieci staj si agresywne, gdy

w ich otoczeniu szczeglnie czsto stosowana jest przemoc. Dotyczy to

w najwikszej mierze rodziny i grup rwieniczych. Dzieci takie maj mao

rozwinit samokontrol swoich emocji, co powoduje, e nie radz sobie z lkami,

poczuciem krzywdy i winy, maj zachwiane poczucie wartoci. S przekonane, e

przekazane im w rodzinach i wrd rwienikw agresywne wzorce zachowa

zapewniaj odnoszenie sukcesw.

Gwnym problem badawczym niniejszej pracy byy spoeczne

i sytuacyjne uwarunkowania agresji dzieci i modziey. Z problemem tym

zwizanych byopi gwnych pyta badawczych oraz pytania szczegowe .

Zachowania agresywne wrd modziey zbadano wykorzystujc

Kwestionariusz agresji Buss-Perryego, na podstawie ktrego wycignito wniosek,e zachowania te przejawiaj si w postaci agresji fizycznej wrd chopcw

i agresji sownej wrd dziewczt. Agresja przybiera najczciej u badanej grupy

posta gniewu. Uczniowie stosunkowo rzadko wyadowuj swj gniew w postaci

fizycznych czynw. W przypadku chopcw s to sporadyczne bjki, a u dziewczt

agresja sowna wyraa si poprzez obgadywanie i plotkowanie.

Rola rodowiska rwieniczego w ksztatowaniu si agresji modziey jest

bardzo dua, gdy wikszo zachowa powstaje wanie w obrbie grupy

rwieniczej. Badani przyznawali, e s bardzo silnie zwizani emocjonalnie ze

swoj klas i paczk, uwaajc j za lepsz od innych. Nie znaczy to jednak, by

grupy rywalizoway ze sob. Pomimo to, badani twierdzili, e lubi mie wasne

zdanie i nie zawsze postpuj zgodnie z wol wikszoci.


18/22


www.e-bookowo.pl

Bibliografia

Publikacje zwarte:


19/22


www.e-bookowo.pl

Aneksy

KWESTIONARIUSZ AGRESJI BUSS-PERRY(wersja Amity)


20/22


www.e-bookowo.pl

Moje ycie w szkole kwestionariusz dla nauczyciela


21/22


www.e-bookowo.pl

Moje ycie w szkole


22/22


www e bookowo pl

KWESTIONARIUSZ ANKIETYNA TEMAT ZACHOWA MODZIEY

Marzena Wrzesień: Społeczne i sytuacyjne uwarunkowania agresji młodzieży

Documents

Transcript of Marzena Wrzesień: Społeczne i sytuacyjne uwarunkowania agresji młodzieży