Małe dziecko w systemie edukacji

prof. dr hab. Anna I. BrzezińskaInstytut Psychologii

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w PoznaniuZespół Wczesnej Edukacji

Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie

2

Punkt wyjściaPunkt wyjścia Punkt wyjściaPunkt wyjściaWszystkie pokolenia doświadczają dzisiaj mnogości i różnorodności zmian wokół siebie.

Dla pokoleń najmłodszych jest to codzienne od najmłodszych lat doświadczenie.

Dla pokoleń w wieku średnim i starszym jest to źródło niepokojów i trudności w codziennym funkcjonowaniu.

Zmienność, mobilność i różnorodność (1) wartości, (2) ofert działania i (3) wzorów zachowania, jest:

czynnikiem inicjującym zmiany rozwojowe

może stanowić obciążenie, szczególnie w przypadku braku odpowiednich zasobów do poradzenia sobie z nimi

Zagrożenia dotyczą osób, które z powodów własnych ograniczeń lub cech środowiska, w jakim żyją nie radzą sobie samodzielnie z zaspokajaniem istotnych dla siebie potrzeb.

3

Podstawowe problemy edukacjiPodstawowe problemy edukacji

Dopaso(wy)wanie oferty edukacyjnej przedszkola/szkoły do:

poziomu aktualnych umiejętności poznawczych i emocjonalno - społecznych dzieci / uczniów

gotowości do uczenia się gotowości do zmiany

Dopaso(wy)wanie oferty edukacyjnej przedszkola/szkoły do:

poziomu aktualnych umiejętności poznawczych i emocjonalno - społecznych dzieci / uczniów

gotowości do uczenia się gotowości do zmiany

Oferta edukacyjna

uwzględniająca

„znaki czasu”

problem równowagi:

podstawa / nowości

aktualne funkcjonowanie /

dalszy rozwój dziecka

Oferta edukacyjna

uwzględniająca

„znaki czasu”

problem równowagi:

podstawa / nowości

aktualne funkcjonowanie /

dalszy rozwój dziecka

Gotowość do uczenia się i umiejętności dzieci problem poziomu kompetencji, z jakimi

dzieci wkraczają do przedszkola / szkoły

Gotowość do uczenia się i umiejętności dzieci problem poziomu kompetencji, z jakimi

dzieci wkraczają do przedszkola / szkoły

4

Źródła trudności we współczesnej edukacjiŹródła trudności we współczesnej edukacjiŹródła trudności we współczesnej edukacjiŹródła trudności we współczesnej edukacji

coraz większa nieprzystawalność światów dorosłych (nauczycieli), dzieci i młodzieży (uczniów)

pułapka socjalizacyjna: czy „starzy” mogą skutecznie socjalizować „młodych”?

pułapka edukacyjna: czy wiemy czego i po co uczyć ? Przygotowujemy

dzieci do świata nam

NIEZNANEGO,

nie wiemy, jaki on będzie za 5, 10 … lat

Przygotowujemy dzieci do świata

nam NIEZNANEGO,

nie wiemy, jaki on będzie za 5, 10 … lat

Problem tzw. KLUCZOWYCH

kompetencji

Problem tzw. KLUCZOWYCH

kompetencji

Odmienne WIZJE własnego życia

Odmienne WIZJE własnego życia

5

Podstawowy problem władz Podstawowy problem władz oświatowych, nauczycielioświatowych, nauczycieli

i rodziców dzieci: i rodziców dzieci:

odpowiedzialnośćodpowiedzialność

Podstawowy problem władz Podstawowy problem władz oświatowych, nauczycielioświatowych, nauczycieli

i rodziców dzieci: i rodziców dzieci:

odpowiedzialnośćodpowiedzialność

6

UczniowieUczniowie

Opinia publicznaOpinia publiczna

RodziceRodzice

Dyrektorzy szkólDyrektorzy szkól

NauczycieleNauczyciele

Władze oświatowe Władze oświatowe

MediaMedia

Odpowiedzialność Odpowiedzialność za organizację procedury za organizację procedury

egzaminacyjnej / ewaluacyjnejegzaminacyjnej / ewaluacyjnej

Odpowiedzialność Odpowiedzialność za organizację procesu kształcenia za organizację procesu kształcenia

(warunki, cele i metody)(warunki, cele i metody)

Odpowiedzialność Odpowiedzialność za jakość wizerunku szkoły za jakość wizerunku szkoły oraz spostrzegany prestiż oraz spostrzegany prestiż

szkoły i nauczycieliszkoły i nauczycieli

Odpowiedzialność Odpowiedzialność za efekty procesu kształcenia =za efekty procesu kształcenia =ich znaczenie i wykorzystanie ich znaczenie i wykorzystanie

w praktyce społecznejw praktyce społecznej

7

Podstawowy problem władz oświatowych:Podstawowy problem władz oświatowych:odpowiedzialnośćodpowiedzialność

Podstawowy problem władz oświatowych:Podstawowy problem władz oświatowych:odpowiedzialnośćodpowiedzialność

Wizja (filozofia) edukacji

Misja szkoły

Model kształcenia i wychowania

Podstawa programowa

Model ewaluacji procesu i efektów kształcenia

Wizja (filozofia) edukacji

Misja szkoły

Model kształcenia i wychowania

Podstawa programowa

Model ewaluacji procesu i efektów kształcenia

Wizja ewaluacji / egzaminów

Koncepcja testu egzaminacyjnego

Koncepcja kryteriów oceny

Koncepcja szkolenia egzaminatorów

Koncepcja systemu komunikacji o wynikach egzaminów

Wizja ewaluacji / egzaminów

Koncepcja testu egzaminacyjnego

Koncepcja kryteriów oceny

Koncepcja szkolenia egzaminatorów

Koncepcja systemu komunikacji o wynikach egzaminów

Szkoła ma uczyć „pod egzaminy”

czy egzaminy mają sprawdzać to,

czego uczy szkoła?

Szkoła ma uczyć „pod egzaminy”

czy egzaminy mają sprawdzać to,

czego uczy szkoła?

??

8

Model szkoły Model szkoły = podstawowy = podstawowy dzisiaj problemdzisiaj problem

Model szkoły Model szkoły = podstawowy = podstawowy dzisiaj problemdzisiaj problem

9

Dominacja osobistej

funkcji zachowania

Dominacja adaptacyjnej

funkcji zachowania

Edukacja zindywidualizowanato wspomaganie rozwoju kompetencji

osobistych, społecznych i obywatelskich na zasadzie

równowagi JA – TY - MY

Edukacja zindywidualizowanato wspomaganie rozwoju kompetencji

osobistych, społecznych i obywatelskich na zasadzie

równowagi JA – TY - MY

Funkcja socjalizacyjna edukacji

RÓWNOWAGA

BRAKBRAKindywidualizacjiindywidualizacji

MEGA-MEGA-indywidualizacjaindywidualizacja

Obszar zdrowej,

prospołecznej indywidualizacji

Obszar zdrowej,

prospołecznej indywidualizacji

Funkcja emancypacyjna edukacji

Edukacja spersonalizowanato „człowiek uczy człowieka” w oparciu

o zaufanie i współpracę na zasadzie równowagi swobody i kontroli

Edukacja spersonalizowanato „człowiek uczy człowieka” w oparciu

o zaufanie i współpracę na zasadzie równowagi swobody i kontroli

10

Model B: społecznyrozwój / postępy

Model B: społecznyrozwój / postępy

Model A: technologicznyefektywność kształcenia

Model A: technologicznyefektywność kształcenia

alboalboalboalbo

DYREKTORspecjaliści

nauczycieleuczniowie

prac. pomocniczy

rodzice

SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA

DYREKTOR

SPOŁECZNOŚĆ LOKALNASPOŁECZNOŚĆ LOKALNA

specjaliści

nauczyciele

uczniowie

prac. pomocniczy

rodzice

Gdzie jest (nie)możliwa indywidualizacja Gdzie jest (nie)możliwa indywidualizacja i personalizacja edukacji?i personalizacja edukacji?

Gdzie jest (nie)możliwa indywidualizacja Gdzie jest (nie)możliwa indywidualizacja i personalizacja edukacji?i personalizacja edukacji?

11

Gotowość dziecko szkoła

Gotowość dziecko szkoła

Czy szkoła jest przygotowana na przyjęcie

6-latków?

Czy potrafi zmieniać swoje wymagania i dostosowywać je do możliwości i potrzeb dziecka?

Czy dziecko jest przygotowane

do podjęcia nauki w szkole?

Czy rodzice potrafią pomóc mu, gdy

nie poradzi sobie z wymaganiami

szkoły?

12

Podstawowe pytanie: kto musi być gotowy?

Dziecko

Rodzice

Rodzeństwo

„Opinia publiczna”

Media

Specjaliści wspierający dziecko i rodzinę

„Nadzór” pedagogiczny

Szkoła jako instytucja

Dyrekcja szkoły

Zespół wszystkich nauczycieli

Nauczyciele klasy I

Kto ma prowadzić I klasę z 6-latkami?

13

Jaka edukacja ?Jaka edukacja ?Jaka edukacja ?Jaka edukacja ?

Wysoka kultura organizacyjna przedszkola / szkoły dająca wszystkim uczestnikom społeczności poczucie bezpieczeństwa i szanująca ich autonomię

Metoda projektów

Praca w zespołach o różnych kryteriach doboru

Praca różnorodna - indywidualna, w różnych parach, w zespołach o różnej wielkości

Tutoring rówieśniczy

Bogata oferta różnych ról w procesie edukacji

Zadania „domowe” wymagające pracy zespołowej