İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ

Prof. Dt. NİHAD M. ÇETİN'E

v

ARMA G·A N

. .

EDEBİYAT FAKÜLTESİ BASIMEV! : .: 1STANBUL 1999 .

···:.

. ;

FARSÇA'DA «TA» ~i VE MESNEVİ-İ MA'NEVİ -" jLE DİGER ·BAZl ·~YNAKI.AR;DA KULLANILIŞI

· Mehmet KANAR

Farsça'da bazı kelime ve fiillerin anlam ve kullanılış şekli bakımından. bir hayli çeşitlilik. ·arzettiğini müşahede etmekteyiz. Bw;ılardan- biri. :de, . .tek başına kullanıldığında, isim, edat, bağlaç ve zarf vazifesi gönm ve ' bazen ccşibh-1 :cümle» olarak, müstakil bir cümle görünümü veren, bir takım kell.me ve f~erle . yeni ari.lam ve ifade şekilleri meydana-getiren · ·«t§.ıı" -keifuıesidir. Muh­telif gramer kitaplarının yanısıra, klasik ve modern Farsça ile

. yazılmış bazı es.erlerden tarama yoluyla yaptığımız tespitlere göre, anlamca bir ha;yli zengin . olan bu kelimeyi üç ana grup halinde incelememiz mümkündür : ·. · ·

:A).~ ·«ta»: kelinıesinin «isim» olarak kullanılışı;

B) «ta» kelimesinin «§İP.bd :~Wnleı> .: .. olar~~ k1,1UaruJışı;,· _

Ç) «.ta» kelimesinin «edat» olarak kullanılışı; ...... : . ~ .....

A) «TA» KELİMESİNİN .İSİM: ... QLAEAK KULLANILIŞI.. ., ..

• 1 - • • • ·... • • •

«tfüı . 'ke1ihıesf «benzer' c· ·grni; eŞ; denkii .. aİılamlarını verir ve çok defa «hemtaıı şeklinde kullanılır. ··-···· · · ··

~ w i.Sl; .Lr°

«Ben siziiı.: gibi değilim.» ~ ..... - ;: ·- .

0;) .r. lA>.- j .J-.4..) ~ ı..::.....-J )j_rP . • • • ! . •

J . . . .

<~.;.,_) ~~ ~- ~~ıJi _6::;r ~~ j -~ --. :~~-: :·..:._ - .· :.. .... ..:.;_ ·...:..~~ ·_.:_· ::

250

«Güzellikte benzeri olmayanın elinde cefa çekmek ve bela gör­mek zarurettir.»'

~ı} rY. ~ rl1.; ~ı_,.> 0 ~

. t- J l>. .)L " " ·. ·..: - ' .. ~. . . . . . ı...r-"-Y-. . ~ ~ ıs.

ci~ 0\_p. JI l>lr ~ 6 j L. _,A

«Mademki Hace -~~a,m gibi, mec.Us süsleyen biri ·yoktur, onun gü­z~l şesi olmaksızın bir. yer boş .. kalmasın. ~a benzeri. olmayan bjr saz varsa, o da, onun tanburudur.»2

2) ··sayı olarak «<adet» bildirir.

. :_ l; )~ 'l; o.)· '1;_~ '\.; ) .)

. . .

. :: ..... ~- ·. · ··'r.)jj\ oŞ ~i u·o.) · :~ Y ı..>.)Ş ~ ·: ,- ae j~I ·- - ' 1 -

«İskender sordu: Ne .yaptın? D~di: On tane sıp·a geth.:dim.» 3

Baz~n «kişi» anlamında kullanılır :

ccÜç ha,nım .ve iki . çalgıcı .getirdiln.»-ı -

Ayr:ıca . c!tayi>ı şeklinde ya-i nekre veya ya-i vahdet ile bir­likte k'tiııan.ıiır.

.. -. ı Lugatna.me, §umare-i muselsel : 28, şumare-i harf-! ta : ı, s. 5. 2 Gencine-i güftar, s. 542. 3 !skendername, Lugatnfi.me, aynı sayı, s. 5. 4 Grammaire du. Persan Contempôrain, s . 91.

251

«EY utanmaz. mide! Sonunda büyüklerin önünde hizmetten sır­tının iki büklüm-olmaması· ·için· ·bir somun ekmekle yetinmeye bak!»~

.:;.: •• ;.:. • - 1 ~ . .... :...: .·. . ..... .. ~

. • : • ' i . :, - . . . -' -. ~ . . -;; . . '

«İngilizce · brrJüiç · ıqta:P yazılmış olüp, biliılardan.· yedi sekiz tane-sin.i görd.ü;m ve: oku~um.» 6

«Tane» anlamı yanında, Türkçe'ye «defa, kere, türlü, misli, katı» şeklinde tercüme edilir.

«Kah :k;ah gi!lüp, hay huy ediyorlar, birkaç defa körkütük sar-hoş olriyorlardi.ii 1 .. ·. · ·

··c...:..ı · :. -uı ·. ~ ~L · ..ıii . .. __ ).)_. ~ ._ __ , ) ~ ~-

: . ,_ - - · • • • 1 . 1 :. • • --..........u j .)·~- (- -~ -........... ~ '-'ft

«B1I ·şeyin hem i:iefyi' hem' iSbati caizdir. Cihetler muhtelif olun­ca, nisbet de iki türlü olur.ıı 5

:. -... · ....

ııBunun. şerhini yapsam, sonu gelmez. Mesnevi'ye bunun gibi sek­sen, deste kağıt gerekir.»0

'"'; . . ~ .

5 GulistA.n, s. 134. 6 Grammaire du Persan Contemporain, · ıs .. 94. · 7 Mesnevi-i ma'nevi, s. 532, beyit 3017. S ayn. esr., s. 564, beyit 3658. 9 ayn. esr., s. 603, beyit 4441: . :, . -. . • : .. .. · .. . :. ·-·.

252

~~.)j\ ~-J } .... . ~.Ji-~ ._,..::1? - - .

«Kazın hırsı bir taneyse, bunun hırsı elli katıdır. Şehvet hırsı yıla~a. makam hırsı ejderh~~-» 10

3) «Tahta, varak, kat, iplik, iplik katı» anlamların~ gelir. ··- - .

~ / .) Jj\ ~b ı5--" jl ~

(~·U2:i ·)~) tı~ c:r~ ~~ «Şah sarhoş bir halde iken, üstünde zırhsız bir gömlek ve kılıç-IıC arsla·nın üzerine atıldı.;ı 11 . .

-~ Jlj JJj ı;T ~\.:...~ \j .ı.:;..;. J

... . -- -· ·· ··· ··· .. ··-tjL:)"Jj "ji}~ -0\~ ,~f)f \.; J .) ~~-

cıİplik bir kat oldukça yaşlı birinin gücüyle kopabilir. İki kat oldu niu, ·za.ı pehlivan bile koparamaz.» 12

4) «Saç .t~li. kılıı anlamında ~anılır.

--- . . . . . -. - ···--... . ..... : .. . - . . . . .. : Jı ç. ~ <l:-- <.S _,.... 0T ~

\S _,:o· ~\.; .. ..liLC ~ - ) \.;

«0 kira-" saç, o kara kıl dnun·-varlığıdır. Onun varlığından te.k bir kıl bile kalmamalı.» ıs

.·

10 ayn. esr., s. 846, beyit 517. 11 Lugabıame, aynı sayı, s. 5. 12 Gencine-i güftAr, s. 541. 13 Mesnevi-i ma'nevt, s. 471, beyit 179.l. . .. ·

253

«Vücudundaki tek bir kılıri bile benim iki gözümden daha de­ğerlidir.»14

5) «kıvrım, kırışık, büklüm» · arilamında ·kullanılır.

~j ~ ı..S J );) 45" ./' .ı..!ı \; J;) 0 ft

«Dünya dar olmasaydı, bu feryat neden? Daha önce bu dünyada yaşayanlar nasıl da iki büklüm old~ar ! )) lŞ

. . . ~ , -· ~ .. , -l • • • •

. bJ) ;) r- ~l> j t \..!. -~ ' - .. ~ ~-! 4 :~ _)

( ~l;.p) li j;) . -~~- j _; . ~t;· ~;).f

«D~lın \iriinden .clol~yı iki bükl$n olup eğrilmesi doğaldıı:._ Oy~a

senin boytlıi birşey verememekten iki ·b~fu:n. oldu_.»1 6•• • '

i . -

<<taıı kelimesi cışoden» yardımcı fiili ile birlikte kullanıldığın­da' «katlanmak, bükülmek, buruşmak», «kerdenıı ve «zeden» ile kullanılçlığ~da da «katlamak» anlamını verir. «ta kerqenıı fiili­nin ayrıca' «bed» veya «hub» sıfa:tiaı1 ile kullanıld.ığı'q.da «iyi dav-ranmak, kötü davranmak» anlamı' vardır: · . . ...

«Kumaşı katlayınız.»

. < \,; j:,l.ı \_ i I · . < . l.ı . ) ..r - . ),r' ~ ı...ı-f' .

cıHerkese aynı şekilde davranmak gerekir.» 17

6) «ta» kelimesi, Tahran ve H~eıpabad civaı:ında «~ağcla­ğanıı denilen ağaca verilen bir başka addır.la

: 14 . Enva'u me'am-i mufteda.t-i zeban-i·fii:rsi' «ta», ·s. 264. 15 Mesnevi-i ma'nevi, s. 558, beyit 3540. 16 Enva'u me'Ani-i mufreda t-i zeban-i fii.rsi «tii.>, s. 264. 17 Ferheng-i farsi, c . I, s. 1011. 18 Lugatnaıne, aynı sayı, s. 12.

254

7)" cıtaıı . kelim:eşi ·çolc:defa «yektan. şeklinde· «yalnız · ve tekıı

anlamında kullanılır.

8) «tar» .. kelimesi:Iiirr m1i.haffefi" ve:«ıpfı:dımn zıddı olarak· kul­lanılır. ~

9)' «saz teli» anlamını verit '"···-' ·

... ". .

. . : ~ .·.

: · •. .. ::. '0Y, JliJ~ '~_,L' ~

: ~Y,. Jli ...:,; )i ç. JG..<;

«Ey çaJgıcı;. ijzgi,inüm. Te~ Allah h&kkı için iki telliyi, üç telliyi, neyf biıİursan, . onu ça:L» 1 • - . • .

10) .. «güç,_~dret, i~~baı:ıı .. _anlamına gelir. ·naha çok «teng u taıı şeklinde karşımıza çıkar. 20

·'··. «tek ~ ·i·a.·~ ~ Şeıdiı1ae ~en..iıtek ·u pl).ıJ gib~ .«te~aş, didinriı~. ç~b.~,

- • j • •

gayretıı anlamım verır.

deyimi; ile · «o.l.duğt.İndan ·~aha · ~~ıµ görünme~~ ken<:llni koyuveı:­memekıı anlamında kullanılır.2.1

11) «t_~ .. b.e. taıı kelimesi, eşleri birbirine benzemeyen çiftler için. kullanilır:'··· · ·

«Gö~lerj ayrı renktedir.»

" \ . .

«Ayakkabılarım d.eğişıniş.ıı22 _

. :-_- ı

19 Divıin-ı Hace. Şeıriseddin Muhammed Hıifız-ı ŞirAzi, s. 360; krş. Gen-ctne .. i gilft§.r, s. 541. ·· ·

20 Ferheng-i higAt-1 8.m.iyıine, :s. "49. · · -' · . . • · ' · · ·· · 21 ayn. esr., s. 56. 22 Ferheng-i farsi, c. I, s. 919; krş. Ferheng-i Iugat-i a.miyıine, s. 49.

255

..: .... B) ıcTAıı KELİMESİNİN ŞİBH-İ CÜMLE OLARAK KULLA-

NILIŞI . . ·· ·.

ı) ıcsakın» anlamını verir . . ·

~l·J.:>.. , -l:o>) ~11,. ~ , ~~~ . -

ıcBana hizmet etmek, Allah'a ibadet ·ve hamdetmektir. Sakın beni Halt'dan ayrı sanma!ıı 23 -

. . ? · . ...übl·u.ob «.{ :jj ....?' p._·.·

•. . ·r '. .

~ _,ı '"-:"'\} )) )Q.i \j

. «Zengin etek dolusu para saçsa dahi, sakın ondan cömertlik ve ihsan bekleme!»2~ -

- ~ :;::-.._,\.S ...::....,...\ ~ -ı . ~ Ü ~ . . .. ._rJ ) ..r r .

. ·

«Susuzluk ateşiyle ciğerin kebap olsa dahi, sakın feleğin kovasın­dan su.içmeye kalkma!»u

Bu kelime çok defa «illa, han, zinhar, nigerıı kelimelerinden sonra kl,ıllaruAr ve emir cümlesi teşkil eder.

~\J 0 _;-\ ~~ _; J.:>-L... ;:> \j }~j

( .ı_:...o) J ~) ~ı..S~ pb.-

23 Mesnevi-i ma'Iievt, s. 306, beyit 2248 . . 24 Gulistan, s. 198. 25 Kellle ve Diınne, s. 313.

256

«Sakın ahiret azığını hazırlamakta gecikmeyi caiz görme!»'6

~ ~ ..J ·.')\. • ~r~ ·- · ··-·-L; '::Jı J . J• • ı.s· ~ .

«Sakın, kıskancın belada olmasını isteme! Çünkü o talihsiz zaten belaya uğramıştır.ıı•7

. . . . . ! ?:ı \.; ıJ ~ ' ..Llı 4 'U:z;..: ~; d-1 ..L..Aj .

«Belaya düşen der~liler. öldürücü aşk zehrine sahiptir. Bu kavime kasdetmek hatadır. Sakın, bu hataya düşmelıı28

Ayrıca «dikkat et!, dikkatli ol!, uyanık ol!» ve ıcasla» anlam-l~rı.nd.~ .~~.r~~e . ~-~--- -. _. . . . . . _ . ,, . . .... , .. '7 . ... .. . . .. -' . .

~O_; j\ ~.)jjj\ .JJ\_7

~ .,.:,. 1 • ..< JL>- u ~'J.r .

«Dikkat et! Altin suyı:ı ile boyaman seni yoldan çıkarmasın! Dik­kat et! Batıl hayal seni kuyuya düşürmesin!ıı29

«Sakın 'Yarına bırakayım' deme! Çünkü nice yarınlar geçti. Ekim zamanının tamamıyla geçmemesine dikkat et!ıı30

26 Lugatname, aynı sayı, s. 7. 27 Gulistan, s. 574. 28 Divan-ı H A.ce Şemseddin Mühammed HiiflZ-ı Şir!zi, s ; 340. ·· 29 Mes.nevi-i ma'nevi, s . 44, öeyit 898. 30 ayn. esr., s. 259, beyit 1264.

257

... ; . . --·.·

~ .& - .L e'" . . • 1. ~ .;~ Wft. ~ ~jfi

i ' ....

«Aman dikkat et! Yetim ağlamasın! Yetim ağlarsa, koskoca arş • . .,'.l; .

. · ..

. . . .

.!J.')\A> .r. ~·.; ~ p ' ~ iŞ · .. ·. ·- · . ..

> . !}\., ;. ·- :. < . ,,,. \.i; . \j . \fi

.u---J~J

«şe;iaf· kiiriiri' oliliıiüne f~tva verirse, onu öldürmekten asla çe-kinme!»32

. •·. - .

, .. .

r~ >~~.~- ; ·~.·j ~~· .. .....

«Sakın gaflet içinde uyuma! Çünkü kavmin büyüğüne uyku ~ya-

t.S ~ i.1-c- \; c./ .f ~~ j

; r.S~ · 0~~; · \ :~ c.S.~ J~ :f 6'

«Sakın garezci.n.iı:ı sözünü cli!lleme ! . On~ u~~!saı:ı~ :J?iş~an . olur-sı.in ! » 34 . ·'· . . • "

31 Sa'cllnAme, s. 9. 32 ayn. esr., s. 26. 33 ayn. esr., s. 46. 34 ayn. esr., s. 25. ·.· · . . . . ·.

· . .. · .....

. ·. : .. -··

. .. .. _

.. . :.: - ·-·

Armağan F. 11

258

«Sakın adalet ve doğru hükümden uzaklaşma! Yoksa insanlar senden yüz çevirirler .. ıı 85

ı.S.;JA İŞ ...:....;.. .;::> \,; ~I

ıs.;~ .r. JP cs)_,...tz..ı .f «Meyvasını yemek istiyorsan, kerem ağacını yetiştirmeye bak; cömertlikte bulun.ıı36

2) «taıı kelimesj «elbette, gerekir, lazımdır» anlamlarında

kullanılır.

«Tann ile oturup kalkmak isteyen kişinin velilerin huzurunda oturması gerekir.ıı37

:':3~z~n il~ f~er birlikte «emirıı olarak tercüme edilir.

I.; jlo.J ~ .ı..il>- J~ f.

IJ jt; J Jt;_; 0T ::>_;~ li

«Evin ~a:pısında Kaymaz'a söyle; o yufka ekmeği ile kazı getir-sin.»38

-· ! ..

3) <;görmek gerek, bakalım, Allah bilir, belli değil, bilmemıı anlamlarını verir.

35 ayn. esr., s. 15. 36 ayn. esr., s. 35.

..iV ~J"· ~~ 01~1 J o~ y

.r.; rlf _, ı J..S r ı:.ı;..oı .ıs- li

37 Mesnevi-i ma'nevi, s. 302, beyit 2163. 38 ayn. esr., s. 303 ; beyit 2191.

259

ccSen onun önüne ot ile kemik koy. Bakalım, hangi tarafa doğru hızla gidecek?» 99

-- -~Ş o_r....ı .r" .r. j~ J J..ol .r.1 ,

. ?' .. '~ ~j ~~ ~ ~.r-' S:-0~~ c.5-

~ Lo .ıt°Ll. li jJ.;A\ 45" o_r....ı <.J:! 1

~ ~ .ı.tw, li Lo .!fü- ~op...ı l; . .

«Bulut geldi ve yine çimenliğe gözya.şlannı döktü. Gül renkli şa.:: rap olmadan yaşamamak gerekir. Bu çimenlik bugün bizim ge­zinti yerimizdir. Bizim toprağımizda yeşerecek çimenlik, bakalım kimin. gezinti yeri 9lacak?ıı40

c...:>-l...lil .JJ~ ;) .;>- ) <.):!;) J J;) jl \.) Lo ~

e -~ \) lo ...lil..) ~ ~;) .J;lj 01 ~ \j

«Aşk bizi gönülden, dinden ve akıldan -uzaklaştırdı. Bakalım, di­ğer kervana bizi kim kavuşturacak?ıı+1

y.. l$b .r" .);) c..:-,., 4-J~ ~ l;

~ c.S~.J-' 0:! 1 c..:-,., ~ ~ ~ li ·ccAkıl sevdasında nice alemler vardır! Bu akıl denizi ne kadar engindir!» 42

4) . İhtimal bildirir ve ccbaşed ki, intizar mireved ki» anlamla­rı ile «ola ki, olabilir ki, umulur kiıı şeklinde tercüme edilir.

39 ayn. esr., s. 326, beyit 2678. 40 Rubfilyyat-ı Hayyam ve Türkçeye Tercümeleri, s. 162; krş. Enva'u

me'am-i mufredat-i zeban~i farsi «ta», s. 267; Hayyam, Rubailer ve Silsilat aı­Tartib, İbn Sina'nın Tamcid'i ve Tercemesi, hazırlayan ve Türkçeye çe~e~ : Abdülbaki Gölpınarlı, İstanbul, 1953, s. 44; Rubfilyat-ı Ömer Hayya~ Rubaiya­tın mütercimi ve birinci kısm-ı edebinin mulıarriri : Hüseyin Daniş, ikinci kısm-ı felsefinin mulıarriri: Rıza Tevfik, Birinci Tab, İstanbul, 1340/1922, s. ·116.

41 Kulliyat-ı' Sa'İb-i Tebrizi, s. 11. . 4.2 Mesnevi-i ma'nevi, s. 55, beyit 1109.

260

ı •

Jı !.,:>- (54 J ıJı ~ !.$" o.) ıfi.J ...ül

Jı~ t.>~ !.$".) ?T _i.) li

.) y. f-T if.) .J--T i.) li

.) y. .r:' ~L,.:, y 4 ~ G:. ~

ccBu yolda ·yolun, tırmalan ·ve .son nefese kadar boş durma. Ola ki, son ne~este bir an olur, sen de inayete erişerek sırdaş olur­s'i.ın.»~3

ccmegenı ile birlikte de kullanılır.

t""'.) y <.$ ~ j 4 ~ ~ _t.o L;

.) y;ı H ~.uli ~ J-).) ~~ ccOla ki seher yeli gibi yine senin civarıpa erişirim diye dün gece feryat ettim. Ama sabaha kadar __ süren feryatlanmda~ başka eli­me bir şey geçmedi.ıı-H

G) «TAıı KELİMESİ~ EDAT OLARAK KULLANILIŞI

ı) cctai> ·kelimesi «ki» gibi kendisinden . sonra gelen cümleyi masdar ya da sıfata dönüştürür.

,.:_ ! :: ~~ t r.>b Jl!..o ı.J ~_,;;.. J ~ ı:.r

• J..i );:; 0"' jl_,ı ıJ §) _ıcBen kavmime, dehlizde oturup sesime kulak vermelerini . em­_rettim. >> ·lS

43 ayn. esr., s. 90, beyit 1822-1823. 44 Divan-ı Hace Şemsedd1n Muhammed Hafız-~ ŞtrAzi, s. 142. 45 TArih-i Beyhaki, s. 174.

261

2) «Harf-i izafe» olarak şu anlamlara gelir:

a) «be» edatının · anlamını vererek zaman veya mekanda sı­nır gösterir. Bazen de miktar bildirir.

' «Testiyi hırsızlara çaldırmadan, taşla kırdırmadan ta hilafet şeh-rine kadar, ·. konaklamaksızın götÜrdü.ii 4a ' ·

ü!.:> ;~\ '°4_;)} ~ ~ ~i j

LJr.j ~ li o:;j. \;~4

«Din erbabı şehvet ateşiyle yanmadı. Kalanları ise ta yerin dibine g~çirdi.» 47

. .... . ... t . ~

' J .. ~ ~ CJ!.) ') Lo? J4

~) \... :~!~\ \J J-:;)S'

«Bizi bu murdar n~fisten kurtar_. Çünkü bıçak kemiğimize kadar dayandı.ıiW ·

.:;~;,} ~J.) h.'-.J:; ~ \J ~ 0!.I

i<Bu cisinı 900 .. .dereceye. k~dar eriıp.ez.ıı"P

. ' . r-:;.f <..$'" .r. .r~;} ~L.... ~ .li «bir- saate kadar döner1Z.»0ô.

Cümlede «ez» edat_ı _ il,e . _birlikte k~all!l_dığı gibi, bazen bu edat hazfedilir.

46 Mesnevi-i ma'ı;ıevi, s. 135, beyit 2736. 47 ayn. esr., s~· 42, beyit 862. . - · . . . . - • . . 48 ayn. esr., s. 315, beyit 2445. . . 49 Destür-i zeban-i farsi, Sadık ·Emin-i _Me.deni, s. 136. 50 Persian Grammer, s . 118. . _ . . .,::

262

r.) J)I J-.J.ı; jJ.J \j jJ.J

< ı.>"IJ2;) r.) _,J.jl_r. Jj "-! ı_) ı?i «Günden güne onun değerini artırdım. Demiri altın kapladım.ıı01

(J J.) .f J .. w, _,ı ı.f .r.I ıJ° ~ j

( j.:--1 J. ..ıJI JW-) oW if _,:::>-\ JJJ li ~ ~

«Feleğin durumunu benden sor. Çünkü sabaha kadar yıldızları sayıyorum.» 52

b) «arasında, nispetle» anlamım verir.

r.-~ jl .) .>? ..l> ıs. ~}

).) .)\_r.o.)T -~ li . .

«Arslan ile yiğit bir insanoğlu arasında sonsuz fark vardır.» 03

. ı..:..; J 4..i~ J.) ~ .J"! J ..l->I

ci j ı.::-J) (J...W, (Jl \j (J~ J.j

«Ahmed de Ebucehil de puthaneye gitti. Ama bunun gitmesi ile onun gitmesi arasında çok fark vardır.ııG<ı

«Bildiğin gibi ben bu ·orduya senden daha yakınım.»

c) Zaman akışını, fertten ferde uzanışı gösterir.

51 EnvA.'u me'Anl-i mufreda.t-1 zeMn-1 farsi «tb, s. 269. 52 Destllr-i cll.mi'-i zeb!l.n-i farsi, s. 712. 53 Mesnevi-i ma'nevi, s. 646, beyit 420. 54 ayn. esr ., s. 66&, beyit 816.

263

~ 0TJ ~-' 01 JL..~t

k-J --~' ~r jl jJ.J ~ ..Ll.j rS «0 bağış, o ihsan kırk yıl boyunca o ni:yaz ehlinden bir gün dahi eksilmedi.» ss

~w t J;! .. ~~ _, ı.!Jfy.?

(<.S'""J.))) _ .)~ J.j.)fa ~ jl ~ «Keyümers ve Cemşid'den Keykubad'a kadar hiç kimse Mesih'i zikretmedi.» 56

d) «Hele, hele bir» anlamına gelir.

yT __ -~ ~ t pi.- 4.~

Lıt::...;, -~10T .) 1 ~·- · ..) Lı . ..;-" ~ J.J ~

«Deve 'Hele suyun miktarını bir göreyim' dedi ve aceleyle ayağını suya daldırdı.» 5'

e) Bazen «tam» şeklinde tercüme etmek gerekir.

yl..) jy-~I~ JL.. t ı.:...Af

yt.; .)b ~l.ı.;.. J ..) _ş ı.:>~T

«'Tam bir yıl su içmeyeceğim' dedi. Öyle de yaptı ve Allah da ona dayanma gücü verdi.» ı1s

f) «-den çok, -den ziyade» anlamını verir.

~ 0W.~b j &-~~ J J.j~ ı..s4 b • c..s.)\...:. J o..l:.:>- \j ..) y. yb:. J ~

55 ayn. esr., s. 184, beyit 3737. 56 Enva'u me'!n1-i mufredat-i zeban-i farsi «ta», s. 270. 57 Mesnevi-i ma'nevi, s. 363, beyit 3444. 58 ayn. esr., s. 467, beyit 1701.

«Çığ~ atıyorlard~ ve bağırış~p çağırışmalarının muhtevası gülüş ve sevW.çten Çok;:1kü.für . 've. Çikışm'aydı.»

• !

«Maksadınız, o!11arı~ karı kocadan ziyade, aşıkla maşuk olrnala-rı mı?»

3) ~<Harf-i raht» olarak şu şekillerde kullanılır:

a) ((eger» keµn:ıesi .: gibi ş·a.rt .cü!İ?Je~iğ~ yapar. , .

. .. . - : 0-o'y}-"0! y ·~~:~jJ"t

. . . .. . ~ ..-.:~ . . :- . . .. ( ~ .. . .. : .. ; .. . ~ .. vy ~ ~j o_,L., J~ _r.

: ... «Ey gil.zeiiriı ! Eğer sakalın çıkmıyorsa, başka sakalsızları kı-nama!»69

. . ~-· ··. ._ . .... .....

_: f ' .. ,, . .. '7o •• ..... . · ...

«Dı;:rvişlikle müc_evher !Julamıyorsan, artık onunla nasıl mücev-her ararsın?n60 • • · · •··

.. ·'· .

, - . e . . . · . . : . . .:.'-~ -· . . . : . . .:ı_ . bJ·) fa-:'.'r.-:~I; ) bJ) -~! :'.

«Doğ·ru olmazsa, yalazı nasıl qlU].:? O . yı;ı.lan, .doğru ile nurlanır, açığa çı.k~r.»01 · · ' • .,. .. · · .. · •• . . .. • • • · •

. . ~ ~ . . : 0 j . ~ )~ ~·;· ~; "u-14 ~~ &;,, .~

-·! ~ • .. •'.':.

.Jj ~ ~~ .r. ~T J5" ~ '-'C 1;

59 ayn. esr., s. 344, beyit 304.3. 60 ayn. esr., s. ,186, beyit .3770 . .. , 61 ayn. esr.; s. 338, beyif 2g~?· ; .· ·

• 1, ··: ·: • - •••

.-.· ·. ,•

.... , .. , .. ... .. . . :: :_ . . · · . · .. ;

265

<cAvucunda taş olursa, nefsine iki elinle vur. Eline taş geçerse, varlık şiŞesini kır,-.·parçala.» 62

·

b) cc-dığı vakit, -ince, -diğinde, iken, -diği sırada, -ceği sıra­

da» . anlamlarına gelir. • !.• ,_ . . -·--- - . , ... ·. . (~ . .

..Sf.~;. ·~~ '.~ ~· 91 ~;_·\J .. ..0~ .r} 0\ .ı.i-L!~ <Y' c.>İ_;

ccO doğınn gecesi gelip · çatırica, Firavun'un adamları şu fikri mü­nasip gö~d~er.»63

··- • - • • : · · - - .: ••• ·. · - • • • .. ıi • '

-'->--~.J~f ~~ ··.-~: ;::· ... :._; .. -.:.: - . - .. :_; :_. -- ~ -· ., __ · ... .. -... · - : .:- --~- .. :-;:,_:. .. .

ccOkçu okunu atacağı sırada atlı ona 'İri ! cüsseli olmakla birlikte be.n .. zayıfgn'. diye._ bağırdı.» ~' ~:... ~-.- _

..... ·cf .. .:.den ·beri ·anlamına gelir:

. ~ .. : .. ?. _:_ .:. :. .... :.:. - • =.,:_ .• - .;

- -- ,. .... .. .:..',J .• . -·· ·- . . ..

. .. ..... _ - - ·-----·-- .. - ............. -- :..: - :ı -·

rl ~ I_; ı:.>~ L>.J\jY. \J .... ... ~ -··--:·.

«Zünnarla bellini bağ_ladığımdan beri yahudiden ve yahudilikten ku;r.tµldu.m~n66

.. ' • .• _ .. -ı... ...

62 Enva'u me'ii.ni-i mufreddt-i zebii.n-i fiirsI «ta», s. 271.

63 Mesnevi-i ma'nevi, s. 424, beyit 8~~· ·.

64 ayn. esr., s. 350, beyit 3165.

65 Persian Grammer, s. 157.

66 Mesnevi-r ma•nevi, s. J.8, beyit:.a59_.: · · -· ... ·

266

· ...1..il ...l..i.L · L\·'\ l5" ı.J:.ıı) ) . ...> - ır ) «Annesi 'Dünya kurulduğundan beri yeryüzünde böyle abes işler­le uğr~_~anlar olmuştur' dedi.»d7

~)T ı:>l+:ı:- t ıJ..)T 0~

(ı..>"J::ı)) ~~ ~~ tS_;~~ ~

«Tanrı dünyayı yarattığından beri yeryüzüne onun gibi bir şeh­riyar gelnıemiştir.n 88

. i _;l.ı.; t>__r.>- _,ı jl ~\ ci _) 0~~ ~

«İngiltere'ye gittiğinden beri ondan haber alamıyorum.»69

~::ı\;:;\ ~ ~) _;.) y ~ j .r" L;

G-.ı.) \;:;I ~ _,.) ~ jl o.)).) .Y"' J.)

«Zillüflerinin ucu seh er yeline kapılıp uçuşmaya . başladığından

beri şu sevdalı gönlüm, üzüntüsünden yarılıp paramparça ol­muştur.» 70

d} «-inceye kadar, -~ğı zamana kadar» anlamında kullanı­lır. Bir bakıma da şart bildirir.

67 ayn. esr., s. 596, beyit 4298. 68 Lugatname, aynı sayı, s. ll. 69 Persian Grarnmer, s. 158.

~ ~ 0\5'.)' ~lS" ~o\j 0~

~ t>::ıf t Jı~ Jır ~.)

70 Divan-i Hace Şemseddin Muhammed Hfifız-ı ŞlrA.zi, s. 26.

·267

«Mademki olgunlaşıp hazır hale gelmemişsin, tek başına dükkan açma. Yoğurulup pişinceye kadar birinin yanında çalış.» n

_;Jf. u:!I J) ':14 jl _,; t;

.J)~ \j .ı..;,~ O) f. ~y. yİ

«Sen yukarıdan zorla inene kadar su onu uzaklara götürmüş olur.»12

«Zenginin gönlü oluncaya kadar fukaranın canı çıkar.» i 3

«Elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde bulunmaz.» H

ı

·{-l:-! \; ~~ ~b ~~ ~I «Ben gelene kadar burada bekleyiniz.»,_,

«Siz gelene kadar ben gitmiş olurum.» 76

e) «-dikçe, -diği sürece» anlamını vererek devam ve sürek­lilLl{ (istimrar) gösterir . .

~~ j o_,4.> Lo ).~I t; J-Y'

~..ı....t 0\.r-J Lo _;~I c_P jJ

71 Mesnevi-i ma'nevi, s . 363, beyit 3455. 72 ayn. esr., s. 663, beyit 749. 73 Ems41 u hlkem, c. I, s. 536. 74 ayn. esr., c. I, s. 529; krş. Ferheng-i emsill-1 f4rst, s. 89. 75 Grammalre du Persan Contemporain, s. 235. 76 Pers!an Grammer, s. 57.

-«Fare- amba,rımızı. d~ldikçe, onun .hilesinden.- ambarımız harap.- ol-muştur.»77 . :._ _ _ _,. __ -- . , .. --- ·

..L:...i __,; 0~_;>-~ ~o jŞ

.ı..:..; );:; _;; .ı..:..; t \j j ...\...,.::> \.i

:_«:Aç . göz]jiler.iri .. ıgözü doymadı .. Sedef kanaatkar_ olmadıkça -inci ile dolmadı.ıı 78 .-

t<Yaşadığı sürece insanları. inciten biri olacak.i)-'.~ .. ·'

· ... -

. • • • :.. J •. ·. ~.: } • ,1 .

«Barış yapılabildiği sürece savaş borusu çalma.»80

: ·

~4>.- ı):!_J.1.il ~! ~ j jJ_J J oL. J JL... ~ . . . . ' .. ····-·· . -- ..

( Ls>.")) y oL. J JL... J ~ J jj_J :ılı oJ.:.>.)

«Bu dünyada yıl, ay, gec_e ve_ gündüz oldukça, yeni gece, gündüz, yıl ve ay mübarek olsun_»si ··· ·- · · · · . _.._::. .::.:-. .._ ' .. :.: ..... ... ..., --· :·:.. .• ::.:.· · ... -.. . . .

~ ·,;c; -~\_,; 'Jy~ t;· ;:_~-

'· . , .·.-:. ~ 01~ jlı \_) d JJ ccBir-~·şeyi..söylemediğin _sürece, onu her zaman söyleme hakkın vardır. "Ama ' bir kere söyledin mi, biı· daha onu geri alamazsın.»82

77 Mesnevi-i ma'nevl, s. 19, beyit -379. 78 ayn. esr., s. 2, beyit 21. 79 Grammaire du Persan Contempor~in, s.--235. 80 Emsal u·~hikem,.:-C. I, s. -536: . . -: -· 81 Envii.'u me'ii.ni-i müf.redii.t-i zebii.n-i fii.rsi «tii.J>, s . . 273, . · 82 Kellle ve Dimne, s. 97.

269

·. • . • . ·•. ! - '·

· , · e::-- ·:·L ı ·· : ·· . i . · r.) .J."" ıs'. 'J. \,o . .JJ.r..~ -. ·. ·

«Bu. günümüzü bir daha nasıl yaşarız? Çünkü ilerlediğimiz süre­ce daima geride kalanın ilerisinde olacağız.» 93

. f) «ta· ~aricayi ki, ta · anca ·ki, · "herkidİ, ~·h~r· .endaze» ·: [~ci*9~, -eliği kadarıyla] anlamlarında kullanılır.

... J ......

J')UJI i.S~ s.~ :11 rl

«Eliİıden geldikçe · ayrılığa ··ayak basma. Bence en hoşa gitmeyen şey, ~yrılıktır.~>84· • . · · ... : - . . . t . _: ·'-: .. . · .. · ··. /· =· ···: .- ~ . ··: · ... .: : ..

l • • •

. ) _,,:;,..) :ı--4J ı.S)':?;" ~)J jı _d:-~ _;lS" ~ G ·.:. . . . .. .

«Göz alabildiğince denizden başka bir şey görülmüyor.»85

«Elinden geldikçe insanların kalplerini kırma. Kırarsan, kendini helak etmiş olursun.» 86

. · .. ·. ; ·. ; : ·. . : - .

83 Ferheng-i lugat-i edebi, s . 154 . . 84. ·.Mesnevi-i ·ma'ıievi; s. 28i;· beyit 1752. · · · 85 Gramınaire du Persan Contemporain, s. 235. · .:, 86 Sa'di.name, s. 14. : ·

270

«Elinden geldikçe kaşını çatma. Çünkü zayıf da olsa, düşmanın dost kalması daha iyidir.ıı67

ccFel.ekte ay ve güneş durdukça, adın bu defterde ebediyyen ka­lacak.»88

g) cctaıı kelimesi bazen mukayese yaparak «-ınekten, -mek­tenseıı anla~a gelir.

fijl ~ j ~_,..!. oJ.ij 6 ~

( 1$°UQj) ~ );). Jy .);) ~ i y. t ccİki arslan arasında öldürülmektense, canlı olarak tahttan inmem daha .iyidir.ıı89

l_j i~ ~~ ~; ~ \;)b ."-:-''~ . L.~ :._.,o

.e / ·r-5 [.\);) jl ı.5~;) ı_r-"-! «Ben ona 'Başka biriyle evleİımektense ölmeyi tercih ederim' diye cevap verdim.»

ccBu sizin dediğinizden daha basittrr.»90

h) «taıı kelimesi «-meden, -meden önce, -meksizinıı anlam­larında kullanılır.

87 ayn. esr., s. 64.

88 ayn. esr., s. 9.

89 Enva•u me'ani-i mufredat-i zeMn-i farsi «ta», s. 274;-krş. Destür-i ze­ban-i fii.rsi, Hayyiimpiir, s. 52.

90 Grammaire du Persan Contemporain, s. 243 . .

271

- ... . ·ı . t,..... . 1 • 1 L .. .., 1 ı..s' ·~ )~ ._)\,A j ~

ccSenden bir iyilik ya da kötülük çıkmaksızın bir an bile boş otu­ramazsın.» 9 L

ccBen ölmeden bunu hiç kimseye söyleme; ne bir yakınıma, ne bir dostuma, ne de bir aşağılık kimseye! » 92

)f. ciİ • 1 •

~~ l..i

cıOna 'Rehin olmadan önce sarhoşluk afeti gelmeden git' derim.93

. -r-.

~ _;:j ~ (...) y. ci r~ J j \j r _;.)l_r. J ı:/'

t :: iL., ~ ~.):.il:\.,; o oi...ıl a:>- . ;.;; " ~u .... _,,":'-1••J~

«Ben ve erkek kardeşim evlenmeden önce hep aynı çatı altında uyurduk ve on beş yirmi yıl öncesine kadar hayatta birbirimizin ortağı idik.»9"

i) « ... ir ... -mez» [heminki, bemahz-i inki] anlamında kul­lanılır.

91 Mesnevi-i ma'nevt, s. 247, beyit 996. 92 ayn. esr., s. 467, beyit 1709. 93 ayn. esr. s. 617, beyit 4739. 94 Persian Grammer, s. 158.

272

.:_ ı~ r j\ 0ı)jl5" Jr ~.)j .)r- c..s"

<rKervarun··konak yerine· :yaklaşınca :dağılıiıası · gibi; seni uzaktan görür görmez aklun başımdan çıktı.ıı 9~

j)_ ((öy~e . ki,_ hatta, bile, dahbı anlamına gelir . . -~ Y>- lJ" }>- Ll-JJ.j\ t> JY' ~

. ~ .... : . . .. ... •.. .. ~ ..

. /" Lı . : ·\ . . \j ~ t>). ı;..,:W..y- . --! : .yJ.l ·;-

((Ben bu harmanda .bir kar~ca· _gİbi inutl~~- Hatta k~ricfi Ka­pa~it_emden fazla yük .taşıyorum.» 96

· ... -

. ~ . . . -: ..

.. . . .

«Dünyadaki bütün insanlar, hatta deniz bile, senin makam ve yü­celiğip. karşısında aciz· ka1dılar:»97 ·

k) <<-mek için, -mesi için, -mek üzere, -cek» [berayi inki, be-rayil anlamlarını verir. . ,

' . ı.;

f?

· ·. ·. ·, ... -)\~ ) . .) -~!.l/~~ :~· ·_3:::: ' · ·: t"; ·tf : . . . . . . .r_ . _ft"" ı.f~ .. . : .

c<Uzun bir gecikmeden sonra arslanın kulağına bir iki sır -söyle­mek µzere yola düştü.ıı 08

95 Kulliyil.t-i Sa'lb-1 Tebrizi, ş, ,2~. -··

96 Mesnevi-i ma'nevr, s. 210, beyit 194. . ·. .

97 Enva'u me'ant-1 mufredat-i zebil.n-i farsi «yii>, s. 272 . .

98 Mesnevi-i ma'nevi, s. 55, beyit 1108. · .. . . . · . _, __

--... - -··· . ;.:,;_ ';_;; jr ~- 7.t ~~ ;-···· - ~. : :. . JL>- ..lı t' . l; 0\.,' _<

~y- -Y'-! .r .) :r . . ; . . ··~· : ....... ·~ .

<ıEşek . dayağın . şiddetinden -yerinden sıçradı. Eşeğin halini anla­tacak dili yok ki.» es

• < > ~- o_fa jl o _)Ş ~) ..r! \;

-icı3ü·: ri;~z~t.' bu_-'6~-fa . ô~ağir2 giİ:ıiıb~fi·::posa<ıari . a~;~~ı::·i;~cfu:>;.i~o .. - ~ - . - . . . - -- .. ··-· -- . . .. . . - , •. · : -·- . - ~-

- -._ ·. \.:;ı) _/~ ft--<l> ~: ~-ı::;:;. - ı;_ s=:·:

;.· .-- ---: :: .: _,_,:_.; -.. -; J(~~ı·:. ~~i- · - ~.- --t;;_·:-;"~-.:·;.~ -~--- t;:.

, ı ,

«İşliyak derô..iiii··anlatabilmek için ayrılıktan şerha şerha olmuş bir göğüs isterim.» 101

·-----. \} <.> _,> ~ ~ LG- j ~ r:.r->

,: ., ~ ~ ~\--0~~ ~~- j/·C, ~~~· .J.~: G ...

ccJ;3ir d!iha göajümüzün -senin yüzünden perişan olmaması için Aıı.ah'ıiı sana iyi huy 'vermesini diliyorum.» 102

. l) · «Bu .. se~eple, bU: yüzçltm» [ ezinrü, bedin sebeb] anlamında kullanılır.

99 ayn. esr., s. 212, beyit 243. 100 ayn. esr., s. 12, beyit ·232.· ' ··-. ' ··: ,- : · · · 101 ayn. esr_, s_ 1, beyit 3. .i: '· ·· : --- · · · ·' · : : -:- . 102 Divan-ı Hace Şemseddin MuhamIDed · HliıZ~ı · Şiİ:a.zi, s.' -154 . . - ' ·. '.

Armağcm F. 18

274

«Bir kıl eğrilip onun yolunu kesince bu yüzden 'Ay gördüm!' diye davaya kalkı§tı.ıı103

- ,~ ~. -~ı ~~ 01 JJ~ ~~

~~ l; ~y.~J;:)_;;)

J:ı~I 0~ ~ J rl j ~

«Böylece o elest sesinin verdiği zevk her müminin gönlünde mah­şere kadar yer eder. Bu yüzden ' oJlıarın ne belaya itirazları oiur, ne de Tann'nın ·emir ve nehyinden sıkılırlar.» m

m) ((sonunda, nihayet» [ta inki, akibet, ahir, der netice, binnetice] anlamını verir.

;:)ş y ı..>.Y-_ ~..1.o 0b_r-~

;:)Ş y c.S)_; ~~ I_; . r \j

«Alla,h senin huyunu o kadar övdü ki sonunda Ömer'i senin ce­maline . aşık etti.»10s

& •

~ ş _;Ş _;) ~_;r, _) Jw \,j

t~ c.S_;~_; 4.5' ~ ~

103 Mesnevi-i ma'nevt, s. 206, beyit 11.7. 104 ayn. esr., s. 498, beyit 2844-.2345. 105 ay_n. es.r., s. 107, beyit •2180.

275

«Cebirde bulunan kendini, olmadığı halde, hasta etti. Sonunda hastalık onu mezara götürdü. Peygamber 'Şakacıktan hastalık ger­çek hastalığı getirir ve nihayet mum gibi söner, ölür' dedi.» 1 06

n) ccsonra, ve» anlamlarında kullanılır .

.:>.)JT ~~~>!fi S .f

.) .J.Y- ı.) _,l li ' ~ jl ~ .r.-«Kurt, Yusuf'a nasıl aşık olabilir? Ancak ona hile yapar; sever görünür, sonra da onu yer. ıı 101

.) y. ~ .).) 6 ..fb l; ;) _y ) ·

;) J) J.j.) _ş .)\) ~Lo fa

«Emir verdi ve zincirde olanların hepsi.pi onun emriyle derhal · serbest bıraktılar.»108

o) «hiç olmazsa, bari» şeklinde tercüme edilebilir.

L)'4 o~. · .:> y. _,ı ($~.) t;

,y ol_,.J-.:> jl j4 r~ y ~ ft ,

ccMademki gönlümün muradını bulamayıp ümitsizliğe düştüm, bari onun duası benim yoldaşım olsun.» ıos

ö) Bazen «ancak» şeklinde çevirmek gerekir.

106 ayn. esr., s. 53, beyit 1069-1070. 107 ayn. esr., s. 296, beyit 2057. 108 Sa'dln§.me, s. 48. 109 Mesnevi-i ma•nevi, s. 373, beyit 3661.

276

, cıTere gibi sıradan ·otıar iki ay~a yetişir. KırilJ.lzı ~ ise a~cak -l;ıir YJ,lda yetışir.»1~0 •

'p) . «Böylece; bu. suretle» ·· [bedin tertih] anlamına .. gelir. ·. ' -

· · r l5" .ı; :.u ı.J ~ o t:.:.r j.:;. 0 ..Lo

~LC .?-.) 01 ..LAİ ~ lJ

· «Altı ay boyunca muratlarına göre yaşadılar. Böylece o kız ·.tam_ı:ı.m,~~::i~eşip sağlığ!~.~ ·.kı;ı,vuştu.ı~ 111

.:. , .

-~ ~_jiı;~ ·,J\..o . t~ _f'

~ Y..I c.,~Ş r jl Jıb

ciYııari ·yakalayacak -~lsam, dişini söker, böylece onu başı ezilmek­·ten. kurtarırım.» 112 . . . - . . . -· · - - .

«Yüzbinlerce hıris~iyan öldü. Bu suretle kesik başlardan bir tepe oluştu.»113· · ' · •

.: .:.ı. _rL cc~r,t~k.» : ~lliaill?1_da . ç~virilir.

. J:S .J~ J~ r.1 !l~ ~~r-. . :;. - . . . . . -··;

' ' ...

-

ccTop:ı:akla karış~ bir yudum güzellik şarabı seni mecnuna dön­dürüise, ·--artık oni.ın · safı neler yapmaz ki!nıu

110 ayn. esr., s. 128, beyit 2593. 111 ayn. esr., s. 11, beyit 201. 112 ayn. esr., s. 117, beyit 2359. 113 ayn. esr., s. 35, beyit 703. 114 ayn. esr., s. 838, beyit 375. ~

277

s) .. <elti; de, dan şeklinde çevirilerek <ekin kelimesinin yerinde kullanılır.

' . . ~ ~~~ j~ ı.}Ş ~)..li ~

··. , lA ~ !\ .r-5 Lr-j ("""" ~ l;

I • .

«Kimse koridorlarda lfolak kesilmesin de şu cariyeye bir şeyler SC?~ayım.ı~ 115

... . . ..

4JL. ~ J>- '5!.;. jl

~ Jbc..;. · ı:>T ·ı Jl>- ~ · 1..ı . y- ) . y).

ı:> L-.,., T J : ""° · v ;; J

«Yıllarca . sfueiı s·onbetin hakkı içm ·o güzel hallerden bir h ali an­lat ki yer ve gök gülsün; akıl, ruh ve göz yüZ kat dah a fazla· se­vinsin.» 116

~4_,..!i u ~ ıJ. J :;. ~ ı..ş! j r.r>- ı..ş!

--4.,M ı) \ ~) 'y\.k>- l_j

«Dilsiz, kulaksız, fikirsiz 9lun ki 'irci'i = Rab bine dön' [Fecr su­resi, 28. ayet] hitabını işitesiniz.»111

11~ ayn. esr., s. 8, beyit 145.

116 ayn. esr., s. 7, beyit 126-127.

117 ayn. esr., ·s. ·28, beyit 568,

l>..1..ol ~ .r. t>- j ıJi l.,S""'<.;,·15' J J

'5~ ~L J~ J 0l~J ~ lS~ b'

278

«Keşke o yara cisme gelseydi de iman ve gönül selamette kal­saydı !ıı 118

ş) <<acaba» [aya] anlamında kullanılır .

.P ~~ lS~~ .ık

~ c:.ıl>. c:.ı1 ~lj ~ h \.; «Bu dünyadan geçmiş canların tümü 'O ferahlı can acaba ne olacak?' diye beklemekteler.»119

«Biliyor musun acaba, akıl mı üstündür yoksa ruh mu? Eğer bu SJ!n saklayabileceksen, sana söyleyim.ıı 120

4) «ta» keliİnesi (<harf-i zayidıı olarak çok defa vezin dol­durmak için kullanılır ve çeviride herhangi bir etkisi olmaz. Ba­zen de «ki» kelimesini tekid için gelir.

~ P-. ı.:-..i5" ~ l..ı l; \j . < ~ . ~r ·C ı..r

«Dinle bak, taş başa ne d~di: Ey baş; akıl beyninle eş olsun!ıı 121

P. ~ , - . -~ ı..>..ı\.ı LJ:!I \; 45' bi) IJ A.:..o)

~~ L>IJİ...:r-1 ~ J ~ 4

( ~) ).J_ ~A.:,.o) ) ~ )

118 ayn. esr., s. 155, beyit 8185. 119 ayn. esr., s. 178, beyit 8515. 120 Kulllyat-i Sa'di, s. 461, str. 2. 121 Enva.•u me'anl-i mufredAt-i zeban-1 ftı.rst «tb, s. 275 . .

279

«Dimne'ye dedi ki : Bu ses de nedir? Bu korkunç, ürkütücü ses kimin sesidir?ıı 122

~ YI?. İ:J ..}' ı..:.......,.. \; ~ o:J ıY' ~

«Ey saki; gel ve o -erguvan renkli şarabı bana ver de körkütük sarhoş olayım.ıı m

5) utaıı kelimesi «mütemmim» olarak yardımcı fiillerle bir­leşmek suretiyle yeni fiiller oluşturduğu gibi, ön ek olarak soru kelimelerinin önüne gelir; birleşik sorti edatları ve bazen de zarf teşkil eder.

Kötü davranmak.

ı:.r(,,. \.j --4 ~I J:J O.)~I 0'° . 4

c.f..... t..oı c.Sı O) ş r' ~ JI; ~ «Üzgün ve gönlü perişan olan bana bunca kötü davranma. Beni çok yorup üzdün. N'olur yapmaııı124

İyi davranmak.

Bükülmek, katlanmak, iki büklüm olınak.m

Katlamak.

122 ayn. esr., s. 275.

: 0.) J. \.j

: 0..ı...;. L;

123 Destıir-i zeban-1 fA.rst, Dr. Muhammed CevA.d-1 Şerl'at, s. 328. 124 Enva'u me'aııt-i mufred4t-i zeban~i farst «ta», s. 275. 125 Ferheng-i Iugat-1 4miyAne, s. 49.

Sırtı:: k;amı:mı·ıaşmak,· · gü_çsjizleşmek, · çökm,~k; katlanmals:: , . · ·

• ,f··

..

: < ı:ı.ı.!ı tJ _,~ ). ~ G J~

J>~T 0 r} J-.!.r ~ L;

... ·- j·.JJ ·~~ ~1 lJ J~ J>~_r~ P.i.'l :

«Nihayet···::Fira.vun:. bİzz;at Musa'ya geierek,1 'U~i bÜklürp. olmuş bir ıiaıde 'yalvarmaya· başıad!.;ı 12a ,. , · " . : - · · .. · · : : "

. .. . ·. .. .... ·. .... . .- .. ·.. . . -·. ~ .:· .

(jl.,, 0 ft ıJljli J) ~.::.ı; 0\. J . . ·- .

~_:_ :_; ::.._ ·=:-·

«Naz- içinde salınan ve mızrak gibi.-dümdüz olan o boy, yaşWık-ta yay· gibi iki kat oımuştur.»121 · ..

: . ... . : .ıS:.; f (j

Nihayet; -:inesi için.

-.... -:~·- _ .. .:._ :.._:._

' · ~

: -41 l;

Ebediyyen, sonsuza dek, ebediyete kadar, kıyamete .. -~~!i~:r:... _

~ '. . : .: ... . ··--· - ... . . . . : . . . · . ..... ..... " ... _.. . -- . . - ...... ...... .

ccPaı:alar.dan padişahların adını kazırlar; Ahmed'in ad.mi· ·ıciy:'.ı:ni·e::· te kadar hakkeaerler.» 128

126 Mes?~yi-i .!Q~'nevı •. -~' 893, . beyit Ş591. .

127 aynı esr:, s, 8S9, ~.~Y.l:t 9.70._ . .. : 128 ayn. esr., s. 55, beyit 1105. . _;_.·., . ·:.. .•

... .... ~ r . . j ..... --4 ~I -~

o-4 Jl>.-~ J-.z; 01~ J )l;.

; • . . . - : ';. ! ' .· • . ,,., . ..._ . -: . ::_.

_-41, u 01~" :~-~,·-~~-:~:. . ':

, , . · ., . J.>.\ _~ .1....>I !.\~ 0~ ~ .... : . • · .: .• . .. '· • ~ : ' . L .- . ; ·.. . . _ ... .; ... ~-

«İsmail gibi onun önüne baş koy; sevinÇıe ye gülerek önünde can ve:r ~i . Ahm~t'ih te~ ~ş,n~ Ahad'la . nasılsa, senin canın da ebe­diyete kadar gülümser kalsın:»129 ·

.. ..:· '.. ;· ·. . ·-: . -· . : • - . ·. -~' : ~ .. · :, ; . ~

.. . ':.< ·ı • . ; .. : i,) _,.;.....\ Ü' . ... _ . .... .... · .... ...... . .. ·:

Şimdiye kadar.

. ·. .. __ .. · ·-:. - •. ·-

«Şimdiye kadar abesle iştigal ediyordum ve""tamahtan dolayı dal­kav~ıu~. etm~.1rteydim,_ .dedi.ıı 130 . . :·.-. . • . . . . . - : · . ·:...· · ,

• .. :. ~ - ~ .=.: - - · · •• - . ~ - · . .. . .. : ..

b1i derecede, bu denli.

bu kadar, o kadar, bu derece, bu denli.: .. . ' _ . . .. . - ; -~: :- :.. ..

129 ayn. esr., s. 12, beyit 2?7·2?8. . . . 130 ayn. esr., s. 342, beyit 3000.

28-2

«Neden o köpeğe ekmek ve yemek vermiyorsun? dedi. O da 'Oka­dar Şefkat ve merhametim yok; cevabını verdi.»131

-mektense; nihayet.

i) .rv ~ fr J) ~b c..r-J) .JJ) jl _,.; _,ı

.;>-IJI ~ .ı....~l l; ~ _;1.,~,\J.J i:> y,-~

. {-~) ~ .ıS' ) _ş· .,l.~ ~ ~ )_,1 ~

«Onu uzaktan seviyordum ama aşkımı ilan etmeye cüret edemi­yordum. Nihayet geçenlerde bir olay oldu ve onunla karşılaş­tım.ıı u2

..) . . - . ...lı ·)~~~.

«Bütün vücudunun, annesinin eVinde küfür ve talihsizlik içinde kmşmaktansa, toprak altında kalıp çürümesi daha iyiydi.»133

: J~ l; şimdiye kadar.

bu derecede, "Qu kadar, bu denli.

.JJ j ı..:;._., ~ .r. ~ 1 ~ if ı.:...Af

JP ~ı.ı; r..s4 ..l>- ıY-~ li

131 ayn. esr., s. 844, beyit 485. 132 Grammaire du Persan Contemporain, s. 235. 133 ayn. esr., s. 243.

283

«Arslan 'Gücümün yerinde olduğunu · sanıyordum. Bu derecede güçsüz ve halsiz kaldığımı bilmiyordum• dedi.» m

ne zamana kadar?

:.r<... ' y _)~ ~' 0:!1 ~ l;

.:.:-<.... ~.io O.) ) ~ r' ~.io «Bu derde düşürüş ne zamana kadar? Yapma yarabbi! Bana bir yol göster; on yol değil.» 135

ne zamana kadar?

A:

.) j.) jJ J ~ ($.) j.) ~' }'

uNe zamana kadar bu eşeklerden İl.al çalacaksın? Çalacaksan, gel de lal çal.» 130

-ınca, -~ığı zaman.

. u -~

~ .).) .)~ ("-::-! ) r~ r.)

(.) )J. .) .l .r" ' ci4 ~} ~ t;

.j .)"! j J-.) !,;. .) _,..;. ı..S .r(,,. ~ 0-:!j

134 Mesnevi-i ma'nevi, s. 954., beyit 2572. 135 ayn. esr., s. 1053, beyit 213. 136 ayn. esr., s. 680, beyit 10~8.

284:

«KirpLher-an kötü · avcıdan ·korktuğu için başını içine çeker, bü­zülür. Fırsatını bulunca başını çıkarır. Bu hileyle· yılan bile ona zebun olur.» 1 3 7

., ..... ~. ·. •• • - <; ·:~

·- ~ , - .. ~-. o ..ı..ı.) J..r. J.) jl .J.i> ~T J

c.....-lkt? ~ s:-0--4.) ~ .. :.Ll ·~ s~ .. ··;..:·- t;""

" «Çünkif nur ·gönüfd~h doğup bu -·göze vurmuştur. Gönül gidince, gözün atıl olur, bir işe yaram~Z.»138

: ( ~ ) ..L...ır, ~ \.;,..w) ~ \.;

kaldi . ki; . nere'cfı{kaldi;' öir yana, Şöyle : dursun. . . . - .. . . . .

- :.---- I~ ..ı.......) ~ \.j ..1..S ~4 ...LilH yİ «Yemek şöyle dursun, su içemiyor.ıı139

: . ... -"'. IJ._~_f ? l}.i) J'} . o .ı..;. _j-'i "-:-' _r>-

. r.)T '-! ..w .r. ~ ı; ...L:...~ ~

~~~Ylfl.aµıışsa . zayıp_a;ruş. Korkı,ı v~ hastalık µısa_n şöyle dursun, aagı ,_Bile .. eritir:ıı ; _ .. ' -~ -· -·-' - · ·- .. :-= • · - .. • • · •. · ·

--:-~.. : : ..b- et> Li ~

ne derecede, ne ölçüde? :..:::.~· :.. .. : . :' :: .

: , ~- ...

. ~ .. . ;• '. :':,_ .. -'t .. • ... ••• • -

-........ "·

. .)..l,o ~ ·t.; ->- ..b- ı -.. ... . C.S. J ) u ~l.ı

«Peygamber 'Görün de bu cesedin ne derecede zayıf ve narin ol-duğunu 'anlasın' · ·dedi. ı>140 • : ' ·

. . ··. : .......

137 ayn. esr., s. 584, beyit 4061-4062. 138 ayn. esr., s. 596, beyit 4316.~ ., :. " .. · 139 Ferheng-i cami-i farst-ingiltsi, s. 39L · 140 Mesnevi-i ma'nevi, s. 812, beyit 3758.

•' ,

285 ne vakte kadar, ne zamana kadar?

-.: .4 • • :· -r:,-· ·.:. - - •·.

şimdiye kadar. ·

(<Şimdiye . kadar : gelmiş .:o1acağL' kanısındayım:ıi;ı.~ı : : ~- .~:;: -:· · 0.·-.' :'· ; . :. ;,_, :. :::: is~ Ü

bir dereceye kadar. ·. ·.:. :.·.·· ·- · \ ·.:.·;··- . ::·~~ b· - .

-cek kadar. . :;

~ . . ~- .. . . -

. . •:.. :· ... - . :- ..

seher vaktine ·kadar, · s·abaha 'kadar.

~ l:; ' ---...!, ~Jf c...::S . 1 • . . ~~

.. >· ·~ i- ·,· ;.· ..... : '))ı"t_:~~ :) : ,:~ ~~ -~,:;.:~ .. ~:·J:

<!.O .. zavallı.. eşek a_çlikt~n o ._ gece seher vaktine kadar yan üstü yaitı.»ıi..ı

: ~Lı

. • ' ... ~ : -:~. ·. ...·. -.-. . . /-

~ ... . : .. . . :•. \ , o;. • •• ... . ....

«Ey Bayezid! Nereye gidiyorsun? Gurbet eşyasını nereye kadar ·taşıyacaksın?» ı..4~· ,, _ _., -~~ ~ ... . ·• . •. , . .. • • , .. _. , ~· ~- • :"--:.-• • : , - .

141 Persian Grammer, s . 153. 142 Mesnev:t-i ma'nevi, s. 212, beyit 240. 143 ayn. esr., s. 305, beyit 2238. '- ·

286

şimdiye kadar, şimdiye dek.

_,ı ).) f..S.).? )1 __,:.:>-! ı) _,51 l;

_,ı _r;-1 r.1 ..ı...;,~ cJ:! jl ~

«Şimdiye kadar yıldız ona tesir ediyordu. Bundan böyle yıldızın emiri o oldu.»~-i;<

-mek üZere, -mek için, -mesı ıçın, diye, -sin diye, nihayet, -ınca, -dığı zaman, öyle ki, o kadar ki, böylece, bile, dahl, -dığı sürece, -dıkça, de, da.

t.?'. ~ cJ:! 1 !l; ~t.:;j

~ ~JJ IJJ;J~I J6 ~ «Ey güneş! Yer altını aydınlatmak üzere bu gül bahçesini terk­ediyorsun.»145

«İ>adı ve anne, çocuk ne zaman ağlayacak diye bahane arar­lar.» H6

..ı.:.51_, J.) _;;.;~ .) .)~ c.J ft

~ı~-~~ y fi 6 l;

«Sana sırları açµci.amak için utarit gibi gönül defterini açarlar.»m

144 ayn. esr., s. 53, beyit 1076.

145 ayn. esr., s. 203, beyit 42.

146 ayn. esr., s. 291, beyit 1952.

147 ayn. esr., s. 321, beyit 2579.

·287

04.i lS-' j-' <..>~ ..:-...il; .J-' ~ . /- r. ulr Jl;.....I .r. ~.....;!

~ 0 1.) ı) lt ): .... ! ..ws r..s"

~ jl J!fr. .) JJfa 6 u ccAma bir hırsız, karanlıkta gizlice ateş kıvılcımlarına parmak basıyor; felek de bir çırağ parla~asın diye onları birer birer sön­dürüyor.» üs

~.)T~ 6 u ~4 ~".

~ j 0 _,jl .).) .f ı.;ı.s:: . .:.i ccİnsanoğlünun sırrının az çok aşikar olması için uzun zaman gerekir.» us

., .JY- .Jr 01 y~ _;>4 JJ

-' Ş J§ IJ JI .>_;;, yl 6 ~ «0; tatlı denizden acı su içti. Nihayet acı su onu kör etti.»150

01.t>. .).).f J rw J1 ~ .ö ~

<'.>~ J°' ~6:- .) ~ .) y. )1

«Kimin adı anılınca nabzı atarsa, dünyada gönlünün istediği

odur.»151

148 ayn. esr., s . 19, beyit 385-386. 149 ayn. esr., s. 113, beyit 2280. 150 ayn. esr., s. 252, beyit 1118. 151 ayn. esr., s. 9, beyit 161.

288

,;o ·zaman Aiıah,···örher'e- öy'le bir uyku verdi ki kendisini uyku­dan alamadı.» 152

..... - , ..... ·-- .- t : .. .

~ Jls:. ) 0l.b.L ı.r. .Dt - ···.::·. --.._.~;. _:-;····· . . ...... ... · . ... ·· -

. "; ..

<~~Jr süre işler .- tersine ~öner. Hırsız, polisi darağacına götürür. Böylece, nice sultan· ve '··yüce ·himmetli kişi kendi kuluna kul oluı·.ıı 1sa

-: : ı" - :: :

- ... ;:_ .

., -·· .. . . .....

:··· . .. . · ..

«Huzurda padişahı övecek, onun yokluğunda dahi onqan utana-cak "";filşi nere<J.e?» ~s~ , ·

1 • .. · .. : :~Ty~·~··. r~ ·:6~G

~ ~ r.J:!b jl ıJJT) .r.f-. ~

((Bir ateşe odwı attiğin süre~e· o ateş nasıl söner?»m

---. · · · ·- .... -- .. ,. .... -~:-~- fJ~~; -1~ <"<Af j s;.: J J~:

~. {j ~:J _i ~ .ı..... ~ J-1 u-! 6 G

··~ .... 152 ayn. esr., s. 103, beyit 161. , .·

I • • ••:

153 ayn. esr., s. 179, beyit 3631-3632. · ." . .' .. ,

154 ayn. esr., s. 179, beyit 3634.

155 ayn. esr., s. 183, beyit 3704.

. · ... --. . ..

289

«Harfi, sesi, sözü birbirine vurup parçalayım da bu üçü olmaksı­zın seninle konuşayım.»156

~ ~ ,":. -_ : .. -

ıie zamana kadar, ne vakte dek?

. ·0G..:ob~ ~ 0 j~ ~\ J ~ ~ · l: .. q) l- - .ı..;. L. ,.;:.,.S_ \J V , . • O_r.?-

«Ey kısa parmaklı, düşük himmetli kişi! Canının hayatı ne za­mana kad.~.r ~~~k . sayesµıde ol~c~~?» ıs7

-~ f •

-ıncaya ka~a~-, -dıkça, -dığı sürece.

.L

-ıncaya kadar;·~ -dıkça, -dığı sürece. . --

; -~ , . .; . . : ( . . . .,.., -. -:ıncaya k.adar, !,-dıkç_a, ·-dığı sürece. ·,.

bir dereceye kadar.m .-;..-

. :

: :. >~

. -i5' , .:<,: ı -. . t.S'~ .w . . . .

. ,,,.- --~~ .. _,·; ........ . ç ~- -' u

,;

r'

... . . ~ --. -

' ..

... i : :!J:fr -~·::·:-:.- ... , · ;· . -156 .. ayn.~_esr., s. 85, b_eyit 1780. ·157 a~; eSr., S. 191. beyit 3877. · · . 158 «tii» kelimesinin Şa..hn§.me'de hangi anlamlarda kullanıldığı hakkında

bk. Glossar zu Firdosis Schahnarne, Fritz Wolff, Berlin, 1935, s. 226-229.

Armağan F. 19

290

((taıı kelirµesi . hakkında daha geniş bilgi ·için bakınız: · ·

Destfır-i cami'-i zeban-i fılrsi, Abdur'r-rahim-i Humayı1nfer­rgh, be küşiş-i Ruknu'd-din Humayıinferruh, İntişarat-i matbü'at-i AÜ Ekber-i hmi, çap-ı dovvom, Tahran, 1339, s. 712, 781-785.

Destfır-i zeban-i farsi, berayi · sal-i sevvom u çtllarom-i _debi­ristanha, Abdu'l-azim-i Karib - Meliku'ş-şu'era Behar - Bedi'u'z-ze­man-i Fuİ"üzanfer - Celal-i Hôma'i, Reşid-i Yasemi, Tahran, 1350 ş., s. 80, 83-84 . . ,

Destı1r-i zeb~n~i farsi, Dr. Abdu'r-resül-i Hayyampür, çap-ı şe­şom; _rebriz; l31~ ... s, 52, :101, 105;~160-162. · .

Destür-i zeban-i farsi,' Dr: Muhammed Cev~d-i Şeti'at, İnti­şarat-i Esatir, çap-i dovvom, Tahran, 1366 h.ş., s. 319, 328.

Des'tfır-i zeban-i farsi, Sadık Emin-i Medeni, Tahran, 1363, s. 135-136, 140.

. D~stfır-i zeban-i mu'asir-i deri, Muhammed Nesim Nughet-i sa•ıru:· Kabul, 1969, s. 87-88, 100.

Destürname der sarf u mıJ.w-L zeb~n-i parsi, .pr., :fyluharpmed Cevad-i Meşkur, Mu'essese-i matbü'ati-i şark, çap-i şeşom, Tah­ran, 1349,"s.· 133-134, 176-179.

Enva' u me'ani-i mufredat-i zeb8..n-i rarsi ((ta», Ekber-i Bih­rüz, Neşriye-i danişkede-i edebiyy~C ti uliim-i irisaiii-i -.danişgah-i ~erabadgan, .Tebriz, Tabistan 2535, sal: 28, şomare-i museıseı: 118; s: . 263-276.

Farsça Dilbilgisi, Mürsel Öztürk, Ankara, 1988, s. ıo.5, 116, 147.

Farsça Grameri, Ahmed Ateş-Abdülvehhab Tarzi, Birinci Ba­sılış, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1970, s. 72, 73, 89, 96.

Ferheng-i Amid, Hasan-i Amid, çap-i heştom, Tahran, 1354, c. I, s. 269.

Ferheng-i Anendı·ac, Muhammed-i Pahşah mutehallis be «Şad», zir-i nazar-i Muhammed D.ehi:ı;-f Siyaki, · ciİd~i : doV\rom,

.Ta~an,_.}~~-~ ;.h:~!şi~, ~· .991~~9~_.. ·,' · .. · · · · ., · - .··y; · ··.· •..•. :. ,,

291

Ferheng-i cami'-i farsi-ingilisi, Suleyman Hayyim, I, Tahran, _1312, s. 391-392. . .

. Ferheng-i. farsi, Dr. Muhammed-i Mu'in, c. I, Tahran, 2536, s. 987-989, 997, 1004, 1009, 1011. - . .

Ferheng-i Gaffari farsi be feranse, Emir Celalu'd~diiı:..i Gaffa­rı (Muhendisu'l-memalik), Tahran, 1336, c . . II, s. 199.

. . (;

Ferheng-i. lugat-i edebi, Muhammed Emin Edib-i TUsi, ;r'eb-riz, 1345, s. "154. - · · ·

Ferheng-i lugat-i amiyane, Seyjid Muhammed Ali-i Cemalza­de, be kuşiş-i Muhammed Ca'fer-i Mahcub, Tahr_an; . 1341, s. 49-50, 56.

· · Ferheng-i· Şu'Uri, Hasan-i Şu'Uri; I, Kostantiniyye (İstanbul), 1155 h ., s. 270 b.

·aencine-i Güftar Ferheng-i Ziya (Farsça-Türkçe Lügat), Ziya ·şükün, İstanbul, 1967, c. I, ·s. 540-542. . r '. ... ;

Grammaire du Persan Contemporain, Gilbert Lazard, Pari~. 1957, s. 91, 93, 94, 96, 213, 216, 230, 235, 243 .

. ; '. Lexicori .Persico-Latinum Et;v1!1ologicurn:'İoancls Augusti v~­lers, c. I, B.oruia_e ad Rhenum, 1855, s. 407-408 . ..

Lugatname, Ali Ekber-i Dihhoda, şumare-i museısel : 28, şu­mare-ı . harf-l 'cet» : 1, Tahran, 1335 horşidi, s-. . 5-14 . . . .

Modern Persian~ John Mace,' Landon, t~z~ . ~· ·110-111, 119, 176-177. . ..

Persian-English Dictionary, F . Steingass, Ph. D., Third Impres­sion, Londori; 1947, s. 271.

Persian Grammer, Ann K. S. Lambton, Camb:ddge, 19'67, s~ 57, 58, ·118;:. 151-153, 156-159.. · ·

Persisch-De~tsches Wörterbu~h, İieiri..i'ich F. J. Junker-B;zof~ Alavi (Veb Verlag Enzyklopadie, Leipzig), Tahran, 1363, s. 145-146. . .

Tercume-i Burhan-i Kati', Asını Ahmed, I, İstanbul, 1287, s. 15.

292

.. · .. Yukarıda zikr~dilen kaynaklar dışında alıntı yapılan ·eserler : .- ·ı· · . .

Devre-i kamil-i Mesnevi-i ma'nevi, Celale'd-din Mevlevi Mu-hammed b. Muhammed el-Huseyn el-Belhi summe er-Rumi, be sa'y u ihtimam u tashih-i Raynold Nicholson, ez · rı1y-i nusha-i tab'-i 1925-1933 m. der Leiden ez bila.d~i Holand, T.ahran, 1350. _. . ,. . . . .. ·. . . ··-

Divan-i. Hace Şemseddin . Muhammed Hafız-ı · Şirazi, . Hace Şemseddin Muhammed Hatız-ı Şirazi, be ihtirnam-i. Muhammed-i '.Kazvini~Dr. Kasım-ı ·Gani; :kitabfuruşi.:.i zuvvar,'·Taliran;·-1320 h.ş .

.. : .3 .

. .Emsal u hikem, Ali Ekber-i Dihhoda, . I, Tahran, 1352. - ~~- ! • : ._ • . - , . - - . - - - . ,;.,

-~ . . Gulistan, _Sa'di-i Şirazi, be kı1şiş .. i Dr. Halil Hatib-i Rehber, Tahran, 1348 ş.

Kefile ve Dimne,~ ba mukabele,.} Aga-yi Ahdu'l-azirn Karib, yrs., tsz.

'.- .· K_ulliyat-i _Sa'di, Şa'di-i Şi_razi, mukaddime .ve 'şerh-L:hal ez merhı1m Muhammed Ali-i Fuı:ı1gi «Zl:Jka/u'l-rtıulkıı, be inzirnam.-i t~~cume-.i ~asayid-i arabi, _Sazm~r,H ç_ap _u ip~iş~rat-:i Ç~vidan, 'T ' m· . 't . ' - . - .. - ·: .... -. ' . ' . . · .

a an, sz., ·.· ···r ! - - . ' ·---. · -··;.... . Kulliyat-i Sa'ib-i Tebrizi, Sa'ib-i Tebrizi, .mukaddime ve şerh~i

-rıa.1 be k:aiem-i -listad-i rrı.Uıiterem Aga-yi lınıiri-i FİiıiZkiıh1, inti­şara.t-i kitabhane-i :Hay-yani, Ç~p-i dowom, Tahrart/ iaaa· ş. · · · · ·

Mesnevi:..]. ma'İıevi," . Ük. "n·e~re-i kamil-i Mesrievi-i ma;nevi. . . ..• - . • • - • • . - !. ' ı..• ...J .ı. -- - - , ~ . . - ' : ~-- • ·• I- - .... 1 . - ~ -

Rubaiyyat-ı Hayyam ve Türkçeye Tercümel.eri, Dr. Abdullah · cevdei(İstanbttı;. :1926. . ·· ,s:-., .. · · · · ·, · ·~ ·.,:.. ' ·

-... ~-a·cµ-~ame bk._ Sa'dina~e ya Bı1sta:q. ,, . . _.,. "·" • · ··~- - ! - • '• - - • -

Sa'dina~e ya Bı1stan, Sa'di-i Şirazi; b9 .. havaşi y;e: tashih-i İs-ma~-i Enıir;ı:ıtzi,_ Tahran, 1317. . , .,. ..-,

· •. : ,--: - ~ :.., ._. - ";'" •· .::_ı! . ·~· ~! ••• ..:· .... !'f - ..... .J.

Tarih-i Beypaki, Hace Ebu'l-fazl Muhammed~b. Huseyn ·Bey­.h~ki-i Depir,. be. ihtima:gı,j .:Pr~ G~aj-D~-,_Feyy~z, .1'ahran, 1324. .. :~ . . _- ·1. .,, . .. ._. 1 ~:.?..:.~ . \.;.: :_j •. : • .::.:: ~·1 · :.:::::.... •

-: ·=·· -~ "\ ~!.!:!. . . ~ • ,., •• \,!'-"<;