Manevi Dant§manhk ve Rehberlik (Cilt-1)

Editorle.r

Do<;. Dr. Ali Ayten Do<;. Dr. Mustafa Ko<; Prof. Dr. Nuri Tmaz

Degerler Egitimi Merkezi

© Eserin Her Tiirli.i Baslll\ Ha.kki Anl~mah Olarak Ensar Ne~riyat' a Aittir.

Dem Yaymlan Ensar Ne~riyat Tic. A.$. Organizasyonudur.

ISBN : 978-605-4036-73-8

TAI<Ilv1NUMARASI :978-605-4036-72-1

KitabmAd.i Manevi D~ma.nhk ve Rehberlik

(Cilt-1)

Editorler Do~. Dr. Ali Ayten

Do~. Dr. Mustafa Ko~ Prof. Dr. Nuri TrnaZ

Yaym Koordinatorii Furkan Erdogdu

Kapak & Sayfa Tasannu Nuray Yi.iksel

Basla-Cilt

<;WAR MAT. ve YAY. SAN. Tic LTD. $Ti. 100. Ytl Mahallesi Matbaaalar Caddesi

Ata Han No:34 I 5 Bagalar - isTANBUL

Tel: 0212 628 96 00 - Faks: 0212 430 83 35

Sertifika No: 12683

1. Basrm

Arahk2016

i1e~im Oru~ Reis Mah. Giyimkent Sitesi 12.Sok. No:40-42

Esenler I isTANBUL Tel: {0212) 49119 03 - 04 Faks: 0(212) 438 42 04 www.ensamesriyat.com.tr e-mail: ensar@ensamesriyat.com.tr

Girl§

Psikolojik Rahats1zhklar1 Olan Bireylere Mesnevi ile Bibliyoterapi Uygulamas1

· Muammer Cengil*

Ummugiilsiim Giinsel Kaya**

BibliyoterapiYunanca kitap anlanuna gelen "biblus" ve psikolojik yar­chm anlamma gelen "therapy'' kelimelerinden olu§ur ve basitc;e insanlann problemlerinin c;ozii.miinde kitaplann kullarurru olarak tarumlanabilir (Zi­pora, 2009: 21).

Baz1 bibliyoterapi tarumlar1 §U §ekildedir;

Bibliyoterapi; terapistler tarafmdan kitaplar araciligiyla, hastarun ic;goru kazanmasma ve sorunlarnu ba§kasmm baki§1yla gozden ge~mesine yar­chma olmak amacryla uygulanan bir yontemdir (Aka ve Genc;oz, 2010: 70).

Bibliyoterapi; kitabm bir terapistin mi.idahalesi yada rehberligi e§liginde tedavi edici amac;Ia kullarurrudrr (Ogrenir, 2013: 40).

Zaman z~an, bibliyorehberlik, bibliyodaru§ma, literalterapi veya oku­ma terapisi §eklinde tarumlanan bibliyoterapi hem normal geli§irrl sorunlar1 hem de klinik problemlerin tedavisinde kullarulan bir yontemdir. K1inik bib­liyoterapi zihin sagllgi uzmaclan tarafmdan uygularurken, geli§ilriSeI bibli­yoterapi egitimciler, ki.itiiphaneciler ve !)agbk c;~anlar1 tarafmdan sagbkh bireylerin geli§imlerine katkida bulunmak amaayla uygulanmaktadrr (Peh­rsson ve McMillen, 2007: 1).

.. Do~ Dr., Hitit 'Oniversitesi, ilahiyat Fakiiltesi. e-mail: muammercengil@gmail.com

.... Psikolog, Eski~ehir Devlet Hastanesi, Psikolojik D~ma Birimi. e-mail: ummugulsumkaya26@ hobnail.com

416 MANEvi DANI~MANLIK VE REHBERLlK

Bibliyoterapi ayru zamanda ergenlerin ve c;ocuklann karma~J.k sosyal ve duygusal slillf ortamlanndaki ka9JU}maz olarak ortaya 91.<an olaylarda on­lara yarchmcr olmak i¢1 far~ meslek gruplan tarafmdan yilriitiilen komp­leks bir si.i.recin adidtr zamanda (Maich ve Kean, 2004).

Tiim bu tarumlan goz oniine aldigirruzda bibliyoterapinin son derece geni~ bir sahada geni~ bir uygulayicr tarafmdan uygulanan bir teknik oldu­gunu gormekteyiz.

Kuramsal <;er~eve

a. Tarihsel Geli~im

Okuma yoluyla ki~isel ihtiya~ann kar§tlanmas1 tarih boyunca si.i.rekli

giindeme gelmi§ bir konudur. isken~eriye' de bulunan ve 300 (M.O.)'li.i yilla­ra ait olan bir ki.itiiphaneninkitabesinde yazan "ruhun gidas1" ifadesi bunun en onemli karutlanndan biridir. Ayru ~ekilde okumarun §ifa edeci giici.inii Yunanhlar tarafmdan da bu biliniyordu. Aristo okumarun ki§inin i<;indek.i iyile§tirici duygulan harekete ge9rdigini ifade ederek onun terapik giici.ine olan inanaru belirtmi§tir. Ayru §ekilde Misrr fi.ravunlanrun ba§kenti antik Teb kiitiiphanelerinin birisindeki kitabede de "Ruhun ~ifas1" yazmaktaydi. Yir!e isvi<;re' de bir ortac;ag manastmnda bulunan benzer bir kitabede de ''Ruhun §ifas1" §eklindeki yaztlar okumarun terapik giici.ine olan inancr ifade etmek­tedir. Oku.marun zihinsel rahatsizhklar tizerinde etkili oldugunu dii§iinen Romahlar cezaevlerinde ve akil hastanelerinde dini okumalar1 yaygm olara · kullaruhyordu (Afolayan, 1992: 137-138). Amerika'da bibliyoterapi kullaru­nuru ilk tavsiye eden her ne kadar Benjamin Rush olsa da (Rubin, 1978: 13) bibliyoterapi ted~vi yontemi kullarularak yaptlan ilk yaym 1840'larda John Galt' a aittir. 1904 yilmdan itibaren ise bibliyoterapi kiitiiphaneciligin bir par­c;as1 olarak kabul edilmeye ba§lami§br (Afolayan, 1992: 138). Terim olarak ilk defa kullanan ise 1916 ytlulda Crothers olmu§hrr (Leana-Ta§<;tlar, 2012: 119).

Diinyada hemen hemen pek c;ok kiiltiiriinde rastlarulan kiitiiph~elerin okuma, dii§iinme ve dinlenrne i§levine Tiirk ve islam diinyasmda da rast­lanilmaktadtr (Oneil., 2012: 148). "Szkmttdan sonra sevin9" anlanunda 'Jerec ba'de'§-§idde" olarak ifade edilen birbiyoterapi uygulamas1yla ilgili ilk kitap Kasrm b. Mehmet tarafmdan Farsc;a' dan Tiirkc;e'ye akt~br. Bu eserde masallar, destanlar ve gerc;ek olaylar kar!§J.k bir §ekilde yer almaktadtr. Kah­ramanlanrun iyi karakterlerden olu§tugu bu anlattlarda iyi kotiiye, adalet

MANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK 417

zulme, erdem ahlaks~hga iistiin gelmektedir (Pala, 2004: 151-152). Bizim de uygulamada kullanchguruz Hz. Mevlana'run Mesnevisi ise bu alanda zikre­debilecegimiz orneklerin b~mda gelmektedir.

Bibliyoterapi teknigi kendinden sonra benzer yontemleri kullanan sine­materapiye de esin kaynagi olmui>tur (Aka ve Gern;oz, 2010: 70).

b. Bibliyoterapi Tiirleri

<;ei>itli Bibliyoterapi srmflanchrmalan varchr. Bunlardan birisi Liz Brews­ter' a §U tasniftir:

Kendi kendine bibliyoterapi (Self-help Bibliotherapy); Depresyon gibi rahat­sizhklarda, depresyon gec;iren kimseye depresyon hakkmda bilgi veren bir kaynagin tavsiye edilmesi i>eklinde rec;etesi kurgusal olmayan, tavsiye niteli­gmdeki kaynaklarla uygulanan bibliyoterapidir. Yarahci bibliyoterapi (Creati­ve Bibliotherapy); Aktl hastahklannda ya da saghkhyken okuyucuya/hastaya roman, hi.bye gibi kurgusal kaynaklann, biyografilerin tavsiye edilmesi. Bibliyoterapi tekniginin siirec;leri olan ozde§im kurma, yans1tma, katarsis, ic;gorii kazanma gibi a§amalardan gec;en kii>i diinyada bu sorunu yai>ayarun sadece kendisi olmadigi c;ikanmrm yaparak yalnizlik hissinden kurtulmui> olur. Resmi olmayan bibliyoterapi (Informal Bibliotherapy); Daha c;ok yaratJ.a bib­liyoterapiden hareketle okuma gruplan ve kiitiiphanecilerden tavsiyelerle elde edilen kitaplan okumayi ic;erir. Fakat bu alan bibliyoterapi genel olarak diii>iiniildiigiinde, c;ok dar ve yetersiz kalmaktachr (Ytlmaz, 2014: 174-175).

Bir digeri ise Daiva J anaviciene' e ait olan tasniftir: Klinik bibliyoterap; tibbi bir ekip tarafmdan tedaviye ek olarak uygulanan bir iyile§tirme yontemidir. Rehabilitasyon bibliyoterapi; zor bir rahatsizlik akabinde hastalann iyile§me siirecinde ya§achklan durumu kabullenmeleri, adapte 0J.n:lalar1 ve umut­suzluga kaptlmamalan ic;in uygulanan bir yontemdir. Egitici bibliyoterapi; saghkb. kii>ilerde ki§ilik geli§imi ve sorunlann belirlenmesi ya da muhtemel sorunlardan korunmas1 ic;in uygulanan bibliyoterapidir (Ytlmaz, 2014: 175).

c. Bibliyoterapinin Uygulama Alanlan

Gere!.< bireysel gerekse mesleki geli§im alarun~a oldugu kadar aile da­~manhgi, sosyal becerileri geli§tirme, yaraha egitim planlari yapmak gibi c;ei>itli egitim alanlanna da uygulanan bibliyoterapi (Morawski, 1997: 244) Bahda manevi daru§manlar, psikologlar, daru§manlar, ogretmenler ve kii-

418 MANEvi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

ti.iphaneciler tarafmdan kullarulan bir tekniktir (Dirks, 20iO: 10) ve artik tib­bm di§mda da pek <;ok alanda kullarulmaktad.u:.

Ogrencilerle bibliyoterapi uygulamalarmda en ·onemli achm ogrencile­rin problemlerine uygun kitaplann se~esidir. Ogrenci kitaptaki karakter ile kendisi arasmdaki benzerligi gorebilmelidir. Ogretmenin en onemli rolii ise ogrenciye bu benzerligi gorme konusunda rehberlik yapmaktJ.r (Sridhar ve Vaughn, 2000: 74). Aynca iyi se<;ilmi§ kitaplar, bireysel rehberlik ve yete­nekli terapistler c;ocuklarm entelekti.iel ge~irrileri iizerinde son derece etkru olmaktad.u: (Akinola, 2014: 1281).

Bili§sel davranl§9 terapide verilen ev odevlerinde bibliyoterapi ara­Clhgiyla hastalarm kendilerini daha fazla egitmelerine· katkida b~unulur (Soylu ve Topaloglu, 2015: 281). Bugtin bili§sel davraru§9 terapi ic;erisinde

yer alan bibliyoterapi, el kitab1 destekli bibliyoterapi, telefon destekli bib­liyoterapi ve kitap rec;eteleri yazma· gibi uygulama ti.irleri de vard.u:. Bunlar ingiltere ve Avustralya' da hi.ikiimet ve saghk birimleri tarafmdan destekle­nen ve bilimsel olarak etkinlikleri ara§b.r~p faydah olabilecekleri belirtilen uygulamalardu: (Bulut, 2004: 45).

Resimli kitaplarla yaptlan bibliyoterapi <;ah§malar1; a) anksiyete, dep- . resyon, izalosyon .gibi tutumlarrm ve saghks12 duygularrm hafifletmek, b) kendi hayatlarmda kar§tla§bklar1 sorunlarla ilgili olarak problem <;ozme hu­susunda baki§ a?Sl kazand.u:rna, c) benlik saygisrm arttrrma, d) diger insan­larla empati. duygusunu geli§tirme gibi konularda c;ocuklara yarchm etmek­tedir. (Kang, 2009: 2). Nitekim bibliyoterapi teknigi kullarularak ogrencilerin benlik saygis1 diizeyleri iizerine yaptlan <;ah§mada da olumlu sonu<;Iar alm­

chgi gori.ilmektedir (Wadsworth, 2007: 55-56).

Bugtin madde bagimhgi (Yusuf ve Taharem, 2008: 89), depresyon, bipo­lar bozukluk, duygudurum bozuklugu, travma, sava§ stresi, anksiyete, §i­zofreni, ofke kontrolii, saghkh ya§am, gibi pek c;ok konuda bibliyoterapiden yararlarulmaktadu:. Aile, ogretmen ve diger profesyonellerle i§birligi ic;eri­sinde uygulandiginda bibliyoterapinin oti.sti.k spektrum bozuklugu olan <;o­cuklar iizerinde de son derece olumlu sonuc;lar verdigi gorii.lmektedir (Tur­ner, 2014: 18).

Sadece sorunlu ogrencilerin degil saghkh ki§ilerin bireysel geli§imlerin­de de bibliyoterapinin olumiu etkileri gozlemlenmi§tir (Harvey, 2010: 35).

Bibliyoter?pi ile ilgili olumlu sonuc;larm elde edildigi <;ah§malar yanm­da literati.irde davranl§ bozuklugu olan <;ocuklarm tedavisinde bibliyoterapi

MANEVi DANI$MANLII< VE REHBERLiK 419

yonteminden istenilen sonu9ann elde edilmedigme <lair c;ah§malar da bu­lunmaktadrr (Harper, 2010: 106~ 107).

Bibliyoterapinin uygula.ma alarurun yaygutla§mas1 art niyetli ki§ilerin

kotiiye kullarunuru da beraberinde getirmektedir. Nitekim APA'run verile­rine gore tahminen her ytl ortalama 2000 civannda el kitab1 §eklinde sozde psikolojik kitap bastlmaktadir (Altar, 2013: 17).

Bibliyoterapi alarunda illkemizde yaptlan c;ah§malara baktld.Igmda ise deneysel c;ah§malardan daha c;ok betimsel ara§b.rmalann yaptld.Igi gorill­mektedir. Bunlar "Arkada~ edinme giic;liigu ya§ayan c;ocu.klarla ilgili bir

oykii kitab~ bibliyoterapi yontemi a95mdan incelendigi (Turan, 2005), bibliyoterapinin (Oner, 1987 ve 2007) ve okullarda psikolojik daru§manlar ve ogretmenler tarafrridan bir yontem olarak kullanrmmm ac;tl<land.Igt (Bu­

lut, 2010a ve 2010b; Oneil, 2012) ara9b.rmalardrr. Aynca, uygulama ac;ismdan Tiirkiye' deki durumu ve uygulamadaki sikmttlan aktaran (Tannkulu, 2011; Ytlmaz 2014) ve iistiin zekah ve yetenekli ogrenciler ic;in bir model onerisi

sunan (Leana-Ta§ctlar, 2012) ara9b.rmalar da bunlara eklenebilir. Deneysel c;~malara baktld1gmda ise, Uc;ar tarafmdan 1996' da yaptlan c;~mada lise

ogrencilerine baz1 kitaplann ev odevi olarak verildigi ve sonraki gorii9mede grup payla§unlan ve tarh§malann gerc;ekle§tirildigi goriilmektedir. Bu c;ah§~ marun ogrencilerin geli§imleri ve ogrenmeleri iizerinde olumlu etkilerinin

oldugu ifade edilmi§tir. 2002 yilinda Ytlmaz tarafmdan gerc;~e9tirilen ~a­h§mada ise bibliyodaru§marun aileleriyle c;an9ma ya§ayan genc;lerin c;ah§ma diizeyleri iizerindeki etkisi incelenmi§tir. 10 ·hafta boyunca gerc;ekle§tirilen

bibliyodaru§ma uygulamas1 sonrasmda c;ah§maya kattlan ogrencilerin ai­

leleriyle ya§ad.Iklan c;ah§ma diizeylerinde anlamh dii.zeyde dii§il§ oldugu gozlenmi§tir." (Ozdemir, 2016: 138).

Manevi daru9manhk ve rehberlik alarunda da bibliyoterapi uygulama­lannm giderek artngi gozlenmektedir. Omegin din psikologu Koc; (2014)

tarafmdan ayru zamanda islanu bir manevi daru9manhk denemesi olarak yaptlan bir ara§hrmada, kurgulanan manevi daru§manhk uygulamasmm Birle§ik Kralhk'taki iskocya'run ba§kenti Edinburgh'ta ya§ayan_,Milslii­

man-Tiirk goc;menlerin iizerindeki terapotik etki dii.zeyleri belirlenmeye c;ah§tlmi§hr. Sozii edilen bu c;ah9ma deseninde bibliyoterapi uygulamas1

da yer almaktadir. Dolayis1yla Koc;'un bu c;ah§masmda, mane'?- daru§man tarafmdan bireysel daru§manhk yakla§muyla Edinburgh'ta ya§ayan 6 goc;­

men daru§anla uzun siireli yii.z yii.ze g6rii§me seanslan gerc;ekle9tirilmi9tir.

420 MANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

On-test son-test uygulamas1 sonucunda ~ah§mada kullaru.lan bibliyoterapi uygulamalanndan elde edilen ar~hrma bulgulan, pastoral psikoterapiler­den deger eksenli-tema odakh terapi prati.klerinin daru§anlann kendini ger­<;ekle§tirme ve ya§anu siirdiirme nedenleri diizeylerini yi.i.kseltirken; kaygi, depresyon, psikiyatrik semptom, umutsuzluk ve yalmzhk diizeylerini ise dii§iirdiigunii ortaya c;tl<arrm§hr (Ko~, 2014).

d. Bibliyoterapi Siireci

Bibliyoterapi siireci §U a§amalardan olu§maktachr:

Ozde$le$me (identification): Bu ~ama okuyucunun kitabm kahramaruyla benzer yonleri arasmda ili§ki kurup onunla kendini ozde§le§tirmesi ~amas1~

Katarsis (catharsis): Bu a§amada okuyucu bastmlrm§ duygulanna yonelir ve onlan ortaya 9-kartmaya ba§lar,

i~gorii (insight): Bu a§arnada okuyucu kahramarun durumuna bakarak kendi problemleriyle ilgili olarak i~gorii kazanmaya ba§lar,

Biitiinle$me (universalisation): Bu a§amada okuyucunun bu problemlere sahip olan tek ki§i biz degiliz, ba§kalan da benzer sorunlar ya§ayabilir de­mesi beklenir. (Wilson, 2009: 604)

Bibliyoterapi siirecinde okunan hikayeler ~ocuklann sosyal, duygusal ve bili§sel eylemlerinin anlamlanni bulmada onlara yardimo olma potansi­yeline sahiptir (Montgomery ve Maunders, 2015: 38).

Bryan' a gore bibliyoterapinin al ti temel hedefi varchr. Bunlar;

1. Okuyucuya bu tiir problemlere sahip olanm tek kendisi olmadiguun gos­terilmesi,

2. Okuyucuya probleminin birden fazla ~oziimii oldugunu gormesine izin vermek,

3. Okuyucunun benzer bir durumda yer alan ki§ilerin temel motivasyonu gorebilmesi i~ ona yardimo olmak.

4. Okuyucuya insani tecriibe ile ilg!. deneyimleri gostermek,

5. Sorunun ~oziimii i~ gerekli ger~ekleri sunmak,

6. Okuyucunun ger~ek durumuyla yiizle§mesine yardim etmek (Brewster, 2007: 6).

.;j,,I

~Vi DANI$MANLII< VE REHBERLiK

e. Bibliyoterapi'nin Srmrbhklan

421

Her teknikte oldugu gibi bibliyoterapi tekniginin de bir takrm suurlilik­lan soz konusudur. Bunlan §U §ekilde ifade .edebiliriz;

a. Dalli§arun boyle bir teknige hazrr ol.mas1 laznn. Ozellikle daru§ma siireci.­nin ilk b~ladigr donemde bu tek.Oigi kullanmak pek uyzyn olmayabilir.

b. Daru§an sorunlanru luzh bir bi9mde ifade ederek <;5ziime yoneliyorsa, bibliyoterapi siireci yava§latabilir: .

c. Bibliyoterapi kullarulabilecek yarchm tekniklerinden yalruzca biridir, ge­.rekli oldu~ durumlarda kullanilmahdir.

d. Okuma ah§kanhgt. ve okuma diizeyi orta ve iizeri olan ki§ilerde daha faydah olacaktlr. Dii§iik okuma diizeyine sahip ki§ilerde sorunlarma odakla§abilmelerini engelleyebilir.

e. Okumalar yaptlrrken daru§arun kendi problemini dii§iinselle§tirmesi sorunu . Boyle brr" durumda ki§i yalruzca sorununu yans1tarak dil§iin­ce boyutundan duygu boyutuna ge9p oykiiniin kahramaruyla ozde§inl kurmada zorlanacaktir. Bu durum ise onun sorununu <;ozme sorumlu­lugunu yiiklerunekten ka<;masma neden olacaktlr.

Netice olarak bibliyoterapi klinik alanda gen;ekten gerek oldugunda ve bu yontemin fayda saglayacagma inaruldigt.nda on hazrrhk yaptldiktan son­ra uygularunah ve siire<; yiiriitilliirken bibliyoterapinin tiim a§amalanmn yerine getirilmesine dikkat edilmelidir (Oner, 2007: 146).

f . Mesn evi Hikayeleri ve Bibliyoterapi

"Psikiyatrik tipta ruh saghguu koruyan ve onleyici. ruh saghgmda kul­larulan <;e§itli yontemler vardir. Bibliyoterapide bu yontemlerden biridir. Bu yontem uzman destegiyle uygulanmas1 halinde ki§iye tedavi edici bir etki verir. Bu yontemde ki§i kendisine verilen metinleri bireysel olarak oku­yup, analiz ediyor, faydalanarak tedavisine katkida bulunabilir. ABD' de en <;ok satan kitaplar arasmda Mevlana'nm eserlerinin olmas1 ve bu kitaplarm "Rumi Meditasyon" adiyla kabul gorrnesi tesadi.if degildir ... George Was­hington, ABD'nin felsefesi olan kurucu lideridir. '110 Rules of Civility and Decent Behavior in Company and Conversation, 1737 (Medeniyet ve Edep­li Davraru§m insan ili§kilerinde ve $irket Yonetiminde Onemi; 110 Kural)' isimli eseri incelendiginde fikri temellerinde ve spiritiiel yolculugunda Mev­lana'run belirleyici rol oynadigt. goriiliir.' .. (Tarhan, 2012).

422 MANEvi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

Bibliyoterapi uygula.Jil.alannda, kitaplann hem d~ilnceye hem de. duy­guya hitap edebilme giici.inden yararlarulrr ve .okuyucunun bala.§ a9s1 <;er-

. c;evesinde.ihtiyao olaru almas1 beklenir. Okunan eserin, ya§arulanlann yan­srmas1 olmas1 ic;inde bulundugu duru.mu on yargisiz olarak kabul etmesini

saglar ve duygusal ve fikri anlamda bir geni§leme ya§ayabilir. Bii.tanle§me a~amasznda ya§achgi olaym diger insanlar tarafmdan da ya§anchgiru goriip bu olay1 dogal kar§tlayabilir ve boylece problem c;ozme becerileri daha et­kin <;ah§abilir. Hz. Mevlana Mesnevi'yi tanrmlarken 'Ruhlara §ifadir, sevgilileri sevgilisine, hastalari faresine kavu§turur' ve "Haydi iyile§mez hastaliklar if in sala. Bizim ilac1m1z hastalar if in birebirdir. Biz i§· ve soz hekimleriyiz" de~tir. Burada

ruhlara §ifachr derken, yazchgi eserin insanlarm psikolojik problemlerinin c;oziimiinde yarchmo olabilecegini kaste~ oldugu dii§iiniilmekted.ir. Ni­

tekim Mesnevi'ye bu zaviyeden bakip <;e§itli kitaplar yaztlchguu gormekte­yiz (Ak, E§en ve Ozdengiil, 2014: 134).

Ampirik Uygulama . .

<;alz§ma Grubu: \:ah§ma grubumuzu Eski§ehir' de ofke kontrolii, anksi-yete, depresyon, intihar dii§iincesi ve te§ebbiisii, vb. psikolojik rahatsizhkla­

n nedeniyle saghk kurulu§lanna ba§vuran bireyler arasmda goniillii olarak gruba kahlanlar olti§turmaktachr.

Vaka· Omegi 1:

34 y~mda erkek.

Ofke kontrol problemi ve anksiyete sebebiyle ba§vurmu§. A§m miikein­meliyet9, kendisi yaphgt §eyleri miikemmel yaptiguu dii~iiniiyor ve herke­sin de boyle olmas1 gerektigini dii§iiniiyor. "Ben kusursuzum insanlar da

kusursuz olmah" soylemi var. Di§ diinya ile ilgili beklentileri gerc;ekle~medi­ginde ofkesi arhyor. Narsizmi yiiksek boyutlarda. iyi §eyler hak ettigini dii­

§iiniiyor. Bu yiizden de ba~ma gelen nerdeyse biitiin olaylarm ona haksizhk oldugunu dii§iiniiyor ve bu "haksizhklar1" hie; unutmuyor. Di§ diinyada siirekli kusurlan ve insanlarm yanli§larmi goriiyor. Sadece kusurlara odak­

laruyor. Simetri ve diizen t~hs1 var. Neden insanlar <;opii yere atiyor ben atmam onlar da atmamah tarz1 soylemleri var. Takmhh bir ~ekilde ch§ diin­yayi degi§tirmeye c;ah§1yor, degi§tiremeyecegini anlachgt noktalarda kayglSl

arhyor ve bu kaygiyla ba§ etmekte zorlaruyor. Kaygis1 arttigmda takmttlan ve ofkesi de artiyor. Kendisinin srradan herkes. gibi bir insan oldugunu ka-

MANEvi DANI$MANLIK VE REHBERLfr< 423

bullenmekte zorlaruyor. Asla ve kesinlikle gibi soylemleri stl<ltl<la kullaruyor. Hastahk, kaza, oliim., haksizhga ugrama, yanh§hklar yapma, vb. insarun

ba§ma gelebilecek her §ey onun i<;in a~la olmamas1 gereken §eyler. Zihnini bunlann olmasrm engelleme c;abalanyla yoruyor. Paru§an, kendisinin c;ok onemii oldugu duygusunu ta§rmak, c;ok begenilmek isteme, empati yapa­mama, kiistah , kendini begenmi§ davraru§ ya da tutumlar sergileme (DSM

4) gibi Narsisistik Ki§ilik Bozuklugunun tiim belirtilerini gostermekteydi.

Kendi potansiyelinin £ark.ma varmas1, konb:oliinde olmayan §eylerin olabilecegini. kabul etmesi konusu iizerinde duruldu ve okumas1 i<;in "Fare­nin. deve yularznz ~ekmesi ve kendi kendisine gururlanmasz" (Uygulamada kulla­rulan Mesnevi beyitleri bildirinin sonunda yer almaktadrr) hikayesi verildi. Ahmet bey ilk ba§ta bu hikayeden bir §ey anlamadiguu soyledi ama daha

sorira her ne kadar kabul etmek istemese de kendisinin sadece herkes gibi sadece 'insan' oldugunu, ozel gi.ic;leri olmadiguu, ne yaparsa yapsm di§ diin­

yayi kontrol ederneyecegini anladiguu soyledi. Gi.iciiniin yetmeyecegi yapa­mayacagi §eyleri yapmaya c;ali§masmm ve her §eyi kontrol etmeye c;ali§ma­

suun gerc;ekten bu farenin durumu kadar komik gori.ini.ip goriinmedigini sordu. Yapmaya c;a.1.i§l:lgt §eyin anlamsizhguu farketmeye ba§ladiguu ama yine de bu hikayeni:n kendisini tam olarak yans1tmadiguu soyledi.

Daha sonra "Nahivciyle Gemici Hiktiyesi" okumas1 ic;in verildi. Sonraki

goril§rnede hikaye hakkmda ne di.i§iindi.igu soruldu. Hikayede anlattlan dil bilgininin kendisini c;ok begenmi§ oldugunu, sonunda da layigiru buldugu­

nu soyledi. :£\endisiyle ve kendi narsizmiyle hie; ili§kilendirmedi.

Sonuc; olarak her ne kadar hikayeyi dogru degerlendirmi§ ve az mik­

tarda ic;gori.i kazannu§ olsa da kendini degerlendirirken yeterince objektif olmadigi soylenebilir.

Vaka Omegi 2:

17 ya§mda kiz, lise 3. Srmf ogrencisi

Sinirlendiginde kendisine hakirn olanuyormu§, okulda uyum sorunlan

var. Si.irekli disiplin cezalan ahyor, sigara kullaruyor. Bu halinden fuemnun degil degi§mek istiyor. Evde silrekli telefonla ya da tabletle vakit gec;iriyor.

Diger zamanlarda ise si.irekli yatiyor. insanlan onemsemedigini onlan sev­medigini soyli.iyor. Si.irekli insanlan ele§tiriyor. Buna ragmen gotilntilsiine c;ok fazla onem veriyor. Paradoksal bir §ekilde diger insanlann onu mi.ikem­

mel gormesini istiyor. Si.irekli asi.k surath oldugunu ve bu §ekilde insanlann

424 MANEvi D~MANLIK VE REHBERLiK

ona zarar veremeyecegini dii§iiniiyor. insanlann ona zarar-vermek istedigini soyliiyor ve onlatdan uzak duruyor. Sosyal becerileri yeterli diizeyde degil insanlarla nastl ileti§im kuracaguu bilmiyor. <;ok ofkeli olmarun yeterli ile­tigim saglayacaguu diigiiniiyor. Yabano ortamlara girmek istemiyor <;ilnkii daha once hie; girmemig. Sosyal ortamlarda kendisini rahatsiz hissetmi§ ve bu rahatsizligi ya§amamak i~ sosyal ortamlardan uzak durm~. Omegm evde sade~e odasmda miizik dinleyerek, telefonla ve bilgisayar b~mda va­kit ge9rmi§. Ailesiyle bile yemek c:h§mda vakit ge9rmek istemiyor. Onlarm kendisini anlamachguu dii§iiniiyor ve onlarl~ bu sorunu kon~arak hallet­mek yerine ileti§imi azaltmayi sec;mi§. Sosyal hayati yok. Tarumachgi insan­larla ileti§im kurmal< zorunda kalchgi zaman ya c;ok ofkeli ya da c;ok pasu kaliyor. Evinde hie; sorumluluk alma.nu§, sadece yataguu topluyor bunun · ch§mda verilen sorumluluklan almayi reddediyor. Sadece haklanrun oldu­

gunu dii§iiniiyor.

Depresyon belirtileri gosteriyor. Hayab.ni degi§tirmek istiyor bunun i<;in

psikologa gelmi§. Hayabru demtirmek istiyorsa bir geyler yapmas1 gerekti­gi ve gu ana kadarki ortanuru degigtirmesi gerektigi yoniinde konuguldu ve okumas1 i~ "Duvarm iizerinde bulunan susamz~ ki~inin suya kerpir; atmasz (c. 2, 1192)" ~yesi verildi. Bu hikayeden bir gey elde etmek istiyorsa c;aba­lamas1 gerektigini anladiguu soyledi. Ama nastl c;abalayacagrm bilmiyordu. Sadece degigmesini umarak beklemenin onun hayatiru degi§tirmeyecegini anlachguu soyledi.

Sonuc; olarak hastanm kendi durumu ile ilgili farkmdalik kazarunaya ba§lad1gi soylenebilir.

Vaka Ornegi 3:

57 ya§mda evli erkek.

3 ytl once emekli olmu§. intihar giri§iminde bulunmug. <;ok sayida anti depresan ic;mig yogun bakundan c;tl<tiktan soma psikologa gelmi§. Depres­yon te§hisi konmu§. Son 2 ytlchr hayattan zevk alamachguu, hic;bir gey yap­mak istemedigini, kendisini siirekli yorgun ve bitkin hissettigini soyliiyor. Bu §ikayetlerinin fizyolojik bir sebebi bulunamanu§ ve psikiyatriye yonlen­dirilmi§. Son iki ytlchr evden daha az <;Ikiyor, arkadaglanyla neredeyse hie; gorii§miiyor, ya§ama sevincini kaybettigini soyliiyor. Kon~malannda so- · rumluluk iistlenmiyor, siirekli, yapanuyorum, kalkanuyorum, evden c;ika­rruyorum diyor, fiziksel bir sorunu olmachgi gerc;egini gormezden geliyor.

MANEvi DAN1$MANLII< VE REHBERLiK 425

Emekli olduktan soma kendisine bir hedef koyamarru§. Sanki yapmas1 gere­ken her §eyi yaprru~ gibi dii§iiniiyor. A:rbk hayatnun anlanu kalmarru§ gibi. Belirtiler kronik depresyona ~aret ediyor.

~ayatmdan §ikayet etmesi ama hi<;bir §ey yapmak ic;in <;aba gosterme­mesi iizerinde duruldu ve okumas1 ic;in "Gozya~t Bedava" hikayesi verildi. ilk ba§ta bu hikayenin kendisi il,e ilgili olmadiguu soyledi v,e ciddi direnc; gos­tedi. Neden bu l:Ukayeyi okumasI.ru istedigi.mi sorguladi. Hikayenin si.irekli §ikayet ~den ama hi<; bir §ey yapmaya yana§mayan birini anlathguu ama kendisinin yapacak hi<; bir §eyi olmadiguu soyledi. Yapabilecegi §eyler iize­rinde yeniden konu~uldu, evden <;ikabilir, sosyal hayabru daha aktif bir hale getirebilirdi'. Bunu anladiguu ama harekete ge<;menin bu hasta vaziyette hi<; de kolay olmac.hguu soyledi. Siirekli elleri titriyordu, bunun normal oldugu soylendiginde yeniden ve tekrarlayicr bi<;imde bunun siirekli oldugunu ne yapmas1 gerektigini bilmedigini soyledi.

Sonu<;ta bu hikaye farkmdahk kazanmasma yardimcr olmadi.

"Depresyonun artmas1 ve saglamla§masma izin vermek, sosyal ili§kile­rini azaltmak, evden hi<; <;ikmainak, fiziksel §ikayetlerini abartmak, yapa­bilecegi giinliik i§leri bile yapmaktan ka<;mmak, bir miiddet sonra bu davra­ID§larm hepsi kronik hale ge~ ve ayru dikenler gibi o kadar gii<;lenmi§ler ki, ~iyi inti.hara kadar gotiirmii§, dikenlerin biiyiimesine izin. vermek astl hatayc.h.

Bu sefer okumas1 ic;in "Yo la Diken Diken. ~dam Hikayesi" verildi ve ki§inin . kendisi ile ilgili, hastaliguun ortaya <;lkl§1 ve artmasmda ki kendi roliinii fark

etmesi, sorumluluk almas1 ama<;lanc.h.

Hasta hikayenin kendi durumuna uydugunu O'nun da ytllar boyunca gii<;lenmi§ olan hastahgi ile miicadele etmesi gerektigini anladiguu soyledi. hastahgi o kadar gii<;lenmi§ti ki arbk onunla miicadele etmesi <;ok zordu. Siirekli yapmac.hgi degil de yapamadigi §eyler oldugunu soyledi. Evden <;tl<nuyorum degil de <;ikarruyorum, yataktan kalkrmyorum degil de kalka­rmyorum, §eklindeki konu§mas1 ile yiizle§tirildi. Eskiden yaptigi §eylerin hastahguu kotiiye gotiirdiigunii gordiigunii soyledi. Diken eken cr'dam gibi ben de vaktinde ugra§mak istemedim §imdiyse hi<; bir §ey yapacak gilciirn kalmadi dedi.

Sonw; olarak hikayeyi degerlendirdi ancak kendisi ile ili§kilendiremedi. i<;goriisiiz bir bi<;imde sadece kendi problemlerine odakh kalmaya devam etti.

426 MANEvi D~MANLII< VE REHBERLiI<

Vaka omegi. 4

26 ya§mda, Miihendislik okuyan son suuf ogren~isi erkek.

Depresyon belirtileri ile geldi, hayattan zevk alamachguu soyledi, a§1-n uyku istegi ve siirekli yorgunluk §ikayetleri varch. Zamanla yeni belirti­ler oldugu ortaya 91.<n. Miikemmeliyet<;i oidugunu soyledi, yapngi §eyleri miikemmel bir §ekilde yapmaya r;ah~xyor ve bu miikemmeliyet<;iligi ba~ka­lanndan da bekliyordu. Muhatap oldugu diger insanlann hatalanna kar­~1 tahammiilsii.z davranxyor ve ciddi ofke belirtileri gosteriyordu. Kendisi ufak bir hata yapngmda ise bunu kabullenmekte giir;liik r;ekiyor ve ciddi diizeyde kendisini sur;lu hissediyordu. Sur;luluk duygusu siirekli artiyor c;i.inkii siirekli hatalar yapxyordu, mesela sokaga <;tktJ.gmda hara.ma bakmak gibi ya da zihninden atamachgi dii~iinceler gibi, bunlar onun i<;in asla olma­mas1 gereken hatalarch. Esnek olmayan r;ok keskin <;izgileri oldugunu fark etti omegin kendisine koydugu hedefler asla hara.ma bakmayacagim ya da koti.i soz soylemeyecegim, kesinlikle giinah i~lememeliyim gibi uygulamas1 miimkiin olmayan ~eylerdi. Bu miikemmeliyet<;iligi yi.iziinden siirekli kaygi ya§1yordu ya hata yaparsam ya hara.ma girersem gibi korkular1 o kadar iist slll.lrda ya~xyordu ki bu yiizden siirekli ayrmttlara t~yor biitiinii gormek­ten uzakla~xyordu. Ayrmhlara o kadar fazla odaklanxyordu ki astl yapmas1 gereken ~eyleri goremiyordu. Sokaga <;tkngmda gitmesi gereken yere odak­lanamxyordu c;i.inkii sokakta r;ok fazla kadm ve haram varch, onlar o kadar r;ok d.ikkatini r;ekiyordu ki yapmas1 gereken ~eyler r;ok onemli bile olsa geri evine dondilgiinde ciddi sur;Iuluk duygulanyla ba~ ba~a kahyordu. Bunun i<;in olabildigince kendisini sosyal hayattan uzakla§hrIDl§h ve mecbur kal­machkr;a sokaga <;lkrruyordu. Diger insanlara kar§I tahammiilsii.z ve soy­lediklerinin anmda yaptlmasrm istiyor, yaptlmachgmda ofkeleriiyor, dii.zen konusunda kati ve kafasmdaki dii.zenin aynen ve sorgulanmadan yaptlma­srm istiyot. Mental obsesyon belirtileri de goriilmektedir.

"Konu~ma, Namazzn Bozulur!" hikayesi ba§kalanna degil de kendisine odaklanmasrm ayrmttlara degil de biitiine bakmasrm saglamak i<;in okuma­si i<;in verildi ve sonrasmda tarh~tlch. <;ok fazla aynnttlara ve ba§kalanria odaklanchgrm bildigini bu hikayenin de bunu anlattJ.grm soyledi. insanlann hatalanna tahammiil edemiyorum c;i.inkii ben yapngim i~leri miikemmel yapmaya t;ah§1yorum ba§kalan da miikemmel yapmah dedi ve bunu de­dikten sonra kendime degil onlara bakxyorum aslmda dedi. Arna bunu ka­bullenmenin r;ok zor oldugunu nastl ba~kalanrun yapttl<lariru gormezden gelecegini bilmedigini soyledi.

W.ANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK 427

Her §eyi aynnttlandrrma: aynnttlara odaklanma ve gen;ekte gormesi ge­rekeni gorememe. Her§eyi ayru:ttlandµmas1 omegm film izlerken bir nok­taya tak.J.hp filmin konusunu ka9-fIJ\as1 ya da abdest ahrken. biitiine odakla­namaYJ:p si.irekli elerini ytl<amas1 ve abdesiin.in saatler si.irmesi ayru §ekilde namazdayken namazm biitiiniine ve Allah'm huzurunda olmaya degil de· 'namaz sureleri'ni dogru okuyup okumachgma odaklanma, biitiinii kac;uma­sma sebep oluyordu.

MesneV:i' deki "Fil' in Naszl Bir Hayvana Benzedi" ile ilgili hikaye aynnttla­ra odaklanmasmm ona neler kaybettirdigini. gosterebilecegi i<;in tercih edil­di. Hikayeyi okuduktan sonra bu hikayenin kendisini anlatbgnu §U §ekilde ifade ettii: "Yapmam gereken i§leri, gorevleri. bir anda yap1p bitiremiyorum ¢nkii c;ok bas~t bir. i§ bile omegin; bakkala gitmek, kap1dan 9-karken biriy­le kar§tla§acak rmynn diye ba§hyor. Ya sokakta bir ka~ varsa, ya bakkala giderken harama dii§ersem diye srradan bir ekmek alma' i§ini bile kendime eziyet haline getiriyorum. Abdest ahrken yeterince temiz oldu mu? yoksa olmadi nu? dii§iinceleri yiiziinden bir tiirlii bitiremiyorum, namaza ba§la­digtmda ayru §eyleri ya§1yorum .ve .astl namazm biitiiniinde olIDas1 gereken huzur ve hU§uyu yakalayarmyorum."

Biitiine odaklanmas1 ve ayrmttlara takilmamas1 konu~mldu ve kaygi­lanyla yiizle§mesi konusunda bu hikaye iizerinde duruldu. Olacak olanla yiizle§mek yapilmas1 gereken olmamas1 i<;in ugra§mak degil. Ya§anabilecek olan §eyler hatalar, giinahlar, oliimler, hastahklar, akla gelen ve kotii olarak adlandmlan ne varsa asla olmamah diye akla gelen ne varsa onunla yiiz­le§mek, olabilecegini kal;mllenmek. insan oldugunun ve yarulabileceginin farkma varmak.

Korkulanyla ve ba§ma gelebilecek kotii oldugunu dii§iindiigu §eylerle yiizle§mesi gerektigi ve kotii oldugunu dii§iindiigu §eylerin iyi mi kotii mii oldugunu ashnda bilmedigi konusunda tarh§tldi. "Ayakkabzdaki Ytlan" hika­yesi okumas1 i<;in verildi dciha sonra iizerinde tarb§tldi.

"Hikayenin ba§ma gelebilecek her§eyin kendisi i<;in iyi oldugunu anlat­tignu soyledi ama giinaha girmekten korkuyorum bu korkumu bir kenara atamam ki. Korkulanmla yiizle§mem gerekiyor ama bunu yapmak ~ok zo.r. Bu hikayedeki olaym benim ba§rma· gelebilecegini.hayal ettigimde olan §ey

'ya ayakkabrm c;ahrursa, ya camiden <;iktigimda ayakkab1s12 kahrsam, vs.' ba§una ii§ii§en dii§iinceler bunlar ama bunlar yiiziinden bu huzursuzluk yiiziinden belki de benim i<;in sonunda hayrrh olacak sonucu goremiyorum. Sakin bir §ekilde 'hayrrhs1' deyip gec;ebilmek ben de istiyorum" dedi.

428 MANEVi D.ANI$MANLIK VE REHBERLiK

"Devenin Yularmi (:eken Fare" hikayesi okumas1 i9n verildi. Kendisine aynen farenin yapngi gibi c;ok fazla onem atfettigini ama sonunda hie; bir­§eyi istedigi gibi kontrol edemedigini giilerek soyledi. Kendi potansiyelime

gore degil de olmas1 gerekene odaklarup yapabilecegimden c;ok fazla ve ya­ptlmas1 mfunkiin olmayan hedefler belirliyorum. Ba§kalarirun da yapmas1 gerekenleri kafamda belirliyorum ama sonuc;ta benim istedigim kadar mii­kemmel olmuyor hie; bir §ey ama olmali. insanlar sorumluluklarm.a sahip

c;ikmall. Diizen takmtis1 insanlan manipi.ile etmeye <;all§mas1 ile yiizle§ti.ril­di. Aynen farenin yapngi gibi ba§a ¢<amadignn olaylarla kar§tla§hgnnda bu kadar giic;siiz oldugumu goruyorum. Arna bu gerc;ekle yiizle§mek o kadar kolay degil. ·

Sonuc; olarak bu hikayelerin hastada farkm.dahk olu§masma sebep oldugu soylenebilir. Arhk abdestlerini daha la.sa siiiede alabiliyor ve takmttlan azaldi.

So nu~

Bibliyoterapi bugiin psikiyatri, psikoloji, psikolojik daru§manhk, mane­vi daru§manhk ve egitim kurumlan gibi ·c;ok geni§ bir yelpazede kendisine

uygulama alaru bulrnaktadrr. Dort vaka iizerinde uyguladiguruz bibliyotera­

pi teknigi neticesinde iki vaka' da olumlu, ?ir vaka' da .la.smen olumlu sonuc; elde ederken bir vaka' da ise olumlu bir netice elde edilememi§ti.r. Bu durum bibliyoterapi tekniginin srmrhltl<lan ic;erisinde ele al.uup degerlendirilebilir. Netice itibariyle hic;bir terapi teknigi yiizde yiiz olumlu netice verecek yeter­

lilikte degildir. Yaprm§ oldugumuz c;all§marun i.ilkemizde uygulamaya do­niik bibliyoterapi c;all§malarma kat.la.da bulunacagiru iimit etmekteyiz.

Kaynakc;a

Afolayan, J. A. (1992). Documentary perspective of bibliotherapy in education. Reading Horizons, 33(2), 137-148.

Ak, M., E§en, E. ve Ozdengiil, F. (2014). Mevlana penceresinden bili§sel terapiler. Bili§sel Davram§p Psikoterapi ve Ara§hrmalar Dergisi, 3, 133-141.

Aka, B. T. ve Gen~oz, F. (2010). Sinematerapinin miikemmelliyetc;ilik ve miikem­melliyetc;ilikle iJ.gili $emalar Uzerindeki Etkisi. Tiirk Psikoloji Dergisi, 25(65), 69-77.

Akinola, A. N. (2014). Bibliotherapy as an alternative approach to children's emotional disorders. Creative Education, 5, 1281-1285. Eri§im: 1 Mart 2016, http:/ I dx.doi.org/10.4236/ ce.2014.514146.

MANEvi D~MANLIK VE REHBERLiK 429

Altar, T. (2013). The bibliotherapeutic maze: How to pick a book for client home

exercises. BC Psychologist. Eri§im: 8 Mart 2016, http: I I www.apadivisions. org I division-31 I publications I articles /british-columbia /bibliotherapeu­tic-maze.pdf.

Brewster, E. (2007). Medicine for the soul' bibliotherapy and the public libran;. The

University of Sheffield. Eri§im: 5 Mart 2016, ttp:/ /~agda.shef.ac.uk/dis­pub I dissertations /2006-7 /Extemal/Brewster_Elizabeth_MALib.pdf.

Bulut, S. (2010). Yeti~kinlerle yaptlan psikolojik dani~mada bibliyoterapi (Oku­ma yoluyla sagalbm) yontem.inin kullarulmas1. Tiirk Psikolojik Dam§ma ve Rehberlik Dergisi, 4(33), 46-56.

Dirks, K. L: (2010). Bibliotherapy fort he inclusive elementan; classroom. Senior Hon­

ors Thesis, Eastern Michigan University. Eri~im: 10 Mart 2016, http:/ I commons.emich.edu/ cgi/viewcontent.cgi?article=1209&context=honors.

Harper, E. (2010). Bibliotherapy intervention exposure and level of emotional aware­ness among students with emotional and behavioral disorders. Cleveland: Cleveland State University. Eri~im: 10 Mart 2016, https: / /etd.ohiolink.

edu/ rws_etd/ document/ get/ csu1274995826 I inline.

Harvey, P. (2010). Bibliotherapy use by welfare teams in secondary collages. Aus­tralian Journal of Teacher Education, 35(5), 29-39.

Kang, G. E. (2009). Bibliotherapy to improve self-esteem of ?ninorihj children from mulicultural families in Korea. Eri~im: 10 Mart 2016, http:/ /www.ibby.org/ fileadmin I user_upload I GraceEunjooKang.pdf.

Kor;, M. (2014). Manevl-[psikolojik] dant§manl1k: Miisliiman-Tiirk diasporas1 ornegi. Bursa: Em.in Yaymlari.

Leana-Ta~r;tlar, M. Z. (2012). 'Osti.in zekfili ve yetenekli ogrencilerin de bulun­

dugu suuflarda bibliyoterapi kullarunu: Model onerisi. Turk Gshln Zeka ve Egitim D~gisi, 2(2), 118-136.

Maich, K. ve Kean, S. (2004). Read two books and write me in the morning: Bib­liotherapy for social emotional intervention in the inclusive classroom.

TEACHING Exceptional Children Plus, 1(2) Article 5. Eri~im: 2 Mart 2016, http: I I files.eric.ed.gov I full text I EJ966510. pdf.

Rumi, M. M. C. Mesnevii $erif. 1, 2, 3, 5 Eri~im: 10 Mart 2016, http: I I www.sema-.J

zen.net/ text_list.php?id=l10&menu_id=id4.

Montgomery, P. ve Maunders, K (2015). The effectiveness of creative bibliother­

apy for internalizing, externalizing and prosocial behaviors in ·children: A systematic review. Children and Youth Services Review, 55, 37-47.

Morawski, C. M. (1997). A Role for bibliotherapy in teacher education. Reading Horizons, 37 (3), 243-259.

430 MANEvi DA.m?MANLil< VE REHBERLiK ·

Ogrenir, B. (2013). Teachers' adequacy in applications of bibliotherapy in class-. rooms. WEI International Academic Conference Proceedin8s· Eri.§im: 9 Mart 2016, http: I I www.westeastinstitute.com/ proceedings I 2013-antalya-pre­sentatipns I.

Oncii, H. (2012). Bibliyoterapi yonteminin okullarda psikolojik daru§ma ve reh-berlik amaayla kullarulmasi. TSA, 16(1), 147-170. ·

Oner, U. (2007). Bibliyoterapi. <;ankaya Universitesi Fen Edebiyat Fakiiltesi, Journal of Art and Sciences, 7, 133-150.

Ozdemir, N. K. (2016). Deneysel bir ~ah§ma: Bibliyopsikolojik daru§maya day­ah ozgiiven geli§tinne progranurun 6. suu.f ogrencilerini ozgiiven di.izey­lerine etkisi. hkogretim Online, 15(1)1 136-147. Eri§im: yhttp:/ I d.x.doi. org/ 10.17051 I io.2016.59570.

Pala, i. (2004). Ferec ba' de' §-§idde. Ansiklopedik Divan Sozliigii. istanbul: Kap1

Yaymlan.

Pehrsson, D. E. ve McMillen, P. (2007). Bibliotherapy: Overview and implications for counselors (ACAPCD-02). Alexandria, VA: American Counseling As­sociation. Eri~im: 10 Mart 2016, https:/ /www.counseling.org/ docs/ de­fault:.source I library-archives I professional-counselor-digest I acapcd-02. pdf?sfvrsn=6.

Rubin, R. J. (1978). Using bibliotherapl;: A guide to theon; and practice. Phoenix: Oryx Press.

Soylu, C. ve Topaloglu, C. (2015). Bili§sel davraru§9 terapide ev odevi uygu­lamalan. Psif...'iyatride Giincel Yakla$zmlar-Current Approaches in PSlJChiatn;, 7(3), 280-288.

Sridhar, D. ve Vaughn, S. (2000). Bibliotherapy for all enhancing reading com-· prehension, self-concept and behavior. TEACHING Exceptional Children, 33 (2), 77-84.

Tarhan, N. (2012). Mevlana ve bibliyoterapi. Milat Gazetesi. Eri.§im: 10 Mart 2016, http: I I www.milatgazetesi.com/ mevlana-ve-bibliyoterapi-makale-37619.

Turner, N. D. (2013). Bibliotherapy and austism spectrum disorder: Manking in­clusion work. Electronic Journal for Inclusive Educatin, 3(1), Article 8, 1-20.· Eri.§im: 10 Mart 2016, http: I I corescholar.libraries. wright.edu I ejie.

Tfukiiler Aka B. ve Gern;oz F. (2010). Sinematerapinin miikemmeliyet9lik ve miikemmeliyet~ilikle ilgili §emalar i.ize~deki etkisi. TUrk Psikoloji Dergi­si. 25 (65), 69-77.

Ytl.maz, M. (2014). Bilgi ile iyile§me: Bibliyoterapi. Turk Kiitiiphaneciligi, 28(2), 169-181.

MAN,EVi DANl$MANLIK VE REH'BBRLiI< 431 , .

Yusuf, R. ve Taharem, M. S. (2008). Bibliotherapy: A tool for primary preven-tion program with children and adolescents. Journal Antidadah Malaysia, 75-90. Eri§im: 10 Mart 2016, http:/ /www.adk.gov.my/html/pdf/jur­nal/2008/3.pd.f . .

Zipora S. (2009). Treating child and adolescent aggression through bibliotherapy. New York: Springer Science and Business Media LLC.

Wadsworth, N. (2007). Addressing self-esteem through the use of bibliot'1erapy in lit­erature circles. Salt Lake City: Westminster College. Eri§im: 10 Mart 2016, http: I I cdmbuntu.lib.utah.edu/ utils I getfile I collection/ wc-ir I id/ 5 I file­name/ 10.pdf.

Wilson, S. (2009). Better you than me: Mathematics anxiett; and bibliotherapy in pri­man; teacher professional learning. Australian Catholic University. Eri§im: 10 Mart 2016, http:/ /www.merga.net.au/ documents/Wilson_RP09.pd.f.

Ek- 1: Mesnevi' den Kullantlan Beyitler

. Farenin deve yulanru ~ekmesi ve kendi kendisine gururlanmas1; Cilt: 2, 3436 - 3450 (Rfuni, 2016: 58).

Bir farecegiz, bir devenin yulanru eline alch, kurula, kurula yola dii§tii. Deve, tabiatmdaki miilayimlik yiiziinden onunla beraber yiiriimeye koyul­

du. Fare "Ben, ne de pehlivan, ne de yigit ermi§im" diye gurura dii§tii. Dil­~iincesinin 1~1gi deveye aksetti.. "Hele ho§indi. Ben sana gosteririm!" dedi.

Gide, gide bir biiyiik rrmak kenarrna geldiler. Oyle biiyiik, oyle derindi ki ulu bir fil bile o rrmakta zebun olurdu.

3440. Fare orada durup, kaskah kesildi. Deve "Ey dagda, ovada bana

arkada§ olan, Bu duraklama ne, niye §a~irchn? Irmaga ercesin~ ayak bas, gir suya! Sen ktlavuzsun, benim onciimsiin. Yol ortasrnda durup susma" dedi. Fare dedi ki: "Bu su, pek biiyiik, pek derin bir su. Arkada§, ben bogulmak­

tan korkuyorum." Deve "Hele bir goreyim, ne kad_~ bu su ?" deyip hemen ayagiru atti.

3445. De di ki: /1 A kor s1<;an, su diz boyuymu§. A hayvanlann kusi.y:u, ne­den ~a~rrdrn?11 Fare, /1 Sana karrnca ama bize ejderha! Dizden dize fark var. Ey hiinerli deve, sana diz boyu ama.benim. tepemden yiiz ar§m gec;er." dedi.

Deve dedi ki: /1 Oyleyse bir daha kiistahhk etme de cismin, canm ya.mp ya­ktlmasrn. Sen, kendin gibi farelerle boy olc;ii§. Deveyle s1c;anm sozii yoktur."

3450. Fare, 11Tovbe etti.m, Allah hak.k:i ic;in beni bu helfil<. edici sudan ge­

<;ir." dedi. Deve acrch, "Haydi horgiiciime s1c;ra, otur. Bu gec;i§, benim ~im.

432 MANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

Seni de, senin gibi yii.zlercesini de ge9rlrim" dedi. Madeql. ki peygamber degilsin, yola d~ de gi.iniln bllin de kuyudan kurtulup yiice bir makaina eri§esin. Sultan degilsen yiirii, riayet ol. Kaptan degilsen gemiyi oyle alabil­digme yiiriitme.

Nahivciyle Gemici Hikayesi; Cilt: 1 , 2835-2850 (Rfun.i, 2016: 51)

2835. Bir nahiv filimi, gemiye binmi§ti. 0 kendini begeruni§ fili.m, yii.zii­nii gemiciye doniip,

"Sen hi<; nahiv okudun mu?" demi§ti. Gemici "hayrr" deyince demi§ti. ki : "Yan omriln hi<;e gitti." Gemici bu soze kizdi, gonl~ kmldi. Fakat susup derhal cevap vermedi. Der ken riizgar gemiyi bir girdaba dii§iirdii. Gemid, o · nahiv filimine bagrrdi: "Yiizmeyi bilir misin, soyle!" Nahivd "Bilmem ben­

de yii.zg~<;lik arama"

2840. Deyince "Nahiv alimi, biitiin omriln hi<;e gitti. <;iinkii gemi bu gir­dapta batacak. iyi bil burada mahiv bilgisi lazun, nahiv bilgisi degil. Eger mahiv bilgisini biliyorsan tehlikesizce denize dal! Deniz suyu, oliiyii ba§m­da ta§rr. Fakat denize dii§en adam diri olursa nerede kurtulacak? Sen de eger be§eriyet vasiflanndan oldiinse hakikat srrlar1 denizi, seni baslillil iistiine kor. Ey fili.m, sen halka e§ek diyorsun ama §imdi sen, e§ek gibi buz iistiinde kalakaldm.

· 2845. istersen dil.nyada zamanm allamesi ol, hele §imdidk dil.ny~ yoklugunu da gor, zamanm yoklugunu da!" dedi. Nahivciyi, size yok olma nahvini ogretmek i<;in hikaye arasmda hikaye ettik. Fikhi bilmeyi de yok olmada bulursun, nahvi tahsil etmeyi de, sarftaki degi§iklikleri de, ey yiice sevgilim! 0 su testisi bizim_ bilgilerimizdi; halife de Allah bilgisinin Diclesi. Biz dolu testileri Dide'ye gotiiriiyoruz; Boyle oldugu halde e§ek oldugumu­zu bilmezsek hakikaten e§egiz!

2850. 0 Arap, bari o hususta ma'zurdu. <;iinkii Dicle'yi bilmiyordu, <;ok uzaktaydi. Bizim gibi Dicle' den haberi olsaydi o testiyi· ahp konaktan ko­naga kona go<;e gotiirmezdi. Hatta Dicle'yi bilseydi o testiyi krrar, bu isten tamami ile vazge<;erdi.

Susuz Birisinin Duvarm Ustiinden Irmaga Tas, Topa~ Atmas1; Cilt: 2, 1192-1225. (RU.mi, 2016: 21)

Bir rrmak l<Iyismda yiiksek bir duvar vardi. Duvann iistiinde dertli bir susuz duruyordu. Suya eri§mesine 0 duvar maruydi. Susuz adam, adeta SU

lMNEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK 433

ic;in ha.bk gibi c;rrpmmaktaydi. Birden suya bir kerpic; parc;as1 atb.. Suyun sesi bir goz gibi kulagma geldi.

1195. 0 ses, tath bir sevgilinin sesi gibiydi. 0 ses, adanu §arap gibi sar­ho§ etrni§ti. 0 minhetlere d~mii§ adain, suyun temiz sesinden ho§larup du­vardan kerpic; kopararak suya atmaya ba§ladi. Su sanki "Ey adam, bana tas atmadan ne fayda elde ediyorsun ki?" diye bagrrmaktaydi. Susuz dedi ki. /1

Ey su, iki fayda var. Onun ic;in ben bu isten el c;ekmem.

Birinci fayda §u: Su sesini duymak, susuzlara rebap diplemek gibi.

1200. Su sesi israfil'in sesine benziyor. Olii bile bu sesten hayat bulmada. Yahut.bu .ses, bahar giinlerindeki gok giiriiltiisii sesini andrnyor. Bu ses yii­ziinden baglar, bahc;eler, ne kadar giizelle§iyor, c;ic;eklerle dolar. Yahut yok­sula zekat zamaruru geldigi soylen.mi§, mahpusa kurtulu§ miijdesi veri.lm.i§ ·gibi. Muhammet' e Yemen' den gelen ve agizsiz soylenen Rahman nefesine.

Yahut asilere §efaate gelen Ahmed' in,

1205. Yahut da zayif Yakub'un caruna erisen giizel ve latif Yusuf'un ko­kusuna benziyor. Obii.r faydas1 da duvardan kopanp tertemiz suya atb.gun her ta§, her kerpic; parc;as1, Yiiksek duvan biraz daha alc;altryor, her defa­smda duvar biraz daha inmi§ oluyor. Duvarm al<;almas1, suya yakla§mama sebep olmakta. Duvarm ortadan kalkmas1 vuslata c;are bulmakta." Duvar­daki o ta§lan, kerpic;Ieri koparmak "Secde et de yakla§" ayetindeki yakmhgi. mucip olan secdedir.

1210. Duvarm boynu yiiksekken bu ba§ indirmege marudir. Bu toprak bedenden kurtulmacbkc;a Ab.thayata secde edemem. Duvar iistiindekilerden en fazla susuz kimse; ta§1, topaa en c;abuk kopanp atan da odur. Suyun se­sine en fazla a§ik olan duvardan en biiyiik tas1 kopanp atar. 0 adam, suyun sesinden, adeta bogazma kadar §araba batr:ru§<;asma ne§elenir. Yabancr ki§i ise kerpicin suya dii§i.ince bluk diye c;ikardigt sesten ba§ka bir §ey duymaz.

1215. Ne mutlu o ki§iye ki genc;lik c;agint ganimet bilir de borcunu oder. Kudretli oldugu giinlerde s.thhatli, giic;lii, kuvvetli bulundugu zamanlarda bu isi ba§anr. <;iinku genc;lik <;agt, yemye§il, teriitaze bir bah<;e gibi esirge­meksizin meyveleri yeti§tirir. Gene; adarrun kuvvet ve §ehvet <;e§meleri akip . durur. Bedenin zeminini onlarla ye§ertir. Genc;lik; mamur, tavant'adamakilli yiiksek, dort duvan sapasaglam bir eve benzer.

i220. Ne mutlu o ki§iye ki ihti.yarhk giinleri gelip <;atmadan, boynunu liften yaptln:u§ iple baglamadan ... Toprak c;orakla§tp akmadan, kaymadan isini ba§armt§trr. <;iinkii c;orak yerden giizel nebatat asla yeti§mez. ihti.yarm giicii, kuvveti kesilir, §ehvet suyu akmaz olur. Kendisinden de faydalanmaz, ba§kalarma da faydas1 dokunmaz. Kaslan eyer kuskunu gibi a§agt dti§er,

434 MANEvi D~MANLIK VE REHBERLi:K

gozi.i ya§anr, gorme.z olur. Yi.izi.i buru§ur, kertenkele sirbna doner. Soz soyle­yemez, tat alamaz olur, di§leri bir §ey kesmez bir hale gelir.

1225. Gi.in gec;ip git:mi§, aksam <;agi gelip <;atnu§, le§ gibi beden topalla­makta, yolsa uzun .. le§ gori.ilecek yer yikik i§ i§ten ge~ ... Koti.i huylann kokleri kuvvetleruni§, onu koki.inden soki.ip 9-karma kuvveti de azalnu§!

Gozya§I Bedava; Cilt: 5; 479-485 (Rfrmi, 2016: 9-10)

Kopeg:i ac;hktan olen ve dagarcrgi ekmekle dolu oldugu halde kopegine bir lokma bile vermeyip de oli.imi.ine aghyan, §iirler soyliyen, ba;;ma yi.izi.ine vuranArap.

Arab'm birinin kopeg:i olmek i.izereydi. Arap yagmur gibi g6zya;;1 dok­mede, ba§rma ne dertler geldi demedeydi. Bir dilenci ge<;iyordu. Dedi ki: Niye aghyorsun? Kimin i9n feryat ve figan ediyorsun? Arap bir kopegim

vardi dedi, pek iyi huyluydu. i;;te §UiaCikta yol iisti.inde oli.iyor.

480. Gi.indi.iz avcrmdi, gece bek«;im. Gozi.i pekti, avi hemen yakalardi.

H.rrsiz1 derhal kovardi. Adam derdi ne yar~andi nu? Diye.sordu. Arap, ha­

yir dedi, a9Jk onu bu hale getirdi. Adam, bu derde, bu mihnete sabret dedi.

Allah, sabredenlere kar§llik ihsanda bulunur. Ondan sonra dedi ki: Ey hi.ir

ki;;i, elindeki §U dolu dagarcikta ne var? Arap, di.in ak§amdan artan ekme­

gim, az1gim. Bedeni kuvvetlendirmek ic;in ta;;rmaktayim dedi.

485. Adam dedi ki: Neden o kopege ekmek yemek vermedin? Arap o ka­

dar merhametim yok. Yolda parasiz ekmek ele ge9Jlez. Fakat gozya§1 beda­

va dedi. Adam, a havayla dolu kuba, toprak ba;;ma! Demek ki sence ekmek,

gozya§mdan daha iyi ha?

Gozya§I, kandrr, dertle su haline gelir. Topraktan ~eydana gelen ekmek,

beyhude kan dokmeye degmez dedi. Arap, iblis gibi bi.iti.in viicudunu hor

hakir bir hale getirmi§ti. Bu biiti.ini.in par<;as1, anacak a§agtlik ve bayagi bir

§eydir.

Yola Diken Diken Adam Hikayesi; Cilt 2, 1230-1249 (Rfuni, 2016: 21-22)

1225. Gi.in get;ip gitmi§, aksam <;agi gelip <;atnu§, le;; gibi beden topal­

lamakta, yolsa uzun .. i§ gori.ilecek yer yikik is isten gec;rni§. Koti.i huylarm

kokleri kuvvetlenmi§, onu koki.inden sokiip ~a kuvveti de azalnu§! Va­

linin, yola <liken ekene "Yola diktigin dikenleri sok" diye emir verrnesi. Bu

is, o tath sozlii, fakat kotii huylu adarrun yol iisti.ine <liken dikmesine benzer.

Yoldan gei;enler ona danlmaya ba§ladtlar,_ bu dikenleri sok diye bir hayli

MANEvi DANI~MANLIK VE REHBERLiK 435

soylediler, fakat fayda etmeai. Her an o dikenler c;ogalmakta, halkm ayagi dikenler yi.iziinden kanamaktaydi.

1230. Halkm elbisesi dikenlerden yrrttlmakta, yoksullann ayaklan pa­

rampar<;a olmaktayd.J.

Vali, ona "Mutlaka bunlan sok11 dedikc;e. II Evet, bir gi.in sokerim" di­

yordu. Bir miiddet "Yann, yann11 diye vade verip durdu. Bu miiddet i9n de diktigi dikenler kokle§ti, kuvvetlendi. Vali, bir giin 11 Ey va' din de dur­mayan, beri gel, emrettigim.iz isi siiriincemede brrakma11 dedi. Adam dedi

ki: Babaagun, bir hayli giin var, bugiin olmazsa yannl"Vali " Hayrr, acele

davran, ~i s~vsaklama.

1235. Sen bu i§i yann goriiriim diyorsun ama ;;unu bil ki gi.in ge<;tikc;e, 0 dikenler daha ziyade ye§eriyor, dikeni sokecek de ihtiyarlayip aciz bir hale

geliyor. Diken kuvvetlenmekte, biiyiimekte, diken sokecekse ihtiyarlarnak­ta, kuvvetten dii;;mekte. Diken her giin, her an ye;;erip tazelenmekte. Diken

her giin peri;;an bir hale gelmekte, kuruyup kalmakta! 0 daha ziyade gen<;­le§iyor, sen daha fazla ihtiyarhyorsun. <:;abuk ol, zarnaruru gec;irme11 dedi.

1240. Her kotii huyunu bir diken bil; dikenler ka<; keredir senin ayaguu zedelemekte. Nice defalardrr kotii huyunu bir diken bil; Dikenler ka<; ke­

redir senin ayaguu zedelemekte. Nice defalardrr kotii huydan peri;;an bir

hale dii;;tiin. Fakat duygun yok ki. Pek duygusuzla§bn. <:'.irkin huyundan ba;;kalari.ru ,zarara soktugundan ba;;kalanna mazarrat verdiginden, gafilsen hi<; olmazsa kendi yaraladiguu bilirsin ya. Sen hem kendine azapsm, hem

ba§kalanna! Ya baltay1 al, ercesine vur, Ali gibi bu Hayber kap1si.ru kop~.

1245. Yahut bu dikeni giil .fidanma ula;;tir, sevgilinin nurunu nara ka­vu;;tur? Da onun nuru senin ate;;ini sondii.rsiin; vuslab, dikeni.ni gill bah<;esi

haline getirsin. Sen cehenneme benziyorsun, o ise miimindir. Miimine ate;;i sondii.rmek imkaru var. Mustafa, -cehennemin soziinii naklederek buyurdu ki: "Cehennem, korkusundan miimine yalvararak", "Pa~ahim, <;abuk ge<;, Nurun, ate;;imi sondiirecek" der.

;Filin, nastl bir hayvan oldugu ve §ekli hususunda ihtilaf llintli­ler karanhk bir ahua bir fil getirip halka gostermek istediler; Cilt: 3, 1260-1270 (Rfunl, 2016: 29)

1260. Hayvani gormek i<;in o kapkaranhk yere bir hayli adarn toplandi.

Fakat ahrr o kadar karanhkb ki gozle gormenin imkaru yoktu. O; goz gozii gormeyecek kadar karanhk yerde file ellerini sii.rmeye ba§ladilar. Birisi eline

436 MANEVi DANI$MANLIK VE REHBERLiK

hortumunu gec;irdi, _" Fil bir oluga benzer" dedi. Ba~ka birirrln eline kulagi

gec;ti, " Fil bir yelpazeye benziyor" dedi. Bir ba~kasmrn. eline ayagi gec;mi9ti,

dedi ki: " Fil bir direge benzer."

1265. Bir ba~k~1 da srrtrm ellemi§ti, 11 _Fil bir taht gibidir dedi. Herkes

neresini elledi, nastl sandiysa fill ona gore anla,tmaya.koyuldu. Onlann soz­

leri, gorii§leri yiizilnden birbirine aykm oldu. Birisi dal dedi, obiirii elif. Her­

kesin elinde bir mum olsayd1 sozlerindeki aykmhk. kalmazdi. Duygu gozti

ancak avuca, ancak kopiige benzer, avuc; biitiin fill birden elleyemez ki!

1270. Denizi goren goz ba~ka, kopiigu goren goz ba~ka. Kopiigu brrak

da deni.zin goziiyle bak sen. Koptikler, gece gilndiiz denizden meydana gelir,

onlan deniz harekete getirir. Fakat sen ne 9a§tlacak §ey, kopiigu goriiyorsun

da denizi goremiyorsun!.. Biz, gemilere benziyoruz. Aydin denizin ic;:inde­

yiz de gozlerimiz gormiiyor, birbirlmize c;arp1p duruyoruz. Ey ten gemisine

binmi~, uykuya dalmt~ adam, denizi gi:>rdiin ama astl denizin denizine bak!

Denizin de bir denizi var, onu siiriip duruyor. Ruhun da bir ruhu var; onu

istedigi tarafa c;eker c;evirir?

Ayakkab1daki Ytlan; Cilt: 3, 3238-3265 (Rftmi, 2016:75-76)

Tav§anctl ku9unun Mustafa Aleyhisselfun'm pabucunu kap1p havalan­

mas1 ve havada. pabucu ters c;evirmesi, ic;:indeki kara ytlanm dii~mesi tam bu

srrada Mustafa, yiicelerden ezan sesini duydu. Abdest tazelemek iizere su

istedi. 0 soguk suyla elini, yiiziinii ytl<adi.

3240. Ayaklaruu da ytl<ayip pabuc;larrm giymek iizereyken bir ku9 gelip

pabucunun bir tekini kap1verdi. 0 giizel sozlii Peygamber, tam pabucu eline

almt9ken tav§anctl pabucunu elinden kap1vermi§ti. KU§, yel gibi havalan­

di, pabucu, tersine c;evirdi, ic;inden bir ytlan dii9tii. Kapkara bir ytlandi o ...

tav9anctl, bu hareketiyle Peygamber' e iyilik etmek istemi~, Tann inayetine

sebep olmu§tu. Ku~, sonra pabucu getirip " Buyur, namaza git 11 diye Pey­

gamber'in oniine koydu.

3245. Adeta 11 Bu kiistahligi zoraki yaptrm, yoksa benirn de edep agaan­

dan bir dalcagizrm var, ben de haddimce edep erkan nedir, bilirim 11 diyor­

du. Vay o ki9iye ki kiistahc;a adim atar, nefsine uyar da liizun'lsuz fetvalar

verir! Peygamber, §Ukretti de dedi ki: " Biz, bunu cefa saruyorduk, halbuki

vefanm ta k~ndisiymi§! " Pabucumu kaptm, ·aklim kart§h, carum sOOldi, sen

beni gamdan kurtanyormu9sun, bense gama dii9mii9tiim! Tann, bize biitiin

gayplan gosterdi ama o srrada gonliim, kendimle me9guldii!"

' MANEVi D~MANLIK VE REHBERLiK 437

3250. Tav~anctl, " Sen, gafil olmazsm, bu, senden uzak. Ey Mustafa, be­nim gayb1 gormem de sendeki bilginin aksinden ! Havadayken pabucun i~indeki ytlaru gormem, kendimden degil, senden aksetti bu bana " dedi. Nurlu ~~inin aksi de aydmdrr. Zulmette kalarun aksiyse ba~tanba~a kiilhan kesilir. Tann kulunun aksi tamarruyla nurdur, yab~ClIUil aksiyse tamarruy­la korliik! Ey can, herkesin aksi nedir, bunu bil. .. diledigin ki§inin yanmda otur!.. Bu hikayeden ibret ah§ §iiphesiz olarak her giic;liigun bir kolayligi oldugunu bili§

3255. Ey can o hikaye, Tann hiikmiine raz1 olasm diye sana ibrettir. ihret al da kotii bir i§e dii§ii.nce aklnu b~ma dev§ir, ye'se dii§me, hiisnii zanda bulun! Ba§kalan, o hadiseden korkup sapsar1 kesilse bile sen aldrr1§ etme. Fayda, zamanmda da, ziyan zamanmda da gill gibi giilmeye bak! Giiliin yapraklarrm bi!er hirer koparsan da yine gillmeyi buakmaz, yine solup gamlanmaz. Bir dikenden nic;in gama dii§eyim? Zaten bu giilmeyi diken yii­ziinden buldum der.

3260. Takdir yiiziinden kaybettigin §eyler, muhakkak senden belay1 gi­derir ... bunu boyle bil! Tasavvuf nedir diye bir uluya sordular da dedi ki: Si­

kmh zamaru, goniilde ne§e, ferah bulmak! Tann' nm verdigi. mihnet ve cefayi da Peygamber'irl pabucunu kapan tav§anctl say. Tav§anctl, Peygamber'in ayagiru ytlan sokmasm diye pabucu kaph, toza, topraga bulanmami§ akla ne mutlu! Tann, " Kaybettiginiz ~eylere eseflenmeyin, hatta kurt gelse de ke9.nizi yese bile " buyurdu.

3265. 0 bela, daha biiyiik belfilan defetmek, o ziyan daha deh§etli ziyan­lan menetmek i9ndir.