III.III. LÝ THUYẾT LỢI THẾ SO LÝ THUYẾT LỢI THẾ SO SÁNH CỦA D. RICARDOSÁNH CỦA D. RICARDO

(THE COMPARATIVE ADVANTAGE THEORY)(THE COMPARATIVE ADVANTAGE THEORY)

Khái niệm lợi thế so sánhKhái niệm lợi thế so sánh::Lợi thế so sánh là sự khác biệt tương đối Lợi thế so sánh là sự khác biệt tương đối về năng suất lao động (hay chi phí lao về năng suất lao động (hay chi phí lao động) giữa 2 quốc gia về một sản phẩm động) giữa 2 quốc gia về một sản phẩm

1)1) Ví dụ về lợi thế so sánhVí dụ về lợi thế so sánh

Năng suất lao độngNăng suất lao động MỹMỹ AnhAnh

Lúa mỳLúa mỳ (giạ/giờ) (giạ/giờ) – W – W 66 11

Vải Vải (mét/giờ) - C(mét/giờ) - C 44 22

Mỹ có lợi thế tuyệt đối về cả hai sản phẩm:Mỹ có lợi thế tuyệt đối về cả hai sản phẩm:(lúa mỳ: (lúa mỳ: 6 > 1 và vải: 4 > 2) 6 > 1 và vải: 4 > 2)

Có lợi thế so sánh:Có lợi thế so sánh:

Có lợi thế so sánh thì sẽ có mậu dịch

64

12≠

a)a) Khi không có mậu dịch:Khi không có mậu dịch:

Xác định giá so sánh của lúa mỳ và Xác định giá so sánh của lúa mỳ và vải tại Mỹ và Anh khi không có mậu vải tại Mỹ và Anh khi không có mậu dịch dịch

Từ đó xác định lợi thế so sánh của 2 Từ đó xác định lợi thế so sánh của 2 quốc gia quốc gia

4C6W =

23( )US

PwPc

=

( )USPcPw = 3

2

Giá so sánhlúa mì tại Mỹ

1W =

Mỹ1giờ LĐ ↔

C23

2C1W =

2( )UKPwPc

=

( )UKPcPw

= 12

Giá so sánh lúa mì tại Anh

1W =

Anh1giờ LĐ ↔

2C

Giá so sánh vải tại Mỹ

Giá so sánh vải tại Anh

<>

b)b) Khi có mậu dịch:Khi có mậu dịch:Cơ sở mậu dịch:Cơ sở mậu dịch:

Lợi thế so sánhLợi thế so sánh. . Mỹ có lợi thế so sánh về lúa mỳMỹ có lợi thế so sánh về lúa mỳGiá so sánh lúa mỳ tại Mỹ rẻ hơn so với Giá so sánh lúa mỳ tại Mỹ rẻ hơn so với

Anh Anh (2/3 < 2)(2/3 < 2)

Anh có lợi thế so sánh về vải Anh có lợi thế so sánh về vải Giá so sánh vải tại Anh rẻ hơn so với MỹGiá so sánh vải tại Anh rẻ hơn so với Mỹ

(1/2 < 3/2) (1/2 < 3/2) Mô hình mậu dịch:Mô hình mậu dịch: Mỹ xuất khẩu lúa mì, nhập khẩu vảiMỹ xuất khẩu lúa mì, nhập khẩu vải Anh xuất khẩu vải, nhập khẩu lúa mỳ.Anh xuất khẩu vải, nhập khẩu lúa mỳ.

Tỷ lệ trao đổi: Tỷ lệ trao đổi: (Giá so sánh của sản (Giá so sánh của sản phẩm)phẩm)

=23 < )T(Pw

Pc <)US(Pw

Pc= 2

Giá so sánh lúa mỳ khi có thương mại :

Giá so sánh vải khi có thương mại :

)UK(Pw

Pc

=12 < )T(Pc

Pw <)UK(Pc

Pw=)US(Pc

Pw

32

(Thông qua tiết kiệm chi phí lao động)(Thông qua tiết kiệm chi phí lao động):: Khi có thương mại: Khi có thương mại:

Mỹ trao đổi với Anh theo giá (Pw/Pc)=1:Mỹ trao đổi với Anh theo giá (Pw/Pc)=1:

Mỹ xuất khẩu 6 lúa mỳ (6W) đổi lấy (nhập Mỹ xuất khẩu 6 lúa mỳ (6W) đổi lấy (nhập khẩu) 6 vải (6C). khẩu) 6 vải (6C).

Kết quả: Kết quả:

MỹMỹ tiết kiệm được tiết kiệm được 0,50,5 giờ lao động giờ lao động

AnhAnh tiết kiệm được tiết kiệm được 33 giờ lao động giờ lao động

Lợi ích mậu dịch:

Tiết kiệm: 0,5h

Ko TM Có TM

Tiết kiệm 3h

3h6h1h1,5h

MỸ ANH6W

6CCó 6C Có 6W

Có TM Ko TM

SX 6WSX 6C SX 6W SX 6C

•MINH HỌA LỢI ÍCH MẬU DỊCH

2)2) Nội dung lý thuyết lợi thế so sánh.Nội dung lý thuyết lợi thế so sánh.

a)a) Các giả thiết:Các giả thiết:

Giống lý thuyết lợi thế tuyệt đốiGiống lý thuyết lợi thế tuyệt đối

b)b) Phát biểu:Phát biểu:

Nếu mỗi quốc gia chuyên môn hóa sản xuất Nếu mỗi quốc gia chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu sản phẩm mà mình có lợi thế và xuất khẩu sản phẩm mà mình có lợi thế so sánh và nhập khẩu sản phẩm mà các so sánh và nhập khẩu sản phẩm mà các quốc gia khác có lợi thế so sánh, thì tất cả quốc gia khác có lợi thế so sánh, thì tất cả các quốc gia đều có lợi.các quốc gia đều có lợi.

c)c) Công thức tổng quát:Công thức tổng quát: aa11 là năng suất lao động sản phẩm A tại là năng suất lao động sản phẩm A tại

quốc gia 1. quốc gia 1. bb11 là năng suất lao động sản phẩm B tại là năng suất lao động sản phẩm B tại

quốc gia 1. quốc gia 1. aa22 là năng suất lao động sản phẩm A tại là năng suất lao động sản phẩm A tại

quốc gia 2.quốc gia 2. bb22 là năng suất lao động sản phẩm B tại là năng suất lao động sản phẩm B tại

quốc gia 2.quốc gia 2.

1/a1)(chi phí lao động α1 =

1/b1)(chi phí lao động β1 =

1/a2)(chi phí lao động α2 =

1/b2)(chi phí lao động β2 =

NếuNếu::

Cơ sở mậu dịch:Cơ sở mậu dịch: Lợi thế so sánh Lợi thế so sánh QG 1 có lợi thế so sánh về s/p AQG 1 có lợi thế so sánh về s/p A QG 2 có lợi thế so sánh về s/p BQG 2 có lợi thế so sánh về s/p B

Mô hình mậu dịch:Mô hình mậu dịch: QG 1 xuất khẩu s/p A, nhập khẩu s/p BQG 1 xuất khẩu s/p A, nhập khẩu s/p B QG 2 xuất khẩu s/p B, nhập khẩu s/p AQG 2 xuất khẩu s/p B, nhập khẩu s/p A

>a1

b1

a2

b2>

a1

a2

b1

b2↔ ↔ <

α1

β1

α2

β2

ThìThì: :

Tỷ lệ trao đổi: Tỷ lệ trao đổi: (Giá so sánh của sản (Giá so sánh của sản phẩm)phẩm)

=b1a1 < )T(Pa

Pb <)1(Pa

Pb =

Giá so sánh sản phẩm A

Giá so sánh sản phẩm B :

)2(Pa

Pbb2a2

=α1β1 = α2

β2

=a2b2 < )T(Pb

Pa <)2(Pb

Pa =)1(Pb

Paa1b1

=β2α2 =

β1

α1

Vì giá so sánh cùng 1 sản phẩm tại 2 Vì giá so sánh cùng 1 sản phẩm tại 2 quốc gia sẽ khác biệt quốc gia sẽ khác biệt

≠a1

b1

a2

b2

Có lợi thế so sánh

CÓ MẬU DỊCH

↔ ►

=a1

b1

a2

b2

Không có lợi thế so sánh

KHÔNG MẬU DỊCH

↔ ►

Vì giá so sánh cùng 1 sản phẩm tại 2 quốc Vì giá so sánh cùng 1 sản phẩm tại 2 quốc gia bằng nhaugia bằng nhau

d)d) Lý thuyết lợi thế tuyệt đối từ Lý thuyết lợi thế tuyệt đối từ giác độ lợi thế so sánh:giác độ lợi thế so sánh:

aa11 là năng suất lao động sản phẩm A tại quốc là năng suất lao động sản phẩm A tại quốc gia 1 (chi phí lao động gia 1 (chi phí lao động αα11 = 1/a = 1/a11))

bb11 là năng suất lao động sản phẩm B tại quốc là năng suất lao động sản phẩm B tại quốc gia 1 (chi phí lao động βgia 1 (chi phí lao động β11 = 1/b = 1/b11))

aa22 là năng suất lao động sản phẩm A tại quốc là năng suất lao động sản phẩm A tại quốc gia 2 (chi phí lao động gia 2 (chi phí lao động αα22 = 1/a = 1/a22))

bb22 là năng suất lao động sản phẩm B tại quốc là năng suất lao động sản phẩm B tại quốc gia 2 (chi phí lao động βgia 2 (chi phí lao động β22 = 1/b = 1/b22))

Theo lý thuyết lợi thế tuyệt đốiTheo lý thuyết lợi thế tuyệt đối::• QG 1 có lợi thế tuyệt đối về s/p AQG 1 có lợi thế tuyệt đối về s/p A• QG 2 có lợi thế tuyệt đối về s/p BQG 2 có lợi thế tuyệt đối về s/p B

Nếu: a1>a2

b1<b2

a1

b1

a2

b2> QG 1 có lợi thế s/sánh về A

QG 2 có lợi thế s/sánh về B

•QG 1 xuất khẩu s/p A, nhập khẩu s/p B•QG 2 xuất khẩu s/p B, nhập khẩu s/p A

Theo lý thuyết lợi thế so sánh:

Lý thuyết Lợi thế tuyệt đối là trường hợp đặc biệt của Lý thuyết Lợi thế so sánh

3)3) Lợi thế so sánh dưới góc độ tiền tệ.Lợi thế so sánh dưới góc độ tiền tệ. Thực tế, thương mại hàng hoá được thực hiện Thực tế, thương mại hàng hoá được thực hiện

thông qua tiền tệ, hiếm khi được trao đổi theo thông qua tiền tệ, hiếm khi được trao đổi theo kiểu hàng đổi hàng (theo giá so sánh) kiểu hàng đổi hàng (theo giá so sánh)

Trong điều kiện như vậy lý thuyết so sánh có Trong điều kiện như vậy lý thuyết so sánh có còn đúng hay không?còn đúng hay không?

Trở lại ví dụ phần 1: Trở lại ví dụ phần 1:

Mỹ có lợi thế s/sánh về lúa mỳ, Mỹ có lợi thế s/sánh về lúa mỳ,

Anh có lợi thế s/sánh về vải. Anh có lợi thế s/sánh về vải.

Mỹ xuất khẩu lúa mỳ, nhập khẩu vảiMỹ xuất khẩu lúa mỳ, nhập khẩu vải

Anh sẽ xuất khẩu vải, nhập khẩu lúa mỳAnh sẽ xuất khẩu vải, nhập khẩu lúa mỳ

Năng suất lao độngNăng suất lao động MỹMỹ AnhAnhLúa mỳLúa mỳ (giạ/giờ) (giạ/giờ) – W – W 66 11

Vải Vải (mét/giờ) - C(mét/giờ) - C 44 22

GiáGiáMỹMỹ

($)($)

AnhAnh

(£)(£)

PwPw

PcPc

Tiền lươngTiền lương

$1

$1,5£1

0,5£

$6/h £1/h

Anh ($)

E=0,5

$0,5

E=2

$2

$1$0,25

Ko MD Có MD

E=4

$4

$2

Ko MD

>>

<>

<<

- £1 đổi E đơn vị $Tỷ giá hối đoái: E

Quy luật LTSS vẫn đúng

Điều kiện đối với tỷ giá hối đoáiĐiều kiện đối với tỷ giá hối đoái

Mậu dịch vẫn diễn ra đúng theo mô hình khi Mậu dịch vẫn diễn ra đúng theo mô hình khi trao đổi thông qua tiền tệ. trao đổi thông qua tiền tệ.

Mậu dịch không diễn ra với tất cả các mức tỷ Mậu dịch không diễn ra với tất cả các mức tỷ giá. giá.

Vậy thì điều kiện đối với tỷ giá GBP/UDS Vậy thì điều kiện đối với tỷ giá GBP/UDS (Bảng Anh/USD) như thế nào để mậu dịch (Bảng Anh/USD) như thế nào để mậu dịch xảy ra?xảy ra?

Điều kiện đối với tỷ giá hối đoáiĐiều kiện đối với tỷ giá hối đoái Giá lúa mỳ tại Mỹ: Giá lúa mỳ tại Mỹ: (Pw)(Pw)USUS = $1 = $1

Giá vải tại Mỹ: Giá vải tại Mỹ: (Pc)(Pc)USUS = $1,5 = $1,5 Giá lúa mỳ tại Anh: Giá lúa mỳ tại Anh: (Pw)(Pw)UKUK = £1 = £1

Giá vải tại Anh: Giá vải tại Anh: (Pc)(Pc)UKUK = £0,5 = £0,5 Tỷ giá hối đoái:Tỷ giá hối đoái: E - E - £1 đổi E đơn vị $£1 đổi E đơn vị $ Giá lúa mỳ tại Anh quy $: Giá lúa mỳ tại Anh quy $: (Pw)(Pw)UKUK = $1*E = $1*E

Giá vải tại Anh quy $: Giá vải tại Anh quy $: (Pc)(Pc)UKUK = $0,5*E = $0,5*E Để mậu dịch diễn ra thì:Để mậu dịch diễn ra thì:

Giá lúa mỳ tại Mỹ rẻ hơn tại Anh:Giá lúa mỳ tại Mỹ rẻ hơn tại Anh:Và Giá vải tại Anh rẻ hơn tại Mỹ:Và Giá vải tại Anh rẻ hơn tại Mỹ:

Tức là: Tức là: $0,5*E<$1,5

$1<$1*E }E< <1 3

4)4) Giá trị và hạn chế của lý thuyết Giá trị và hạn chế của lý thuyết lợi thế so sánh:lợi thế so sánh:

Giá trị:Giá trị:

Lý thuyết lợi thế so sánh đã chứng minh sự Lý thuyết lợi thế so sánh đã chứng minh sự tồn tại lợi ích mậu dịch quốc tế cho tất cả tồn tại lợi ích mậu dịch quốc tế cho tất cả các quốc gia tham gia, các quốc gia tham gia, thậm chí đối với các thậm chí đối với các quốc gia không có lợi thế tuyệt đối về tất quốc gia không có lợi thế tuyệt đối về tất cả các sản phẩmcả các sản phẩm..

(Quốc gia không có lợi thế tuyệt đối về tất cả (Quốc gia không có lợi thế tuyệt đối về tất cả các sản phẩm vẫn có thể trao đổi thương các sản phẩm vẫn có thể trao đổi thương mại và thu lợi từ mậu dịch) mại và thu lợi từ mậu dịch)

Hạn chế:Hạn chế: Hạn chế của Ricardo là giả thiết lao động Hạn chế của Ricardo là giả thiết lao động

là yếu tố sản xuất duy được sử dụng. là yếu tố sản xuất duy được sử dụng. Trên thực tế thì lao động không phải là Trên thực tế thì lao động không phải là

yếu tố duy nhất, mà còn có nhiều yếu tố yếu tố duy nhất, mà còn có nhiều yếu tố khác như: đất đai, vốn, công nghệ… khác như: đất đai, vốn, công nghệ…

Và như vậy thì quy luật lợi thế so sánh Và như vậy thì quy luật lợi thế so sánh có còn đúng hay không? có còn đúng hay không?

Điều này được giải quyết bằng lý thuyết Điều này được giải quyết bằng lý thuyết chi phí cơ hội của Haberler.chi phí cơ hội của Haberler.

HẾTHẾT