MALİYET ETKİLİLİK YÖNÜYLEMALİYET ETKİLİLİK YÖNÜYLETARAMA TESTİ ALGORİTMALARITARAMA TESTİ ALGORİTMALARI

Dr. Rüçhan YazanDr. Rüçhan Yazan SertözSertözEge Üniversitesi Tıp FakültesiEge Üniversitesi Tıp Fakültesi

Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim DalıTıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

Dr. Rüçhan YazanDr. Rüçhan Yazan SertözSertözEge Üniversitesi Tıp FakültesiEge Üniversitesi Tıp Fakültesi

Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim DalıTıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

Transfüzyon ile bulaşan etkenlerTransfüzyon ile bulaşan etkenler

→ HBV→ HCV→ HIV→ T. Pallidum→ Plasmodium spp→ HTLV I/II→ BNV→ T. cruzi→ Babesia spp→ vCJD

→ CMV→ EBV→ HHV-8→ Dengue v.→ Parvovirüs B19→ HAV→ HEV→ Leishmania spp→ Kene kaynaklı ansefalit v.→ Sarı humma

→ HGV→ TTV→ SEN-V

→ Chikungunya v.→ Simian foamy v.→ SARS→ Monkeypox

→ HBV→ HCV→ HIV→ T. Pallidum→ Plasmodium spp→ HTLV I/II→ BNV→ T. cruzi→ Babesia spp→ vCJD

→ CMV→ EBV→ HHV-8→ Dengue v.→ Parvovirüs B19→ HAV→ HEV→ Leishmania spp→ Kene kaynaklı ansefalit v.→ Sarı humma

→ HGV→ TTV→ SEN-V

→ Chikungunya v.→ Simian foamy v.→ SARS→ Monkeypox

Zorunlu tarama testleri ile taranmakta olanancak pencere döneminde olan bağışçılar

HTLV gibi önceden bilinen ancak ülkeepidemiyolojik verilerine göre henüz zorunlutarama testleri içinde yer almayan etkenler

Transfüzyonla bulaşan hastalık yapıcı özelliklerinetleşmemiş

Henüz bilmediğimiz pek çok transfüzyon ilebulaşan mikroorganizma

Kan BağışçılarındaKan Bağışçılarında infeksiyoninfeksiyon riskiriskiNasıl!Nasıl!

Zorunlu tarama testleri ile taranmakta olanancak pencere döneminde olan bağışçılar

HTLV gibi önceden bilinen ancak ülkeepidemiyolojik verilerine göre henüz zorunlutarama testleri içinde yer almayan etkenler

Transfüzyonla bulaşan hastalık yapıcı özelliklerinetleşmemiş

Henüz bilmediğimiz pek çok transfüzyon ilebulaşan mikroorganizma

Düzenli donör oranları

Etkin donör sorgulama

Aranılan gösterge (antijen, antikor, NA)

Kullanılan yöntem (NAT, EIA, Hızlı testler……..)

Duyarlılık

Mutasyonlar

Kan vericilerin demografik ve sosyoekonomik

durumu

Etkenin prevalansı

İnfeksiyözİnfeksiyöz Komplikasyon SıklığıKomplikasyon Sıklığı

Düzenli donör oranları

Etkin donör sorgulama

Aranılan gösterge (antijen, antikor, NA)

Kullanılan yöntem (NAT, EIA, Hızlı testler……..)

Duyarlılık

Mutasyonlar

Kan vericilerin demografik ve sosyoekonomik

durumu

Etkenin prevalansı

FarmakoekonomiFarmakoekonomi nedir?nedir?

Sağlık alanında sunulacak her türlühizmetin, teknolojinin, girişimin veya ilaçtedavilerinin sonuçlarını değerlendirmeyive karşılaştırmayı, bu karşılaştırmadankamu yararına eşit ve akılcı sonuçlar

çıkarmayı hedeflemektedir

Sağlık alanında sunulacak her türlühizmetin, teknolojinin, girişimin veya ilaçtedavilerinin sonuçlarını değerlendirmeyive karşılaştırmayı, bu karşılaştırmadankamu yararına eşit ve akılcı sonuçlar

çıkarmayı hedeflemektedir

Maliyet Etkililik (CEA)Maliyet Etkililik (CEA)Kazanılan yaşam yılı başına ek maliyet

Maliyet Fayda (CBA)Maliyet Fayda (CBA)Net kar: Ek tedavi giderleri-sağlık kazanımları

MaliyetMaliyet YararlanımYararlanım (CUA)(CUA)Kazanılmış NUYY başına ek maliyet

FarmakoekonomikFarmakoekonomik değerlendirme yöntemlerideğerlendirme yöntemleriMaliyet Etkililik (CEA)Maliyet Etkililik (CEA)Kazanılan yaşam yılı başına ek maliyet

Maliyet Fayda (CBA)Maliyet Fayda (CBA)Net kar: Ek tedavi giderleri-sağlık kazanımları

MaliyetMaliyet YararlanımYararlanım (CUA)(CUA)Kazanılmış NUYY başına ek maliyet

QALY (Quality Adjusted Life Year), Niteliye Uyarlı Yaşam Yılı (NUYY)

NUYY ’nin temel varsayımı, bir yıllık bir tam iyilik halinin aynıdönemde hastalıklı yaşamdan daha fazla değerinin olduğudur

Hem yaşam beklentisindeki artışı, hem de yaşam kalitesindekifarklılaşmayı ölçer

Amaç, sağlık getirileri veya götürülerinin birçokfarklı durum için ortak bir ölçekle değerlendirilerekbasit bir birimle ifade edilmesi ve birçok boyutun

tek bir endekste toplanmasıdır

NUYYNUYYQALY (Quality Adjusted Life Year), Niteliye Uyarlı Yaşam Yılı (NUYY)

NUYY ’nin temel varsayımı, bir yıllık bir tam iyilik halinin aynıdönemde hastalıklı yaşamdan daha fazla değerinin olduğudur

Hem yaşam beklentisindeki artışı, hem de yaşam kalitesindekifarklılaşmayı ölçer

Amaç, sağlık getirileri veya götürülerinin birçokfarklı durum için ortak bir ölçekle değerlendirilerekbasit bir birimle ifade edilmesi ve birçok boyutun

tek bir endekste toplanmasıdır

Sınırlı sağlık kaynaklarının alternatif sağlıkprogramları arasında dağıtılması sırasında kararvericilere yardımcı olan analizlerde kazanımlarınverimliliğini daha doğru ölçmek için geliştirilmişbir kavramdır

Yaşanan 1 yıl × Yaşam kalitesi ağırlık endeksi 1 ise= 1 NUYY

NUYYNUYYSınırlı sağlık kaynaklarının alternatif sağlıkprogramları arasında dağıtılması sırasında kararvericilere yardımcı olan analizlerde kazanımlarınverimliliğini daha doğru ölçmek için geliştirilmişbir kavramdır

Yaşanan 1 yıl × Yaşam kalitesi ağırlık endeksi 1 ise= 1 NUYY

ICER (Incremental cost-effectiveness ratio), ‘Artımlı MaliyetEtkililik Oranı’

ICER: Toplam maliyet - önlenebilir tedavi giderleriNUYY

Oran düştükçe maliyet etkililik artıyor

ICER, olumsuz sağlık etkileri olmaksızın sağlık maliyetlerinikontrol altına almak için bir fırsat sağlamaktadır

ICERICER

ICER (Incremental cost-effectiveness ratio), ‘Artımlı MaliyetEtkililik Oranı’

ICER: Toplam maliyet - önlenebilir tedavi giderleriNUYY

Oran düştükçe maliyet etkililik artıyor

ICER, olumsuz sağlık etkileri olmaksızın sağlık maliyetlerinikontrol altına almak için bir fırsat sağlamaktadır

ICERICER

http://www.tuik.gov.tr

Amaç Ulusal düzeyde sağlık teknolojilerinin kullanımı

konusunda bilimsel gerçeklere dayalı kararlar almak Sağlık uygulamalarının herkese eşit şekilde

ulaştırılmasını sağlamak Yerel düzeyde farklı uygulamaları standart hale

getirmek Sağlık sisteminin etkinliğini arttırmak Maliyet etkili ilaç ve teknolojilerin sisteme girmesini

hızlandırmak Maliyet etkili olmayanların kullanımını engellemek

NICENICENationalNational InstituteInstitute forfor ClinicalClinical ExcellenceExcellence

Amaç Ulusal düzeyde sağlık teknolojilerinin kullanımı

konusunda bilimsel gerçeklere dayalı kararlar almak Sağlık uygulamalarının herkese eşit şekilde

ulaştırılmasını sağlamak Yerel düzeyde farklı uygulamaları standart hale

getirmek Sağlık sisteminin etkinliğini arttırmak Maliyet etkili ilaç ve teknolojilerin sisteme girmesini

hızlandırmak Maliyet etkili olmayanların kullanımını engellemek

Serolojik testlere göre NAT ile PD’de azalmaHBV HCV HIV

MP-NAT 29.7 63.6 11.4ID-NAT 34 66.3 14.9

Serolojik testlere göre NAT ile PD’de azalmaHBV HCV HIV

MP-NAT 29.7 63.6 11.4ID-NAT 34 66.3 14.9

Düzenli kan vericilerde NAT ile engellenebilir ürün sayısıHBV HCV HIV

MP-NAT 2.55 0.51 0.16ID-NAT 2.92 0.53 0.21

HBV, HCV, HIV sonrası alıcılarda kaybedilen NUYYHBV, HCV, HIV sonrası alıcılarda kaybedilen NUYY

Sonuç Hollanda’da MP 6 NAT ile

Yılda 2-3 HBV İki yılda bir HCV Beş yılda bir HIV geçişi engelleniyor

Yüksek ICER’a rağmen; İmaj kaybı korkusu Kan ve kan ürünlerine güvensizlik İnfekte olan hastaların tedavi süreçleri ve cinsel eşleri…

Rutinden kaldırma kararı zor!

Sonuç Hollanda’da MP 6 NAT ile

Yılda 2-3 HBV İki yılda bir HCV Beş yılda bir HIV geçişi engelleniyor

Yüksek ICER’a rağmen; İmaj kaybı korkusu Kan ve kan ürünlerine güvensizlik İnfekte olan hastaların tedavi süreçleri ve cinsel eşleri…

Rutinden kaldırma kararı zor!

Mevcut durum verildiğinde; gelecek durumların geçmiş durumlardan bağımsız olması

sürecin gelecekteki evrimini etkileyebilecek tüm bilgiyikapsar

gelecek durumlara olasılıksal bir süreçle ulaşılır

MarkovMarkov modellememodelleme

Mevcut durum verildiğinde; gelecek durumların geçmiş durumlardan bağımsız olması

sürecin gelecekteki evrimini etkileyebilecek tüm bilgiyikapsar

gelecek durumlara olasılıksal bir süreçle ulaşılır

Markov modelleme ile HBV ilerleyiş olasılıkları

YeniYeni--düzenlidüzenlikan vericikan verici

c

NATNAT--TRTRTigris-Chiron17886 kan verici11 HBV DNA pozitif - %0.062 HCV RNA pozitif - %0.01Altunay H ve ark.

MP-NAT 8’li (lab.tasarımlı)7372 kan verici2 HBV DNA pozitif - %0,03Kemahlı S ve ark.

Tek tek NAT-Qiagen

8.333 kan verici1 HBV DNA pozitif % 0,012Bal SH ve ark.

Roche multiplex10989 kan vericide4 HBV DNA pozitif %0.0362 HCV RNA pozitif %0.018Kızılay, Çapa

Tek tek NAT-QiagenEÜTF-Mersin4800 kan verici %0

Tigris-Chiron17886 kan verici11 HBV DNA pozitif - %0.062 HCV RNA pozitif - %0.01Altunay H ve ark.

MP-NAT 8’li (lab.tasarımlı)7372 kan verici2 HBV DNA pozitif - %0,03Kemahlı S ve ark.

Tek tek NAT-Qiagen

8.333 kan verici1 HBV DNA pozitif % 0,012Bal SH ve ark.

Roche multiplex10989 kan vericide4 HBV DNA pozitif %0.0362 HCV RNA pozitif %0.018Kızılay, Çapa

Tek tek NAT-QiagenEÜTF-Mersin4800 kan verici %0

Gereksiz transfüzyonlardan kaçınılması

Koruyucu hekimlik

Kan bağışçı eğitimi

Düzenli bağışçıların arttırılması

Hemovijilans

Bakteriyel kontaminasyon kontrolü

TR’de ÖnceliklerTR’de Öncelikler

Gereksiz transfüzyonlardan kaçınılması

Koruyucu hekimlik

Kan bağışçı eğitimi

Düzenli bağışçıların arttırılması

Hemovijilans

Bakteriyel kontaminasyon kontrolü

HBV için ilk kez kan bağışlayanda duyarlı HBsAg testlerininyanında anti-HBc ve/veya anti-HBs ve NAT mı? Sadece NATmı?

Düzenli kan vericilerde sadece serolojik tarama mı?

Anti-HCV testlerinin yanında HCV Ag mi, NAT mı?

HIV için ise antijen/antikor birlikte testler mi? Antijen ayrıtest mi yoksa sadece NAT mı?

MP-ID ?

Sadece HBV NAT mı?...

Kızılay 2013 hedeflerEndüstriyel kullanım için yeterli miktarda ve kaliteli plazma

???????????????????? HBV için ilk kez kan bağışlayanda duyarlı HBsAg testlerinin

yanında anti-HBc ve/veya anti-HBs ve NAT mı? Sadece NATmı?

Düzenli kan vericilerde sadece serolojik tarama mı?

Anti-HCV testlerinin yanında HCV Ag mi, NAT mı?

HIV için ise antijen/antikor birlikte testler mi? Antijen ayrıtest mi yoksa sadece NAT mı?

MP-ID ?

Sadece HBV NAT mı?...

Kızılay 2013 hedeflerEndüstriyel kullanım için yeterli miktarda ve kaliteli plazma

Kaynakların mümkün olan en iyi şekilde kullanılması için;

Epidemiyolojik veriler

Transfüzyon ile bulaş olasılıkları

Torbalanan ürünlerin kullanım oranları

Kullanılan testler ve duyarlılıkları

Hastalığa ilerleyiş oranları

Klinik veriler (tedavi protokolleri, direnç testleri, oranları)

Testlerin ve ilaçların Türkiye’deki maliyetleri

Ekonomik koşullar (GSYH…)

İmaj kaybı-donör kaybı

SonuçSonuç--11Kaynakların mümkün olan en iyi şekilde kullanılması için;

Epidemiyolojik veriler

Transfüzyon ile bulaş olasılıkları

Torbalanan ürünlerin kullanım oranları

Kullanılan testler ve duyarlılıkları

Hastalığa ilerleyiş oranları

Klinik veriler (tedavi protokolleri, direnç testleri, oranları)

Testlerin ve ilaçların Türkiye’deki maliyetleri

Ekonomik koşullar (GSYH…)

İmaj kaybı-donör kaybı

Ülkemize özgü NUYY tabanlı ölçekler ve metotlargeliştirilerek algoritmalar oluşturulmalı

Algoritmalar

Kızılay

Üniversiteler

Sağlık Bakanlığı

Maliye Bakanlığı

İlgili dernekler

Sağlık sektöründeki diğer paydaşlar……

SonuçSonuç--22Algoritmalar

Kızılay

Üniversiteler

Sağlık Bakanlığı

Maliye Bakanlığı

İlgili dernekler

Sağlık sektöründeki diğer paydaşlar……

MR görüntüleme/1000 kişi

SonuçSonuç--33

K. Redekop,