m e n o r a - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/126916/1/Menora_2014_N11.pdf ·...

8
damoukidebeli ebrauli gazeTi saqarTveloSi gamodis 1993 wlis martidan `MENORA~ INDEPENDENT JEWISH NEWSPAPER IN GEORGIA `МЕНОРА~ НЕЗАВИСИМАЯ ЕВРЕЙСКАЯ ГАЗЕТА В ГРУЗИИ noemberi (xeSvani) #11 (397) (5776) 2014 ikiTxeT gazeT `menoras~ eleqtronuli versia veb misamarTze WWW.MENORA.GE beniamin neTaniahu qarTvel da ebral xalxs 26 saukunovani megobrobis iubiles ulocavs israelis premier-ministri, beniamin neTaniahu qarTvel da ebral xalxs 26 saukunovani megobrobis iubiles ulocavs. mTavrobis administraciis pressamsaxuris informaciiT, neTania- hus milocva premier-ministrma, irakli RaribaSvilma israelis del- egaciasTan gamarTul oficialur vaxSamze moismina. `gansakuTrebuli urTierToba Cven or ers Soris efuZneba saerTo kulturul faseulobebs. Tqveni iniciativa aris xorcSesxma ebrau- li diasporis wvlilisa qarTveli erisadmi. darwmunebuli var, rom momaval wlebSic gavagrZelebT TanamSromlobis gaRrmavebas da amiT SevinarCunebT 26 saukunovan megobrobisa da Zmobis did tradicias~, - aRniSnulia milocvaSi. premier-ministrma irakli Rari- baSvilma, Tavis mxriv, vaxSamze aRniS- na, rom saqarTvelos xelisufleba yvelafers akeTebs imisTvis, rom is- raelTan megobroba kidev ufro ganmt- kicdes. `qarTul-ebraul urTierTobebs Rrma fesvebi da didi tradicia aqvs. Cveni urTierToba dResac mWidrod aris gadajaWvuli da Zalian Zvirfasia CvenTvis. saamayoa, rom 26 saukunis win saqarTvelos miwaze dawyebuli Cveni Tanacxovreba da megobroba sul ufro myardeba. msoflioSi ar arsebobs ori eris Zmobis iseTi magaliTi, rogoric qarTvelTa da ebraelTa Sorisaa. da Cven mzad varT megobrobisa da urT- ierTobis es magaliTi mTel msoflios gavuziaroT~, - ganacxada irakli Rari- baSvilma. iuval fuqsi — Tbilisis sapatio moqalaqe israelis sagangebo da srulufle- biani elCi saqarTveloSi iuval fuqsi Tbilisobis dResaswaulze Tbilisis sa- patio moqalaqed gamoacxades. suraTze aRbeWdilia is momenti, roca Tbilisis meri daviT narmania iuval fuqss sapa- tio moqalaqis mowmobasa da Tbilisis simbolur gasaRebs gadascems. 21 oqtombers saqarTvelos premier-ministri irakli RaribaSvili evro- pis qalaqebis mTavar rabinebs Sexvda. Sexvedraze gaxldnen moskovis, ode- sis, briuselis, Jenevis, dortmundis, romis da sxva qalaqebis mTavari rabi- nebi. premier ministrma vrclad isaubra mravalsaukunovan qarTul-ebraul urTierTobaze. premier- ministris Sexvedra ucxoel rabinebTan rom ara biZina ivaniSvili... TiTqmis ori aTeuli weli grZeldeboda Zebna im pirovnebisa, orga- nizaciisa, romelic waqcevis, sabolao dacemis piras mdgar beiT qneseTis, bolo periodSi ki saqarTvelos ebraelTa d. baazovis sax. istoriul-eTno- grafiuli muzeumis nagebobas xels SeaSvelebda-aRadgenda. vis ar mimarTa saqarTvelos ebraelobam, muzeumis xelmZRvanelobam: Tbilisis merias, bi- znesmenebs, israelis xelisuflebas, saqarTvelos ebraelTa msoflio kon- gress, `menoras~ furclebze muzeumis direqtoris givi RambaSiZis ramden- ime publikacia-werili, mimarTva daibeWda. amaod. bolos TiTqos imedis sxivic gamoCnda: 2004 wels saqarTvelos preziden- tis israelSi vizitis win – miRebuli iqna mTavrobis gadawyvetileba nagebo- bis rekonstruqciis Taobaze. Tbilisis merias TiTqos dRe-dReze unda dae- wyo rekonstruqcia, magram... es dapirebac amao aRmoCnda. da bolos isev im pirovnebam miiRo brZnuli, keTilSobiluri gadaw- yvetileba, romelmac saqarTveloSi, Zalian bevri sasikeTo saqme gaakeTa – mraval nagebobas daubruna pirvandeli saxe, mravali aRaSena, - gamoCenilma mecenatma, biznesmenma bi- Zina ivaniSvilma. saqarTvelos ebraelTa daviT baazovis istoriul- eTnografiuli muzeumi ara romelime ebraeli bi- znesmenis, gnebavT, biznes- menTa jgufis, swored bi- Zina ivaniSvilis finansebiT iqna aRdgenili. uzenaesma swored mas gaakeTebina es ukeTilSobilesi saqme. rom ara biZina ivaniSvilis keTi- li neba, xval-zeges nage- boba agur-agur iqneboda asakrebi. da ai, 2014 wlis 20 oq- tombers muzeumis rekon- struirebuli, faqtiurad ki ferflisagan aRmdgari Senoba, gaixsna. Senobis gaxsnisas gulT- bili sityva warmosTqva saqarTvelos premier-min- istrma irakli RaribaS- vilma: „msoflioSi ar arse- bobs ori eris Zmobis iseTi magaliTi, rogoric qarT- velTa da ebraelTa Sori- saa. swored saqarTveloSi gaCnda da damkvidrda, erTi SexedviT, TiTqos sruli- ad Seusabamo, magram dRes ukve yvelasTvis Sesisxlxorcebuli cneba - „qarTveli ebraeli“. ebraelebi yovelTvis aqtiurad monawileobdnen saqarTvelos aRmSeneblobaSi, Cveni qveynis cxovrebaSi. isini qmnidnen da iziarebdnen qarTul kulturas, emsax- urebodnen saqarTvelos, magram arasodes daukargavT TviTmyofadoba. Cvens qveyanaSi isini arasodes damdgaran aseTi arCevanis winaSe da swored ami- tomac ase organulad Seerwynen Cvens xalxsa da garemos. es urTierTobebi, es megobroba fasdaudebeli monapovaria. sasixaruloa, rom am megobrobasa da siyvaruls mravali wlis win saqarTvelodan wasuli ebraelebic inaxaven da ufrTxildebian. isini israelSic agrZeleben qarTuli kulturis popu- larizacias. rogorc amboben, amiT meore samSoblosTan kavSirsac inarCune- ben“, - muzeumis gaxsnis ceremonialze gulTbili sityvebi warmosTqves bi- znesmenma da mecenatma b-ma biZina ivaniSvilma da saqarTvelos parlamentis Tavmjdomarem daviT usufaSvilma. axla saqme muzeumis TanamSromlebzea – maT TavianTi WeSmaritad mecni- eruli, keTilsindisieri SromiT unda daadasturon am didi amagisadmi pati- viscema.

Transcript of m e n o r a - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/126916/1/Menora_2014_N11.pdf ·...

damoukidebeli ebrauli gazeTi saqarTveloSi

gamodis 1993 wlismartidan

`MENORA~ INDEPENDENT JEWISH NEWSPAPER IN GEORGIA

`МЕНОРА~ НЕЗАВИСИМАЯ ЕВРЕЙСКАЯ ГАЗЕТА В ГРУЗИИ

noemberi(xeSvani)#11 (397)(5776)2014

ikiTxeT gazeT `menoras~ eleqtronuli versia veb misamarTze WWW.MENORA.GE

beniamin neTaniahu qarTvel da ebral xalxs

26 saukunovani megobrobis iubiles ulocavs

israelis premier-ministri, beniamin neTaniahu qarTvel da ebral xalxs 26 saukunovani megobrobis iubiles ulocavs.

mTavrobis administraciis pressamsaxuris informaciiT, neTania-hus milocva premier-ministrma, irakli RaribaSvilma israelis del-egaciasTan gamarTul oficialur vaxSamze moismina.

`gansakuTrebuli urTierToba Cven or ers Soris efuZneba saerTo kulturul faseulobebs. Tqveni iniciativa aris xorcSesxma ebrau-li diasporis wvlilisa qarTveli erisadmi. darwmunebuli var, rom momaval wlebSic gavagrZelebT TanamSromlobis gaRrmavebas da amiT SevinarCunebT 26 saukunovan megobrobisa da Zmobis did tradicias~, - aRniSnulia milocvaSi.

premier-ministrma irakli Rari-baSvilma, Tavis mxriv, vaxSamze aRniS-na, rom saqarTvelos xelisufleba yvelafers akeTebs imisTvis, rom is-raelTan megobroba kidev ufro ganmt-kicdes.

`qarTul-ebraul urTierTobebs Rrma fesvebi da didi tradicia aqvs. Cveni urTierToba dResac mWidrod aris gadajaWvuli da Zalian Zvirfasia CvenTvis. saamayoa, rom 26 saukunis win saqarTvelos miwaze dawyebuli Cveni Tanacxovreba da megobroba sul ufro myardeba. msoflioSi ar arsebobs ori eris Zmobis iseTi magaliTi, rogoric qarTvelTa da ebraelTa Sorisaa. da Cven mzad varT megobrobisa da urT-ierTobis es magaliTi mTel msoflios gavuziaroT~, - ganacxada irakli Rari-baSvilma.

iuval fuqsi — Tbilisis

sapatio moqalaqeisraelis sagangebo da srulufle-

biani elCi saqarTveloSi iuval fuqsi Tbilisobis dResaswaulze Tbilisis sa-patio moqalaqed gamoacxades. suraTze aRbeWdilia is momenti, roca Tbilisis meri daviT narmania iuval fuqss sapa-tio moqalaqis mowmobasa da Tbilisis simbolur gasaRebs gadascems.

21 oqtombers saqarTvelos premier-ministri irakli RaribaSvili evro-pis qalaqebis mTavar rabinebs Sexvda. Sexvedraze gaxldnen moskovis, ode-sis, briuselis, Jenevis, dortmundis, romis da sxva qalaqebis mTavari rabi-nebi. Ppremier ministrma vrclad isaubra mravalsaukunovan qarTul-ebraul urTierTobaze.

premier-ministris

Sexvedra ucxoel

rabinebTan

rom ara biZina ivaniSvili...

TiTqmis ori aTeuli weli grZeldeboda Zebna im pirovnebisa, orga-nizaciisa, romelic waqcevis, sabolao dacemis piras mdgar beiT qneseTis, bolo periodSi ki saqarTvelos ebraelTa d. baazovis sax. istoriul-eTno-grafiuli muzeumis nagebobas xels SeaSvelebda-aRadgenda. vis ar mimarTa saqarTvelos ebraelobam, muzeumis xelmZRvanelobam: Tbilisis merias, bi-znesmenebs, israelis xelisuflebas, saqarTvelos ebraelTa msoflio kon-gress, `menoras~ furclebze muzeumis direqtoris givi RambaSiZis ramden-ime publikacia-werili, mimarTva daibeWda. amaod.

bolos TiTqos imedis sxivic gamoCnda: 2004 wels saqarTvelos preziden-tis israelSi vizitis win – miRebuli iqna mTavrobis gadawyvetileba nagebo-bis rekonstruqciis Taobaze. Tbilisis merias TiTqos dRe-dReze unda dae-wyo rekonstruqcia, magram...

es dapirebac amao aRmoCnda.da bolos isev im pirovnebam miiRo brZnuli, keTilSobiluri gadaw-

yvetileba, romelmac saqarTveloSi, Zalian bevri sasikeTo saqme gaakeTa – mraval nagebobas daubruna pirvandeli saxe, mravali aRaSena, - gamoCenilma

mecenatma, biznesmenma bi-Zina ivaniSvilma.

saqarTvelos ebraelTa daviT baazovis istoriul-eTnografiuli muzeumi ara romelime ebraeli bi-znesmenis, gnebavT, biznes-menTa jgufis, swored bi-Zina ivaniSvilis finansebiT iqna aRdgenili. Uuzenaesma swored mas gaakeTebina es ukeTilSobilesi saqme. rom ara biZina ivaniSvilis keTi-li neba, xval-zeges nage-boba agur-agur iqneboda asakrebi.

da ai, 2014 wlis 20 oq-tombers muzeumis rekon-struirebuli, faqtiurad ki ferflisagan aRmdgari Senoba, gaixsna.

Senobis gaxsnisas gulT-bili sityva warmosTqva saqarTvelos premier-min-istrma irakli RaribaS-vilma: „msoflioSi ar arse-bobs ori eris Zmobis iseTi magaliTi, rogoric qarT-velTa da ebraelTa Sori-saa. swored saqarTveloSi gaCnda da damkvidrda, erTi SexedviT, TiTqos sruli-ad Seusabamo, magram dRes

ukve yvelasTvis Sesisxlxorcebuli cneba - „qarTveli ebraeli“. ebraelebi yovelTvis aqtiurad monawileobdnen saqarTvelos aRmSeneblobaSi, Cveni qveynis cxovrebaSi. isini qmnidnen da iziarebdnen qarTul kulturas, emsax-urebodnen saqarTvelos, magram arasodes daukargavT TviTmyofadoba. Cvens qveyanaSi isini arasodes damdgaran aseTi arCevanis winaSe da swored ami-tomac ase organulad Seerwynen Cvens xalxsa da garemos. es urTierTobebi, es megobroba fasdaudebeli monapovaria. sasixaruloa, rom am megobrobasa da siyvaruls mravali wlis win saqarTvelodan wasuli ebraelebic inaxaven da ufrTxildebian. isini israelSic agrZeleben qarTuli kulturis popu-larizacias. rogorc amboben, amiT meore samSoblosTan kavSirsac inarCune-ben“, - Mmuzeumis gaxsnis ceremonialze gulTbili sityvebi warmosTqves bi-znesmenma da mecenatma b-ma biZina ivaniSvilma da saqarTvelos parlamentis Tavmjdomarem daviT usufaSvilma.

axla saqme muzeumis TanamSromlebzea – maT TavianTi WeSmaritad mecni-eruli, keTilsindisieri SromiT unda daadasturon am didi amagisadmi pati-viscema.

2 m e n o r a noemberi (xeSvani) №11, 2014 w.

Salom _ salami Tqvenda!`hakaraT hatov! _ sikeTis danaxva,

ardaviwyeba, madliereba _ es rwmena ebrauli religiuri msoflmxedvelo-bis erT-erTi fundamentaluri prin-cipia da istoriiT ganmtkicebuli.

Rm’erTi iyos Tqveni da Cveni qvey-nebis, xalxebis uangaro megobrobis mfarveli!

Rm’erTi, romelic ukeTilSobile-si iersaxiT Soreuli galaqtikebis wiaRSi sufevs da Sestkiva guli yove-li misi TayvanismcemelisTvis da odesme, vinZlo misi xiblis (ebr. xiba~ - `keTilganwyoba~, `siyvaruli~) Rirsi Cvenc gavxdebiT, Tixisgan naZerwni da Tixadqceuli arsebebi, _ stumrebi ama soflisa.

Cveni megobrobis Ziri sikeTis xil-naris amonayaria. diax _ `xis simaRle miwis zemodan ki ar izomeba, _ fesve-bidan!~

`xeman xeneSman nayofic xeneSi gamoiRos~; bunebrivia, keTilSobili mcenaris nayofi, Tundac mwklarte da ugemuri iyos, margebelia da adamian-Ta modgmis dapurebac ZaluZs.

21-23 oqtombers, saqarTveloSi, TbilisSi zeimoben (RmerTis SewevniT) qarTvelTa da ebraelTa megobrobis 26-saukunovan iubiles. es iSviaTi fenomenia msoflios istoriaSi, sa-magaliTo da orive erisTvis saamayo.

guliTadi madloba saqarTvelos mTavrobas, saqarTvelos ebraelTa msoflio kongresis mesveurebs, saor-ganizacio komitets da yvelas, vinc am istoriul RonisZiebaSi Zal-Rone moiZia da Caaqsova.

niu-iorkis qarTvel ebraelTa sa-locavTan arsebuli SemoqmedebiTi gaerTianeba `TarbuTi~ am istoriul TariRs uZRvnis specialur alma-naxs. momzadebis da, gamocemisTvis gulwrfel madlobas vuxdi baton oTar sefiaSvils, baton irakli krix-els (udidesi Sromisa da nayofisT-vis), yovel monawiles, `israelis centrs~, Tsu-is ebrauli kulturisa da iudaikis kabinetis xelmZRvanels akad. guram lorTqifaniZes da mis TanamSromlebs _ megobruli Tanad-gomisTvis da daxmarebisTvis; gamoce-mis sponsorebs.

TbilisSi zeimia! _ (warmomidgenia `irmebis qeifi~ _ jansuR Carkviani). fizikurad ver veswrebi, menaneba, guli mwydeba... magram Tqvensken mo-dis...

Soridan gexveviT, geferebiT!ager, 43 welia, saqarTvelodan

wamovedi, magram miuxedavad droisa da sivrcobrivi zRudarebisa _ isto-ria, warsuli, bavSvobisa da axalgaz-rdobis wlebi efemeruli sizmariviT arasdros gaxundeba, _ miTumetes, Tu adamians xalasi da uSurveli buneba winaparTa wiaRidan mosdgams. dResac (bavSvuri sispetakiT) Zmuri urT-ierToba gvaqvs me da Cems Tbilisel megobrebs: jimi Carkviani, sozar aR-niaSvili, baram (ebraulad _ `bar - am~ _ `vaJiSvili erisa~) baramiZe, jondo javaxiSvili; naTeli xsovna aw gansvenebulTa _ ramaz kiknaZis, aleqsi aleqsiZis, ibesti gurgeniZis, gia WeiSvilis da sxva (ar damemduroT) mravali.

marTlac, ucnauria ebraeli xalxis istoria. hqondaT Jami aRzevebisa da Jami ngrevisa, devnisa da gabnevis mTel dedamiwis zurgze (`Sen _ sisxlo Cemo, sad ar daRvrilo, Sen _ sad ar gxvrepda Savi yorani!~ – muxran maWa-variani), auwereli, magram nawilobriv mainc aRwerili tanjva-wvaleba. isto-riul sinamdviles SemorCa mxolod is, vinc TorasTan _ rwmenasTan iyo mikedlebuli; TorasTan, romelic sami aTas samas welze metia manaTobel

Suqurad miuZRvis win ebrael xalxs da msoflios sxvadasxva kuTxeSi gafan-tulebs TiTqosda erT magnitur ve-lad kravs... (`ra xalxi vyofilvarT!..~ simxa adari-ajiaSvili).

ebraelTa diasporaSi qarTveli ebraelebi erT-erTi ZirZveli Temia _ asaki 2600 weli (SeiZleba metic... sazogadod es Tema uaRresad sayur-adReboa! ̀ Tu ara dRes, maS, rodis? Tu ara Cven, maS vin?!~). logikuria, rom SemdgomSi emateboda mravali (ebrau-lad `rav~ - `bevri~) talRa, uamravi dabrkolebis gadalaxvis Semdeg ebraelebi saqarTveloSi movidnen _ movidnen ToriT (`or~ _ `sinaTle~), kulturiT (`kol Tora~ _ `xma To-risa~), Rm’erTis rwmeniT (`ismine, is-raelo! ufali, Cveni RmerTi, ars ufa-li erTi~), TavianTi adaT (ebraulad `adaT~ _ `saTemo-religiuri~) - we-sebiT; Camoayalibes mravali jamaaTi (`jami aTi~, _ sxva erebic xmaroben am sityvas, magram Sinaarsi mxolod qa-rTulad aixsneba _ jami aTi kacis _ `miniani~ _ ebrauli wesiT sazogadoe-bis statusisTvis mlocvel mamakacTa minimumi).

qarTvelma xalxma Zmurad mi-iRo stumari _ ebraeli xalxi. geri (ebrauladac _ `geri~) viyaviT, _ magram SviliviT vgrZnobdiT Tavs, adgilobrivad viTvlebodiT _ vu-frTxildebodiT rogorc sakuTars, Tanamoziare viyaviT qarTvelTa is-toriuli bedisa. gmirulad daRupul samas aragvelTa Soris, vin icis, ram-deni iyo 2600 wlis win aragvispiras dasaxlebul ebraelTa STamomavali. qarTvel ZmebTan erTad viRvwodiT WirSic da lxinSic; qarTveli ebraeli arasdros yofila moRalate. saqarT-velos istoriaSi arcerTi aseTi Sem-Txveva ar aris.

aRsaniSnavia is, rom: sinagogaSi (sa-

locavSi), romel qveyanaSic ar unda iyos, rabi (sulieri moZRvari) ja-maaTTan erTad locavs da warmatebas usurvebs adgilobriv xelisufle-bas, saxelmwifos da Semdeg `erec is-raels~ da ieruSalaims, romlis si-yvaruls ebraeli guliT atarebs.

ori aTasi wlis manZilze ebraeli `nefe~ Tavisi piradi bednierebis zenitSi _ saqorwilo ritualis am-bionze (`xufa~-ze, `qeTubis~ _ qor-winebis xelSekrulebis gaformebisas) damagvirgvinebel frazaSi `darbeuli ieruSalaimis~ xsovnis aRsaniSnavad sajarod amsxvrevs Wiqas (an TefSs) da Sehficavs:

`Tu dagiviwyo, ieruSalaim,mec damiviwyos marjvenam Cemma. aekras ena Cemi sasasa Cemsas, Tu ar

gagixseno, ieruSalaim,ar mogamaRlo saTaveSi Cemi lx-

inisa~. (fsalmunni, 137)

wavidnen?! saqarTvelos mSobli-uri siyvaruli Tan waiRes israelSi, msoflios sxvadasxva qveyanaSi; naTe-li magaliTi: `niu-iork taimsi~, 1979 w. 12 dekemberi _ vrceli statia _ `saqarTvelos ebraelTa gansakuTreb-uli mdgomareoba~.

ierusalimSi, ̀ iad va Sem~-is (`xsovna da saxeli~) muzeumis xeivanSi TiToeu-li xe ama Tu im adaianis saxelzea darguli. eseni arian `xasidei umoT hayolam~ _ `msoflios xalxTa wmin-danebi~, romelTac amagi miuZRviT ebraelebze _ ganurCevlad erovnebi-sa; saamayoa, rom maT Soris qarTveli Tanamemamulenic arian.

gavixsenoT saba kldiaSvilis isto-ria _ 1905 w. odesa.

1920-iani wlebi... saqarTvelos ax-ladSobili respublika... menSevikuri mTavrobis emigracia safrangeTSi. cnobili mecnieri eqvTime TayaiSvili, mTavrobis wevri ioseb eligulaSvili, _ saqarTvelos erovnuli saunjis saTuTad movla-patronoba, umwikv-lod dabruneba samSobloSi.

25 wlis winaT, kanadeli qarTveli ebraeli omar sefiaSvilis (n.x.) da qa-rTveli mwerlis jansuR Rvinjilias (n.x.) epizodi.

ramdenime wlis winaT, niu-iorkSi, buxarel ebraelTa Teatralurma das-ma _ ̀ aRorZineba~ dadga av. cagarelis `xanuma~. Cvenma Tanamemamulem _ mx-atvarma soso jinjixaSvilma (n.x.) ga-naxorciela speqtaklis scenografia, Zveli Tbilisis Tvalwarmtaci _ mx-atvruli warmoCena, romelmac aRta-cebaSi moiyvana aTasobiT mayurebeli

amerikaSi, israelSi, avstriaSi. sosom uangarod itvirTa da pirnaTlad Sea-srula qarTuli kulturis despanis misia.

diax, qarTveli ebraeli iyo da aris Rirseuli moqalaqe saqarTveloSic da mis gareTac.

aRsaniSnavia qarTvel ebraelTa kulturuli cxovrebis uaRresad mniSvnelovani etapebi:

1918 wels, TbilisSi, axalcixel ebraelTa salocavTan gaixsna ebrau-li samoqalaqo saswavlebeli. mis baza-ze 1924 wels Camoyalibda 102-e Sromis skola (Svidwledi) _ Semdgom Tbili-sis me-8 SromiTi skola. sxva klasikur sagnebTan erTad iswavleboda Zvel-ebrauli ena, ebrauli literatura da istoria. pedagogebi: naTan eliaSvili, gercel baazovi, a.kokielovi da sxv.

am skolaSi aRizardnen _ deda-Cemi lea CaCanaSvili-parlagaSvili (n.x.) da mamida Tamar parlagaSvili (n.x.). aq swavlobdnen: moris (mordex) danielovi, gerSon, Salva da isak me-greliSvilebi, gercel CaCaSvili, paSa davaraSvili, sonia bagdadliSvili, liza baToSvili da sxv. isini Semdgom-Sic megobrobdnen, xSirad ikribebod-nen Cvens ojaxSi, amitom Cems mexsiere-baSi didi pativiTaa CabeWdili maTi samagaliTo, Rirseuli da naTeli xsovna.

es skola iqca namdvil kulturul-erovnuli moRvaweobis centrad. Seiqmna sazogadoeba `TarbuTi~ (`kultura~). imarTeboda literatu-rul- musikaluri saRamoebi; gercel baazovma Camoayaliba Teatraluri dasi `kadima~ _ cnobili reJiso-ris _ dodo anTaZis xelmZRvanelo-biT; idgmeboda piesebi klasikur da ebraul Temebze. yoveli speqtakli iyo erovnuli zeimi.

1924 wels naTan eliaSvilis da ger-cel baazovis TaosnobiT gamovida literaturul-publicisturi gaze-Ti `makaveeli~ (mxolod sami nomeri, _meoTxe stambaSive iqna ganadgure-buli). amave periodSi gauqmda Tbili-sis aSqenaz ebraelTa ori sinagoga.

rogorc cnobilia (sxva wyaroe-bTan erTad, netarxsenebuli SoTa bostanaSvilis da aleqsandra gegeWkoris Sromebidan), dRevan-deli anton kaTalikosis da abesaZis quCebis arealSi iyo aSqenaz ebraelTa ori sinagoga:

1. `Zveli~, 1877 wlidan; 1886 wels am adgilze gaSenda salocavis axali nageboba (dRevandeli misamarTi: abe-saZis q. # 10). Semdgom masSi ganTavsda `saqRaribkomiteti~.

2. `axali~, romelic funqcionireb-da 1887-1913 wlebSi. mis bazaze 1914-1918 wlebSi aages e.w. `gumbaTebiani sinagoga~ (dRevandeli misamarTi: an-ton kaTalikosis q. # 3).

1931 wels TbilisSi (abesaZis q. 10) `saqRaribkomTan~ gaixsna muSa-mosam-saxureTa kulturis saxli (xelmZRv. menaSe iexiskelaSvili).

1932 wels daarsda kultbaza, romelsac saTaveSi Caudga energiuli da niWieri moris danielovi (Semdgom-Si saq. dams. inJineri, cnobili bibli-ografi). Camoyalibda sxvadasxva wree-bi: dramatuli (xel. m.iexiskelaSvili), literaturuli (xel. g.CaCaSvili), eTnografiuli (xel. mordex-motke mamisTvalaSvili), mxatvruli, musi-kaluri da sxv.

kompozitor i.bardanaSvilis ga-d mo cemiT _ qarTvel ebraelTa locvani da sagaloblebi pirvelad 1930-ian wlebSi musikalur Cxirebze Caiwera musikaTmcodne prof. grigol CxikvaZem suramSi adgilobrivi ja-maaTis wevrebis SesrulebiT. 1984 wlis zafxulSi, baTumSi i. bardanaS-vils Cauweria ebrauli sagaloblebi

Rirseuli warsuli naTeli momavlisaTvisnodar falagi (parlagaSvili)

Tbilisis ebrauli skolis moswavleebi: centrSi _ xaxam iakob namTa-laSvili da skolis xelmZRvaneli naTan eliaSvili

1918 w.

3m e n o r anoemberi (xeSvani) №11, 2014 w.mordex (motke) mamisTvalaSvilis SesrulebiT~ (mose danielaSvili _ `mordex mamisTvalaSvili _ Tbilisi, 1996 w.)

gamoica `literaturuli almanaxi~.gaixsna mdidari biblioTeka-sam-

kiTxvelo, xolo eTnografiuli se-qciis nacvlad daarsda qarTvel ebraelTa istoriis muzeumi (es iyo 80 wlis winaT_ simboluria!).

1933 wels, Semodgomaze, kultba-zis iniciativiT Camoyalibda saqa-rTvelos ebraelTa muzeumis Seqmnis saorganizacio sabWo, romlis wevre-bi iyvnen: prof. al.wereTeli, doc. g.Citaia, doc. g.wereTeli, kultba-zis xelmZRvaneli moris danielovi, aron krixeli, motke mamisTvalaS-vili, kulijanovi, ioseb qurCiSvili, d.SafToSvili da sxv.

sabWom SeimuSava debuleba, dasaxa amocanebi. kultbazis mier Segro-vili istoriuli dokumentebis da ma-salebis bazaze amave wels, kulturis saxlis SenobaSi gaixsna saqarTvelos ebraelTa istoriul- eTnografiuli muzeumi, misi direqtori (daarsebi-dan 1933-1948 w.w.) iyo aron krixeli (1948 wels, israelis saxelmwifos Cam-oyalibebisas, misaloci telegramis gagzavnisTvis moxsnes rogorc sion-isti, daapatimres, gadaasaxles 1954 wlamde).

samuzeumo kadrebis momzadebis mizniT, muzeumTan Camoyalibda aspi-ranturis msgavsi kursebi _ stipen-diiT.

msmenelebi iyvnen aron krixeli, motke mamisTvalaSvili, luba eligu-laSvili, ilia papismedovi da sxv.

leqciebs kiTxulobdnen cnobili mecnierebi: `aRmosavleT qveynebis is-toria~ _ prof. al. wereTeli, `saqa-rTvelos istoria~ _ prof. niko ber-ZeniSvili, `antropologia~ _ prof. giorgi javaxiSvili, `zogad enaT-mecnierebaSi~ _ prof. karpez don-dua, `zogadi eTnografia da muzeu-mismcodneoba~ _ akad. g. Citaia, `Zvel ebrauli ena~ _ akad g. wereTeli. xe-davT?! ra xalxi edga mxarSi muzeums da mfarvelobda mas.

g. Citaias xelmZRvanelobiT Cat-arda kompleqsuri eqspediciebi ebraelebiT kompaqturad dasaxlebul regionebSi: axalcixeSi, cxinvalSi, qa-relSi, kulaSSi, banZaSi; sadac ecno-bodnen ebraelTa warsul da mimdinare materialur yofas; SeiZines maTi yo-fa-cxovrebis amsaxveli eqsponatebi, dokumentebi. maTi damuSavebis Semdeg, 1935 wels moewyo pirveli saangariSo gamofena kulturis saxlis or did darbazSi. gamofenam farTo sazoga-doebis yuradReba, mowoneba daim-saxura da axal SenobaSi gadasvlamde iarseba.

1936 wels saqRaribkomi likvidire-bul iqna; muzeumi gadavida gansaxko-mis gamgeblobaSi. saqRaribkomis direqciis yofili Senoba gadaeca muzeums, daiwyo misi rekonstruqcia _ e.w. `gumbaTovani sinagoga~ (dRevan-deli misamarTi: anton kaTalikosis q. # 13)

1937 wels moewyo gamofena 4 darba-zSi. damTvalierebeli ecnoboda saqa-rTvelos ebraelTa revoluciamdel da sabWoTa periodebis zogierT epi-zods da aspeqts. amis Semdeg muzeumi Seudga `Sromebis~ gamocemas.

1940 wels, n. berZeniSvilis, S. Cx-etias, s. iordanaSvilis aqtiuri dax-marebiT muzeumma gamosca Tavisi `Sromebis~ pirveli tomi.

aq siamovnebiT minda warmogidgi-noT amonaweri ilia papismedovis wig-nidan `nanaxi, mosmenili, gancdili~ (romelic, misma siZem _ batonma oTar sefiaSvilma misaxsovra) _ 1986 w. Tel-avivi; gv. 273:

`1940 weli, oqtomberi. muzeumis direqciam damavala `Sromebis~ erTi egzemplari piradad gadameca sasiqa-dulo qarTvel mecnier ivane javax-iSvilisTvis... sixaruls ver vfara-vdi. imave dRes mivaSure saqarTvelos

saxelmwifo muzeums. mokrZalebiT Sevdgi fexi mis samuSao kabinetSi. ba-toni ivane sawer magidas ujda; magid-aze wignebi da Zveli xelnawerebi ewyo. Cemi SesvlisTanave fexze wamodga, amxed-damxeda. Tavmdablad mivesalme. man xeli gamomiwoda, skamze mimiTiTa, _ dabrZandiTo _ miTxra; mere Tvi-Tonac Camojda da dabali toniT mom-marTa: _ gismenT.

odnav aRelvebulma movaxsene: _ saqarTvelos ebraelTa muzeumis mu-

Saki gaxlavarT, batono ivane! pativi damdes Cveni muzeumis `Sromebis~ pirveli tomi mogiZRvnaT _ da wigni mis magidaze davde.

saxe gaubrwyinda, faqizad aiRo Sindisfer ydaSi Casmul-akinZuli wig-ni, jer garegnoba da formati SeaT-valiera _ ise, TiTqos raime saunje sWerodes xelSi, satitulo furceli mosinja, sarCevi CaikiTxa, gaRime-buli TvalebiT Semomxeda da aRtace-biT warmoTqva: _ baraqala... uzomod moxaruli var aseTi didi saSviliS-vilo saqme rom wamogiwyiaT, warmate-bebs gisurvebT. istoriul cnobebzea dayrdnobili es naSromi, da sagulisx-moa, misi momdevno wignebi uTuod garkveul wvlils Seitanen qarTvel ebraelTa da qarTvelTa warsuli Tu awindeli keTilmezobluri damokide-bulebis sakiTxebis garkvevaSi. mere kmayofili wamodga, xeli gamomiwoda da Tavazianad mommarTa: _ gTxovT Cemi didi madloba moaxsenoT muzeu-mis direqcias da mTel koleqtivs~.

SemdgomSi gamoqveynda `Sromebis~ kidev ori tomi.

1941 wels, omTan dakavSirebiT, agvistoSi moxda muzeumis konserva-cia. muzeumis materialuri qonebis Semnaxvelad darCa mxolod erTi piri _ muzeumis direqtori aron krixeli.

am muzeumTanaa dakavSirebuli

erTi saocrad sabedniero `aRmoCena~ (raSic didi wvlili miuZRvis muzeu-mis TanamSromels ilia papismedovs, romelic 1949-1950 wlebSi _ gauqme-bamde iyo muzeumis direqtori). aq muSaobda darajad momavalSi cnobili saxalxo mxatvari Salom koboSvili. warmoSobiT axalcixidan iyo; Seqmna mTeli galerea Janruli suraTebisa, romlebSic SesaniSnavad asaxa qarT-vel ebraelTa, kerZod axalcixel ebraelTa socialuri yofa, tipaJi. Cacmuloba, wes-Cveulebebi, religi-uri ritualebi. ilia papismedovma mcire monografiac gamoaqveyna am mxatvarze. es Tema SesaniSnavadaa da-muSavebuli oTar sefiaSvilis brwy-invale wignSi `xsovna~, romelic 2005 wels gamoica amerikaSi qarTul da inglisur enebze da moTavsebulia vaS-ingtonis `kongresis biblioTekaSi~. Semdgom, batonma oTarma am xelova-nis cxovrebasa da Semoqmedebas sagu-lisxmo naSromi _ `martosulobis naTel-Crdili~ miuZRvna, romelic ukve Targmnilia inglisur enazec. am naSromis wignad gamoqveyneba-ga-momzeureba saamayod waadgeba qarT-vel ebraelTa da, saerTod, qarTul kulturas.

1950 wels sabWoTa kavSirSi anti-semitizmis grigali aboboqrda.

muzeumi daiketa. eqsponatebi sx-vadasxva fondebSi gaibna, daifanta.

saqarTvelos mecnierebaTa akademi-is qarTul-ebraul urTierTobaTa

asociaciis wardgenis safuZvelze 1992 wlis 30 noembers #1017 dadgenile-biT muzeumi aRdga da mieniWa cnobili rabinis da sazogado moRvawis daviT baazovis saxeli.

mas saTaveSi Caudga prof. Salva wi-wuaSvili. mis Semdeg muzeums xelmZR-vanelobs prof. givi RambaSiZe, magram muzeumis Rirseulad aRdgenisaTvis, siyvarulis da garjis garda, saWiro iyo didi finansuri mxardaWera...

da ai, es saSvilTaSvilo `misia~ it-virTa da Rirseulad Seasrula baton-ma biZina ivaniSvilma.

2014 wlis 20 oqtombers TbilisSi sazeimod gaixsneba daviT baazovis saxelobis saqarTvelos ebraelTa is-toriis muzeumi.

baraqala Tqven! uRrmesi madloba!gvjera, rom am muzeumSi uwindebu-

rad daivanebs qarTul-ebrauli mego-brobis suli, gaifurCqneba sainterso samecniero-istoriuli moRvaweoba; muzeums daamSvenebs lailaSis da bre-Tis cnobili bibliebi, Zveli da axali eqsponatebi, sasaxelo mxatvrebis _ Salom koboSvilis (aq dabadebuli ferweruli tiloebi isev daubrunde-bamSobliur akvans), miSa janaSvilis, solomon gerSovis, soso jinjixaSvi-lis, cisana janaSvilis, roza da raia aleliSvilebis, mzia aSvilis, soso da-varaSvilis da sxvaTa naxelqmnarebi;

cnobili sazogado moRvaweebis, mec-nierebis, mwerlebis, kompozitorebis da momRerlebis, sportsmenebis miR-wevaTa eqsponireba saamayod waadgeba qarTvel ebraelebTan erTad saqarT-velosac.

imedia, saqarTvelos ebraelTa istoriul-eTnografiuli muzeumi Rirseulad amoudgeba mxarSi msofli-oSi cnobil da aRiarebul muzeumebs: Tel-avivis `beiT haTvucoT~ (sadac 1992 wels moewyo gamofena da ebraul enaze gamoica SesaniSnavi krebuli `oqros sawmisis qveyanaSi. saqarT-velos ebraelTa istoria da kul-tura~ _ avtorebi d-ri raxel arbeli da d-ri lili maRali (maRalaSvili).

niu-iorkis `juiS muzeumi~ (sadac aseve moewyo Tematuri gamofena qarT-vel ebraelTa Sesaxeb).

israelis bar-ilanis universite-tis `dahan centri~ (xelmZRvaneli _ israelis parlamentis wevri, d-ri Simon ohaioni), romelmac moizida mravali mkvlevari da mimdinare, 2014 wels Caatara saintereso samecniero konferenciebi: pirveli _ gazafx-ulze, Tel-avivSi; meore _ axlaxans, seqtemberSi _ TbilisSi, saxelmwifo universitetis ebrauli kulturisa da iudaikis kabinetTan erTad (xelmZ-Rvaneli akad. guram lorTqifaniZe). gveamayeba, rom am did forumze warmodgenili iyo Cveni megobris _ mkvlevari-publicistis irakli krixelis wignic `dasabamidan moaqJa-mamde~ (Tsu-is gamomcemloba). am wig-nis prezentacia, sxva axal wignebTan erTad, swored saiubileo dReebSi, muzeumis sazeimo gaxsnisas gaimarTe-ba.

gvwams, rom es muzeumi iqneba qarT-vel ebraelTa kulturis cocxali ma-tiane, Zegli, ebraelTa da qarTvelTa megobrobis uqrobi CiraRdani.

mravalJamier _ lexaiim! P.S.daviT baazovis saxelobis saqa-

rTvelos ebraelTa istoriis muzeu-mis direqtors _ prof. givi Ramba-SiZes!

gilocavT RirSesaniSnav dResas-wauls!

maqvs pativi da didi siamovnebiT vuZRvni muzeums:

1. ilia aivazaSvilis wigns `ebraeli xalxis istoria _ Tanaxis periodi _ nawili pirveli~. dawerili niu-iork-Si, gamocemuli ieruSalaimSi, 2000 w. (cnobisaTvis: es wigni moTavsebulia `vaSingtonis kongresis biblioTeka-Si~)

momavalSi _ Semdgomi nawilebis momzadebaSi sxvebTan erTad mec sia-movnebiT miviReb monawileobas.

2. fotosuraTi _ Tbilisis ebrau-li samoqalaqo saswavlebeli - 1918 w.

3. fotosuraTi (Cemi saojaxo arqi-vidan)

ieruSalaimSi mcxovrebi qarTveli ebraelebi _ `gurjebi~ - 1913 w.

eliSa falagi col-SvilTan erTad (is Cemi babuis Zmaa. XIX saukunis bo-los Tavis mSoblebTan erTad gadasax-ldnen ieruSalaimSi).

suraTTan darTulia qarTul Cox-aSi gamowyobili misi vaJis _ rafael falagis bar-micvis (13 wlis - srul-wlovanobis) aRsaniSnavi zeimis mo-sawvevi baraTi ebraul enaze.

4. fotosuraTi (momawoda irakli krixelma), romelic gadaRebulia 1905 wels da moTavsebulia Tbilisis fu-nikulioris qveda sadguris gamosasv-lel darbazSi.

suraTze aRbeWdili daviTis eqvsq-imiani varskvlavebi yuradRebas imsax-urebs.

gagrZeleba momavalSi... naxvamdis!guliTadi saukeTeso survilebiT

da pativiscemiT!niu-iorkioqtomberi, 2014 w.

4 m e n o r a noemberi (xeSvani) №11, 2014 w.

isak megreliSvilis gardacvalebis cnobam vaS-ingtonidan Tbiliss gamomgzavrebuls momiswro. mZimed gansacdelia aseTi adamianis dakargva, Cveni gzebi xom araerTxel gadaexlarTa erTmaneTs: jer mSobliur saqarTveloSi, TbilisSi, Semdeg didi repatriaciis dawyebisTanave _ 1972 wels israelSi da bolos mis ukanasknel adgil-samyofelSi _ ger-maniaSi, kerZod berlinSi. isaki _ megobari kolega, mentori, erovnuli saqmisaTvis Tavdadebuli da rac mTavaria, viTarc adamiani da adamianebis su-lis mkurnali. misgan vswavlobdiT adamianis sulis saidumloebebs, Rrmad da farTod iyo Caxeduli momijnave disciplinebSi: filosofia, litera-tura, istoria, misticizmi, ezoTeruli mecniere-bebi. xSirad vsaubrobdiT da vkamaTobdiT kidec. Seudrekeli iyo Tavis myarad Camoyalibebuli Sexedulebebis dacvaSi, Tumca ki, roca mopaeqris poziciis sarwmunoobas aRiarebda, amas yovelgvari zedmeti orWofobis gareSe akeTebda. mas uyvarda Tavisi israelis eri, Sestrfoda mis aRorZinebas, winsvlas, gafurCqvnas. igi didi megreliSvilebis STamomavali iyo, ficdadebuli sionistebi misi biZaSvili gerSoni, romelic araerTxel iyo dap-atimrebuli da romelTanac am striqonebis avtors araerTi erToblivi SemoqmedebiTi etapi akavSireb-da. es iqneboda sazogadoebrivi moRvaweoba, israe-lis qarTuli radiomauwyebloba, sagamomcemlo saqme da ra Tqma unda, politikuri arena. Cveneuli iatakqveSeTi saqarTveloSi, araerTi urTierT-sawinaaRmdego aspeqtebisa da mimdinareobebis Semcveli, esoden gvsurda raRac axlis, original-uris gakeTeba im sabWour sinamdvileSi, raRas ar waepotineboda maSin kaci. matarebeli ukve daZru-li iyo, saqme ki imas exeboda romeli vagonis kibes avaxtebodiT. sinamdvile ki aramarto Sablonuri da kazuisturi iyo, aramed ramdenadme dambnevi da saxtad damtovebeli. isakTan erTad Cvenc vcdi-lobdiT ara marto davuflebodiT codnas, gagve-farTovebina kvleviTi Tvalsawieri, aramed erTi damatebiTi nabijic gadagvedga win, kerZod Cveni sayvareli eris sakeTildReod. Cveni Tbilisuri studentobis wlebic misi uSualo dakvirvebebiT mimdinareobda. im 1960-ian wlebSi erTi SesaniSnavi Taoba dagvtrialebda Tavs, gvamxnevebda da stim-uls gvaZlevda. ra dagvaviwyebs gansvenebul mixeil daviTaSvils `soflis cxovrebis~ redaqtors, mis gazeTs xom yuradRebiT kiTxulobdnen, rogorc agrosistemaSi dasaqmebulni, aseve studenti da inteligenti. misi keTili saxe, gasaocari Sromisu-narianoba, ai, vzivarT mis kabinetSi, magidaze dax-vavebulia wignebi da gazeTebis nomrebi, gamoqvey-nebuli da jer kidev gamouqveynebeli werilebi, statiebi. SeiZleba iTqvas, es gazeTi faqtiurad yovlismomcvel, praqtikul informacias awvdi-da mosaxleobas. dilaobiT rigi idga ara imdenad `komunistis~, `pravdis~ Tu `izvestiis~ SesaZenad, aramed `soflis cxovrebisa~: aq gamoqveynda pirve-lad reportaJi Cveni poliglotobis Sesaxeb. isak megreliSvili sixaruliT xvdeboda aseT cnobebs, mas garkveulwilad eamayeboda kidec yvela Cve-neuli warmateba, da amdenad igi madlieri iyo ba-toni mixeilis. Tu ar vcdebi, zemelze cxovrobda Tavis SesaniSnavi, farTod nakiTxi da ganaTlebuli meuRliT _ q-ni berta, aSqenazi qali, maxsovs maTi niWieri Svilebi, gansakuTrebiT gogona ivdiTi, xSirad ikribeboda Cveni megobrebis wre isakTan, ojaxSi, igi SesaniSnavi maspinZeli iyo, aq iyridnen Tavs Cveni literatorebi, politikosebi, mxatvre-bi, Semoqmedebis romeli sferos warmomadgenels ar SexvdebodiT aq. isaki xom poetic gaxldaT. raodeni Rrma esTetikuri gancdiT kiTxulobda igi Tavis leqsebs, datvirTuli SesaniSnavi patriotuli sax-eebiT, personaJebiT, sulSi Camwvdomi TematikiT. sxvebs usmenda yuradRebiT. iyo azrTa gacvla-ga-mocvla, STabeWdilebebis gulwrfeli gaziareba da saRamoebis bolos, roca SuaRame gadasuli iyo, garkveulwiladi Sejameba xdeboda gasuli kvirisa Tu Tvis, vis ra wvlilis Setana surda saerTo saqme-Si.

isak megreliSvili mravalmxriv Camoyalibebuli mecnieri iyo, araerTi saintereso naSromisa Tu narkvevis avtori, magram, upirveles yovlisa, igi iyo eqimi _ praqtikosi Tavis profesionalur cod-nas ar iSurebda, raTa adamianebisaTvis Svela da Sveba moetana. igi SesaniSnavi Terapevticaa am wleb-Si saqarTveloSi. gadaWarbebuli ar iqneba Tu vity-viT, rom isaki fsiqikis mesaidumled gvevlineba. igi iWreba daxlarTuli nevrologiuri sistemis la-birinTebSi, ujreds da molekulas erTmaneTs uka-vSirebs da saTanado daskvnebs akeTebs. man nevropa-Tologia garkveulad maTematikur sizustemde aiyvana da swored amaSia misi didi damsaxureba. vimedovnebT misi uSualo kolegebi am dargSi ufro vrclad gaaSuqebdnen isakiseuli Semoqmedebis am aspeqtebs. Cveni saubrebis Tema ki ZiriTadad

fsiqologiis zogad filosofiur sakiTxebs exe-boda. xSirad vexebodi evropuli fsiqoanalizis sakiTxebs, igive froidi, iungi, adleri, broieri, binsvangeri, ferenCi, lu Salome da romeli erTi ar gavixseno _ venis, ciurixisa da berlinis skolebis warmomamdgenlebi. ebraeli studentoba am sakiTxe-biTac iyo dakavebuli da am mxriv isaki, Tavis niWiT da Sorsawieri ganswavlulobiT garkveul mento-robasac gviwevda, piradad Cvenc. ufro konkretu-lad Cven gvsurda gagverkvia WeSmaritebis arsi im gaTiSvebsa da sqizmebTan dakavSirebiT, romlebic Tan dahyva fsiqo-analizs dRidan misi daarsebisa, rac gvian wlebs ukavSirdeba _ daaxloebiT im pe-riods, roca arsdeba msoflio sionisturi moZ-raoba. raime kavSiri maT Soris, keTili inebeT da eZieT igi saerTo germanulenovnobaSi, sazrisisa da qvecnobieris dapirispirebaSi, sacnauri nakva-levi asimilaciisa da reformaciis. da marTalia isakTan polemikisas Cvenc gvindoda gagverkvia vin gamodioda ufro sarwmuno adreul fsiqoanali-tikosTa sazogadoebaSi, mis rRvevamde da ufro mogvianebiT. iyo es froidi Tavis cnobili Teor-iiT sqesobrivi faqtoris ganmsazRvreli da domi-nanturi rolis Sesaxeb, aracnobierTan mWidro mimarTebaSi [Uubewusstes] Tu iungi iyo marTali Ta-vis sakmaod aRiarebuli arqetipebis TeoriiT. isaki cdilobda piruTvneli da obieqturi yofiliyo, miuxedavad imisa, rom froidi ebraeli iyo, iungi ki Sveicarieli, qristiani.

ai, axla roca am striqonebs vwer, garkveuli Se-RonebiTa da mwuxarebiT, vaSingtonidan gamofre-nili TviTmfrinavi berlins uaxlovdeba, Cqara mas gadauvlis, iq, sadac isakis gaciebuli cxedaria mi-was mibarebuli, 19 oqtomberi, 2014, SuaRame gadasu-lia, saaTis isari ors uaxlovdeba. iyo igi bumbera-zi TavisTavadi inteleqtualuri pirovnebulobiT, daxvewili manerebiT, xelovnebiT gatacebuli.

TviTmfrinavi berlins Sordeba saqarTvelo-sken gezaRebuli. viTar uyvarda isaks saqarTve-lo, gansacvifrebeli Tbilisi. raodenaa samwux-aro, rom igi veRar Seeswreba araerT saintereso RonisZiebis Catarebas, rogorc saqarTveloSi, aseve israelSi. am ukanasknelSi isev Segvyara bed-ma erTad, saxeldobr kironSi, is meore sarTul-ze, Cven meoTxeze mimdebare SesasvlelSi binad-robdnen saukeTeso mezoblebi roni mixelaSvili, misi kldemamosili meuRle neli, maTi erTaderTi vaJiSvili daviTi. aqac gagrZelda igive sja-baasi, Tumc ki odnav Secvlil tonalobaSi, sxva ganzo-milebaSi, sxva parametrebSi, marTalia isaki ar tydeba Tavis erovnul-israelur suliskveTebaSi, magram raRac gaRizianeba etyoba, TiTqos raRaci-Taa ukmayofilo da es mis pirad sakiTxebs ki ar exe-ba, aramed _ sazogadoebrivs. igi xSirad gamodis sxvadasxva olimT [repatriantTa] gaerTianebebis tribunebidan, misi xma ismis qarTul da rusuleno-van gadacemebSi, misi statiebi da werilebi ibeWdeba maSin gamomaval rusulenovan `naSa strana~-Si da `tribuna~-Si, igi iZleva interviuebs, aqtiurobs, surs gamoasworos sxvebis mier daSvebuli Secdome-bi, gansakuTrebiT eqimTa integraciisa da Sroma-dasaqmebis ganxriT. es igive isakia _ mebrZoli, gautexavi, SemarTebuli, mizanswrafuli. magram igi sul sxva israelis naxvas moeloda, mas sul sxva sionisturi paTosi da aRtkineba amoZravebda. mas sul sxva qveynis da sazogadoebis xilva ewada. imedi gaucruvda?! gaibzara is istoriuli patriotuli grZnoba? TiTqmis yoveldRe vxvdebodi, gaRiziane-bac aSkarad etyoba. madloba gamCens, col-qmari muSaobda, materialurad ar uWirdaT, magram suli-erad?! ai, amis ra mogaxsenoT, es ukve saWirboroto sakiTxi xdeboda TandaTan. gulis acrueba?! saso-warkveTa? is xom eqimi iyo _, sxvebis mkurnali da iqneb niSandoblivia: _ ra aqimi dasneuldeso... _ drodadro zRvazec gavdiodiT, Tel-avivSi an misi lamazi, wiTeli kamkama `opel~-iT anda Cveni imave feris `ford kortina~-Ti. Tan Cemi pata,ra biWi xai-mi migvyavda da isakis gogona ivdiTi. ai, vdgavarT sanapiroze, Cvens ukan RameuTevi didi Tel-avivi gugunebs da drtvinavs, zRva ki wynarad moagorebs Tavis Sav-lurja talRebs. mze Casvenebis pirzea yviTel-iisfrad iRebeba horizonti, raRac sisx-lieri dahkravs cas, vin icis risi momaswavebeli, magram im wuTebSi iseTi STabeWdileba Cndeboda, rom TiTqos yovlis Camwvelma mzem Tavis sisxliani abjari Camoixsna da axla dasasveneblad iyo gan-wyobili, sadRac uxilavSi miivaneba. uecrad Cemma xaimma xeli gaiSvira mzisaken da qarTulad daiZaxa: _ mama, Zia isak, SexedeT, me unda dameWira is bor-bali da zRvam moitacao... _ me davamSvide patara biWi: _ nu geSinia, xaim! damSviddi, xval diliT isev amocurdeba eg borbali, Cven isev movalT Zia isakTan erTad, da Sen mas aucileblad daiWer!... _ vxedavdi, rogor eRimeboda isaks, mas odnav nos-talgiuri ironianarevi Rimili axasiaTebda. is ki

waiCurCula TavisTvis: _ gana, ki mxolod mze mo-staca zRvam Tel-avivs?!... enigmaturi darCa es ma-Sin CemTvis, konstantineseuli mTvare _ engurise-bri motacebis reminiscencia ki aRmiZra:zRvisferi gaqvs Tvalebi da Tavad hgavxar zRvas,Tu ar Segiyvardebi da miTxovdebi sxvas,me avisxav moRalatev, abjarsa da xmals, gadmovlaxav adidebulT rionsa da mtkvarsda mogiklav genacvale, mag nafereb qmars,zRvisferi gaqvs Tvalebi da Tavad hgavxar zRvas...

ar vicodi CemTvis vbutbutebdi amas, Tu isakis gasagonad, yuradRebiT ki mismenda. uyvarda batoni konstantine gamsaxurdias proza, Rrma fsiqolo-gizmiT damuxtuli, raRa Tqma unda, galaktioni, paolo, valeriani, ticiani, kolau, romeli ar CamovTvaloT. moswyda ki saqarTvelos, magram isr-aelma ki ver Seisisxlxorca, ver moaxdina misi, vi-Tarc Semoqmedis absorbacia. es yvela CvenTaganis tragedia iyo, ase rom Znelia dRes retro-speqtrSi brali dasdo gind sionistebs da gind mowinaaRmde-geebs. absoluturi simarTle sadRac sul sxva gan-zomilebaSi moiazreboda. anda iyo mosaazrebeli da Cvenc vekiTxebodiT maSin Cvensave Tavebs: gana ki saqarTvelos, mis bednier miwa-wyals gavurbodiT maSin?! sayvarelsa da saTno, guluxvsa da miamit qa-rTvel xalxs?! ra Tqma unda, ara da ara! Cven borot-saxsenebel komunistur wyobas gavurbodiT, avsaZ-raxis marqsistul tvin-gamowurvasa da gamobanvas damyayebul, cinikur-nomenklaturul patriotul reJims, dacemad sabWoeTs. es Tanabrad exebodaT rusebs, uzbekebs, osebs, ukrainelebs, tajikebs, be-lorusebs, romelTa Soris Cveneuli ebrauli dias-pora iyo daSlil-gafantuli. isaki fsiqologi iyo da am sferoSi mkveTrad iniSneba e.w. transferis fenomeni, roca xdeba garkveuli asociaciuri ban-dulis qvecnobieri gadatana sul sxva obieqtze, movlenaze. vfiqrob, isaks TandaTan gadmohqonda yofili sabWouri negatiuri Stampebi israelur sinamdvileze. igive cru-demokratobanas TamaSi. iq `monoliTuri~ kompartia, aq pluralistuli sion-isturi, Tu mosionisto, liberalur-centristuli Tu Teokratiuli partiebi. maT Widilsa da Sexla-Semoxlas isaki cnebebiT movaWreTa dReobas eZaxda. albaT, ramdenadme marTali iyo, Tumc ki vcdilob-diT rogorme dagveinteresebina da CagveTria Cve-neuli, Jabotinskiseuli `xeruTis~ moZraobaSi.

Cvens mier organizebuli, israelis qarTvel ebraelTa pirveli konferencia 1972 wlis dekember-Si Sedga `mecudas~ maRliT sxdomaTa darbazebSi. orasamde kaci daeswro, aq iyvnen m. begini, i.Samiri, x. landau, b. keSeTi, m. dekeli, k. livni... 1990-iani wlebis TiTqmis miTologiuri `maxTereTis~ [iat-akqveSeTi] lex-isa da ecel-is meTaurebi, isini, vinc faqtiurad amarcxeben cnobieri britanuli imperiis `palestinaSi~ umowyalo polkebsa da Sei-araRebul brigadebs. Cvenc xom maTeul centralur komitetSi viyaviT kooptirebuli piradad beginis wardginebiT. sul ormocdaaTamde ceka-s wevri. isaki yuradRebiT adevnebda Tvals Cveni redaqciiT gamomaval `samSoblos~, Cvens werilebsa da essebs rusulenovan `nedelia~-Si da `sion~-Si rom ibeWde-boda. es 1970-iani wlebis dasasruli iqneboda, roca man erT-erTi saubris dros uneburad gviTxra: _ kargia yvelaferi rasac akeTebT, magram garemoebe-bi gaiZuleben arcTu ise Soreul momavalSi odnav kursi Secvaloo... gana, ki winaswarmetyvelebda isa-ki maSin? gulTmisnobda? da ai, Cveni Tanacxovrebis israeluri periodi Cqara amoiwura kidec. kironSi

Tanamedrove fsiqo-nevropaTologiis amagdari _ isak megreliSvili

icxak davidi

5m e n o r anoemberi (xeSvani) №11, 2014 w.

maTi bina gaiyida, Cqara isini germaniis mkvidrni xdebian, berlinSi saxldebian, kerZo klinikas xs-nian, sazogadoebrivad fexs ikideben, sacnaurad, swored iq, germanul miwaze. isaki TiTqos gacocx-ldao, suli moiTqva, goneba daewminda. amieridan Cveni kontaqtebis germanuli periodi iwyeba Tavisi wiaRsvlebiTa da niSansvetebiT. 1991 welia. Cven isev germaniaSi varT, jer kidev Samiriseul mTav-robaSi, isaki berlins gvaTvalierebinebs: ai cno-bili tir-gartkeni, ai, istoriuli marSebis bul-vari Sarloten burgStrase, yoveli gamorCeuli kuTxe, arqiteqturuli RirsSesaniSnaobani, monu-mentebi, muzeumebi. isaks Sehyvarebia es qalaqi, es xalxi romelmac, istoriuli codvebis miuxedavad, esoden bevri misca kacobriobas. isaki Tavisive pro-fesiaSi, fsiqo-nevrologiaSi Cans gazrdili. maTi berlinuri saxli namdvil muzeums hgavs. erT-erT Casvlaze vaJis kerZo klinikaSi mivyavar, eamayeba misi, rogorc eqimis warmateba. TviTon ki asakSi Se-dis, sxvebis mkurnalobas mainc ar eSveba, meuRle berta, mZime dasneulebis niSnebs amJRavnebs. miuxedavad amisa, isakis yuradReba Cvendami ise-Tive rCeba, rogorc adre _ gabmuli saubrebi. ideologiuri SeWirvebebi da bzari liqudSi, 1992 wlis zafxulSi ecema Samiris mTavroba da masTan erTad vecemiT Cvenc, Tumc ki droebiT! Cven xom im iatakqveSelTa gamozrdili pirmSoni varT, ki, marTalia, isaki germaniaSi saxlobs, magram, eZl-eva ekonomiuri saSualeba ar moswydes saocnebosa da sanetaro israelis miwas, ai, swored im zRvas, romlis sanapirozec `zRvisferi gaqvs Tvalebi...~ vukiTxavdi. Cveni piradi cxovrebis mesaidumlec xdeba, Cqara Cvens mezoblad baT-iamSi SeiZens binas, maRliv SenobaSi, farTo, lamazad da gemovnebianad mowyobili. damirekavs, gamodio... mivdivar mas-Tan, aivanze vsxedvarT, zRva Semogvcicinebs isev, SuaRamis gadasvlamde vsaubrobT, macnobs miseul axlad gamocemul leqsebs ebraulad Targmnils, aseve erT-erT germanulenovan nawarmoebs, Cems siaxleebze amaxvilebs yuradRebas, uxaria yoveli axali Cveneuli wigni Tu monografia, imas meub-neba rom Senma wignebma Cems biblioTekaSi TiTq-mis mTeli Taro daikavao, TiTqos CiviliT, magram Semparavi gamamxnevebeli kiloTi gveubneba amas. ai, is mravalenovani `zamTris yvavilebis~ arabu-lad da inglisurad wer leqsebs, axla germanula-dac scadeo, drodadro marTlac, vsaubrobT ger-manulad. niSandoblivia: quTaiselma ebraelebma ufro gaicnobieres germanuli kultura, ena, mem-kvidreoba. amaswinaT gazeT `menoras~ furclebze SevecadeT pirvelad Suqi mogvefina qarTuli ger-manistikis SesaniSnavi warmomadgenlis gansveneb-uli prof. leila TeTruaSvilis SemoqmedebisaT-vis. isaki, leila da mravalwilad imave quTaisis mkvidri boris gaponovi garkveul wres hkraven, Tumc sxvadasxva waxnagebsa da ganivkveTebze. isaki grZnobda da mas, rogorc profesionals, ar SeeZlo

ar egrZno, rom mTavrobis dacemis Semdeg raRac mistikur Zvras aqvs adgili CvenSi. TiTqos marTl-deboda miseuli diagnozi _ gana ki Cvenc da Cveni msoflmxedvelobac xdeboda axla gardasaxvebis da gardaferebis obieqti, an iqneb, msxverplic ki?! es is periodia, roca Cveni `revelacionarizmis~ inku-bacia iwyeba, raRac axali, jer kidev ararsebuli da miukvleveli gzis Zieba. sul erTi martivi fra-ziT: socialur-politikuri gardaqmnebis ganxor-cielebas [revolucia] uSualod uzenaesi gangebis-mieri Carevis, anu gamocxadebis [revelacia] fonze, viTarc ideologiuri zednaSeni da socialuri eTnokratia viTarc bazisi da infrastruqtura. amasTanave, Cveni mudmiv rezidenturi gadanacv-leba aSS-Si axal Tvalsawiers xsnis da afarTovebs. vaSingtonSive Camodian rig konferenciebze Cveni megobrebi jemal ajiaSvili, guram baTiaSvili, myardeba dawyebiTi kontaqti da TanamSromloba aSS-Si saerTod, kerZod niu-iorkSi damkvidrebul ebraelebTan. Cvenc xSiri stumrebi vxdebiT uZvir-fasesi mentorisa da sulieri xelmZRvaneli admor m. m. Sneersonis `kraun haitis~ ieSibaSi, romlis ganTqmul biblioTekaSi mogvianebiT Cveni mraval-tomovani monografiebic iqneba wardgenili: `Rev-elationary Civilization in Extension~ da `Revelationarism~. 2001 wels vaSingtonSi gamoica orive proeqtis pirveli tomebi, iwyeba sainkubacio periodis gadasvla ganx-orcielebis fazaSi. erTob sapasuxismgeblo mo-ments. gana ki gavarTmevT Tavs amas friad mciredi amerikuli nebayoflobiT – voluntaruli jgufis saSualebiT da faqtiurad ararsebuli saxsrebiT?! rwmenas da suliskveTebas, vityodi kidec iseTi TanamSromlebis, _ maT Soris gansakuTrebiT q-ni raia CaruxCeva, _ TavganwirviTa da yoveldRiuri qmedebiTi mzrunvelobiT. da ai iniSneba pirveli Sexvedrebi saerTaSoriso politikur-ideolo-giur arenaze da isev Ggermania, berlini, bundestagi, Sexvedra adgilobriv parlamentarebTan, azrTa ga-ziareba, prezentacia, isaki wuxs, rom ver axerxebs monawileobis miRebas Tumc ki, mogvianebiT mas-Tan Sin, saubarSi igi iziarebs garkveulad Cve-neul kurss, dadebiTad afasebs momxdar Zireul gardatexas da imeds amyarebs momavalze. amieri-dan Ggermania, rig sxva wamyvan evropul qveynebTan erTad xdeba Cveni erT-erTi ZiriTadi sayrdeni. odnavi piraduli diskreciiT, novalisis `Sturm und drang~-is romantikul stilSi TurqeTis anta-liaSi dasvenebisas vecnobiT q-n rozmari brugmans hamburgidan. misi daintereseba am sakiTxebiT wer-ilebis seriiT gamoixata, da moyolebuli Savi zR-viseuli sentimentaluri erosiT gataceba. gana ki yvelaferi, yoveli TiToeuli saTuTi adamianuri gancda unda emsaxurebodes Cveneul `revelaciona-rizms~?! aseTi SekiTxviT mivmarTav isak megreliS-vils berlinSi. misi azris gageba mwadia, igi xom Cemi piradi mkurnalic gaxda, da sacnauri ki is iqneba, rom swored germanuli garemo, igive miunx-

eni, bavariaSi, igive berlini, frankfurti xdebian pirveli imedis momcemni Cveni eklovani da yvela siZneleebiT aRsavse gzaze. daarqvi amas Cveneuli `via doloroza~, isaks ki Tavis piruTvneli daskvna gamoaqvs _ epizoduri ideologizmis sindromi. Ta-namedrove germanulsa, _ ZiriTadad _ da msoflio fsiqologiur Teoriebsa da Sexedulebebs nazi-arebi. igi Tavis originalur analizs ukeTebs Cvens revelacionaristul rudunebas, rasac igi arac-nobieri politikuri gancdis matriarqalur in-versias anu ukuSeqcevadobas uwodebs _ Sen gadaw-yvite, Seneul `revelacionarizmze~ iqorwinoo da es Tu aseTi qorwineba qvecnobierad ganavrco yve-la im qalze, romelic Seyvarebuli an gulwrfeli mimdevari gaxdeba am moZraobisao... _ viRac ki unda darCeniliyo saxtad amjeradac. igive mistikuri muxti, SiSnarevi niuansiTa da asociaciebiT naxmari da uxilavi momavali, imier-samyaroTi, romelsac isaki uaxlovdeboda haerSi ki okultur gamocanad ekida erTxel ukve dasmuli SekiTxva: gaimarjvebs ki odesme revelacionarizmi?! isaki Taviseburad gvilocavda gzas, didi mkurnali patara pacients.

ai, didi xania TviTmfrinavi gamoscda germani-is sivrces, wami wams misdevs gatrunul sahaero sivrceSi, am RrublebSi, iwereba da TiTqos isakis Tanamosaxele marTlac, _ aCrdili mecxadeba anaz-deulad, medgar maSterdeba da meubneba: _ icxak, iqneb ajobebdes, saerTod ar dastovo es Rruble-bi, darCi aq, xelisSemSleli aravin da araferi geyoleba, gana ki ar iqneba es saboloo jamSi Se-neuli `gamocxadebis~ [vaSingtoni-Tbilisi, 2003] yovlad sacnauri TviTganxorcieleba?! _ aCrdi-li nelinel qreba, Cven ukuniTi fiqrebis morevSi viZirebiT, ager Savi zRvac, varna, ager stambolic Cveni gansvenebuli deda roza-raxeli rom gveub-neboda me da Cems Zma Aabrams: _ Svilebo mamaTqven xaims am qalaqSi sakuTari gemebi hqonda, yvela dov-laTiT datvirTulio, wadiT, gainZeriT, moiZieT, iqneb rames ewioTo... stamboli da ai, kavkasionic, esoden mSobliuri da axlouri, Zveli Talmudis-tebis `hark xoSen~ anu sibnelis mTebi. maxsovs isaks aqvs erT-erT Cinebul lirikul nawarmoebSi aseTi fraza: roca indoeTs mivemgzavrebodi, kavkasions gadavufrineo da sevda-nostalgia mowolils gadaxtoma mindoda, raTa mSobliuri mxare momesi-yvarulebinao... brwyinvale brZanebaa isak batono, dagitkbes yvela miweuli gergili. ai, Cqara Tbiliss Seexeba isev Cemi fexi, fexi iavarmowowiale, magram, SeniT kurTxeuli revelacionaristisa. xorceu-lad ver gixilav, magram Seni suli, ukvdavebis na-perwkali xom aris ukve mofenili cisferyanwelTa quTaisSi, mamadaviTze, Sio mRvimesa da kavTisxevze da raRa Tqma unda, Sens sayvarel ieruSalaimze. kironze, iafosa da baT-iamze...

vaSingtoni-Tbilisi. oqtomberi, 2014

saqarTvelodan amosulTa kavSirma pativi miago

21 oqtombers israelis saqarTvelodan amosulTa kavSiris Tavmjdomarem eli mixaelma da am kavSiris generalurma mdivanma naTela gorelaSvilma pativi miages saqarTvelos eqsprezidentis, ssrk sagareo saqmeTa eqsministris eduard SevardnaZis xsovnas. isini ewvivnen e.SevardnaZis rezidencias krwanisSi da yvavilebiT Seamkes ebraeli xalxis didi megobris e. SevardnaZis saflavi.

b-ma eli mixaelma b-ni eduard SevardnaZis safla-vTan Tqva:

_ batoni eduard SevardnaZe, garda imisa, rom gax-ldaT didad saxelganTqmuli politikuri moRvawe, iyo ebraeli xalxis gul-iTadi megobari, man 80-ian wlebSi xeli Seuwyo sabWoTa ebraelTa dabrunebas istoriul samSobloSi, ramac didad gazarda israe-lis potenciali – gaZlierda ekonomika. ganuzomelia israelis inteligenciis, samTavrobo wreebis pativis-cema batoni eduard SevardnaZisadmi. misi gardacva-lebis faqti mosaxleobis mier tkiviliT iqna aRqmuli.

* * *b-ni eli mixaeli da q-ni naTela gorelaSvili imave

dRes ewvivnen badri patarkaciSvilis saflavs da yvavilebiT Seamkes igi. Eeli mixaelma gaixsena badri patarkaciSvilis mowveviT israelis prezidentis Si-mon peresis Camosvla saqarTveloSi, am qveyniT da b. patarkaciSvilis pirovnebiT israelis prezidentis aRfrTovaneba.

mixeil mirilaSvili israelis mzis energiis magnati xdeba?

gamocema `calcalistma~ gaavrcela gancxadeba, rom `qarTvel~ biznesmens mixeil mirilaSvils kvlavac surs Sevides israelis energetikaSi. Mswored mixeil MmirilaSvili miiCneva `sikumisa ~da `binuis~ mier ga-sayidad gamotanili mzis generatorebis sistemis Semsyidvelad. Ees sistema 200 milion Sekeladaa Se-fasebuli.

Aam informaciaze kompaniaSi ara-ra komentari ar gaakeTes, TumcaRa, energetikis dargis warmo-madgenlebi miiCneven, rom energetikis ramdenime moqmed sistemas da mTel rig nagebobebs, romlebic uaxloes xans aRimarTeba, swored mixeil mirilaS-vili Seisyidis, igi xom israelis mzis energiisadmi adrec iCenda interess.

Sexvedra ministrTan

22 oqtombers evr-aziis ebraelTa kongresis generaluri sabWos Tavmj-domare ioseb ziselsi da generaluri sabWos wevrebi guram baTiaSvili da elene berkoviCi Sexvdnen diasporis sakiTxebSi saqarTvelos saxelmwifo ministrs gela dumbaZes. Sexvedraze ganxilulia iqna ebraelobisaTvis mniS-vnelovani, diasporis saministrosa da evr-aziis kongresis TanamSromlobis-sakiTxebi.

mirilaSvili kiriaT malaxs aSenebs?Kkompania Rothstein Group-ma,romlis sakontro-

lo paketi gamoCenili `qarTveli~ biznesmenis mixeil mirilaSvilis vaJs viaCeslav (icxak) mir-ilaSvils ekuTvnis, proeqtSi `axuzaT rot-neri~ aqciebis 40% SeiZina da mflobeli gaxda qalaq kiriaT malaxis samxreTiT mdebare miwisa. Ddagegmilia aq aSendes sami aTasi sacxovrebeli bina, savaWro dawesebulebebi, ofisebi. ramden-ime wlis winaT `axuzaT rotneri~ warmatebaTa gzaze idga, magram bolo dros mdgomareoba Seicvala—proeqtebi ver ganxorcielda. gadaw-yvites miwa nakveTebad daeyoT da nawil-nawil

gaeyidaT, magram gamoCnda miwis mTlianad Semsyidveli. es aris icxak mirilaS-vilis Rothstein Group., romelmac aqciaTa 40% 75 Mmilion Sekelad SeiZina. M mas mosdevs firma `or tuvia~. Mman aqciaTa 35% iyida.

Pportali `izrusi~ iuwyeba, rom miliarderis, sazogado moRvawisa da ru-seTSi ebraul organizaciaTa xelmZRvanelis mixeil mirilaSvilis 28 wlis vaJma slava mirilaSvilma gazafxulze—maisSi q. lodis samrewvelo zonaSi kompania Telrad Networksagan 129.5 milion Sekelad xuTi nagebobisagan Semdgari saofise kompleqsi SeiZina.

`IZRUS~

6 m e n o r a noemberi (xeSvani) №11, 2014 w.

vin xar Sen, israelis xalxo!

mixael laitmani

gazeTi „niu–iork Taimsi“: vin xar Sen, israelis xalxo!

ebraelebi isev da isev zewolisa da teroris qveS imyofebian. TviTon rogorc ebraeli, xSirad vfiqrob am dauRalavi devnis mizanze. zogierTs sjera, rom meore msoflio omis mxe-cobis ganmeoreba Cvens droSi SeuZle-belia. Cven ki vxedavT, Tu ra iolad da swrafad icvleba ganwyobilebebi, romlebic realurad katastrofis winamorbed mdgomareobas qmnis, Tu ramdenad xSirad da Riad ismis SeZa-xili: „hitleri marTali iyo!“

magram imedi aris. Cven SegviZlia SemovabrunoT es tendencia, es Cven-gan mxolod saerTo suraTis danaxvas da gagebas moiTxovs.

sad vimyofebiT dRes da saidan movediT

dRes kacobrioba sabediswero gza-gasayarzea.

erTis mxriv, gamoirkva, rom yvelani erTmaneTze varT damokidebuli da Cveni samyaro erT global soflad gadaiqca, xolo meore mxriv, yvela-nairad vewinaaRmdegebiT imas, rom erTmaneTze varT damokidebuli da ar gvinda aranairi daaxloveba.

gasagebia, rom es arastabiluri mdgomareoba didxans ver gastans. ka-cobriobam unda gadawyvitos, rogor icxovrebs momavalSi.

msgavsi situacia erTxel ukve iyo, 4000 wlis win Zvel babilonSi.

imisaTvis, rom swor gadawyvetile-bamde mivideT da gavigoT, Tu Cven, ebraeli eri, rogor varT dakavSire-buli am problemasTan, modiT, isev im dros davubrundeT da gavyveT movle-nebis ganviTarebas.

rogorc cnobilia, ebraeli eri Zveli babilonidan gamovida. 4000 wlis win, iq didi civilizacia iyo, sa-dac xalxi Tavs erTmaneTTan kavSirSi grZnobda da saerTo bedsac iziareb-da. „da iyo mTels miwaze erTiani ena da erTiani sityva“ (`moses xuTwigneu-li~, `dabadeba~, 11:1).

magram, rac ufro uaxlovdebodnen babilonelebi erTmaneTs, miT ufro izrdeboda egoizmi TiToeul maT-ganSi. isini marTla grZnobdnen Zlier urTierTkavSirs, magram, amave dros, TiToeuli maTganis egoisturi buneba ar aZlevda maT gaerTianebis saSuale-bas da aiZulebda, rom momxmarebluri damokidebuleba hqonodaT erTmaneT-Tan.

Sedegad urTierT siZulvili aR-mocenda, rac adre ar iyo. da maT ukve daiwyes imis SegrZneba, rom es winaaR-mdegoba Sinaganad angrevs maT. erTi mxriv, xvdebian, rom unda gaerTiand-nen, xolo meore mxriv, ar SeuZliaT amis gakeTeba.

maT ar icodnen, rogor gamklave-bodnen am problemas. da daiwyes gamo-savlis Zebna.

krizisis gadawyvetis ori gza

gamosavlis Ziebisas Camoyalibda ori urTierTsawinaaRmdego konce-fcia. erT-erTi maTgani, babilonis mmarTvelis, `nimrodis azria“, meore ki – cnobili babiloneli brZenis `abraamis azri“.

erT-erT Zvel wyaroSi naTqvamia:„nimrodis dromde yvela adamiani

Tanaswori iyo, da maT Soris aravin ar cdilobda sxvebze amaRlebas, raTa ga-batonebuliyo. nimrodma ki dominire-ba da qveynis marTva daiwyo“ (mecudaT david na divrei a-iamim-1).

swored nimrodma wamoayena logi-kuri mosazreba imis Sesaxeb, Tu ro-gor unda gamklavebodnen siZulvils, romelic ufro da ufro vlindeboda xalxSi. is babilonelebs sTavazobda daSorebodnen erTmaneTs, gadasaxle-buliyvnen erTmaneTisgan Sors, (ra Tqma unda) misi mmarTvelobis qveS. is ambobda, rom mxolod erTmaneTisgan

Sors, SeZlebdnen mSvidobiT cxovre-bas.

abraami ki amtkicebda, rom daSori-SorebiT problema ar gadaiWreboda. rom ganviTarebis kanonis Tanaxmad, romelic bunebaSia Cadebuli, adami-anuri sazogadoeba erTobamde unda mivides. mas yvela babilonelis gaer-Tianeba da srulyofili sazogadoe-bis Seqmna undoda.

abraamma xalxSi Tavisi, egoizmis sawinaaRmdego, gaerTianebis meTodis gavrceleba daiwyo.

„da SeuerTdnen mas aTasobiT da aTiaTasobiT, - wers meTormete sau-kunis moazrovne rambami. - da man Caun-erga maT gulebSi es diadi principi“ (rambami, „ miSne Tora“, kanonebi kerp-Tayvanismcemlobis Sesaxeb).

magram ra gaakeTes danarCenebma? danaCenebma gadawyvites gaSore-bodnen erTmaneTs nemrodis rCevis mixedviT. rogorc konfliqtSi myofi mezoblebi, romelTac gadasaxleba urCevniaT, radgan erTmaneTs xels uSlian. swored babilonelebma Cauyares safuZveli mTeli msoflios erebs, rogorc aRwers didi istor-ikosi ioseb flaviusi Tavis wignSi „iudeuri siZveleni“.

dRes, 4000 wlis Semdeg, SegviZlia gamovarkvioT, vin iyo marTali im davaSi: abraami Tu nimrodi...

israelis xalxis safuZveli.

abraamma da misma mowafeebma dato-ves babiloni da dRevandeli israelis miwisken gaeSurnen. es jgufi cdi-lobda gaerTianebuliyo, Sekruliyo Tanaxmad principisa _ `giyvardes moyvasi Seni, rogorc Tavi Seni“.

„yvelaferi, rasac ginda rom Sen gikeTebdnen sxvebi, Sens Zmebs gaukeTe“, – ase xsnis am princips ram-bami (`miSne Tora“, msjavrmdebelTa wigni).

abraamis mowafeebi cdilobdnen gaerTianebas egoizmis miuxedavad, romelic izrdeboda da aSorebda maT erTmaneTs. da TavianT urTierTkav-SirSi, egoizmze amaRlebaSi, maT aR-ioaCines axali movlena - gaerTianebis Zala, bunebis faruli Zala.

rogorc cnobilia, mecnierebidan nebismieri materia Sedgeba ori urT-ierTsawinaaRmdego – gamaerTiane-beli da gamacalkevebeli – Zalisagan, romlebic wonasworobaSi arian erT-maneTis mimarT.

xolo, faqtiurad, adamianisa da sazogadoebis ganviTarebas mxolod negatiuri Zala amoZravebs - egoizmis Zala.

bunebis programis Tanaxmad, Cven gacnobierebulad unda movaxdinoT egoizmis - uaryofiTi Zalis (romelic Cvenze batonobs) kompensireba, erTo-bis dadebiTi ZaliT keTili urTier-Tobebis asawyobad.

amis gakeTeba SeZles abraamma da misma mowafeebma.

ase, egoizmis Zalis kompensirebiT, erTobis Zalis meSveobiT, aRmoaCines meTodi, romelic wonasworobis miRw-

evis saSualebas iZleoda da am meTods `mecniereba kabala“ daarqves.

israeli niSnavs pirdapir Semqmnelisaken

abraamis mowafeebma „israeli“ dairqves, rac niSnavs „pirdapir uzen-aesisaken“ (iaSar-el). isini xom er-Tobis bunebrivi Zalis (el) gaxsnas cdilobdnen, raTa TavianTi egoizmi gaewonasworebinaT.

erTmaneTs Soris gaerTianebiT, maT aRmoaCines, rom am gaerTianebiT imyofebian, erTobis umaRles ZalaSi da Serwymulni arian masTan – am md-

gomareobas maT „umaRlesi samyaro“ uwodes.

garda amisa, maT aRmoaCines, rom istoriuli ganviTarebis procesSi sxva babilonelebi gaifantnen mTels msoflioSi nimrodis koncefciis mixedviT da, gadaiqcnen ra Taname-drove kacobriobad, valdebulebi arian gaerTiandnen.

Sedegad dResac igrnoba am or jgufs Soris dapirispireba: israelsa (warmoqmnils erTobis safuZvelze) da kacobriobas (warmoqmnils gancalkev-ebis safuZvelze) Soris.

gandevna

datoves ra babiloni, abraamis mowa-feTa jgufma, israelis xalxma, erTad icxovra TiTqmis 2000 weli. mTeli am drois ganmavlobaSi erToba maTTvis umaRlesi faseuloba iyo. maT Soris warmoqmnili yvela konfliqti gamoy-enebul iyo mxolod da mxolod maT Soris siyvarulis gasaZliereblad.

SemdegSi ki, ucabedad feTqebad-ma egoizmis zrdam umizezo siZul-vilamde miiyvana isini. miuxedavad yovelgvari mcdelobisa SeenarCune-binaT urTierTkavSiri, maT ver Se-Zles SeenarCunebinaT mTlianoba da maTi axali egoisturi urTierTobebi gaxda „gandevnis“ mizezi. erTobidan gandevnisa.

ase rom, israelis erSi 2000 wlis win momxdarma gancalkevebam migviyvana iqamde, rom igi daiSala da sxva erebs Soris gaifanta.

dRes kacobrioba xelaxla Sedis im mdgomareobaSi, romelic Zveli babilonis msgavsia: erTi mxriv, yvela erTmaneTzea damokidebuli, meore mxriv, ver itanen erTmaneTs.

rogorc meoce saukunis udidesi kabalisti baal sulami wers (statiaSi „mSvidoba msoflioSi“), Cvens droSi „mTeli msoflio erTian sazogadoe-bas warmoadgens“, romelic erT glo-balur sofladaa koncentrirebuli. swored amitom Cven ukve veRar Sev-ZlebT davSordeT erTmaneTs nim-rodis meTodis mixedviT.

aqedan naTeli xdeba: imisaTvis rom wonasworobas mivaRwioT, CvenTvis aucilebelia abraamis meTodis gamoy-eneba.

da swored ebraeli eris - abraamis mimdevrebis valia uxelmZRvanelon process, romelsac adamianuri sazogadoebis gamosworeba hqvia. Tu CveniT ar gavakeTebT amas, msoflio erebi ZaliT gagvakeTebineben.

amasTan dakavSirebiT Zalian sainteresoa henri fordis, saav-tomobilo kompania „ford“-is dam-fuZneblis da cnobili antisemitis) sityvebi, romlebic moyvanili aqvs Tavis wignSi „saerTaSoriso ebraelo-ba – msoflios upirvelesi problema“: „sazogadoebas didi pretenzia aqvs ebraelebis mimarT, imitom rom isini ar iwyeben Zveli winaswarmetyvele-bebis realizebas, romlTa Tanaxmadac valdebulni arian keTildReobamde

miiyvanon msoflio erebi“.

antisemitizmis sawyisebi

Cvens droSi aTaswlovani mcdelo-bebiT – SeeqmnaT warmatebuli sazoga-doeba nimrodis principis mixedviT – imedgacruebuli msoflio erebi xedaven, rom am problemis gadawyveta arc teqnikur progresSi, arc ekonomi-kaSi, arc samxedro ZalaSi ar imaleba.

isini qvecnobierad grZnoben, rom Svela erTobaSia da rom gaerTianebis meTodi swored israelis xalxis xel-Sia.

da amiT aRiareben, rom ebraelebze arian damokidebulebi.

da amave dros maT TvalSi israe-lis eri damnaSavea imaSi, rom afer-xebs da umalavs mTel msoflios bednieri cxovrebis gasaRebs. zneo-brivi simaRlidan dacemis Semdeg, Sewyvites ra principis „giyvardes moyvasi Seni“ Sesruleba, msoflioSi gaCnda gansakuTrebuli siZulvili israelis xalxis mimarT.

antisemituri ganwyobebis meSveo-biT msoflio erebi angariSgauwev-lad aiZuleben ebraelebs gaumxilon yvelas gaerTianebis meTodi.

„amaleki, hitleri da sxvebi gvai-Zuleben gamoviRviZoT da gavTavi-sufldeT egoizmisgan“ – (rabi kuk, statiebi, t. 1)

magram ubedureba isaa, rom israe-lis erma ar icis, rom bednierebis gasaRebi – mecniereba kabalis meTodi, romelsac is ar umxels msoflios – mis xelSia.

mecniereba kabalis gaxsnis valdebuleba

gamovitanoT daskvnebi. Cvens dro-Si Zveli babilonis msgavsad, msoflio ori urTierTsawinaaRmdego Zalis gavlenis qveS imyofeba: gamaerTiane-bel globalur Zalasa da egoizmis ganmacalkevebel Zalas Soris. magram dRes aRar gagvaCnia SesaZlebloba davSodeT erTmaneTs, ise rogorc nim-rodi gvTavazobda.

amitom Cven sxva aRaraferi dagvrCe-nia, garda imisa, rom mivaRwioT erTo-bas da amiT SevZinoT Cvens samyaros pozitiuri Zala, romelic gaawonas-worebs egoizmis negatiur gavlenas.

ebraelebi, babilonelTa STamomav-lebi, abraamis mimdevrebi, valdebul-ni arian ganaxorcielon gaerTianebis mecniereba, - mecniereba kabala - da aCvenon magaliTi mTel kacobriobas, iqcnen „sinaTled sxva erebisaTvis“.

bunebis kanonebis Tanaxmad, Cven valdebulni varT gaverTiandeT.

magram am keTil finalamde ori sxvadasxva gza midis: tanjvis gza (msoflio omebi, katastrofebi, ep-idemiebi, stiqiuri ubedurebebi), an egoizmis gawonasworebis gacnobiere-buli gza, anu is, rac abraamma ganax-orciela Tavisi mowafeebis jgufSi.

Cven swored am, gacnobierebuli ganviTarebis gzas gTavazobT.

gamosavali erTobaSia

Cven viciT, rom warmatebas mxolod siyvarulis wyalobiT mivaRwevT, vi-naidan „siyvarulze dgas yvelaferi“ (wigni zoari, „veiTxanan“), da „Sei-yvare moyvasi Seni, rogorc Tavi Seni - Toris umTavresi kanonia“, da aseve kvintesenciaa mecniereba kabalisa, ZiriTadi arsia, rasac kabala kaco-briobas sTavazobs.

ebraeli eris valdebulebaa - gaer-Tiandes imisaTvis, rom mTels adamian-Ta modgmas gadasces abraamis meTodi.

baal sulamis, `zoar“-ze komentar-ebi „sulam“-is (sulieri kibe) avtoris, azriT, „swored ebrael ers akisria misia Seiswavlos TviTon da Seaswav-los sxva erebsac, xeli Seuwyos maT ganviTarebas, manam ar SeZleben it-virTon sxvebis siyvarulis amaRleb-uli samuSao, rac warmoadgens Seqm-nis miznisaken mimaval kibes“. Tu Cven SevasrulebT am davalebas, movnaxavT msoflios yvela problemis gadawyve-tis saSualebas, da maT Soris anti-semitizmsac gavanadgurebT.

axlaxans gazeTSi “New York Times” gamoqveynda Tanamedrove cnobili kabalis-tis, mixael laitmanis, statia „vin xar Sen, israelis xalxo?“, romelsac Zalian didi gamoxmaureba mohyva da saocrad, dadebiTi Sefasebebi daimsaxura.

cnobisaTvis: mixael laitmani (filosofia P, biokibernetika Sc) – msoflioSi farTod cnobili mkvlevari–mecnieri klasikuri kabalis dargSi, filosofiis doqtori, ontologiisa da Semecnebis Teoriis profesori. ori samecniero da saganmanaTleblo saqmianobis Tavisufali, arakomerciuli asociaciis – kaba-lis saerTaSoriso akademiis (http://www.kabbalah.info) da i. aSlagis saxelobis kab-alis kvleviTi institutis (http://www.ashlag.info) damaarsebeli da xelmZRvaneli.

statia ukve naTargmnia 6 enaze. gTavazobT am statiis Targmans qarTul enaze (mTargmneli – gia WanturiZe)

7m e n o r anoemberi (xeSvani) №11, 2014 w.

quTaisSi mniSvnelovani, saerTaSoriso samecniero forumi Catarda. masSi monawil-eobdnen saqarTvelos, israelis, germaniis, erayis da sxv. qveynebis warmomadgenlebi. konferenciis srulad gaSuqebisTvis mizanSe-wonilad misi programis dabeWdva vcaniT.

25 oqtomberi, 13.30 - 17.00 - plenaruli sxdoma

Tavmjdomareebi: tariel futkaraZe, rita waqaZe

avTandil nikoleiSvili /akaki wereTlis saxelmwifo universiteti, profesori/ qarT-vel ebraelTa Jurnalistur-publicisturi moRvaweobis sawyisi qronologiuri mijna

guram baTiaSvili _ mwerali. gercel baazovi qarTul TeatrSi.

reuven enoxi (ruben enuqaSvili) /israe-li, arielis saxelmwifo universiteti, pro-fesori/ minawerebi naTan eliaSvilis wignis furclebze

nomadi barTaia /ivane javaxiSvilis sax-elmwifo universiteti; akaki wereTlis sax-elmwifo universiteti, profesori/

iranis islamuri respublikis midgoma Ta-visi saxelmwifo enisadmi

diana SluxTmani /germaniis akademiuri gacvlis samsaxuri, filologiis doqtori/

aqtualuri germanulenovani literatura: ebrauli warmoSobis germaneli avtorebi

nebi gumuSi /TurqeTi, rizes saxelmwifo universiteti, profesori/1577 wlis osmale-Tis sulTnis brZaneba ierusalimSi arsebuli sadavo eklesiis qarTvelebisaTvis gadacemis Sesaxeb

manana tabiZe /saqarTvelos sapatriarqos wminda andria pirvelwodebulis saxelobis qarTuli universiteti, profesori/ ebrael-Ta sametyvelo markerebi qarTul mwerlobaSi

rozeta gujejiani /ivane javaxiSvilis sax-elmwifo universiteti, asocirebuli profe-sori/ saritualo SesawiravTa tradiciuli nairsaxeobani saqarTveloSi

revaz Serozia /SoTa mesxias saxelmwifo saswavlo universiteti, filologiis doq-

tori/ zogi religiuri terminisTvis qarTve-lurSi

ilia nakaSiZe bavSvTa Tavisufali aRzr-dis Sesaxeb

leila qveliZe /quTaisis samecniero bib-lioTeka, akaki wereTlis saxelmwifo uni-versiteti, asocirebuli profesori/ axali ebrauli literaturis saTaveebTan

merab kezevaZe /quTaisis centraluri ar-qivi, istoriis doqtori/quTaisSi ebraelTa dasaxlebis mTavari quCebi me-19 saukuneSi

gia xoferia /akaki wereTlis saxelobis saxelmwifo universiteti, asocirebuli pro-fesori/ jemal ajiaSvilis sonetis zogierTi Taviseburebis Sesaxeb

tariel futkaraZe /saqarTvelos sapatri-arqos wminda andria pirvelwodebulis sax-elobis qarTuli universiteti, profesori/

saqarTvelos enobrivi politikis dagegm-visaTvis (2014 wlis saqarTvelos parlamen-tis biuros mier inicirebuli kanonproeqti `saqarTvelos saxelmwifo enis Sesaxeb~)

16.30 - 17.00 - diskusia17.00 - 18.00 - eqskursia: „Zveli quTaisi“18.00 - oficialuri sadili26 oqtomberi, 10.00 - 14.00 - qarTvelolo-

giis seqcia. anton lorTqifaniZis saxelo-bis samkiTxvelo darbazi

Tavmjdomare: rusudan zeqalaSviligerSon ben-oreni (wiwuaSvili)/israeli.

profesori/ qarTulenovani poeti, romelic arasodes yofila saqarTveloSi

lali urdulaSvili /Tbilisis saswavlo universiteti, filologiis doqtori/bedis koncepti xalxur warmodgenebsa da qarTul poeziaSi

eTer inwkirveli /saqarTvelos parlamen-tis erovnuli biblioTeka, Tsu literaturis instituti, filologiis doqtori/ samoelis funqciaTa transformacia zepirsityviere-basa da mwerlobaSi

nikoloz oTinaSvili /goris saxelmwifo saswavlo universiteti, asocirebuli profe-sori/ largvisis monastris 1470 wlis tipiko-nis zogierTi enobrivi Tavisebureba

dali beTxoSvili /samcxe-javaxeTis

saxelmwifo universiteti, asocirebuli profesori/qeTevan wamebulis mxatvruli saxe aleqsandre yazbegis „wameba qeTevan dedoflis“mixedviT

Tamar axvlediani/akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, asocirebuli profe-sori/ ebrauli Tema akaki wereTlis Semoq-medebaSi

mariam koberiZe /goris saxelmwifo saswav-lo universiteti, profesori/ frones xeobis toponimia 1715 wlis ruisis davTarSi

nestan kutivaZe /akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, profesori/ meaTe kacis koncefti guram baTiaSvilis roman „meaTe kacSi“

luka dvaliSvili /akaki wereTlis sax-elmwifo universiteti, asocirebuli profe-sori/ qarTvel ebraelTa Tanamedroveobis asaxva guram baTiaSvilis dramaturgiaSi

rusudan zeqalaSvili /ivane javaxiSvi-lis saxelmwifo universitetis qarTuli enis samecniero-saswavlo instituti, pro-fesori/ ucnobi naSromi quTaisel ebraelTa metyvelebis Sesaxeb

magda WiqaberiZe /saqarTvelos sapatri-arqos wminda andria pirvelwodebulis qar-Tuli universiteti, doqtoranti/ qarTuli ena da qarTveloba saqarTvelos zogadsagan-manaTleblo skolis dawyebiT safexurze (I-VI klasebSi)

nora nikolaZe-lomsianiZe /akaki wereT-lis saxelmwifo universiteti, asocirebuli profesori/ ebrauli sakiTxi qarTul sais-torio da sasuliero mwerlobaSi (avTandil nikoleiSvilis wignis ebrauli Tema „qarTul mwerlobaSi“ mixedviT)

rusudan saRinaZe /akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, profesori/ jemal ajiaS-vilis poeturi Targmanebis enisa da stilis sakiTxebi

eka dadiani /akaki wereTlis saxelmwifo universiteti, asocirebuli profesori/ ferTa aRmniSvneli leqsika taourSi

26 oqtomberi, 10.00 - 14.00 - biblioTekaTm-codneobisa da kulturologiis seqcia

qarTul-ebrauli urTierTobisadmi miZRvnili samecniero konferencia quTaisSi(samuSao programa)

ÈÏÒÉÓ ÈÀÅÉ „áÀÉÄÉ ÓÀÒÀ“ ÉßÚÄÁÀ ÜÅÄÍÉ ÃÉÃÉ ÃÄÃÉÓ ÓÀÒÀÓ ÂÀÒÃÀÝÅÀËÄÁÉÈ, ÂÒÞÄËÃÄÁÀ ÉÌÉÈ, ÒÏÌ ÀÁÒÀäÀÌÉ ÀÅÀËÄÁÓ ÈÀÅÉÓ ÄÒÈÂÖË ÌÓÀáÖÒÓ ÄËÉÄÆÄÒÓ ÈÀÅÉÓÉ ÛÅÉËÉÓ, ÉÝáÀÊÉÓÀÈÅÉÓ ÌÄÖÙËÉÓ ÌÏÞÄÁÍÀÓ, ÛÄÌÃÄ ÉÝáÀÊÓ ÝÏËÀà ÌÏäÚÀÅÓ ÒÉÅÊÀ, ÃÀ ÌÈÀÅÒÃÄÁÀ ÀÁÒÀäÀÌÉÓ ÂÄÍÄÀËÏÂÉÉÓ ÜÀÌÏÈÅËÉÈ ÊÔÖÒÀÓÀÂÀÍ (ÀÂÀÒÉÓÀÂÀÍ).

ÁÄÅÒÉ ÊÏÌÄÍÔÀÔÏÒÉ ÊÉÈáÖËÏÁÓ: „ÒÀÔÏÌ ÄßÏÃÄÁÀ ÈÏÒÉÓ ÀÌ ÈÀÅÓ „ÓÀÒÀÓ ÝáÏÅÒÄÁÀ“, ÈÖÊÉ ÉÓ ÌÏÂÅÉÈáÒÏÁÓ ÌÉÓÉ ÓÉÊÅÃÉËÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ?“ ÄÓ ÊÉÈáÅÀ ÌÏÉÈáÏÅÓ ÛÄÌÃÄ ÐÀÓÖáÓ: ßÌÉÍÃÀÍÄÁÉ ÂÀÒÃÀÝÅÀËÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ ÝÏÝáËÄÁÀà ÉßÏÃÄÁÉÀÍ, áÏËÏ ÀÅÀÆÀÊÍÉ ÓÉÝÏÝáËÄÛÉÝ ÌÊÅÃÒÄÁÉ ÀÒÉÀÍ. ÃÀ ÄÓ ÀÒÀÀ ÌáÏËÏà ËÀÌÀÆÉ ÓÉÔÚÅÄÁÉ, ÀÃÀÌÉÀÍÓ áÏÌ ÀØÅÓ ÓÖËÉ ÃÀ ÓáÄÖËÉ. ÌÈÀÅÀÒÉ ÓÖËÉÀ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÀÒÀÃÉÖËÉÀ ÃÀ ÀÒÀ ÓáÄÖËÉ, ÒÏÌÄËÉÝ ÌÉßÉÓÀ ÃÀ ×ÄÒ×ËÉÓÀÂÀÍÀÀ.

ÃÀ ÒÏÂÏÒÝ ÓáÄÖËÉ ÉÈáÏÅÓ ÓÀÊÅÄÁÓ,ßÉÍÀÀÙÌÃÄ ÛÄÌÈáÅÄÅÀÛÉ ÉÓ ÉÙÖÐÄÁÀ, ÀÓÄÅÄ ÓÖËÓ ÓàÉÒÃÄÁÀ ÓÀÆÒÃÏ. ÓÖËÉÓ ÓÀÆÒÃÏ ÊÉ – ÉÓ ÌÉÝÅÄÁÉÀ (ÌÝÍÄÁÄÁÉ), ÒÏÌÄËÈÀÝ ÀÓÒÖËÄÁÓ ÀÃÀÌÉÀÍÉ. ÌÀÂÒÀÌ ÈÖ ÀÃÀÌÉÀÍÉ, ÙÌ-ÌÀ ÀÒÀ ØÍÀÓ, ÀÅÀÆÀÊÉÀ, ÌÀÛÉÍ ÌÉÓÉ ÓÖËÉ ÌÊÅÃÀÒÉÀ. ÈÖÌÝÀ ÄÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÜÅÄÍÈÅÉÓ ÛÄÖÌÜÍÄÅÄËÉÀ, ÒÀÃÂÀÍ ÓÖËÉ ÖáÉËÀÅÉÀ. ÀÌÉÔÏÌ ÀÃÀÌÉÀÍÉ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÉÚÏÓ ÈÉÈØÏÓÃÀ ÝÏÝáÀËÉ, ÌÀÂÒÀÌ ÈÖ ÉÓ ÀÅÀÆÀÊÉÀ, ÌÊÅÃÒÀà ÉßÏÃÄÁÀ. ÌÀÍ ÌÏÊËÀ ÓÀÊÖÈÀÒÉ ÓÖËÉ, ÀÒ ÀÓÀÆÒÃÏÅÀ. ÌÄÏÒÄ ÌáÒÉÅ, ßÌÉÍÃÀÍÉ ×ÉÆÉÊÖÒÉ ÓáÄÖËÉÓ ÓÉÊÅÃÉËÉÓ ÛÄÌÃÄÂÀÝ ÝÏÝáËÏÁÓ, ÒÀÃÂÀÍ ÌÉÓÉ ÓÖËÉ ÝÏÝáÀËÉÀ.ÀÌÉÔÏÌÀÝ äØÅÉÀ ÜÅÄÍÓ ÈÏÒÉÓ ÈÀÅÓ „ÓÀÒÀÓ ÓÉÝÏÝáËÄ“ ÃÀ ÀÒÀ ,,ÓÀÒÀÓ ÂÀÒÃÀÝÅÀËÄÁÀ“, ÒÀÃÂÀÍÀÝ ÌÈÄËÉ ÌÉÓÉ ÓÉÝÏÝáËÄ ÄÞÙÅÍÄÁÏÃÀ ÂÀÌÜÄÍÉÓ ÓÀÌÓÀáÖÒÓ ÃÀ ÊÄÈÉË ÓÀØÌÄÄÁÓ.

ÉÝáÀÊÉÓ ÒÉÅÊÀÆÄ ÃÀØÏÒßÉÍÄÁÉÓ ÛÄÌÃÄ ÜÅÄÍÉ ÃÉÃÉ ÌÀÌÄÁÉÓ ÓÀáËÛÉ ÁÒÖÍÃÄÁÀ ÛÄáÉÍÀ (ÂÀÌÜÄÍÉÓ ÈÀÍÀÃÀÓßÒÄÁÀ), ÒÀÃÂÀÍÀÝ ÒÉÅÊÀÝ – ÉÝáÀÊÉÓ ÌÄÖÙËÄÝ ÖÃÉÃÄÓÉ ßÌÉÍÃÀÍÉÀ. ÛÄáÉÍÀ ÊÉ ÄÁÒÀÖË ÏãÀáÛÉ

ras vkiTxulobT

am kviraSi?

rabinis kuTxe

ariel levini

x

a

i

e

s

a

r

a

ÉÂÒÞÍÏÁÀ ÄÁÒÀÄËÉ ØÀËÄÁÉÓ ÃÀÌÓÀáÖÒÄÁÉÈ. ÈÏÒÉÓ ÀÌ ÈÀÅÉÓ ÁÏËÏÛÉ ÌÏÈáÒÏÁÉËÉÀ ÊÄÈÉËÉ

ÓÉÁÄÒÉÈ 175 ßËÉÓ ÀÁÒÀäÀÌÉÓ ÂÀÒÃÀÝÅÀËÄÁÀ. ÈÏÒÉÓ ÖÃÉÃÄÓÉ ÊÏÌÄÍÔÀÔÏÒÉ – ÒÀÛÉ ÀÌÁÏÁÓ, ÒÏÌ ÂÀÌÜÄÍÌÀ ÀÁÒÀäÀÌÓ ÀÒÂÖÍÀ 180 ßËÉÓ ÓÉÝÏÝáËÄ, ÌÀÂÒÀÌ 5 ßËÉÈ ÛÄÖÌÝÉÒÀ ÉÂÉ, ÉÌÉÓÀÈÅÉÓ, ÒÏÌ ÌÀÓ ÀÒ ÄáÉËÀ ÛÅÉËÉÛÅÉËÉÓ – ÄÓÀÅÉÓ ÂÀÀÅÀÆÀÊÄÁÀ. ÊÄÈÉËÉ ÓÉÁÄÒÄ áÏÌ ÉÌÀÓ ÍÉÛÍÀÅÓ, ÒÏÝÀ ÌÈÄËÉ ÏãÀáÉ ÌÏÂÚÅÄÁÀ ÈÏÒÉÓ ÂÆÀÆÄ. ÄÒÈáÄË ÜÄÌÌÀ ÄÒÈÌÀ ÍÀÝÍÏÁÌÀ ÌÏáÖÝÌÀ ÁÒÞÄÍÌÀ ÄÁÒÀÄËÌÀ ÌÉÈáÒÀ: „ÜÄÌÉ ÛÅÉËÄÁÉ ÜÄÌÆÄ ÒÄËÉÂÉÖÒÄÁÉ ÀÒÉÀÍ. ÃÀ ÄÓ ÞÀËÉÀÍ ÊÀÒÂÉÀ“. – ÒÀÔÏÌ? – ÅÊÉÈáÄ ÌÀÓ. – „ÄÓ ÂÀÝÉËÄÁÉÈ ÖÊÄÈÄÓÉÀ ÉÌÀÆÄ, ÅÉÃÒÄ ÉÓ, ÒÏÌ ÉÓÉÍÉ ÍÀÊËÄÁÀà ÒÄËÉÂÉÖÒÄÁÉ ÉØÍÄÁÏÃÍÄÍÏ“.

ÅÖÓÖÒÅÄÁ ÚÅÄËÀ ÌÊÉÈáÅÄËÓ ãÀÍÌÒÈÄËÏÁÀÓ, ÃÉà ÁÄÃÍÉÄÒÄÁÀÓ, ßÀÒÌÀÔÄÁÄÁÓ, ÚÏÅÄËÉÅÄ ÓÉÊÄÈÄÓ ÃÀ ÀÓÄÅÄ ÉÌÀÓ, ÒÏÌ ÜÅÄÍÉ ÛÅÉËÄÁÉ ÃÀ ÛÅÉËÉÛÅÉËÄÁÉ ÜÅÄÍÆÄ ÖÊÄÈÄÓÄÁÉ ÉÚÅÍÄÍ ÃÀ ÌÉÓÃÉÏÍ ÜÅÄÍÉ ßÌÉÍÃÀ ÈÏÒÉÓ ÂÆÀÓ.

israelis absorbciis saminis-trom gamoaqveyna informacia imis Taobaze, 2014 wlis ianvridan agvis-tomde, romeli qveynidan ramdeni adamiani Cavida israelSi. yvelaze meti repatrianti israelSi ukrain-idan Cavida — 3252, estoneTiodan israelSi Cavida erTi adamiani, arc erTi ar Casula tajikeTidan,

informacia ase gamoiyureba:

saxelmwifo

repatriantTa raodenoba 2014 w ianvridan

agvistomde 2013 wlis ianvridan

agvistomde

azerbaijani 64 100somxeTi 4 21

belarusi 223 204saqarTvelo 122 105

yazaxeTi 90 96yirgizeTi 17 20

litva 4 33latvia 18 23

moldova 132 119ruseTi 2632 2383

uzbekeTi 129 175ukraina 3252 1270

tajikeTi - 3TurqmeneTi 2 22

estoneTi 1 3sul 6750 4577

repatriacia

cifrebSi

8 m e n o r a noemberi (xeSvani) №11, 2014 w.ivnisi (sivani), #12 2008 w.8

redaqtori

guram baTiaSvili

registrirebulia

q. Tbilisis mTawmindis

raionis sasamarTlos

mier.

registraciis # 4/1-921

damfuZnebelni da

gamomcemelni:

guram baTiaSvili, kote abaSiZe

Tbilisi, leoniZis 11a, vaxtang VI q. #30

telefonebi: 99.90.96, 77.20.57

gazeT `menoras~ redaqcia

TanagrZnobas ucxadebs aSdodis municipalitetis

wevrs moSe boTeraSvils

dedis

gardacvalebis gamo

manana jinjixaSvili qu Tais-Si daibada. aq daamTavra saSualo skola, musikaluri saswavlebeli, Semdeg quTai-sis saxelmwifo pedagogi-uri in stituti (amJamad akaki we reTlis saxelmwifo uni-versiteti) qarTuli enisa da literaturis specialobiT; muSaobda musikis maswavleblad, Jurnalistad, lado mesxiSvilis saxelobis quTaisis akademiur TeatrSi saliteraturo nawilis gamged. amJamad cxovrobs niu-iorkSi ojaxTan erTad.

rodesac manana jinjixaS-vilze daviwye wera, moulod-nelad aRmovaCine, rom Cveni megobrobis ufro xangrZlivi nawili ukve amerikul peri-odze, mis emigrantul cxovre-basa da Cvens satelefono Tu epistolarul urTierTo-baze modis, ufro naklebi ki saqarTvelos studentobisa da megobrobis im wlebze, roca yoveldRe, an TiTqmis yovel-dRe vxvdebodiT erTmaneTs. mas Semdeg bevrma welma gan-vlo, rTulma da winaaRmde-gobebiT aRsavse mTelma epo-qam. saukune Seicvala, rogorc pirdapiri ise gadataniTi mniSvnelobiT. mananam ufro mSvidi, Tumca ukve afori-aqebuli saqarTvelo datova, romelic jer kidev sabWoTa kavSiris sivrceSi imyofeboda. igi Cvenze utyuarad grZnobda, ukeTesad xedavda im safrTxes, Cven rom jiutad ar vusworeb-diT Tvals. ar gveSinoda, rad-gan horizontze saqarTvelos damoukidebloba Canda. ase iyo cxra aprilis wina dReebSi. manana rekavda, swuxda, hqonda didi saSiSroebis molodini. maxsovs misi fraza: `oRondac axla gadarCeT,~ rac maSin gaz-viadebuli meCvena.

amerikis SeerTebul StatebSi wasvlisas mananas guli wydeboda, rom aq toveb-da sayvarel saqmes, Tumca arc iq uZebnia axali profesia. samagierod Tavisi cnobiere-biT erTi wuTiTac ar daSore-

bia saqarTvelos. CemTvis dRes Znelia mananas vaSingtonSi `amerikis xmis~ qarTul redaq-ciaSi saqmianobis Sefaseba, magram, albaT, es periodi mis cxovrebaSi umniSvnelovanesi iyo. axal realobasTan Segueba, gansxvavebul ekonomikur da politikur sistemaSi, Tanac maRalkonkurentul garemoSi adaptireba, inglisuri enis kargad daufleba _ erTbaS-ad ramdenime fsiqologiuri barieris gadalaxva, bunebriv-ia, ioli ar iqneboda.

manana wlebis ganmavlobaSi iyo gaeroSi `amerikis xmis~ akreditebuli Jurnalisti. iyo avtori mravali sain-tereso da saWirboroto reportaJisa. mis mier lit-eraturisa Tu xelovnebis sxva sferoebSi momzadebuli gad-acemebi ki yovelTvis gamoir-Ceoda siRrmiT, mravali plan-iT, rac sxvadasxva rakursSi aCvenebda im procesebs ameri-kis kulturul cxovrebaSi rom mimdinareobda. igi swored am sivrceSi qmnida Semoqmedi qarTvelebis portretebs da ufro TvalsaCinos xdida CvenTvis maTs warmatebebs. vfiqrob, manana jinjixaSvilis programebi gamorCeul xibls, individualur xelweras ani-Webda amerikis xmis qarTul gadacemebs.

saqarTvelos saxelmwi-foebrivma damoukideblobam Zalze saamayo realoba moita-na. amerikis universitetebis (kolumbiis, indianas...) stu-dentebs (da ara marto maT) SesaZlebloba aqvT ucxo enad qarTuli airCion. manana maT aswavlis. bevri maTgani imyo-feboda kidec saqarTveloSi. TiToeulma, bunebrivia, aq Tavisi qarTuli enis maswav-leblis sulis nawili gamoi-yola, misi TvaliT Sexeda Cvens qveyanas, me vici, ra rudunebiT ekideba igi am mniSvnelovan saqmes, ra did pasuxismge-blobasTan, rTul SromasTan aris dakavSirebuli es yove-

live. mza meTodika sakmaod mwiria, sakuTari gamocdileba ki wlebs moaqvs da igi mananas ukve sakmaod daugrovda. man SeZlo garedan Seexeda qarTu-li enisaTvis. sxvaTaTvis eswavlebina ara mxolod gra-matikuli kategoriebi, aramed ena, rogorc eris sulieri samyaros gamanivTebeli. axla manana fiqrobs (zrunavs kidec) Seqmnas da saqarTvelo-Si gadaiRos qarTuli enis videokursi, romelSic Tavs moiyris qarTvelebis saubrebi ojaxSi, sazogadoebaSi, quCa-Si, sufrasTan, Caiweros bune-brivi dialogebi kargi qarTu-liT molaparake adamianebTan erTad, rasac, eWvi ar mepareba, aucileblad ganaxorcielebs, Tu sponsori moiZebna, albaT, ufro malec.

manana jinjixaSvili, rogorc mwerali jemal qiria ambobs masze, kargi ebraeli da kargi qarTvelia. igi qarTul saqmes akeTebs. profesionali filologia. misi pedagogi-uri saqmianoba, samwuxarod, ufro metad sxvaTa arCevan-zea damokidebuli, vidre mis aqtivobaze. sakmaod moSore-biT Cevngan man SeZlo Tavisi qarTuli samyaro Seeqmna. axla rusulenovan radioSi gaaCi-na qarTuli niSa. aq mihyavs qarTuli gadacemebi, rasac usasyidlod akeTebs.

aqac gulRia maspinZeli da sxvaTa gulSematkivari amer-ikaSic aseve agrZelebs cxovre-bas. misi saxlis kari mudam Riaa stumrebisaTvis, mudam mzad aris daxmarebisTvis.

TiTqmis 18 welia, rac manana jinjixaSvili wavida quTaisidan, magram erTi dRi-Tac ar daSorebia qarTul sityvas, qarTvel megobrebs, qarTul mwerlobas da xelov-nebas, qveyanas, sadac dai-bada, gaizarda, Camoyalibda rogorc pirovneba, romelT-anac uamravi kargi mogoneba da tkivilic akavSirebs da rom-lis didi qomagicaa.

qarTuli saqmis sakeTeblad amerikaSi

rCeuli leqsebiisraelSi gamoica

io seb krixelis rCeu-

li leqsebis krebuli

`saqarTvelos israelidan

siyvaruliT~. krebulSi

Sesulia 75 wlis ioseb

krixelis mier Seqmnili

leqsebi. es krebuli iwye-

ba leqsiT `sadRegrZelo.~

wigni gamoica ̀ amuTa efSar

axereT~-2000 daxmarebiT.

wignis winasityvaobis

avtoria mira wiwuaSvili.

wigns win uZRvis avto-

ris Sesavali werili.

me saqarTvelos

sadRegrZelo

davlio minda,

mitom ki ara,

movafrqvio

yalbi dideba,

me saqarTvelos

sadREegrZelos

vsvam im SegrZnebiT,

rom saqarTvelos

gamarjveba

naRdad Wirdeba.

saqarTvelos ebraelobis fotoistoria

onis 114 wlis beiT qneseTi

meuRle nana xubelaSvili, Svilebi: Wiko, Tamuna fiCxaZeebi, sidedri eTer mixelaSvili, ia, maia xubelaSvilebi, emzar eligulaSvili,

merab kobaxiZe iuwyebiandaTo fiCxaZisgardacvalebas.

robert, Tengiz, lera mixelaSvilebi, fima kacobaSvili, ciala, guram baTiaSvilebi iuwyebian

daTo fiCxaZisgardacvalebas da TanaugrZniben

gansvenebulis ojaxs,

ivnisi (sivani), #12 2008 w.8

redaqtori

guram baTiaSvili

registrirebulia

q. Tbilisis mTawmindis

raionis sasamarTlos

mier.

registraciis # 4/1-921

damfuZnebelni da

gamomcemelni:

guram baTiaSvili, kote abaSiZe

Tbilisi, leoniZis 11a, vaxtang VI q. #30

telefonebi: 99.90.96, 77.20.57

gazeT `menoras~ redaqcia

TanagrZnobas ucxadebs aSdodis municipalitetis

wevrs moSe boTeraSvils

dedis

gardacvalebis gamo

manana jinjixaSvili qu Tais-Si daibada. aq daamTavra saSualo skola, musikaluri saswavlebeli, Semdeg quTai-sis saxelmwifo pedagogi-uri in stituti (amJamad akaki we reTlis saxelmwifo uni-versiteti) qarTuli enisa da literaturis specialobiT; muSaobda musikis maswavleblad, Jurnalistad, lado mesxiSvilis saxelobis quTaisis akademiur TeatrSi saliteraturo nawilis gamged. amJamad cxovrobs niu-iorkSi ojaxTan erTad.

rodesac manana jinjixaS-vilze daviwye wera, moulod-nelad aRmovaCine, rom Cveni megobrobis ufro xangrZlivi nawili ukve amerikul peri-odze, mis emigrantul cxovre-basa da Cvens satelefono Tu epistolarul urTierTo-baze modis, ufro naklebi ki saqarTvelos studentobisa da megobrobis im wlebze, roca yoveldRe, an TiTqmis yovel-dRe vxvdebodiT erTmaneTs. mas Semdeg bevrma welma gan-vlo, rTulma da winaaRmde-gobebiT aRsavse mTelma epo-qam. saukune Seicvala, rogorc pirdapiri ise gadataniTi mniSvnelobiT. mananam ufro mSvidi, Tumca ukve afori-aqebuli saqarTvelo datova, romelic jer kidev sabWoTa kavSiris sivrceSi imyofeboda. igi Cvenze utyuarad grZnobda, ukeTesad xedavda im safrTxes, Cven rom jiutad ar vusworeb-diT Tvals. ar gveSinoda, rad-gan horizontze saqarTvelos damoukidebloba Canda. ase iyo cxra aprilis wina dReebSi. manana rekavda, swuxda, hqonda didi saSiSroebis molodini. maxsovs misi fraza: `oRondac axla gadarCeT,~ rac maSin gaz-viadebuli meCvena.

amerikis SeerTebul StatebSi wasvlisas mananas guli wydeboda, rom aq toveb-da sayvarel saqmes, Tumca arc iq uZebnia axali profesia. samagierod Tavisi cnobiere-biT erTi wuTiTac ar daSore-

bia saqarTvelos. CemTvis dRes Znelia mananas vaSingtonSi `amerikis xmis~ qarTul redaq-ciaSi saqmianobis Sefaseba, magram, albaT, es periodi mis cxovrebaSi umniSvnelovanesi iyo. axal realobasTan Segueba, gansxvavebul ekonomikur da politikur sistemaSi, Tanac maRalkonkurentul garemoSi adaptireba, inglisuri enis kargad daufleba _ erTbaS-ad ramdenime fsiqologiuri barieris gadalaxva, bunebriv-ia, ioli ar iqneboda.

manana wlebis ganmavlobaSi iyo gaeroSi `amerikis xmis~ akreditebuli Jurnalisti. iyo avtori mravali sain-tereso da saWirboroto reportaJisa. mis mier lit-eraturisa Tu xelovnebis sxva sferoebSi momzadebuli gad-acemebi ki yovelTvis gamoir-Ceoda siRrmiT, mravali plan-iT, rac sxvadasxva rakursSi aCvenebda im procesebs ameri-kis kulturul cxovrebaSi rom mimdinareobda. igi swored am sivrceSi qmnida Semoqmedi qarTvelebis portretebs da ufro TvalsaCinos xdida CvenTvis maTs warmatebebs. vfiqrob, manana jinjixaSvilis programebi gamorCeul xibls, individualur xelweras ani-Webda amerikis xmis qarTul gadacemebs.

saqarTvelos saxelmwi-foebrivma damoukideblobam Zalze saamayo realoba moita-na. amerikis universitetebis (kolumbiis, indianas...) stu-dentebs (da ara marto maT) SesaZlebloba aqvT ucxo enad qarTuli airCion. manana maT aswavlis. bevri maTgani imyo-feboda kidec saqarTveloSi. TiToeulma, bunebrivia, aq Tavisi qarTuli enis maswav-leblis sulis nawili gamoi-yola, misi TvaliT Sexeda Cvens qveyanas, me vici, ra rudunebiT ekideba igi am mniSvnelovan saqmes, ra did pasuxismge-blobasTan, rTul SromasTan aris dakavSirebuli es yove-

live. mza meTodika sakmaod mwiria, sakuTari gamocdileba ki wlebs moaqvs da igi mananas ukve sakmaod daugrovda. man SeZlo garedan Seexeda qarTu-li enisaTvis. sxvaTaTvis eswavlebina ara mxolod gra-matikuli kategoriebi, aramed ena, rogorc eris sulieri samyaros gamanivTebeli. axla manana fiqrobs (zrunavs kidec) Seqmnas da saqarTvelo-Si gadaiRos qarTuli enis videokursi, romelSic Tavs moiyris qarTvelebis saubrebi ojaxSi, sazogadoebaSi, quCa-Si, sufrasTan, Caiweros bune-brivi dialogebi kargi qarTu-liT molaparake adamianebTan erTad, rasac, eWvi ar mepareba, aucileblad ganaxorcielebs, Tu sponsori moiZebna, albaT, ufro malec.

manana jinjixaSvili, rogorc mwerali jemal qiria ambobs masze, kargi ebraeli da kargi qarTvelia. igi qarTul saqmes akeTebs. profesionali filologia. misi pedagogi-uri saqmianoba, samwuxarod, ufro metad sxvaTa arCevan-zea damokidebuli, vidre mis aqtivobaze. sakmaod moSore-biT Cevngan man SeZlo Tavisi qarTuli samyaro Seeqmna. axla rusulenovan radioSi gaaCi-na qarTuli niSa. aq mihyavs qarTuli gadacemebi, rasac usasyidlod akeTebs.

aqac gulRia maspinZeli da sxvaTa gulSematkivari amer-ikaSic aseve agrZelebs cxovre-bas. misi saxlis kari mudam Riaa stumrebisaTvis, mudam mzad aris daxmarebisTvis.

TiTqmis 18 welia, rac manana jinjixaSvili wavida quTaisidan, magram erTi dRi-Tac ar daSorebia qarTul sityvas, qarTvel megobrebs, qarTul mwerlobas da xelov-nebas, qveyanas, sadac dai-bada, gaizarda, Camoyalibda rogorc pirovneba, romelT-anac uamravi kargi mogoneba da tkivilic akavSirebs da rom-lis didi qomagicaa.

qarTuli saqmis sakeTeblad amerikaSi

rCeuli leqsebiisraelSi gamoica

io seb krixelis rCeu-

li leqsebis krebuli

`saqarTvelos israelidan

siyvaruliT~. krebulSi

Sesulia 75 wlis ioseb

krixelis mier Seqmnili

leqsebi. es krebuli iwye-

ba leqsiT `sadRegrZelo.~

wigni gamoica ̀ amuTa efSar

axereT~-2000 daxmarebiT.

wignis winasityvaobis

avtoria mira wiwuaSvili.

wigns win uZRvis avto-

ris Sesavali werili.

me saqarTvelos

sadRegrZelo

davlio minda,

mitom ki ara,

movafrqvio

yalbi dideba,

me saqarTvelos

sadREegrZelos

vsvam im SegrZnebiT,

rom saqarTvelos

gamarjveba

naRdad Wirdeba.

saqarTvelos ebraelobis fotoistoria

onis 114 wlis beiT qneseTi

meuRle nana xubelaSvili, Svilebi: Wiko, Tamuna fiCxaZeebi, sidedri eTer mixelaSvili, ia, maia xubelaSvilebi, emzar eligulaSvili,

merab kobaxiZe iuwyebiandaTo fiCxaZisgardacvalebas.

robert, Tengiz, lera mixelaSvilebi, fima kacobaSvili, ciala, guram baTiaSvilebi iuwyebian

daTo fiCxaZisgardacvalebas da TanaugrZniben

gansvenebulis ojaxs,

ISSN 1987-8982 UAC 070 411.16m-557

ivnisi (sivani), #12 2008 w.8

redaqtori

guram baTiaSvili

registrirebulia

q. Tbilisis mTawmindis

raionis sasamarTlos

mier.

registraciis # 4/1-921

damfuZnebelni da

gamomcemelni:

guram baTiaSvili, kote abaSiZe

Tbilisi, leoniZis 11a, vaxtang VI q. #30

telefonebi: 99.90.96, 77.20.57

gazeT `menoras~ redaqcia

TanagrZnobas ucxadebs aSdodis municipalitetis

wevrs moSe boTeraSvils

dedis

gardacvalebis gamo

manana jinjixaSvili qu Tais-Si daibada. aq daamTavra saSualo skola, musikaluri saswavlebeli, Semdeg quTai-sis saxelmwifo pedagogi-uri in stituti (amJamad akaki we reTlis saxelmwifo uni-versiteti) qarTuli enisa da literaturis specialobiT; muSaobda musikis maswavleblad, Jurnalistad, lado mesxiSvilis saxelobis quTaisis akademiur TeatrSi saliteraturo nawilis gamged. amJamad cxovrobs niu-iorkSi ojaxTan erTad.

rodesac manana jinjixaS-vilze daviwye wera, moulod-nelad aRmovaCine, rom Cveni megobrobis ufro xangrZlivi nawili ukve amerikul peri-odze, mis emigrantul cxovre-basa da Cvens satelefono Tu epistolarul urTierTo-baze modis, ufro naklebi ki saqarTvelos studentobisa da megobrobis im wlebze, roca yoveldRe, an TiTqmis yovel-dRe vxvdebodiT erTmaneTs. mas Semdeg bevrma welma gan-vlo, rTulma da winaaRmde-gobebiT aRsavse mTelma epo-qam. saukune Seicvala, rogorc pirdapiri ise gadataniTi mniSvnelobiT. mananam ufro mSvidi, Tumca ukve afori-aqebuli saqarTvelo datova, romelic jer kidev sabWoTa kavSiris sivrceSi imyofeboda. igi Cvenze utyuarad grZnobda, ukeTesad xedavda im safrTxes, Cven rom jiutad ar vusworeb-diT Tvals. ar gveSinoda, rad-gan horizontze saqarTvelos damoukidebloba Canda. ase iyo cxra aprilis wina dReebSi. manana rekavda, swuxda, hqonda didi saSiSroebis molodini. maxsovs misi fraza: `oRondac axla gadarCeT,~ rac maSin gaz-viadebuli meCvena.

amerikis SeerTebul StatebSi wasvlisas mananas guli wydeboda, rom aq toveb-da sayvarel saqmes, Tumca arc iq uZebnia axali profesia. samagierod Tavisi cnobiere-biT erTi wuTiTac ar daSore-

bia saqarTvelos. CemTvis dRes Znelia mananas vaSingtonSi `amerikis xmis~ qarTul redaq-ciaSi saqmianobis Sefaseba, magram, albaT, es periodi mis cxovrebaSi umniSvnelovanesi iyo. axal realobasTan Segueba, gansxvavebul ekonomikur da politikur sistemaSi, Tanac maRalkonkurentul garemoSi adaptireba, inglisuri enis kargad daufleba _ erTbaS-ad ramdenime fsiqologiuri barieris gadalaxva, bunebriv-ia, ioli ar iqneboda.

manana wlebis ganmavlobaSi iyo gaeroSi `amerikis xmis~ akreditebuli Jurnalisti. iyo avtori mravali sain-tereso da saWirboroto reportaJisa. mis mier lit-eraturisa Tu xelovnebis sxva sferoebSi momzadebuli gad-acemebi ki yovelTvis gamoir-Ceoda siRrmiT, mravali plan-iT, rac sxvadasxva rakursSi aCvenebda im procesebs ameri-kis kulturul cxovrebaSi rom mimdinareobda. igi swored am sivrceSi qmnida Semoqmedi qarTvelebis portretebs da ufro TvalsaCinos xdida CvenTvis maTs warmatebebs. vfiqrob, manana jinjixaSvilis programebi gamorCeul xibls, individualur xelweras ani-Webda amerikis xmis qarTul gadacemebs.

saqarTvelos saxelmwi-foebrivma damoukideblobam Zalze saamayo realoba moita-na. amerikis universitetebis (kolumbiis, indianas...) stu-dentebs (da ara marto maT) SesaZlebloba aqvT ucxo enad qarTuli airCion. manana maT aswavlis. bevri maTgani imyo-feboda kidec saqarTveloSi. TiToeulma, bunebrivia, aq Tavisi qarTuli enis maswav-leblis sulis nawili gamoi-yola, misi TvaliT Sexeda Cvens qveyanas, me vici, ra rudunebiT ekideba igi am mniSvnelovan saqmes, ra did pasuxismge-blobasTan, rTul SromasTan aris dakavSirebuli es yove-

live. mza meTodika sakmaod mwiria, sakuTari gamocdileba ki wlebs moaqvs da igi mananas ukve sakmaod daugrovda. man SeZlo garedan Seexeda qarTu-li enisaTvis. sxvaTaTvis eswavlebina ara mxolod gra-matikuli kategoriebi, aramed ena, rogorc eris sulieri samyaros gamanivTebeli. axla manana fiqrobs (zrunavs kidec) Seqmnas da saqarTvelo-Si gadaiRos qarTuli enis videokursi, romelSic Tavs moiyris qarTvelebis saubrebi ojaxSi, sazogadoebaSi, quCa-Si, sufrasTan, Caiweros bune-brivi dialogebi kargi qarTu-liT molaparake adamianebTan erTad, rasac, eWvi ar mepareba, aucileblad ganaxorcielebs, Tu sponsori moiZebna, albaT, ufro malec.

manana jinjixaSvili, rogorc mwerali jemal qiria ambobs masze, kargi ebraeli da kargi qarTvelia. igi qarTul saqmes akeTebs. profesionali filologia. misi pedagogi-uri saqmianoba, samwuxarod, ufro metad sxvaTa arCevan-zea damokidebuli, vidre mis aqtivobaze. sakmaod moSore-biT Cevngan man SeZlo Tavisi qarTuli samyaro Seeqmna. axla rusulenovan radioSi gaaCi-na qarTuli niSa. aq mihyavs qarTuli gadacemebi, rasac usasyidlod akeTebs.

aqac gulRia maspinZeli da sxvaTa gulSematkivari amer-ikaSic aseve agrZelebs cxovre-bas. misi saxlis kari mudam Riaa stumrebisaTvis, mudam mzad aris daxmarebisTvis.

TiTqmis 18 welia, rac manana jinjixaSvili wavida quTaisidan, magram erTi dRi-Tac ar daSorebia qarTul sityvas, qarTvel megobrebs, qarTul mwerlobas da xelov-nebas, qveyanas, sadac dai-bada, gaizarda, Camoyalibda rogorc pirovneba, romelT-anac uamravi kargi mogoneba da tkivilic akavSirebs da rom-lis didi qomagicaa.

qarTuli saqmis sakeTeblad amerikaSi

rCeuli leqsebiisraelSi gamoica

io seb krixelis rCeu-

li leqsebis krebuli

`saqarTvelos israelidan

siyvaruliT~. krebulSi

Sesulia 75 wlis ioseb

krixelis mier Seqmnili

leqsebi. es krebuli iwye-

ba leqsiT `sadRegrZelo.~

wigni gamoica ̀ amuTa efSar

axereT~-2000 daxmarebiT.

wignis winasityvaobis

avtoria mira wiwuaSvili.

wigns win uZRvis avto-

ris Sesavali werili.

me saqarTvelos

sadRegrZelo

davlio minda,

mitom ki ara,

movafrqvio

yalbi dideba,

me saqarTvelos

sadREegrZelos

vsvam im SegrZnebiT,

rom saqarTvelos

gamarjveba

naRdad Wirdeba.

saqarTvelos ebraelobis fotoistoria

onis 114 wlis beiT qneseTi

meuRle nana xubelaSvili, Svilebi: Wiko, Tamuna fiCxaZeebi, sidedri eTer mixelaSvili, ia, maia xubelaSvilebi, emzar eligulaSvili,

merab kobaxiZe iuwyebiandaTo fiCxaZisgardacvalebas.

robert, Tengiz, lera mixelaSvilebi, fima kacobaSvili, ciala, guram baTiaSvilebi iuwyebian

daTo fiCxaZisgardacvalebas da TanaugrZniben

gansvenebulis ojaxs,

299.90.96, 277.20.57

katalogizaciis ganyofileba Tavmjdomare: zurab Todua

mariam marjaniSvili /quTaisis saxelm-wifo istoriul-eTnografiuli muzeumi, filologiis doqtori/didi qarTuli saqmis msaxurni

rusudan miqautaZe /akaki wereTlis sax-elmwifo universiteti, asocirebuli pro-fesori/ qarTvelTa Soris wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoebis quTaisis gan-yofilebis saganmanaTleblo saqmianoba

giorgi kilaZe /saqarTvelos parlamentis erovnuli biblioTeka/ sistemis „saqarT-velos parlamentis erovnuli biblioTeka “ reorganizaciis sakiTxisaTvis

ramaz xaWapuriZe /akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, asistent-profesori/ qa-rTuli da ebrauli erovneli samzareulo

manana papava /quTaisis samecniero bib-lioTeka/ hana arendti da margaret fon trotas filmi `misma azrovnebam Secvala msoflio.~

zurab Todua /quTaisis samecniero bib-lioTeka, akaki wereTlis saxelmwifo univer-siteti/ grafitis wverze Sobili grafikuli simfonia

26 oqtomberi, 10.00 - 14.00 - istoriisa da samarTalmcodneobis seqcia

Ddakompleqteba-damuSavebis ganyofilebaTavmjdomare: rusudan kaSia

Salva wiwuaSvili /israeli. profesori/ daniel xananaSvili – saqarTvelos ebraelTa mematiane

oTar gogoliSvili /SoTa rusTa velis sax-elmwifo universiteti, pro fesori/ ebrael-Ta dasaxlebis istoriidan baTumSi

zaza suxiSvili /saqarTvelos teqnikuri universiteti, doqtoranti/ sakoncesio urT-ierTobebis samarTlebrivi mowesrigeba

salome WanturiZe /akaki wereTlis sax-elmwifo universiteti/ quTaisis samecniero biblioTekaSi daculi pirvelwyaroebi saqa-rTvelos Sesaxeb

oTar nikoleiSvili /akaki wereTlis sax-elmwifo universiteti, asocirebuli profe-sori/ „ebraelTa antifaSisturi komitetis“ istoriidan

nona daTuaSvili /saqarTvelos teqnikuri

universiteti, doqtoranti/ prokuroris mier bralis Sefasebis teqnika

giorgi melanaSvili /saqarTvelos te-qnikuri universiteti, doqtoranti/ farma-cevtuli preparatebisa da samkurnalo saSu-alebaTa brunvasTan dakavSirebuli ukanono samewarmeo saqmianobis zogierTis sakiTxi

mimoza JorJoliani /quTaisi/rkinis sa-brZolo da sameurneo iaraRebi quTaisis muzeumidan.

irma gogoliZe /akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, asocirebuli profe-sori/ saerTaSoriso konfliqtebi da religi-uri fundamentalizmi

oTar xinikaZe /qarTul-amerikuli univer-siteti, doqtoranti/ arasrulwlovanTa mar-Tlmsajuleba saqarTveloSi

koba CixlaZe /quTaisis samecniero bib-lioTeka, saqarTvelos teqnikuri univer-siteti, doqtoranti/ sakanonmdeblo xarve-zebi da dazaralebulis Sekvecili uflebebi saproceso SeTanxmebaSi

rusudan kaSia /quTaisis samecniero bib-lioTeka, akaki wereTlis saxelmwifo uni-versiteti, istoriis doqtori/ qarTvel ebraelTa wvlili XVIII saukunis dasavleT saqarTvelos socialur-ekonomikur cxovre-baSi

26 oqtomberi, 10.00 - 14.00 - aRmosavleTm-codneobis seqcia

qarTvelologiis ganyofilebis samkiTx-velo darbazi Tavmjdomare: leila qveliZe

hazim Mmohamed huseini /erayi, baRdadis universiteti, asistent profesori/ nazim hiqmeTis poeziis erTi Taviseburebis Sesaxeb

said rozbahani /irani, sabzevaris islam-uri Tavisufali universiteti, asistent pro-fesori/ iran-saqarTvelos kulturuli da literaturuli urTierTobebis mniSvnelo-bisaTvis

olena mazepova /ukraina, taras SevCenkos kievis nacionaluri universiteti, asocire-buli profesori/ sixarulisa da mwuxarebis emociebis metaforuli konceptualizacia Tanamedrove sparsul enaSi

mandana alimi /irani, azadSahris islamuri Tavisufali universiteti, profesori/ iran -saqarTvelos enobrivi da kulturuli urT-ierTobebisaTvis

saad mahdi jaferi /erayis ganaTlebis sa-ministro, filosofiis doqtori/ transpor-tis mniSvneloba da misi ekonomikuri, poli-tikuri da socialuri gavlena

nidal jamili /erayi, qufas universiteti, asistent profesori/ sionizmis gavrceleba

ali husein hasani /erayi, baRdadis uni-versiteti, asistent profesori/ oRuzuri modgmis xalxTa anegdotebi (TurqeTi, Aazer-baijani, erayis Turqmenebi)

naTela dangaZe /akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, asocirebuli profe-sori/ siriis krizisi – qurTTa avtonomiis warmoqmnis sakiTxi da TurqeTis sagareo politikis orientiri

murman quTelia /ilias universitetis g. wereTlis saxelobis aRmosavleTmcodneobis instituti, akaki wereTlis saxelmwifo uni-versiteti, profesori/ patriotizmi arab da qarTvel romantikosebTan

lela avaliani /akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, asocirebuli profe-sori/ arabuli samecniero terminologiis istoriisaTvis

naTia svintraZe /quTaisis samecniero bib-lioTeka, akaki wereTlis saxelmwifo univer-siteti, asocirebuli profesori/ ebraelebi iranSi

vaxtang TevdoraZe /akaki wereTlis sax-elmwifo universiteti, asistent profesori/ hiqma as-samavalis poeziaSi

diana moseSvili /akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, doqtoranti/ arabuli enis istoriuli leqsikonis Seqmnis princi-pebi

Tamar gasitaSvili /Tbilisis ivane javax-iSvilis saxelobis saxelmwifo universiteti, doqtoranti/„rusudanianis“ sparsuli nas-esxobebidan: „Tasi zarfuSi“

sofio imedaZe /akaki wereTlis saxelmwifo universiteti, asistent profesori/ „manana“ leqsema sulxan-saba orbelianis leqsikonis mixedviT

manana gviSiani /akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, doqtoranti/ religiur-filosofiuri Sexedulebebi najif mahfuzis prozaSi

naTela dangaZe /akaki wereTlis saxelm-wifo universiteti, asocirebuli profe-sori/ genderuli sakiTxi Tanamedrove is-raelSi

aron krixeli `warsulis suraTebi~

seriiT gazeT `menoras~ biblioTeka~ gamovida aron krixelis vrceli do-kumenturi moTxroba `warsulis suraTebi~.

nawarmoebSi STambeWdavadaa moTxrobili meoce saukunis pirveli meoTxe-dis Tbilisis ebraelobis cxovreba, aq SexvdebiT qarTvel ebrael moRvaweTa saxeebs, romlebsac avtori cocxlad gvixatavs, es aris Cinebuli literatu-ruli dokumenti, xsenebuli epoqis Tbilisis ebraelobis cxovrebis wesisa.

wigns win uZRvis aron krixelis Svilebis werili. romelSic isini mamis cxovrebis detalebze uamboben mkiTxvels, xolo profesori mirian SaorSaZe wignis SesavalSi wers: ̀ batoni aronis arqivi didxans iyo misi binis ganjinaSi... samocdaaTian wlebSi dawyebulma aliam kvlav tabu daado ebraul Tematikas. Semdeg emigraciaSi wavidnen misi coli da Svilebi da arqivi dakargulad iTv-leboda. amis Sesaxeb Tvalcremliani mesaubrebodnen misi Svilebi.

magram gamCenma bolomde ar gaswira Tavisi gatanjuli Svili: isev da-Zmur-ma siyvarulma sZlia SiSs. aronis arqivis nawili Seunaxavs da saguldagulod gadaumalia mis das – aw gansvenebul qalbaton sonia krixels. sul axlaxan es arqivi aRmoaCines da aronis Svilebs gadasces qalbaton sonias STamomavleb-ma.

arqivis zedapiruli gadaTvaliereba gvaZlevs uflebas vTqvaT, rom amiT maT fasdaudebeli samsaxuri gauwies STamomavlobas~.

`dasabamidan moaqJamamde~

ivane javaxiSvilis saxelmwifo universitetis gamomcemlobam gamosca isak (irakli) krixelis `dasabamidan moaqJamamde~ wigni pirveli `sada xar, adam?~. wignis redaqtoria oTar sefiaSvili, gamocemis sponsorebi gaxlavan niu-iorkis qarTvel ebraelTa salocavis gamgeobis prezidenti ioseb patarka-ciSvili, SemoqmedebiTi gaerTianeba `TarbuTis~ prezidenti ilia iosebaS-

vili. gamocemas mxars uWeren niu-iorkis qarTvel ebraelTa Temis mT. rabi abraham aSvili (wiwuaSvili) da rabi aharon xeni (xaxiaSvili).

wignis winaTqmaSi Tsu israelis centris xelmZRvaneli, saqarTvelos mec-nierebaTa erovnuli akademiis wevr-korespondenti guram lorTqifaniZe wers: `mravalwliani ganSorebis Semdeg baton isak (irakli) krixeli ubrunde-ba mSobliur garemos, sadac Tavisi fesvebi eguleba. kidev erTxel dadastur-da kargad cnobili garemoeba: qarTvel ebraelTa salaparako da samwerlo enad, ivriTTan erTad qarTuli rCeba. SemiZlia gulwrfelad ganvacxado: qa-rTveli inteleqtuali mkiTxvelis samsjavroze warmodgenili wigni Taname-drove qarTulenovani iudaikis margalitia. mas siamovnebiT gaecnoba ara marto ebrauli diaspora, aramed qarTveloba...~

ruseTi kvlav palestinelebs icavs

6 noembers gamoqveynda ruseTis sagareo saqmeTa saministros informaciis departamentis komentari im daZabulobasTan dakavSirebiT, ramac bolo xans ierusalimSi iCina Tavi.

`am bolo dReebSi aRmosavleT ierusalimSi SeiniSneba daZabulobis sa-SiSi eskalacia: mas Semdeg, rac 29 oqtombers palestinuri radikaluri dajgufebis erT-erTi aqtivisti Tavs daesxa israelis memarjvene frTis rabins i.glikas, israelis xelisuflebam uprecedento nabiji gadadga — droebiT gadaketa mTavari islamuri siwmindis—al aqsas meCeTis kompleqsi-saken mimavali gza. Mmiuxedavad imisa, rom mogvianebiT akrZalva Semsubuqda, qalaqSi situacia TandaTan iZabeba. gaxSirda Setakebebi palestinel manifes-tantebsa da israelis uSiSroebis Zalebs Soris. amgvari mdgomareobis Seqmna-Si ukanasknel rols rodi TamaSobs israelis `memerveneTa banakis moRvaweTa cdebi SeaRwion `al aqsas ~ teritoriaze.

Cven gamovdivarT iqidan, rom sami religiis wminda qalaqSi ierusalimis statusi unda gadawydes palestina-israelis samSvidobo molaparakebis far-glebSi mtkice saerTaSoriso samarTlebriv safuZvelze~.