MAKİNE PROGRAMI MALZEME...
Transcript of MAKİNE PROGRAMI MALZEME...
![Page 1: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/1.jpg)
Prof.Dr.İrfan AYProf.Dr.İrfan AYÖğr. Gör. Fahrettin KapusuzÖğr. Gör. Fahrettin Kapusuz
MAKİNE PROGRAMIMAKİNE PROGRAMI
MALZEME MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--
(DERS NOTLARI)(DERS NOTLARI)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1
20082008--2009 2009
BALIKESİRBALIKESİR
![Page 2: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/2.jpg)
DEMİRDEMİR--KARBONKARBON(Fe(Fe--C)C)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 2
(Fe(Fe--C)C)DENGE DİYAGRAMIDENGE DİYAGRAMI
![Page 3: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/3.jpg)
ÇELİKLERE UYGULANAN ISIL İŞLEMLER
Genel olarak ısıl işlem çelikte ;
- Tokluğu iyileştirme,- Sertliği artırma,- Sünekliliği artırma,
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 3
- Sünekliliği artırma,- Makinada işlenebilirli ği artırma,- Tane yapısını inceltme,- Artık gerilmeleri giderme- Aşınma direncini iyileştirme ,
için yapılır.
![Page 4: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/4.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 4
![Page 5: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/5.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 5
Saf demirdeki ısıtma soğuma diyagramı
![Page 6: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/6.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 6
Hacim merkezli kübik- (αααα - Demiri = Ferrit yapı)
![Page 7: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/7.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 7
Ostenit kristal yapı- yüzey merkezli kübik ve γγγγ -ostenitin mikroyapısı
![Page 8: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/8.jpg)
Ötektik nokta ( %4,3 C ve 1147 0 C) Yapı - Ledeburit
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 8
Ledeburite yapı
![Page 9: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/9.jpg)
Fe-C Denge Diyagramındaki yapılarÖtektikaltı ve ötektiküstü yapılar
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 9
Ledeburit mikroyapıÖtektiküstüL+ Fe3C
Ledeburite mikroyapıÖtektikaltıγγγγ + Fe3C+L
![Page 10: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/10.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 10
Dönüşmüş ledeburite
![Page 11: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/11.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 11
Sementit yapı (Fe3 C)
![Page 12: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/12.jpg)
Ötektoid noktanın yeri (%0,85 C – 7230 C)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 12
![Page 13: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/13.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 13
Perlit yapı (αααα+ Fe3C) = Ferrit (beyaz) + Sementit(siyah)
![Page 14: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/14.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 14
Başka bir perlit yapısı
![Page 15: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/15.jpg)
Ötektoid noktanın üstü ve altı(% 0,85 C ve 7230 C)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 15
Ötektoidaltı yapıFerrit+Perlit
Ötektoidüstü yapıPerlit+sementit
![Page 16: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/16.jpg)
TAVLAMA
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 16
![Page 17: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/17.jpg)
Çeliği tavlamak ne demektir?
* Çeliği belli sıcaklığa kadar ısıtmak* O sıcaklıkta bir süre tutmak,* Oda sıcaklığına tekrar getirmek.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 17
![Page 18: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/18.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 18
![Page 19: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/19.jpg)
1. Gerilim giderme tavı– ( stress-relief annealing) Çelik içersinde soğuk deformasyon veya herhangi nedenle bulunan “artık gerilme” leri gidermek için 5500 – 6500 C arasında sıcaklığa ısıtmak orada bekletmek sonra da fırın dışında yavaşça soğutmak la giderilir.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 19
1.Isıtma 2. Tutma 3.Yavaş soğutma
![Page 20: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/20.jpg)
2. Tam tavlama - ( Full annealing)Isıtma Öncesi ötektoidaltı çeliğin “ östenit” yapısı tahrip olmu ştur.Siyah çizginin 100 0 C üstüne ısıtıp sonra yavaş soğuma ile orijinal yapı Ferrit ve perlitedönüş yaptırılır.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 20
1. Isıtma 2. Tutma 3. Fırında çok yavaş olarak oda sıcaklığına kadar soğutma
![Page 21: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/21.jpg)
3. Fe-C Denge diyagramında Küreselleştirme tavıbölgesi
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 21
![Page 22: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/22.jpg)
Küreselleştirme tavı – ( Spheroidizing )Ötektoidüstü çeliklerin iç yapısında “perlit ve sementit” vardır. Sementit makinada işlerken pürüz çıkartır. İyi leştirmek için küreselleştirme tavı yapılır. Böylece semen tit ve perlitik yapı bozulur, ferritik matrix’teki karbürtaneler küreselleşerek yapıda min. sertlik, max.sünekli lik,max. İşlenebilirlik elde edilir.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 22
![Page 23: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/23.jpg)
4. Yumuşatma tavlaması - (soft annealing )Karbonu yüksek olan (% C 0,9) malzemeleri işlemek zor olur.Kolay şekil değiştirilmezler bunu kolayla ş tırmak için yumu şak tav yapılır.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 23
1. Isıtma 2. Tutma (dalgalı bir şekilde) 3.Yavaş soğutma
![Page 24: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/24.jpg)
5. Normalize tavı - (normalizing )Çekiçle dövülmüş, eğme yapılmış malzemelerin iç yapısı çarpılır, sertleşir, iri taneli iç yapı olu şur.Bu tip malzeme ler aşırı gerilmi ş olup kullanmada cazip olmaktan çıkar. Ac1 ve Acm eğrilerinin 40-500 C üstünde bir sıcaklıkta Normalizasyon tavı ile düzensizlikler dengelenir,ince taneli yapıya ulaşılır.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 24
![Page 25: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/25.jpg)
Normalize tavı yapım aşamalarıParça aşağıdaki sıcaklıklara kadar ısıtılır,bu sıcaklıkta 10-20 dakika tutulur.Sonra durgun havada fırın dışında soğumaya bırakılır.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 25
1. Isıtma 2. Tutma 3. Yavaşca durgun havada soğutma
![Page 26: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/26.jpg)
SERTLEŞTİRME
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 26
![Page 27: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/27.jpg)
SERTLEŞTİRME :Bir çeliğin sertleşebilmesi için içinde %0,2 den fazla C olması gerekir.Çeliği ısıtınca ferrit /perlit yapısı mutlaka Ostenit’e döner.Sonra hızlı bir şekilde suda veya yağda soğutulur. İç yapı Martenzitedönüşünce çelik sertleşmiş olur.Martenzit a şırı sert ve kırılgan olduğundan biraz sünek hale getirmek için MENEV İŞ yapılır.Yani temperlenir.Meneviş sıcaklıları her çelik için değişik olur.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 27
![Page 28: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/28.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 28
![Page 29: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/29.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 29
![Page 30: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/30.jpg)
Sertleşme sonucu oluşan martenzit yapı
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 30
Martenzit, HMK yapının çarpıtılmı ş halidir. İğne yaprak şeklinde görüntüsü vardır. Sert ve kırılgandır.
![Page 31: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/31.jpg)
1. MENEVİŞLEME ( Temperleme )Menevişleme, sertleştirme işleminin hemen arkasın dan derhal yapılır.Çeliğin soğukluğu 400 C ye düşün ce hemen meneviş için ön ısıtma ile 150-4000 C ye ısıtılır.Yapı sementit ve ferrite dönüşür. Isıtmalar genelde homojen olsun diye tuz banyoların da yapılır.Burada 2 saat tutulur.Sonra havada soğutulur.Sertlik,tokluk,mukavemet ve süneklilik
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 31
soğutulur.Sertlik,tokluk,mukavemet ve süneklilik istediğimiz seviyede olur.
+
![Page 32: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/32.jpg)
2. MARTEMPERLEME bir soğutma tekniğidir. Çatla ma tehlikesi olan parçalar Ms sıcaklığının az üzerin deki bir sıcaklığa kadar hızlı soğutulur burada bir müddet tutulur. Sonra soğutulur. Bu i şleme martem perlemedenir.Bu işlem sonunda çelikteki iç gerilmeler ortadan kalkar.yapı martenzittir ama iç gerilmeleri alınmıştır.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 32
![Page 33: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/33.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 33
Martenzit’in temperlenmi ş hali martemperleme olayıdır.
![Page 34: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/34.jpg)
3. OSTEMPERLEME bir soğutma tekniğidir.Mikroyapı ve mekanik özellikler açısından doğrudan perlit veya beynit yapısı elde etmek için Ms sıcaklığının az üzerin de bu iç yapılar oluşuncaya kadar bekletip soğutma işlemine ostemperlemeadı verilir.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 34
![Page 35: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/35.jpg)
JOMİNİY ÇEL İK UCU SERTLEŞTİRME TESTİ
Bu test, çeliklerin sertleşme kabiliyetini ölçen bir testtir.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 35
1. Önce 25 mm çapında ve 100 mm boyunda standart bir test numunesi hazırlanır.
2. Numune östenit bölgesinde 980 -1010 0C sıcaklığa kadar ısıtılır.
![Page 36: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/36.jpg)
3. Numune standart yerine takıldıktan sonra belli mesafeden alnına su püskürtülür.Bu su numunenin alnından az içeriye kadar gidebilir.Bir müddet beklenir.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 36
![Page 37: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/37.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 37
4. Sertleştirilen çelik üzerinde belli aralıklarla uç’tan içe doğru sertlikler HRC şeklinde ölçülür.
![Page 38: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/38.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 38
5. Böylece ölçülen değerler diyagrama taşınır.
![Page 39: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/39.jpg)
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 39
6. Değişik çeliklerin sertleştirme sonuçları
![Page 40: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/40.jpg)
Jominy deneyi testi videosunu izleyiniz.
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 40
izleyiniz.
![Page 41: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/41.jpg)
Bu konudan sorulacak sorular1.Çeliğe ısıl işlem niçin yapılmaz?1.Çeliğe ısıl işlem niçin yapılmaz?a)- Artık gerilmeleri giderme b)- Sertliği artırma,c)- Tokluğu iyileştirme,d)- Parçayı kesme,
2.Saf demir eritilene kadar ısıtılırsa kristal yapısı 2.Saf demir eritilene kadar ısıtılırsa kristal yapısı
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 41
2.Saf demir eritilene kadar ısıtılırsa kristal yapısı 2.Saf demir eritilene kadar ısıtılırsa kristal yapısı hangi sıcaklıklarda değişir?hangi sıcaklıklarda değişir?a)a)-- 1000100000 –– 1536153600 C deC deb)b)-- 7237230 0 -- 1000100000 C deC dec)c)-- 9119110 0 –– 1400140000 C deC ded)d)-- 60060000 -- 80080000 C deC de
![Page 42: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/42.jpg)
3.Fe-C denge diyagramında ötektik nokta ile ötektoid noktanın sıcaklıkları ve % C oranları nasıldır?a)-ötektik%4,3C -11470C Ötektoid%0,8C -7230Cb)-ötektik%1,3C -7230C Ötektoid%1,8C -9230Cc)-ötektik%3,3C -9110C Ötektoid% 0,8C -10000Cd)-ötektik%0,3C -14000C Ötektoid%2,8C -14000C
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 42
4.Ötektik noktanın altında ve üstünde hangi yapılar vardır?a)-altında - katı sementit , üstünde -katı ergiyikb)-altında - katı ferrit , üstünde -sıvı ergiyikc)-altında - katı lederbürit , üstünde -sıvı ergiyikd)-altında - katı ostenit , üstünde -sıvı ergiyik
![Page 43: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/43.jpg)
5.Ötektoid noktanın altında ve üstünde hangi yapılar vardır?a)-altında - katı sementit , üstünde -katı ergiyikb)-altında - katı perlit , üstünde -katı ostenitc)-altında - katı sementit , üstünde -katı ergiyikd)-altında - katı perlit , üstünde -katı lederbürit
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 43
6.Tavlama ne demektir?a)-çeliği ısıtma-soğutma-tutmab)-çeliği ısıtma-tutma-tekrar ısıtmac)-çeliği tutma-soğutma-tekrar ısıtmad)-çeliği ısıtma-tutma-soğutma
![Page 44: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/44.jpg)
7.Yumuşatma tavı ve normalize tavı niçin yapılır?a)-y.tavı-işlemeyi zorlaştırma, n.tavı-iri taneyi homojenleştirme ,b)-y.tavı-işlemeyi kolaylaştırma, n.tavı-iri taneyi homojenleştirmec)-y.tavı-işlemeyi zorlaştırma, n.tavı-iri taneyi irile ştirme ,d)-y.tavı-işlemeyi zorlaştırma, n.tavı-ince taneyi inceltme
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 44
inceltme 8.Gerilim giderme tavı niçin yapılır?a)- 550-6500C de tane irileştirmeb)- 550-6500C de tane inceltmec)- 550-6500C de artık gerilmeyi gidermed)- 550-6500C de iç yapıyı homojenleştirme
![Page 45: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/45.jpg)
9.Bir çeliğin sertleşebilme şartı nedir?9.Bir çeliğin sertleşebilme şartı nedir?a)-En az% 0.1C içerme-ostenite ısıtma-soğutmab)-En az% 0.2C içerme-ostenite ısıtma-soğutmac)-En az% 0.2C içerme-perlite ısıtma-soğutmad)-En az% 1.2C içerme-ostenite ısıtma-soğutma
10.Sertleşme sonucu martenzit oluşur. Bu yapı nasıl bir yapıdır ? Niçin istenmez?
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 45
bir yapıdır ? Niçin istenmez?a)- Mart. Çam iğne yapraklı – sert kırılganb)- Mart. Küresel şekilli – sert kırılganc)- Mart. Lamelli grafit – sert kırılgand)- Mart. Yumak grafit – sert kırılgan
![Page 46: MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİTEKNOLOJİSİ--II--w3.balikesir.edu.tr/~ay/lectures/mt1/mt7.pdf · Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz MAKİNE PROGRAMI MALZEME](https://reader030.fdocument.pub/reader030/viewer/2022040710/5e0fe084c80d9f773d4ff4f8/html5/thumbnails/46.jpg)
11.Meneviş veya temperleme niçin yapılır?a)- Ötektik yapma b)-Ostenit yapma c)-Ferrityapma d)- Gerilim giderme
12.Martemperleme ile Ostemperleme aynı şeymidir?a)-Evet b)-Hayır c)-hem evet hem hayır d)-Hiçbiri
13)- Jominy sertlik testi hangi amaç için yapılır?
Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 46
13)- Jominy sertlik testi hangi amaç için yapılır?a)- Ferrit yapı kazandırma,b)- Sementit yapı kazandırma,c)- Ostenit yapı kazandırma,d)- Martenzit yapı kazandırma