Luat Hang Hai

" ' ? LUA T HANG HAl •

' -DUNG CHO SY QUAN v A CAN BQ NGANH HANG HAl

CHUONG TRINH MAU CUA IMO

Ngufli djch: Thuy~n Trlidng Nguy~n Minh Thuye't

Thuy~n Trlidng Nguy~n Van TrQng

Hi~u dfnh: Lu~t Su Trinh Thi Kim Nu

Tie'n Sy Nguyh Van Thli

Ph§n 1 1.1

1.2

1.3

1.4

Gioi thi~u Lu~t hang hai Ia gl?

MVCLVC

Cac ngu6n chu yt:u cua lu~t hang hai Vai tro cua cac quy djnh hang hili qu6c t€: "kh6ng phiii Ia hi~p uoc"

H<;lp d6ng va tai li~u chuiln

Trang

01

04

10 11

Phdn 2 Tim biin 2.1 f)jnh nghia va nhii'ng net dij.c trll'ng cua 01 con tau 14

18

19

2.2 Khi nao cac thu9c tinh cua m9t con tau phat sinh va ke't thuc

2.3 V ~ t ph\! th\19c con tau

Ph§n3 3.1

Quilc tjch va dang ky tau Nhij.n xet chung 20

20 24

27

30

3.2 Qu6c tjch con tau

3.3 Dang ky tau

3.4 Van d~ dang ky md

3.5 Khai ni~m v~ m9t "eel quan dang ky thu hai"

Ph§n 4 Vij.n chuyin hang hoa bling dtiong biin 4.1 Nhij.n xet chung 33

34

37 4.2 H<;lp d6ng vij.n chuy~n nguyen tac

4.3 H<;lp d6ng v~n chuy~n dU'<;lc chung to b~ng mot vij.n deln

4.4

4.3.1 V~n tiii deln 37 4.3.2 Quy djnh qu6c te' 41 4.3.3 Nghia Vl,l cua ngll'oi vij.n chuy~n !lie bat dllu hanh trlnh 43

4.3.4 Nghia Vl,l.cua nguoi vij.n chuy~n trong su6t hanh trlnh 49 4.3.5 Nghia V\1 cua ngtroi vij.n chuy~n (! ciing do hang 52

4.3.6 Nhii'ng nguyen tac v~ trach nhi~m cua nguoi vij.n chuy~n d6i voi hang hoa bi mat mat hay hU' hong 55

4.3.7 Giay cam kt:t b6i thuong 65 4.3.8 Nhii'ng ti€:n tri~n glln day trong luij.t hang hiii lien quan Mn

Vij.n deln va cac chung tir tll'Cing tl)' 66

(a) Quy tac Hamburg 1978 66

(b) Quy tac th6ng nhat v~ chung tir gi'ii hang duong bi~n 68

(c) Vij.n deln di~n tlf 70

Thue tau chuye'n 4.4.1 Nhij.n xet chung

72 72

4.4.2 Con tau 4.4.3 Hang hoa

74 78

4.4.4 Qua trlnh nh~n hang 79 (a) Chuye'n hanh trlnh rna dfru va di~u khoan huy h<~-n 79 (b) Ciing nh~n hang, dja di~m nh~n hang va

di~u khoiin "ciing Ian c~n" 82 (c) Qua trlnh b6c hang 84 (d) Thai gian b6c do hang: thai h~n b6c do, ph<~-t b6c do hang

cMm. thuong b6c do hang nhanh 85 4.4.5 Cudc phi 89 4.4.6 Va'n d~ hang hoa huhong 93 4.4.7 Ca'p v~n don theo h<;ip d6ng thue tau chuye'n 97

4.5 Cac h<;ip d6ng v~n chuy~n dij.c bii;t 99 4.5.1 H<;ip d6ng thue tau nhi~u chuye'n lien tl)c 99 4.5.2 H<;ip d6ng v~n chuy~n sBllt<;ing 101

4.6 H<;ip d6ng v~n chuy~n da phltdng thuc 102 4.6.1 NMn xet chung 102 4.6.2 S!J c6 gang tie'n tdi che' d(\ th6ng nha't qu6c te' 103 4.6.3 H<;ip d6n-g v~n chuy~n da phudng thuc va cac ye'u t6 cd ban 105

4.7 Cac khia C<!-nh phap ly v~ v~n chuy~n hang d(\c h<~-i va nguy hi~m 108

Phiin 5 Cac hqp d6ng sti'dvng tim biin 5.1 H<;ip d6ng thue tau djnh h<~-n

5.1.1 Con tau va sl)'mieu tii con tau 5.1.2 Thai h<~-n thue tau 5.1.3 Ph<~-m vi thudng m<~-i, ch<;>n l!Ja hang hoa, hanh trlnh Cl) th~ 5.1.4 Phan chia chile nang ho<~-t d(\ng va chi phi 5.1.5 Tinh toan ti~n thue tau 5.1.6 Va'n d~ "gian do<~-n" 5.1.7 Trach nhit;m d6i voi hang hoa bi hu hong

5.2 H<;ip d6ng thue tau trfrn

Phiin 6 Hqp dilng v~n chuyin hanh kh3ch va hanh ly cua hQ 6.1 NMn xetchung 6.2 Tinh th6ng nha't qu6c te' 6.3 H<;ip d6ng chuye'n di - cac khai nii;m cd ban 6.4 Cac quy~n va nhii;m VI) chinh cua cac ben tham gia 6.5 Trach nhii;m cua nguoi v~n chuy~n

Phiin 7 7.1

Cac hqp dilng phv H<;ip d6ng djch VI) hoa tieu

111 Ill 115 117 119 120 121 123 124

127 127 128 130 131

133

7.2 Cac djch vv 1ai dih 135 7.2.1 NMn xet chung 135 7.2.2 H<;!p d6ng 1ai dil t 136

7.2.3 Trach nhi~m cua cac ben 137 7.3 Cac 1o<).i h<;lp d6ng ph\1 khac 138

7.3.1 Nh~n xet chung 139 7.3.2 D<!-i 1y 139 7.3.3 H<;lp d6ng b6c do 140 7.3.4 H<;lp d6ng vdi cac b(j pMn di~u hfmh v~n chuy@n t<).i be'n ciing 140

Phdn 8 Khia c~nh ph:ip 1y trong tai n~n hfmg hili 8.1 Damva 141

8.1.1 NMn xet chung 142 8.1.2 Quy djnh v~ trach nhi~m chung 143 8.1.3 Trach nhi~m d6i vdi hang hoa bj htr hong 145 8.1.4 Trach nhi~m d6i vdi vi~c gay thtrong tich cho ngtroi 146 8.1.5 Danh gia 16i 147 8.1.6 Danh gia thi~t h<!-i 150 8.1.7 Quy~n dm giii' hang hai va bao hi.Sm b6i thtrong 151

8.2 Cuuh(j 151 8.2.1 Nh~n xet chung 151 8.2.2 C6ng trdc qu6c te' v~ cliu h6 154 8.2.3 H<;!p d6ng cliu hQ 154 8.2.4 Danh gia ti~n thtrilng cliu h9 159 8~5 Nhii'ng di@m n6i b~t khac cila C6ng trdc 1989 160

8.3 T6n thilt chung 161 8.3.1 Nh~n xet chung 161 8.3.2 Hanh vi t6n thilt chung 162 8.3.3 Nguy hi@m do m(jt trong cac bentham gia gay ra 164 8.3.4 B6i thtrong nhii'ng gi trong t6n tha't chung 164 8.3.5 Djnh gia tJi quy~n l<;!i dong gop 165 8.3.6 St! dong gop t6n thilt chung, trach nhi~m d6i vdi slf dong gop

t6n thilt chung va b6i thtrong cua bao hi@m 165 8.3.7 Giai quye't milt mat trong t6n thilt chung 166

8.4 Trach nhi~m d6i vdi vi~c gay 6 nhi~m dfru 166 8.4.1 Nh~n xet chung 166 8.4.2 T6ng quan v~ cac ye'u t6 co ban cua che' d(j

C6ng trdc trach nhi~m dan slf 1969 168 8.4.3 Quy qu6c te' v~ b6i thtrong 6 nhi~m dfru (IOPC) 171 8.4.4 Slf ph6i h<;lp chuyen nganh tl! nguy~n 171

PHANMOT GIOITHJ:tU

1.1 Lu~t Hang hiii Ia gl?

Thu~t ngil' 'lu~t hang h<ii' tho~t nghe e6 ve kha ro rang nhung th\l'e ra khong de - dang djnh nghia duqc va vi~c thao lu~n v~ va'n d~ nay se rdi vao phl)rn vi ly

thuye't v~ lu~t phap_ V{n d~ kh6ng don gian bdi S\1' khae nhau cua nhi~u thu~t ngil' dang t6n tl)i va vl nhil'ng ngui:fi hilnh ngh~ bj l~ thui)c vii a mi)t dong su6i tuon ehlly khong ngirng nhil'ng thu~t ngil' ly thuye't eao sieu va he't sue kh6 hilu nhu: lu~t v~n tai hilng hmi b~ng tau biln (shipping law), lu~t ehU quy~n tren m~t biln (admiralty law), lu~t hang hlli qu6e te' (international maritime law), lu~t biln (law

of the sea), lu~t thuong m~i hang hai (maritime commercial law), lu~t tau buon (merchant shipping law), v.v Thea truy~n th6ng, ciing c6 sl!' tie'p e~n khae nhau v~ va'n de nay giil'a cae hi; th6ng thong phap va cac linh V\l'e ella lu~t dan Sl/ nen cang lam cho va'n del phuc tl)p them. HAn chUng taciing con nM- ri\.ng, bin ch{t . . ci!a lu~t hiing luli thui:fng du<;fc thao lu~n va phan tieh dudi nhio~u g6c d(l hoan toan khac nhau nhtt l~p phap, khoa hqc va giao d\lc. E>6 Ia ly do tl)i sao khi cang dtt<;le nhic!u cac ly thuye't gia dtta ra thao lu~n. thl chOng ta l~i eiln.g e6 nhiclu djnh nghla ve .uc! tai nay.

Thea truyc!n tho'ng thl "lui)t hang hai" thu'Cfng du'<;fc coi Ia mi)t nhanh etla ngilnh khoa hqc.lu~t phap, n6 chi ph6i tau biln vii hol)tu(lng ~n chuyln bling taabiln. Do d6 mil l~t.dtt<;fc gqi Ia 'hang hai' khi n6 anh httdng tdi sd hil'u vii quan ly tau biln, diclu hilnh ~aug, tuyln d\lng thuy~n vren hay cae hol)t d-Qng kinh doanh tau biln khac. Chung ta de dang nMn tha'y rling khai nii;m nay ve lu~t hang hlli (maritime law) tttdng ung vdi y tttdng v~ lui)t vi)ntai bilng tau biln (shipping

law).

Hii.y gia sli dng, M ph\IC V\1 cho nhil'ng ID\le dich th\l'c t-e', chU.ng ta cha'p nMn djnh nghia ca'u trUe ciia mi)t bQ Iu~t Ia g6m mi)t bi) eac quy tik dic!11 chlnh mi)t nh6m nha't djnh nhung m6i quan hi; xa hi)i va kinh te'. Tuy nhien, khi nglf{li Ia

kham pha va phat triln cac ngu6n htc mdi e6 lien quan de'n vit;c sli d\lng biln (ciing nhu S\1' c§n thie't phai baa vi; va giil' gin moi trui:fng bitSn) thl each tie'p e~ trllycln th6ng tren day khong thiS coi lil m(lt giiii ph:ip thoa dang eha va'n de du'<;lc.

Ke't qua Ia nguili ta c6 thiS khong c6 mi)t each djnh nghia toan dil;n nao baa hi'lm dtt<;lc ta't ea nhil'nglu~t II; e6 ngu6n g6c hang Mi. Tuy nhien, can cu vao m\le dlch hii;n t<~i, c6 le se dung ne'u cht1ng ta mieu ta lu~t -hilng hai Ia nhil'ng quy djnh phap lu~t chi ph6i cac hol)t di)ng v~n chuyln duimg bi~n vit cae hol!t di)ng lien quan, vii;c sli d\lng biln va vii;c khai thac cae ngu6n l<;Ji eiia biln, va baa vi; moi trtti:fng biln .

. C.ic quy t~c cua lu~t hiing hlli t6n tl)i trong mi)t qu6c gia lit m(lt bQ ph~n du thanh cua hi; tho'ng lui)tphap cua qu6c gia d6. Thu~t ngil' 'lu~t phap qu6c gia' va 'lui)t II; rieng cua mi)t nude' dude sli d\lng M chi nhil'ng quy t~e phap ly n(li bq ciia m(lt qu6c gia rieng bi~t. Ta't nhien, c6 S\1' khac nhau dang ktS trong each tie'p c~n qu6c gia ct6i vdi lu~t hang hlli, nhung- nhulit mi)t quy tile - n6 khong t6n

1

t11-i nhu Ia m(lt nganh lu~ t rieng biet va tl/ tri. Di~u d6 c6 nghia Ia trong trll'Cing hc;!p kMng c6 nhung quy djnh dAy du v~ lu~t hang hili thl v5:n c6 thi sil' dt,mg nhcrng quy t~c chung cua lu~t dan Sl/, lu~t hanh chinh, hoil-c lu~t lao d(lng M di~u chlnh cac m6i quan he phap ly v~ hang hili. ChAng hl)n, viec ky ke't cac h<;Jp d6ng hang hili viin dbi hoi phili c6 kie'n thtl'c vung v~ cac qui tiic t6ng quat trong viec thie't I~ p va di~n giili h<;Jp d6ng.

Clic quy dinh hang hili thll'Cing c6 ban cha't phtl'c tl)p v~ nhi~u phuong dien. N6i m(lt each t6ng quat, cac quy tiic pbap ly c6 th~ du<;Jc phan lol)i theo nhieu each kMc nhau, nhll'ng ve co b:l.n, chu ye'u chtlng dll'<;Jc chia thanh nhung qui djnh cua lui!.t cong phap vii lu~t til' phap. Lu~t h1ing bai bao g6m ca hai lol)i tren, cho nen vi~c phan biet giua cong phap vii tll'phap doi hoi phili c6 nhung giili thich va lam cho ro rang bon. Lu4t tuphap quan tam tai m6i quan he phap ly giUa cac ca nhan hoil-c giua cac t6 clntc ctia nhi?ng ca nhiin nhll' cong ty, t6ng cong ty, v. v ... va mt~c dich wac tien ella n6 Ia bao ve quy~n l<;li cua ca nhan. Ph11-m vi ctia lu~t til' phap, ngoai cac mij.t kMe, bao g6m cil lu~t dan s1,l' vii lu~t thuong ml)i. Dieu d6 e6 nghia, chilng hl)n, tit ea tai san vii m6i quan h~ h<;lp d6ng trong hol)t d(lng v~n tili biin· vii cae hol)t d(lng lien quan (nhu viec thl! dac vii chuyin nhll'<;Jng quyen sc'l hrru tau, h<;Jp d6ng thue tau, v~n ddn, trach nhiem trong viec khong thl/C bien hay thl!c bien sai h<;Jp d6ng hang hai, trachnhiem b6i tht:tCing thiet hai xily ra ben ngoai quan he h<;Jp d6ng, v.v ... ) bi chi ph6i bc'li cac dieu khoan diic trll'ng ciia lu~t til' phap. De'n day, thie't tu(lng cln phai nha'n ml)nh ding, l<;Ji the' ciia cac .quy til:c tl1' phap Ia tinh linh ho~~ot ciia chtlng: C6 nhi~u quy til:c tny thu(lc vao diic tiuh khil dt~ng va cac ben lien quan c6 th~ tl! dinh ra m6i quan he trong h<;Jp d6ng theo phan dooin ciia he;>. M1,1c dich ciia lu~t til' pMp Ia .nh~m hudng d§n m6i quan he h<;Jp d6ng vii each b6i thU'Cing cho ben bi thiet hl)i. Ca nhan du<;Jc quy~n hanh .d(lng M bilo ve quy~n l<;Ji ctia hq. Tuy nhien, trong thCii gian g~n day, viec nha nude can thiep vao nhUng linh vJ!c v6nthu(lc v~ lu~tttrphap da gia ta:ng dang k~.

N_gU«;!c 11!-i, lu~t cong phap quan tarn toi nhUng va'n de lien quan de'n viec phiin c!pva lh1,l'chien quy~n 11,l'c bc'li cac ca'p c6th£m quy~n vii m6i quan h~ phap ly giil'a Nhil. m.rac (va b(l may chinh quy~n ctia nha nude) vdi ca nhiin. Cac qui dinh ctia)nit eong phap (nhll' lui!.t hilnh chirih, luit hinh s1,l', v.v ... ) Iii nham bao v~ nhil'ng l<;ri ieh c6ng e(lng. Ngu<;Je 11!-i, nhung quy ta:e trong lu~t hang h<li ciing mang ~C tinb e6ng phap, n6 bao g6m VieC dang ky taU, b§u he't cac Jinh· Vl/C ve an toAn tau.biin vii an loan hang hili, kiim soat hol)t d(lng v~n tai tau bi~n. viec v~n chuy!n hanh khach va hang boa t11-i cac ciing, di~u tra tai nl!-n va m(lt s61inh v1fc trong cong viec bilo t6n va. gln giii' moi trll'Cing bi€n. Tir nhung nhiin djnh tren day, chtlng ta nh~n thliy rling m6i quan he khang khit vii tile dl,\ng tuong h6 gitla cac quy tac ctia c6ng phap vii tll' phap Ia ml,\t trong nhil'ng dil-c tinh ctia luit hang h3.i. Ngoai ra, cac quy ta:c ciia cong phap va tupblip th~ng nhi't quan trong linh v1,l'e nay, nhlit Ia trong qui dinh ve m(lt s6 van de nhit djnh (nhll' .tlnh tr11-ng phap ly giua ml,\t thuyen tru(lng vdi con tau, an toiln bAng bai, bao Ve ffiOi trU'Cing bi!n Va phong ch6ng 0 nhi!m, Va VieC kham pha Vil.

2

khai thac cac ngu6n khoang siin va sinh v~t bi6n, v.v ... ). Trong h~u Mt cac moi quan M h<Jp c:t6ng rna theo truy~n thOng thUQC v~ linh Vl/C eli a lu~t Itt phli p, thl nay ngay cang bi c:t6ng h6a tra thanhca.c ye'u to cua lu~t cong pbap Ia di~u chllng ta cAn htu y. Ta't nhi~n tl I~ cac ye'u to cong phap va ttt phap thll'Cfng bie'n c:t6i bOi lu~t hilng hai khong ngirng thay d6i, vi v~y. vi~c phiii giiii thfch llJi ho4c dinh nghia I~J.i Ia di~u dn thie't. Toy nhi~n. va'n dE ngay ciing tra nen ro rang hdn r~ng, vi~c phiin djnh r"ch roi giO'a cong phap vii ntphlip dii ma't di sl! quan trQng ella n6 trong linh vl!c lui)'t hang hiii. DiEu dn nhii'n m~J.nh a day Ia, nhin chung, vai tro cila lu~t phap quo'c te' ngay ci\ng tang, iinh huang nhi~u de'n cac ho"t dqng hang hiii. M(lt slf ki~n hi6n nhien Ia m9t con tau c6 the de'n nhiEu nu<k khac nhau khi c6 quan h~ h<;lp d6ng vdi nhiEu nude kh<ic dii rae d(lng dang ke' Mn cac quy djnh hang hili. El~c tinh quoc te ella nganh du'ong bien doi hOi cac tau bien phai du<;tc huang quyEn qua I~J.i vo h"i gifi'a cac vung liinh hai vii quyEn d~c mien (trong m(Jt chirng mlfc nMt djnh) tir tha'm quy~n liinh th6 t~J.i nude ngoiii. Lu~t quoc te' chi pho'i nhil'ng pMn cQa cac quy tile qui djnh vE m6i quan h~ giO'a cac nude, cac t6 chuc quO'c te' thu(fng trlfc ho~c nhO'ng t6 chuc dtt<;tc xem Iii c6 tu each ph:ip nhiln quoc te, vii ngay d m<?t s6 quy djnh lien quan tdi ca nhiln vii cac thlfc the' phi chinh phil (nhtt nhO'ng quy djnh li~n quan Mn nhiln guy En vii toi ph"m quo'c te). Hi~n nay, nhiEu quy djnh vii the' thuc quan tr<;>ng ciing nhu m<?t so'!inh vifc ella lu~t hang bai dEu du<;lc chi pho'i bai cac hi~puc:tc quoc te.

Tii't ca nhfi'ng vii'n d~ n~u tren se du<;tc de c~p m9t each chi tiet hdn i'1 cac phan tie'p theo, nhu'ng c6 dieu dn d~ c~p ngay Ia, nho c6 S1f h<;Jp tac cua cac t6 chii'c quo'c te' vii cac nude de' tim ra giiii phap chung nen sl,l' th6ng nhii't quo'c te cua lu~t hang h<ii da d~J..t du<;Jc hi~u qua cao nha'tthOng qua cac cong udc quO'c te. VI b' do d6, chung ta dnphai d6 c~p Mn tinh chii't quoc te cua lu~t hang hii.

T"i day, thie't tui'lng chUng ta dn phai nhii'n m~J..Dh rling ngiiy cang c6 nhi~u_ye'u to' anh huang tdi n9i dung ella phap lu~t hiing hai. Vii dudi diiy Ia hai vi d\1 lieu

bie'u: Thii' nha't, m9t yeu tO' vo cung quan tn;mg Ia, trong nganh kinh doanh duCfng bie'n, nhfi'ng gia trj tai San dang ke' thU'Cfng dli\IC l~ p trung VaO Chi m9t con tau. C6 bie't bao hiim ho" de do~J. cac con t1tu vii hang hqa ella chtlng, Va neU nhll' mQl trong nhfi'ng quy~n I<;Ji bj de dOIJ. thl nhfi'ng quy~n l<;Ji khac di li~n vdi chuyen di chung nay ciing thuong bj de do" theo. Do d6, c6 m9t xu hudng rii rang trong vi~c xac 'djnh va phitn chi a nli ro. E>i6u nay du<;lc thifc hi~n thong qua cac qui tile lu~t djnh cho phep gidi h~J.n

tnich nhi~m. qua gidi h~J.n theo h<;!p d6ng ciing nhu qua bao hie'm hang bai vii cac quy tile ve t6n tha't chung.

Thu nhi, m9t yeu to' dang du<;Jc neu ra i'1 day Iii, kh6 c6 m9t ngiinh kinh doanh nilo khac phai chju nhO'ng giao dqng cua thi truCfng sau sifc nhu ngiinh hang bai. Di~u du<;Jc xem Iii m9t h<;lp dbng to't cho ngay hom nay c6 the' mang den nhfi'ng Iii Iii cho ngiiy hOm sau. Ngu<;Jc I~J.i, m9t thi trl.l'{1ng

3

vao m<)t ngay the' hi~n oily sJ! tha't v<;>ng nhll'ng c6 the' chi trong khoanh

khiic dil tr<'l nen sinh l<;Ji v6 ciing. KM nang tiem tang aoi vdi Sl!' thay d6i

ldn nay Ia v6 cling quan tr<;>ng, chAng h~n, khi xac djnh li~u c6 nen huy bo

mot h!;fp a6ng thue tau vi hoan canh da thay a6i hay khong. Yi di! vi c6

nhung CUoC d!!ng di) ve quan Sl!' ciing lam gia tang nguy cd d6i vdi tau

bie'n vii thuy thu doiin, qua d6 liim gia tang mi)t each can ban trong cd ca'u chi phi vii ghi cu'dc.

1.2 Nhii'ng ngu6n chu ye'u cua lui) t hang hai

Ngu6n cua lu~t hang Mi c6 the' du'!;fc mieu ta nhu' Iii nhung van ki~n thl!'c te' de' til' d6 nguCii ta xac djnh ra nhung quy tiic c6 the' ap dt,mg vao trong m0 t tlnh huo'ng

Cl! the'. Mot each ro rang Ia lu~t thiinh van do Nhii nu'dc ban hanh (lu~t hang hai

qu6c gia), cac hi~p u'dc hang hiii qu6c te', vii doi khi nhung phan quye't cua toil. an Ia nhung ngu6n cling c6 dm quan trQng dang k€.

Lu~t hang Mi cua tirng qu6c gia rieng re d~u khac bi~t nhau bi'li bic$n phap tie'p

c~n ijp phap vii ky thu~t phap ly sit d!!ng ciing ra't khac nhau giua cac nude. Lu~t

phap qu6c gia ciing bj anh hudng n~ng n~ boi ffii!C lieU CUa chfnh sach hang hai ciing nhu' cac chu'dng trlnh l~p phap rna cac Qu6c gia thea du6i. Vi the', i'1 mot viii

Qu6c gia, nhung qui djnh lien quan de'n tilt ca nhung djnh che' chtl ye'u cua lu~t

hang hai du'!;fc dua vao trong m0 t quy che' chung Ia ' Bo Lu~t Hang Hiii ', trong

khi cac quy djnh chi tie't v~ m<)t s6 va'n d~ l~i c6 th€ du!;fc tlm tha'y trong cac qui

dinh ca'p tha'p hdn (dudi lu~l). Doi khi, nhung chi tie't d6 l~i niim trong cac d~o lu~t khac ngoai ph~m vi b¢ lu~t hang hai. Ngoai ra, con c6 ki€u l~p pbap khac,

trong d6 thay vl Ja mi)t bi) lu;1ct chung, n6 lai du!;fc ban hanh trong m9t lo~t cac

da.o lu~t ngang ca'p khac chi pho'i nhung va'n d~ tudng t!ng. T~i nhung nude thea

thOng luiit, vic$c hlnh thanh vii phat trie'n luat hang hai du!;fc dJ!a tren nhung d~o lul)t ciing nhu' tren nhung nguyen tk trich ra til' nhii'ng phan quye't cua nhii'ng VI!

an da du<;Jc. xet xit(cdc an I? rang buqc).

Trang nhi~u ITnh vJ!c, nhii'ng d~o luat hang hai ap d!!ng m<)t each v6 di~u ki~n nhtt m<)t ngu6n can ban cua.luat phap (sl!' ban hanh c6 tinh b~t bu<)c). Mi)t vi du

diEn hlnh trong m<)t !Inh vJ!c nay lit, khi dn thie't phai quye't djnh vii trong ph~m vi nao, ne'u quy~n dm giu hang hai biio dam cho m<)t khie'u n~i. Trang cac ITnh

v.f!c khac, cac d~o lu~t d6ng vai tro kern quan trQng hdn, trong d6 nhung quy til:c

luiitdinh chi mang tfnb cha't b6 sung va do d6 c6 th€ huy bO du<;Jc (phap luat b6 sung). Dieu d6 c6 nghia Ia cac ben c6 th€ tl!' quye't djnh giua hQ vdi nhau v~ ban

ch(t m6i quan hi) cua hQ, chi khi nao h<;Jp d6ng kh6ng d~ c~p tdi tbl mdi nghi tdi

giiii phap phap ly, vii vl the' giai phap phap ly nay chl mang tinh cha't tht! ye'u.

H<;fp d6ng thue tau Ia vi di! di€n hlnh cua m9t IInh VJ!C ve quy djnh phap ly b6

sung. Tren thJ!c te', day chinh Ia quyen tl!' do rna cac ben c6 th€ sit di!ng nhtt du'!;fc neU r0 trong quy djnh chi tie't ve quyen Vii nghia V\1, du'<JC tim thdy trong bdt Ctl hQp d6ng thue til.u nao. Vi the', khi c6 tranh cha'p ve h!;fp d6ng thue tau, tru'dc tien

Ia phlii tlm cac giiii phap trong cac di~u khoiin c.Ua h<;fp d6ng, du'<JC giiii thich theo

4

nghia phil ht;Jp vai cac nguyen tile thong thuCing. Tuy nhien, trong trU'Cing h<;fp c6 nghi va'n, nguCii ta c6 xu hudng di€n giai m(lt dieu khoan theo each c6 th~ giam thi~u vii)c di chi)ch khoi m(lt thoa thu~n theo lu~t djnh.

Nhu chUng ta dii de c~p d pMn tren,lu~t hang hai qu6c gia bao g6m cac d~o lu~t dlit;Jc quo'c h(li thOng qua (ho~c dp c6 tha':m quyen tU'dng dttdng khac) vii c6 th~ ap d1,mg cho m9i nguCii, d ba't cu ndi dau trong ph<!-m vi cila he$ tho'ng lu~t phap (lu~t can ban). Tha:m quyen ra cac quy djnh CJ.l the chi tie't thuCing du<Jc giao cho cac b9 trttc'!ng cila chinh phil, th~m chi cho cac ca'p chinh quyen d(a phll'ong (chinh quyen ca'p thu ye'u ho~c du!Jc ily quyen). Lo<).i lu~t phiip nay lien quan dtn m(lt so' va'n de hang Mi co ban vii thuCing xuyen doi hoi phai thay d6i.

C6 le dung khi chiing ta n6i r~ng he$ thilng lu~t phap hang h:ii i'1 cac nttdc dang

phat tri~n. ciing nhu c'! cac nttdc dii phat trien, c6 phh oao chua d~y du de dap U'ng cac yeu du phat sinh tit nen cong nghii)p hang hai hii)n d<!-i, titcac djch V\1 chuyen ngiinh vii tJ! d!)ng, nhi?ng cong udc hilng hai quo'c te' mdi, vii tit nhi?ng thay d6i trong mot s6 phudng dii)n cila nen kinh te' hang hai the' gldi. Ket qua Iii cac quy tAc quo'c gia khong bao giCI (! tr<).ng thai tinh rna chiing khong ngltng thay d6i,luon luon dU'!Jc tai t<).o vii c~p nMt.

Cdc cong UtJc hlmg hdi quae tit d~i di~n cho ngudn thu hai, ngudn ra't quan tn:mg cua lu~t hang hili .. Mot each t&g quat, mQi nguCii deu bie't r~ng, nhieu quy tlic va thil tJ.~C trong lu~t hang hai du!Jc trau chu6t ti mi, cong phu tren di€n diin the' gidi vii du<;fc bao gdm trong cac hii)p uac quo'c te', rna thea truyen tho'ng ngu(fi ta quen gQi Ia 'Cong udc'. Thu~t ngii' nay baa gam nhii'ng van kii)n quo'c te' mang tinh da phU'dng dii dU'<JC thong qua gii?a cac chinh phil ho~c bdi cac cd quan CUa t6 chlfc quo'c te'.

'Cong udc hang Mi' c6 nghia Ia ba't cl1' thoa thu~n .quo'c te' nii.o lien quan tdi nhii'ng va'n ve de hang hlii dli<JC ky ke't gii?a hai hay nhieu Chinh phu dltdi d.J!.og van ban vii. du<Jc the hii)n trong m()t van kii)n duy nha't hoij.c trong hai hay nhi6u van kii)n lien quan bi chi pho'i bc'!i lu~t quo'c te'. Lu~t quo'c te' ve cac hii)p udc ap d\lng cho ta't ca cac cong ltdc hang hai dii dlt<Jc hi) tho'ng boa den mQt nrU'c dQ r(lng riii trong Cong ltdc Vienna 1969 v6 L~t cila cac Hii)p udc-(The 1969 Vienna Convention of the Law ofTreaties) c6 hi(lu hfc viio niim 1980. C6 di6u dn nha'n ~nh rAng, tntdc nam 1980, Lu~t cua cfc Hii)p lt<k bao gam g~n h~u he't cac quy tile thOng thll'Cing cila lu~t qu6e t{ Hii)p U'de Vienna khong c6 y djnh trd thiinh mot bQ lu~t hoiin chinh cila lu~t cong udc, vii nhii'ng va'n de khong dlt!Jc hi~p udc nay quy dinh trong cac dieu khoan eila n6 thl dltt;Jc chi pho'i bc'!i cae quy tile cua lu~t quo'c te' thong thll'Cing. Cong udc Vienna, ngoiii nhi?ng va'n de khac, de c~p tdi vii)c:

ky ke't cae hii)p u'dc va dtta ehiing di vao hii)u IJ!c;

tuan thU, ap dJ.~ng,va giai thich cac hii)p udc;

tu chinh va b6 sung cac hii)p ttdc;

5

hEt hi~u h,tc, cha'm dU't va dlnh chi hOi!- I d(\ng CUa hi~p lfdc;

ltru trii', thong bao va dang ky.

Vi~c pMt tri~n cac cong ttdc hang hai qu6c te' dtt<;lc de ra trong chttcing trlnh hoat d(\ng cua nhi~u t6 chuc qu6c te', chU ye'u Ia cac t6 chuc chuyen nganh cua Lien Hi~p Qu6c vii cua cac t6 chUc khac nhtt T6 chuc Hang hai Qu6c te' (IMO), T6 chU'c Lao d(\ng qu6c te' (LIO), H()i nghj Lien Hi~p Qu6c ve Thttdng ml!-i va Phat triEn (UNCTAD), Uy ban cua Lien Hi~p Qu6c vf:. Lu~t thlfdng ml!-i Qu6c te' (UNCITRAL) vii H(\i nghi cila Lien Hi<$p Qu6c ve Lu~t Bi~n. Uy ban Hang hai Qu6c te' (CMI) dtt<;lc thil.nh l~p vao nam 1897 di!-t dtt<;lc nhieu thanh tich dang k~ trong vi~c th6ng nha't hoa lu~t hang hai ttt phap.

Thie"t tlfCJng se c6 ich ne'u chling ta danh thl gio nghien CUu ve qua trlnh hlnh thanh cong lfoc hang hai. Vii each t6t nha't d~ lam vi~c d6 Ia !ling nghe y kie'n minh hoi!- ve t~p tl,lc cila IMO, do m(\t vien chuc cao ciip ciia t6 chuc nay trlnh baydng:

Trong vi~c phat tri~n cac van ki~n vf:. hi~p ttdc, trlfdc tien Ia ca.c df:. xua't dttqc cac Uy ban hay ti~u ban lien quan ciia IMO xem xet. Sau khi ban b~c trao d6i, ngttoi ta tie'n hanh sol!-n dl!' thao cac quy djnh d1tdi hinh thuc thich h<;lp cho vi~c ap d1,1ng cu6i cilng. Sau d6, cac dl!' thao nay dtt<;lc trlnh len hQi nghj ngo~i giao do IMO tri~u t~p (Cong ttoc vf:. T6 chuc nay quy djnh rAng vi~c tri~u ~p nhii'ng cu(\c hQi nghj d:n thie't nhlf v~y dlf<;lc coi Iii m(\t trong nhii'ng chuc nang ciia IMO). Vl nhii'ng van ki~n hi~p ttdc dttqc h(\i nghj ngo~i giao nay thong qua thlfong dttqc dl!' djnh ap di;rng trong phl!-m vi toiin the' gidi, nen tit ca cac Qu6c gia df:.u c6 th~ tham #. k~ ca nhii'ng Qu6c gia khong phai Iii thil.nh vien cua t6 chuc IMO. Quyf:.n dttqc tham d\1' h(\i nghj ciing md r(\ng cho m(\t s6 t6 chuc phi chinh phU thich h<;1p; tuy nhien, nhii'ng t6 chuc nay chi d1t<;1c tham dl!' voi tlf each Iii quan sat vien, khong d1!<;1c quyen tham gia vao qua trlnh quye't djnh cua h(\i nghj. Quy djnh nay c.iing gi6ng nhtt quy djnh da ap d1,1ng trong t6 chuc Lien Hi~p Qu6c. M~c dil khong phai !a quy djnh chinh thuc trong Cong ttdc cua IMO nhlfng viin dtt<;1c IMO tuan thU, boi vl cac Thanh vien luon luon thira nh~n dng se c6 y nghia cho cac Qu6c gia giao ke't vii cac t6 chuc lien quan khac trong vi<$c xem xet vii thong qua m(\t hi<$p ttdc qu6c te' ne'u cac Qu6c gia va cac t6 chuc d6 mong mu6n gop ph~n viio vi<$c

thl!'c hi~n hi<$p lfdc.

H(li nghj ngo~i giao thttong thOng qua cac van ki~n hi~p udc nhtt Cong ttdc, Hi~p djnh, Nghj djnh thlf, v.v ... Dil cho van ki~n dlf<;lc m(\t h(\i nghj c~,~ th~ nao d6 thOng qua va mang ten gl di nii'a, thl di!-c tinh phap ly ci\a hi~p ttdc d6, dil nhif:.u dil it, dfou c6 ph~n gi6ng nhau. Theo lu;%t qu6c te', n6 rang bu(\c tit ca nhii'ng Qu6c gia da dang y chju rang bu(\c. Nhii'ng Qu6c gia dang y chju rang bu(\c boi m(\t hi~p ttoc bAng each phe chua'n, chua'n y hoi!-c cong nh;%n ho~c thii'a nh~n hi~p ttdc, van ki~n c6 hi~u il!'c. Theo lu;%t

6

quoc te', m9t QuO'c gia da ky vao ml}t hi~p ttdc thi c6 th~ phi! chuin, c6ng nh~n ho~c chuin y n6. Nhung Quoc gia kMc khilng ky vao hi~p ttdc d6 c6 th~ thira nMn n6 trong th<li gian thlch h(,'lp sau nay.

M9t Qu6c gia, khi trd thi'lnh thanh vien dOi vdi ml}t ci!ng ttdc cua IMO, phai ch(p nh~n m¢t so' nghia v1,1 nhat dinh quy dinh trong C6ng ttdc, ddng th(li ciing c6 quy~n doi m¢t so quy~n va d~c quy~n dOi vdi nhifng Qu6c gia thanh vien khac Ia cac ben cua c6ng ttoc. Qu6c gia d6 cam ke't de ra m9t so' bi~n phlip d6i vdi tau cua hQ ho~c vi~c v3n hanh tau bi~n ho~t d9ng theo thii'm quyen lu~t phap cua h<,>; va d6ng :9 d.ng cac Qu6c gia kbac c6 th~ thl!'c hi~n m¢t siS bi~n pha p dOi vdi tii u bitn cua nude hQ. Nhttng Qu6c gia d6 ciing yen tam vao thoa thu3n cua nhung nttdc kbac rllng, nhung bi~ pha p dtt(,'lc thl!'c hi~n dOi vdi tau bi~n cua hQ duqc gidi hl).n trong nhung bi~n phap dtt(,'lc neu trong hi~p ttdc da dttqc hQ ch(p nMn. [T.Mensah].

Nghien cU'u m9t c6ng ttdc hang hai chUng ta nMn tha'y n6 II! M 19 m¢t ki~u ca'u true lieu bitu cualol).i van ki~n nay. Theo thll' tl!' ca'u tnic th6ng thtt(lng, van ki~n d6 g6m cic pMn: md dftu, trln.l1 bay, ngoiii nhung van dt khdc, mi,IC dich k:9 ke't c6ng ttdc; cac phfrn chlnh cua c6ng udc Iii nhung di~u khoin thl!'c tl).i c6t ye'u; sau d6 Iii cac di~u khoan c6 tinh each nghi thrrc hay di~u khoan cuiSi cil.ng d~ c~p tdi cac ditm ky thu~t hoij.c nghi thll'c hay cac va'n d~ lien quan de'n vi~c ap dgng vii hi~u h,tc ciia c6ng ttoc. Philn sau cling bao .g6m ph.in chU'ng nh~n chinh thrrc ho~c c6ng nh~n chU ky, dia ditm va ngiiy ky cong udc. Nhii'ng ngubi ky vao cong t!oc Ia nhUI1g ngu(li c6 thim quy~n <4i di~n cho Chlnh phu cua h9.

DISi -vdi cac c6ng udc bang hai, dn phai lttu y rAng mu6n cho m¢t c6ng ttde c6 hi~u ll!'c thl phai thoa man m<)t so' yeudu, d6 Iii so'ltt;:!ng dn thie't cdacac Qu& gia d6ng y c6ng nh~n n6, ho~c n6 phai du!Jc-phe chuii'll bdi m(lt so Qu& gia nh!t djnhma tdng trQng taitau cua hQ ph<li chie'm rnQI siS phdn tram xac djnh ella di)i' tau the' gidi. Sau khi duqc cac nude cha'p n~n hay phe chuii'n cac c6ng ttdc hiing hai d~u dltl;lc ·ke't h!Jp vao h~ th6ng lu~t quiSc gia cua hQ. Thu ll)C thl!'C hi~n vi~c nay c6 tht khac nhau giua cac nttoc. Dieu.ch thitt phai nha'n ml).nh rling, theo cai_gQi lA quan dif!m CUa thuyt!t nha't nguyen CUa lu~t pbap qu6c te', thl mQt c6ng UOC se 1\l' d(lng tro thanh mQt ph.in cua lu~t phap quiSc gia th6ng qua hanh d(lng phe chuin hay gia nh~p vao c6ng ttoc cua nude d6. Tuy nhien, t(li m<)t so nude rna khai ni~m nhi nguyen dttqc cha'p nh~n vii h~u qua Iii c6ng udc chi tro thiinh bQ phh ciia lu~t phap qu6c gia d6 sau khi vi~c bd sung lu~t pbap da dttqc th6ng qua. M6i quan M tudng tac giua mQt cong udc dii dttqc ke't h!Jp vdi cac lu~t hang hiii qu6c gia tuy thUQC viio cac quy dinh cua hie'n phlip ciia tUng nttdc. Th6ng thu(lng, trong ph(lm vi ap dl)ng cua mQt c6ng ttdc thl cac quy tile cua m(lt cong u'oc du(,'lc U'U lien hdn so vdi lu~t phlip qu6c gia.

7

Khi nghien ctl:u vai tro cua cac c6ng u'dc hang hai, c6 m(lt ciiu hoi thu'ang nay sinh Ia nhung van ki~n qu6c te' d6 nhlim vii a m1,1c dich gl. Xin d§n l<li m(lt trong cac vien chile cao ca'p M tnl. lai thl c6 th~ t6m g9n l~i thanh ba nguyen de: (I) Sl)' thiJng nhit CUa Ju~t phap, (2) tinh ch~c ch~n cua Ju~t phap, Vii (3) c6ng Jy, ho~c chi Ia m(it giai phap cho nhii'ng vin d~ dn giai quye't [W.Tetley]. Rieng vin d~ th6ng nha't lu~t phap ra't dang a€ chtlng ta d~c bi~t quan tam.

E>ii c6 m(lt thai ngu'ai ta nghi rling viec chua'n bj cho cac c6ng u'dc qu6c te' chi Iii vi~c lam the' niio M d~t du'<;lc sl)' th6ng nhit trong lu~t hang hai vii cling vi~c th6ng qua vii thl)'c hi~n m(lt c6ng ll'oc hang hai, thi tl)' ban than vi~c lam d6 se tu' d(lng mang l~i nhung quy trlnh hang hai th6ng nhit trong kinh doanh du'ang bi~n ciing nhll' trong cac ho~t d(ing lien quan khac. Ngu'ai ta kh6ng th~ phd nh~n rling, mtl:c d(i tho'ng nhit thl)'c te' trong m(it s6 Iinh vl)'c nhit djnh trong lu~t hang hai Ia ra't cao. Ch~ng h~n. c6 th€ d§n chtl:ng nhii'ng va'n d~ du'<;lc quy djnh b<'fi de cong U'dc nhtt an toan tau bi~n. an toan hang h<li, va m(it s6 phu'dng dii)n trong quan hi) lao d(ing tren tau bi~n. M(it quy djnh qu6c te' chi tie't vii c6 ph~m vi r(ing v~ biio v~ moi trui'Jng bi~n khoi bj 6 nhiil:m do tau bi~n gay ra, ciing nhu' nhii'ng quy djnh ciia ce\ng udc lien quan de'n h<;lp d6ng v~n chuy~n du'<;lc chung to bling v~n ddn ciing dn dll'<;lc neu ra. Nhii'ng thanh 11,tu dang kE tren trong vi~c th6ng nha't lu~t hang hai dii d~t dem l~i nhii'ng ke't qua mong mu6n, vii b[ng vii)c thi hanh nhii'ng cong uoc nay, cac qu6c gia ke't uoc ali chip nMn cac quy ulc gi6ng nhu vh (ho~c giln nhu' v~y). Tuy nhien, ciing c6 nhii'ng cong u'oc kern thimh cong hdn, c1,1 th~ Ia a6i voi quy~n dm giii' hang hai vii the' chip, cac cong uoc cua Lien Hit~p Qu6c v~ v~n chuy~n hang h6a vii. v€ v~n chuyEn da phu'dng thuc qu6c te', v~ nhii'ng di~u ki~n dang ky tau biEn, v.v ... Ngoiii ra, ciing c6 nhii'ng !Inh vlfc hoan toan khong dtt<:Jc cac cong udc qu6c te' chi ph6i (h<;Jp d6ng thue tau, trach nhii)m d6i vdi hang hoa tren ba, bao hi~m hang hai, vii dong til u). Hdn nii'a, vii)c th6ng nha't qua cac cong u'dc qu6c te' l~i sinh ra viii ba't ti~n. Thea kinh nghi~m dii chi, c6 nhung di€u khoan cua m9t s6 cong ll'oc du'<;lc dlf thao thea each rna m9t s6 lu'<;lng dang k€ qu6c gia kh6ng tM cha'p nh~n dll'<;lc. N6 c6 th~ du'<;lc minh h9a bling Slf thie'u thii.nh cong cua cac c6ng u'Oc v~n chuy€n Vlta qua do Q~C tinh b~t buqc cua chtlng. M9t s6 c6ng u<lc khac khong du'<;lc cha'p nMn b<'fi chtlng kh6ng dua ra du'<;lc nhii'ng giai phap tilt nhit cho va'n a€ dii du'<;lc xac djnh, thay vii a d6 Iii ki~u thOa hii)p di~n hlnh cua nhung quy~n l<;Ji va t~p we qu6c gia khac nhau. E>oi khi, vi~c bien djch nhii'ng di€u khoan c6t ye'u cua m(it cong u<lc thil.nh nhii'ng dieu khoan cua lu~t qu6c gia, va vi~c ph6i h<;Jp cac quy t~c qu6c gia voi de quy de qu6c te' g~p nhi€u kh6 khan, tMm chi khong th~ thu'c hi~n du'<;1c vi thie'u thu~t ngii' tu'dng du'Clng, th~m chi d. nhii'ng kh:ii ni~m phap ly tu'dng U:ng. Ro rang Ia va'n a€ th6ng nha't trong vi~c dien giai Iii dieu c6t ye'u M d~t du'<;lc sv th6ng nhit thl)'c sl)' cda cac quy tile hang hiii trong ta't d. cac nu'oc Ia cac ben dii ky ke't c6ng u'dc. Cu6i cung, chtlng ta cung nMn tha'y cling, ma't kha nhi~u thai gian M m9t cong udc d<)t du'<;Jc s6lu'<;lng cac nude phe chua'n vii c6 th~ di viio hi~u ll)'c ; hdn nua, thai gian chua'n bi (tir dlf thao Mn ban b<)c, thong qua) thu'ang phai ma't tren rnu'ai nam. Qua trlnh c~p nMt h6a va hien dai h6a ciing diii:n ra tu'dng d6i ch~m ch~p vii kh6 khan, ba't k~ Iii. dii c6 thu tl!c 'tu chinh ngilm'. Do d6, di~u ra't r6

8

rang hi(:n nay Iii vi(:c thong nha't lu~t hang hai bhg each thong qua cac cong tr<lc qu6c tfi phiii di kern thea cac quy che' vii quy djnh khong mang tfnh hi(:p tt<lc. Chung ta se de c~p toi va'n d~ nay i'J cac philn sau.

T~i nhifng nu'oc thea thong phap, phan quye't cua toii an trong qua trlnh xet xu nhii'ng Yl! ki(:n t~o nen nhifng tien II$ (precedents) Iii m(it ngu6n quan tn;mg trong lu~t hitng hiii. Thim pMn lam ra lu~t Ia m(it trong nhii'ng d~c di~m cd ban cua h~ thong lu~t phap ciia nhifng nuoc nay, va nhifng phan quye't tir nhifng vv tru'<1c d6 du'<;lc coi Iii nhifng hu'<lng d<in cho phan quye't trong tu'dng lai. Eli~u c~n nh<l Ia trong m(it vv xet xu, toa an phiii phan quye't nhu the' nao d6 de m<?t d~o lu~t ho~c mqt di~u khoiin h<;1p d6ng phiii dl.l'<;lc hieu dung nhu' v~y ho~c nhii'ng quy t~c nao se.pbai aprlvng khi rna lu~t va h<;Jp d6ng khong de c~p t<li. Ban cha't ciia hQc thuye't nay Ia lien II$ rang bu(ic, ttl'c Ut phan quye't cna mqt tali an ca'p cao rang bUQC CaC toil an c(p du'Oi khac trong nhifng Yl! Jcic$n dll'<;JC Xet XU ti{p theO y(jj

nhii'ng sl{ kic$n tl.l'dng tl{. Phan quye't c6 thim quyen nha't ro rang Ia ctia 't~a an ca'p cao nha't thea ddng ca'p cua cd ca'u he$ thOng tba an trong mqt m.tdt.theo thOng phiip da du<;Jc xac djnh (Thf d\1, Toa thu'<;lng thim i'J Anh quoc). T~i nhii'ng nude khac, pban quye't cila tba an ca'p cao chi mang tfnh cha't rhuye't phJ!c chtl' khOng phru bitt buqc. N6i each khac, toa an cap duoi khong bj bli: t buqc phai tuan theocac phan quye't trtt<lc day ciia toa an ca'p- cao hdn. Ke't qua Ia phan quyei cua m9t toa an cua nhii'ng nuoc nay khong dugc coi Ia m(H ngu6n ciia lu~t hiing hai.

Btl'ng v.:l phl.l'dng di(:n ngu6n gflc cua lu~t hang hai rna xet thl cbn mql <fi€m khac dn p-Mi du'<;fc luu y mQt each thfch dang Iii deli v<li tlnh tr?ng ciia nhii'ng nu'<lc thiinh vien ciia C9ng dangChiiu Au. Ba't euu mtCie niio gia nh~p C(ing d6ng.Chau Au d.:lu ph<ii cha'p nh~n ap d\lng va ehju sl{ nl.ng bu(ic theo lu~t phap ella C(ing dang, lu~t nay khOng hil dem xia g1 Mn nhifng di~u khoiin eiia lu~t phap qu6c gia c6 miiu thu.in hay khong. C9ng dang !Gnh Te Chiiu Au da xiiy dl{ng l~t hang hiii cua hg dl.I'Oi hinh thuc Ia ·cac Quy djnh eiia EEC, eac quy djnh d6 ml)t khi aa dl.l'<;re l~p ra lli n6 chuyEn thanh lu~t ciia eac nl.l'oc tlr.lnh vi en m(it each trl{c . ti{p, rna khong c§:n phai du'<;fc thong qua bdi b(t CU Sl{ ban hanh niio. Vl the. cac Quy djnh 116 chfnh Iii nguan can ban ella lu~t hang hili d6i voi cac nu'oc thlinh

vi en.

T~i m(it so nl.l'oc, t<J.p qudn theo truy~n thOng dugc eoi Iii mqt ngu6n cua lu~t hAng hili, nha't lil khi t~p quan d6 du'<;fc can ell' vlio S\1' cong nh~n ehfnh thuc t~ m(\t phien xil' cua toa an trong mqt Yl! kien. Th~t ra, mqt t~p qmin dii dl.l'<;le tba an phan xir se tri'J th1mh lu~t thOng thu'Clng. np quan trong l~t hiing hiii c6 the du'<;lc xac djnh Ia ffiQI qui ti[c xir the', ho~c tvc le dii dtr<;lc thie't l~p tit Uu dC!i, t6n t~i lien tvc va dll'<;lc coi Ia bitt bu(lc nhifng deli tu'<;fng lien quan phlii twin thu. Tit tMi c6 d~i. lu~t hilng hiii bao g6m hftu he't cac 1\IC le. Trang thi1i d?i hien d~i. tftm quan trgng cua nhii'ng t~p tl!C d6 dii giam di dang k~ do cac quy d!nh phap ly chi phoi giln nhu' tolin b9 cac va'n d~ ciia hang hlii. Klt qua Iii, dt it lu~t lc$ moi v~ hang hlii c6 nhifng quy tile t6ng quat giong nhll' tinh c6 th~ ap d\lng du'<;lc ciia cac t\lc le; ihOng thu'C!ng cac di.:lu khoan cila lu~t hang hiii c6 chua dl{ng nhii'ng tham

9

chie'u trJ!c tie'p cac t~p t1,1c dii dU<;Ic thua nh~n, ch:ing h<tn, l<ti ciing nh~n hang hay cang d(l hiing. Tuy nhien, y nghia thJ!c ti6n cua t~p 1\IC dii bj h<tn che' vii dU<;Ic b6 sung. Di nhien m(lt t~p quan khong dU<;Ic mau thuitn vdi cac quy tile cua lu~t phap hoij.c nhung di~u khmin th€ hi en trong m(lt h<;lp d6ng.

1.3 Vai tro ciia cac quy djnh hang hili qu6c te' 'khllng phai Ia hi~p ttoc'

Nhu tren dii M c~p, c6 m(lt s6 quy dinh hiing hai qu6c te' hlnh thanh tren co s<'1 nhii'ng 'khuye'n cao' rna cac nuoc c6 th€ chon th1)'c bien toan b(l hay tung phan ho~c th1)'c bien c6 sll'a d6i. M1,1c dich cua nhung quy djnh thu(lc loai nay Ia nhlim khuye'n khich viec chfrp nh~n t6ng quat nhii'ng tieu chua'n th1)'c hanh cao nha't d6i voi nhii'ng v:in d~ lien quan nhu cac quy trlnh vii cac yeu du v~ an toan hang hai, viec bao ve moi twruCing bi€n, phong chilng o nhi6m do tau bi€n gay ra, di~u khi€n tau c6 hieu qua, xU' ly vii v~n chuy€n hang boa nguy hi€m, dong vii trang bj cho tau, vii bfrt cu vfrn d~ nao anh hUdng toi cac boat d(lng cua nganh hang hai. Toitn b(l cac qui djnh nay, khi dU<;Ic thong qua bling S\1' nhfrt tri quilc te', dii .trd thanh nhii'ng van kien khong th€ thie'u dU<;Ic d6i voi m(lt silloai boat d(lng hang hai, va n6i m(lt each kh6ng h6 ph6ng d<ti Ia tam quan trgng ciia n6 kh6ng th€ khong dU<;Ic nhilc toi. Trong bili ciinh nay, chUng ta dn phiii nha'n manh vai t.rO cua nhifng khuye'n cao cua IMO. Nhii'ng van kien kh6ng mang tinh cha't hiep U'dc cua IMO th€ hien duoi nhi6u hinh thuc nhll' 'quy djnh', 'tieu chua'n', 'th1)'c til;n', 'hudng dii:n', 's6 tay', v.v ... Duoi s1)' biio tr<;f ciia t6 chuc nay, m(lt silluqng dang k~ cac khuye'n cao dii dU<;fc thong qua vii duqc cac chuyen gia cua cac !Tnh vJ!c nay danh gi<i cao. Chung ta c6 th€ dii:n ra cac van kien nhu Quy dinh qu6c te' v~ v~n chuy€n vii bao qmin Hang h6a Nguy hi€m bling dUCing bi€n (International Maritime Dangerous Goods Code (IMDG Code)) kern theo cac Ph\1 IJ;~c vii Ph\1 ban da n6, Quy djnh v~ th1)'c hilnh An toiin dili voi hang rCii rAn (Code of Safe Pratice for Solid Bulk Cargoes), Huong ditn v.:l Huong ditn v6 viec quy djnh nhii'ng thie't bi tie'p nh~n thfch h<;lp tai cang (Guidelines on the Provision of Adequate Reception Facilities in Ports), Huong ditn Giam djnh theo cac Ph1,1l\lc cua Marpol 73178 (Guidelines for Survey under MARPOL 73178 Annexes), Giam sat tau vii dB hang (Control of Ships and Discharges,) v.v ...

E>iilu dn phai nha'n manh Ia nhii'ng khuye'n cao d6 ro rang Ia dii dU<;Ic d\1' djnh vii doi hili dll'<;lc toiin the' gioi ap d\mg nhung khong bi riing bu(lc vi! mij.t phap ly. Chtlng c6 th€ dU<;Ic cac qu6c gia th1)'c bien vii thUCing dU<;Ic sll' d1,1ng nhu Ia m(lt b(l ph~n cualu~t hilng hai qu6c gia. Mij.t khac, nhii'ng khuye'n cao d6 dU<;Ic sll' d1,1ng nhu niln tang thu nghiem d6i voi nhii'ng quan ni<$m pM p lu~t, vii thUCing thi m(lt quy djnh trll'oc he't dU<;Ic thong qua nhll' Iii m(lt van ki<$n khong mang tinh hiep uoc va sau d6 n6 duqc gan cho dij.c tinh bilt bu(lc bling each ke't h<;lp viio trong c6ng U'dc hang hai qu6c te' dii c6 (chhg han quy dinh Qu6c te' d6i voi E>6ng vii Trang bi Tau v~n chuy€n h6a cha't nguy hi€m d(lng rCii vii Quy dinh Qu6c te v.:l viec !16ng vii Trang bi Tau chuyen chd gaz lilng d(lng rCii (International Code for the Construction and Equipment of Ships Carrying Dangerous Chemical in Bulk and

10

International Code for the Construction and Equipment of Ships Carrying Liquefied Gases in Bulk) dlt<;jc ke't h<;1p vlw trong Cong ltdc SOLAS/1974).

Tht!c te' ap dt.mg cac khuye'n cao cua IMO tuy thu9c vao vi~c chuyln nhifng thong tin d6 thanh ra nhihlg van ki~n khong mang tinh hi~p ltdc mdi d1t1;1c thOng qua. Di~u quan tr<.mg Ia nen thuc dily cac Qu6c gia thi!c hi~n cac khuye'n cao va

lam cho chung c6 hi~u htc, vii thito lu~n, danh gia, stra d6i chung cho phil h<;1p v<li tlnh hlnh. Trach nhi~m thi!c hi~n nhihlg cam ke't nay nAm trong linh vi!c ho~t dl)ng cua IMO.

1.4 Hl/p dilng va tai li~u chuan

V~n chuyln bAng dltCfng biln Ia mi)t nganh cua nc'ln cong nghiep hiing hai quO'c

te', trong do cac tai Mu chua'n trong m6i quan h~ hqp d6ng dii dltqc bie't de'n til' the' ky 16. Khong dn phai nhlic l~i rAng, trong nhihlg ho~t di)ng cua nganh dltCfng bH~n dltdng d~i va cac ho~t d9ng lien quan, cac milu chua'n (nba''t!A hgp d&ng chuifn do mi)t ben d\1' thiio vii pMt hiinh dlfdi d~ng miiu in) dii dltgc sir d1,1ng

rit ph6 bie'n.

Trude tien, d n nha'n m~nh rAng ta't ca cac hQp d&ng chudn doi khi · thuang dltgc nh~n dl1-ng du<li cai ggi Hl. 'cac h<;1p d6ng dinh kern' c6 thl duqc mieu -ta Ia cac tho a thu~n dii dlt<;fC in san do ml)t ben So~n th<l.o r6i goi cho ben kia d~ ch{p nh~n hay til' ch6i eM khong ph:ii M thltdng llf<;1ng. NgoiH nhung di~u kMc thl cac lo~ h<;fp d6ng nay dlt<;fc sir dt.mg giua ben cung ca'p hang h6a ho<lc djch v~,~ thtrdng ~i v<li nhil'ng ngu'oi tieu. th1,1. Oic h<;fp d6ng chuifn vc'l hang bai, nha't Ia hgp cWng thue tau, thltong linh hol!t hdn, c6 th~ thltdng luqng va thay ddi dlt<;fc. Tit c3 nhU'ng va'n d~ nay se drtQc d~ c~p clti tie't hdn o pMn sau. Vi~c sil' dl)ng cac h-gp d6ng chuifn v<li quy riio r(mg !<In mang l<ti nhifng 1(1i. th{

dang k~ trong ho~l di)ng. dltong biln. DUng tren quan di~m hi~u qua kinh doanh rna xet thl chting giam tlti~u thCii gian vii phi t6n dam phan, nhAt Ill khi nhitng phltdng thuc tieu chua'n d~ kinh doanh dii dltl;1c cha'p nMn. Hgp dang tieu chuin. ciing gi:im thilu t6i da ngoy cd hilu J§m nhan; ni)i dung ciia hqp d6ng ttii dltgc cac ben lien quan bie't trltCJc, thlt(fng d11<;1c sir dl)ng trong nlti~u nude kha.c nhau vil

n6i nhic'lu thu tie'ng khac nhau. Oic ben bie't rii quy~n h~n va nghia Vl,l cua mini), co th~ t~p trung slf chll y vao nhcrng quy djnh c6 nghi va'n. H<;fp· d6ng chua'n gitip cac ben hiln rii Io~i va ph~m vi cua nhifng rui ro rna hg c6 thE phlii ganh chju. Cac milu chua'n ph1,1c v~,~ cho m~,~c dich th6ng nhift lu~t hiing h<ii; b!ng m9t s6 di~u khoan tieu bilu chung c6 thl t~o ra mi)t 'che' d9' hqp d6ng d~c bi~t dltqc

ngilnh tau buon cha'p nh~n vii thOng qua. Tuy nhien, c6 di~u chUng ta khong thl phu nh~n Ia nhung hgp d6ng tieu chua'n nay bj phe phan Ia thie'u tinh logic vil

khong c6 tinh h~ th6ng, c6 nhung thanh ngu thie'u rii riing vii cac di~u khoan ctia

n6 it mangy nghia phap ly vii thltdng m~i. Doi khi, cac h<;fp d6ng tieu chua'n baa ham mi)t s6 di~u khmin nhilm c6 l<;!i cho mot ben.

11

Hiiu he't cac lo~i h~Jp d6ng chuftn d~u dtt~Jc khuye'n cao Mi cac uy ban ve van ban cua nhii'ng t6 chuc v~n tai bi~n the' gidi nhu H9i nghi Hang hai Qu6c te' vii Baltic (Baltic and International Maritime Conference (BIMCO), T6ng H9i Tiiu bi~n ciia Anh (the General Council of British Shipping), Hi~p h9i Moi gidi Tiiu bi~n va D;;ti ly d New York (the Association of Shipbrokers and Agents of New York), Sd Giao djch thue tau cua Nh~t (the Japanese Shipping Exchange), v. v ... Ta't nhien, chllng ta kh6ng th~ d~ c~p tdi ta't ca cac lo;;ti mliu hc;Jp d6ng hi~n dang dll'qcsii' d1,1ng. Nhu'ng ciing kh6ng phai ta't ca cac lo~i hc;Jp d6ng dii dttc;Jc sii' d1,1ng trong thuc tien hang hai d~u dii dtt~Jc tieu chuftn hoa. M9t s6 trong cac lo~i d6, ngoili cac thU khac, g6m thOng bao san sang lam hitng (thong bao do ngUCii v~n chuy~n gdi cho ngUCii thue til u/ngttCii gdi hang ve vi~c tau san sang nh~n hang hay dcr hilng), va khang nghi hang hai ciia thuyen trttdng (h6 scJ do thuyen trttdng l~p trong tru'Cing hc;Jp con tau, hoijc m9t ngttCii tren tau hoij.c hang hoa gijp tai n~n c6 th~ bi thi~t h~i dang k~ hoij.c c6 kha nang Ia thi~t h~i d6 dii xay ra). Mij.t khac, c6 m9t s6 tai lit%u dttc;Jc g9i Ia gia'y tCI vij.n chuy~n mij.c dil tren thuc te' chung lien quan tdi cac h\1p d6ng khac. ChAng h~n, m9t s6 gia'y chung nh~n hang hoa (cMng nhij..n xua't xu, chll'ng nhij.n giam djnh, v.v ... ) vii cac lo~i h6a dcJn iien quan tdi hc;Jp d6ng ban hang. Cac dcJn bao hi~m va phie'u bao hi~m lien quan tdi hc;Jp d<\ng biio hi~m dUCing bi~n, phie'u lu'u kho va bien lai kho hang Ia ke't qua tir hc;Jp d6ng lu'U kho vii chll'ng thtt cim the' va bien lai tin thac tir m9t h\1p d6ng tin d1,1ng. Chl vdi mi,lt biin Mt ke nhtt vij.y ciing dii giup chllng ta hi~u r5 dm mll'c pMc t~p v~ mij.t phap Iy cua nhii'ng va'n de lien quan vai chung.

Trong s6 cac tili lit%u vij.n chuy~n, tai lit%u quan tr9ng nha't lil nhii'ng m5.u lieu chua'n cua h\1p d6ng thue tau va v~n dcJn. ChUng ta se di sau vao chi tie't sau, nhttng ngay t~i thcli di~m nay, c6 le nen M c~p m9t di~u Ia tren thuc te' m9t s6 ldn cac mliu chua':n dii dlt~Jc nhi6u ngttCii bie't vii g9i theo ten rna cua chung nhtt: GENCON, NUVOY-84, NUVOYBILL-84, SYNACOMEX 90, POLCOALVOY, PERTICON, BALTIME 1939, ASBATIME, CONGEBILL, CONLINEBlLL, CHEMTANKVOY, CHEMTANKVOYBILL, v.v ...

Viln de cilu true ciia cac Io~i van ki~n tieu chuftn Iu6n c6 tiim quan tr9ng he't sll'c to IOn trong luij.t hang h<ii. Theo y kie'n ciia gidi chuc c6 tha':m quyen:

Ca'u true ciia h~Jp d6ng thue tau va vij.n ddn kh6ng phiii Ia m9t du true chijt che kh6ng ciln thie't, nhll'ng dua tren b6i cinh vil m1,1c tieu cua hc;Jp d6ng, m9t du true nhtt the' se mang l~i hit%u qua r5 rang va nhanh chong nhilt cho cac ben. Chung dn ph<ii dU~Jc hi~u phil h\1p vdi nghia va y nghia cua Chung, trttdc he't Chung ciln dltc;Jc ch9n tir nhii'ng thuij.t ngii' dlt\1C sii' d1,1ng de hi~u theo nghia gian dj, thOng thttCing va ph6 bie'n ciia chung. M9t each t6ng quat, trir phi chung c6 y nghia khac l~ vai y nghia thOng thUCing lien quan de'n d6i tltqng bdi su sii' d1,1ng quen thu9c trong thttcJng m~i hoij.c tu'cJng tl)' nhtt vij.y, hoij.c trir phi b6i canh doi hoi rling, trong tru'ong h\1p dij.c bit%t, nhii'ng tir d6 phiii dttc;Jc hi~u theo nghia dij.c bit%t va l~ thttong khac nh~m M thu hut su quan tam tuc thCii cua cac ben. Ne'u

12

nhil'ng tit ngil' d6 dcrn gian, de hie'u va kh6ng md h6, vi~c cac ben da hilnh dqng ngttc;JC Jl)i vdi y nghia ella chUng Se khong C6 anh httCrng tdi d(u tnic thl!'c ella cac tu d6. TntCfng hc;Jp nhil'ng thu~t ngil' c6 th~ c6 hai nghia thl chll'ng cu ella qua trlnh hi\nh xU' tntdc ho~c viio thCfi die'm ky ke't h(jp d6ng c6 the' xac djnh sl!' chqn ll!'a nghia M sll' d\lng, m~c du chil'ng cu th~ hi~n trong thttdng lttc;Jng ho~c theo chU djnh cua cac ben Ia khong dtt(jc chap nMn. Chung cu ella qua trlnh hanh xU' sau khi hc;Jp d6ng da c6 hi~u ll!'c thli'Cfng khong dttc;Jc chip nh~n M giai thich di~u khoan ctia n6. [T.E.Scruuon].

D6ng thCii, ding dn nhd rling trong trttCing hc;lp c6 tranh chap giii'a nhil'ng phHn da in sd'n, dii vie't ra vii dii d6ng diu r5i, dii danh may tu tai li~u chuin nhttng do sai s6t ho~c ba't ciln thl, theo thong I~. y djnh th~ hi~n trong phiin vie't d6 phai lliJ

lien chQn phil.n di~n ta phil.n dii in. Nhil'ng di~u khoan da vie't, dii d6ng d(u ho~c dii danh may thttCfng chie'm ttu the' vi dii th~ hi~n ro rang y diflh cua cac pen. Ngoai ra, ciing c~n ph3i d~ c~p tdi nhil'ng nh6m til' nhu' 'contra proferentem' hal)c

'contra stipulatorum' khi y nghla ella di~u khmln neu trong tai Ii~u chu4n khong

ro rang ho~c khong chifc chAn, thl se dttqc phari tfch theo thea nghia ngu'(jC vdi nhil'ng gl rna ben d6 dii _ghi viio vl I<Ji ich ella hQ.

Trang th\l'c lien Iu~t hang h3i, quy tile v~ dien giai 'ejusdem generis' ding dU'<;Ic ap d\lng .trong tai Ii~u v~n chuy~n. Quy tiic d6 c6 nghia Iii nhii'ng tit ngii' clmng chung dttc;lc sti' d1,mg c6 lien quan de'n nhil'ng tu ngil' c6 y nghia d~c bi~t thl chl du'c;Jc hi~u thea nhil'ng ·SJ! vi~c hoij.c tlnh hu6ng c6 cil.ng ban ch(t vl1i S\l' vi~c hay tlnh hu6ng dttc;JC ng1.1 y bCri cac til' ngil' d~c b~t d6.

Se c6 ich ne'u chUng ta nhd ll)i nhil'ng thl!'c nghi~m lien quan tdi vi~ hi6'u dl1ng n()i dung cua m<)t tac gia ngttCii Anh ra't n6i tie'ng:

pnai xem toan b<) n()i dung tiii li~u;

phai ch9n nhil'ng ca'u true ngil' pMp dttc;Jc cha'p nh~n trlt nhii'ng trll'irng hc;lp th~ hi~n r6 rangy djnh hiiu ngt[<Jc ll)i;

tii' ngii' dtt<Jc sll' d11ng phai hi& theo nghia thOng thn'Cfng ella n6, con nhilng thu~t ngii' ky thu~t thl phai giai thich y nghia ky thu~t ciia n6;

y nghia ciia tu pnai gidi hl)n trong van canh mii tlt d6 dttc;IC sit d\lng;

ne'u c6 th~. tu ngil' trong tiii Mu phai dtt<Jc hi~u theo nghia r<)ng M thl!c hi~n y djnh ctia cac ben;

trong trttCfng hc;Jp c6 nhil'ng til' c6 hai ca'u true thl ca'u tnlc h<;ip ly trlnh bay duc;Jc y djnh dttc;Jc coi nhtt Ia ella cac ben se dtt<;lc ttu tien chQn ;

m<)t tit ro nghia trong m<)t tiii Muse bac bo b(t cu tu ng\1 y niio c6 nghia khong th6ng nMt vdi n6. [E.R.Hardy Ivamy].

13

PHANHAI ' ,.

TAU BIEN

2.1 Djnh nghia vii nhii"ng net d~c trling ciia m()t con tau

Hh nhtt chang ma'y ai nghi ngo vil vit$c lit$u m(\t du true c6 phai Ia m(\t con tau hay khong. Thu~t ngii' nay c6 m(\t nghia xac dinh tttdng d6i r6 vii cac nhii I~p phap sti' d1,mg no rna chAng dn quan tam v~ m(\t dinh nghia chinh xac. Oil v~y, thlnh thoang vli.n c6 nhii:ng ..nghi va"n nay sinh. Sl,l' phan lo~i nha"t thie't phai dl,l'a vao each tie'p c~n cua tung

trttong h<;lp c1,1 the'. Li~u m(\t du true Cl! tht'! c6 phai Ia m(\t con tau theo m(\t quy dinh phap Iy nha"t dinh, chang h~n nhtt theo qui tile v!l dm giii' hang hai khong?. Cau tra !Oi

Ia khong d:n thie't ph<li can cu vao vit$c li~u m(\t du true tttdng tl,l' nhtt the' thl theo m(\t

qui tile lu~t phap khac c6 dtt<;Jc g9i Ia m(\t con tau hay khong. Tuy nhien ne'u m(\t di~u Iu~t nha't djnh di chi;ch khoi de qui tile Iu~t phap thong thttong ap dl,lng cho cac tau thl c;in phiii th~n tr9ng khi coi m(\t du true Ia m(\t con tau.

Dm:H anh sang cua nhii'ng nMn xet c6 tinh gidi thieu tren day thl ro rang Ia khong c6 m<)t djnh nghia ph6 quat nao v~ tau dtt<;lc dtta ra bi'fi lu~t pMp cua m(\t nttdc hay bi'fi ba"t ky ngu6n lu~t hang h:li qu6c te' nao. Vii)c djnh nghia m(\t con tau c6 tht'! khac nhau tily thui)c vao m(\t linh vl,l'c, m(\t cong ttdc hay m(\t d~o lu~t lien quan. Cho nen, se ra"t c6 l<,5i neu chung ta Xet cac djnh nghia trong tlnh hu6ng CO minh h9a Cl,l thf! nhu' da sfr dl,lng trong nhi~u cong u'dc hang hai khac nhau chi ph6i cac m6i quan hi$ d~c thil cua n6.

Ve phudng dit$n dang ky, 'tau bit'!n' c6 nghia Ia ba"t ell' con tau tl,l' hilnh nao dtt<;Jc sti' dl,lng

trong ho~t d(\ng kinh doanh tren bit'!n qu6c te' di! chuyen chd hang h6a, hiinh khach hay

ca hang h6a vii hanh khach, ngo~i tru nhii'ng titu c6 tr9ng tai dttoi 500 G.T (Cong ttoc cua Lien Hii)p Qu6c v!l Biilu kit$n Bang ky tau bit'!n, 1986).

Ve m~t v~n chuy€n hang h6a theo v~n ddn, 'tau bit'!n' c6 nghia Ia ba"t ell' con titu nao dttqc sd' dung di! vi)n chuy€n hang hoa tren bit'!n (Qui tile Hague- Visby).

Con do'i voi trach nhiem trong viec gay 6 nhiem d~u. 'tau bit'!n' c6 nghia Ia ba"t ell' tau

bi€n ho~c phttdng tit$n vi)n chuye'n bling dttong bie'n nao, dtt<_jc dong ho~c hmin di dttdi ba"t cU' d~ng nao di! chi'f dolu dttoi d~ng xa nhtt hang h6a, Khi m(\t tau du kha nang chi'f

dh va cac hilng boa khac, se chl dtt<,5c coi Ia tau bit'!n khi n6 thl,l'c sl,l' dang chd dh dttdi d~ng xa nhtt Ia hiing hoa va trong ba"t cu chuye'n hanh trlnh nao tie'p sau chuye'n chd dfiu Xa d6 trit khi chll'ng rninh dtt<_jc dng tren tau d6 khong con c~n dh cua chuye'n chd d~u xa d6. (Cong ttdc Qu6c Te' v!l Trach nhiem Dan sl,l' d6i vdi Tai n~n o nhiem d~u, 1984). Trong qui dinh vil cll'u hi) c6 neu m(\t di~u khoan ril.ng 'tau' c6 nghia Ia ba"t cu tau bit'!n

hay phll'dng tien di bit'!n, hay du true nao du kha nang ho~t di)ng tren bit'!n (Cong udc

Qu6c te' v~ cll'u h9, 1989). Trong hfiu he't cac cong udc lao di)ng hang hai, 'tau' c6 nghia Ia biit ell' phttdng tien nao c6 M thtlng di)ng ll,l'c, du<:Jc dang ky t~i Ianh th6' rna cong ttoc c6 hieu ll,l'c, thl,l'c hi en viec v~n chuyt'!n hang h6a hay hanh khach nh~m ml,lc dich kinh doanh, tham gia m(\t chuye'n

hanh trlnh tren bi€n.

14

Chung toi c6 th€ gidi thi~u them nhieu each tie'p c~n khac nhau, song dieu rit quan trqng Ia nen tim m()t m~u s6 chung cho thu~t ngii' 'tau' nay. Diem miu ch6t truy~n th6ng rna bq lu~t hilng hai t~p trung vao Ia tau bi€n vii nhii'ng va'n de ve phap ly xua"t phat tir sl!' v~n hiinh con tiiu d6. DU'ng tren quan di~m thl!'c ti~n. dieu kha quan tr9ng kbac Iii phai xac djnh xem ciiu true n6i d6 c6 phili Iii m()t con tau khong; 'ttt each con tiiu' xac djnh thii'm quy~n d6i vdi cac hiinh vi xay ra tren tau vii xac djnh kha nang ap d~ng cac quy djnh phap lu~t mil con tau d6 co lien quan hay khong. Xin d~n ra m()t viii vi d~ dttdi day:

chu eli a mqt con tau bi~n c6 the gidi h~n trach nhi~m cua mlnh;

ngll'oi v~n chuyen phai co trach nhi~m dam bao con tau co du kba nang di bi~n;

m()t tiiu bi€n c6 th€ bi bil't giii' do ba't ky khie'u n(l.i hiinghlii nao;

d6i vdi vi~c cU'u h() m()t con tau (hoac titi san tren tau), se du(lc htt<'lng mqt khoan ti~n thii lao ;

d€ dam bao m9t khie'u n(l.i dac ttu, chu n(l co quyen ttu tien dm giii' hang h.ii doi vdi con tau so vdi cac khie'u n(l.i khac.

V~y the' mqt con tau Iii gi ? nhii'ng net dac trttng dttoi day dtta ra nhii'ng chl dh khi d~ c~p den nhung truong h(lp Cl! th~ hoac c6 nhung nghi ngo:

L Theo truy~ th6ng, con tau Iii mqt ciLu true n5i, sll'c n6i cua tiiu mql pMn Iii do ca"n true trong ri'ing cila n6. Do d6, mqt be gi'i n6i nli.m ngoiii ph(l.m vi cda djnh nghTa nay.

2. Ciu tr11c d6 phai dtt.;rc djrrh dung vao vii dti khii nang di chuyin tren hay trong mnk. Do d6 m9t tau ngam hay mqt tau canh ngilm cfinglii nhii'ng con tau, nhttng m<?t thUy phi co thl khong ph<ii. Mac dit m<?t thuy phi co cfing c6 th~ di chuy€n tren mil.,t nude, nhung ml!c dlch co ban cua n6 Iii di chuyen trong kMng kbf. Dii v~y. trong m()t vai IInh V\!'C lu~t pbap, ngttoi ta coi thuy phi co dang hanh trinh tren mil.,t nttdc Iii m()tcon tau khi xet tdi cac qui tifc phap lu~t v~ tranh dam va.

3. Ca'u true d6 phai co kich ciJ t6i thieu nha't djnh. No phiii du kha nang chuyen chd nguoi hay hang h6a vii khong qua nho. Nhi~u ghe xu6ng nho, xu6ng boi tay, cano v.v ... di!u nam ngoiii ph~m vi cua thu~t ngii' 'tau'. Dic!u ciln nhin mq.nh ll day Iii c6 m()t s6 vin de gil'n Iiiln vdi vi~c mqt c6 m()t chinh quyc!n nao d6 dii

thie't l~p gidi h~n thip hon cho thu~t ngii' 'tau', chhg h(l.n viec m<?t quo"c gia nhii'ng con tau ldn ciJ bao nhieu thl phai c6 nghia VI! dang ky viio s6 dang ky tau. Truong h(lp khac, theo lu~t I~ rieng cua m<?t nttdc, tau thttong dtt<;lc djnh nghTa Ia nhii'ng phttdng ti~n c6 tr9ng tiii toi thieu Iii 50 tin dung tai hay dung tfch dang ky tdng cqng. Ngoiii nhii'ng di~u dtt(lc chinh quyc!n quy djnh, S\l' phiin bi~t dtt<;fc dl!'a theo ml!c dich cua tirng lu~t I~ Cl! the. Cac qui tik vel phong ngira dam va c6 lien

15

quan ch~ t che toi cac qui life v~ !6i thong thuong khong chii ye'u khi tuye'n duong da du(lc Vl!-ch ra. Tuy nhien, di~u ciing he't sU'c quan tn;mg dn phai luu y Ia kha nang c6 th€' c6 ciia vi~c cilm giii' hang hai d6i voi con tau M b<i.o dam trach nhi~m dam va. Tuong tl,l', cac quy tile duy nhilt ciia lu~t hang hiii, chAng h11-n nhu' nhii'ng quy dinh v~ quy~n gioi h11-n trach nhi~m dan sl,l', khong nen ap dt,mg m(lt each tuy ti~n d6i vdi nhii'ng tau nho.

4. Mot yeu ch rilt quan tn.mg nii'a d6i voi vi~c phiin lo~i m(lt con tau Ia ml)c dfch d6ng tau va cong vi~c rna con tau se th\l'c hi~n. N6i each khac, chii djnh rii rang ciia chu tau sU' dl)ng cilu true n6i d6 cho van chuy6'n tren bi6'n ciing nhu each thU'c th\l'c te' khai thac con tau gict vai tro chii d11-o trong vi~c phan lo~i con tau d6.

Vh, c6 th~ khAng djnh rilng nhii'ng tieu chuifn neu tren day Ia nhii'ng tieu chuifn mang tinh cha't quye't djnh, chU' khiing phai klch thuoc, d~ng, cong suilt hay h~ thilng d(lng 1\l'c ciia con tau Ia quye't dinh.

Elieu thu vj dn lu'U y Ia cac toa an Hoa Ky da sU'a so~n cong phu phftn thU' nghi~m d~c bi~t giup cho vi~c khAng djnh m(lt cilu true nao d6 c6 phiii Ia m(lt con tau hay khong. ChUng ta hiiy chU y de'n nhctng ye'u tO' neu duoi day:

Li~u cilu true d6 du'(lc thie't ke' Ia d€ di chuy6'n va du kha nang van chuy6'n tren bi~n;

Li~u cilu true d6 c6 chju d\l'ng nhii'ng hi6'm h<;>a thong thuong ciia bi6'n;

Li~u cilu true d6 du(lc thie't ke' du'<;Jc M c6 djnh thu'ong xu yen t~i m(lt ch6;

Li~u tlnh tr11-ng cua 'con tii. u' c6 phil hop vdi quy djnh ciia chfnh quy~n vii cac chfnh sach khac cila phap luat.

Du c6 nhilng chi diin C\1 th€ neu tren, chUng ta viin c6 th€ g:)_p kh6 khan trong m(lt sO' truong h<;Jp d~c bi~t. ChAng h~n v~ tlnh tr~ng pbap ly ciia tii.u ch~y tren d~m khi Ia viln de con dang tranh dii kha soi n6i. Phuong ti~n nay di chuy6'n tren d~m khf giii'a n6 vdi lll!dc hay voi oa't. That ra, phu'ong ti~n nay c6 m(lt sO' d~c tinh ciia con tau, m(lt sil d~c tinh ciia may bay vii m(lt sil d~c tinh cua 6 to. Vl the' cho nen, trong m(lt viti h~ thO'ng phap tu~t, M phl!c vu cho ID\IC dich luat phap, tau ch~y tren d~m khi du<;Jc coi Ia m(lt phuelng ti~n dij.c thu (sui generis), bi chi phO'i boi cac quy djnh d~c bii;t ve cac phu'ong tii;n Chl!-Y tren d~m khi. Du vay, 0 m(lt viii nu'oc khac, phu'ong ti~n nay hoi).c phu'ong tii;n tuong tt! du(lc thie't ke' d€ sU' d\lng ca tren nude Iiin tren b(l cteu du'(lc djnh nghia Ia 'tau' ho~c 'tau bi6'n' vii chiu sl,l' chi phili boi cac quy djnh ciia luat hang hai.

Ngoai ra, chtlng ta c6 th€ g~p nhilng kh6 khan khac ve xac djnh nhii'ng cilu true khac nhau dung trong xay d\l'ng ho~c cac chuc nang chuyen dung khac lien quan de'n tau, d.ng, ho~c cac phu'Cing ti~n tren bo, ciing nhu' cac cilu true chuyen dung trong san xuilt dilu va khi. Theo cac quan di6'm ph6 bie'n hi~n nay thl ngu'oi ta chilp nhij.n phan quye't

16

cua cac toa an coi me)i \1 tau n6i dtt\fc lai ddt bllng each thong thlt<'1ng ciing Ia m(it con tau. Tttong llf, dOi vdi cac dan khoan ndi, cac xa Ian c6 th~ danh chlm dtt(jc dimg d~ eM cac thie't bi khoan tdi gie'ng khoan, va cac phttdng ti~n chU'a d.iu du kha ni!ng clum ho~c n6i trong nttdc ciing dtt<;1c coi Ia nhifng con tau. Nhung d6i vdi ta't cii cac thie't bi khoan tim khi va d<iu c6 djnh, va cac co sCI san xua't c6 djnh tren day d<!.i dttong dtlu khong dtt!Jc x6p Io~i Ia nhii'ng con tau.

D6i vdi nhii'ng tau dang nhm 1,1 d~ sil'a chifa ho~c nhifng tau khong ho~t de)ng tren bi~n nii'a ('dead ship') thl v{n dtl ra't ro rang. Mi)t con tau dang nlim sil'a chifa khong bi ma't '!lnh tqng con tau' bCii d6 chi Ia th<'1i gian t~m thC1i khong ho~t di)ng. Khi mi)t con tau dtt(jc dung lam mi)t co s<'rtren b<'1 (nhtt nha kho, khach s~n. nha hang, v.v ... ) thl m<;>i vi~c tuy thui)c vao dieu ki~n cua ca'u true d6. Theo mi)t thdm pharr c6 uy tin: "Chi khi nao m(it con tau bi thay d6i chll'c nang de'n muc n6 khongcon chll'c nang Mnh trlnh tren bi~n nifa thl n6 mdi bi coi Ia khong con tttcach phap ly cua mi)t con tau."

Glin day, c6 tru'C1ng h<;lp mi)t ti[m van lttdt bu6m bi coLla m(H con tau. Vi thim pMn, vdi quan di~m an toan cho ngttC1i v~n hilnh, n6i rhng slf giai thich nhtt v~y dii tirng dll'c;IC ap d1,1ng cho m()t chie'c be-, ml)t sa Ian, ml)t tau hai than, mi)t ca-no cao tO'c hay m()t xu6ng glin may.

2.2 Khi nao thl phat sinh vii ke't thuc cac thuqc tinn ciia m9t con tim ?

Trong nhitlu tlnh hu6ng, <Iitlu quan trQng Ia ph:ii xac djnh dtt(jc thC1i di~m sdm nhit va 1ri;

nha't nao thl mi)t du !rUe dtt(jc coi Ia m()t con tau. Vii khi niio thl cac thui)c tinh cua mi)t con til u IT! than chting th~ hi~n ra? Khi niio nhifng thu(ic tinh d6 khong th€ hi~n: nifa? Trong m(it chirng mttc nha't djnh, cau tci J(1i ph\1 thui)c viio cac qui djnh phap lu~t dm;fc ap d\lng. Nhin chong, nen lttu y de'nnhifng httdng d§n dttdi day:

Trong su6t qua trlnh tir giai do~n l~p ke' ho~ch cho tdi khi con tau di vao ho~tdi?ng, thm di~ quye't dinh Ia khi con tau tie'p xtic voi nttdc Mn dh tien, utcla khi n6 dtt<;~c h<J tbuy_ .. Vdi lcy!hu~t dong tau hi~ d;!i, khong phiii ltlc nao ciing c6 thi d~ dang xac djnh dtt~ thC1i di~m d6. Trorrg m()t s6 trtt<'1ng h(jp, va'n di! dtt(jc giru quye't thOng qua bi~ pMp phap Iu~t- nhll' l~t ~ vtl dang k9 trong d6 cho phep con tau dang trong qua trlnh d6ng dttgc di!ng ky vao S6 Da-ng ky tau dang d6ng. Nhll'ng viio Itic nay hay hlc khac, cong vi~c d6ng tau phai d;:~t tdi giai .do~n dn thie't M c6 th~ xe'p lol)i ca'u trtic d6 nh~ ~t 'con tau' r6i mdi tie'n hiinh thU 11,1cxin<lang k9 viio s6 dang ky blnh thttC1ng. Doi khi, th<'1i die'm nay dU'<;Ic xac dinh Ia th<'1i di~m rna xttCing d6ng t1m ban giao con tau cho ngtt<'1i mua,ho~C ne'u con tau dii(jc d6ng bling titln CUa XU'dng d6ng tau thlth(1i di~m nay dU'<;IC xac djnh Ia vao hie rna con til u dttgc dtta vao ho~t d()ng, Tau khong con dtt\fc coi Ia m(it con tau khi n6 bi t6n tha't v~t chli't toan bi) - ch~ng h~n do hoii hol)n, n6 hoijc bi clit lam slit v1,1n, ciing tttdng tt! khi tau bi chlm tl)i vung nttdc sau

khong th~ tr1,1c vat dtt(jc.

TrttC1ng h\fp con tau khong bi t6n tha't v~t chit toiin b9. nhttng c6 the' n6 bi htt h9i nghiem tn;mg de'n niii khong the sil'a chifa phl!c h6i dtt\fc, ho~c c6 th~ ph1,1c h6i dtt\fc nhll'ng khong kinh te'. Thu~t ngif ap d1,1ng cho cii hai trtt<'1ng h\fp tren Iii 'khong th€ sil'a chii'a

17

dll'<;lc' hay 'he't hy v9ng phl,lc h6i'. Tinh tr~ng khong thti sii'a chua dlt<;lc c6 tilm quan trQng cua n6 trong nhi~u tlnh huO'ng khac nhau: hqp d6ng thue tau chd hang, h<;!p d6ng thue mttdn lao dqng va cac dm giu do vi ph(lm h<Jp d6ng c6 th€ bj cha'm dlh, nhltng khong phai m<?t each tt1 d<?ng. V e phll'dng di~n biio hi€m thl tlnh tr~ng 'khong th€ phl,lc h6i' c6 y nghia ra't quan trQng, nhll'ng trong bO'i ciinh nay ngll'ili ta ap dl,lng nhieu tieu chuifn khac nhau. Khi xac dinh gia trj ciia m<?t con tau da trong tinh tr(lng sii'a chua thl chinh gia trj cila con tau d6 trong tr~ng thai chua bj hll' hong Him cd sd. Trong trll'ong hqp con tau o trong m<?t h<;lp d6ng thue tau, nguoi ta se khong du<;lc cuu xe de'n lqi the' thu<?c cho ngttoi thue tau b/ing each giiirn gia tri ciia con tau dO'i vdi chii t1tu.

C6 nhung va'n de liiln quan de'n vi~c cuu hQ.Trong s6 nhung ye'u t6 khac, rnuc tien cuu thuiing M l~ thuqc vao gia trj ciia tai san CUu dU'<;!C. Vf;y trong d6 c6 tinh de'n gia tri ciia h<Jp d6ng thue tau trong hoan canh thuf;n l<;!i hay khong? Trong nhieu trll'ong h<;1p, toii an thuong khong cha'p nhf;n.

Cu6i ciing, nhu da de cf;p d phftn tren, d~c tinh ciia m<?t con tiiu c6 th€ khong con nua khi n6 dll'<;lc dern sii' d\lng viio ID\JC dich khac, ch~ng hl,ln rn<?t til u chd khach nay dll'<;lc dem lam mqt khach S(ln hay mqt nhii hang va dU'<;Ic buqc c6 djnh t(li rnqt cftu cang. Tuy vf;y, trttong h<;1p m<?t con tau t(lrn thoi neo df;u t(li rn<?t ndi cho M chuy€n sang cong nang rndi thl n6 viin lit m<?t con til u.

2.3 Trang thie't bi tren tim

H~ thO'ng dqng 1\l'c, bu6ng lai, thie't bj l<ii dll'<;lc coi la nhung b(l pMn khong th~ tach roi ciia m(\t con tiiu; con nhung trang thie't bi thl dll'<;lc coi Ia c6 lien quan thu ye'u vdi con tau. f)6 lit nhung thu dt1 djnh dung tren tau trong thOi gian tll'dng d6i dai va d6i khi kha dn thiet cho ho(lt dqng ciia con tau nhtt thie't bj hanh hai, thie't bi cliu sinh, d\Jng C\J, ph\1 tung, giuong ngii, d6 d(lc nha bep, v.v ... Nhll'ng c6 m(lt sO' d6 d(lc khac kh6ng thf;t dn thie't cho con tiiu ding du<Jc coi lit nhung trang thie't bj. Tuy vh, cac lo(li container vii phll'dng ti~n danh ca thl khong thuqc di~n nay, nh.ung .thU a6 c6 th€ sii' d\lng tren rn<?t con tau hom nay nhltng ngay mai c6 the' chuy€n cho m<?t con tau khac. Di~u nay ll,li c6 th€ ap d1,mg cho gittilng ngu va d\lng C\1 nhil bep tren tau, nhll'ng chllng viin dtt<Jc coi lit trang thie't bi bdi vl chllng c:in thie't cho con tau ne'u con tau siip duqc dll'a vao ho(lt dqng. Con nhi~u s\1' phan bi~t chi tiet khac nhau tuy vao tf;p t\lc hi~n hanh d tirng ndi.

Thuf;t ngu 'Trang thie't bi' c6 y nghia d~c v~ m(lt muava ban m<?t con tau. 'Trang thiet bi' thu(lng d1t<;1c ban theo con tau, nhll'ng day chi Ia m<?t qui tiic b6 sung, cac ben c6 lien quan c6 th€ kh6ng tht1c hi~n. Thuf;t ngu nay ciing c6 y nghia quan trQng trong vi~c ciim c6, the cha'p, va trong tr\J'{)ng h<;1p nay, ngu()i ta thu()ng phai tuan thii cac qui tiic biit buQc; vi~c c:im c6 con tau bao g6m ca trang thiet bj tren d6, vii vl vf;y vi~c bao dam rieng re cho trang thie't bj la khong th€ ap d\lng dlt<;!c. D6ng tMi ciing ch htu y rling cac lo~i v~t til' tieu hao, dt1 tru, nhien Mu, v.v ... khong nil.m trong di~n la trang thiet bj ciia

con tau.

18

Theo h~ th6ng lu~t phap cua cac nu:dc Bile Au, quan di~m cua toa an cho rlng:' "Trang thie't bi Ia d(lng san (chattels) dtt!Jc dg djnh sti' dt,mg liiu dil.i tren m(lt con tau dang ho~t d(lng kinh doanh, c6 nghia Ia chUng dU:!Jc dung di chuyen cho hang boa hay hiinh khach, nhu'ng khong phlli Ia nhii'ng thtl' tau mang theo ho~c thU:ilng mang theo d~ sti' d~ng d4c bi~t trong vi~c ctl'u h(i, danh bilt ca, hay xti' ly ca danh bilt du:qc ho~c nhii'ng thtl' khong lien quan tdi ho~t d(lng kinh doanh cua tau, xay ra tren bi~n ho~c t~i bit ky ndi nao khac rna dn pbai di de'n d6 bilng tau."

19

PHANBA. QU6c TJCH VA vJtc DANG KY TAU

3.1 NMn xet chung :

Khai nit$m ve qu6c tjch tau lien quan cMt che tdi VeC dang ky ding nhu viec con tau duc;~c quy~n mang co mrdc nao. Tren tht!c te', nhung thu~t ngu nay doi khi duc;Jc sll' d1,1ng

l~n li)n vii thuong duc;Jc xem Ia nhil'ng tir d6ng nghia. Vl v~y, difu can ban Ia ph:ii hieu bie't ro rang vf d6i tuc;lng d6, vii ngay tir dftu, chllng ta nen trao d6i ngiin g9n vf y nghia cua cac thu~t ngu,qu6c tjch, dang ky vii co.

Qu6c tjch Iii mi)t tir tho~t nghe c6 ve kha don gian, nhung trong lu~t hang h:ii nguoi ta dil

diinh kha nhifu n6 lt!c de djnh nghia tir nay mi)t each th~t ro rang. Trude lien, dn phai nh~n thuc r6 rhg y ni~m chung vii xuilt xu cua danh tit qu6c tjch Iii tit cac h9c thuye't vf

l~t qu6c te' vii lu~t hie'n pbap, va nguoi ta da thilo lu~n rilt chi tie't vf khai ni~m d6 trong ph<LID vi cua nhung nganh lu~tn~y. Vdi IDl,IC dlch bien t~i cua chung ta, ciing Ia du khi n6i rling qu6c tjch, thea nghia Cd ban cua danh tit nay, Iii mO'i quan M phap ly lien

t\lc tiln tl!-i giua m9t nude c6 chu quyfn vii cong dan cila nude d6 vii n6 bao g6m ca quyfn l<;!i vii b6n ph~n tudng ling giua cong dan vii nhii nude. V1 the' , tru:dc tien qu6c tjch c6 lien quan tdi tlrng ca nhan vii vj the' cua cong dan d6 trong mi)t ci)ng d6ng chinh rqd\)c li).p. NhuToa an Qu6c te' dil phan quye't trong vu an Nottebohm n6i tie'ng (1995):

" ... QuO'c tjch trudc tien duc;~c dung de xac dinb mi)t con nguoi rna nguoi d6 duc;~c huang nhung quyen lc;~i vii bi rang bui)c boi cac nghia v1,1 lu~t phap cua nha nude d6 quy djnh cho cac c6ng dan cila nude mlnh ... "

Mi)t ca nhiin duc;~c mang m.;lt qu6c tjch cila m9t nude r5 rang Iii h9 duc;~c gAn b6 chij.t che nMt vdi nude dil cho h9 mang qu6c tjch hdn Ia vdi bilt cu nude niio khac. E>ieu quan trQng dn lu'u y Ia can eli tren nguyen tiic can ban cila qu6c tjch thl phai lu6n t6n t'!i mi)t

m6i lien he tMt st!, c6 hi~u lt!c giua nhii nude vdi cong dan cua qu6c gia d6. Nhung ye'u tO' chinh t'!o nen st! gifn b6 he't sue di!c biet vdi Nha nude c6 the Ia ndi chon nhau dt rO'n, Ia que cha dilt t6, Iii dong ti)c, Ia tr9ng tam cua quyfn lc;~i, Ia nhung m6i rang bui)c gia dinh, v.v .... Rilt dang M chung ta cilng c6 the n6i rhg khai niem qu6c tjch c6 th€ ap

d1,1ng trong cac c6ng ty, hi)i doan vdi IDl,IC dicb xac djnh St! d6ng g6p CUa nbung tht!C the d6 d6i vdi m¢t Nba nude c1,1 thl

3.2 QuO'c tjch cua tllU

M~c dil tren tht!c te' danh tir 'qu6c tjch' doi khi dttc;fc coi Ia kh6ng dung khi ap d1,mg cho

cac con tau, nhung h~u he't m9i nguoi dfu chilp nhij.n vii sll' dung n6 trong lu~t hang hili nhula thu~t ngu djnh nghia m6i rang bui)c phap ly giua mi)t con tau vdi qu6c gia rna n6

mangco.

Khai niem qu6c tjch du<;lc mo ri)ng ap dl,lng cho cac con tau boi vl c6 St! t6n t'!i cua quyen tv do vii lu'U thOng tren bien ca theo lu~t quoc te'. E>6ng thili, mi)t mi)t n6 rfft dn

20

thie't cho vi~c duy trl tri!t !if cong c()ng tren bi~n. m~t kbac phai dam bao tinh pbap I~ cua con tau nhlt Ja m9t phltdng ti~n d~c bi~t c6 th~ di chuy~n d1t<;1c. Ngoai ra ron c6 nhifng nguyen tlfc da dll'<Jc cha'p nMn r<)ng rlii, tr~c he't Iii mi'ii m()t nltdc, du n~m tren bi1 bi~n hay trong n9i dja, d~u c6 quy~n sfr dvng cac con tau mang ci1 clia nll'dc mlnh holJ.t dqng tren bi~n ca, vii tM' Mn Ia kMng mtdc niio c6 quy~n md r()ng chU quy~n cua minh vlt<Jt ra ngoai vung liinh bai. Do d6, di~u ro rang Iii m9t con tau c6 th~ thoat ra khoi,Sif ki~m SOat cua ffiQI nll'dc rna, tren bi~n ca, n6 con c6 th~ khong chju Sif ki~m Soil! cua hat ell' lu~t I~ nao. Vl the', ba't cu con tau c6 til' each phap ly day du niio holJ.I d()ng tren cac dlj.i dltdng d~u phai mang m9t qu6c tjch.

Qu6c tjch cila mQt con tau dU'<Jc quy djnh bdi lui!t hang bai qu6c gia cila mtdc d6. Tuy nhien, di~u dn thie't phai d~ c~p de'n Iii nhifng nguyen tlfc din ban v~ qu6c. tjch dlr<;rc quy djnh trong lu~t hitng hai qu6c te', C\1 th~ Iii Cong 1tdc 1958 ve bi~n (Di~u 5). (X em phvll!c I ctla tai li~u nay). M<)t s6 trong cac nguyen tlfc d6, se d1t<;1c d~ ci!p trong phtn sau, ciing d1t<;1c th~ hi~n trong Cong ltdc Lien cua hi~p qu6c v~ Lu~t Bi~n nliin 1982 (E>i~u 91 vii 94-xem phi) ll)c 2) vii trong Cong ltdc ella Lien hi~p qu6c ve Di~u ~n Dang ky Tau bi€n niim 1986 (E>ieu 4) [Xem phi) 1\lc 3]. Tuy nhien, bai Cong ttdc san hic$n chlta c6 hi~u life.

Nhifng hi!u .qua phiip ly cila qu6c tjch Ia ra't quan trqng. Trude tien, rnQt con tau thl!Qc thiim quyen.va chju slf ki~m soat cila nltdc tilu mang cCI, it ra Iii Mi vdi vi~c nh~n dlj.ng vii. trach nhi~m cilachU tau va nguoi vi!n hiinh tau ciing nhll' d6i vai cac va'n 1M v~ hil.nh chinh, ky thuijJ, kinh te' vA xii hQi. Theo d6, lui!t phap qu6c gia quy dinh m<)t.con tau d1t<;1c h!tdng nhifng quy~n hlJ.n gl vii phiii thlfc hi~n nhifng nghia V\1 nilo, chilng blj.D trong vic$c dong tau, bao dam kha nang di bi~n. nang llfc vii qu6c tjch cila thuy thil doan, kich thU'dc, an toitn, ki€m tra djnh ky, b6 sCI titi li~n, v.v ... NhCI c6 qu6c tjch, m<)t con tau c6 thi dll'<Jc hlldng m<)t s6 q11y~n l<;li (nhlt quyen vi!n tai nqi dja va danh blft eli trong nglt trlti1ng). E>i~u dang n6i tdi Ia vi~c ap d\lng cac h~ th6ng thue' khoa, lu~t lc$ v~ phuc ICJi xi h(li, th:i'm quyen tiii phan v~ hlnh slfclla n~c tau mang cCl, ciing nhlt Mu .qua c6 thl c6 trong lu~t tit phap (private taw J lien quan Mn ~llllfc cua h<;1p d6ng (khi-ro9t ben·bi titOc qu6c tjch lhl ben kia c6 the cha'm dll't m9t h<Jp d6ng C\1 tb~ ml.o d6). Trong th!1i chie'n,con tau se dll'<;Jc cac tau chie'n cila qu6c gia se bao v~ va c6 the bi tntng d11ng, v.v ...

NTtdc cho tiiu mang c!1 ciing c6 thlim quyen d6i vdi con tau d6 tren bi!!'n d. Thy nhien, quy~n nay doi khi bj hlJ.n che' bdi m<)t.s6 ngol)i I~ ne'u lu~t I~ qui djnh v~ bi~n ho~c cac cong ltdc da phlt<lng quy djnh nhlt the' (quyen ki~m tra, kham xet, quy~n duili blft, can thic$p, v.v ... ).

Tren thlfc te', m<)t con tilu c6 qu6c tich c6 nghia Ia n6 phai dang ky tlJ.i m9t mtdc mang cCI va cac quyen khac lien quan tilu ciing c6 tht! dlt<Jc dang ky

NU"dc c6 tau mang cCI thl)"c thi vi~c bao v~ ngol)i giao vii giup do khi tau gl)p kh6 khan d nltdc ngoh E>6ng thCii nltac cho tau mang cCI phai chju trach nhi~m theo lu~t qu6c te' khi mil nhifng hanh d<)ng hay nhii'ng sai s6t ella tau bi quy ve cho nltdc d6.

21

Va'n d~ quy~n h~n va nghia V\1 cua nude co tau mang CCl du<;ic neu trong C6ng uoc Lien hi~p qu6c vi!- Lu~t Bie'n, 1982, vii nhu tren dii noi, chua c6 hi~u h,tc. E>i~u 94 dang du<;1c hl'U y dij.C bi~t Vl da d\ta ra quan die'm Vii each thie't l~p IDOi V~ nghia V\1 CUa cac nUOC cho tau mang c(l lien quan toi an toan hai hanh. Mot lol;lt di~u khoan cua c6ng uoc nay ap d~t nghia vu cua nuoc cho tau mang ci1 trong vi~c di!- phbng, giam thi6u vii ki6m soat tlnh trl!-ng tau gay 6 nhiiim m6i trll'Clng bie'n. Nude cho tau mang co cilng hui'lng mot s6 quy~n d6i voi cac nuoc khac v~ vi('c tau mang cCJ cua h9 hay dang ky tl;li nude cua h9.

Mt)t con tau kh6ng c6 qu6c tjch (stateless vessel) se kh6ng dugc bao v~ v~ mat pMp lu~t. H~u qua Ia m.toc niio cilng c6 th6Ien tau vii ap dat lu~t pMp ciia h9 len con tau do. Mot con tau mang cCJ kh6ng nh~n d~ng du<;1c hoac mang co trai phep cilng kh6ng du<;1c bao v~ va co th6 bj b~t giu khi c6 nghi ngo. Theo di~u 6 cua C6ng udc v~ lanh hai nam 1958, m9tcon tau treo co ella hai boac nhi~u qu6c gia se bj xem nhukh6ng c6 qu6c tjch V~ lhiro quy~n trao qu6c rich, can cu theo di~u 5 ella C6ng uoc 1958, m6i qu6c gia se a'n djnh nhung di~u ki~n cho vi~c cilp qu6c tjch cho tau. Vl the', v:in d~ nay tuy thu(>c vao lu~t cua ti:rng nude. Tilt nhien, di~u nay tuy thu(lc vao chinh sach hang hai cua nude lien quan nh~m quy djnh nhii'ng dilu ki~n rna cac tau phai dap ung M dl.t<;1C dp qu6c tich. ThuCing Ia c6 nhung quy djnh lien quan toi thiiy thu doiin; m(>t s6 nude quy djnh tau phai djnh bien toan b(l hay m(lt ph§:n thuy~n vien ban xu. Cilng.c6 khi c6 nhung yeu du lien quan tdi quy~n so hcru con tau. E>€ dap ung di~u ki~n nay, con tau phai thu(lc sCI hcru (toiin bQ hay m(lt philn) ella nguCJi Iii c6ng dan c1la nuoc d6, boac it ra Ia cu ngu t~i nude cho tau rnang co boac Ia nhung c6ng ty du<;1c thanh l~p theo lu~t cua qu6c gia d6. C6 m(lt s6 nude quy djnh tru si'l kinh doanh chinh ciia chu tau boac ciia nguoi v~n banh tau phai .dat t~i nude cho til u mang cCJ. Co di~u dn nha'n ID\Inh dng co nhung h~n che' qu6c te' d6i voi quy~n cua m(lt nude trong vi~c cho tau mang qu6c tjch. ChAng hl!-n theo di~u 5 cua C6ng uoc 1958, nude co tau mang cCJ-ph:ii thie't l~p cd quan dang ky tau duoi quyin ella m()t t6 chuc c6ng co dily dU thim quy~n va nang h,tc. Cd quan dang ky tau phai du<;1c xac nh~n theo quy djnh cua nude d6 b~ng each thUc phil h<;1p vdi cac di~u khoan qu6c re: lien quan (xem di~u II cua C6ng udc 1986). E>i~u ki~n nua Ia nude cho tau mang c(f khi quye't djnh cho tau mang co cua mlnh phai tuan thu nguyen ~c m(>t co duy nhilt cho m(>t tau (xem di~u 6 C6ng uac 1958 va di~u 4, qui tic 3 cua C6ng uoc 1986). E>i~u sau cilng dn du<;1c nhiln m~nh Ia chinh phii ph:H l~p ra m(>t cd quan nhil nude duoi dl;lng m(lt t6 chUc qmi.n ly hang hai qu(l"c gill c6 dily dii thfm quy~n d€ diim bao r~ng cac tieu chufn vii quy t1lc qu6c te' thieh h<;1p, dij.c bi~t Ia nhil"ng quy dinh lien quan de'n an toiln eua tau vii nguCJi tren tau, vii d~ phOng 6 nhi~m m6i truong bie'n du<;1e tuan thii. Tuy nhien, yeu du quan lf9ng nhilt eo W!n quan de'n nguyen tile Ia phai ttln t~i m(lt m6i quan M dieh thl,tc (genuine link) giii'a tau va nude cho tau mang eCJ.

Ly thuye't v~ 'm6i quan h~ dich thl,tc' d\t<;1e hlnh thanh ti:r niim 1955 bi'li Toa an Quo'e te' trong vu Nottebohm n6i tren. E>6i vdi lu~t hang hiii, khai ni~m v~ 'm6i quan h~ dich thlfc' du<;Jc dlta vao trong C6ng ude 1958 Ia do ke't qua cua sl,t thoa hi~p cua tilt cii thanh vien. Noi dung cd bli.n eli. a di~u 5 nhu sau:

22

"Giil'a Nhil nude vii tau phlii t6n t~i m(lt m6i lien h~ dich thl!c; nha't Ia Nhil mtdc

phiii th\l'c thi m9t each c6 hi~u qua th.fm quyc!n va sl! kii~m sm!t ella mlnh vi! phu'dng di~n hilnh chinh, ky thu~t va xii hQi d6i vdi nhil'ng con tau mang c(J ella nude mlnh ".

c~,~m tll' 'phai c6 m6i lien h~ dich thl!c giii'a Nhli nude vii tau' du'Q"c neu I~i trong dic!u 91, do(ln I cua Cong ttdc Lien Hi~p Qu6c vi! Bi€n cfing nhtt trong LC1i mo diiu cila Cong ~c 1986, khong c6 them ba't ky chi tie't nao nii'a

Tir ngii' dung trong Cong ttdc 1958, tho~t nghe c6 ve nhu' chi c6 nghia Ia ml:;t con tau phai c6 m6i lien h~ rang bu(lc vdi nttdc cho tau mang cCI. Vl the' tru'oc day va cho den hi~n nay van con m9t v(n d~ dang tranh ciii ve khai ni~m 'm6i lien h~ dich th\(c'' n6 bi phe phan m(lnh me vl khOng hoan tolin ro nghia. V(n d~ nay lam miy sinh nhi~u cu(lc tranh lu~n va ba't d6ng dang k€.

Dttdng nhien, m~c dich cua khai ni~m d6 l~i ro rang: nu'dc cho tau mang c(J tich cJ!c thl phai ki€m soat va bao v~ cac tau cua mlnh M tn!nh vi~c sti' d~ng nhil'ng con tau khong

d(lt chuiin vii Io~i trll' cac lieu chuin vii yeu du khong thich hqp v~ thuy thU doan.

Nhic!u c6 gling dii du'Q"c thlfc hi~n d€ lam ro khai ni~m nay trong h9c thuyet hang hai,

du v~y ngu'Cii ta khong hy V<;mg nhieu r6i Se CO mot hltdng dh ~~ che, ro rang V~ y

nghia cua cvm tir 'm6i lien he dfch th\fc' trong thlfc ~n hang hai. ChUng ta hiiy d()c m9t djnh nghia dang luu y dttdi day:

"Nhilng rrach nhi~m chll'c nang vii phap Iy rna nltdc cho tau mang cCI dam dltdng khi band~ tinh qu6c gia cho m(lt con tau. Cong tac ding ky tau thE hi~n yeu cln

vi! phap Iy con ph§n chll'c nang Ia n6i ve vi~c ki€m tra djnh k:Y. dic!u ki~n lao d(lng an toan vii thkh hc;ip ciing nhu' phUc IQ"i xii hoi cua thlly thu dolin [S.W.Tache]".

Dic!u dn htu y Ia trong lu~t phap qu6c gia cfing nhtt trong ba't k)' ngu6n lu~t phap qu6c te nao dfuJ kMng c6 m9t djnh nghiaro rang vi! khai ni~m 'm6i quan h~ dich th\l'C'.

ChUng ta hiiy nghien cll'u them viii nMn xet sau cung. Noi dung dic!u 5 ella Cong .We 195.8 chi dtta ra dttqc mot con s6 gidi-h(ln cac yeu t6 c6 lien quan nhlt ph(lm vi thifm quyc!n va kiim soat c6 hi~u qua du'Q"e>nieu ra nhu Ia m9t eMu ki~n ta't ye'u. C6 m(lt ctic!u cang trd nen ro rang hdn bao gi(J het Ia nude cho til u mang cCI c6 th€ dtta ra nhii'ng dieu ki~n bao g6m cac v(n d~ nhu' quyc!n cua ngu'Cii ban xU' ve so huu va b6 tri thuyc!n vien, dang ky hoij.c tMm chi phai dong tau t(li nu'dc cho tau mang cCI. Tai Iic;\u mdi nha't dij.c bi~t nMn m~nh tdi quyc!n sd hil'u vii b6 tri thuyc!n vi en ban dja. N(?i dung d6 hlnh nhll'

cung d1t<;1c neu trong Cong u'dc 1986 (xem dieu 7,8 vii 9). Tuy nhien, clin phai n6i rilng

hi~u qua thl!c te' cua khai ni~m 'm6i lien h~ dich thlfc' ph ~,I thu(?c vao muc dl:; sd"n sang cua nu'dc dang ky trong vi~c th\fc thi va ton tr9ng cac tieu chuifn qu6c te' vi! an toan. Ti! chuc IMO vii cac ti! chuc khac khuye'n khich tolin du cong nh~n nhii'ng qui tile va thO

t~c nay.

23

T~i m9t so nude, quoc tich c6 th~ du<;Jc dp tren cd si'1 tl!-m thoi. Eljnh che' phap ly nay, ro rang Ia kha mdi 11!- trong lui).t hang hai, dn duqc giai thich ro hdn.

Tinh hlnh kinh te" cua nganh tau bi~n the' gidi khie'n chling ta phai nghi each tim ra cac giai phap phap ly M h<;lp ly h6a vi~c khai thac tau. V6 cd ban, n6 bao g6m viec t~o ra kha nang khai thac tau bie'n nude ngoai dUdi co cua nude ma nguoi chu tau mang quoc tich, tuc Ia, dung tren quan die'm v6 quoc tjch, c6 slf phiin chia r~ch roi giua quy~n si'1 hii"u va vi~c vi).n hilnh mqt con tau. Vffn M cd ban Ia t~o cd si'1 phap ly trong vi~c dap ung nhu c~u tang sue chi'1 ma khong phai d~u tu ton kern bi!ng each thue tau tr~n. ma trong su6t thoi gian cua h<;Jp d6ng thue con tau se mang co nude cua nguoi thue tau. Tuy vi).y, dn lttu y tinh huong ngu(lc 11!-i, tuc kha nang sU' dl!ng tn;mg tai dU thira ciia nude mlnh dU'di co cua nude ngoai rna kh6ng bj ma't quy6n si'1 huu. Tinh hlnh nay chilng nhung C6 lien quan de'n cac cong ty vi).n tai bie'n rna COn de'n ca c:ic Cd Sd danh ca ngoai bie'n sau do c6 slf gidi hl!-n v~ quy6n danh b~t ca rna m(lt c6ng ty phai chju m(lt so thi~t hl!-i nhtt dinh v6 kinh te' khi mang co cua m6t nude nhung 1<!-i kh6ng ph!l.i chju thi~t hl!-i ne'u rnang co ctia m<?t so nUde ven bie'n. Khia qch phap ly cua nhung va'n d~ nay ni!m i'1 ch6 doi khi nguoi ta di~n giai m(lt each nit h'!-n che' di6u 5 cua Cong udc 1958. ChUng ta nhi).n thfiy rang c6ng Udc d6 kh6ng lien ke't cac di~u kien rna theo d6 m(lt nude cffp quoc tjch cbo mi)t tau vdi rieng quy~n si'1 huu. 'Moi quan M dich thl!'c' c6 th~ t6n t~i hol)c trong quy~n si'1 hun con tau hol)c, chllng h~n trong viec nguoi nao vi).n hiinh con tau tren thlfe te". Yeu cilu phai duy trl moi lien h~ dich thlfc se du(lc dap ung ne'u nguoi vi).n hanh tau, Ia c6ng dan hay mi)t c6ng ty ciia nude cho tau mang co, thue con tau nhl1ng kh6ng c6 thuy thu doan vii sau d6 bo tri thiiy thu doan cda h9 trong d6 c6 ca cong dan ciia nude cho tau rnang co tuy thuqc vao qui djnh cua nude mlnh v6 1ui).t lao dong, tr9ng tiii tau, an toan hang hai, h6 sd tai li~u, v.v ... Trong tlnh huong d6, di~u dn thie't Ia phai thong qua rn(lt he thong phap lu~t dl)c biet. He thong lu~t d6 phai ngan chl)n ca viec tau dang .ky dup vii. mang co hai mtoc. Eli~u kh6ng kern ph~n quan tr9ng khac lil va'n M bao dam quy~n l<;li cua nhung chu n<;l ung hq vi~c thay d6i co se kh6ng lam can tri'1 nhung quy~n thlfc te' c6 gidi h~n (the' cha'p). M<?t giai phap dAy du cho va"n M nay hlnh nhu phai Ia m(lt quLclc quy djnh viec the' chffp con tau, cac quy djnh nay da dua vao i'1 m<?t ndi ngoai lanh th6 ciia nuoc cho tau mang co thl phai dU<;IC chi ph6i Mi cac quy djnh phap lui).t cua nude cho tau dang ky.

E>jnh che' phap ly nay da du<;lc m(lt s6 nude ap d1,1ng. N6 ciing du(lc xac djnh trong C6ng Udc 1986. Theo di~u 12, mi)t nude c6 th~ cha"p thu~n cho dang ky vii cho quy~n treo co ciia mlnh d6i voi con tau da dlt<;lc nguoi cua nude d6 thue tau tdn trong su6t thOi gian thue. Ngoai ra, di~u khoan nay con quy djnh m9t so dieu khoan vii di~u kien khac.

3.3 Dang ky tau

Nhu da trlnh bay ph~n tren, quoc tjch Ia slf rang bu(lc pMp ly dl)c biet giua con tau va nude mii n6 mang co. Eloi vdi viec dang ky, m<?t each t6ng quat nguoi ta c6 the' n6i ri!ng, d6la viec chlnh thuc cong nhi).n quoc tich cua con tau. Tuy nhien, i'J day c6 the' gl)p phai hai quan die'm. Quan die'm thu nha"t Ia viec dang ky chlnh Ia m<?t bien phap hanh chlnh

24

theo d6 mc;lt con tau dltqc cong nhin v~ qu6c tjch va cac quy~n hlj.n va nghia vy lien quan. E>i~u d6 c6 nghia Ia vi~c ding ky mang tfnh ch!t sang 13p; hay n6i each khlfc, vi~c lam d6 Ia M t'o ra qu6c tich cua con tau. Mtj.t kMc, chtlng ta ciing c6 ~hi! glj.p phlli l~p Iu4n dng mc;lt con tau dltc;lc cong nhl)n qu6c tjch khi n6 dli tuin thu dung clic di~u ki~n M cip qu6c tjch cua nude tau mang eel, va rAng vi~c ding ky tren thl!'c t6 chi Ia Sl!' kh.ing djnh chinh thll"c rAng con tau d6 dii dap tfng dung clic yeu c~u lien quan ctla qu6c gia. Theo quan diem nay, vi~c dang ky chi dan thu~n mang tinh chilt khai bao.

Ding ky tau bi€n c6 nghia Ia ca quan c6 tha'm quy~n cua nha mtdc IU'U giii" mc;lt danh myc chinh thli'c theo nguyen tile cong khai, trong d6 ghi I,i ta't ca cac chi ti€t dn thiet ciia cac tau va chti tau hoijc.nglteli v3n banh cht!ng. Cach tien hanh dang ky, thtl 111c dang ky, biiu mau cua siS dang ky, v.v ... c6 th€ khlic nhau giii"a tirng nude. Nhii"ng qUi tile nay, nhln chung tuy thu(lc vao Io,i hlnh quan 1:9 thl!'c te va hii"u hi~u mil nude 116 muO"n ap d\mg Mi vdi nhihlg tau dii ding ky t'i nude mlnh. Tuy v3y, c6 nhii"ng nguyen tile lien quan Mn vi~c dang ky va nhii"ng viln d~ nay dn ph<ii lltU y de'n nhi~u han . .

a) M11c dich cua viec dangky Ia nhAm:

Liet ke nhii"ng tau dttc;lc quy~n treo cCI ciia Qu6c gia va vlthe' pMi ho<tt dQng trong ph,m vi tha'm quy~n quO:c gia cda nttdc d6, va Qu6c gia nay phiii c6 tnkh nhiem d6i voi cht!ng;

Cilp cho hay xac nMn qu6c tjch ciia tau;

Ghi nhl)n quyen ve tai san va thu phi dang k:9 tau.

b) Con tau phai c6 nghia V\1 dang ky vao siS dang ky tim neu dii. hQi dii cac di~u -ki~n lien quan cua qu6c gia. Ca quan c6 tha'm quyen ciia Nha nltdc c6 th€ mien trir nghia VQ ding ky cho mc;lt s6 Io11i tau nhlt dtnh. Chilng h:;tn tuy theo kfch thttdc ciia con tau. ThOng thii'Cfng, nhii"ng con. tau c6 trqng tai dn'di 500 GT thl .khong bilt bu(lc pbai dang ky vao siS dang ky tau. Nhln chong, nhii'ng Ioli-i tau nay dttqc dang_ky theo nhieu kiSn khac nhau. Doi khi c6 nhii"ng tau khong dung a€ chuyen chd tren biSn hoijc nhii"ng tau khOng U! hilnh deu dttc;lc mi~n tri't.

c) Mc;lt con tau nAm trong dien khongphai dang ky vao siS dang·ky c6 th€ dltgc dtta vao giily phep ho11t d(lng cua chii tau, nha't Ia khi chii tau mu6n sit d\lng con tau nhli mc;lt v~t bao dam.

d) Khong mc;lt con tau nao d6ng th(fi cung mc;lt hlc c6 tht xin dang ky t11i hai hay nhieu qu6c gia. N6i each khac, mc;lt con tau dii dang ky (J nttoc ngoai chi c6 the

' xin dang ky t11i mc;lt cd quan dang ky trong nttdc sau khi dii du'qc xoa ten trong so· 111i ca quan dang ky nttdc ngoai. TrttCing hc;lp ngo'i Ie duy nha't d6i vdi qui U(c n~y Ia mQt con tau dttc;lc cong nh3n qu6c tjch t11m thCii khi quyen dtt<;Jc mang ciJ clia nlidc cii da bj t11m ngirng.

25

e) 56 dang ky dU'<;Ic cd quan hanh chanh c6 thlfm quyiln lU'U giii' vil sAn sang cung

c!p cho nhung ben c6 quy€n l<;li chinh dang mu6n bie't nhii'ng ni)i dung trong d6. Do d6, nhung ngU'oi c6 lien quan c6 th~ yeu du dll'<;lc cung ci!p ban sao hay cac ban t6m tilt c6 chlfng thl)'c ciia s6 dang ky.

f) Dii' li~u dltc;1C ghi trong s6 dang ky tau phai phil hc;1p vdi lu~t phap vii quy djnh cua nude cho tau mang co. Cong ltdc 1986 (di€u II) quy djnh r~ng, cung vdi cac diilu ki~n khac, Ia s6 dang ky phai ghi lai :

Ten tau vil cac ten vii cd quan dang ky cfi, ne'u c6; E>!a di~m hay cang dang ky ho~c cang trong nll'dc va s6 dang ky hay Mu hi~u M nh~n d~ng con tau; Hi~u gqi qu6c te' cua tau, ne'u dU'<;IC ca'p; Ten cua nguoi d6ng tau, dja di~m d6ng vii nam d6ng tau; M6 ta d~c tinh ky thu~t chinh cua tau; Ten, dja chi v~ ne'u thich h<;lp thl ca qu6c tjch cua chu tau ho~c cua til'ng chu tau; vil, trir phi da dU'<;Ic lU'U giii' t~i mi)t chlfng til' cong ci)ng khac rna dang ky vi en cua nltdc cho tau mang co c6 th~ tie'p c;l.n dU'<;Jc, dn phai ghi them : Ngay xoa ten hoij.c ngily t~m ngil'ng dang k:Y cua cd quan dang k:Y trll'dc day;

Ten, dja chi vil, ne'u thich h<;lp, qu6c tjch cua ngltoi thue tau triln khi lu~t pha p vii qui djnh qu6c gia dii ch!p thu;l.n cho phep nhung til u da dltc;1c ky

thue tnl:n du<;Jc dang ky; Chi tie't vil bit cu slf the' chip nao hoij.c bit elf chi phi tll'dng tlf nao mil tau phai tra theo cac quy djnh valu;l.t phap qu6c gia.

Ngoai ra, vi~c dang ky nhlttren phai ghi l~i nhung trU'ong h<;lp sau: Ne'u tau c6 nhiilu hdn mi)t ngll'oi Ia chu tau, ghi r6 ty l~ ph~n tram v6n cua til'ng_ chu til u; Ten, dja chi, vii ne'u thich h<;lp, qu6c tich cua nguoi v~n hilnh khi nguoi v~n hanhkhong phai Ia chu tau hoij.c Ia nguoi thue tau trh.

Vil phuong di~n lu;l.t pMp, c6 hai di~m du<;1c coi Ia rit quan tr0ng. Mi)t Ia thong tin lien quan de'n chii tau hoij.c nhii'ng nguoi chu tau, nhii'ng nguoi v~n hilnh hoij.c

b!t elf ngltoi nao c6 trach nhiem trong viec quiin ly va ho~t di)ng cua tau. Viec

nh~n d~ng nhii'ng nguoi c6 trach nhiem vdi con tau (chu tau ho~c nguoi v~n hilnh dich thl)'c) trudc nhung ngll'oi c6 quyiln l<;Ji chinh dang trong viec mu6n thu tMp nhii'ng thong tin c6 th~ giup cho vi~c di!u tranh ch6ng l~i nhung gian l;l.n trong ngilnh hang hiii. Viec d6 d5ng thai ciing c6 lc;1i cho nhung ai mu6n tie'n hilnh khie'u n<ti con tau trong gidi h.~n thoi theo gian quy djnh, bdi trong ngilnh hang hai doi khi rit kh6 xac djnh du<;~c ai Ia chu til u con ai chi Ia d~i ly. Nhung thong tin

d6 giup giam thi~u viec rui ro mil khie'u n~i se phai g~p.

E>i~m thlf hai lien quan de'n viec dang ky cac quyiln, c1,1 th~ Ia quyiln chi\ so huu cua con til u ciing nhU' cac khoan n<;1 c6 th~ dang ky du<;1c c6 lien quan trlfc tiep tdi con til.u (nhu the' chip, dm c6 tau, v.v ... ). Viec dang ky vilo s6 dang ky bit elf

khoan tiiln n<;l nilo vilo con tau vii viec gidi h<tn quyiln quye't djnh vil con tau Ia

26

m{lt hlnh tht1'c bao cUm an toan c6 hi~u qua dang htu y bai vl n6 cho phep con nc;l dll'c;lc tie'p t~c cong vi~c kinh doanh trong khi con tau viin chju S\1' kiem soat dU'di hlnh thll'c nao d6 cua ngll'i:li chu De;!, ngll'i:li rna khoan De;! cua he;> dii dll'c;IC xac nh4n m{lt each chinh thll'c.

g) Theo thu t~c thOng thii'Cing, vi(!c dang ky dll'c;lc th\l'C hi~n theo khai bao cua cac ben lien quan; ciing c6 doi khi Iu~t phap quy djnh phai lam ddn. Du lic;!u do chU tau hay ngttCii v~n hanh khai b<lo. He;: th6ng dang ky nay d\l'a tren nhieu Io~i " s5 " khac nhau. H6 sd dang ky g6m nhieu tCI gia'y ri:1i dll'c;lc k~p I~i va d\l'Dg trong m{lt hqp bla h6 sd va m6i tau deu c6 m{lt b{l rieng cua mlnh. HG sd dang ky dll'c;lc IU'U giu theo th6' 1\1' bang chu cai ve ten tau. Ngoai ra, con ph<ii c6 m(lt s5 nh~t ky IU'U giu ta't ca gia'y t1flien quan de'n vi~c dang ky dttc;lc c~p nh~t lien t~c.

h) 'Thd !I,IC phap ly dtli vdi vi~c xoa dang ky lily thuqc vao lu~t pMp va quy !iihh ·. cua nll'dc cho tau mang ci:l. Nhln chung, mqt con tau bi x6a dang ky khi b(mlt qu6c tjch (c6 the do chuyen quyen sd hilu cho ngll'i:li o nude ngoai) holfc da hi ma't d~c tinh cua m(lt con tau. Con tau ciing bi x6a ten khi phat hi~n tha'y n6 khong con c6 the stia chua dll'c;lc ho~ khong dang d€ stia chUa, ciing nhltbj dilm va kh6ng the nao khoi phvc dttc;lc holfc bi ma't tich hay bi pha huy. Diem clll nhd Ia trong nhilng trlti:1ng hc;!p d6, vi(!c x6a dang ky con tit u c6 the-c6 hi~u 1\l'c chl·khi nao c6 Slf d6ng y cua chu nc;l rna cac khoan tien nc;l cua h9 tren con taU dii ~C IU'U giif trong s5 diingky.

i) Sau khi c1ii du'c;lc c1ang ky. tau se nMn dll'<;fc gi{y chll'ng nh~n dang ky va n6 Ia Wng chil'ng ve qu6c tich cua COl! tau. Ciing c6 khi con tau tjch thutir dlt<;fccllU'dC ngoai ho~c khi.gia'y chung nh~n ctang.ky bj-tha't I~ c.-mit, hit hOng. Trong_nhlfng tnti:lng hc;lp .nay, saukhi n~n dii'Qc ddn theo thu t~ dii quy djnh thl cip co· thim quyerr c6 th~ ca'p gia'y chung nMn dang ky t~m thi:li c6 gili tri trong thi:li h~n-nha't djnhphil h<;fpvdi quy-djnh c:Ua l~tphlipquifc gia.

3.4 Vlin ~ diing ky mCt

Hi~iftll'c;lng chuy€n ho~t dQng tau. biln uY nude na_y sang nll'dc.khlic va vi~ dangky tA~ bii!li t~i nlrirng nttck c1U'c;lc cho Ia th~n IC1i hdn ve rnlft ~hinh trj, kinh I.E Ia m{li ~ng ... nhii"ng va'n c1e phuct~p-nha't cua nganh tau bien d11'<1ng d~i. D(lng c<1chinh cua vic;:c nay ddn g"ian ra chH theo lc;!i nhu~n. M(lt·stl chu tau c6 gllng thoatkhoi nhung_nU'dc c6 ng~ch thuS va phi dang ky cao, c6 h~n che' nghiem nglft trong vi\!c tang vi\ chuyen v6n,holjc do thie'u ngu6n lao dqng trong nude; mqt s6 chU tau khac c6 tlm thi trll'Cfng lao d(lng re nha't, c6 the tuyen duqc thuyen vil~n mang bit cu qu6c tjch nao vdi lien cong re m~t va theo nhilng dieu ki(!n an sinh xa h(li c6 gidi h~n. M{lt so qu6c gia c6 tau mang c(! cung ca'p tin d\lng vii. cho pbep t\1' do trong vi(!c mua, ban va thue tau; m(it s6 qu6c gia khic dieu ki~n khuye'n khlch l~,ii Ia vi(!c giiim thieu cac quy djnh ve an -toan. Theo nh~n xet cua m(lt chuyen gia thl vi\!c "dang ky tau hi~n nay II! than n6 da trd thanh m(it nganh

27

cong nghi~p. trong quy€n ciia chinh no ... tich c1fc tie'p thj cac djch Vl,l ciia h9 ra c(lng dclng tau bio'!n qu6c te'." [St. Chapman]

T~p t1,1c dang ky tau thea d~ng dang ky md hi~n dang du'qc sil' d1,1ng ril"t ph6 bie'n. Tuy nhien cfin phai htu y r~ng nhom cac qu6c gia cung dlp 'co phudng ti<$n'' 'core'' 'co tl!' do', 'co thoi cd', 'co thie't ye'u' (flags of convenience, cheap flags, free flags, flags of

opportunity, flags of necessity) nhu'ng tren th1fc te' 111 ra't h6n d(ln, va luon thay d6i theo tlnh the' va thoi gian. Vl v~y kh6ng tho'! c6 chuy<$n co m(lt s6 'djnh chuifn' nf10 do v€ phttdng tien 'thu~n lqi' d.. Hien c6 nhi€u nuoc cho dang ky 'co thu~n tien' dua ra cac tieu chwin con cao hdn cac nuoc cho dang ky 'blnh thuong'. Vl the' nguoi ta cam tha'y kh6 rna djnh nghia dttqc he th6ng dang ky mCi nay va vl sao co s1f ih !(In qua dang nhu the' v~ khai ni~m nay. Do do, do'! ph1,1c vu cho m1,1c dich ciia mlnh, chung ta hiiy xem xet y ltie'n ciia Uy ban di~u tra Nganh tau bio'!n ciia Anh qu6c, (thuong gQi tift Iii. Uy ban Rochdale). Uy ban nay chi ddn thuAn tim hio'!u m(lt s6 dljc dio'!m ciia he th6ng dang ky rna M giai thich vl sao n6 ngay cang trCi nen ph6 bie'n nhtt v~y. Va du'Oi day Ia nhung di~u h9 ph:it hi~n:

I. "Qu6c gia cho tau dang ky cho phep nhung ngttoi khong phiii Ia c6ng dan ciia nuoc minh dtt(lc quy~n sCi hcru va/holjc kio'!m soat d(li tau buon ciia nuoc hQ;

2. Vi~e xin dang ky tau ra't d& dang. M(lt con tau co thi xin dang ky t~i m(lt cd quan lanh sl[ Ci nude ngoai. E>i~u khong kern quan trQng Ia viec ehuyin d6i ed quan dang ky thea y thich ciia chii tau khiing h~ bj h~n che';

3. Thue' l<;!i tuc tll' con tau se dttqc nudc sCi t~i khong thu hol)c thu ra't thil"p. Phi dang ky vii phi hang nam d1fa tren trQng tai vii thOng thttong d6 Ia khmln phi duy nhil"t phai dong. Co the co sl[ dam bao hol)c hiiu ngAm vdi nhau lien quan de'n viec mi&n thue' trong tttdng Jai ;

4. Nude cho dang ky Ia m(\t nudc ra't nho, khong c6 cac quy djnh ciia qu6c gia v€ cac tlnh hu6ng co tho'! dl!' doan trll'dc d6i vdi nhung tau xin dang kY (nhll'ng ngu6n thu til' m9t khoan phi ra't thil"p tren trQng tai rit ldn ciia tau c6 the' sinh ra ngucln thu nMp chu ye'u trong Jqi tuc cho qu6e gia cua hQ vii giup can b~ng can can thanh toan cua nude d6);

5. Cho phep tau duqc tl!' do b6 tri thiiy thu, kh6ng quan tam toi qu6c tjeh; 6. Nude cho tau dang ky khong c6 quy~n l1fc va ciing chAng co gu<lng may hanh chinh

hii'U hi<$u do'! bu(lc tau phai tuan thu cac quy djnh qu6c gia hay qu6c te'; va h9 ciing khong mu6n hoi;ic khong co nang h,tc M quan ly cac cong ty".

Cho nen, va'n d~ trd nen ro rang Ia viec danh gia chi tie't he th6ng dang ky md nay tuy thu(lc ehu ye'u vao tlnh hu6ng c1,1 th€. Tuy nhien, lien quan tdi eac mljt kinh te', xii h(li, moi truong, tMm chi ca h~ u qua chinh tri, nguoi ta c6 the' m~nh d~n n6i ding co t6n t~i nhi~u loi ta than. NhUng h~u qua tieu c1fc chinh dii dtt(lc m(lt chuyen gia tom dt nhu sau:

I) CCI thu~n ti<$n (vie't tilt Ia FOC: flags of convinience) dftn tdi s1f c~nh tranh mang tinh pha hoai va khong lanh m~nh, holjc it nha't ciing Ia s1f qnh tranh bj leeh I~ c. meomo.

2) FOC t~o ra hoac t~o thu~n l(li cho cac 'ye'u tO" dftu cd' trong viec phat trit'!n d(li tau the' gidi b~ng each tlm chuyin huang chu khong ph<li chuyt'!n trd l~i l(li nhu~n

28

vao phat triEn trqng tai mOi; bling each d6, FOC Ia m()t ye'u t6 gay ra slf ma't can bling nghiem trqng trong ngiinh tau bi~n the' gidi.

3) FOC ngan chljn cac mrdc dang phat tri~n trong vi(!c d~t dll'«;;c thi ph~n ldn hdn trong ngilnh hang hai the' giOi, holjc it ra Iii gay can tro cho viec nay.

4) FOC t~o cd h()i cho cac hang tiiu biEn giam chi phi bang each khong quan tam de'n cac di~u kien lao d()ng vii xa h()i ciing nhll' v~ di~u kien an toiln; b~ng each

d6 FOC it nha't da khuye'n khich tai n~n. di~u kien lao d()ng tha'p kern vii/ho~c ph~m vi cac thoa thu~n lao di)ng.

5) FOC c6 th~ Ia phll'dng tien keo lui nhii"ng thilnh llfU cua cac nghiep doiin cua thuy thu t~i cac nU'dc ph:! I tri~n vii dang phat tri~n.

6) FOC gay kh6 khan cho vi(!c truy tim ra chU tiiu hol).c ngll'i'1i v~n hilnh tau, diin tdi

Viec khong tim dU'(IC Cac Cong ty phai chju trach nhi(!m, th~m chi ca khi tlm dll1fc thl hq l~i dang ell' ng\1 t~i m()t nll'dc khong phiii Iii nll'dc cho tiiu mang ci'1.

7) Do thi6u tinh minh b~ch, FOC gay ra't nhi~u kh6 khan cho cac ben tM ba <,_~E ca cac chinh phd lien quan) trong viec thu tMp thong tin chinh xac v~ chu t!ii hay ngll'i'1i v~n hanh dich thl{c.

8) FOC lilm cho mi)t s6 so' lieu th6ng ke v~ sl{ phan b6 di)i tiiu ctla cac nll'dc tren tM gidi tro nen khong chinh xac.

9) FOC c6 th~ bj l~m dl)ng dl p~c VI) cho y ~6 chinh trj.

10) FOC c6 th~ khuye'n khich viec chuy~n nhll'«;;ng nhiem Y1! kilm soat vii trach

nhiem trong viec tuan thu nhii"ng lieu chua':n vii quy tlfc qu6c te" eta du«;~c cong

nMn r(ing rai cho chU tilu hay ngtti'1i ~~n Mnh tau holj.c nhimg ben khac hdnlil cho m:tdc co til u mang c{l.

Ch nhlfc l~i rAng, trong trll'C!ng h«;;p nay hay tnti'1ng h«;;p khac, c6 th~ kh6ng c6 nhii:ng Mu qua tieu clfc. Nhll'ng nhln chung, cMng dang t6n t~i. E>6 Iii biEn iiliien, dl)c b~t Ia d6i vdi Mu.be't cac nude dang phat triEn. Hlnh nhtt ruen nay ngu'clita

d!u rong nh~n la slf t6n I!J.i cua FO€ dii _gay nbirng anh h11ong b(t l(li cho V* pbat triEn-d()i tiiu I!J.i cac ~Ul'dc 11ang phat triEn: cac-hang tilu bib ella. cac nl!dc phat triEn ho'!-t dqng.dll'di ngqn c(! phll'dng tien dii t~o ra nhli'ng: khoiinJr,1i nhu4n th6ng 16 nh$g chling khong dll'Qc . .c!iuyln v~ dl -pMt triin tau biEn- cua nkimg nll'dc...so hii"u chu rna dll'<;lc tai dau til' vao cac hang-tau biEn mOi hol)cc cac con tilu

mOi, hol)c ne'u-c6 dll'<;fc chuy~n trd vt nii'Oc thi i!J.i bi sii' dl)llg dltrt;J ca'p cho nhilng tau mang ci'1 cua nhiing nttdc nay. Nhii"ng con tau nay le ra da khong c6 tren thj

tnt{lng ne'uh(! th6ng tUng kY mdkh6n_g t6n t~i. Chinh vl v~y.llin tM naodl$ giai quye't v(n d~ dling ky mo Ia mQI yeu du chinh dang,

Di~u dn thie"t hien nay Iii phai v~n dl)ng nhi~u bien phap khac nhau d~ d6i ph6 vdi

nhifng h~u qua ngoiii y mu6n do he th6ng dang ky md mang i~J.i. V~y chung ta nen h!a chqn phll'dng phap nao? C6 le di~u h(lp ly hdn ca Ia nen t~n dl)ng nhii"ng 1l'U di~m v~ khi nang to ldn xu(t phat tir cac ditu khoan neu trong mi)t s6 cong U'dc cua IMO lien quan

de'n tha':m quytn ctla nude cho tiiu mang ci'1, tha':m quy~n cua nha nll'dc c6 cling, va thi'm

quytn cua cac nude ven bi~n mang i~J.i, nhU' Ia: Cong ll'Oc Qu6c te' v~ An toan sinh m!J.ng tren bi~n 1974 (SOLAS 1974) vt cilc

quy djnh an toiin;

29

Cong U'dc Qu6c te' v~ Mu chuyen chd 1966, v~ gidi h<!n dU'C!ng mdn nude cho phep tau c6 th~ nh~n hang; Cong udc Qu6c te' v~ Phong ngua 6 nhi~m tu tit u bi~n. dugc b6 sung bilng Nghj djnh thU' 1978 (MARPOL 73178), v~ gia'y chiJnhg nh~n, giam djnh vii ki~m tra; Cong U'dc Qu6c te' ve Tieu chuiin dilo l<!O, dpnGia'y chung nh~n vi\ tr\(c ca cho thuyen vi en (STCW 1978), ve vii)c b6 tri thuyen vien; Cong U'oc Qu6c te' lien quan Mn S\1' can thii)p tren bi~n ca. trong trU'C!ng h(lp xay ra tai n<!n 0 nhi~m d.lu, 1969, ve quyen can thii)p CUa nU'dC ven bi€n tren VUng bi~n cii.

Toft d. cac Hii)p udc nay deu c6 nhieu dieu khoan v~ vii)c cac nude dugc ki~m soat tau mang cC1 ciia nude mlnh hoijc cua nude ngoai. Ph<!m vi ap dl,lng nhung dieu khoan d6 ra't r(lng: nhll' SOLAS 74 chie'm toi 97% t6ng tr0ng tai toan the' gidi. Load Lines 66 chie'm 9&%, MARPOL 73174 chie'm 90%, STCW 78 chie'm 83%, vi\ Intervention 69 chie'm 71%. Ngoai ra, nlmng qui lAc tll'ong ung ciia Cong U'dc ve Lu~t Bi€n ciia Lien Hii)p Qu6c 1982 cfing nhu' cua Cong udc 1986 deu c6 t.lm quan tr0ng dang k€, vdi dieu ki~n Ia hai cong ttdc na~y sdm di vao hi~u 1\(c.

3.5 Khai ni~m v~ mi)t "cd quan dang ky thu hai"

G.in day, t<!i m(lt s6 nude c6 xua't hi~n cai g0i Ia "co quan dang ky (qu6c te') thu hai", m(it lo<!'i hlnh c6 vai dijc tinh gi6ng h~ th6ng dang ky md. M(>t thi d\1 di~n hlnh xay ra a Na-uy. d d6, ngU'C!i ta thilnh l~p m(>t t6 chuc Ia'y tenIa Co quan Dang ky Ti\u Bi€n Qu6c te' Na-uy (Norgegian International Ship Register vie't dt Ia NIS). T6 .chUc nay di viw ho<1-t d(lng nam 1987 nhilm vito nhung tim trudc day chua dang ky (<!i Na-uy ciing nhll' nhUng tiiU da dang ky t<!i Na uy trU'dc day. Chuc nang chung ciia n6 ra't gi6ng vdi lo<!i hlnh dang kY thong thuC!ng: g6m cac thOng tin du<;~c c~p nMt ve tau va chii tau vit vl v~y giup- cho nhi\ dm quyen c6 co hQi th\fc thi cac chuc nang ki~m so:H cong c(>ng vit giam

sat ho11-t d(lng ciia tau. ChUng ta dn tlm hi~u xem nbung dijc_di€m chinh ciia M th6ng .dli.ng ky nay bao g6m

nhung gl. Ph<!m vi thich h<;ip M dang ky vao NIS r(>ng riii, vi\ bao gilm ca tau hang, tau khach vit tau d~m khi t\1' hanh ciing nhU' cac dan khoan vi\ cac ke't ca'u c6 th€ di chuy€n dU'(lc. Ta"t nhien, khong bil:t bu(lc pba.i dang ky t\).i NIS mil vi~c nay Ia th€ theo yeu du ciia ben quan tam. E>i~u dn phai chi ra dU'<;ic lit c6 m(>t chuc nang dii l(li dl,lng co quan phan ca'p tau. M(it

- ban thoa thu~n di)c bi~t dii dU'oc ky giua co quan quan ly hilng hai vit 5 hiing phiin ca'p lien quan Mn trach nhiem chung trong viec thay m~t cac co quan thiim quyen cua Na uy tie'n hitnh giam djnh, ki~m tra vi\ ca'p cac lo<!i gia'y chung nh~n c6 lien quan cho cac tau chd hang dtt(lc dang ky. ve di~u ki~n M dugc dang ky, trudc he't chii tau phai thoa man cac quy dinh ve qu6c tjch ciia Na-uy (thong thll'C!ng khoang 60% v6n ciia ngll'C!i Na-uy vi\ m(it s6 quy djnh v~ qu6c tjch, noi ell' tn1 d6i vdi chii tich vi\ phh Ion cac vi trong H(>i d6ng quan tri ciia cac cong ty trach nhi~m huu h<!n). Ne'u khong h(li dii cac dieu ki~n tren, chii tau phai Ia m(it Cong ty trach nhi~m hii'u h<!n ho~C m(\t COng ty h(lp danh trach nhi~m hii'U han c6 tf\1 sa

30

chinh t~i Na-uy ho(lc Ia m(lt cong ty vij.n tai hqp danh c6 ngubi quan ly dap ung cac yeu du lien quan trong D~o lu~t thudng thuyen cua Na-uy. Nhttng ne'u chu tau ciing khong dap ung du<;lc cac dieu ki~n neu tn':n, ngubi d6 c6 th€ chi djnh m()t ngubi d~i dien duqc quyen thay m~t chii tau M dam nh~n cac djch Vl! phap ly. Ngubi dl(li di~n d6 phai tu;in thu cac quy djnh v~ qu6c tjch d6i vdi chU tau Idem di~u hanh vien (phai Ia cong dan Nauy, cungl) tl(li Na-uy, ho~c Ia cong ty Na-uy).

C6 m()t s6 gidi hl(ln ve linh vlfc kinh doanh. Tau bi€n dang ky tl(li NIS khong du<;!c phep

chuyen chi'1 hang hoa hay hanh khach giua cac cang trong nude Na-uy, ho~c chuyen chi'1 hanh khach theo ljch djnh ky giua cac cang Na-uy vdi cac dng nude ngoai. Llnh Vl!C kinh doanh cac khan djch Vl! ngoai khdi, tau dt! phong, gian khoan, vii cac ca'u true di d(lng khac c6 dang ky t~i NIS se do cd quan quan ly hang hai quye't djnh d6i vdi tirng tau Cl! th€.

Qui djnh ve tuy€n dl)ng thuyen vien, ludng, vii dieu ki~n lam viec ciing c6 tftm quan

trqng d~c biet. M(lt trong nhung di€m thoang nha't cua che' d(l dang ky tau lien quan de'n quy djnh ve b6 tri thuyen vien. Theo d6, tau c6 th~ tuy€n dl)ng thuych vien khong phai Ia ngubi Na-uy lam mqi chuc danh tren tau, ngo~i trir trubng hqp duy nha't Ia thuy~n

trui'1ng. Tilt cii thuy~n vien ngoai nhan vien t~p Vl) d~u phai trh qua khoa hua'n luy~n ve an toan cd ban, vii nhung thuyen vien lam nhiem Vl! tren bu6ng lai hay trl!c ca bu6ng may ho~c thiiy thu chuyen giao, nh;j.n hang tren tau dh ph3.i dap ung cac_yeu du neu trong STCW d6i vdi cac chuc nang d6.

Di~u ki~n ve tra ludng, tuy~n d\mg vii liim vi~c tren tau dlfdc dang ky duCJc a'n djnh

trong m(lt thoa thu~n t~p th~ ve ludng, trong d6 neu r6 mile ludng ap dJ,mg cho tirng nganh djch Vl! d6. ThOa thu~n nhll' vh c6 th€ dttc;lc ky vdi cac nghieP doan Na-uy hay nude ngoai nhttng phai tuan thii lu~t phap vii thii'm quyen tii..i phan cua Na-uy. nhung hc;1p

a6ng tuy~rr dl)ng rieng le ciing bj chi ph6i b<'!i lu~t I~ cua Na-uy. M~t khac, nhung thuy thli. khong Ia cong dan Na-uy ho~c Iii nhil'ng ngui'Ji cu ng\l t~i cac nu~c Bllc Au se kh6ng

du'c;lc hu<'!ng che' d(l ludng hu'U, vii chi hu<'!ng m(lt phh cbe' d(l v~ an sinh xa h()i. Thli. tl)c dang ky nay duqc xay dlfng cang ddn gian vii cang trlfc tie'p ciing t6t vii khong khac ma'y so vdi vi~c dang ky blnh thubng. Dieu dn lttu y Ia chu tau chinh thuc Ia ngubi c6 quy~n xin dang kY tau t~i NIS. Dieu d6 c6 nghia Ia, ne'u con tau d6 duCJc cho thue,

ho~c d~ng thue tau trlin vdi y djnh mua ho~c cac thoa thu~n tuong It! thl chfnh ngubi chii tau cbinh thuc, chu khong phai ngum cho thne, ngubi thue, dUng ra xin dang ky.

31

PHANB6N ... ,.,., ' .. "

V ~N CHUYEN HANG HOA BANG DUONG BIEN

4.1 NMn xet chung

ChU tau th\I'C hi~n cam ke't ella h9 Ia v~n chuy~n hang. hoa bhg dttCing bi~n bhng vi~c kinh doanh til u chq hay cho thue til u.

Dij.c di~m rieng bi~t ella kinh doanh tau chqlil chu tau (ngttCii v~n hAnh tau) thong bao rling con tau (hoij.c cac con tau) se Chl).y thlfCJng xuyen giii'a m(>t ScJ cang nha't djnh Vii se chuyen chd hang h6a (hay hanh khach) M nh~n ti~n d\ng va ti~n cong se nMn dttqc khi hang h6a dtt\lc mang de'n cang dich. Thong thttCing, trong m(>t chuye'n hilnh trinh cac djch VJ! v~n chuy~n dttqc cung ung cho nhi~u ben. Di~u d6 doi hOi phai xac djnh m\lt each ttfdng dcJi rii rang quy~n va nghia Vl! CUa Cac chu hang ngay tit d;h (trong ddn htu khoang hay trong v~n ddn), d~ cho hang tau bie't phai giao hang a cang nao. Xet ve tinh hi~u qua thi thtt(lng Ia hang tau phai dam nh~n vi~c nMn va giao hilng, con ben kia chi chju tnich nhi~m dtta hilng toi cang gi'li hilng vii tie'p nh~n hang t~i cang de'n. T6m ll).i, ngttCii ta c6 th6 n6i ding, cac chuc nang v?n himh da dttqc phiin djnh ra't gi6ng voi each chU tau t\1' v~n chuy~n ia'y hang boa cua minh. Nay, thay vi v~n chuy.Sn Mng boa ella chinh minh, ngtt(li v~n chuy~n chi nMn cttoc phi mil. th6i.

Dij.c di6m quan tn;mg nha't trong kinh doanh titu chqlii d~ch Vl! v~n chuy.Sn hang hoa cia mi)t s6 tuye'n nha't djnh thuCing dttqc th\fc hi~n bi'li m(>t nh6m (hiep hQi) cac hiing tau bi~n. Niim 1974 Cong ttoc Lien Hi~p Qu6c ve m(>t B9 lu~t Quan ly d6i voi Ole hi~p h(>i cac hang Tau ch\1 dttqc thong qua, voi quan di~m nhlim bao v~ quyen lqi cua cac nttoc dang phat tri~n. Cong ttoc nay c6 hi<i'u l\fc vao nam 1984, nhu'ng hy v9ng rling sau d6 n6 se cung ca'p m9t khuon kh6 cho nhii'ng nttdc dang phat trifn c6 cd hQi tham_ gia nhieu hdn vao vi\:c v~ chuyfn hang cua h9 vii nang cao stt phat tri~n d(>i tau qu6c gia cua mlnh dii khong bie'n thanh hi~n th\fc.

D6i vdi djch VJ! cho thue tau, s\1' khac nhau v~ sU' d1,1ng ngay cimg ldn hdn khi m()t con tau dttqc thue theo hqp d6ng d€ th\fc hi~n titng chuye'n hay thue c6 thCii hl).n. N6i m\lt each ddn gian, trong thue tau chuye'n thi chu tau ky hqp d6ng v~n chuyfn m()t kh6i lttqng hang boa nha't djnh tit A tdi B d€ nMn i':li m9t stt bU di!v lien qnan de'n sri ht\lng hang boa dlf\lc v~n chuy~n. Con d6i vdi dl).ng tau thue djnh hl).n thi chd tau, trong phl).m vi tMi gian ky hqp d6ng, phiii th\fc hien cac chuye'n v?n chuy6n theo lenh cua ngttbi thue. TrttCing hqp nay, ti~n cong nh?n dttqc khong dt!a tren t6ng lttqng hilng boa dii chuyen chd rna d\fa tren thCii gian con tau thu(>c quyen sU' d1,1ng cua ngttoi thue tau. Ro rang Ia du thue chuye'n hay thue c6 tMi hl).n, chu tau deu c6 nhiem VJ! v?n chtiy~n hang boa cho ngtt(li khac, nhl1ng c6 viii di~m khac nhau so voi kinh doanh tau chc;l. Vi~c phi\n chia nhi~m VJ! giii'a cac ben, du nhieu du it, c6 th~ dttqc cong b6. Mot s6 cong do~n v~n chuy6n se do ben thue tau th\fc bien. s6 cong do~n con l':li do chii tau dam nhi\n; dieu nay c6 th6 xiiy ra khi chU tau chi c6 m(>t d6i tac duy nha't. D6i vdi lol).i kinh doanh cho thue tau, ngttCii thue tau c6 nhi~u cd h(>i M chi thi chu tau phai thl,l'c hi~n viec v?n chuy6n hdn Ia trong trttCing hqp kinh doanh tau chq. N6i each khac, h<;ip d6ng dii quy djnh m9t khung trach nhi~m. nhl1ng vi~c xac djnh nghia Vl! th\fc te' theo khung trach nhi~m nay xiiy ra khi ngtf{li thue tau chi thi cho chU tau trong su6t thai gian hc;lp d6ng thue tau c6 hi~u h)' c. Thii'm quyen ra lenh cua ngttCii thue titu ch~ng nhil'ng Ia do ke't qua

33

thl,l'c ti~n rna con do vi~c phan chia tnich nhi~m. Ne'u ngu(fi ta yeu du ngu(fi thue tau phii trang tnii mQt ph~n chi phi trong qua trlnh v~n chuyi!n thl tl! nhien Ia anh ta phili c6 quy~n quye't djnh d6i VOi nhung chi tie't CO anb huiJng tdi nhiem Vl/ du(1c pban c()ng. Tuy nhien, quy~n ra l~nh cua ngu(fi thue tau c6 th~ con vu<;1t xa hdn dl! kie'n v~ sl! phiin cong tnich nhi~m khi ky h<;ip dcSng. Chhg h~n. anh ta c6 th~ tuy nghi chQn cang xe'p hang len vii dng do hiing xu6ng .. S\1' phiin b6 tnich nhi~m c6 nhi~u muc d9 khac nhau, va h9 t~n dl!ng cac muc d9 d6 rna ap dl!ng. Trong h<;ip dcSng thue tau chuye'n, c6 nhi~u tlnh hu6ng tuong tl! nhu d~ng tau ch\1, vii ciing c6 nhung di~u gi6ng d~ng thue tau djnh h~n. Trong h<Jp dcSng thue tilU djnh h~n. viec chuy~n giao tnich nhi~m va quy~n h~n sang ngu(fi thue titu Ia m9t net dij.c tntng cua d~ng h<;1p dcSng nay. Eli~u 3 va 4 (v~ vi~c phan chia tnich nhi~m) va di~u 9 (v~ quy~n cua ngu(fi thue tau du(1c ra lenh cho thuy~n truong) cua h<;ip d6ng BALTIME 1939 (xem phl! h,1c 16) Ia nhung thi du tieu bi~u cua d~ng nay. Do d6, m6i quan h~ trong thue tau djnh h~n Ia chu tau c6 rilt it anh huang toi ho~t d.;lng ctla con tau. Quyiln quan 1y kinh doanh du(Jc chuy~n v~ nguCli thue tau; nhi~m vu chu ye'u cua chu· tau chi Ia ·. viec b6' tri thuy~n vien va duy trl kha nang di bi~n cua con tau M thl!c bien l~nh cua nguai thue tau. E>i~u quan tam chu ye'u ciia chi\ tau Ia thu cudc phi - tiiln cho thue. Eluong nhien, ti~n cho thue du<;ic tinh dl)'a tn'!n tMi gian con tau du<;1c ngu(fi tbue tau sii' dl!ng, trong khi d6 d~ng h<;ip dcSng thue tau chuye'n thl cudc phi l~i dl)'a tren t6ng lu<;lng hang hoa chuyen chii du<Jc. Ne'u th(fi gian thue Iii diii ~n de'n n6i con tau g~n nhu' bi bii di khi he't th(fi hl!-n thue tit u, thl tllm quan trQng ciia cuoc phi l~i cling ro rang han. Tuy v~y, dieu dn luu y Ia. khoiin thu cua chi\ tau trong Ioll-i h<Jp dcSng cho thue djnh hl!-n kh6ng chi don thuiln le thu.;>c vao sl! t6n tl!-i ciia con tau dap ung qui each ky thu~t theo quy djnh trong h<;lp dcSng, rna con vao cac chuc nang rna chu tau du(Jc quy~n giu ll!-i dl

lhl!c bien theo h<;1p d6ng.

4.2 Nhiing ntH chung nhlit ve hqp d6ng vij.n chuyln

l:llnh thU'c pbap Jy M sii' dl!ng m(lt con titu c6 th~ du\IC xe'p thanh nhi~u loai khac nbau dl,l'a tren m(lt trong s6 ni."t nhi~u cac tieu chu£n da d;mg_ Viec v;j.n chuy~n himg boa b~g dll'Clng bio'!n thu(fng di li~n voi cac thuat ng11 'h<:Jp d6ng thue tau chii hang' (contract of

affreightment), hay h\lp dcSng v~n chuy~n (contract of carriage). Ni)i dung co ban ciia kMi niem phap ly nay tilt nhien tuy thu9c vito luat hang hai ciia tltng nude. Tren thl!c te', ngu'~i ta thu(fng xem hai tit nay c6 tho'! hmln Mi nhau. Vl v;j.y, di~u.dn thie't Ia chUng ta nen nghien cliu nhung viln d~ v~ thu;j.t ngu nay M tninh nhi!ng hi6u Jilm dang lite .. H<;1p d6ng thue tau chii hang boa c6 tho'! djnh nghia theo nhi~u each khac nhau theo nghia I"Qng hay nghia ht;p ciia chung. Theo nghia rqng, c6 the coi h<Jp dcSng thue tau cho hang Ia m()t ban thoa thu;j.n d€ thl!c bien djch vu v;j.n chuy6n hoij.c cung cilp cho ben d6i tac m()t kha nang v;j.n chuyi!n nao d6. Theo nghia nay, vl chi quan tam de'n v;j.n chuyln dttClng biln, chung ta c6 tho'! djnh nghia h<Jp d6ng thue tau cho hang Ia m()t ban thmi thu;j.n do'! thl!c bien cac djch Vl! chuyen chii hang hoa bling tau bi6n hoij.c siin sang cung U:ng kha nang v~n chuyi!n cua tau. H<;lp d<3ng v~n chuyi!n hang hoa c6 tho'! du'(Jc dinh nghia Ia m()t ban thoil thu~n. theo d6 chu tau hay nguC!i v~n chuyen dcSng y v;j.n chuyi!n hang h6a b1ing du'Clng biin hoij.c cung c!p djch vl! tau M thl!c hien ml!c dich v;j.n chuyi!n, M thu cttoc phi. Cung cilp djch vy

34

tau neu tren c6 ngiJ!a Ia danh ca lcl10ang ho~c m(\t ph~n khoang chll'a hAng dll'(lc xac d)nh cua con Ia u M chd hang hoii. .

Tir so sanh tren, chung ta nh~n tha'y rling h<;~p dOng v~n chuy~n c6 th~ coi Ia m9t lo,i cua h<;~p dong thue tau eM hang. Nhii'ng tieu chuin chinh M phiin bi~t h<;~p a6ng vijn chuy~n vdi cac h<;lp dOng thue tau.chd hang Ia:

chinh ban cha't nghia V\l cua chu tau, C\llh~ Iii chuy~n djch hiing hoa bling dU'ong bi~n di m9t quang dl.l'ong quy djnh. ti~n cong v~n chuy~n dU'<;Ic tinh dU'oi d~ng cl.l'oc phi.

Khi da n~m dl.l'(lc ni)i dung nay chllng ta c6 th~ giai thich them ding con c6 nhi~u lo~i h(lp dOng thue tau chuyen cho mit theo d6 toitn b9 con tiiU dll'(lc giao cho ngll'oi khac sil' d\lng (thue djnh h~n, thue tau tdn). Ni)i dung co ban cua nhii'ng h(lp dOng nay Ia chii tau, n6i mi)t each chinh xac, khong dam nh~n vi~c v~n chuy~n. H~u qua Ia nhirng h(lp dOng nay, tren ph;tm vi r(lng, da trai ngl.l'(lc voi m(lt h<;lp dOng v~n chuy~n. Dll'ng tren phU'ong di~n phap ly rna xet, ngl.l'oi ta coi chung Iii lo~i h(lp dOng cho thue hay ml.l'on, hoij.c doi khi con dU:(Ic coi Iii h<;lp dOng 'rieng' (sui generis). Theo trlnh bay tren dii y, chung ta c6 the' sil' d\lng C\lm ttr 'h(_jp d6ng sit d\lng til u '. Tuy v~y, c6 di~u phili nhifn m;tnh Iii kh6ng phii llic nao chling ta ciing c6 th€ phiin lo;ti viii lo;ti h<;lp dOng thue tau m(lt each chinhxac, vii ding d6i khi c6 nhi~u diem khong ro ri'l.ng

boi co qua nhi~u bie'n thi\' va bit thu:ong trong ni)i dungcua ti:tngh(lp d6ng C\1 th~.

Nhu: v~y r6 rang Iii thu~t ngir 'h<;Jp dOng v~n chuyi\'n hitng h6a' bao hiim vi\ so' khai ni~m phap ly theo nhi~u hi) tho'ng phap lu~t khac nhau, ding nhll' c6 ra't nhi~u rniu rna hgp d6ng khac nhau nhll':

h<;Jp d6ng dll'(fc thi\' hi~n duy nha't bAng m(\t v;\in don hay cac titi li<$u tl.l'ong n,t; h(lp d6ng thue tiiU chuye'n, doi khi c6 si't d11ng mi)t v~n don; cac loai h\ip d6ng v~n chuye'n ~c biet khac (dll'(lc gQi lit h(lp dOng v~n chuy~n 'lai cling').

ChUng ta se lh lll'<;Jt nghien cuu rieng re tung lo~i m§u nay trong cac trang sau. Tuy nhien, trll'oc khi hilt tay vito viec d6, di~u dn thie't Iii chling ta nen diinh it thl gi?1 ban

b~c m(\t each ngiln gQn v~ cac va'n d~ quan trqng eli a m(\t d~c tinh chung dang dl.l'l;lc d~t a 'ngoiii da'u ngo~c '. Ch~ng h;tn, di~u c6 y nghia co ban lit phai nh~n d;tng cho dll'(lc cac ben tham gia h(1p

d6ng v~n chuyi\'n Trong thu~t ngir hang hili, cac ben cua nhii"ng h(1p d6ng nhll' v~y dll'<;lc gQi Ia 'ngl.l'C1i v~n chuyi\'n' vii 'ngl.l'oi goi hang' (d6i voi tau ch<;J), vii 'chtl tau' va 'nguoi thue tau' (trong

h(_jp d6ng thue tau chuye'n). Nguoi v~n chuyi\'n dll'(lc djnh nghia Ia ba't ell' nguoi nao dll'ng ten ky ke't h(1p d6ng v~n chuyi!n voi ngll'oi goi hang. Thu~t ngii' 'ngll'oi v~n chuyi!n dich thlfc' (actual carrier) thU'ong duqc sil' d\lng trong trll'ong h<;Jp ngll'oi v~n chuyi!n giao ph6 viec v;\in chuyi\'n hilng hoa cho mi)t ngll'oi khac thlfc bien. Tuy v~y. nguoi v~n chuyi\'n dich thifc kh6ng phiii Iii mi)t ben ky h(lp d6ng. Ciing dn lll'U y rling thu~t ngir 'ngll'oi goi hang' c6 the c6 nhi~u

35

nghia khac nhau. ThOng thuong, 'ngttai gCii hang' la ba't ell' ngttai nao rna vl nguai d6 vdi

chinh ten ella h0, hoi!.c ngttoi thay mij.t cho nguai d6 dll'ng ten ky h<;lp d6ng v~n chuyen vdi nguoi v~n chuyen. Tuy v~y. thea m(it sO' hi) thO'ng lu~t thl nguai gCii hang l~i chinh la nguC1i thl,l'c S\l' giao hang hoa cho nguai nguoi v~n chuyen trong h<;lp d6ng, vii theo d6,

ngttC1i goi hang nay dlf<;lc httong m(lt sO' quy~n va nghia v1,1 nha't djnh. Chu tau ding nhlf nguoi v~n chuyi!n c6 thi! lit ngttoi chu hc;Jp phap cua con tau nhu'ng khong nha't thie't phai nhtt vh. Ho c6 the c6 quy~n dO'i vdi con tau thea h<;lp d6ng thue tau (khi he;> dung ten vdi tu each la nguC1i thue tau) va nhung quy~n d6 c6 the chuyen giao cho c:ic ben thll' ba theo di~u khoan quy djnh trong hqp d6ng. H<;> c6 the thlfc slf chuyi!n nhli<;lng (ban) cac quy~n d6 cua h9, nhu'ng h9 kh<)ng the tlt bi\ nhii)m V\1 CU3 mlnh trong h<;lp d6ng. Ne'u ho co tninh tnich nhii)m thl ngll'oi dlf<;lc nglfai d6 chuyen nhtt<;lng quy~n phai tham gia vao cu<)c 'phan b6 n<;l'. Tuy v~y. tren thttc te' nguoi thue tau se kh6ng chuyi!n nhlf<;lng quyc3n theo h<;IIJ d6ng thue til u, thay vao d6 he;> st! d1,10g quyc3n

nay bang each ky ke't m<)t h<;lp d6ng v~n chuyen mdi vdi ttt each la nguoi v~n chuyen.

Trong truong h<;!p sau, h<;> st! dt,~ng quy~n. thea h<;lp d6ng cho thue tau l~i. Ciing thea thu~t ngu nay, h.<;> se c6 the la nhung ngll'oi v~n chuyi!n dich thlfc dO'i vdi c:ic ben thll'ba, con cac ben thll' ba se trCI thanh nhung ngttoi thue tau l~i. Nhung ngttoi v~n chuyen dich

thl[c c~u trach nhi~m trudc nhling nglfoi v~n chuyen th\1' nha't theo cac di~u kii)n neu trong h<;Jp dOng gO' c. Lien quan tdi nhung nguoi thue tau l~i. nhung nguoi v~n chuyen dich thl,l'c chju tnich nhii)m theo nhung qui djnh thOng thttong ap d\lng cho nguoi v~n

chuyi!n (theo lu~t hay theo h<;1p d6ng C\1 thil). BttcJng·nhien, c6 the c6 nhi~u tftng thue l~i: A ky h<;lp d6ng thue tau vdi B, B l~i ky h<;lp d6ng.cho thue tau djnh han vdi C. Sau d6, C l~i ky hqp d6ng thue t1lll tdn vdi D, D c6 the ky h<;1p d6ng thue chuye'n vdi E, v.v ... va v,v ... M6i m(it h<;!p d6ng v~n chuyen dttong bien, kh6ng ke lo~i va hlnh thl!c ra sao, d~u gdm m()t sO' giai do~n tieu bii!u (xe'p hang - v~n chuyiln - dB hang) bj chi phO'i bc'1i m(it sO'

tieu chuifn vii quy djnh trong h<;lp di\ng. N6 t(IO ra m(it cd ca'u -phap ly dudi d~ng nao d6 c6 kern m(it sO' ye'u tO' d~c bii)t quan tr<;>ng. Thie't tlfdng se ra't c6 Iqi ne'u chtlng ta de c~p tdi d~C di€m Chung va cac di€m CC1 ban CUa Chung. Nhii)m Vl,l CUa nglfai Chil taufnglfai v;%n chuyen !a CUng ca'p tau du .kha nang di bi€n va

dua taude'n dja di€m vii theo thOi gian da djnh sii:n sang d€ nMn hang theo thai gian xe'p

hang dii dtt<;1c a'n djnh va thong biio Nhii)m Vt,l cua chu hang/nglfai gdi hang la giao hang theo qui each pha':m cha't quy djnh trong b<;lp ddng, theo dung thai gian, dja diem theo dUng trlnh tlf: Sau d6 ph:ii xe'p he't ltt<;lng hang trong thai gian quy djnh, ne'u nhu nhiem v1,1 nay kh6ng dlf<;1c giao cho nguoi

v?n chuyen. Chu tau/ngu(!i v~n chuyen c6 nhii)m v1,1 tie'p nMn hang, b<lo dam r~ng hang da du'qc nh?n len tau va da dtt<;1c cha't xe'p dn trong vii thich h<;!p. ·

Chli taulngtt(!i v~n chuy€n dam nh~n viec v~n chuy€n hang tdi cang dich, thlfc hii)n

nhiem v1,1 chuyen chd trong m(it thC1i h~n h<;1p ly, theo dung tuye'n dii neu trong h<;1p d6ng

(hoij.c tuye'n di thong thtt(!ng) va kh6ng du<;!c di chech du(!ng rna kh6ng c6 ly do chinh dang, va v~n chuy€n, giil' gin, trong coi hang hoa dn th~n va dung each. Chu tau/ngu(!i v~n chuy€n c6 trach nhi~m giao hang t~i dng an to1m (hoij.c t~i ndi gan nh(t rna con tau c6 th€ de'n m()t each an toan) cho ngu(!'i nh~n hAng h<;1p phap.

Ngu(!i nMn hang ph:H tra cudc phi t~i d.ng de"n (ne'u chua dtt(lc tra tntdc).

36

Tho(lt nghe c6 ve nhlt 'co c!u' nay chAng c6 gl kh6 khlin H!m. Song, nhung v(n 11~ ph4p ly nay sinh trong hc;tp !1dng v~n chuyen l(li Ia nhung kh6 khlin nh!t trong linhvtfc l~t hang hai. Chung toi xin trich dttdi 11ay nMn xet cua nhung ngttCii c6 thifm quy~n: "Nhung kh6 khan d~u tien phat sinh tir vi~c sii' dvng hai hlnh thll'c hc;tp ddng hoan toan khac nhau , d6 Ia hc;tp d&ng thue tau va v~n don. kh6 khli.n tie'p theo Ia khi v~n chuy~n hang h6a bling dttilng bien chung ta se g~p vo van cac Io;;li rui ro. E>dng thili l(li phai trai qua qua trlnh VO cung phll'c t(lp trong vi~c nh~n va giao hang rna tl'r d6 nay sinh nhi~u va'n d~ ph<ip ly khac nhau ... "[Chorley and Giles].

Bay giil chllng ta hay nghien cll'u siiu hdn nhung d~c diem cua nhii'ng dl!-ng hc;tp ddng v~n chuyen C\( the.

4.3 Hqp ddng v~n chuy~n dli'f!c chung to bl!ng m~t v~n tai ddn.

4.3.1 Vqn tdi ddn Hc;tp d6ng v~n chuyen m(lt s6 Ittc;tng nho hang hoa tren tau ehc;t c6 the d\l'a tren cd so

thong bao hanh trlnh eua ngltili v~n ehuyen hoij.e bi!ng vi~e thltdng hrc;tng vdi ben moi gidi giao hang. Chu hang lien h~ voi ben m6i gioi ho~e hiing tau va tlm hieu phttdng th11'e va di~u ki~n v~n ehuyen hang. Ne'u giai phap Ia thoii dang thl eac ben se cling Icy b<;fp ddng, va doi khi n(\i dung eua no dlt<;fe the bien du'oi m(\t hlnh tbll'c rna ngttili ta g()i Ia ehung tl'r lu'U khoang. Trong nhi~u tru'ong h<;!p, ngttili ta bo qua giai do(ln ddn lu'U khoang rna tie'n hanh giao hang th~ng kh6ng kern m(lt hc;tp d6ng sd khdi chinh thuc nilo voi hang tau, nh!t Ia khi chll hang dii thoii thu~n tren di~n tho(li rll.ng tau se danh ehii siln sang cho chuye'n toi, va rling hang boa se duc;te giao l;;li m(\t thili diem dii dj.nh. Tuy

v~y. trong cii hai tnrilng h<;!p, ehllng ta ~u d~ c~p !Oi m(\t s6 quan he h<;!p d6ng giua hang tau va ehU hang, va nhu' vh e6 th~ eoi Ia dii c6 m(lt hc;tp d6ng v~n ehuy.fn hang

h6a r6i. E>iem din ban cua lo;;li h<;!p d6ng nay, thi d\1 Ia tnich nhii)m vii di~u kien v~n ehuyen e:in phai du'c;te xac nMn bling van ban vl cac ly do th\l'e te'. Du'dng nhien, chtl hang thltilng mu6n e6 m(\t van biin trong d6 xae nfiiin rl\ng ngu'ili v~n chuy.fn dii tie'p nh~n hang hoa voi s6 luc;tng va pha'm eh!t nao d6 va cam ke't se van chuyen hang Mn ndi dii djnh M giao eho ben nhan hang e6 tha'm quy~n. Vl the', sau khi da nh~n hang len tilU, ben v~n chuyen e6 tnleh nhiem clp phat cho ngu'ili giao hang cho tau (chu hling, ngu'ili goi hang). theo yeu du ella ngttili nay, m(\t v~n ddn . Chll'ng tir nay thu'ilng du't;fe

phat hiinh thiinh b(\ g6rn ba ban. M(lt v~n don du<;!e eoi !a m(\t bien nh~n chinh thll'c do nguili van chuyen (hoij.c do ngtti1i

lam c6ng hay d;;li ly ella h9) dp phat vii ky trong d6 cong nh~n ding, hang boa vdi chung lo;;li, s6 lu<;!ng va di~u kien xae djnh da du'c;tc giao eho m(\t con tau nao d6, hoij.c it

ra Ia da d11<;1e nhitn vao kho eua nguili ehuyen cho de ehuyen eho.

Ng11ili ta thu'ilng n6i rling m(\t v~n ddn e6 ba chll'c nang. M(\t Ia, v~n don e6 ehll'c nang ella m(lt gi(y bien nhan. N6 !a bling eht!ng, ehll'ng th\l'e

ding m(lt l11<;1ng hang boa nha't djnh da duqc nhiin de chuyen ehd trong tinh tr(lng ali khai bao vii du'<;fc xac djnh t(li m(lt thili di€m nh!t djnh, thu'ilng Ia vao !Ue xe'p hang len tau. Khi hang du'<;fc giao t(li ciing de'n, ngu'ili ta c6 th€ so sanh tlnh tr(lng cua hang h6a vdi

dielu kien da ghi trong v~n ddn. Ne'u e6 s\1' khac biet thl chinh s\1' khae biet nay se bi eoi

37

Ia htt hong hay tha't thoat trong thCii gian v?n chuycin (thi~t h~i do v?n chuycin). Tily

thu(\c vito tlnh hu6ng C\1 thci, nhung dieu ghi trong v?n ddn c6 thci bi kh6ng thua nh?n (nhttng, nhtt chung ta se tha'y, dieu nay khong phai bao giCI ciing c6 thci tinfc hi~n dtt<;Jc).

Ngoai ra, dn nho rilng ngttCfi mua (ben nh?n hang) c6 quy~n thii'm tra l~i s61ttqng va

dieu ki~n hang h6a bling each d6i chie'u voi nhung dieu ghi trong v~n ddn. Dei gia tang

sg tin c~y viio nhii"ng dieu ghi trong v~n ddn, ben v?n chuycin, m(\t each tltdng d6i, phai co tnich nhi~m d6i voi viec mieu ta hang hoa trong v?n ddn.

Hai Ia, v?n ddn ph<ii thci hi~n s\1' hua h~n chuyen chi'! hang h6a. Nhtt tren da de c~p. thttCing Ia c6 chung tu lttu khoang trttoc khi phat hanh v?n ddn. N(\i dung cua v~n ddn

phai phil. h<;1p voi chung tu lttu khoang. TrttCing h<:Jp khong c6 chung tu lttu khoang, thl dil mu6n hay khong, nha't thie't ciing phai co m(\t hlnh thuc thoa thu~n it nhieu r6 rang trttoc khi phat hanh v~n ddn ghi da nh~n hang da len tau. N6i each khac, v~n ddn c6 th~ dlt<:Jc xem !a bling chung ciia h<:Jp d6ng v~n chuycin da thie't l~p va t6n ~i trttoc d6. Tuy v~y. !chong nha't thie't !a h<:Jp d6ng tnroc d6 phai th~t ro rang va ta c6 thci cha'p nh~n khi n6i ·. ri!ng v~n ddn chua dl,l'ng !Cfi cam ke't v~n chuy€n hitng hoa thl)'c te' . Cam ke't nay bao g6m cam ke't se chuyen chi'! hang hoa Mn dia di€m da dinh vii giao hang M d6i!a'y m(\t v~ ddn dtt<:Jc xua't trlnh, vii thttong Ia M d6i !a'y cttoc phi v~n chuycin. LCii cam ke't do phai n6i r5 !a trong tn:tCing h<;lp c6 dlnh cong, b~ bao tuye't, hoij.c cac tlnh hu6ng khong

lttCing trttoc dtt<:Jc c6 thci x:iy ra, thi ngttoi v~n chuy€n c6 quy~n giao hang t~i m(\t cang

khac.

Ba 13., v~n deln chinh Ia m(\t chUng W si'J huu, dung thay the' ban than hang h6a d~ ban, hay the' chap, v.v ... Chl c6 ngttoi nifm giu vijn ddn moi c6 thl c6 quy~n bao dam vi~c giiii ph6ng hang (ne'u lu?t I~ cho phep); quyen giai ph6ng hang c6 thci dn'<:Jc chuycin nhU<:Jng, c6 nghia Iii v~n ddn c6 thci giao djch dlt<:Jc. Vl v~y. vi~c n~m giii" v~n ddn tren thl)'c t6" c6 nghia !a n~m giii" hang hoa. V?n deln c6 thE dtt<:Jc coi Ia biciu tlt<;lng ciia hang

h6a. Vi~c ban hang hoa c6 thci th\]'c hien bling each chuycin nhlt<:Jng vijn ddn; con thli chip hang hoa dlt<;lc th\l'c hi~n hilng each giao quy6n niirn giu vijn deln (viec nay doi hOi phai chuy~ngiao chung. tu).

V~n ddn c6 thE Ia m(\t vijn ddn 'da nhijn len tau' hoac vijn ddn 'nhijn dE vijn chuyEn'

tuy thu(\c vito vi~c hang h6a dU<:Jc chi r6 lit da dlt<:Jc b6c len m(\t con tau c1,1 thE hay dt1<;1c

.chl.ro da dU<:Jcnh~n M chuyen chi'!. Vi~c v~n chuycin c6 thE bling rn(\t con tau (v~n ddn thOng thli'Cfng) hoac ciing c6 thci Ia m(\t v~n ddn 'su6t' - c6 nghia Iii n6 cho phep vi~t vijn chuycin dlt<;1c th\]'c hi~n tung pMn bi'!i nhii'ng ngttCii khac voi nguoi vijn chuye'n dilu tien.

TrttCing h<;Jp hiing hoa vijn chuyen bling nhieu phttelng thuc v~n chuyen khac nhau, chang h~n. tau, xe hl'a, xe tai, thl chi dn m(\t chung tu cho toiin b(\ qua trlnh v~n chuyen. Cach v~n chuyen nay thttCing dU<;Jc m6 tii Iii vijn chuycin lien h<:Jp hay vijn chuycin da phttdng

thuc- vii chung tu dtt<:Jc gqi Iii chung tu vijn chuycin lien h<:Jp. ThttCing thl ngUCii ta khong sii' d\lng v~ri ddn trong ho<!-t d(\ng kinh doanh ven bien, thay vao c16 ngttCii ta sii' d11ng chung til' g<'li hang ho~c bien nhijn hang boa khong giao djch dttdc. Diem khac nhau cd ban Iii v~n ddn Ia lo~i chung til' c6 the giao dich dttqc, con

38

chtl'ng tit gC1i hang thl khong. Th~m chi trong v~n chuy~n xuyen d~i dU'dng ngtt~i ta cilng c6 xu httdng giiim vi~c sfr d1,mg v~n ddn.

Mi)t di€m khac cdn dU'c;lc d~ c~p tui Ia n~n tiing trong lu~t thttdng m~i ctia v4n ddn.

Trttuc khi c6 thoii thu~n v~n chuy€n dttdi d~ng mi)t v~n ddn, ngtti'1i ta thtti'1ng ky mi)t

thoii thu~n ban hang. Khi thoii thu~n v~n chuy€n dttc;lc ky ke't thl thoii thu~n blin hang mui c6 th€ thl,l'c hi~n dU'c;lc. Do d6, ta't nhien Ia thoii thu~n v~ v~n chuy€n vii cac tai li~u chU'a dl,l'ng thoii thu~n nay phiii ph<ln iinh nhii'ng yeu du da th~ hi~n trong hc;lp d6ng ban hilng. Di~u d6 c6 nghTa Ia, trong ph~m vi ri)ng, ngttCii v~n chuy€n lii ngtti'1i dttc;lc dU'a vao

trong m6i quan he giii'a ngttCii ban vii ngtti'1i mua. Tren thl,l'c te', m6i quan M d6 con phll'c t~p hdn nhieu, do c6 thoii thu~n ve biio hi€m them vii tin dl,lng thu', m6i lo~i nay l~i neu them nhieu qui djnh nii'a v~ hc;lp d6ng v~n chuy~n. Dijc biet Ia nhii'ng qui til'c lien quan

de'n tin d1,1ng thu'- trong d6 kern theo vai tro ciia ngan hang trong vic$c thanh toan ti~n mua hilng - co anh httCing Ion lao de'n viec xay dl,l'ng cac qui tile lien quan Mn trach

nhiem ctia ngttCii v~n chuyEn ciing nhU' cac qui tile khac lien quan tui v~n ddn nhlt Ia mi)t chll'ng tu vij.n chuyEn.

Khi hang hoa dttc;lc vij.n chuy€n til' ngttCii ban Mn ngttCii mua (viec ban hang tuxa), hang

hoa ciing rrhu' gia mua khong thE trao d6i d6ng thCii nhtt trong bu6n ban trl,l'c tie'p (i'l ngay

qu§y ban hang). Tri't khi ngU'oi ban hay ngu'Cii mua tl,l' v~n chuy~n hang hoa ciia inlnh,

con khong thl ho phai giao cho ngtti'1i van chuyEn dE chuyen chd hang hoa cte'n cho

ngttoi mua. Do d6, ben thu ba chinh Ia du n6i giii'a hai ben. Tren thl,l'c te', nhii'ng qui tile

d~c biet dii dttqc t~o ra, chUng giup cho vijn don trCI thilnh chie'c du n6i giii'a ngU'oi ban

vii ngu'Cii mua trong viec ban hilng ti't xa.

Vl luij.t ban hang !a co sCI ctia nhii'ng quy djnh tren ciia luijt hilng hiii nen dn thie't phai

xem xet de'n mi)t s6 nguyen tiic ciia luat nay. Trang 4uan he bu6n ban ne'u phu'dng thll'c

tin d1,1ng thu' kh6ng du'c;IC mQt ben ap d1,1ng, ngtt(li ta ap d1,1ng nguyen ta:c 'ti~n trao chao

mile'; ben ban hang se kh6ng giao hang tru'dc khi nh~n dttc;lc ti~n. vii ngttc;lc l~i. ngttifl

mua se kh6ng td ti€n cho ae'n khi ngU'Cii ban da giao hang cho mlnh. NgttCii mua mu6n

dttc;lc dam bao chile chiln dng 6ng ta kh6ng chi nh~n dttc;lc thu c6 th€ dttc;lc g0i Ia hang

rna mu6n nh~n dl1<;1c hang h6a thoa man vdi cac quy djnh trong h<;1p d6ng v~ cii s6ltt<;1ng

vii cha't l1t<;1ng. Di€u d6 chi c6 thtS thl,l'c hi~n dttgc bAng each giam djnh khi nh~n hang.

Ne'u hang boa c6 khie'm khuye't, nguCii mua c6 thtS cha'm dU't h<;1p d6ng hay yeu du giam ·

gi<i. Ciing tu'ong tl,l' nhtt vijy, ngttCii mua con c6 co hi)i tu ch6i tra ti€n ne'u ngtti'1i ban d€

nghi giao hang vao thCii diEm kh6ng dung nhlt ghi trong h<;1p d6ng.

TrttCing h<;1p bu6n ban ti:t xa thl nhii'ng nguyen t:lc don giiin neu tren !a kh6ng dti. Duong

nhien !a ngttCii ban Iuon c6 th€ giao hang cho d~i di~n ciia ho t~i noi ae'n vii sau d6 cho

phep ngu'Cii mua giam djnh hilng boa trudc khi thanh toan. Nhltng di~u d6 Iii khong th\l'c

te', nha't !a khi tinh ae'n rui ro d6i vdi nglti'1i ban khi nguoi mua kh6ng tra. ti~n. qua d6 lam

cho viec chuyen chd !a vo ich. Nhii'ng kh6 khan nay da dlt<;lc giiii quye't b~ng cac Iu~t !~ v~ vij.n don.

39

'v~n ddn, nhu' chung ta da bie't, c6 m6 ta v~ hang hoa. Neu n6 la m9t v~n ddn da nh~n hang len tau, thl c6 m9tlC!i tuyen bo r~ng hang h6a da du'<;Jc cha't len tau va stf m6 ta la dt!a tren di~u k.ii_:n cua hang h6a khi chung du<;Jc mang len tau. Thay vl phai gillm djnh hang hoa xem chung c6 dung vdi h<;Jp a6ng ban hang khong, nguC!i mua c6 th~ di den quyet djnh v~ Stf phu h<;lp cua hang h6a tren cd sd Wi mieu ta trong v~n ddn. Tuy v~y, d6 kh6ng pbai bao giC1 ciing la giai pbap thlch h<;Jp. TruC1ng h<;Jp nguC!i mua la m9t chuyen gia (hoi).c thue chuyen gia M k.i~m tra hang ho;l:) di nii'a, thl6ng ta ciing phai dtfa vil.o n9i dung mo ta trong giam djnh cua thuy~n ph6 dtfa tren vii_:c ki~m tra b~ ngoai mil. khong ch phai c6 kien thuc cua m9t chuyen gia v~ hang hoa d6. c6 ve nhu la, a m(it ca'p d9 r(ing, gia trj ella ni')i dung mieu ta Xoay quanh cac qui l~C lu~t djnh lien quan den mieu ta. Nhu vh. trach nhi~m cua nguC!i v~n chuy~n nghiem ngij.t tdi muc nao? Vii. cu6i cung, neu trach nhi~m cua ngu'C!i v~n chuy~n bj mi'l ri')ng thl c6 chlic chlln la anh ta se du kha nang thanh toan hay kh6ng?

Cau hoi ke tiep Ia li~u nguC1i mua c6 tra ti~n khong sau khi ket lu~n rl!ng stf mo ta quy each hil.ng hoa Ia h<;Jp vdi mo ta trong h<;Jp o6ng. Va lii_:u c6 chile chin la 6ng ta se nmn hang hoa kh6ng?

E>~ nMn dugc hang h6a tit nguC!i v~n chuy~n. dn phai xua't trinh v~n ddn xac nMn ding nguC1i d6 du'(lc cho quy~n la ngll'C!i nMn hang. Trong v~n ddn c6 th~ ghi r6 ten hq cua nguC1i nh~n hang. Trong nhii'ng truC1ng hgp khac, c6 hang loat viec chuy~n giao bil.ng each ky h~u tit nguC!i du<;Jc diu lien chinh thuc c6 quy~rr nh~n hang cho de'n nguC!i dang yeu du giao hang cho hq (stf chqn ltfa thu hai). Trong nhii'ng truC!ng h<;lp d6, phudng each tilt nha'tla phai c6 stf ky h~u trong v~n ddn. A chuy~n giao cho B; B chuy~n cho C, v.v ... Tuy nhien, ci1ng kh6ng nha't thiet Ia vi~c ky Mu phai du<;Jc ghi tren v~n ddn rna c6 th~ thtfc hi~n tren m9t chUng tit rieng bi~t khac, trong d6 neu r6 dng B da giao quy~n cho C de, cung vdi v~n ddn, C c6 quy~n yeu du dugc nMn hang. M9t bien the di).c biet khac Iii ky Mu trongv~n ddn tr6ng de A khong ghi ten nguC!i nMn hang. Trude tien, B c6 thi la nguC!i du(lc chuyin giao va do d6 la ngu'oi nlim giii' h<;Jp pbap v~n ddn; neu B chuyen giao cho C thlluc d6 C se la ngu'C!i ni!m giil v~n ddn h(lp phap.

Khi lu~t phap M c~p oen 'quy~n si'l hii'u r6 rang' (apparent title) Ia mu6n n6i r6 rii.ng ngui'li v~n chuyin kh6ng thi giao hang cho nguC1i ni!m giil v~n ddn neu 6ng ta biet ding

· hoij.c c6 th6 biet rling nguC!i nay kh6ng phai Ia chu hang thtfc stf hoi).9 khong du<;Jc uy quy~n M yeu du nh~n hang. Vi~. neu nguC!i v~n chuy6n biet rii.ng vii_:c ky h~u d6 Ia gia mao, hO~C do bj Cu'Ong ep th\ 6ng ta kh6ng th6 giao hang rna kh6ng bj guy trach nhiem gl.

Nhu tren da a~ c~p. v~n ddn dugc phat hanh thanh ba ban g6c. Trude day, do h~ thong bu'U dien chu'a du<;Jc tin c~y nen nguC!i ta thu'ong gi'li v~n ddn g6c tdi nguC1i nh~n b~ng nhi~u duC!ng khac nhau. T;;ti ndi nh~n. chi dn mot ban g6c ciing du chung minh cho vi~c nh~n biet nguC!i dm giil; nguC!i v~n chuy6n c6 the yeu du trlnh v~n ddn trudc khi giao hang. Do d6, v~n ddn Ia chinh Ia chla khoa d~ nh~n hang; m<)t yeu c:lu to'i thi6u phai c6 o6 du<;Jc nh~n hang tit nguoi v~n chuy~n Ia xua't trlnh v?n ddn.

40

Nhtr v~y. ngtrCii ta dii tim dtrl)c giai pbap cho vi~c thanh tmin tif::n ban hang. Ngtrlli mua

c6 the thanh tmin theo giii mua vdi dif::u ki~n Ia dii nh~n dtrl)c v~n ddn. Vao thCii dilm chuyln nhtrl)ng vijn ddn thl ngii'Cii ban dii bi rnft quyen quiin Iy hang boa, nhll'ng m~t kbac anh ta c6 thl cho phep v~n chuyln hang mot each an loan rna khong lo ngll!i ling

ngtrCii mua chie'm do~t hang h6a mien Ia ngtrCii ban con giii" mot ban vijn ddn.

Dif::u quan tn;mg dn nhin m~nh l~n nii"a Ia an toan cho ca ngtrC!i ban ILl ngtrCii mua ph\1

thuoc vito tinh nghiem nic cua luijt I~. trong trtrC!ng hl)p ngtrCii vijn chuyln vi ph11-m luijt, n6 l~i tuy thu(lc vao vi~c ngttC!i nay du khii nang thanh toan hay khong.

4.3.2 Quy dinh qufic tf

Mot h\1p d6ng vijn chuyln dtrl)c chung to bling m0 t v~n ddn hay m(lt chll:ng til' sii hii"u

ttrdng II)' mot ph~n do luijt 1<% qu6c te' quy djnh bi\t bu(lc, kbac vdi cac hlnh thllc kha:c cua

h\1p d6ng nay. Cac qui tile th6ng nhit quy djnh cac nghla V\1 cd ban, trach nhi<%m t6i da,

quy~n mien trlt va gidi h~n trach nhi<%m cua nguC!i v~n chuyln. Hiju qua Ia theo d~ng h\1p d6ng nay, quy~n ttr do d6i vdi nguyen tiic h<;lp dilng bj h~n che' kha nhi~u •. va cac ben chi c6 th€ thttong lll'\1Dg du'\)c m(lt viti vin df:: nlim ngoai khuon kh6' bAt bu(lc mit

thoi. Thie't nghl ciing dn giai thich v~ ngu6n g6c vii qua trinh phat triln ciia luijt 1<% nay.

Ban d~u. vijn don chi Ia m(lt chli'ng tit don gian, trong d6 quy djnh di~u ki<%n chuyen eM

chU: khong quy djnh vfo pban chia tnich nhiem m(lt each chi tie't. Tuy nhien, viw cu6i the

ky 19, vijn don trd nen dai dong vii rit kh6 hilu. SB dl c6 tlnh tr~ng nhtr vijy Ia do cbu

tau ngity cang mu6n bao vi$ mlnh tranh nhii"ng trach nhi<$m lien quan tdi vijn chuyen

hang bach hoa. Vao thC!i dilm d6, tl)' do h<;lp d6ng lit t6i thtrl)ng va do d6 thijt blnh

thttong khi ky ke't h<;lp dilng ngoai qui tile luijt djnh v~ trach nhi<$m thong thtrong; cac

di~u khoan Io~i trir va cac di~u khoan gidi h~n trach nhi<%m ngay cang dtt<;lc. mil' r(lng

trong vijn don. Cac di~u kien trong vijn don dtr<;lc so~n thao eM yeu nh~m bao v<% quy~n l<;li cua ngtrC!i vijn chuyln/chii tau, va ho Ia nhii"ng ngttC!i ap di1J cac quy djnh d6i vdi: eM

hang. Cac di~u khoan d6 dfrn dit trd thitnh m6i de d0a cho tinh tr~ng phap Iy v~ quy~n l<;li cua hang hoa. Toil an khong tan thanh m(lt s6 di~u khoan CI)'C doan nMt, hoij.c c6 xu

hudng hilu nhii"ng di~u khoan d6 theo tinh th~n c6 l<;1i cho nguC!i gdi hilng. Tuy nhien,

qua trlnh d6 J~i thuC!ng dll'<;lc dap U:ng bling nhii"ng di~u khoan mdi dtr<;lc lijp ra di lip ke

hii. dii c6 nhii"ng phan li'ng l~i tit Hoa ky, di~u d6 ciing de hilu vi quyfon l\1i v~ hang hoa

cua ho dong vai tro th6ng trj. Toil an Hoa Ky tuyen b6 coi cac di~u khoan v~ 'ba't dn' Ia vo hit)u, tuc Ia nhfi'ng di~u khoiin mien trir trach nhiem cua ngtrCii vijn chuyln d6i vdi

hilng boa bj htr hOng do 'bit din' gily ra. Cac hang tau ch<;l ciia Anh co giing tranh di~u d6 bling each dtra them vao di~u khoan v~ quy~n chon Iuijt cua Anh (choice of law). Ham y cua I>~o luijt Harter !893 Ia nhiim lam cho Juijt phap Hoa Ky dtr<;lc ap d\)ng vao

vi<%c trao d6'i miju djch tren cac tuye'n thu()c vung biln D~i tily du'ong. Trong qua trinh

so~n thao Juijt, ngtrC!i ta da chip nhijn thoa hi<%p; n~n tang cua tnich nhi<%m Ia sl)' bit dn,

nhung ngttC!i vijn chuyln c6 th€ dll'<;lc mien trach nhiem khi ngttoi Jam cong cho ho da

bit din trong vi<%c hiinh hai hay quan ly con tau.

41

(j Chiiu Au, eae ehu hang yeu du dul;le bao vi) M tranh eae dieu khoan ve mi~n trlt neu trong v;).n ddn. Oie t6 ehuc ehU tau nh;).n ra ding dn phai liim mi)t aieu gi d6. Nam 1921, ml;it Uy ban V~n ddn dul;le b~u raM so~n thao m9t bi) lu;).t tuphap. Uy ban nay dii di) trlnh mi)t kie'n nghj len mi)t hi)i nghj t6 ehuc t~i Hague trong eung niim d6. Kie'n nghj d6 ve cd ban dt,(a vao d~o lu~t'Harter, dii dtt<;1e thong qua va dttQe mi)t so ehU tau tu:in thu, nhung tae dt,mg tht(e te' eua cae qui t~e nay lai bj h~n che' vi ehting khOng phai lil hinh thuc lu~t djnh. Buck ke' tie'p, do Uy ban himg hai quae te' ehu xudng-(CMI), qui tile dtt<;fc do') trlnh len hi)i nghj ngo~i giao v~ lu;). t hang hai t6 ehuc t~i Brussels vilo nam 1924, t~i d6, Cong ttde quoc te' vest,( h<;fp nha't m(lt so qui tile lu~t lien quan de'n v~n don -con g9i Ia Cong ude quae te' v~ v~n ddn dii dul;lc ky. Nhti'ng qui de neu trong Cong ude nay ehu ye'u dt!a vilo nhti'ng quy djnh dii dtt9c H(\i nghj Hague 1921 ehuiln y va vi the' att<;fe g9i lil Qui tile Hague. Sau d6, Qui tile Hague dii dude hftu he't eac nttoe e6 nf-n eong nghii)p hang hai m~nh nha"t thong qua vii ke't qua !ada chinh thuc thang nha"t trong vii)c qui d¢h ve cac tranh cha"p pMp ly quan tr9ng nha't lien quan de'n v~n ddn, bao g6m ni)i. dung neu trong v;).n ddn va tnich nhii)m lien quan toi vii)c mieu ta hilng hoa

Qui t~c Hague c6 hii)u life vao niim 1931 vii du9c tht,(c thi theo nhif-u each khac nhau t~i cac nude thiinh vien ella Cong ttdc. Trong Ci6 c6 ba kha nang. Khli nang thu nha"t, Cong ttdc c6 tM trd thilnh S\t' rang bu(\c ve m~t pMp ly doi vdi cae nude dii thong qua Cong ttdc rna kh6ng dn phai ban hanh ba"t ky lu~t qu6c gia ni\o ve va"n de nay. Kha nang thu hai Ia ban hilnh ni)i dung Cong ttdc nhtt mi)t d~o lu;).t. Vii kha nang euoi cilug Ia c6 the ke't h<;fp cae nguyen tlie cua Cong udc vilo lu~t phap quoc gia.

Tren tht,(c te', Qui tlie Hague-Visby con t6n t~i nhti'ng nhtt9e die'm !On mang tinh hi) thOng va ky thu~t, vii vi the' dn phai tie'n hilnh stl:a d6i, b6 sung cho r6 rang hdn. Nhu eh d:n phai sii'a d6i dii du<;fc neu ra trong Hi)i nghj cila CMI t~i Stockholm vao niim 1963, va t~i d6 biin dif thiio tu ehinh Cong uoc nam 1924 da du9c thong qua. Ban dif thao - e6 tenIa Qui tile Visby- dude hi)i nghj ngo~i giao 1967-68 thong qua l~n cu6i va ke't qua Ia dii ra doi Nghj djnh thtt Brussels 1968 ve tu chinh Cong ttde 1924. Nhti'ng qui ta:c neu trong Cong udenay dttl;lc gqi Ia Qui tlic Hague-Visby (xem ph~ IJ!.c 4). Cong uoc nay sau d6J~i du<;fc tu chlnh biing Nghi djnh thul979, quy djnh don vj tinh gidi h~n tnich nhii)m cua nguoi v~n ehuyen Ia Quyen rtit von di(ic bii)t -SDR (Special Drawing Rights).

E>~c tinhba:t bui)c cua Qui ti\c Hague-Visby du9c neu t~i khoan 8 cua dieu 3. Khoan nay quy djnh rling ba"t cu dieu khoan, thoa thu~n hay giao keo nao neu trong mi)t hQp a6ng v~n chuye'n rna mii§n tnich cho ngttoi v~n chuye'n hay cho tau doi voi cac hu hong hay ma"t mat cua hang hoa do ba"t dn hay sai sot gay ra theo nghia VI! vii b6n ph~n neu trong dieu nay ho~c lam giam trach nhii)m so vdi nhti'ng quy djnh trong Cong udc d6 se bj coi Iii vo gia trj vii khong e6 hii)u life. Tuy nhien, e6 dif-u dn nhd rli.ng qui tile nay chi qui djnh tieu chu~n t6i thi~u cua tnieh nhii)m, nguoi v;).n chuyen c6 the con phai ganh chju trach nhii)m mi'l r(lng hdn .

Ve muc di) ap d\tng qui de nay, theo khoan l(b) thi Cong uoc chi ap d\mg eho nhti'ng h!;lp a6ng v~n chuy€n c6 v~n ddn ho<).c ba"t cu chung tit tudngtt! nao, mi~n Ia chung tit d6

42

lien quan tdi vi~c v~n chuy~n hilng hoa bling dlf(!ng bi~n. Vi the', qui tlfc nay khong lip

d1,1ng Mi vdi h<;lp rt&ng thue tilu hay Mi vdi v~n ddn dll'<;lc ca'p theo h<;lp rt&ng !hue tlu chlrng nilo mil ngu(!i thue tilu viin nifm giii' chli'ng tlr d6. Tuy nhien, Cong udc nily se c6 tac d1,1ng ne'u v~n ddn cua h<;lp d&ng thue tau chi ph6i m6i quan h~ giii'a ngu(!i v~n chuy~n vii ngu(!i nifm giii' v~n ddn; n6i each khac, ne'u v~n ddn dii dtt<;lc ben thue tlu chuy~n nhll'<;lng cho m(lt ben thll' ba.

Y nghia cc:l ban cua v!n d~ i'1 day Iii li~u hi~u h,rc cua Qui tiic Hague- Visby c6 dU'<;IC mi'l r(lng de'n cac lo~i h<;lp d&ng kern chli'ng tlr kh6ng thii' giao djch dlt<;lc nhtt chli'ng til' gi'ii hang du(!ng bi~n ch&ng h~n. Cac quan di~m phap ly thjnh hilnh cho rhg, nhii'ng h<;lp d6ng lo~i nay Vlf<;lt ra ngoai ph~m vi cua Cong uoc, vl the' cho nen nam 1990 CMI dii thao lu~n m(lt dJ! thao v~ cac qui tlic rieng M ap d1,1ng cho cac h<;lp d6ng v~n chuy~n khong niim trong di~n h<;lp d6ng c6 v~n dc:ln c6 thii' giao djch dlt<;lc ho(ic c6 cac chd'ng tir si'l hii'u hang hoa tttdng tJ! khac.

Qui tiic Hague-Visby ap dl!ng cho mQi v~n dc:ln lien quan toi vi~c v?n chuyii'n hang hoa

giii'a cac ciing cua hai nltdc khac nhau, ne'u v~n dc:ln d6 dU'<;Ic phat hanh t~i nltoc thilnh

vi en cua cong uoc ho~c ne'u viec v~n chuyln xua't phat tir m(lt dng ciia nuoc Ia thlinh vien cong uoc. Qui tlic nay ciing dlt<;lc ip dl!ng khi h<;lp d6ng c6 bao hiim ho(ic dlt(lc cht1'ng to biing m(lt vi)n dc:ln trong do quy djnh riing cac qui tiic cua Cong uoc ho(ic lu~t phap cua ba't ky nltoc niio rna cong ltoc nay c6 hi~u IJ!c d6i voi n6 chi pho'i h<;lp d6ng v~n chuy~n d6. Qui t:ic Hague-Visby dlt<;lc a p dl!ng cho cac tlnh huo'ng n6i tren biit kl qu6c tjch cua tiiu, ciia nguoi v~n chuy~n, nguoi gi'li hang, nguoi nh~n hilng ho~c ella ba't ell' ngltoi nao khac c6 lien quan.

Trang phl!-m vi xet xt'l, Qui tiic Hague- Visby se dtt<;lc ap- dl!ng ne'u viec pMt hlinh vi!n

dc:ln du(lc dJ! djnh, du Ia tren thl,(c te' vi~c phat hilnh cila n6 kh6ng xay ra. Trang m(lt V\1 ki~n n6i b~t cua Anh toil an cho riing, khi cac ben ky m(lt h(lp d6ng vi)n chuyln vdi

mong mu6n riing m(lt v~n dc:ln se dlt<;lc c!p phat M c6 hi~u lJ!c d6i voi n6 thl coi nhu' h9 dii dua vito h<;lp d6ng d6 nhii'ng di~u khoan mii h9 dii bie't, ho(ic mong mu6n rling se c6 trong v~n ddn. Nhii'ng di~u khoan d6 phai c6 hi~u ll,(c ngay tir h1c b:it d§u cua h<;lp d6ng; ne'u ngu(lc I;1i thl vi!n dc:ln d6 khong pbai !a biing chll'ng cua h(lp d6ng mil Ia sl!' thay d6i cua n6 (Pyrene Co. Ltd., v. Scindia Steam Navigation Co. Ltd, 1954). Noi each khac, biit ell' khi nao m(lt h(lp d6ng vi!n chuyln dtt(lc ky ke't va c6 dl! tinh dng vi!n dc:ln se dtr<;lc

phat hanh tltc:lng ll'ng voi n6, thl h<;lp a6ng d6, ngay tlr khi t~O thilnh dii dU'<;Ic 'bao g<Jm• trong vi!n dc:ln, vii vl vi!y, ngay tir hie khi'li d~u h(lp a6ng v~n chuyii'n nay dii nlim trong ph~m vi cua Qui tiic va theo d6 rna ap dl,lng Qui til: c.

Cu6i cung, di~u quan tr9ng dn !au y Iii Qui tiic Hague- Visby khong ap d\lng vlio m(lt

s6 lo~i v~n chuy~n, Cl,l thl Iii h<;lp a6ng vi)n chuy~n gia sue s6ng va h<;lp a6ng v~n chuy~n hang hoa c6 qui djnh !a hilng hoa se dlt(lc xe'p tren boong, va thl,l'c te' hilng hoa

dii dlt<;lc v~n chuy~n nhlt the' (tren boong)

4.3.3 Nghia V!l ctla ngttifi vQn chuyln tt;Ii luc hilt dfiu hiwh trinh

43

Can cu vao do~n 1, di~u 3 ctia Qui tik Hague- Visby, trudc va ngay khi biit d~u hanh trinh, nguoi v~n chuycin phai chju tnich nhi~m thl)'c hi~n sl)' chuyen dn dung muc M lam cho tau du kha nang di bi~n. b6 tri thuy~n b() thich h<;Jp, du trang thie't bj, dl)' tnl va hdn

nua con phai bao dam cac khoang hang, kho l~nh, phong mat Va tilt ca cac khu VI)'C khac dung d~ chU'a hang tren tau phu h(fp va an roan cho vi~c tie'p nh~n. chuyen ch<'f va bao quan hang. N6i each khac, nguai v~n chuycin phai chju trach nhi~m dam bao cho tau du kha nang di bi~n ding nhu dii kha nang ch<'f hang.

Dii kha nang di bi~n c6 th~ hiciu Ia tinh tr~ng con tau voi di~u kien, trang thie't bj va thuy~n b(i cuauo d tr~ng thai blnh thu'ang d~ c6 th~ ung ph6 m(it each an toan tru'dc hi€m ho~ thong thu'ang ciia bi€n trong suot hanh trlnh va hang hoa phai du<;1c xe'p len tau, chuyen chd, cham lo va dCJ khoi tau m(>t each thich h<;1p va an toan theo hiinh trinh dii dlf djnh.

Y nghla thl)'c te' ciia thu~t ngu 'du kha nang di bi€n' c6 th~ thay d6i tuy theo bt'ii canh. N6 c6 th€ Ia m(it khai nii;m c6 nghTa r(ing hoij.c h<;!p. Trong ph~m vi l~p phap chung, du khll nang di bi~n du'<;1c hi€u theo nghTa h<;!p hoij.c thien ve ky thu~t: con tau phai d trong tlnh tn;tng tt'it cJe CO th€ thi)'C hien du'<;JC hanh trinh dl! djnh rna kbong gay nguy hi~m ChO sinh m~ng con nguoi. Nhung yeu du thuc te' v~ · dii kha nang di bi€n' con tuy thui)c viw lo~i hanh trinh (ven bi~n/xuyen d~i dudng), lo~i hang hoa chuyen chd (cha't nci/may moe), va thai di~m thl)'c hi~n hiinh trlnh (mila he/mila dong). Thu~t ngu 'dii kha nang' nay ding du<;1c dung lien quan toi hang hoa 'dii kha nang cho hang': rue con tau phai <'f trong tlnh tr~ng bao dam cho vi~c v~n chuy€n hang hoa de'n dich rna kh6ng bj hu hOng. Trong tnrong h<;Jp sau, c6 nhi~u tlnh hut'ing xay ra kh6ng anh huang de'n sinh m~ng nhU'ng l~i quan tr0ng hoac tMm chi ra't quan tr0ng dt'ii vdi sl)' an toan ciia hang hoa. V1 the', khi de c~p tdi hang hoa, chllng ta sfr dvng khai niem r(>ng ciia thu~t ngu du kha nang di bi~n

Ngay ca trong b6i dnh ri)ng hdn, thu~t ngu nay cung chi c6 nghTa tudng d6i. Y nghTa ella n6 tuy thu(ic vao ban chilt ciia hil.ng hoa va tirng chuye'n di C\1 th{ Ne'u tau djnh chd hang ngu c6c roi thi cong tac v~ sinh trudc khi nh~n hang doi hoi cao hdn khi nh~n hang thong thuang. Ngoai ra, ne'u tau chd chut'ii thi di~u chile chiin va h<;lp ly Ia phai bao dam cac phong l~nh dii kha nang duy tri dung nhi~t di) theo yeu du trong su6t hiinh trinh.

Kh6ng du kha nang di bi€n c6 th€ nay sinh vao ba't cu giai do~n nao trong chij.ng hanh trinh ella tau. Chhg h~n. ne'u may lam l~nh bj hong khi con tau ch<'f d~y hang va dang a tren bi~n thi luc nay con tau kh6ng con dii kha nang di bi€n d6i voi hang boa dong l~nh nua. Tuy nhien, Qui tile Hague- Visby, di~u 3, do~n I chi ap d\}ng cho viec dii kha nang di bi~n vao luc ban ddu- nghTa Ia viec khong dii kha nang di bi~n da t6n t~i ngay tit thai di€m bAt ddu cua chuye'n di. Viec milt kha nang di bi€n a cac thai di~m tie'p theo d6, nhu vi d\1 dii neu tren, bj tuy thu(>c vao cac qui tile thong thuang. Nguai v~n chuy~n c6 nhiem VI! cham s6c hang hoa, ne'u 6ng ta khong lam dU'<;Ic nhu' v~y. chang h~n ne'u 6ng ta hay nguC!i lam cong cua ong ta khong c6 nhii'ng bien phap thich h<;1p M sli'a chii'a may l~nh, thl nguC!i v~n chuy€n c6 th€ phai chju tnich nhi~m theo dieu 4, Mu do~n 2(q).

44

Vil$c xac dinh di6u gllam cho con tau ma't kba nang di bi~n ngay tir ban dilu phlii dltc;1c th\l'c hil$n lien quan Mn tll'ng chuye'n hang C\1 th€. M(lt thi d\1 c6 di~n rna mQi nglti'li d~u bie't Ia chuye'n tau v~n chuy~n hanh va so- co- Ia Ia m(lt minh ho~ tO't cho va'n de nay. Ne'u hanh dlt<;tc chi\'a t{li m(lt ph~n cua m(lt khoang tau t{li cang A thl. khi de'n cang B, khong nen dung khoang hang d6 M chU'a tie'p so-co-la. Hanh c6 mui rii't hang, n6ng de'n muc chung c6 th~ lam hong so-co-la. Vi the', chung ta c6 th~ ke't lu~n rllng con tau d6 khong du kha nang d~ ch<'! so-co-la t{li cang B. va vl the' n6 khong du kha nang di bi~n ngay tU' khi bi!t dAu cu(lc hiinh trlnh Mi vdi s6-c6-la (tuy v~y. ne'u s6-c6-la du<;tc xe'p rieng trong m(lt khoang hang khac thl kh6ng thanh va'n de). Ngll'<;tc l::ti. vil$c xe'p vai ki~n ph\1 tung may vao khoang chua hiinh thl l::ti kh6ng anh hll'dng gl Mn kba nang di bi~n cua con tau. Vii ne'u ngll'<1i ta cho xe'p so-c6-la t::ti cang Ava hanh t::ti cang B thl. con tAu viin du kha nang di bi~n ngay tit dAu cu(lc hanh trlnh t::ti cang A d6i vdi s6-c6-la. Vi~c cho xe'p hiinh trong cung m(lt khoang hiing sau d6 kh6ng Him cho con tau ma't kha nang di bi~n ngay tirthoi di~m khdi hiinh, nhll'ng vil$c xe'p hiinh theo each d6 Ia each sifp xe'p hang hoa kh6ng dung each, va vl the' ngll'oi v~n chuy~n phai chju trach nhi~m.

Nghia V\1 cua ngll'oi v~n chuy~n lien quan tdi khii nang di bi~n cua con tiiu Ia i'1 vi()c 'chuyen dn dung muc' thich dang. Khai nii;m phap ly nay c6 th~ dU'<Jc djnh nghia Ia Slf cO' gi!ng h<;lp ly vii c6 du khii nang M hoim thanh nhii;m V\1. Khai nii;m d6 tll'dng i\'ng vdi "s\1' dn miin h<;tp Iy ", "co xem xet Mn nhii'ng tlnh huO'ng da bie't tntdc ho(lc d\1' kie'n dttqc vatheo tinh cha't cua chuye'n di cfrng nhll' de'n lo{li hiing hoa dU'<;tc chuyen chi'J" [Carver).

Chinh ban thiin ngll'oi v~n chuy~n phai th~ hi~n s\1' chuyen dn dung muc. Elll'dng nhien, 6ng ta c6 th~ thue ngll'oi khac d~ lam vi6c d6, nhttng ne'u nhi:tng ngll'oi nay kh6ng chuyen dn dung muc thl di nhien Ia ngll'oi v~n chuy~n phai chju tnich nhi.~m. Kh6ng nghi ngo gl dng ngll'oi v~n chuy~n phiii chiu tnich nhi~m dO'i v<'li S\1' ba't dn ciia thu(\c ca'p ho(i.c d{li ly cua 6ng ta. Tuy nhien, c6 di6u phiii nha'n manh r~ng theo th6ng phap thl ngll'oi V~n chuy~n cfing phai chfu tnich nhi~m v6 S\1' ba't cifn thay cho nha thllu OQC l~p. Trong V\1 an n6i tie'ng Muncaster Castle, ngll'oi ta da xil: rling ngttoi v~n chuy~n. bling each giao chie'c tau cho m(lt xll'dng sil:a chua dang tin c~y. da kh6ng thifc hi~n b6n ph~n cua mlnh Ia th~ hi~n S\1' dn miin dung muc cua mlnh it€ bao dam cho con tau du kha nang di bi~n.

Ngll'oi v~n chuy~n phai th~ hi~n s\1' dn miin ngay tit trll'<'lc va t{li tho.i di~m bift d~u chuye'n di. Theo nh~n djnh ph6 bie'n trong h9c thu~t vii dU'<;ic cha'p nh~n trong cac phan quye't cua toil an, tit ngii' nay c6 nghia Ia giai do::tn tit it nha't Ia !tic biit d<l:u nh~n hiing len tau cho de'n khi tau bi!t dAu chuye'n hanh trlnh. Tir 'tnt{fc' kh6ng dll'<;lc hi~u thea nghia Ia 'luc bat d§:u nh~n hiing', do d6 'tinh dn mfrn thich dang' phiii dU'<;Ic th~ hii;n trll'<'lc thai di~m bilt dftu nh~n hang, vii nghia V\1 d6 phiii th~ hil$n lien t~c trong suO't qua trlnh da n6i tren. Theo di6u 4, doan I, ciia Qui de Hague- Visby thl chinh ngu'oi v~n chuy~n phai chi\'ng rninh rling 6ng ta da thti hi~n s\1' dn miin d6. Tru'<1ng h<;lp 6ng ta khong hoan thanh nghia V\1 vii vil$c d6 lam cho hang hoa hll' h6ng, 6ng ta se kh6ng dll'qc hll'dng quy6n mi6n trit theo di6u 4.

45

Trach nhiem d6i vdi vi~c nh~n hang, xll' ly hang, xe'p hang dung va cii'n th~n ciing thuoc

v~ nguoi v~n chuy€n. Tilt nhien, cac ho~t dong nay phai dtt<;1c th\l'c hi~n theo viti tieu chuii:n v~ ky nang, nhttng nhln chung, chi dn ngttoi v~n chuy€n th\l'c hi~n cac nghia V\1 tren mot each 'thich h<;1p' vii 'cii'n th~n· Ia du. Tren th\(c te', thai do cua ong ta dtt<;1c danh gia b1ing nhung tu d6. 'Thich h<;Jp' i'! day c6 nghia Ia phil h<;lp vdi 'moth~ thong c6 co si'!

h<;lp lY' vii nghia V\} ella ngu'oi v~n chuy€n i'! day theo lu~t Ia ch(>n moth~ thong h<Jp ly trong kM nang kie'n thil'c rna ngttoi v~n chuy6n phai c6 ho~c nen c6 v~ ban chilt cua

hang h6a. 'Crfn thtJ.n ' c6 nghia Ia tilt ca m9i ho?t dong d~u phiii dtt<;lc th\l'C hi~n i'! mot 'mil'c do cii'n trQng h<Jp ly ciia mot ngttoi c6 du ky nang, thffm quyen trong cong vi~c ho~c m(lt ph~n eiia cong vi~c rna ong ta tham gia' [Astle]. Cho nen, ngu'oi v~n chuy6n

phai chju tnich nhi~m khi hang hoa dtt<;lc xe'p khong dung cho va khong an toan, ho~e bi

htt hong trong hie xe'p hang len ti!U do S\1' bilt cii:n cua cac si quan boong. Vi~c khong l~p s<l do xe'p hang ho~c thie'u nhung tai li~u thich h<;lp v~ hang h6a tren tau ding c6 nghia Ia ngJtoi v~n chuy6n da khong hanh dong mot each 'thich h<Jp' va 'ca':n tMn '.

Qui tile Hague-Visby khong ca'm nguoi gdi hang th\(e hi~n cac ho~t d(lng d6; n6 ciing cho phep cac ben thoa thu~n vdi nhau v~ trach nhi~m xe'p hang len tau thu(le ve ngttoi gi'!i hilng hay nguoi thue tau.

Sau khi dli nMn hang theo trach nhi~m ciia mlnh, ngttoi v~n chuy6n (ho;:ic thuy~n trttong hay d?i ly cua ngttoi v~n chuy€n) se, theo yeu du cua ngttoi gi'!i hang, ca'p mot v~n d<!n trongd6, ngoai cae di~u khac, phiii mo tii ve hang hoa.

Thong tin neu trong v~n d<!n e6 y nghia quan tn:mg trong nhi~u tlnh huong khac nhau. Khi co miy sinh viln M li~u hang hoa khi de'n cang dieh co dung soltt<Jng va quy each

khong thl nhllng di~u ghi nh?n trong v~n d<!n v~ dieu ki~n hang hoa t?i thai di€m nMn hang len tau c6 y nghia quan trong. Truong h<;lp hang bi thie'u, giii thie't ban d~u se Ia c6 di~u gl do da xay ra trong qua trlnh van chuy€n, nhung cilng pMi nghi rling co th€ nhung mo tii neu trong v(in d<!n khong dung. V~y ngttoi van chuy6n c6 dtt<Je phep chung minh r1ing thong tin neu trong v~n dcJn Ia khong dung kh6ng? Trong tmong h<;1p d6 ong ta c6phiii chju trach nhi~m ve nhung di~u neu kh6ng dung trong van ddn kh6ng? C~n hru y ding vi~c thanh toan theo gia mua ho~c theo gia ban i?i thttong dtta tren nhung thOng tin v~ hang boa neu trong van d<!n.

Trang boi ciinh d6, chung ta c6 the n6i rling nguoi van ehuy€n phai chju trach nhi~m d6i

voi S\1' IDO ta trong Van ddn lien quan vdi ngttoi da d\(a vao v~n dcJn d6 vl long tin cay. Ban chilt cua tnich nhi~m nay va ph?m vi cua n6 se dtt<Jc de c~p trong ph~n sau. Dung tren quan di€m ciia ngttoi van chuy€n, di~u d6 g<;li y cling, mot ltt<;1ng thOng tin toi thi6u

phai dlt<JC neu trong Van dcJn, Va phai he't Sil'C de d~t trong tung cau chi? ve tinh chinh xac cua thong tin. Ne'u qua cttong di~u, van d<!n d6 se khong con du'<;lc dung nhtt Ia phu'dng ti~n c6 the giao djch dtt<;lc nua, cho nen chling ta phai xac djnh ro rang hcJn nhung thong

tin naO dn du'<;JC neu trong Van ddn, Vii nhi?ng nghia V\} toi thi€u nao rna ngu'cJ] Van chuy€n phiii chju tru'dc khi ehung ta co gilng them mo tii chi tie't v€ hau qua rna nhung thong tin trong Van d<!n gay cho ngttoi van chuyen. D€ di! hi€u hdn, chung ta chi gidi h?n trong vi~c thiio Juan v~ van d<!n dii nh?n hang len tau.

46

Nhilng thOng tin niio buqc phdi, vii nhilng thOng tin niio c6 thi. neu trong w;!n d(Jfl? Theo di~u 3, do~n 3, ciia Qui t~c Hague-Visby yeu c:iu ri\ng v~n ddn ph;H chll'a dt!llg nhirng cta'u hi~u chi dlin giup cho vi~c nh~n d~ng dugc hang hoa (dltgc ngltCii gdi hang cung c(p

bi\ng van ban trltdc khi nh~n hang len tau), bling s6 ki~n hay bao hoij.c s6 lugng hay tn;mg llt<;Jng, tlnh tr~ng vii di~u ki~n b~ ngoili cda hilng hoa.

Nhung thOng tin thu(lc lo~i nay giup cho ngltCii mua xac djnh dlt<;Jc li~u tlnh tr~ng ella hang dltgc giao c6 thoa dang theo hgp dc3ng ban hang khong? Hang giao c6 dung s6 llt<;Jng khong? Ngoai ra ne'u trong h<;Jp dc3ng ban c6 ghi gia ban theo gia FOB Oslo vao thiing 9, thl ngltCii ban da khong th\fc hi~n hgp d6ng nay ne'u v~n ddn dltgc ghi ngil.y Ia thang 10, hoij.c ghi rling hang dugc b6c len tim t~i m(lt cling khac so vdi cang dli thoa

thu~n. Trong tntCing h<Jp nay, ngltCii mua khong c6 nghia V\1 phiii thanh toan ti~n mua hang M nMn s\( chuy€n giao v~n dcrn.

Tuy nhien, thong tin neu trong v~n ddn c6 th€ qua ngiln gQn, hoijc it nhilt c6 th€ niiy sinh va:n d~. nha't Iii nhung thOng tin d6 chi dcrn thu:in d\l'a tren nhung guy djnh t6i thi€u neu

trong do~n 3, d~u 3. Vl v?y, c6 m(lt s6 nltdc da guy dinh them nhung di~n c6 the ghi trong v~n ddn ngoai nhling guy djnh t6i thi€u neu trong Cong uoc. Chil.ng h~n. ng\toi ta c6 th€ b6 sung them cic thong tin rna nguoi gdi hang yeu cilu dll'a vii.o trong v~n ddn. N6i each khac, c6 m(lt s6 di~u nguCii v?n chuy€n hiing bu(lc phiii dlta viio trong vij.n ddn

khi ngttCii gdi hang doi hOi nhu v~y. chhg h~n nhll' tinh cha't ciia hang hoa. Nguoi gdi hiing c6 th€ yeu du ghi ro rang chll' kh6ng phai mo til chung chung (nhltthep tilm, da thU, g6, v.v .. ), chAng h;tn ong ta c6 th€ yeu cilu neu r6 nhan hi~u vii kieu miiu d6i vdi

nhung Io hang Iii xe c() hoijc may moe. Ne'u hang hoa d\fng trong ki~n thl phai ghi r6 Io~i ki~n (thiing g6 thanh, thiing c~c-tong, tui, container, v.v ... ). Hdn nua, nguoi gdi hii.ng c6

th€ yeu du v~n ddn phai ghi r6 thOng tin v~ s6 lltgng, tr9ng lltgng (chhg h~n 500kg hoij.c 3 ta'n), kich thuoc (ch~ng h~n container 40ft) hoij.c s6lugng (nh11 50 bao hoij.c 17

b6/cu(ln). V~ phucrng di~n nh~n d;mg hang boa, phiii c6 ky rna hi~u ciln thie't, thuong Iii bling chu

hay s6 danh tn!n ki~n hang, a€ c6 th€ de dang nMn bie't tung ddn vi hilng rieng le. Di~u ki~n tien quye't M ghi nhung ky hi~u d6 vao trong v~n dcrn Iii chung phlli dttgc chinh ngttCfi gdi hil.ng d~ nghj bling van ban trU'oc khi xe'p hang ( ae ngll'Cii vij.n chuy€n c6 the' kiem tra trudc khi xe'p hiing len tau) rii.ng chUng ph:ii de d9c va rling trong di~u ki~n blnh thttCing, va nhung ky hi~u d6 vlin r6 rang va di!i d9c cho de'n cu6i chuye'n di.

Lo~i thong tin thu ba phlli ghi vao trong v~n ddn lien quan de'n di~u ki~n b~ ngoai cua

hang hoa.

Ne"u hiing hoa c6 tlnh tr~ng b~ ngoai blnh thll'Cing, trong tlnh tr~ng t6t thl ngltoi v?n

chuye'n phai ghi fO tlnh tr~ng do bling each sit d\lng C\lffi tlt" tlnh tr~ng Va dieu ki~n b~ ngoai cua hang hoa t6t ro rang"- Ne'u ngll'gc l~i. ch~ng h~n thep ta'm bi gl, v~n ddn phlii ghi "thep tam bi rl". Ne'u bao bl c6 khie'm khuye't thl phiii ghi ro (chAng h~n 15 bao bi rach, ne'u bao dii. dung r6i thl ciing phiii ghi "bao dii. dung" (bao cii).

47

Ngu'oi v~n chuy€n du'<:Jc phep ghi b<io lu'U rAng hang hoa khong tu'dng ung vdi ban ke cua ngu'oi gi'li hang. Khi nguoi v~n chuy€n quen khong ghi cilu hang hoa "trong tlnh tr(lng va clieu ki~n be ngoai tilt" thl v~n ddn d6 khong phai Ia v~n ddn hoan hao (v~n ddn s(lch). va ngll'oi gdi hang co th€ gi)p kh6 khan khi ban hang bling lo(li v~n ddn "c6 va'n d~" d6.

ChUng ta se d~ c~p tie'p va'n M nay sau. (xem phh trlnh bay v~ gia'y bao dam b6i thu'ong t6n tha't trong phftn 4.3.7)

Di~u dn thie't Ia phai c6 di~u khoan bao v~ nhii'ng ngu'oi rna vllong tin c~y. da dt!a vao nhii'ng thOng tin ghi trong v~n ddn. Nhu'ng st! bao v~ du'<:Jc mel r9ng de'n muc d9 nao? C6 phiii chl dn m9t st! viec ddn giiin Iii di~u ki~n thifc te' ella hang hoa khong dung theo mieu ta trong v~n ddn cilng du quy trach nhi~m cho ngll'oi v~n chuy€n hay dn thie't buc?c ong ta phai chju tnich nhi~m trong chung mifc nao d6 v~ nhii'ng thong tin khong dung kia khong? Khi ngll'C1i v~n tai phiii chju tnich nhi~m thllam the' nao d€ quy tiln tha't

d6 thanh ti~n? Li~u ngu'C1i da tin vito nhii'ng thong tin (ghi sai) trong v~n ddn ciing phlli

chiu trach nhi~m nhu' trong truong h<:Jp thong tin ghi trong dO Ia dung (tdch nhi~m d6i vdi quy~n l<:Ji dif tinh c6 du'<:Jc) hay ho bj d~t vao tru'ong hc;!p nhu' th€ nhii'ng. thOng tin dirc;1c cung ca'p Ia dung? Trang tru'C1ng hc;!p sau, du khii nang ben thu ba (ngll'Cfi nMn

hang) se khong chju chip nh~n vi~c chuy€n v~n ddn, thl nhii'ng gl rna ong ta c6 th€ khie'u nl!-i chinh Ia chi phi ong da ganh chju lien quan de'n vi~c chuyln giao v~n ddn (quy~n ldi difa tren sl{ tin nhi~m)

Nhu tren da d~ c~p a tren, khi hang de'n ciing giao hang, nguC1i nMn hang se so sanh tlnh tr\lng hang hoa thifc te' vdi quy each ghi trong v~n ddn. Ne'u ngu:C1i nh~n hang nMn du'c;!c 95 bao, trong d6 c6 II bao bj rach, nhu'ng v~n ddn l(li ghi Ia !00 bao 'trong tlnh lf\lng_ va di~u ki~n be ngoai t6t', thl di~u d6 c6 nghi:a Ia da xiiy ra di~u gl d6 trong khoang thai gian tit sau thC1i dilm nh~n hang len tau tdi tru'dc thC1i dilm do hang len khoi tau. Nhll'v~y !a thie'u 5 bao vii ll bao dii bj hu' hong.

Ne'u· ben giao hitng len tau bie't rling mo ta ghi trong v~n ddn·la kh6ng dung, vl ong ta chLgiao c6 95 bao, trong d6 c6 11 bao bj nich thl du:dng nhien ong ta k.l1ong th€ khie'u

n(li rling c6 gl d6 sai trai trong qua trlnh v~n chuy€n. Ben nh~n v~n ddn tht!c st! bie't tlnh tr(lng niiy cilng phai lam nhll' v~y.

Tuy nhien, tlnh huilng tri'l nen kh6 khan hdn khi ben mua dii tin tu'dng vito thong tin neu trong v~n ddn vii da thanh toan ti~n theo thong tin d6. M9t giai phap cho va'n de nay !a cho phep ngu:cri v~n chuy€n cung ca'p bling chung bling each cho ong ta chung minh bling tai li~u v~ tlnh hlnh thl!'c te' Ia hang hoa khi du'<:Jc du:a len tau hoan toan dung vdi tlnh

tr(lng, di~u ki~n cua n6 khi do hang. Ne'u vi~c nay du'<:Jc phep lam thl c6 th€ dn thie't phai c6 bu'dc tie'p sau Ia quy trach nhi~m cho ngll'C1i v~n chuy€n vl da cung ca'p thOng tin

khong dung trong v~n ddn. Day Ia lu~n di€m phap ly diiu tien.

Can cu vao cac quy uk dii hlnh thanh hi~n nay (Qui tile Hague-Visby), vi~c cung ca'p bling chung nhu' v~y bj ca'm (xem do(ln 4 cua di~u 3. :"Tuy nhien, bling chung ngu'<:Jc l(li

se khong du'<:Jc cha'p nh~n khi v~n ddn da du'<:Jc chuy€n cho ben thu ba difa tn~n sl{ trung thifc. ".Do d6, van ddn tri'l thanh bling chung san cilng v~ di~u ki~n va s6lu'<:Jng cua hang

48

hoa vao hlc bift d~u chuye'n hanh trlnh. Ke't qua cila nguyen tifc d\)'a tren bltng cMng nAy Ia hll' hOng ho~c tha't thmit phat hi~n t~i cling de'n se bi coi Ia hll' hOng do qua trlnh v4n chuy~n gay ra ba't k~ Ia th\)'c te' hll' hOng hay tha't thmit c6 xay ra trong thCii gian d6 hay kh6ng. N6i each khac, vi~c mieu ta kh6ng dung se bi coi Ia hll' hOng trong qua trlnh v~n chuy~n va vl v~y. luc nay trach nhi~m bi quy vao "tnich nhil$m mi)c nhien cila nguti v~n chuy~n".

Khi xem xet trach nhil$m cila ngli'Cii v~n chuy~n di,ta tren cd sd lu~t pbap lien quan cila mot qu6c gia, ngli'Cii v~n chuy~n thli'Cing phai chiu trach nhil$m v~ th6ng tin khong dllng neu trong v~n ddn theo cac qui dinh v~ tnich nhi~m th6ng thu'ang cila ngli'Cii v~n chuy~n

C6 di~u dn d~ c~p d day Ia thil t1,1c khi giao hang cho nguai v~n chuy€n. Khi ngli'Cii gdi hang giao hang cho ngu'Cii v~n chuy~n. d~i dil$n cila hang tau se ki~m tra va can do bang hoa. Ke't qua se dll'<;lc ghi trong bien lai thuy~n ph6, va cu6i cling Ia trong v~n ddn do hang tau phat hil.nh va giao cho ngll'ai gdi hang; ch~ng hl)n "210 bao xi-mang, 13 bao rach". Luc d6 v~n ddn lam chuc nang nhu' mot bien ~n nh~n hang, bao g6m s6 h!<;lng va tlnh tr~ng b~ ngoai cila n6. Thai di~m ghi cac di~u nay vao trong v~n ddn c6 y -nghia ra't quan tn;mg. Lil$u d6 c6 phai Ia thOi di~m hang boa du'<;lc giao cho tau hay rn<?t thoi di~m du'<;lc xac djnh rna sau d6 ?

Nhu' tren da trlnh bay, ph:ii phiin bi~t r6 hai lo~i v~n ddn, v<Jn dan nh<Jn hang di chuyen chiJ va v<Jn dan dii nh<Jn hang ten tau. Sll' khac nhau d6 Ia d\)'a vao thai di~m th\)'c hil$n vil$c ghi cac mieu ta hang h6a. Giai pba p th6ng thu'ang Ia v~n don da nh~n hang len tau, trong do ghi r6 hang da du'<;IC nh~n len mot COn taU Cl,l th€ va thai ffiO ta V~ tlnh lrl)Dg CUa hang hoa tl)i thOi di€m chung du'oc du'a len tau. D6i vdi v~n don nh~n hil.ng M chuyen chd thl rrgu'<;lc l~i. n6 chi ghi dng hang h6a da du'<;lc nh~n d€ v~n chuy€n, va dng hang hoa da du'<;lc d11a de'n vOi mot s6111<;1ng va tlnh trl)ng nao d6. H11 hOng xa y ra difi vai hang hoa trong chllng dll'<;lc IU'U trong kho ctla ngll'ai v~n chuy~n trong thai gian ch(J tau tdi, ho~c hu' hOng xay ra trong qua trlnh xe'p hang se khong d11<;1C neu trong ]o~i V~n ddn ni\y. Di~u nay ra't quan tn;mg bdi vl nguy co himg hoa bi hll' hong trong giai dol)n tru'dc khi ke't thllc vil$c du:a hang len tau thuang ra't cao. D6i vdi ngll'Cii mua hang, each bao dam tift nha't Ia co d11<;1c v~n don da nh~n hang len tau vii thong th11ang nguai mua himg se doi hOi c6 dll'<;lc lo~i v~n ddn nay d6 ho~c diciu nay Ia m~c nhien.

4.3.4 Nghla V!l ciia nguiJi v<Jn chuyin trong suot hiznh trinh

Qui tile Hague-Visby khong d~ c~p de'n vi~c buoc toi ban than chuye'n hiinh trlnh nhll'ng theo quan ni~m ph6 bie'n trong xet xu, ng11ai v~n chuy€n phai bao dam r~ng con tau da thll'c bien chuye'n banh trlnh trong thai gian h<;lp ly theo tuye'n du'Cing da th6ng bao hay tuye'n ch~y th6ng th11Cing cila no. Theo thong phap thl dieu nay du'<;lc coi Ia Sll' cam ke't m~c nhien trong ta't ca cac v~n ddn. <'1 cac qu6c gia theo lu~t dan sif, d6i vdi m<?t h<;lp d6ng v~n chuy€n du'<;lc chung to b~ng mot v~n ddn thl nhii'ng di~u khoan thfch hc;lp trong cac qui djnh cila lu~t hang hai se du'<;lc ap d1,1ng.

49

Tuy nhien, theo Qui t~c Hague-Vistly thl tlnh hu6ng da du'(!c xac djnh khi con tau, thay

vl trl)'c chi tdi dng Mn l~i di ch~ch khoi tuyen thong thu'ong hay tuyen du'ong quy djnh

trong h(!p d6ng. E>o~n 4, di~u 4 cua Qui t~c Hague-Visby quy djnh dng bii't ccr sl)' cMch dU:Cfng nao nh~m m\lC dich ecru ho~e e6 gAng ecru ngl1oi hay til.i san tren biii'n, ho~c vl ba't

ell' vl ly do ehinh dang nil.o khac d~u kh6ng bi xem lil. vi ph~m quy t~c nay hay eac vi

ph~m hop d6ng v~n ehuyii'n vii. nguCfi v~n chuyii'n se kh6ng chju trach nhi~m v~ ba't ccr t6n tha't hay hu' hong nil.o do sl)' ch~ch du'ong d6 gay ra. Nhung e6 di~u ciln lu:u y tru'oe

lien lil. sl)' eh~ch hu'dng d6 kh6ng du'(!e djnh nghia trong Qui tiie. Trong ph~m vi y nghia neu trong do~n 4, di~u 4 thl eh~y tr~eh du'ong e6 thii' duoc mieu ta. nhu': "sl!' thay d6i dja ly so vdi tuyen duong da djnh" [Astles]

Theo Qui de Hague-Visby, tau du'oc phep di eh~ch duong voi ID\lC dich ecru ho~c e6 gJ!ng ecru ngu'Cfi hay til.i San tren biii'n. E>iflu nil.y bao gi\m ca Slf gitlp do nhii"ng tau khac dang bi nl)n, ch~y tr~ch du'ong M du'a hil.nh khaeh hay lhuy~n vien trong thiiy thii doan

b! ~nh len bo ho~c M ca'p ecru nguoi b~nh tir cac tau khac. Tau ciing c6 quyc'ln .'di ch~ch duang mi;it each h(!p ly'; con s1)' ch~ch duong C\1 thii' nil.o d6 c6 h(!p ly hay kh6ng thl tuy thu(ic vil.o hoil.n d.nh. Ngu'oi ta ciing cho lil. h<;lp.ly voi nhii"ng truong h(!p ch~y

ch~ch duong lil. vl loi ich chung ctla chii tau vii. chu hil.ng/ngu'oi gCii hang hay nhlm bao

v~ bang hoa, nhlim thl)'c hi~n nhfi'ng sii'a chua kh6ng thii' thieu duoc cho vi~c tiep t\lc hanh trlnh m(lt each an toan, ho~c M tninh cac rui TO, dlnh c6ng, hay tranh cha'p lao d(lng t~i d.ng giao hang. N6i each khac, tinh help ly ph:l.i du'(!c xem xet trong tung hoil.n canh q thii' t6n t~i vil.o thoi diii'm tau di ch~eh du:ong ehU' kh6ng phai vl ba't ell' tieu

chulin triru tu'ong nao. Mi;it vi dl! minh hoa vii. kha thtl vi vel m(it V\1 ki~n xay ra a Anh ·qu6c c6 thii' du'<;le dung M giai thich the niw Ia s1)' ch~ch du:ong hop ly theo quan ni~m eiia m(lt toil an Anh qu6c:

"M(it sl)' ch~ch du'Cfng c6 th€ vii thuC!ng bi gay ra b<ii cac tlnh hu6ng ng§u nhien

rna cae ben lien quan kh6ng sao lu'Cfng truoe du'<;~c; vii c6 thii' Ia hop ly dii s\f eMeh dltong d6 chi nhiim bao ve l(!i ich ctla rieng con tau hay ciia rieng hang boa, ho~c ch~ng vl l<;li ich trl)'c tie'p ctla m(it ben niw trong h(!p dilng d, eh~ng hl)n, truong h(!p phat hi~n mi;it hil.nh khach hay m(it thil.nh vien ctla thuy thu doiin

c6 va'n del lien quan quan tn;mg toi qu6c gia sau khi tau da khdi hanh; ho~c phat hi~n tren tau c6 ngu:C!i tro'n tninh lu~t phap, vii. c6 nhung ly do khifn ca'p mil. nguoi d6 phai trlnh di~n tcre thl. Cach.kiii'm tra sl,l' tht!c la hay dlj't cau hoi la m(lt nguoi

th~n tn;mg dang dic'lu khiii'n m(lt chuye'n di da th1)'c hi~n vii duy trl vi~c ch~y tr~ch khoi tuye'n tuye'n du'ong quy dinh trong hop d6ng dii' lam gl vii. lu6n ghi nho tdi ta't d. cac hoan c:l.nh lien quan da t6n t~i a thC!i diii'm d6, kii' d. nhii"ng di1lu khoan

eiia h(!p di\ng vii quyc'ln l(!i cua ta't c:l. cac ben lien quan, nhu'ng khong c6 nghia Yl! phai coi loi ich cua ba't ell' mi)t ben nao lil. quye't djnh [Stag Line Ltd, v.Foscolo, Mango and Co.,Ltd., [1932] A.C.328]."

Tren th1fc te, st! di ch~ch duong thuong du(!c phep theo diilu khoan 'chech duong -deviation' ho~c 'du(!c phep - liberty' ghi trong v~n dcln. Ch~ng h~n v?n deln ciia hang

ACL quy djnh rling "hang hoa c6 thii' du'oc v~n chuyii'n theo ba't ell' tuye'n niio, du d6 la

tuyen duong trl)'e tiep nh:!t holj'c duoc thOng b:io ho~c tuyen du'ong thong thu'ong, di qua

50

bilt ky cang hay dja di~m nao thea bilt ell' mi)t trlnh t\f nao vii ghe vao vl bilt ell' Iy do gl, cung voi cac lo<):i hang hoa khac, nguy hi~m hay khong nguy hi~m. du aa duqc xe'p tren boong hay trong h~m. Tii u c6 th~ hanh trlnh c6 hay khong c6 hoa tieu hudng dii:n, dang sli'a chua hay di~u chlnh may m6c, thie't bj, nlim \1 kho hoijc lai diit tau trong tilt ca ffi(li tlnh hu6ng". Gia trj cua nhii'ng dieu khoan d6 hay nhii'ng dieu khoan tuong t$ tuy thu()c vao vi<%c n6 c6 vi ph<):m tdi m$c dich chinh cua hqp d6ng v;j.n chuy~n hay khong.

Hi<%n nay nguoi ta khiing djnh khong chut nghi ngo rling mi)t s\( ch~ch duong bilt hc;!p Iy khong t\f di)ng c6 nghia Ia da vi ph<):m hqp d6ng v;j.n chuy~n. D6 Ia mi)t s\( ch<;>n J\(a ciia chu hang hoijc ciia nguoi gdi hang, nhii'ng nguoi c6 th~ coi hc;lp d6ng d6 dang c6 hi<%u l\fc hay khong. Dieu hi~n nhien Ia nguoi nao phiii ganh chju nhii'ng thi~t h~i do tau di cMch huong gay ra thl nguoi d6 duqc hudng quyen doi b6i thttong.

Trang su6t chuye'n hanh trlnh, nguoi v;j.n chuy~n phiii c6 trach nhi<%m tr6ng coi hang h6a mi)t each thich dang. Quy djnh ve trong coi hc;lp ly tuy thui)c chiing nhii'ng vao tirng lo~i hang, rna con vao lol!-i hanh trlnh nao rna con tau th\fc hi<%n. D6i voi nhii'ng hiinh trlnh trong vung nude c6 che chiin thl c6 th~ chi dn nhii'ng bi<%n phap ddn gian M giu cho

hang h6a an toan, nhling ne'u d6 Ja. hanh trlnh xuyen Bile D~i Tiiy dudng vao gi.ii'a mila dong thl bi<%n phap bao v~ hang hoa se hoan loan khilc. Tudng lJ!', doi hoi ve ki~m Ira hang h6a va ki~m tra day chling bui)c hang cling khac nhau tuy thea tung chuye'n di q th~.

Mi)t vi d\1 khac, chiing h~n tau chd than hay quijng dltoi d<):ng xa thl khong nhilt thie't phiii lam v<% sinh ky khoang hang truoc khi nh;l.n hang. Nhttng tlnh hlnh se hoan toan khac ne'u hang hoa g6m nhii'ng th11' tieu dilng ciia con nguoi. Trang kinh doanh tau ~u. nhii'ng cau hoi tltdng tl!' ciing nay sinh lien quan toi vi<%c chd d~u tho, xiing hay dung moi khk

Hang dong ll!-nh c6 nhii'ng doi hoi rieng v~ mijt v<% sinh, nhling trtt<k tien Ia phiii aam biio nhi<%t d() trong khoang hang ngay til' thoi di.~m ba't d~u va trong su6t chuye'n di. Hanh trlnh cang dii.i va trong vung bi~n cang ilm thl cang doi hoi phiii he't sU'c th;j.n tn;mg. trong vi<%c ki~m tra va dieu hoa nhiet.d().

M()t s61o~i hang hoa doi hoi phiii thong .gi6 d~ minh hu hong do bj iim. Phiii ghl nM

dieu nay trong su6t qua trlnh xe'p hang (chua 16i thong khi), ngoai ra, hang h6a phili

du(Jc ki~m tra trong su6t chuye'n di M to chU'c vi<%c thOng gi6 dn thie't (md nil:p h~m hang hay dung qul!-t th6i khong khi vao trong h~m). Con c6 nhieu quy djnh phi!- them

khac tuy thu()c vao dieu ki~n thoi tie't va nhiet d(): khi thoi tie't xilu c6 th~ khong dtt<;fc

phep md nilp h~m.

Trach nhi<%m ve trong coi hang hoa - va c6 th~ keo thea nhii:ng trach nhi<%m ti6m tangc6 th~ bao g6m ca thoi gian tru<k khi nhij.n hang vii thoi gian sau khi giao hiing. Sau khi da nh;j.n hang, nguoi v;j.n chuy~n phai bao v<% chting trong mi)t thOi gian nhilt djnh trtt<k khi xe'p hang len tau, tU'c Ia nguoi v;j.n chuy~n phiii ~ phbng tri)m dp, hoijc hang bj hu

hOng vl mua gi6 hay nhi<%t d<). Nhii:ng yeu du ve cham soc giii' gln hang hoa d\(ng trong cac container kin hoan toan khac voi yeu du d6i voi lo~i hang hoa Ia thti'c iin hoij.c qu~n

51

ao difng trong cac thiing cac-tong. D6i vili quiing thoi gian sau khi do hang, ngll'oi v~n chuy~n phii xe'p hang len be'n bAng mot each thich help vii chju trach nhi~m baa quan n6

cho Mn khi chu hang nh~n I~i chllng. Nhi~m V\1 biio quan hang tMm chi con ap dl,lng ca khi chu hang xaa liing trong vi~c nh~n hang.

Cac quy djnh v€ biio quan hang hoa khong nen d~t ra o muc qua cao. Nguoi ta khong th~ doi hoi ngl.l'oi v~n chuyi!n phai tht,tc hi<;n hoiin hao nhl.l'ng ngl.l'oi ta c6 thi! yeu d:u

ngl.l'oi v~n chuy~n phai bao quan hang hoa help ly. The' niio Iii h<;Jp ly thl phai xet trong

tirng d~ng kinh daanh C\1 th~. Trong kinh daanh tau ch<;l, ngl.l'oi ta nghi r1ing ngl.l'oi v~n chuy~n bie't each biio quan nhi6u lo~i hang hoa khac nhau, nhl.l'ng khong c6 nghia Ia ta't ca cac la~i hang. Chu hang thll'ong Iii nhung ngll'oi hi~u bie't v€ hang cua he;> vii nhung

yeu d.u d~ v~n chuy~n chung an toiin, vl the' he;> phai cha ngll'oi v~n chuy~n nhii'ng thong

tin dn thie't. Khi dii cung ca'p cac thOng tin i'!6, he;> hy vc;>ng ril.ng ngll'oi v~n chuy~n se tr6ng coi bang haa t6t heln. Ngl.l'<;lc l~i, ne'u chU hang khong cung ca'p thong tin vii hl.l'ong

d~n v~ cham soc hang hoacha ngll'oi v~n chuy~n thl c6 nghia Ia he;> phai cha'p nMn each baa quiin hang hoa CUa ngl.l'Cii V~D chuy~n trong chirng mi/C phii h<;Jp Veli cac quy dioh neu trong tai lii;u hll'ilng dftn biia quiin hang thong thl.l'C!ng.

4.3.5 Nghia V!l ctia ngtliJi VQII chuyln !J cdng dil himg

Theo Qui tlic Hague-Vis by, di€u 3, do an 2, ngl.l'C!i v~n chuy6n hang phai dB hang mot

each th~n tr9ng vii help ly.

Di6u 7 cua Qui tile c6 neu: "khong c6 n(\i dung niio trong di6u nay ngan ca'm ngll'oi v~n chuy~n h~c ngl.l'C!i goi hang ky ke't ba't cu thaa thu~n naa ... trll'ilc khi nMn bang len tau,

vii tie'p thea d6 la dB hiing khi\i tim ". Di6u d6 c6 nghia Ia qua trlnh do hang n~m trang thoi gian quy djnh cua Qui t1ic nay. Tuy v~y, c6 mt?t s6 viin d€ quan tr9ng kh6ng dll'<;Jc Cong uilc M c~p toi, d6 Iii va"n d€ v€ ciing an toiin vii quy djnh the' nao Ia 'g:i:n', qui djnh thai gian vii dja di~m dB hilng, phai lam gl khi tau khong th~ c~p du vii trach nhi~m trong vii;c sii' dl,lng xa !an, ai Iii ngl.l'C!i chju chi phi vii ai Iii ngu:oi c6 quy6n nh~ hang, viin d~ thanh toan cll'ilc phi, vai tro cua hai quan cang, v.v ... D6i vili nhung viin d€ tren, chUng ta chi nen d€ c~p de'n ti~u ml,lc 4.4 v€ h<;lp d6ng thue tau chuye'n, nhung viin d~ khac doi khi dl.l'<;lc quy djnh trang cac di€u kha<in lien quan trong v~n deln.

Trong kinh doanh tau ch<;J, d.ng dB hang dl.l'<;lc ghi trang v~n deln. Tuy v~y, trong mot s6 tntong h<;Jp, ne'u cong vii;c dB hilng bj hoiic se bi tro ng~i. rui ro, kh6 khan, hay ba'tl<;Ji thl ngl.l'oi v~n chuy~n danh cha mlnh quy6n, dl.l'<;Jc neu trong v~n deln, giao ha.ng cho ngl.l'oi

nMn hang t~i ba't ell' neli niio mii ngll'C!i v~n chuy~n cho Iii an toiin vii thu~n ti~n.

Mot trong nhung va'n d~ kha quan tr9ng Ia v~ diu chu neu trong Qui t~c Hague-Visby

d6i vili vi~c dB hang: "nguC!i v~n chuyi!n phai dB hang dii v~n chuy~n ... m6t each d'n th~n vii thich h<;Jp" nghia Ia vii;c dB hang Iii tnich nhii;m rieng cua ngll'oi v~n chuy~n. Ngll'oi ta kh6ng h~ nghi ngC! gl dng ngu:oi v~n chuyi!n c6 quy~n giaa cha chu hang, ngu:oi nh~n hang hoac ba't ell' ngll'C!i niio trach nhiem tht!c hien vi~c do hang. Giili chll'c c6 tha'm quy6n dii tirng giai thich nhll' sau:

52

"Dii c6 m~tthCJi nguC1i ta cho rAng tnich nhi~m d6 bang pbai duqc pban chia giii'a chu tau vii chu hang, vii rAng trong ho~t di)ng d6 con tau ph:ii chiu tnich nhi~m cho de'n khi hang dii qua ian can tau, nhll'ng quan di~m nay 11)' !au dii bi Me bO. C6 ve nhu llt 'd6 hang' neu trong Qui tile ch phai dll'c;!C xem xettrong b6i canh cua vi~c giao hang, vii duC1ng nhu Ia du ba't ca·nguC1i nao dll'c;!c nguC1i v~n chuy~n thue M thl)'c hi~n ho~c giup d6 thl)'c hi~n vi~c d6 bang thl ngli'C1i v~n chuy~n ciing phai bao dam rhg n6 duc;!c thl)'c hi~n mi)t each thlch dang, ne'u khong se phii chiu tnich nhi~m v~ ma't mat hay hu hong hang boa do qua trlnh dcr hang khong duc;!c th\l'c hi~n t6t. Tuy v~y. tinh hlnh se c6 th~ hoiin toan khac ne'u chu hang m(lt mvc qua quye't rling chfnh ong ta phai Ia nguC!i chju trach nhi~m va thu xe'p cho vi~c dil hang thl nhung dieu khac ghi trong h(lp it6ng sau d6 dn thie't phiii du(lc thao 1u~n l~i" [Astlesl.

Doi khi c6 mi)t dieu khoan neu trong v~n don rilng con ti'tu c6 th~ d6 bang xu6ng du cang hay xii ian vii m\)i chi phi vii rui ro do nguCJi nh~n hang chjutnich nhi~m; ve vi~ do himg xu6ng xii Ia thl khi hang boa dii du'<;1c ai;\t vao trong xii ian khong c6 nghia Ia vi~c do hang dii hoan ta't, mii nguC!i v~n chuy~n vii.n phiii chiu tnich nhi~m vi:. s\l' mit mat hay hu' hong cua bang h6a xay ra trong thC!i gian hang nii.m tren xa !an.

C6 dieu dn nhin m(lnh Ia trong tntC!ng h<;1p khong c6 ba't cd' quy djnh thOng tbll'ong nao, qua trlnh do hang tuy thui)c vao S\1' thoa .tbu~n giii'a cac ben lien quan. Oic t~p tu-C cua dng ciing Ia mi)t vin d~ quan trqng dn xet de'n.

Clulng ta dn phiin bi('t s\1' khac nhau giua dCJ hiing vdi giao hang. NguC1i ta c6 th~ n6i rii.ng dcr hiing Iii hanh di)ng t~t s\1', con giao bang Iii hiinh di)ng ph6i h<;fp giii'a nguoi v~n chuy~n vii nguC!i nMn hang, tU'c Ia thl,(c sv chuy~n quy~n niim giu hang boa sang cho nguC!i nh~n hil.ng, d6ng thCJi ke't thUc quy~n giu vii ki~m soat hang ct1a nguoi v~n chuy~n. hoij.c it nba't ciing Ia vi('c chtp nhl).n bay thoii thu~n nh~n bang cua ngui!i n~n hang, hoi;lc thong Mo cho ngli'CJi nh~n hang. N6i each khac, giao hang c6 nghia Ia ngu'Cii v~n chuy~n (hay d~i ly hoi;\c nguC!i larn cong cua ong ta) thl,(c sl,( chuy~n quy~n chie'm hilu hang hoa sang cho nguC!i nb~n bang hoij.c cho nguC!i du<;1c ngttC!i nh4n hang cJrl djnh. Tuy v~y. doi khi vit;\c giao bang duc;!c thl)'c hi('n khi nguC!i v~n chuy~n thong bao ngay va dja di~m tau tdi ciing giao hang, bang hoa du(lc dcr dung each vao mi)t dja di~m an toan d~ sKn sang giao vii nguC!i nh~n bang c6 du thC!i gian hop ly d~ nMn hang (cai du'c;fc gqi Ia 'giao danh nghra').

Theo cil.u chu dung trong Qui tiic Hague-Visby thl o- di~u 3, dol)n 2 khong qui djnh nghia VI! nao CbO nguCJi V~n chuy~n V~ vi('c giao bang ca, Vii Qui tiic nay kbong ap dung VaO ho;;tt d(lng giao hang, rna di~u d6 l;;ti duc;!c neu trong thoa thu~n b6 sung. Vl v~y, nhung nghi ngC1 c6 can cd' phat sinh tntdc he't Ia vl di~u 3, do~n 2 khong de c~p r6 rang de'n vi~c giao hang, vii thtf de'n Iii di~u 7 qui djnh rii:ng cac ben ky ke't h<;fp d6ng c6 the' thoa thu~n b6 sung cac c6ng vi~c lien quan de'n hang boa tll' "trudc khi xe'p bang len tau vii sau khi dCJ hang ra khoi tau". Tren thl)'c te', vi~c giao hilng thu'C!ng du<;1c thl)'c hi~n sau khi

53

hoi'tn ta't vi~o do hang m(H thCfi gian (vl ben nh~n hang chua sAn sang nh~n hang) cho nen thl,l'c ra Ia n6 di~n ra ngoai ph~m vi thoi gian quy djnh t~i di~u !(e) cila Cong uoc.

Tuy nhien, hi~n v1in con mot s6 tranh lu~n dn du<;!c xem xet. Danh tu "giao hang" v~n con t6n t:j.i trong Cong udc, va vi~c sU' d1,mg n6 c6 lien quan Mn vi~c thong bao t6n tha't va thCii gian d€ k.i~n tl,lng (di~u 3, do~n 6). Vl the' nen da co mot quan di€m chinh thuc trong cac tai li~u phap ly vii trong duCing loi xet xu thea an I~ Ia ba't k€ djnh nghia v~ vi~c giao hitng da du'<;!c neu trong di~u khoan !(e), giao hang viin Ia m9t ye'u t6 cila h<;!p d6ng v~n chuy€n. Khi phiin tfch toan bo ca'u true cila Qui de Hague-Visby, nguoi ta di tdi ch6 tin ding quy~n h~n vii tnich nhi~m neu trong Cong udc, tren thl,l'c te', khong g~n li~n vdi mot giai do~n nha't djnh rna chUng gh vdi h<;!p d6ng v~n chuy€n. Han nii'a, tuy theo tlnh huong, doi khi dn c6 m9t khoang thoi gian h<;!p ly d~ khie'u n~i v~ hang hoa, va trach nhi~m cila nguoi v~n chuy€n tie'p t1,1c cho de'n khi thai gian do troi qua. Ket qua Ia nguoi ta chilp nh~n quan di€m cho rilng nhi~m v1,1 cua nguoi v~n chuy€n ch~ng nhii'ng Ia phai do hang rna con Ia phai giao hang, va dng Qui tile d6 tie'p t1,1c c6 hi~u ll,l'c trong suot qua trlnh giao hang. Do d6, ngu'Cii v~n chuy€n v~n phai chju trach nhi~m d6i vdi hang hoa ngay cii sau khi da do hiing tru khi c6 nhii'ng quy djnh khac neu trong h\lp .d6ng, ho~c trir phi c6 sl,l' phiin b6 trichnhi~m du'<;!c guy djnh·trong lu~t phap quoc gia v~ dja diim giao hang. Co di~u ciin nha'n IDl!-nh d day Ia d.c di€u khoiin trong v~n dan quy djnh ding vi~c giao hiing di~n ra vao luc do hang lit vo hieu bdi y djnh d6 Ia nh~m rut ngiln gidi ~n m(it nam (cila nguoi nhan hang) M tie'n hiinh thii t1,1c t6 tvng chong l~i ngttoi v~n chuy€n.

Ngu'Cii v~n chuy€n bu(\c phiii giao hang t~i cang de'n cho nguoi d~u tien nilm giu h<;!p pMp ngay chi m(it ban v~n dan (ngu'oi nh~n hang ho~c nguoi khac trlnh v?.n ddn c6 ky Mu thich h<;!p), mi~n Ia thuy~n trudng khong du'<;!c thong bao hay khong hay bie't J~ng con c6 cac biin v~n ddn khac. Nguoi v?.n chuyin khong du<;!c quy~n giao hang cho nguoi nh?.n hang ne'u khong xua't trlnh v~n ddn, du v~y co di~u dn d€ c~p i) diiy lit trong v~n chuyin ~u theo v?.n don, thl miii cho Mn nam1978 t?..p t1,1c thong thuong (nhung khong phiii Ia ph6'bie'n) viin lit thuy€n trudng khOng nha't thie't phai doi xuilt tr1nh cho b~ng

du<;!c v?.n dan t;ti ciing do hang. T?.p tvc ph6 bie'n han Ia giao hang din cu vito Sl,l' b:lo diim (biing giily biio dam, cam ke't b6i thuong v.v ... ) se du<;!c d~ c?.p Mn trongmi)t phftn kMc.

E>oi khi khong dn phiii giao hang cho nguoi nh~n hang ho~c cho dl!-i ly cila ong ta ne'u CO mi)t phudng thuc giao hang khac dude xac djnh thea t~p l\!C d~c bi~t CUa cang giao hang hay thea qui djnh cua dng dja phudng ho~c thea thoa thu?.n cila cac ben lien quan

Qui uk nay khong quy djnh nghia Yl,l nao v~ vi~c nMn hang cho nguoi nh~n hang khi nhung trach nhi~m nay thuong du'<;!c quy djnh trong v?.n dan. Mi)t di€u khoan nhu v?.y quy djnh ding, ne'u nguoi nh?.n hang khOng nh~n hitng trong thCii gian h\lp ly sau khi nh~n duqc thong bao tau de'n thl ngu'oi v~n chuyin co quy~n thay m~t ngu'oi nh~n ha.ng dua hang vao nai chua an toiin vii nguoi nh~n hang phai chju nhung nii ro vii phi tdn cho vi~c nay. Ne'u ngu'oi nh~n hang khong nh~n hang, ong taco th€ phai trii ti~n phl!-t lam

54

hang cMm. Cho nen, vl l<;li fch cua mlnh, ngucli nMn hang ph<ii theo doi ngay tau Mn bdi vl trong m(lt s6tntCing h<;lp vi~c chuy.Sn giao v~n ddn trong chuye'n di lam cho ngli'Cii v~n chuy.Sn c6 thtS kh6ng bie't du'<;lc tren th\fc te' ai Ia nguCii c6 quyen nh~n hilng.

4.3.6 Nh1711g llgllyell ttic ve' trtich llhiim Clta llgliili vijll chuyill difi vUi mitt mat hay hli hollg cua himg hoti.

Qui tile Hague-Visby c6 ae c~p ae'n tnich nhi~m vii nghia V\1 pha.p ly clla nguCii v~n chuy~n d6i vdi hang hoa 'bi mflt mat hay hu hOng' theo h<;lp d6ng v~n chuy~n hang hoa b~ng au'Cing bi~n. Nhung vfln de nay dang du'<;~c chU y bdi c6 m(lt each tie'p c~n rilt d~c bi~ttrong aieu 3 vii 4 ella Qui tile nay.

Nhu' chUng ta da de c~p d ph~n tren, xet ve ban chflt thl qui tile v~ nghia V\1 phap ly Ia mang tinh biit bu(lc. Ngoai vi~c Ia m(lt khu6n kh6, cac qui tile ve nghia V\1 phap ly con djnh ra lieu chua'n t6i thi~u vii nguCii v~n chuy~n c6 th€ tit bo, tung ph~n hay toan b(l, tilt ca hoijc bflt ky quyen h~n vii mi~n tru niio hoijc gia tang bflt cu trach nhi~m v.ii nghia Y\1 nao cua mlnh theo Quy tile nay, mi~n Iii vi~c tu bo hay tang cu'Cing trach nhi~m d6 du'<;lc th~ hi~n trong v~n ddn.

Viln a~ dijt ra Iii nguoi v~n chuy~n c6 th~ chju trach nhi~m ve nhung gl? Ta c6 tilt tlm

thfly trong Qui tile Hague-Visby nhi~u Cl,lm tit "milt mat hoijc hu hong" (dieu 4, do~n !,vii 2) "mflt mat hay hu' hOng vdi, hoijc c6 lien quan tdi, hilng hoa" (di~u 3, do~ 8; aieu 4, cac ti.Su do~n 5(a) va 5(h)) va " mflt mat hay hrthOng vdi hang hoa (di~u 4bis' do~n 1). Vfln de quan tn;mg cftn tlm hi6'u Ia y nghia th\l'C cua nhung tlt nay.

Trong cac van ban ve lu~t hang hai ngu'Cii ta da tung n6i rhg nhii'ng Cl,lffi tlt chung chong nhu' "mflt rna l hay hu' hong" Iii kha md h6 va vi nghia cua chUng c6 the du<;lc gi;ii thich thea nhieu each khac nhau nhu "milt mat hay hu h6ng cho ben ky ke't h<;lp d6ng" ho~c "mflt mat hay hu hOng d6i vdi hilng hoa v~n chuy~n" [Carver]. M(lt viln de khac Iii li~u cac C\lffi tlt d6 chi lien quan tdi mflt mat hay hU' hOng thUQC ve V~t chflt a6i vdi hilng hoa

hay kh6ng.

Cho Mn nay h.l:u nhu nguoi ta khong nghi ngtl gl dng C\lffi tu "mflt m:H hay htt hOng"

· neu trong dieu 4, do~n 1 vii 2, dlt<;lc xem nhu d6ng nghia vdi C\lm tit "mflt mat hay hu hong d6i vdi hoijc lien quan tdi hilng hoa ". Cl,lm tit chung "mflt mat hay hu hong" phai

dlt<;lc xem xet theo ngu ciinh cua dieu 3, do~n 1 va 2, rna chung c6 lien quan, bdi vl mat mat hay hu hOng Ia Mu qua cua vi~c vi ph~m cac quy ajnh neu t~i aieu 3. Vl the' ngu/Ji v~n chuy~n c6 th~ phai chju trach nhiem th~m chi ca khi ban than hang hoa khi'mg he bj mflt mat hay htt hong (c6 nghia Ia t6n thflt do giao ch~m hay giao l(ln hang). Cho nen

chUng ta khong th~ chi hi~u tit "mflt mat hay hu hong" theo nghia h~p vii chi gidi h~n trong ph~m vi thi~t h~i v~t chflt rna th6i. Mijt khac, dieu 2 cua C6ng udc bu(lc ngttCii v~n chuy~n phii chju tnich nhi~m vii c6 nghia V\1 phap ly o6i vdi tilt cii nhung gl lien quan tdi cac cong do~n: nMn hilng, xU: ly hang, xe'p hang, v~n chuy~n. giii' hang, cham s6c, vii do hang. Vl the', C\lffi tlt "mflt mat hay hU' hOng" neu trong Qui tile Hague-Visby bao hilm

cii nhii'ng truCing h<;lp hang hoa bi thudng t6n cilng nhu nhii'ng tntCing h<;lp sau day :

55

khi ngttili goi hang bi tc:i'n tha't vl con tilU vi ph~m h<;Jp d6ng HI khong du kha nang di bie~n;

khi cac ke khai neu trong v~n deln Ia sai;

khi ngttili v~n chuyln khong nh~n hang, ch~m tr~ trong viec nMn hang, giao hang ch~m ho~c khong dung dja diem hay giao hil.ng cho ngttili khong c6 quy~n nMn hang, v.v ...

Eloi khi v~n deln qui djnh nhil'ng di~u khoan nh~m giam thieu tnlch nhi~m, chgng hll-n d6i voi st! cMm tr~. Trong h<;lp d6ng CONLINEBILL (xem Ph~ l~c 11) S\1' giam thieu nay dtt<;lc di~n dll-t theo cich sau : "ngttili v~n chuyen se khong chju tnrch nhi~m d6i voi bii"t Icy tan h(li nao mil. thttelng nhAn phai ganh cliju do viec giao hang ch~mtd, trlr phi tpn ~id6 Ia do St! qua du tha ctia chinh nguC1i v~n chuyen" (di~u 13). Co thl th(y m(lt vi d1,1 khac trong v~n deln ACL, trong d6 c6 do~n neu r1ing corrg ty khong chll'p nh~n bll't ell trach nhi~ nao d6i voi bllt ctt mll't mat hay ·htt hong tft!c tie'p hay gian tie'p nao mil. thttelng nhan phar ganh chju do Sl!' cMm tre gay ra, trir phi ACLpbai ehju trach nhi~ v~ ~u qua ctia st! cMm tre theo ba't ky lu~t, d(lo lu~t. thoa thu;l.n hay eong uoc ·mang tinh bAt bu(lc nao quy djnh (di~u 4).

Theo Qui ti{c Hague-Visby, thili gian phai chin trach nhiem bAt dilu tir lue hang hoa dn'<;!e dua len tau eho de'n luc hang dtt<;Je dil khoi tau. N6i each khac, ta co the n6i dng trach nhiem bi{t bu(ic du<;le ap d\}ng "tirm6e du (vao de keo hang len tau)de'n m6e cii'u (dll'<;!c thao ra dl tha hang xu6ng cling)". Trong thl!'e te', nguyen !lie nay da khong au'<;Je hilu theo each gi6ng nhau. Cho nen.e6 le ciing dung khi n6i r1ing viec chuyln hang hoa tir trong kho ra de'n m(ln tau thl khong thu(\e eac quy djnh bi!t bu(\e ella Cong udc nay. TTitC!ng hqp hang bi danh ei!:p trong !hili gian eM d<;!i o tren be'n dl du'<;lc du'a Ien tau, ho~c ne'n· hil.ng boa bj hu do kho til.ng qua kern thl trach nhiem 116 khOng thu()c ve. ngueti v~n chuy&. Tily nhien, c6 di~u ciln n6i ro Ia ne'u ng1.ti1i ta phat hi en rling st! th!t thoat d6 e6 lien quan toi ngttili v~n ehuyln (holj.e m(\t trong nhii'ng ngU'Cfi Him eong ctia ong ta) thl tlnh hlnh l(li kMe, chAng h(ln khi ngtti1i v~n chuyln dua ra bien phap dt phong tr(\m ci!pldrong day dti. Ong ta ciing c6 thl tit ch6i trach nhiem v~ nhii'ng gl dyra trong t~Cfi gian~lrirOt khi m6c dn clu (xe'p hang) Ch(lm vao hang boa rt~t (I ID(In t~u:Trong khdti da hbg, nguyen ti!c ''tit m6c diu de'n m6c du" c6 nghia Ia nguC!i v~n chuyin khong con chju trach nhiem k€ tir luc chie'c m6c dn diu (dil hang) rta du<;rc tMo ra sau khi hang dU'<;Ic d~t tren du cang t(li m(ln tau. Nhl.tng doi khi tlnh huo'ng l(li khong ro rang nhll' v~y. nhi"t Ia d6i vdi hilng long ho~c khi ap d1,1ng cac phuelng pMp xe'p hang va da hang d~c biet khk

ThC!i h(ln chju trach nhiem thll'C!ng du'<;lc di~n d!)t gi6ng nhau trong cac v3n deln. Ching h!)n, trong CONLINEBILL qui djnh : "nguC!i v~n chuyEn ho~c d!)i ly cua 6ng ta se kh6ng phai chin trach nhi~m v~ sl)' ma't mat hay htt hong ctia hang h6a trong khmlng thC!i gian tntdc khi xe"p hang len tau va sau khi d6 hang ra khoi tau" (di~u 4).

56

C6 m()t diu hoi thtt<lng dtt(1c neu ra Iii li~u ngtt(!i v~n chuy~n c6 phai chiu trach nhi~m Mi vdi htt hong xiiy ra trong qua trlnh xe'p hang vii d(l hilng theo di~u ki~n fi.o khong, tli'c Ia khi ngtt<li thue til u ( chd hang) chiu trach nhi~m xe'p hang len tau vii dB bang xu6ng khoi tau. V!n d~ cling miy sinh khi tau d6 dang dtt(1c thue rna theo cac di~u khoan cila h<;lp ddng thl ngtt<li thue tau c6 trach nhi~m lo vi~c xe'p hang vii do hilng. Ngtt<li ta cling c6 th~ ap d1,mg di~u khoiin d6 trong m6i lien M vdi v~n ddn khi chrtng til' nay c6 neu "di~u khoiin h<;lp nh!t" vii di~u khoiin nay lam cho cac di~u khoiin ciia h<;lp ddng thue tau tro thanh m(lt ph~n cila v~n ddn. Hlnh nhtt ngtt(!i phiii ch!p nh~n r~ng khi ngtt(!i nh~n hang, theo m(lt di~u khoiin rna phiii chju trach nhi~m v~ khau d(l hang thl ong ta khong th~ d6 trach nhi~m cho ngtt<li v~n chuyGn ne'u hang hoa hit hong Ia do chinh ngtt(!i ciia ong ta ho~c nhii'ng ngtt(!i khuan vac dtt(lc thue gay ra trong qua trinh d(l

hang.

M(lt va'n d~ khac Ia khi nhiin vien cila ngtt<li thue tau ho~c ngtt<li goi hiing dii gay ra nhii'ng htt hong trong th<li gian xe'p hiing vii d(l hiing. Chtta he c6 giiii phap ro rang nao cho van d~ nay trong cac d<!-0 lu~t (ho~c tron~ lich su l~p phap) ciing nhtt trong xet xu theo an 1~, va cac nha blnh lu~n cling ba't ddng y kie'n vdi nhau. M(lt quan ni~m nua vCii cho ding theo di~u ki~nfi.o thl nen mi~n tru trach nhi~m cho ngu'<li v~n chuy~n, nhltng ngttCii nay vii:n phiii c6 teach nhi~m cham soc hang hoa h<;lp ly. Nhu v~y, ngttoi v~n chuy~n co th~ phiii chju trach nhi~m ne'u ong ta khong can thi~p khi nguCii cila ngttCii thue tau xe'p hang khong dung each.

Sau khi thao lu~ ve thCii h<~-n phiii chju trach nhi~m, bay gi(! cht1ng ta xem xet v~ Cd sO cila trach nhi~m neu trong Qui t~c Hague-Visby. NgttCii v~n chuy~n phiii chju tnlch nhi~m v~ t6n tha't hay hu' hOng do: - "sai ph~m thJ!c te' hoij_c co sv: ddng tlnh" cila ong ta. - sai sotho~c ba't din cila ngu(!i lam cong ho~c d;ti ly cua ong ta. "Sai sotth\{c te' ho~c co sv: ddng tlnh "Ia sai sot cila chinh (ca nhiin) ngttCii v~n chuyGn chtl' khong phiii do ngtt<li lam cong hay d<!-i ly cila ong ta. Nhttng doi khi ra't kh6 xac djnh dtt<;~c ro rang nghia cila nhii'ng til' ngii' nay khi ngu(!i v~n chuy~n Ia m9t cong ty. TrttCing h<;lp nay da dtt(lc minh ho;t trongm(lt phan xu:

"Ve nhie.u m~t, m(lt cong ty co the gi6ng nhucd the m(lt con nguCii. No c6 naob(l va trung tam th~n kinh chi ph6i m0i hiinh d(lng. N6 ciing co doi tay M dm dm phudng ti~n va hanh d(lng theo s\{ dieu khien cila trung tam th~n kinh. M(lt s6 nguCii trong m(lt c6ng ty chl ddn thu~n Ia nhii'ng ngttCii lam c6ng hay d;ti ly, nhitng nguCii do chi Ia nhii'ng canh tay d~ lam c6ng vi~c, chtl' kh6ng d<!-i di~n cho chil tam hay y chi cila c6ng ty. Nhii'ng ngttCii khac Ia giam d6c va quiin Me, ho the hi~n cho tri tu~ va y chi cua c6ng ty va dieu hiinh cac c6ng vi~c. Tu duy cua nhii'ng ngttCii di~u hiinh nay Ia tu duy cua c6ng ty va lu~t phap ciing cho Ia nhtt v~y. Cho nen trong nhii'ng trttCing h<;lp khi lu~t ph:ip coi Ia sai sot ca nhiin ... sai sot cila ngttCii qmln d6c se dtt(lc coi Ia sai sot ca nhan cua c6ng ty" (Lord Justice Denning in H.L.Bolton (Engineering) Company Ltd. V.T.J. Graham and Sons

Ltd., 1957).

57

Nhu v~y slf sai ph;:tm thl)'c te' ho~c c6 sl!d6ng tlnh ciia c6ng ty tau biEn nghia Ia sai ph(lm

ho~c d6ng tlnh ciia m<?t nhiin vien ho~c m<?t si quan ca'p cao, nguoi duc;ic xem nhu 'nguoi thay the'' ciia ci'ing ty. Con ai Iii 'ngu(!i thay the'' thl tren th1)'c te' tuy thu<?c chhg nhung

viio vj tri tudng d6i ciia ngu(!i d6 trong c6ng ty rna con viio ban cha't cua va'n de dang duc;ic xem xet vi\ nhil'ng s1)' ki~n vii tlnh hu6ng lien quan khac cua VI! vi~c.

Theo Qui tile Hague-Visby, nguoi v~n chuyEn phai chju tnich nhi~m ve nhung sai s6t

ho~c ba't cifn cua nhil'ng ngu(!i rna bhg Sl!' giup do cua hQ nguoi v~n chuyEn th1)'c hi~n dl!'(lc nghia VI! cua mlnh, ciing nhll' ciia nhung nguoi rna 6ng ta dii giao cho hQ th1)'c hi~n

nhil'ng nghia.vl! nily. Nguyen tlic nay dude gQi Ia nguyen tlic chju tnich nhi~m thay.

Chi khi phiin bi~t dtf(lc s1)' vi~c thi khi do sai sot ciia nguoi l<l.m cong mdi duc;lc coi Iii sai s6t cua nguoi v~n chuyEn. Kh6ng c6 sl!' nh~n di~n d6 thl trong nhieu trt!Ong hc;ip, ngu(!i

v~n chuyEn du(lc bao che khoi trach nhi~m b<'Ji tren thlfc te', vi~c v~n chuyEn vi\ tr6ng coi hang Ia do ngttoi khac thl,l'c hi~n.

Con d6i vdi ph(lm vi ciia nguyen tile chju trach nhi~m thay thl ro rang Iii nguoi v~n chuy~n thong thtt(!ng.phai chju trach nhi~m thay cho, ch~ng h(ln thuyen tnri'lng, thuyen vien hay nhung ngttoi lam c6ng khac tren ti!U. Vi the' s1)' ba't dn cua vien Icy su tri'ing coi nhi~t dQ ciia phong l~nh se dAn de'n trach "Ilhi~m ciia nguoi v~n chuye'n. Chju trfch nhi~m thay bao g6m cho ca. cac d~i ly cua ngu(!i v~n chuyEn. E>ieu nay ding ap dl!ng cho nhil'ng chi thi ld d~nh duc;ic phat ra bi'li hoa tieu, t~m chi d. trong tnrong hc;ip vi~ thue hoa tieu Ia bAt bu9c.

Trach nhi~m d6i vdi boa tieu minh hqa rllng nguoi v~"Il chuyEn c6 the ph:i.i chju trach nhi~m d6i vdi cic sai sot cua nhung nguoi kh6ng ky ke't hc;lp d6ng lam vi~c trl!c tie'p vdi

6ng ta_ Di~n nay ding ap dl!flg cho ca. c6ng nhan cang, nhung ngll'oi du'<;IC thue lam nhi~m "1! xe'p va do hang. Th~m chi sai s6t cua c6ng nhan trong cac xui'!ng d6ng tau, nhiin vien kiem tra ra ban va cac thie't bj hang hai kbac, va cac nha thdu d9c l4p doi khi ciingn~m trong ph(lm vi chju tnich nhi~m thay ciia ngu(!i v~n chuytn. Tuy nhien, va'n de

·con t6n t;:ti Iii li~u tnich nhi~m do dU'<;Jc mi'l ri)ng tdi dau.

M<?tJiln nil'a chung ta hay xem l~i phan quye't trong VI! Muncaster Castle xiiy ra viio nam

1961 l(li Anh qu6c vl n6 Ia m<?t minh ho~ t6t. Khi con tau chi'! hang d6 h<?p ti't Uc de'n chiiu Au thl hang c6 ve nhu dii bj hu' do nude biii'n triln vao khoang chU'a hang. Nguyen nhiin khie'n cho nude ro vilo hilm hang Iii do vi~c slia chua tau trtfoc d6 t~i mi)t xui'!ng

slia chii'a c6 tie'ng. Nguoi ta dii m<'l nlip hilm hang dE kiii'm tra, nhttng sau d6 c6ng nhiin

cua xui'!ng dii d6ng dai 6c kh6ng dung each cho nt!n nude mdi ro vi\o du<;Jc. Su6t trong . nhirng liln k:ie'm tra sau d6, khi'ing hiii'u sao l~i kh6ng phat hi~n ra sai s6t nay. V~y trong

truong h<;Jp nay, Ji~u nguoi v~n chuyii'n c6 phai chju trach nhi~m v~ s1)' sai s6t thay cho

ci'ing nMn xui'!ng d6ng tau? Toa thu<;~ng tha'm Anh dli khing djnh: Ciln phiii c6 "slf dn mh thich dang vdi c6ng vi~c slia chii'a du c6ng vi~c d6 do ba't ctt ai tie'n hanh ".

58

Nhu'ng ne'u Ia toa an dan sl)' thl c6 th6' h9 se khong pMn quye't nhtt vh. Tuy nhien, vi~c xac djnh m(lt each chinh xac nhung ngttoi lam cong, d~i Iy hay nha th<iu d(lc l~p nao dtt<;fc nllm trong ph~m vi chju trach nhi~m thay I~i Ia di~u kh6 khan.

M(\t khia canh quan tr9ng cua Qui tile Hague-Vis by Ia vi~c mi~n tru trach nhiem ella ngttoi v~n chuy6'n trong m(\t s6 tlnh hu6ng nha't djnh. Danh ffi\IC ella nhii:ng tlnh hu6ng

nay dtt<;fc g9i m(\t each ph6 bie'n Ia 'danh ml!c nhii:ng hi6'm ho~ dtt<;tc Io~i tru' vii c6 th6 tlm tha'y trong di~u 4 tu ti6'u do~n 2(a) de'n 2(q)

Qui djnh quan tr9ng nha't Ia nhung qui dinh vf:. mi~n tru trach nhi~m d6i vdi hang htt hOng hay ma't mat do hoa ho~n hay sai s6t trong dif:.u khi6'n tau khoiin (a) vit (b). Ti6u

do~n 2(a) mif:.n tru trach nhi~m cua ngttoi v~n chuy6n d6i vdi t6n tha't hay htt hong do "hanh vi, ba't c~n. ho~c thie'u sot ... trong vi~c di~u khi6'n ho~c qmin ly con tau". Bif:.u

ki~n tien quye't Ja hanh vi hay ba't ciln d6 lit do "thuyf:.n trttdng, thuy thU, hoa tieu ho~c ngttoi Him thue cua ngttoi v~n chuy~n" ph~m phiii. Vl v~y. ngttoi v~n chuy€n khong

dttdc bao v~ trttdc nhung thi~t h~i cho hitng hoa do sai s6t ella chinh ong ta hay sai s6t

cua ngttoi quan ly dp cao trong cong ty chu tau gay ra (sl!' d6ng tlnh cua ·chu tau).

Trttong h<;fp m(\t thanh tra vien v~ ky thuat df:. nghi dp m(\t thie't bi rna vien thanh tra

nay bie't rAng n6 khong thich h<;lp, ho~c ne'u m(\t giam Me nhan sl,( tuy€n dl!ng m(\t si

quan ma ong bie't Ia khong du kinh nghi~m thl nhii:ng hanh d(\ng d6 se dtt<;fc coi.Ul thu(\c

ph~m vi c6 sl,( d6ng tlnh ctia chu lilll.

Vl the', vi~c mif:.n tru trach nhi~m tuy thu(\c vito vi~c li~u slj ba't din d6 c6 lien quan Mn vi~c dif:.u khi€n tau hay qwl.n ly con tilll khong.

Di~n thli' nha't bao g6m vi~c dif:.u d(\ng tau, viec slt dl!ng cac lo~i den, tin hieu va thie't bi hitng hai cilng nhtt viec quan sat cac tin hieu ella tau khac, den va da'u hi~u c6 dinh v.v

... Truong h<;fp rhuy~n ph6 nha't khong nha.n ra m(\t ng<;>n Mi dang ho~c pban doan

khoang each khong chinh xac vii ke't qua Ia con tau bi mifc qn vii hang hoa bi htt hOng

thl ngttoi v~n chuy6'n dtt<;fc mi~n tru tnich nhi~m.

Di~n thli' hai Ia sai s6t trong qml.n ly tau- df:. c;j.p tdi dif:.u kien ella tau, b6 tri thuy6n vien

vii trang rhie't bj. Cha't ltt<;fng kern trong viec sll'a chua may m6c dtt<;fc coi Ia m(\t IBi trong

quan ly tau. Viec phftn bi~t giua sai s6t nay vdi sai s6t rna ngttoi v;j.n chuy€n phai chju

trach nhi~m (thttong dtt<;fc coi Ia sai s6t trong vi~c qmln ly hang hoa ho~c sai s6tthttdng mai) doi khi ra't kh6 phan djnh. Chiing han, xe'p hang kh6ng dung each dh tdi hang

khong dtt<;tc thOng thoang thl khong phai Ia 16i ella vi~c quan Iy tau. Trong khi trttong

h<;fp nay Ia ro rang thl m(\t hanh d(\ng (ho~c m(\t Slj ch6'nh mang) khong hoan toan lien

quan de'n tau ho~c hitng hoa se gay kh6 khan trong vi~c phan djnh. Chiing h~n. d~y nllp

h~m hang Ia vll<;fi ich cua hang hoa nhttng cilng Ia biio v~ con tau. Trong nhung trttong

h<;fp nhtt v~y. dif:.u dn thie't Ia phai xac djnh xem hanh d(\ng hay thie'u s6t d6 trttdc lien

vll<;fi ich cua hitng hoa hay ella con tau.

Vf:. phttdng di~n xet xll' thl chung ta nen xem xet cac vu kien sau day t~i cac nttoc Bifc

Au:

59

V~ Malevik: hai van hut kho Ia canh trong hfim hang khOng duqc vijn chijt sau khi hut kho nude trttllc khi xe'p hang khie'n cho nttoc ro vao h~m hang lam hong hang hoa. Toa an t6i cao ciia Thuy EMn xet thily nguoi v~n chuy~n du(Jc mii!n tnich trong trttong hc;ip nay:

"Phai coi cac van d6 Ia vl quyen l(Ji ciia d con tau va hang hoa. Phla tau c6 Iqi Ia vl khi mi'l van se xii dttqc nttoc d9ng trong h~m hang ra ngoai. Vi~c khoa van trttoc he't Ia vl lqi lch cti.a con tau bili vl quen khong khoa van c6 th~ giiy nguy hi~m cho S\1' an toan cua tau.

Trong trttong hqp Cl! th~ nay, khi htt hong hang hoa ro rang Ia do khOng khoa van dung thl dn nhiln m~nh Mn chll'c nang cua ciia cac van do ve phuong di~n dam bao an toan cda con tau. Vl v~y, each t6t nhilt Ia coi s\1' sao nhang th1fc te' nay ·a .sai sot trong cong tac quan ly tau."

Quan di~m trem cfing du(Jc ap d~ng trong trttong hqp m¢1 ph~n hang ngfi c6c roi bi ch<iy do quen cit m¢t ng9n den di.;':n trong h~m hang. Truong hqp nay c6 th~ c6 ba kha nang: (i) thll' nhilt Ia ngqn den d6 dtt(Jc b~t len khi xe'p hang len tau nhttng sau d6 ai d6 da quen u!t n6 di; (ii) thll' hai Ia ng9n den dtt(Jc b~t len khi tau dang hilnh trlnh do c6 s1,1' I~m I§.n - chi!:c Ia dinh b~t cac den tren boong; va (iii) thu ba Ia ngqn den dli(Jc b~t len khi tau dang hilnh trlnh M ki~m tra hang hoa va sau d6 quen khong ti!:t n6 di.

Trong.tru'ong h(Jp thll' nhilt dung ra Ia con tau kh6ng dii kha nang di bi~n ngay tit ban ~u (xem dttdi day). Truong h<;lp thll' hai c6 th~ coi Ia sai sot trong cong tac quan ly tau (trir phi bang c6ng tifc di~n bi~u hi~n qua t~ thl !11-i xem Ia con tau kh6ng du kha nang di bi~n). Truong h(Jp thll' ba c6 th~ coi Ia sai s6t trong vi~c quan ly hang hoa.

Vi dl;l tre.n !a d1,1'a vao Vl;l Trinidad, tuy lh1fc te' cua Vl;l nay c6 ph~n hdi khac. Vao thoi di~m do himg, h~t ngii c6c da bi chay den (ne'u nguyen nhiin Ia hoa ho~n, xin xem_ tbao lu§.n a phfin dttoi) va viln de dijt ra Ia lieu hiinh d¢ng b~t nhftm c6ng-tifc da t~o nen sai sot trong qwin ly tau hay quan ly hang hoa. Toil an t6i cao ciia Na Uy thily dng chile chi!n !a da c6 ai d6 so vao cong tifc ho~c Ia d~ mi'l hay tlit den lam hang cho cong nhiln tl!-i dng do hang, va diiy phai dtt(Jc coi Iii !c'ii trong viec quan Iy hang h6a. Toa khOng de c§.p de'n va'n dil li.;':u c6 phai do Iii sai sot trong khiiu quan ly con tau khong, ne"u nhtt ng9n den d6 da duqc bat len trong khi diilu d¢ng tau vao du tau 111-i d.ng do hang.

M¢t minh h<;>a thU" ba: ne"u nude dtt(Jc dftn vao trong khoang hang lam hong hang h6a thl ngttoi ta c6 th~ nghi rling diiy Ia m¢t vf dl;l r6 rang vi! sai sot trong vi~c quan ly hang hoa, nhttng trttoc tien phai xac dinh xem vi sao nuoc dtt(Jc dtta vao ndi do.

Trong v1;1 tau Sunny Lady, nguoi ta cho dng m¢t thuyiln vien khi nhiin nttoc ng<;>t len tau da d~t voi nttoc vao dttong 6ng cti.a ket Ia canh hfim hang s6 6. Va viec d6 bi coi Ia sai s6t trong vi.;':c quan ly tau. (Tuy nhien, trttong hc;ip nay 111-i thu¢c vi! viln de tau khOng dti.

kha nang di bi~n).

60

E>ic!u ki~n tien quye't d€ c6 th€ ap d1.1ng quyc!n mien trir trach nhi~m Ia nguyen nhin giy ra htt hong khong phiii do tau khong dtl khii nang di bi€n ngay tir ban dilu. E>ic!u ki~n nay cfing ap d\)ng vao vi~c mien trir trach nhi~m trong trttCing h<;lp hoii ho;:tn rna chUng ta se thiio Iu~n i'! philo tdi day.

Vi~c mi~n trir trlich nhi~m trong hoii ho~n neu trong dic!u 4, ti€u do;:tn 2(b) ciing quan tr<,>ng nhtt mi~n trir trach nhi~m do'i vdi sai Jam trong dic!u khi€n tau. Ngtt<Yi v~n chuy€n khong chju tnich nhi~m vc! h~u quii ctla "boa ho;:tn, trir phi do sai s6t th\)'c te' hoij.c c6 S\1' d6ng tinh ella ngttCii v~n chuy€n ". Vi~c mi~n trir tnich nhi~m nay cfing dtt<;lc d\1' thao tttdng t\1' nhtt do'i vdi mi~n tru trong dic!u khi€n tau, nhttng trttdc tien n6 dll'<;lc ap d1.1ng trong trttCing h<;lp hoii ho~n Ia do nhii'ng ngtt<Yi rna ngtt<Yi v~n chuy€n phiii chju trach nhi~m gay ra. Tuy nhien, ne'u I6i d6 co th€ qui cho ban than ngttCii v~n chuy€n hoij.c cho nhii'ng ngtti'!i khac tham gia vao vi~c qmin ly trong til chuc ella ngttCii v~n chuyin, thl ngttCii viin chuy€n se phai chju trach nhi~m. Vi d\1, ngttCii v~n chuy€n se phai chju trich nhi~m trong trttCing h<;lp tau khong tri€n khai bi~n phap de! phbng boa ho;:tn dily dii nhft Ia ne'u ngttCii v~n chuy€n ( ho~c nhi1ng ngttCii ci)ng S\1' g§n gfii ong ta nha't) da nh~n du'\lc

bao cao vii c6 cam giac rling vi~cphong cho'ng chay Ia khong ddy du hoij.c aii dtte!C quan Iy he't sue du tha. Va mi)t Mn nii'a chtlng ta l~i phai tbao !nan v6 cac trttCing h<;lp bOa ho~n do tau kh6ng dtl kba nang di bi€n-ngay tu d§u.

Khi co mi)t ng<,>n lil'a tdn thl chile !a pbai co boa ho~n theo djnh nghia ella luat ph:ip. Nhttng c6 g<,>i Ia boa ho~n khong trong trttCing h<;lp chic6 ng<,>n lii:a ch:iy fun i? Toa antra !Cii kh<ing dirrh v6 va'n de! nay. Quan di€m chung cho dng nhi1ng thi~t h~i do ngqn lil'a tdn va cbay ami dtt<;lc xem Ia nhtt nhau. Mi)t khi da c6 dam ch:iy thl thi~t h~i do kh6i va nude dung d€ diip tit ng<,>n Ilia se dlfe!c coi nhtt thi~t h~i do boa ho::tn tr\)'c tie'p giy ra.

Ngoai nhung phu'dng di~n khiic, mi~n trir tn'ich nhi~m bao g6m bOa ho~n Ia hau quii cua vi~c thtly thtl doan hoij.c nhii'ng ngttCii bo'c xe'p ba't dn khi htlt thuoc hi giy ra, hoij.c Ma

ho~n do chap day di~n hoij.c do cac khuye't tat ella c:ic thie't bj kh:ic. Trong trtt<Yng he!p

thu hai thl khong dtt<;lc co vi~c khong th\)'c hi~n s\1' m<in carr thich h<;lp lam cho corrtau dtl kha nang di bi€n trttdc khi bAt d§u chuye'n di.

Trong nhii'ng dic!u khoan neu trong danh ID\)C t~i do~n 2 ella khoan 4 ve mi~n trach nhi~m cho ngtt<Yi van chuy€n thl hdu he't c:ic nguyen nhiin gay ra deu Ia nhii'ng dieu btii khd khdng nhu:

hi€m ho~. nguy cd va tai n~n ella bi€n hoij.c ella cac viing nttdc khac c6 thi hilnh

hai dll'<;lc [c);

thien tai (d);

chie'n tranh (e); hanh di)ng ella ke thi'l (f);

bAt giii' chinh phd, nha dm quy~n hoij.c nh§.n dan hoij.c sai ap theo lu~t (g);

h~n che', each ly M ki€m djch (h);

61

dlnh cong ho~c dong cil'a nhil may, biii cong vl bat cu nguyen nhan nao, du mi)t

ph~n hay toan bi) G);

n6i ]o~n va b~O di)ng dan S\1' (k);

Nhii'ng hi~m ho~ dtt<;lc mi~n trach khac lien quan tai sai s6t cua ngttCii gi'fi hang va chi\ hang, hoij.c do tinh cha't cua hang hoa nhtt:

hanh vi hoij.c sai s6t cua ngttCii gdi hang hoij.c chi\ hang, dl!-i ly hay d~i di~n cua ho (!); hao h~t v~ h~ tich hay trong ltt<;lng hoij.c bat cu t6n tha't hay htt hong do khuye't tat co' hii'u, cha't ltt<;Jng hoij.c ifn tl cua hang hoa (m); bao bl dong g6i khong dung quy each (n);

ky nhiin hi~u khong diiy du hoij.c khong thich h<;lp (o).

V{n d~ dn lttu y a day Ia sai s6t ci\a chinh ben bi t6n hl!-i c6 th€ c6 tAm quan tr0ng. Ne'u ngttCii d6 cung dp thong tin v~ hang hoa va yeu du phiii xtl' ly hitng hoa nhtt the' nao, thl chinh nhii'ng yeu du d6 se xac djnh muc di) cham s6c hang hoa ciia ngll'Cii van

chuy€n. Ne'u thOng tin cho bie't rling hang Iii d~ vaiJil.ng each ghi ky hi~u vao ki~n hang hoij.c bling m<)t each niio khac thl ngu'Cii v~n chuy€n phai tinh de'n di~u d6 khi tie'p nMn

lo hang nay. Nhttng ngtt<;Jc l~i, ne'u chi\ hang khong rieu yeu du d6 thl lo hang d6 se

dttqc xii' ly theo phttdng each thong thttCing vii ngttCii van chuy~n se khong chiu trach

nhi~m ne'u vi~c d6 lam cho hanghoa bi htt hong.

N6i chung, danh m~c neu trong catalogue la khong theo m<)t M th6ng niio vii mi)t so' trttCing h<;fp mi~n trii' trach nhi~m dttCing nhu bi hi~u lAm, chAng h<tn "hi~m ho<t cila bi€n" (c). Nhii'ng quy djnh neu tu m~c (c) tdi (p) g§n nhtt dtt<;lc xem Iii m<)t co' gil:ng khong

thiinh cong nhlim djnh nghla qui t:!c v~ sl,l' bat cifn - m<)t qui t~c dtt<;lc neu trong ID\!C (q), vii trong ID\!C nay thl,l'c ra Iii xac djnh Cd Sd cua trach nhi~m. Va danh m~c d6 ding khong hoan chinh; n6 phai dtt<;lc bel sung rling ngttCii van chuy€n hoiin toiin khong phiii

chju trach nhi~m ne'u nhtt tinh chilt vii gia tri cua hang hoa da bi nguCii gi'fi hang di~n d~t sai m(it each co' y trong van ddn (di~u4 ti~u do<tn 5(h) ).

Ngoai nhii'ng quy djnh mi~n tru trach nhi~m cua ngttCii van chuy~n. Qui tile Hague-Visby

c6nhii'ng qui djnh quan tr0ng lien quan de'n vi~c gidi h<tn tn1ch nhi~m ciia ngttb'i van chuy~n. Tac di)ng cua nhii'ng qui djnh nay Ia tn!ch nhi~m (cua ngttb'i van chuy~n) se khong vtt<;lt qua m(it gidi hl!-n co' djnh cho tung ki~n hang, tung ddn vj hay tung kilogram.

Nhii'ng tu chi\ ye'u nhtt 'ki~n hang' vii 'ddn vj' khong dtt<;lc djnh nghla trong C6ng ttdc. T\1' di€n "Black's Law Dictionary" djnh nghla mi)t ki~n hang Ia "m(it g6i hang duqc bu<)c

I~i M van chuy~n hoij.c M buon ban". Nhttng theo djnh nghla m<)c m~c thong thttCing thl tu • package' c6 nghla Ia 'h(ip', 'thung cac-tong', 'baa', 'ki~n·, 'g6i'. v.v ... Con that kh6

rna djnh nghla chlnh xac v~ tu 'dctn vi'. N6 c6 th~ c6 nghla Ia m()t vat khong dtt<;lc d6ng g6i, ch~ng h~n Ia mi)t chie'c xe hdi, m()t chie'c du thuy~n. m()t cay g6, v. v ... Doi vdi

hang long ho~c hang rCii thl c6 th~ n6i rAng cac tu ki~n hang hay ddn vi Ia khong th~ ap

62

d\Ing dttqc vii qui dinh vf: gi(li h~n tnich nhi~m ciia ngttili v~n chuy€n phai dl)'a vao don vi trQng lttqng.

Vi~c v~n chuy€n hang hoa bling container ngay cang tr<'l nen ph6 bie'n trong thttdng m~i hang h6a bling til u chq. Khi m9t container hay m9t d\mg C\1 v~n chuy€n tltdng tl)' (pa h~t. vii c6 th€ Ia cac ki~n hang c6 banh ian, xe tai, xe mo6c) dtt<;lc dilng df chli'a hang thl chllng se dttqc coi Ia ki~n hay ddn vi trlt khi s5 lttqng ki~n hay ddn vi chli'a trong cac dl,lng C\1 v~n chuy€n d6 dttqc li~t ke trong v~n don. Do d6, ne'u v~n don coi container Ia m9t kien va khong neu s6itt<;1ng thilng cac-tong chll'a trong d6 thl phai coi container nhtt Ia m9t ki~n. M~t khac, khi m9t v~n don c6 ghi srflttqng thilng cac-tong, thl ph3.i coi cac thilng cac-t6ng chli' khong phai container Ia nhii'ng kien hang theo nghia neu trong Cong ttoc.

Viec quy dinh muc gioi h~n trong Qui tiic Hague-Vis by khie'n cho tlnh hlnh cang trCI nen khong ro rang.

Qui tile Hague 1924 gidi h~n trach nhiem ciia nglfoi v~n chuy€n tdi 100£ sterling cho m6i ki~n hay don vi, nhttng dn htu y rirng d6 Ia pound vang. Tren thifc te', m6i lien ke't voi tieu chwfn vang kh6ng dttqc coi tn;mg Jim vii Mu qua Ia gidi h~n muc trach nhiem dftn dfin giam xurfng theo ty le 1~m pMt, t:Y le nay m<?t iiln nua rilt k:hac nhau til' mtdc

nay sang nttoc khac. Trong chltng ml,l'c nao d6, tlnh hu5ng nay da dU'qc kh3:c ph\lc bai cai g9i Ia "thoa thu~n danh dt)"' rna theo d6 cac hang bao hi€m t~i thi tntilng Luan Bon guy tttong dttong m9t don vi trong Qui tile Hague ra tif:n giily.

Gidi ~n trach nhiem thilp m9t each bilt h<;lp ly Iii m()t trong nhung ly do khie'n ngttoi ta phiii xem xet l~i Qui tiic Hague. Cho nen, Nghi djnh thtt 1968 da iln dinh mli'c d6 nhit sau:

10.000 france Poincare cho m6i kien hay .don vi; ho[c 30 france Poincare cho m6i kilogram trQng lltqng cii bl, lily each tinh nao cao hon.

E>dng tMi, m9t france Poincare dttqc xac dinh Ia m9t don vi bling 65,5 milligram vang dii tu6i 900 philn nghln. Cho phep chuy€n d6i s5 tif:n nay thanh tif:n te qu5c gia.

Trong Nghi dinh thtt 1979, mli'c gidi h~n da dttqc sii'a d6i va ngttoi ta ctva vilo Quyen nit v5n dac biet (SDR) nhttng chi ap dl,lng cho cac mtdcla thllnh vien ciia Quy ti6n te quo'c te' rna th6i. Con a5i voi cac nttoc khac thl viin ap d1,1ng mli'c gioi h~n theo france Poincare.

Theo Nghi djnh thtt 1979, ngttoi v~n chuy€n c6 th€ gioi h~n trach nhiem ciia mlnh tdi 666,67 SDR cho m6i don vi hay kien hang bi thilt thoat hay htt hong. Ngoili ra, ciing c6 th€ tinh gidi h~n trach nhiem theo trQng lttqng, vdi mli'c trach nhiem Ia 2 SDR cho m6i kilogram hang boa bi t6n thilt hay htt hong. H~u qua Ia chii hang c6 hai 1\l'a chQn ma tren th\l'c te' c6 nghla Ia gioi h~n tinh theo trQng 1ttqng dttqc sii' dl,lng trong nhii'ng trttong h<;lp cac kieh hang hay don vi hang bi milt mat hay htt hong c6 trQng lttqng tren 333kg.

63

V~ gidi h~n trach nhi~m. c6 nhii'ng di~u d.n phai l11U y: khong chi ngttoi v~n chuy~n dtt<;fc httdng quyen giai hl_ln trach nhi~m rna ca ngttoi lam cong hay dl_li ly (kh6ng k~ cac nhli thh d(lc l~p) cling dtt<;fc hlfdng quy~n nay (di~u 4bis , dol_ln 2,);

- gidi h~n trach nhi~m se ap dl!ng d6i vai ba't cu hanh d(lng nlio chong l~i ngttoi v~n chuy~n lien quan den slf milt mat hay htt hOng hang hoa neu trong h<;fp d6ng v~n chuy~n, du hlinh d(lng d6 c6 dtt<;fc quy djnh trong h<;fp dong hay Iii hlinh vi gay hl.li khac (di~u 4bis, dol_ln 1).

gidi hl_ln tnich nhi~m khong ap dl!ng trong nhii'ng tn.tong h<;fp tinh chill cua hang hoa vii gia trj cua clnlng da dll"<;fc nguoi gdi hang khai bao vii dtt<;fc neu trong v~n ddn tntdc khi gdi hang len tau (dic!u 4, ti~u do<j.n 5(a)). Viec 'khai bao v~ gia tri' d6 dtt<;fc

coi Ia bAng chd'ng thoqt nghe tht{y, nhttng kh6ng rang bu(lc vii mang tinh quye't djnh d6i vdi ngttoi v~ chuy~n [ dic!u 4, tii!u do~n 5(f)];

gidi h<tn trach nhiem khong ap d1,mg ne'u nguoi ta chd'ng minh dtt<;fc rAng tdn that Ia do slf c6 tlnh vi ph~m cua ngttoi v~n chuy~n (m(lt hlinh d(lng ho?c sai s6t do ngl!Oi V~n chuyi!n [lim Vai y djnh gay thiet hl_li ho?c khinh suilt VOi Slf hi~u bie't rilng VOi khinh sua't d6 thlthi~t hl_li ch~c chiin se xay ra) [di~u 4, tii!u dol_ln 5(e)];

- gidi hl_ln trach nhi~m khong ap dl!ng trong trttong h<;fp da c6 m(lt thoa th~n quy djnh md'c gidi h~n cao hon [di~u 4, tii!u do~n 5\g)].

Trude khi ke't thuc phin nMn xet v~ gioi hl_ln tnich nhiem cua ngttoi v~n chuyi!n, thie't tttdng cMng ta dn lttu y m(lt s6khia canh v~ thii lJ!cdttoi day.

Chu hang kh6ng the' tie'n hanh khie'u n~i (1 noi va vao thoi di~m chi c6 l<;fi cho mlnh.

Ngttoi v~n chuyi!n c6 m(lt nhu cilu c6 thi! hii!u dlt<;fc Iii muon bie't dtt<;fc li~u m(lt khie'u nl_li c6 lien quan dtn v~n chuyi!n c6 se dtt<;~c xua't trinh hay khong. Cong udc dtta ra nhii'ng qui t~c nhilm thUc My viec thu th~p chll'ng cu ngay trong thoi ky dllu [di~u 3,

dol_ln 6 ]: trttoc khi di chuyi!n hang, chu hang phai ra thong bao ne'u ong ta qua quye't rli.ng tinh trl.lng hang hoa khong dung nhtt mieu t:l. trong v~n don. Ne'u chu hang khong

Him cti~u d6 thi hang h6a du<;fc xem nhtt da dtt<;fc giao theo dung tinh trl_lng mieu ui trong v~n cton. Bilng chd'ng ngtt<;~c il.li ding c6 the cha'p nh~n. E>i~u d6 c6 nghia Iii chu hang dtt<;ic tl!O co h(li M chU'ng minh rilng vao thOi dii!m giao hang, hang hoa (1 trong tinh

trl_lng t~ hl.li ho~c thie'u v~ sci ltt<;fng so vdi v~n don. Chu hang dn phlii thlfc bien di~u nay trong mQi trttang h<;ip, nhll'ng ne'u ong ta khong thong bao thl ganh n~ng v~ viec phai chUng minh se kh6 du<;ic thoil man hdn. Ne'u ngttai v~n chuyi!n da dtt<;fc thong bao ctung

hlc th16ng ta c6 th~ se c6 cd h(li di! tlm dll'(lc cac chU'ng ell' dn thie't.

64

Tuy nhien, dieu quan trong nhilt Ia quy dinh ve gidi h~n hanh d(>ng dtt(lc neu ciing trong dieu d6; m(>t gidi h~n lu~t dinh Ia m(>t nam k~ tit thi'li di~m giao hang ho~c tit thCii dilm mil le ra viec giao hang phai dtt(lc thl!'c hien. Ne'u ngll'Cii v;!n chuy~n thita nh;!n tnich nhiem, thl gidi h~n lu;!t dinh nay dttt;~c ngitng ap d1.1ng. Ne'u trach nhiem con bi tranh cai thl thong thttCing chu hilng phai lam sao phai hoan chinh h6 so kien tntdc khi he't thi'li h~n m(>tnam.

4. 3.7 Gii{y cam ktt b6i thuung

Th\l'c te' Ia trong nganh v~n tai bi~n c6 m(>t thOng le dttt;~c mien trit khoi bilt cu quy dinh thong thU'Cing nii.o va CO lien quan de'n S\1' mieu ta ve hang hoa trong v;!n don.

Khi ngttCii v~n chuy~n nMn thily rli.ng tlnh tr~ng hang hoa khong dung vdi khai blio cua ngttCii gi'fi hang vii. nha't Ia khi ngttCii gi'li hang khong mo ta Ia hang · trong tlnh tr:j;ng va dieu kien tot' thl ngttCii gi'li hang c6 th~ g~p rile roi. Luc nay v;!n don kh6ng con Iii. v;!n don hoim hao nii'a, va ngttCii .gi'li hang c6 th~ g~p kh6 khan trong viec ban hang bling each chuy~n v;!n don. Ke't qua Iii ngttCii gi'fi hii.ng se gay ap il!'c dang kt'i M bu(>c ngll'Cii v;!n chuyt'in phai c:lp v;!n don hoan Mo. Ne'u v;!n don hoan hiio dU'(Ic clip, thttCing Iii de dtt(lc d6i lily m(>t cai g0i Ia 'giily cam ke't b6i thttCing', d6!a m(>t van ban trong d.6 ngttCii gi'li hang hUa se b6i thll'ong cho ngttCii v~n chuy~n bi!t cu trach nhiem niio nay sinh do viec citp v;!n don hoan hao gay ra.

ChUng ta d~ dang nh;!n thily rhg t~p t\IC dtta ra ' gia'y cam ke't b6i thttong' nhlim c6 dll't;~c m(>t v~n don hoan hao c6 th~ bi coi Ia m(it sl,l' !ita dao d.Oi vdi ngttoi nMn hang Ia ngttCii dii tin ttti'lng vao nhii'ng mo ta ve hang hoa trong v;!n d.dn. C.ic ngii.n hang, noi tl:ng tntdc tien thanh toan M d6i lily v~n don hoan hao ciing c6 tht'i bi nguy hit'im. Trong tlnh huong c6 s\1' !ita dao, tuc Ut khi ngll'oi v~n chuyin da cilp v~n don hoan hao m(lt each rii rang Iii khong thich h(lp thl giily cam ke't b6i thll'ong khong tht'i vi~n d[n dtt(lc trudc toa (nhi~m V\1 cua toa khong phai Iii d6 phan djnh t6n thilt giii'a nhii'ng ke lira dao). Ngli'Cii nh~n hang khong thoa y se gi'li don chhg nhii'ng khie'u n~i nguoi v~n chuytn rna con khie'u n~ica nguoi gi'fi hang khi anh ta da dinh dang vilo chuy~n !ita dao. Nhu'ng ni'i'u vai tro CUa ngll'oi gi'fi hang it khi\t khe bon thl kha nang kien ngll'oi gi'fi hang se tuy thUQC Vao dieu ki~n cua ht;~p d6ng ban hang. Ngiin hang dli bi !ita vl v~n don hoitn hao ciing c6 tht'i truy doi l~i ngttoi v~ chuytn. Cau hoi chung d~t ra Iii, li~u thoa thu~n cam ke't b6i thuCing doi vdi Mu qua cua vi~c c:fp V~n don hoan hao CO tht CO hi~u 1\I'C kh6ng thli~i tuy thu(>c vao phan quye't cua toll an. Trong trttong h(lp nay, ngttCii ta thttCing n6i ding c6 th~ c6 m(lt s6 tlnh huong rna trong d6 m(>t cam ke't b6i thll'Cing da dll'(lc dtta ra Ia thich dang. Theo y kie'n cua cilp c6 tha'm quyen thl "nhii'ng cam ke't b6i thttCing nhu' v~y c6 tht'i c6 ich trong trttong h(lp c6 slf tranh chilp !rung th\I'C ve tlnh tr~ng ho;j.c each dong g6i hang hoa nhiim tranh cho Vi~c phai sua d6i tin d\lng thll' khi viec stl:a d6i nay g~p kh6 khan do thoi gian qua ngi\n" [Wilson]. Doi vdi nhii'ng viln de it quan tr0ng, khi rna nhii'ng kh6 khan trong viec tim hit'iu ro rang m(>t tlnh huong th\I'C te' khong tll'ong xung Vdi Ulm quan trong cua viln de d6 thl m(>t cam ke't b6i thttong c6 tht hii'u d1.1ng, vii. trong nhii'ng trttong h(lp nhtt v;!y, chllc Iii khong ai c6 y djnh ho~c thl!'c hi en viec !ita dao nhau.

65

MQt dii!u dang M c~p nii'a Ia Qui t~c Hamburg cha'p nh~n t~p u~c phat hanh gia'y cam ke't b6i thtt<1ng ne'u nhtt t~p tvc do kh6ng mang tinh cha't lira dao hay gian l$n.

4.3.8 Nhilng tiln trie'n gtin day trong luijt himg hdi lien qzum tOi v4n dan va cdc chl111g tii tlio'lzg tlj.

(a) Qui tile Hamburg 1978

St1 khong hili long ngay cang tang d6i vdi h~ th6ng Qui tile Hague-Visby ciing nhtt khuynh ht!Clng muo'n l~p ra mQt hi$ th6ng lu~t qu6c te' mdi, tho'ng nha't vii hi~n d;;t.i chi pho'i quyiln han vii nghia vu trong h<;1p d6ng vij.n chuy~n dii tao ra nhii'ng doi hoi phai slta d6i lai hi$ tho'ng quy tile hi~n hiinh. Co nhi~u ly do phap ly khac nhau d6i vCli de xu!t ph~i thay d6i nay: vi~c phan djnh tnich nhi~m vii n1i ro m9t each kh6ng cong bling, c6 if,Ji cho ngttC1i vij.n chuy~n vito chi phi cua ngtt<1i gi'li hang, nhil'ngdi~u khminthie'u ro rilng vii lac h~u v~ cac hi~m hoa dttqc mi~n tril' vii. gidi ·han trach nhi~m, nhii'ng kh6 khan lien quan de'n vii)c gi:i.i quye't cac khie'u nai ve hang hoa vii. vii)c thl!'c thi trach nhi~m v~ hang hoa ap d~t cho nguC1i v~n chuy~n, v.v ... B6ng thai cii.ng din nha'n rn;;t.nh rlng_dc}ng cd quan trong nha't trong vi~c doi xem xet lai Ia cac dc}ng cd vi! kinh ·te' vii. chinh trj. Nhung va'n de d6 d1t<;1c cac nttdc dang phat tri~n neu ra do ho ba't man trttdc nhil'ng ba't blnh ding ve kinh te' mil. ho ph:ii ganh chju trong vi~c kinh doanh tren bi~n. The' r6i, trong nhil'ng rram I 968-1978 nhii'ng co' gilng dudi su: bao tr<;1 eli a UNTAD vii. UNCITRAL dii d~n tdi vii)c dl!' thao Cong Udc cua Lien Hi~p Qu6c v~ V~n Chuy~n Hang Hoa bling dttC1ng bi~n 1978, dtt<;1c gQi Ia Qui tile Hamburg. Cong ttClc nay c:lii dttqc h9i nghj ngoaigiao t6 chuc tai Hamburg thong qua vao ngil.y 31/3/1978. Ch ph:H.c6.20 nttClc phe chua':n ho:j.c thamgia dE Cong ttdc c6 hi~u hfc, va theo d\f dmin thl n6 c6th~ xay ra trong.tttdng·lai g~n. Mc}t s6 nttdc dang trong qua trlnh slta d6i cac quy djnh hiing hai tlfdng ungcua nttdc mlnh dtta tren Qui tile Hamburg. V1 the', chung ta Clin danh thl gi<1 M nghien cuu nhii'ng dieu khmln tr0ng tiim cua van ki~n qu6c te' nay.

Ph~m vi dp d~ng cua Qui tdc Hamburg. Theo dieu 2 [xem phu luc 5], Qui tllc nay dlfqc ap dung trong ngiinh v~n chuy.5n bil.ng dttcrng bi€n- nhttng khong phai bling h<;1p d6ng thue tau - giii'a hai nttdc. Ngoai ra, con c6 mc}t s6 it quy djnh mang tinh IU'a chon. Biilu quan trQng nha't Iii cang xe'p hang ho:j.c cang do hang phai Iii. cang cua mQt nttdc thiinh vien cua Cong ttClc (tuc nttdc dii phe chua':n Qui tile Hamburg).

Trdch nhifm cua nguiJi wJn chuye'n v~n d\fa tren Sl!' sai s6t hay ba't dn [ dii!u 5 .I]. Ngttcri vij.n chuy€n phll.i chiu trach nhi~m ne'u ban than ho~c thuqc ca'p cua 6ng ta da ba't dn gay ra thi~t h~i. Ganh n~ng v~ vi~c chung minh tnii ngtt<;1c vdi quy djnh trong Qui tile Hague-Visby, n6 doi hoi ngtt<1i v~n chuy€n phai chung minh r~ng kh6ng ph:ii 6ng ta hay ngttcri lil.m c6ng cua mlnh di! ba't dn. Ph~m vi chinh xac v~ viec chju trach nhi~m thay cua ngtti'Ji v~n chuy~n kh6ng dtt<;1c djnh ro.

Va'n de!! mi6n tril' trach nhi~m do sai s6t trong vi~c diilu khi~n tau ho;lc hay thie'u s6t trong cong tac quan ly tau di! bj loai bo. Do d6, nhii'ng thi~t hai do di~u khi€n tau d'u

66

tha gay ra (dam va, mile qn, v.v ... ) bi coi nhtt nhii'ng htt hong- chhg h~n do xe'p hang ciiu tha gay ra. Hoa hol)nv.in dtt<;lc coi Ia tntCing h<;lp d~c bic$t, m~c dil dttdi d~ng rttt<;tc stia d6i (di~u 5.4) : ngttCii v~n chuy~n bay giCI ph;ii chju tnich nhic$m dO'i vdi thic$1 h\li do boa ho~n vl bi't cifn gay ra, nhttng chu hang ph:li chU'ng minh dtt<;lc slf bi't dn d6. V~ tnich nhic$m phai chrrng minh thl c6 ndi long d6i chtlt ii chii chU hi'mg c6 thG yeu du phiii c6 ban khai bao hang h:li. NgttCii v~n chuyGn ciing c6 the phai chju trach nhic$m dOi vdi htt hong hang boa do kh6ng c6 nhii'ng bic$n phap de phong hii'u hic$u ae d~p tilt ho~c giam thieu dam chay khi n6 vita khiii phat.

Han nii'a, vi'n de v~ chii hang tn~n boong dtt<;lc quy djnh cu the t~i dieu 9. Vi(:c chii bang tn':n boong Ia dtt<;IC phep khi d6 Ia m(\t t~p tuc cua m(\t nganh kinh doanh C\l the (c6 lien

quan d;j.c bic$t tdi chii hang b~ng container) ho~c dlfa tren m(lt thOa thui)n vdi chu bang. D6i vdi trttCing h<;lp sau, vic$c chii hang tren boong phai dtt<;!c ghi trong v~n don; di~u nay it nhi't ciing dtt<;!c yeu du vll<;!i ich cua ngttCii nMn hang Ia ngttCii (fbi hOi phai c6 ml)t vi)n don trung th\l'C, c6 ngh!a Ia ho kh6ng bie't c6 thO a thui)n ve chi'f hang tren boong hay kh6ng. Ne'u vic$c chii hang tren boong d6 Ia do vi phl)m qui tic nay thl ngttoi v~n chuyGn se pbai chju trach nhi(:m hoi'm toan ne'u c6 bi't ky htt hong nao xay ra. Tuy nhien ngtt(li

ta vfrn giii' nguyen quyen dtt<;!c gidi h\ln tnich nhi(:m cua chU tau.

Theo qui djnh nay thl kh6ng nha't thie't pbai c6 cac dieu khoan rieng re ve vic$c tau pnai du kha nang di bien ngay tu luc ban d~u :chi rieng nguyen tile co ban neu trong di6u 5.1 ciing dii d~y du r6i.

ThOi hl)n phai chju trach nhi(:m dtt<;!c mii r(\ng bao g6m tu luc ngttoi vi)n chuyEn blit &u

lttu giii' hang h6a tl)i cang xe'p hiing cho tdi thai diem giao hang cho chU hang nilm gii? t~i cang di! hang (dieu 4). N6i each khac nguyen tile "tu m6c cifu tdi moe cifu' dli bj thay the' vii ngttoi vi)n chuye'n kh6ng the tu ch6i tnich nhic$m Mi vdi htt hong cua hang boa

xay ra trong kho tal cang nhi)n hang hoijc htthOng lien quan toi vi(:c di chuyGn bang Ma tu kho ra tdi tau (htt hOng xay ra .tntdc khi dtta hiing len tau) vii nguyen tile nay ciing ap dung tttong t\1' i'f d~u di! hiing (htt hOng xay ra sau khi di! hang khoi tau).

Khi phii chju trach nhic$m, ngttCii vi)n chuyen c6 the gidi h\J.n trach nhi~m ella minh thea each thong thttong (dieu 6), Iii tdi 835 don vj thanh tmin tren miii deln vj hiing ho4c 2,5

deln vi thanh toan tren miii kilo gam ctia hang boa bj htt hOng hay mit mat; ta't nbien '6 the khie'u n\J.i vdi so' ti~n cao heln. DC1n vj thah toan dtt<;!c djnh nghia tl)i di~u 26; mijt s6 don vj tttong ling vdi m(\t SDR. Dieu 6 quy djnh chi tie't hdn nhtt the' nao Ia m9t don vj.

Tuy v~y, deln vi france Poincare v.in con dtt<;!c ap d\lng t\li nhii'ng nttoc kh6ng phiii Ia thanh vien cua Quy Tien Tc$ The' Gidi (di~u 27). Vii ciing nhtt Qui tile Hague-Visby,

quy~n dtt<;ic gidi han c6 the bi ma't (dieu 8).

Tnich nhic$m cua ngttoi ky ke't vii ngttoi thlfc hic$n h<;!p d6ng vi)n chuy~n dtt<;ic quy dinh t\li di~u I 0. Khi danh gia trach nhic$m d6 dn phai ke't h<;Jp vdi dieu 11 v~ v~n chuy6n su6t. Ngttoi ky ke't h<;ip d6ng vi)n chuy~n c6 th~ tu ch6i trach nhi~m d6i vdi htt hong xay ra trong thCii gian ngttoi vi)n chuyGn khac lttu giii' hang boa ne'u h<;!p d6ng "quy djnh ro rang r~ng mqt ph~n C\l the cua chuye'n di theo h<;!p d6ng Ia do mot ngU'oi dtt<;lc chi djnh

chu kh6ng ph:li do ngttoi v~n chuyGn thlfc hi~n."

67

ve nguyen tile thl Trach nhi~m dtfi vdi Sf( ch(im trJ dlt!JC quy djnh giong nhlt tnich nhi~m dOi vai hang boa bj hit hong (dieu 5.1). Trong di~u 5.2 c6 nhii'ng huang d~n d6i vdi trltCing h<;Jp nao thl bj xem Iii. ch~m trii. Khi khong c6 thoa thu~n gl khac thl vi~c v~n chuy~n phai d1t<;1c thifc hi~n trong ph~m vi thCii gian h<;Jp ly dn c6 o m9t ngltoi v~n chuy~n m~n can "co xem xet de"n tlnh huong cua tttng trltong h<;1p cu th~". Ne"u thCii gian ch~m trii Vlt<;Jt qua 60 ngay, chU hang c6 quy~n yeu cilu giai quye"t theo hltdng coi nhlt hang hoa bj t<i'n tha't toan bQ. Ne"u khong niim trong tnrCing h!Jp tren thl trach nhi~m doi vdi s\1' ch~m tr~ se d1t<;1c gioi h~n trong con so tltelng ung voi cltoc phi v~n chuy~n hang ch~m trii nhan voi h~ so 2,5 (di~u 6.1(b)).

Quy tiic ve v(in ddn qui djnh chi tie"t nhung n9i dung ci1n c6 ciing nhu' h~u qua cua nhung thOng tin du'<;Jc ghi ro. Ngoai ra, con c6 nhi?ng quy djnh lien quan tdi trach nhi~m cua ngu'oi goi hang dOi voi thong tin dlt<;lc cung cap vii dOi voi cac giliy cam ke"t b6i thuCing Ciia ngltCii gli'i hilng (dieu 17).

lJtiu khodn vi! thclm quyi!n xet xu va trqng tai. M(lt khia qnh quan tn;mg cua C6ng ltdc Ia n6 thie"t l~p cac quy tile bit bu9c v~ tha':m quyen xet xU' vii. trqng tai. D~c di~m co banla eM hang hie nao ciing c6 th~ n(ip deln khie"u n~i t~i dja di~m c6 lien quan h!Jp ly voi chnye"n di. Ne"u thi~t ~i d6 xay ra trong m(it chuye"n di o vung Vi~n dong thl chu hii.ng,

c6 th~ dang o ~i Indonesia se khong bj bu(ic phai n(ip deln ki~n t11,i Oslo neli hang tau d~t tl1) so. Dieu 21 cho ong ta c6 quyen n(lp don ki~n t~i neli h<;1p d6ng da du'<;Jc ky ho~c t~i cling xe"p hay cang dB hang (ngoai nhi?ng_djadi€m kh:ic).

(b) Quy tile thi{ng nhift vi! chung tit gi'li himg duitng bie'n.

G~n day, t.fm quan trqng clia v~n de111 nhlt liL m(lt chung ro· v~n tai bie'h hlnh nhu da giam di do tile d(l giao hang ngii.y cang tang vl hang h6a da du<;lc container hoa, do v;l.n chuy~n suilt va do thai giall qua canh ngi\n heln, V.V ••• Hang boa thltCing de"n dlch ae"n tntdc d nhung chung tit lien quan. Tlnh hlnh d6 khong lam hai long ngltai v;l.fl chuy€n, vl ne"u 6ng ta giao hang cho ngltai nh~n rna khong c6 v;l.n deln thl chinh 6ng ta du kha nang bi d~t vao vj tri phai chju trach nhi~m tiem a':n vl da giao hang sai. M~t khac, ne"u ngu'Cii v~n chuy~n giu hang l~i cho de"n khi v~n don tdi thl ong ta c6 th~ phai chju cac khoan ti~il ph~t lu'U tau, chi phi lltll kho, ho~c cac chi phi dOi vdi kh01ln b6i thltCing rna ngiin hang phai chju. Trong nhung hoan canh d6, m(lt lo<tt cac gilii pMp khac nhau c6 th~ thl!c hi~n du'<;Jc da d1t<;1c du'a ra vii trong so d6, chli'ng tit goi hang du'ang bien kh6ng giao djch d1t<;1c da du'<;Jc gidi thi~u Ia van ban thay the" cho v~n deln.

Chung tir goi hang dltong bi~n c6 th~ du'<;Jc djnh nghia nhlt Ia m(lt chung tir khong giao djch du'<;Jc n6 chung minh cho m(it h<;Jp d6ng v~n chuy€n bang boa bi!ng du'ong bien va cho vi~c nguoi v~n chuy~n da tie"p nh~n ho~c da xe"p hang hoa len tau, va theo d6 ngu'Cii v~n chuy~n thifc hi~n vi~c giao bang cho ngu'ai nh~n hang c6 ten ghi trong chltng tir. Vl the', chU'ng tll' gai hang bbg dltCing bi~n dap U'ng dltQC hai trong ba chU'c nang CUa mQt v311 ddn, tuc Ia n6 Ia m9t bien nh~n va Ia bhg chung cua h<;Jp d6ng v~n chuy~n. Chuc

68

niing rna n6 khong chia se voi vij.n d<Jn Iii, vl chung tu gdi hang b~ng duong bii!'n khong giao djch dtt<;lc nen n6 khOng du<;lc dung nhu Iii mi)t chung tit vf: quyf:n sCI hii'u hang boa,

Vl the' nen chung tu gCii hang b1ing duong bii!'n dtt<;lc sll' dJ!ng khi nguoi ta khong c6 y djnh ban hang trong khi chung dang du'<;le vij.n chuyi!'n tren bi€n, vii thu'<Jng nhan tJ! tni tif:n vij.n chuy~n cho hiing hoa cua mlnh. Nguoi ta ciing khuyen Iii nen sll' dl!ng chll'ng tu gCii hang biing du'ong bi~n khi nguoi vij.n chuy~n vii nguoi gCii hang tin cij.y liin nhau, va do d6 ho khong dn phai c6 ehung tit vf: so hii'u hang hoa d€ bao v~ quyf:n l<;li clia mlnh trong vfrn df: thanh loan. Chung tu nay ciing e6 the' du'<;IC dung M ban hang bllng each mCI tai khoan ho~c khi khong dn chuy~n tif:n truoc d€ d<i'i Ji(y vi~c nMn chung tu. Dilng thoi ciing thij.t Iii thuij.n l<;li khi sll' dl!ng m(H chung tu goi hiing bling duong bii!'n eho nhii'ng hang hoa c6 th~ de'n dng dich tru'oc khi chung tu lien quan de'n n<Ji.

Vai tro ngay cang tiing ciia chUng tu gCii hang bling du'ong bi~n dii khuye'n khieh CMI

v1w niim 1983, da dam nhi).n !fry vi~c th6ng nhfrt chung tu nay tren ph~m vi qu6c te'. Ket

qua cua mi)t qua trlnh lam vi~e nghiem tue Iii dii d~t du'<;IC S\1' thoii thuij.n Sd bi) ve vi~c th6ng nhfrt cac quy djnh lien quan de'n c:l.c chU'ng tu goi hang biing dub'ng bi€n. Trong s6 nhii'ng thoi thuij.n, ngu:oi ta dii dilng y rling :

Se tu bo nhii'ng c6 g~ng lam eho Qui t~e ffague-Visby du'<;lc ap dJ!ng m(\t each

ph6' bien;

KMng doi hoi phai c6 m9t cong uoc qu6c te' lien quan den chung tu gCii hiing bling duong bi~n vii cac quy t~c th6ng nhfrt nen d~ t dlt<;lc bling S\1' cha'p nM.n 11!' nguy~n eua ngu'oi vij.n ehuy~n, nhu'ng dg tbao nay se kh6ng dlfa tren Qui tk

Hague-Visby;

ffiJ!C tieu chinh cua vi~c d\1' thao cac quy de Ia phai d~t dtt<;lc S\1' ddn giiin boa va phii dtt<;lc chfrp nhij.n chung Cl muc di) eao;

cac quy tile th6ng nhfrt phiii tinh de'n sg chuy~n nhtt<;lng quyen kiEm soat (hang hmi), tuy theo sg chon ll!'a cua nguoi goi hang, tu nguoi gCii hang .sang ngui:li nhi).n

hang;

t~o dieu ki~n cho ngu'oi nhi).n hang dlt<;lc ki~n vii bj ki~n, neu dn thiet, d m(\t toa an niio d6 d6i voi h<;lp d6ng vij.n chuyEn dii du<;lc nguoi gCii hiing ky ket voi vai tro

Iii d~i ly cho nguoi nhij.n hang.

Ket qua Iii ban d\1' thao cua CMI vf: Qui t~e Th6ng nhfrt d6i voi Chung tu goi hang bilng

duong bi~n (xem phl! IJ!c 6) dii du<;lc trlnh t~i hoi nghj Paris vito niim 1990.

Qui tile nay du<;lc d\1' djnh ap dJ!ng viio nhii'ng h<;lp d6ng vij.n chuy~h khong bao ham boi vij.n d<Jn c6 thE giao djch du'<;lc ho~c nhii'ng chung tu tu'dng IJ!'. ChUng se du'<;fc ap dt,mg khi dlt<;lc ke't h<;lp viio trong bat cu h<;lp d6ng vij.n chuy~n niio, du h<;lp d6ng d6 c6 dlt!;1c lam

thiinh van ban hay khong.

69

Qui t~c nay dii gidithi~u dtt<;1c cd ca'u phap ly d~c bi~t dU<Jc coi Iii dn thie't cho nhi!ng nude c6 truy€n tho'ng theo thOng phap, Cl! th€ Iii trong di€u 3 quy djnh dl.ng ngttoi gdi

hang ky ke't h<;1p d6ng v~n chuy€n ch~ng nhii'ilg thay m~t cho chinh ong ta rna con nhu' Ia d~i ly vii thay mij.t cho ngUCii nh~n hang vii bao dam vdi ngUCii v~n chuy€n ding ong ta c6 quy€n lam di€u d6. Quy djnh nay se dU(Ic ap dl!ng ne'u vii chi ne'u n6 Iii dn thie't, theo lu~t lip d11ng trong h<;1p d6ng v~n chuy€n, nh~m lam cho ngttCfi nMn hang c6 th€ ki~n vii bi ki~n theo h(lp d6ng .

Qui t~c nay c6 each tie'p c~n gio'ng nhu Qui tile Hague-Visby vii ngUCii ta dii qui djnh rAng m(\t h(lp d6ng v~n chuy€n phai tuii.n thu ba't ell' m(\t cong ttdc qu6c te' hay lu~t phap

qu6c gia nao rna ne'u h(lp d6ng v~n chuy€n d6 bi bao ham bdi m(\t v~n don ho~c chll'ng tit tUdng tlf thl biit bu(\c phai ap d\mg chtlng.

TruCing h<;1p c6 slf miiu thu§n hay tranh cha'p gii!a cac thu~t ngu chua'n va nhi!ng dieu khoan ciia nguCii v~ chuyen rna theo d6 h(lp d6ng ph:ii tuan thu vdi cac quy djnh ciia ·

Quy tik, thl Qui tic se chie'm uu the'.

Qui tAc nay ciing bao g6m nhieu quy djnh Cl! th€ v€ mieu ta hang hoa, quy~n ki€m soat hang hoa va vi~c giao hang cho ngu'Cii nh~n hang. Sau ngUCii ta ciing quy djnh rling nhung quy djnh ciia ba't ell' lul)t phap qu6c.gia ho~c ci\ng udc qu6c te' nao bi bu(\c phai ap d11ng trong h(lp d6ng vl)n chuy€n thl deu dll'(lc uu tien hon so vdi quy djnh ciia Quy tile.

(c) V{j11 ddn 'di?11 tit'

cac ben trong hol) t d(\ng kinh doanh trong ngiinh titu bien hi~n nay dang c6 gi\ng ciii

thi~n hi~u qua tmln di~n ciia ngimh, giam bot nl)n gia'y to va chi phi hanh chinh, ciing nhu' lol)i bO tlnh trl).ng phai xii ly thOng tin trung Uip vii nhii'ng riii ro cla Slf sai l~m trong vi~c sao chep tai li~u, chtl'ng tU. Theo khuynh hu'dng d6, ngu:Cii ta da gidi thi~u m(\t each v~n chuy€n hang hoa phi chtl'ng tit, difa vao nhi!ng thu' tin thOng qua trao d6i di! ki~n di~n tit (ED!) : Electronic Data Interchange). N6i each khac, y tU:i1ng d6 bao g6m vi~c thay the' chtl'ng til' tai li~u bll.ng gia'y theo truy€n th6ng bhg nhung chll'ng tit, tai li~u .'di~n lli'' xua't hi~n tren man hlnh cua may vi tinh.

Trong so' nhi€u giai phap dii dUa cho va'n d€ nay thl nhi!ng co' giing cua CMI nhll.m tl)O

m(\t h~ tho'ng chuyen giao b1ing di~n tit quy€n d6i vdi hiing dang v~n chuyen Iii dang chtl y hdn ca. y tu'dng Cd ban v€ quy che' tho'ng nha't (Quy tllc cua CMI) du'<;1C d€ xua't da

dU<;1c d6ng tac gia trlnh bay nhu: sau:

Khi cac ben dii cha'p nh~n Qui tile cua CMI v€ chuy€n giao quy€n b1ing di~n tit d6i vdi hang dang v~n chuy€n thl c6 th€ k.i€m che' dtt(lc toan b(\ vi~c ca'p v~n don. Dudng nhien, nguCii gi'fi hang luon c6 quyiln doi phai c6 v~n don, nhUng m\\t chtl'ng tit nhU: the', ne'u dU(Ic ca'p, chi th€ hi~n hai chtl'c nang truy€n th6ng cua v~n don, ttl'c Ia no du(lc coi nhtt m\\t bien nMn va Ia m<?t h6 sd cua h<;1p d6ng vl)n chuy€n. Con chtl'c nang thtl' ba, Ia chtl'c nang chuyen quyiln quan ly thOng qua

70

vi~c ky Mu mi)t chung tit sCI hii'u hilng hoa, thl ngll'oi v~n chuy€n phai dang ky ten nguoi rna b:i't cu va o thai gian nao ciing du'(lc coi Ia "ngu'oi nilm giii' h(lp d6ng", tuc Ia ngu'oi le ra du'(lc nilm giii' ban v~n ddn g6c. Xet v~ phu'dng di~n ky thu~t, viec chuy6n giao d6 c6 th6 d~t du'(lc b~ng each c:ip cho ngu'oi gCii hang, thay vl mi)t v~n ddn bAng gi:i'y, mi)t 'chla khoa rieng' rna sau mih viec chuy€n giao tie'p sau d~u bi xoa bo va du'(lc thay the' bAng mi)t chla khoa mdi du(lc c!p cho ngll'oi nMn. Sau m6i !An chuy€n giao d6, ngll'oi v~n chuy€n c6 thl bao dam, bllng each nh~n thong tin xac nh~n cua ngu'oi chuy6n giao, dng vii;c chuy6n giao d6 se du'(lc th\l"c hien nhu' da n6i. Sau khi da chuy6n va c:ip chla kh6a rieng mdi, ngu'oi v~n chuy6n se chi du'(lc quy~n nh~n nhii'ng chi thi lien quan de'n hilng hoa tit ngu'oi nilm giii' chla khoa va chi c6 ngll'oi d6 mdi c6 quyen chi thi cho ngttbi v~n chuy6n v~ viec giao hang cho ngll'oi nh~n hang cu6i cling. [J.Ramberg).

E>i~u dang lam Iii chllng ta nen nghien cll:u mi)t s6 nguyen tile cd ban cua Qui de CMI nay [xem phi) ]I)C 7).

Qui t:fc nay d\l"a tren cd sCI t\1" nguyen va c6 th€ ap dl)ng vao h<;!p d6ng v~n chuy€n thong qua mi)t thoii thu~n dng n6 se c6 hieu 1\l"c d6i vdi cac ben. Thoa thu~n d6 du'\fc lu'U giu l~i. D6 c6 th6 Ia thoa thu~n giii'a ngu'oi v~n chuy6n va ngttoi gi'li hang ciing nhtt giii'a ngu'oi v~n chuy6n vdi t:i't ca nhii'ng ngu'oi nilm giii' hang sau nay.

Viec hanh xii' cua cac ben, trong mi)t siS tlnh hu6ng, c6 th6 bi chi ph6i bCii Qui tAc Th6ng Nh:i't v~ Hanh Xii' Trong trao d6i Dii' Lieu Thu'dng M~i bllng dien bao, 1987 (the Union Rules of Conduct for Interchange of Trade Data by Teletransmission, 1987 (UNCID) .khi khong c6 S\1" miiu thuiin voi Qui tiic CMI.

Bilt cu s\1" chuy6n giao quyen d6i vdi hang hoa qua canh nao ciing d~u du'\fc coi Ia thOng tin rieng, va khong du'(lc tie't li) cho b:i't cu ben nao khong lien quan Mn viec v~n chuy& ho~c nh~n hang.

Qui tile d~ ra cac quy dinh chi tie't lien quan Mn :

hlnh thuc va ni)i dung ciia ban clien nMn d\1'\fc, rna tren thlfc te', ni)i dung ciia n6 c6 nhUng thong tin v~ hang hoa hoan toan gi6ng nhtt ni)i dung ghi trong v~n ddn gi:i'y.

E>i~u kien va di~u khoan cua h(lp d6ng v~n chuy6n rna ni)i dung cua n6 phai

dU'(Ic neu trong thOng diep n6i tren;

quy~n quiin ly va chuy6n giao khi hilng dang dtt(lc v~n chuy6n;

'chla khoa rieng' !a mi)t t~p Mp duy nh:i't g6m cac chu s6 va chii' cai ditnh rieng cho m6i ngu'oi nilm giii' h(lp d6ng v~n chuy6n. E>6 !a phu'dng ti~n M ngll'O"i v~n chuuy6n c6 th6 nMn d~ng dlt(lc ngll'oi c6 quy~n quan ly va chuy6n giao hang hoa;

71

thong bao ciia ng11C1i v~n chuyt'n v~ ngay va dja diem dt! djnh giao hang;

quy~n d11<;1c ll,l'a ch<;>n M nh~n m(\t ch11'ng tir b~ng gia'y chl1'ng minh cho h<;lp d6ng v~n chuyt'n.

CMI ciing da d~ xu:ft cac qui tile dOi vdi V~n Don Di~n Til"

4.4 Thue tau chuye'n

4.4.1 NhQ.II xet chullg:

Thoathu~n thue tau- thoa thu~n du'<;lc the h.i~n dt!Oi hlnh thuc ciia m(lt h<;Jp d6ng thue tim . chii ye'u gdm c6 hai lo~i: Thue tau chuye'n va thue tau djnh h?n. Xet v6 phu'dng

di~n pMp ly thl hai lo~i h<;Jp d6ng nay c6 nhil"ng di~u khac nhau cd ban. Nhin chung Ia b~ng mot hc;lp d6ng thue titu djnh h~n. chii tau cam ke"t giao m(lt con tau c1,1 the vdi dliy dii thuy~n b(\ cho ngu'C1i thue tau trong m(\t thC1i gian xac djnh M nh~n ti~n cho thue, con

trong h<;lp ddng thue tau chuye"n thl chii tau thl)"c hi~n djch v1,1 v~n chuyt'n. Tuy nhien, trongta't c:i nhil"ng cu(lc thao lu~n v~ ban cha't phap ly ciia cac h~p ddng hang hai, ngu'C1i ta deu phai tinh tdi sl)" khac rrhau c6 the c6 trong cac di~u khoan ciia nhil"ng h<;lp d6ng d6, va tie'p d6 Ia nhung d~c tinh c6 the thay d6i du'<;lc c!la chling. Tren thl)"c te', d6i khi kh6ng d~ dang phiin bi~t du't;jc Sl,l' khac nhau CUa cac lo~i thoa thu~n thue tau, nhl1ng n~n t:lng cho sl)" phiin bi~t d6 chinh Ia ban cha't ciia cac cam ke't giil"a cac ben.

Chung ta hay ngh.ien cti"u h<;lp d6ng thue tau chuye"n trlidc. Trong ht;jp ct<lng. thue tau chuye'n, c6 m6i quan h(: giii"a hai ben. M(\t ben (chii tau, thuC1ng ciing·la ngt1C1i v~n chuyi!n) dam nhi~m vi(:c cung dp nguyen m(\t ho~c m(\t phlin ciia con tau at' v~n chuyt'n m(\l kho"i h.tt;)ng hang hoa q tht' trong m(\t hay nhi~u chuye'n giua cac cilng nhtt djnh ho~c giua mot s6 dja dit'm nh~n hang vii giao hang nao d6. Con ben kia {ngu'C1i

thue tau) cam ke"t giao hang cho tau va tra cu'dc phi theo thoa thu~n.

ChU tau c6 tho! thl,l'c hi~n cam ke"t v~n chuyen hang hoa bhg.cach sil" dt!ng tau cua mlnb (do 6ng ta si'! hii'u hay quan ly), nhung cam ke"t v~n chuyt'n hang boa ciing tht!Cing du'<;lc thl,l'c hi~n bll.ng:cach thue ta'n tr<;>ng tai. N6i each khac, ne'u chii tau sll' d~ nghi each thue theo t:fn tr<;>ng tai trong m(\t h<;Jp d6ng thue tau (dil thue chuye'n hay thue c6 tMi h~n) thl sti"c chua nay c6 tht' dlit;jc sll' d1,Ing M v?n chuyii'n hang hoa cho ben khac. Do d6, tuy thu(\c vao di6u ki~n c!la sl,l' cam ke"t, khi A cam ke't v?n chuyii'n thl 6ng ta c6 quy~n v?n

chuyi!n hang b~ng tim cua B Ia tau rna A c6 quy~n sil" dt!ng theo m(\t h<;lp ddng thue titu dlt<;lc ky ke't trt!dc khi ho~c· tie'p sau sl,l' cam ke't ctia 6ng ta dO"i vdi chu hang. Tren thl,l'c

te', "M tho"ng thue day chuy~n" nay d6i khi ra"t phUc t~p do trong cung m(\t luc, m<)t con

tau c6 tht' bj huy dqng vao nhi~u hdp ddng thue tau.kh:ic nhau.

Tt! do h<;lp d6ng Ia nguyen tile tho"ng linh trong vi~c thue tau. Muc d(\ tt! do nay du<;lc the

hi~n b~ng mqt sO" Wn cac milu thue tau c6 sil:n va ciing b~ng nhil"ng thay d6i tht!C1ng xuyen trong cac di~u khoan in si\n ciia cac milu h<;Jp ddng nay, ciing nhu nhii"ng t~p t1,1c

72

phi! bie'n trong vi~c du'a vao nhii'ng di~u khmln b6 sung. V1 v~y, chling ta chi t~p trung nghien cuu nhii'ng d~c tinh co ban cua vi~c thue tau chuye'n.

Trong nghi~p vu thue tau chuye'n, c6 nft nhi~u miiu h<;lp d6ng khac nhau. M9t s6 trong chung kha thien vj hoi_ic v~ chu tau hoi_ic v~ nguoi thue tau. Tuy nhien, trong nhung nam g~n day, mQI s6 miiu dii dll'(lc nghi ra thOng qua vi~c thuong ht<;lng giii'a cac d~i di~n quy~n l<;Ji cua chu tau va ngll'oi thue tau. M9t s6 h<;lp d6ng thue tau do BIMCO (The Baltic and International Maritime Conference: H9i nghj hiing hiii qu6c te' va Baltic t~i Bagsverd) cong b6 thu9c lo~i nay, tuc Ia cac miiu GENCON hoi.ic NUVOY-84.

Trong ho~t dqng thue tau, dUng tren quan di€m thlfc ti~n, c6 m9t ye'u t6 quan trQng Ia vai tro eli a nhii'ng nguoi moi gidi chuyen nghi~p.

Khi chU tau c6 m9t con tau M cho thue, 6ng ta thuong lien l~c voi mqt ngttoi moi gidi thue tau Ia ngttoi da c6 mqt m6i quan h~ tin c~y va ong ta nhiil djnh su dung nguoi d6 bilng h<;lp d6ng. Tuy nhien, chU tau thlfong kh6ng cam ke't sli dung m<?t ngttoi m6i gidi rieng bi~t nil.o, va c6 th€ thay d6i m6i quan h~ moi gidi theo tung thoi ky. Dii sao theo t~p quan thOng dung thl cling dn c6 ngu'oi moi gioi d€ 'loan tin' v~ con tau, nghia lil. quang cao tren thj truong rilng ngttoi chu tau c6 m9t con tau s~n sang cho thue. M<?t khi con tau da dlf<;lc ngll'oi moi gioi va m6i quan h~ moi gidi cua ong ta 'loan tin' thl hy YQng rilng se nh~n du<;Jc hili am thong qua h~ th6ng moi gioi d6. Rii't c6 th€ d~ nghj d~u lien rna ngttoi moi gioi nh~ du<;lc se khong dlf<;lc chU tau chii'p thu~n thlluc d6 chu tau c6 th~ se glii tra l~i mqt d~ nghj c6 nhil'ng di~u ki~n ha'p ditn hon. Vi~c thttong lu<;Jng qua l~i c6 th€ cu tie'p tuc nhu' vh cho ae'n khi cac ben d~t du'<;Jc mqt thoii thu~n ho~c tdi khi tri'J nen r6 rang Ia kh6ng th€ hop tac voi nhau dtt(lc.

Thong thuong, nguoi thue tau c6 nhu du v~n chuy€n se chu d9ng lien ~c voLnguoi moi gioi M tim ngu6n cung cii'p tit nhi~u chu til. u khac nhau.

Vi~c thuong llf<;lng giua chU til. u vil. ngll'oi thue tau thuong thOng qua trao d6i telex va qua di~n tho~i trong m9t chung mlfc nha't djnh. Khi tha'y c6 th€ di de'n m9t h<;lp d6ng thl nguoi moi gidi gai m9t thu xac nMn va sau do tie'n hanh thoii thu~n chi tie't ve m()t rniiu h<;1p d6ng. Vi~c chQn miiu h<;lp dllng c6 th€ Ia mqt trong nhii'ng va'n d~ ciln thttdng h.t<;1ng, nhung ciing c6 th€ cac ben nhii't tri ngay tir ban d~u rhg h<;lp d6ng se du'a theo , chAng h~n miiu h<;lp d6ng GENCON.

Nguoi moi gioi nh~n m9t khoan phi (hoa h6ng) cho n6llfc cua ong ta. K.hoan tien nay se du'<;lc a'n djnh bilng s6 ph~n triim nha't djnh cua cu'dc phi. Trong mqt s6 trttong h<;Jp, dii tren thlfc te' c6 thu du<;Jc cuoc phi hay khong d~u pbai tra phi moi gioi.

Cu6i ciing, chung ta dn chu y tdi vai tro eli a ye'u t6 thoi gian M thlfc hi~n h<;lp dllng. E>ung tren quan di€m cua nguoi thue tau thl di~u ki~n Iy tuang lien quan Mn yeu t6 thoi gian Ia:

Thoa di€m xe'p hang phai du'<;lc ii'n dinh truoc vao ngay thu~n l<;Ji cho ong ta; vii

73

ngay hoan ta't vi~c dCJ hang t~i c:ing giao hang ciing phai du<;ic iin djnh tnrdc;

Tuy v~y. tren thJ!c te' tlnh hinh co th~ vii thuang phat tri~n theo chi€u hudng khac. So df

c6 tinh tr<1-ng d6, Ia do c6 m()t s6 ye'u t6 nay sinh trong tung truong h<)p. M()t Ia do chu tau thu'ong xem xet viin d~ theo each ly tuiing mil ong ta mu6n khi thifc hii;n h<;ip dclng,

them ViiO d6, tinh hinh C\1 the' CU3 tung chuySn hanh trinh Cling CO the' anh hu'dng tdi vii;c thJ!c hii;n h<;ip dclng. N6i each kbac, nguoi thue tau khong the by vqng riing se d~t du<;~c m(\t thoa thu~n hoan toiln phil h<)p vdi l<;ii ich tot nha't cua ong. Ne'u tlnh co d~t du'<;ic m(\t thoa thu~n nhtt v~y. ngttoi thue tau nen nh~n thll'c r~ng vi~c thJ!c hi~n thoa thu~n d6 c6 th~ dii bj anh huang biii nhung tlnh huo'ng nlim ngoili SJ! kie'm smit cua cac ben. Ong ta ding nen nh~n thuc riing sJ! vi~c c6 the' dien tie'n theo chi~u hudng xa'u vii rli.ng vii;c thJ!c hii;n h<;ip dclng, du khong de'n n6i khong the' thJ!c hii;n dtt<;ic ciing c6 the' khong dung vdi cac di€u ki~n neu trong h<;ip dclng.

Khi nao thl chllng ta c6 the' n6i tdi sJ! ch~m tre theo y nghla v€ phap ly? E>i€u can ban Ia: Nhung bi~n plulp nao Ia thich h<;ip ne'u xay ra sif ch~m tre? Xet nhung dieu <lii neu tren day, chUng ta khong the' chi dJ!a vao hy vqng cua ngttoi thue tau. Do d6, phai xem xet chinh ban h<;ip.dclng de' xac djnh xem vi~c thJ!c hi~n c6 dung vdi nhung cam ke't neu trong h<;ip d6ng khong. M(lt h<;ip dclng C1f thi c6 thi gi:H dap du<;ic viin d€, nhu'ng tren

thJ!c te', ngoai cac di€u khoan ghi trong h<;lp dclng ra, nhung quy djnh b6 sung khac du'<;1c t~{) ra do lu~t phap hay an II; c6 thi du'<;lc ap d;mg.

4.4.2 Con tiJ.U

Trong h<;ip dclng thue tau thuye'n, cac ben c6 the' xac djnh con tau bhg ten cua n6 ho~c it ra Ia cung tho'ng nhiit m(\t dien ta v~ m(\t con till! c6 the' hoan thanh du<;ic chuye'n di theo h<;ip dclng.

Trong hh he't cac truong h<;ip, h<;ip dclng thue tau chuye'n d~u ap dvng cho m(\t con tau da xac djnh, tuc Ia neu rii ten ctla tau trong h<;ip d6ng. SJ! phiin djnh ro rang nay v€ nhi~mv1,1 cua nguoi v~n chuye'n Ia riit quan trqng v€ m~t phap ly. Ngttoi v~n chuyin kh6ng c6 nghfa w phai hoan tiit chuye'n di bang m()t con tau khac, ne'u con tau dli neu ten bi hu hong hay bi cMm tre ho~c bi lu'U l~i t~i m()t c:ing dil hang do c6 tranh cha'j) lao d(\ng. Tuy v~y. viec djnh ro m(\t con tau cling c6 nghla Ia nguoi v~n chuye'n kh6ng thi ll)'a chqn each thJ!c hi~n h<;ip d6ng bang vi~c stl' dvng m()t con tau khac. Gia stl' nguoi v~n chuye'n dli ky m()t h<;ip d6ng thue tau hoiln toiln c6 l<;ii cho ong ta. Tuy nhien, vi ly do g~p m()t sl,l' co' nho mil ro rang Ia con tau khong thi c6 m~t t~i cling nh~n hang vilo ngay he't h<1-n ghi trong h<;ip d6ng thue tau. Trong tnrong h<;ip d6, ro rang Ia se c6 l<;ii cho ngu'<:fi v~n chuyin, ne'u 6ng ta c6 the' ddn gian chl dn xuiit trinh m(\t thong bao sin sang nMn hang vdi m()t con tau khac vi\ bAng each d6 tranh du'<;ic vi~c buy h<;lp d6ng thue tau. Song, di€u nay Ia khong thi thl!c hi~n du<;fc ne'u h<;fp d6ng dli dinh ro ten cua m()t con tau C\1 thi r6i.

74

Ciing c6 the' c6 tnrong hqp ten cua con tau thl!c hi~n hiinh trlnh chll'a du'qc ghi ro t11-i thlli

die'm ky ke't hqp d6ng. Luc d6 ngll'oi ta c6 the' dll'a vao hl;!p d6ng m9t di~u khoan, chhg

h~j.n: "Ten tau se duqc thOng bao sau", vi~c nay cho phep chU tau chi dirth mqt con tau

tfe' thl!c hi~n hqp d6ng. Trong tnrong hqp d6, h<Jp d6ng thue tau phai quy djnh ro )olj.i tau

nao se duqc phep scr d\mg. Chdng h~n. ngll'oi ta phai ghi ro rang nhii'ng ml!c nhll' kich thll'~c con tau, lo~i thie't bi bile vii dil bang, v.v ...

Cac ben ciing c6 the' dll'a them ' di~u khoan thay the''. Trong h<Jp d6ng thue tau c6 the'

neu ten mqt con tii u C\1 the' de' thl!c hi~n chuye'n di nhung c6 them til' 'ho~c tfiU thay tM

'. Trong trll'ong h<Jp nii y, ne'u khong them gl nii"a, thl di~u khoan d6 e6 the' duqc hi~u Ia

ngll'oi v4n chuy~n c6 the' ll!a ch9n theo each c6 ]<Ji cho ong ta, ne'u ong ta muiln nhll' tM.

Ngll'oi thue tau khong th~ buqc ngu(!i v4n chuye'n phai thay the'. Trong nhi~u trll'(!ng hqp,

trong hqp d6ng thue tiiu, ngll'(!i ta chi ro nhii"ng d~c tinh C\1 th~ rna con tim phai dap tfug trU'(!c khi c6 the' scr dvng n6 nhU' Iii m(\t S\1' thay the' h<Jp 1~. Chhg h~j.n, ngll'oi ta C6 the'

quy djnh rii rang rli.ng con tau thay the' phai c6 cha"t IU'gng tll'dng dll'dng vdi con tau dii neu ten. Nhung vi~c thay the' khong dll'qc gay nen sl! ch~m tr~ cho ngttoi thue tii.u. Ne'u

khong them gl ngoiii qui each pha'm cha"t vit vi trl cua con tau dll'gc thay the', chu tau

thll'ong vii.n ph:ii chju m(\t s6 h~n che ng:l.m djnh trong s\1" llfa ch9n con tau thay the" cua

mlnh. M(\t s6 di~u khoan thay the' chu phep ehu tau c6 .th6lhay tau vito ba"t ell" IUc niiD. Song tren thlfcte", vi~c_lhay the' thll'(!ng xay ra trll'dc khi bilt ddu nMn hang. Trong nhimg

hqp d6ng thue tau dai hl)n (h<Jp d6ng thue tiiu cho nhi~u chuye'n nili tie'p nhau) thl vi~c thay the' tilll Ia e6 th~ dll'qc phep.

Trong trll'(!ng hqp con tau dl.l'ge neu ten bi khai bao Ia da b! t6n tha"t toan b(\ thl chu tiiu

khong dll'qe vi~n dii.n quy~n thay the' nii"a. Ne'll eM tau khong thlfc hi~n dll'qc vi~c lhay

tau trttde khi n6 bi ma"t tlch, thl s6 ph~n cua h<;1p d6ng thue tau d6 ciing duqc xac djnh

theo s6 pb4n con tau dll'<;lc neu ten. Ne"u con tim bi ma"t tleh thl hgp d6ng lhue tau ciing

cha'm dll"t vii cilng vdi s\f cha"m dll"t hqp d6ng thue tau, quy~n thay the' ciing chj!Lchung sil

pMn.

K.ich thU'dc cua tau du'<JC mota theo nhi~u each khac nhau. Tr9ng tai dang ky- toan phh

hay tjnh, se kh6ng dU'gc ngll'(!i thue tau chuye'n quan tiim nhi~u. E>dn vi tinh dung tich tiiu

( 1 ta'n dang ky = 100 feet kh6i) chi c6 y nghia quan tr9ng d6i v~i vi~c tinh toan cac lo~i

phi vii cae phi t6n khae. Slf mieu ta sue chd ciia tau luon luon duqc neu trong hqp dOng

thue tau. Slf mieu ta d6 du'qe th~ hi~n dll'di d~ng tr9ng tai t6ng c(\ng theo ta'n tr9ng

lll'qng. sue ehd hang tinh theo dung tich, ho~c doi khi d hai.

E>ll'dng nhien, kha nang chCI hang eua tii u Iii ra't quan tr9ng d6i vdi ngll'oi thue tau. Ong ta

phiii chile chiin r~ng hang h6a c6 th~ chCI dU'qc tren tau d6 ho~e con tau c6 dap ll"ng yeu

du cua ngll'(!i thue l~i hay khong. Ngll'(!i chi\ tau ciing se quan tam de"n vi~c ghi sll'c chii

hang trong hqp d6ng thue tau d~ 6ng ta c6 the' ch6ng l~i vdi nhii"ng khie'u n~i v~ sau

r~ng sue chua hang cua tau dang le phiii ldn hdn. Khong phai hie nao ciing c6 th~ xac

dinh chinh xac dll'<Je sue chd bang ciia tau m(\t each d~ dang, vl the' cho nen trong mieu

ta ngU'(!i ta thU'(!ng dung til' "vao khml.ng"

75

TntCing hqp sue eho eua tau khong dung nhu sue eho da neu trong hqp d6ng, e6 thti quy

Ia da vi ph11-m hc;fp d6ng. Trang tntCing hqp nay, tit 'vao khoang' neu trong h<;lp d6ng

khong thti bao v~ hoan toan dltqe cho chU tau; n6 chi nhlim cung dp s\f bao v~ khi ngli'Cii ta c6 cd so"h<;lp ly M nghi ngCI. Tuy nhien, ne'u tit kinh nghi~m cua mlnh rna chu tau bie't

dieh xac ding sue chua cua con tau tha'p hdn sue chua da neu, thl ve nguyen de, ong ta khong duqc vi~n dlin tu 'vao khoang' M biio v~ mlnh. Trong trli'Cing h<;lp sue cho cua tau VU'<:1t qua muc dii djnh thl dieu nay se c6 y nghia lien quan de'n nghia vu thanh toan cuoc

phi.

E>u<1ng nhien, nguCii thue tau se khong bi bu<)c phiii trii cudc phi vlt<;lt qua s6luqng hang

hoa da cho tn':n tau. Tren tht;tc te' l~i niiy sinh nhii'ng va'n de lien quan de'n nhii'ng t6n tha't rna ngli'Cii thue tau c6·th6 khie'u n~i. TntCing h<;lp dltdi day c6 thti rninh ho<). cho va'n de nay. NguCii thue tau da thea d6i vii n:lm r6 s6iu(1ng hang hoa da duqc du'a de'n ciing

nh~n hang. Tuy nhien, c6 dieur6 rang rling con 100 ta'n trong s6 hang boa d6 khiing the cho len tau dltqc. Trang tntCing h(1p nay, ngli'Cii thue tau phiii goi 100 ta'n hang d6 tren

m<)na u khac, c6 thi vdi ctfd'c phi cao h<1n. Vii ding c6 thti ong ta bi bu<)c phai trii phi lu'U kho ho~c cac phi t\tdng 1\f cho 100 ta'n hiing vlf<:)t qua d6 trong khi chCI 111-i kho ciing trtfoc

khi chUng dlt(1c du'a len mi)t tiiu khac. H<1n nita, ciing c6 thti nguCii thue tau phai v~n chuytin s6 hang vlt<;lt qua d6 tit du cang nay sang du ciing khac thl moi dam biio rling sfi hiing d6 duqc goi de'n dung n<1i Mn. Nhung chi phi ngoiii dt;t tinh d6 le ra se khong c6 ne'u s6 hang d6 du<:)c alta len con tiiu <tin tien vii va'n ere duqc d~t ra Iii trong chirng mt;tc nao thi chU tiiu c6 thti bi khie'u n~i ve nhii'ng chi phi vlt<:)t ra ngoiii d\f tinh vii duqc ·coi nhu Ia thi~t hai nay.

Theo lu~t phap cua m9t s6 nude, tntdc tien nguCii khie'u n11-i phiii chung minh r!ng da c6 nhii'ng hflnh di)ng dang trach hay khong trudc khi tie'n hanh vi~c khie'u n11-i doi b6i

thli'Cing. Nh\tng ciing c6 nhieu trli'Cing h<;lp rna khie'u nl!-i doi b6i thu'ong t6n tha't duqc tht;tc

hi~n kho.nglien quan Mn sai s6t. Chhg h<).n Iii da c6 nhung 1Cii bao dam r6 rang ho~c c6 nhii'ng biio diim du'<:)c ng~m hitiu. Trli'Cing h<;lp ng<lm hitiu c6 thti c6 Mu quii quy trach

nhi~m n~ng ne ne'u toa an cho dieu d6 Iii thich hqp. Toii an thuCing co xu huang coi m<lt S\1' biio diim Iii dlt<:)C ngam hitiu khi thong tin ve va'n de dlt<;Jc de c~p co t<lm quan trong ~c bi~t d6i vdi ben ky h<;lp d6ng. A:p dung nguyen t~c d6 viio tru'Cing h<;lp-chUng ta.dang b1m, ne'u dli'ng tren quan ditim cua ngli'Cii thue tau rna xet thi ro rang Ia rnieu tii v~ sli'c .chohang c6 t§m quan tr0ng di!-c bi~t. Nguyen tile nay giUp cho nguCii thue tau de dang

hdn khi khie'u n11-i doi b6i thu'Cing nhung t6n tha't rna ong ta phai ganh chju do vi~c sue chO cua tiiu duqc khai bao Ion h<1n sU'c chi'l tht;te te'. C6 dieu c<ln n6i them rling nguyen

tile nay khong phiii Iii khong hqp ly khi xet Mn th\fc te' Ia nguCii thue tau it c6 c<1 hQi M xac minh thong tin lien quan tdi sue cho cua tau, trong khi d6 chu tau ho~c ngli'Cii quan ly tau c6 th! tu<Jng d6i de dang co duqc nh11ng thOng tin nhu v~y, it ra Ia vi con tau d6 da

thu<)c quyen chie'm huu cua hQ trong thCii gian niio d6.

Cu6i cilng, dieu dn nha'n ffii!-nh lil., ne'u nhirng dieu mieu tii khong dung ve con tau gay nhi~u kh6 khAn cho ngltCii thue til.u thl ong ta c6 thE c6 quy~n buy bo h<Jp d6ng thue tau.

76

Khi vi~c xe'p hang vii do hang khong bu¢c phai th\l'c ~i\n bang cac phll'dng ti~n tn~n btl (t~tttlng Ia dn ciu tren cang) thl phai mo ta ro phll'dng tii)n xe'p hitng cua tau trong h\lp dong thue tau. Nhii'ng mo ta d6 se tnlnh dU'(jc S\1' hi~u lam vi! cac d~c tinh ciia tau mota trong h\1p d6ng. Bao cao vi! siSitt<;lng dn diu, vii sue nang ciia chdng Ia nhii'ng vi dv lieu bi~u vi! tieu chuan ky thu~t dn c6 trong h<;lp d6ng thue tau. !>lSi vdi tau dau, nhii'ng m\lc nhll' siS hrqng bdm, cong sua't bdm di!u dtt<;lc coi Ia nhii'ng dii' lii\u quan trqng.

Du cho vi~c xe'p hay do bang c6 dtt\lc S\1' hi> tr<;l ciia cac phttdng tii)n ciia tau hay khong thl ngtttli thue tau van phai quan tiim tdi S\1' b/S tri cac khoang hang va each tbuc cac khoang hang dtt(jc trang bj. Ngoai ra, kich co ciia mii)ng h4m hang cfing dtt<;lc quan tam d(ic biilt trong nhiilu trttong h<;lp.

Nhieu d~c tinh khac cua con tau dttqc coi Ia c6 y nghia va s\1' mota vi! chUng c6 th~ phai dtt<;lc de c~p tdi trong h<;lp d6ng thue tau. Chang h<)n, kha nang lilm l<)nh trong bu6ng

l<)nh, ho~c khii nang sa'y n6ng cho cac lo<)i hang nhtt dftu tho. Nhii'ng thong tin quan

trQng khac Ia quiSc tich tau, nam d6ng tau va Cd quan dang ki~m cua tau.

Con tau pbai dii kha nang di bi~n. Khai nii)m ve kha nang di bi~n c6 lien quan toi viilc gdi hang theo v~n ddn cfing ap d\lng trong thue tau chuye'n, them mqt d(ic tinh quan trQng khac Ia tinh t\1' do ciia h(jp a6ng thttong ra't ph6 bie'n trong tau he't cac trttong h(fp

thue tau chuye'n. Do d6, nhii'ng thao lu~n ddn gian ve cac di)c tinh Cd ban cua cac qui de lu~t djnh nay se dap ling dfty du ffi\IC dich cua ChUng ta.

T<)i nhi~u nttoc, viilc bao dam kha nang di bi~n ph<ii dtt(jc ng~m hi~u trong h\lp dqng

thue tau. E>i~u d6 c6 nghia Ia t<)i tMi di~m cac ben ky h<;lp d6ng hoi)c khi vi~c nh~u hang biit dftu thl con tau ph<ii trong tlnh t14ng c6 th~ v~n chuyin m9t each an toan hang h6a dii neu trong h!jp d6ng thue tau. Vii)c v;j.n chuy~n phiii an toan tit dng nh~n hang

tdi cang da hang dii neu trong h\1p d6ng. Ne'u con tau khong dd kha nangdi biin khie'n cho hang bi btl' hong thil chu tau ph<ii chju trach nhii\m, du c6 phai Ia do sai s6t hay khong. Nhieu h!jp d6ng thue tau c6 cac dieu khoan neu tf\l'c tie'p cac yeu du d6, chhg

h<)n "tau ph<ii kin, ch~c chiln, kien ciS va v~ m9i phttdng di~n ph<ii thich ·h!jp cho chuye'n di ". Tuy nhien, chil tau thttong khong d6ng y voi m9t trach nhii)m n(ing ne nhll' v~y, ngtt<;fc l<)i, trong h<:fp d6ng thue tau thttong c6 nhii'ng di~u khoan neu ro ding khong c6 SJ! bao dam nao ve kha nang di biin du'!jc hiiu ng4m trong h\1p d6ng thue tau. Hii\n nay,

chil tau thttong chi cha'p nh~n thJ!c hiiln "s\1' dn man thich dang M lam cho con tau du kha nang di biin" rna th6i [chang h<)n dieu !(a) cua TANKEYVOY 87, ho~c c6 thi th(y

m9t each tit bo kha c\l'c doan khac v~ trach nhiilm d!Si voi kha nang di biin ct1a con tau trong di~u khoan 2 cua h\1p d6ng thue tau GENCON. Dieu dn n6i them Ia xu hll'dng

gidi h<)n vi~c ap d~t qua dang ve trach nhiilm d!Si vdi tieu chuifn ba't dn Ia ra't m~nh.

Ne'u con tiiU khong du kha nang di biin khi de'n cang nMn bang, ngttoi thue tau c6

quyen tit chiSi xe'p hang len tau cho de'n khi cac khie'm khuye't dtt(jc kba:c ph\lc ho~c Mn khi c6 du b~ng chung chung minh r~ng cac khuye't t;j.t se dtt(jc khilc phvc trttdc khi con tau roi cang nh~n hang. Ne'u dn phai co m9t thai gian M dtta con tau ve tr~ng thai du kha nang di biin thl ngttoi thue tau c6 thi huy h<:fp d6ng thue tau ne'u ngay hdy h(fp

77

d6ng tdi tntdc ngay rna cac khuye't t;j.t ciia tau dttqc kh~c phuc. Trong nhung trttC!ng h<;Jp

nghiem tr<;mg, thl vi~c huy bo h<;Jp d6ng Ia dn thie't ne'u vi~c thie'u kha nang di bien hoan toil.n khong the' khi!c phuc duqc, (ch~ng h~n con tau to ra khong thich hqp d6i vdi Io~i hang cu the rna ngttC!i thue tau djnh goi tren tau d6). Nhung sai s6t coi Iii khong quan tr0ng c6 the' bo qua du c6 th~ khifc phuc dtt<;lc hay khong.

£lieu dn neu them Ia vi~c th1{c thi quyen dltdc tu choi xe'phimg vii hiiy bO vi~c thue tau

ciia ngttoi thue tau khong I~ thu()c vao vi~c chii tau hoij.c d~i di~n ciia ong ta c6 dii lam vi~c cifu th<i hay kbong. Viin d~ c6 tinh quye't djnh o day Ia con tau d6 th1{c s1{ du kha

nang di bie'n dOi vdi chuye'n hanh trlnh cu the' hay khong. Tuy nhien, ne'u m(\t trong

nhung d~i di~n ciia chii tau dii lam vi~c cifu tha (anh ta dii bie't ho~c Ie ra phiii bie't nhUng khuye't t;j.t d6) thl dieu hi~n nhien Iii toa an sed~ dang chiip nh;j.n khie'u nl!-i ciia ngttC!i thue tau.

4.4.3 Hang hoa

Hang h6a thttC!ng dttdc mota thea (i) lo~i hang, (ch~ng h~n b(it ml, qu~ng s~t. may keo). vii (ii) s6Ittqng (chilng h~n 1000 ta"n, 40 000 feet kh6i, ho<).c 250 standard [standard : ddn vj do g6 bAng 4.500m3

]). Quy~n chon 11{a lo~i hang (chAng h~n IUa ml viilho<).c Ida

m~ch) Juan Iuon tuy thea s\1" thu;j.n h;1i ciia ngttoi thue tiiu. Con vi~c !\fa chon lien quan tdi s6Itt<;Jng hang thttC!ng phai lttu y tdi y ciia chii tau mu6n cho d:l'y tiw vii tr<;m v~n m()t

16 hang.

Truong h<;Jp ngttoi thue tau giao m()t lo~i hang khac len tiiu thl chu titu c6 quy~n til' ch6i xep hiing. H;j.u quii pMp ly ciia vi~c giao khong dung lo~i hang dlt<;1c coi nhtt tntC!ng h<;1p ngl1Cfi thue tau khong giao biit ell' hang h6a nao. Neu c6 Io~i hang khong ghi trong h<;lp

d6ng dtt<;lc xe'p tren tau vl chii tau khong bie't ri\.ng hang d6 lit khong dung lol!-i, vii lo~i hangd6 giiy htthOng cho tau thl ngttoi thue tau ph<ii chju trach nhi~m v~ nhung htthOng d6.

ThttC!ng hay xay ra vi~c xe'p hang khong dung each, vl v;j.y chii tau nMn ctroc phi it hdn

s6 tienma ong ta hy v<;mg se nh;j.n dtr<;J.c, thl ngtroi thue tau phai c6 trach nhi~mtra them

phh chenh l~ch ne'u h~ s6 chiit xe'p ciia hang khong dung nhtr dii ghi trong h<;lp d6ng thue'tau.

H~ s6 chiit xep ciia hang thtrong Ia ph:l'n quan trong nhiit trong khau mieu tii hang h6a. Ne'u h~ s6 xe'p hang, chilng h~n Ia 65, c6 nghia Ia I tiin hang se chie'm 65 feet kh6i. Tren cd so cua nhung thong tin nay, ngttoi ta c6 th~ tinh ding c6 the' xe'p dt!<;1c 1000 tiin trong m(\t khoang. Ne'u vi~c xe'p hang qua kern (chAng h~n. ne'u h~ s6 xe'p trd thiinh 72)

,c6 it hang h6a hdn dtt<;1c xe'p len tau thl chu tau, ngttC!i se nh;j.n tien cttdc phi tttdng U'ng vdi lt!<;Jng hiing da chd, phai chju thi~t ve cttdc phi, do d6, ong ta c6 quyen khieu nl!-i doi

b6i thttCing. Tren th1{c te', nhung tinh toan theo kie'u nay thttC!ng riit phll'c 11!-P vl vi~c xe'p dU'(Ic m(\t IU'(Ing hang h6a it hdn len tau Ia do vi~c xep hang khong dt!ng ciia chu tau.

Neu ngU'oi thue tau giao m(lt IU'\Ing hang it hdn so vdi cam ke't ban d~u. trong Mu he't cac

trU'Cing h<;Jp, ong ta phii trii khoan ti~n g0i Iii 'cU'dc kh6ng' Iii m(lt khoan cudc tra cho

78

kMng gian dii du'<;Jc di\nh ra cho 16 hang d6( phai trtt vao khoan nay nhii'ng chi phi rna eM tiiu dii tie't ki~m dtt<;~c). V~ nguyen tik, eM tau phai c6Iam nhii'ng gl c6 th~ M giarn thi~u t6n tha't d6, nhu'ng thu'c ra rift kh6, tMm chi khong th~ tim du'<;Jc lu'<;Jng hitng tir cac ngu6n khac trong thCii gian nga'n ngtli nhtt v~y. Trong nhii'ng trll'Cing h<;Jp hoan toan khong giao du'<;1c hang thl trach nhi~m giam thi~u t6n tha't se c6 vai tro quan trong hdn trong vi~c xac l~p muc d(\ tnich nhi~m cU. a ngttCii thue tau.

Ciing dn phai d~ c~p toi nhi~m V\1 giao hiing dung thCii gian ctla ngttCii thue tau. E>oi khi vi~c giao h1mg ch?m c6 the bj coi Iii khong giao hi\ng. Trong trttC!ng h<;ip d6, ngttoi thue tau thttC!ng bi yeu du phai b6i thttC!ng thi~t h~i.

4.4.4 Qua trinh nhijn hang

(a) Biit dii'u chuye'n ili va diiu khodn huy bij hf/p ddng

ThCii di~rn con tau phai c6 m~t t~i cang xe'p hang vi\ san sang nh~n hiing !a va'n d~ phai dll'<;fc cac ben quyC't djnh. Trong m(\t s6 trll'Cing h<;lp, ngii'Cfi thue tau thlch a'n djnh thCii

cli~m nh~n hiing m(\t each r5 rang bdi ong ta bie't kill ni\o hang dii san sang d~ xe'p len tau vi\ mu6n tninh cac chi phi phat sinh d6i voi hang h6a trong luc cho d<;fi cl~ du'<;tc xe'p.

Ngtt<;fc l~i. chu tau l~i thttCing thich su' linh cl(\ng hdn bCii ong ta khong bie't khi niio thl chuye'n hanh trlnh trttoc cl6 se hofm thanh. Doi khi, chu tau I~i khongthlch sl!'linh d9ng

nay bCii ong ta s<;f bj milt h<;lp cl6ng thue tau c6 th~ c6 sau cl6.

ChUng ta hiiy cung nghien cuu m(\t s6 tlnh hu6ng tieu bi~u. Cac ben th6ng nhit Iii con tau clu'<;fc in djnh 'c6 m~t dung thCii di~m·. Di8u nay xay ra kill con tau dii c6 m~t t~i dtng xe'p hang vii san sang nM.n hitng len tau. Trong trll'Cing h(!p nay, nguC!i thue tau se clu'(!c yeu d u ph<l.i xe'p hang ngay tll'c kha'c.

Tuy v~y. trong h<lu he't cac tru'Cing h<;Jp, con tau cltt<;Jc a'n cljnh 'ti:f truoc', c6 nghia Ja h(!p

cl6ng clu'<;fc ky trttoc khi di~n ra vi~c xe'p hang m(\t khoang thC!i gian. Trong b6i dnh d6, c6 th~ c6 m(\t s6 di~n tie'n khac nhau. M(\t Iii con tau c6 th€ clang nilm t~i rn(\t ndi each

xa dja di~m nMn hiing. Trong tru'ong h<;Jp nay h<;1p d6ng thue tau c6 thi yeu du con tau phai 'ch~y de'n dng xe'p hang voi nul'c d(\ khiin tru'dng thlch h<;fp' thU'C!ng kern theo diilu

ki~n Iii tau pbai ch"y 'khong hiing'. Thll' nhlli\ con tau c6 th~ clang chd hang theo m(lt h<;lp cl6ng thue tau kha c vao lucky ke't m(\t hdp d6ng moi. H<;fp d6ng thue tau moi c6 th~ yeu du con tau phiii ch~y toi cang

xe'p hang sau khi cla hoi\n tilt m<;>i nhi~m V\1 cl6i voi h<;fp cl6ng thue tau trttoc cl6 (thu'Cfng du'<;Jc neu r5 trong h<;fp d6l)g moi). Trong tru'Cfng h<;Jp nhtt v~y. th(fi gian thu'C te' cua vi~c bii t cl.l u nMn hi\ng theo h<;Jp d6ng moi se khong r5 rang, vl c6 th~ c6 nhii'ng bie'n c6 d(\t

xua't xay ra trong thC!i gian dang thu'c hi~n h<;fp d6ng thue tau trttoc, ch~ng h~n con tau bj

anh httdng bdi tranh chip lao d(\ng t~i cang dil hi\ng.

Ba !a ngttCfi ta quy cljnh trong h<;fp cl6ng thue titu ding vi~c nh~n hi\ng c6 th~ thl!'c hi~n trong khoang thC!i gian C\1 th€ nao d6. ChAng h~n h<;fp d6ng c6 th~ quy djnh Iii vi~c nh~n hang khong ba't cl.lu trttoc m(\t ngi\y nao cl6 nhu'ng pbai du'dC ba't d.lu vao m(\t ngay C\1

79

th~ (chhg h~n chung ta c6 th~ g~p c~m tit "thCii h~n lam hang tit ngay 10 de'n ngay 25

th:!ng 6". Ngay cu6i cling c6 th~ du<,Jc neu ro !a "ngay huy h<,ip d6ng", c6 nghia !a ne"u con tau khong sifn sang nh~n hang vao thCii di€m dii neu tbl ngttCii thue tau se c6 quyl!n

huy h<.Jp dang. Tuy v~y. c6 dil!u dn neu ro r~ng day !a quy~n huy bii rna ngtt(li thue tau

c6 th€ thtfc hi~n ne"u ong ta mu6n, nhll'ng ong ta ciing c6 th€ khftng djnh ll)i h<,ip dang ne'u ong ta cam tha'y lam nhlf v~y c6 l<;fi cho mlnh hdn.

Nguy cd gay cMm tre ra't khac nhau tuy thu(lc vao viec chung ta chon lo~i thi!i gian nao trong cac lt!a ch0n neu tren. Ne'u ngltCii ta quy djnh rAng con tau phai c6 m~t dung thCii di€m thl nhln chung Ia ngu'Cii thue tau dii bie't chile thCii di~m nao c6 th€ lam hang du<,Jc.

M~t khac, ne'u tau ph<ii trao thong baa siin sang nh!ln hang sau khi hoan ta't h<,ip dang thue tau trttdc d6 thl c6 th€ c6 nhi~u ye"u t6 khac xen vao khie'n cho viec doan chile thCii

di€m tht,tc Slf nMn hang ra't kh6 khan.

Ne'uxay ra stf cMm tre, ngttCii thue tau c6 th€ v~n d~ng hai bien ph:!p phap ly. Ong ta c6 th€ huy h<,ip d6ng hoiic c6 th€ khie'u n~i doi b6i thttCing nhii'ng thiet h<ti mil ong ta phai ganh chju. ThltCing c6 nhii'ng khie"u n~i v~ t6n tha't lien quan de'n viec huy m(\t h<,ip d6ng. Cilng c6 th€ c6 nhii'ng khie'u n<ti v~ thiet h<ti ngay ca khi khong c6 ly do gl d€ huy h<.Jp d6ng ho~c khi ngll'Cii thue tau dii ch9n each khong thJ!c hien quy~n huy h<.Jp d6ng cua mlnh trong tlnh hu6ng d6.

Lien quan de'n quy~n khie'u nl!-i d6i b6i thu'Cing thiet h~i. dn lt.tu y dng chU ti!U ph:H cung dp thOng tin chinh xac v~ vj tri cua con tau va muc d(l trach nhiem trltdc day cua

con tau rna chung c6 th€ anh hu'ong tdi viec th1,1'c hien h<,ip dang thue tau. TrttC!ng h<,ip chu tau khong cung ca'p nhii'ng thOng tin d6 thl c6 th€ phat sinh quy~n khie"u n~i doi b6i

thll'C!ng thiet h~i. N6i chung, chii tau se giip nhieu kh6 khan trong viec chung minh cho ngll'Cii thue tau, hoac cho toil an dng ong ta khong c6 !6i trong viec dii cung ca'p thong

tin khong dung.

Tru'Cing h<,ip chii tau dii cam ke't, thea h<,ip d6ng thue tau mdi, Ia se cho tau dtn ngay

Cling mdi M nh~n hang sau khi dii hoan ta't cong viec d6i vdi h<,ip d6ng thue tau trltdc

d6, c6 th€ phai chju trach nhiem v~ ba't cu t6n tha't nao cua ngltCii thue tau ne"u chu tau l~i cho phep con tau th\l'c hien m(lt hanh trlnh khac khong lien quan trttdc khi alta tau de'n cling mdi M nMn hang. Lo~i hanh trlnh nay c6 th€ bj coi !a sl!' chech dttCing khong dtt<,ic phep vii khie"n chu tau phai chju tnich nhiem n~ng n~ d6i vdi nhung t6n tha't rna ngttC!i thue tau phai ganh ch[u.

Dung tren quan di~m th\l'c te", m(lt c!lu hOi quan tr0ng nha't du<.Jc d~t ra Ia lieu chi! tau c6

phai chju trach nhiem khi con til u oe'n dja di€m ch~m hdn stf mong d<.Ji, khi sv cham tre

d6 khong phai do thong tin cung ca'p sai l~c v~ phia chi! tau.

Tra !Cii cho ciiu hoi tren chi c6 th~ tlm tha'y thong qua viec phiin tich de dil!u khoan va quy djnh v~ thue tau. Ne'u h<,ip dang thue tau quy djnh rilng con tau phai 'khAn trltdng

ch~y de"n' c:ing xe"p hilng dii djnh thl di~u quan tr9ng Ia phai xac djnh xem !a chi! tau c6 tie'n hilnh cac bien phap h<,ip ly M baa dam alta con tau de"n dung h~n kh6ng. Ne'u tau bi

80

ch~m tre do tai n<1-n hay hong may thl chii tau phai bao dam Ia da thlfc hi(:n nhii'ng stl'a chii'a ciln thie't. Tuy nhien, khong the ap d~t nhi(:m Vlf nay mit khong quan tam t<Ji khoan chi phi cho slia chii'a. Ne'u hll' hong d6 khong the slia chii'a dll'<;lc (hoij.c it ra khong stl'a chii'a kjp trong m(lt khoang thCii gian thlch h<;!p) thl viln d@ nay sinh Ia li(:u chii tau c6 phai chju trach nhi(:m vl sl)' cMm tr~ do hll' hong hay do tai n<1-n trl)'c tie'p gay ra.

Ciiu tra !Cii tuy thu(lc vao viec c6 th~ tim thily chli tau va cac ben rna ong phai chju tnlch nhi(:m c6 sai ph~m gl trong sl)' c6 may moe hay tai n~n d6 khong. TMm chi ca trong nhii'ng trll'(Jng h<;!p khi c6 di\ cac di~u v~ xac djnh ki(:n tnich nhi(:m rtli thl trach nhi(:m d6 ciing c6 the bj huy bo vl c6 di6u khoan "mi~n trit trach nhi(:m" trong hc;!p dtlng.

Bi(:n phap kha d1,1ng khac cila ngll'Cii thue tau Ia quy@n huy h<;lp dtlng thue tau. Thea thOng 1(:, ne'u con tau gay ra Slf ch~m tr~ dang ke, thl xet theo quan di€m thttong m~i. hanh trlnh d6 se dll'<;IC thlfc hi(:n theo m(\t hU'dng khac di SO vdi nhii'ng gl rna cac ben ky

v<.>ng vao Ide ky h<;lp dtlng. E>i@u nay c6 nghia Ia phai xac djnh xem slf ch~m tr~ d6 c6 xay ra hay khong (thU'(Jng rilt kh6 Jam dU'<;Ic) Va Ji~U Sl)' ch~m tre d6 CO nghiem tr(_)ng tdi mile cho phep huy h<;lp dtlng khOng. E>€ tninh nhii'ng vin .M kh6 khiin d6 thl t6t nha't Hi su d1,1ng 'ngay huy h<;lp dtlng'. Nhll' tren dii neu, bi(:nphap nay cho pMp cac ben djnh ra m(lt ngay Clf the trong h<;lp dtlng va kern thea m(lt di6u k.i(:n !a ne'u con titu khong san sang de nh~n hang vao ngay d6 rhl ngll'Cii thue rau dll'<;lc phep hiiy h<;lp dtlng. Trong

trll'Cfng h<;lp d6, ngll'Cii thue tau c6 rh€ hiiy h<;lp dtlng rna khong dn phiii xet tdi nguyen

nhan ciia slf ch~ tr~ vii. ciing khong cin pbai giai thich vl sao ll)'a ch<.>rr giai phap d6, trong nhi~u tntCing h<;!p viec hiiy h<;!p dtlng lit do ghi hang h6a tren thj tnt(Jng da ghlm. N6i each khac, khong c6 sl)' khac nhau giii'a tru(Jng h<;lp chii tau hay d~i dien en a ong ta

c6!1\i gay nen slf chij.m tre hay khong.

M(lt s6 rrong nhii'ng viln d~ dll'<;!c neu tren diiy dii dll'<;lc chi ph6i boi cac quy djnh trong lu~t hang h<ii ci\a cac qu6c gia. Trong nhi~u trll'Cing h<;lp, lu~t da chi ra trong nhii'ng hoan canh nao thl ngll'Cfi thue tau se c6 quy~n buy h<;lp dtlng thue tau. M(lt s6 qui quy djnh ron

ap d1p1g chhg nhung d6i vdi tau Mn cang nh~n hang ch~m tri\ rna con d6i vdi de trll'Cing h<;lp "cMm tre kbac v~ phia chi\ tau ". Ph<i-m vi ap d1,1ng ci\a. c1,1m tir nay c6 the bao gtlm nhii'ng chij.m tre xay ra ngay trong th(Ji gian cua chuye'n di (ch&ng h<1-n, cMm tre gay ra Ia do rhiet h~i khi MP thCii tie't qua khilc nghi(:t).

E>i~u dn neu a day lit cac quy djnh trong l~t hang hai qu6c gia ciing phli h<;!p vdi de di~u khoan thOng thU'Cing trong cac h<;lp dtlng thue titu v~ tlnh tr<1-ng s:fn sang nMn hilng. E>oi khi, t'!-i m(lt thCfi di€m nhilt djnh, chi! til u ciing dll'<;lc quy~n "hoi" Ia lieu ngll'Cii thue

titu c6 djnh thl)'c bien quy~n buy h<;lp dtlng ci\a ong ta hay khong [m(lt di~u khoan nhtt v~y dll'<;lc tlm thily trong m(lt siS h<;lp dtlng thue tau, ch&ng h'!-n trong mh h<;lp dtlng

TANKERVOY 87, di~u 6]. Quy@n nay c6 the ap d1,1ng, chang h<1-n, trong nhii'ng b6i canh

dudi day:

Vito m(lt thCfi di€m nhilt djnh, chi\ tau nh~n thily r6 rang Ia con tau cua ong c6 th€ khong Mn dll'<;IC cang da thoa t.hu~n d€ nhij.n hang trU'dc ngay huy h<;lp dtlng. Tuy v~y. ong ta voin bu(lc phai tie'p t1,1c di Mn cang xe'p hang da djnh vl c6 th€ ngll'Cii thue tau khong

81

mu6n thlfc hi~n quy~n huy h(1p d6ng. Ne'u nglfoi thue ti'IU thifc hi~n quy~n nay, chu tau dii ma't h(1p d6ng thue tau d6 va con phai chju chi phi phat sinh trong vi~c dlta tau de'n cang nh~n hang. D€ tninh nhung t6n tha't d6, m()t vai nlfdc cho chU tau c6 quyeln dlt(1c hOi vel y djnh cua nglfoi thue tau. Vao thoi di€m nay, nglfoi thue tau ph<li quye't djnh xem c6 nen huy h(1p d6ng hay kh6ng. Ne'u 6ng ta kh6ng quye't djnh dlt(1c, 6ng ta se bi m{t quycln huy h(1p d6ng khi con tau Mn noi (trir phi con tau l~i bi ch~m them nua).

(b) Ciing x(p hang, dia diim nhqn hang viz dilu khoiin 'Cdng liin cqn '

H(lp d6ng thue tau chuye'n thttong ap d~ng khi chi thue m()t chuye'n tit m9t dng xac djnh nay de'n dng dlt(lc chi (ijnh khac. Trach nhi~m cua chU tau Ia phai xac djnh xern li~ucon tau c6 de'n, vao cang va roi dng dlt(1c chi djnh vdi hang hoa rna kh6ng gij.p kh6 khan nao hay kh6ng. Nhlfng nglfoi thue tau thttong mu6n con tau nh~n hang tit m9t (ija di€m cv th€ trong ph11-rn vi m9t khu Vl!c thttong IDI!-i dtt(1c g<;>i Ia clng xe'p hang. Dja diEm nh~n h1mg C\1 th€ nay c6 th€ dtt(1c neu m9t each ro rang trong h(1p d6ng. V1 ly do d6, chung ta dn phlii phiin bi~t khi ghi trong h(1p d6ng thue tau gii1a "h(1p d6ng thue tau Mn cang" va "h(1p d6ng thue tilU Mn du". Trong 'h(1p d6ng thue tau de'n dng', cac ben chi quy djnh ciing xe'p hang. Trong trlfong h(1p d6, trach nhi~m cua chli tau chi Ia xac djnh xem li~u con tau c6 th~ vao dtt(1c cang dlf(1c qui (ijnh d6 kh6ng. Ngttoi thue tau se· quye't dinh sit d\lng du dng nao (thttong thi nglfoi thue tau se chi djnh mot so' du d.ng xe'p hang, ch.ing han Cang X, 2 du cang). Luc d6 trach nhi~m cua ngttoi thne tau Ia. xern cilu dng du(1c chi djnh c6 an roan cho con tau kh6ng. Trong 'h(1p d6ng thue tall de'n du', thl cilu ciing nlim trong phl/.m vi dng nMn hang se dlf(1c chl djnh va luc d6 trach nhi~m cia chu rau Ia phai xac dinh li~u du cang d6 c6 an toan vii an to1m tdi roue d() nao vdi con tau. V{n del ch<;>n 'h(1p d6ng thue tau de'n dng' hay 'h(1p d6ng thue tau Mn cilu' c6 y nghia dij.c bi~t trong vi~c xac djnh thoi di€m Mt d~u thoi hl!-n lam bang.

Hf,lp d6ng thue tau thttong cho phep nglfoi thue tau quycln xe'p hang t~i hai cang tri'l len.

ChAng hl/.n. h(1p ddng thue tau c6 th€ chl djnh cac cang trong ph~m vi mQt khu Vlfc c~ th€ (trong ph11-m vi). Trong trlfong h(1p d6, trach nhi~m cua nglfoi thue tau Ia pbai quye't djnh cang nao con tau se de'n. Tuy v~y. Sl!' tl,l' do llfa chqn d6 c6 xu hlfdng lam tang trach nhi~m cua nglfoi thue tau d6i vdi thi~t h11-i cua con tau. Nguyen tile nay ciing dlt(1c ap dl,lng khi ngttoi thue tau quye't djnh du cang nao con tau pbai c~p a€ nh~n hiirrg theo mi)t 'h(1p a6ng thue tau den dng'.

Nguyen tile chung Ia ne'u con tau bi hlf, nglfoi thue tau se chiu tnich nhi~m d6i vdi t6n tMt do chu tau giiy ra d6(hlf hong t1ii san trlfc tie'p c()ng vdi thoi gian bj ma"t) vdi diclu ki~n Ia slf b{t dn cua nglfoi thue tau hay d~i di~n cua 6ng ta Ia nguyen nhiin gay ra sl,l' thi~t hl!-i d6. M()t vi d~ tieu bi€u Ia khi hlf hong phat sinh trong thoi gian xe'p hang hoil-c cta hang va h(1p d6ng thue tau quy djnh dng nglfoi thue tau phai thifc hi~n m()t s6 ho11-t d()ng nao d6, (chiing h~n qua viec sit d~ng di~u khmin f.i.o). Nglfoi ta c6 th€ ly lu~n ding khi ngttoi thue tau chi djnh m()t cang xe'p hang va con tau bi hlfdo vi~c c~p vao dng d6 thl vi~c chi djnh dng d6 cua ngttoi thue tau c6 th€ xem Ia nguyen nhan diin tdi hlf hong. Nglfoi ta c6 th€ ly lu~n them rhg ngttoi thue tau phai di~u tra trlfdc vel mll'c d() nguy hi€m cho con tau ne'u n6 phai ghe vao dng dlf(1c chi djnh d6. T~i nhielu nltdc, ne'u ngttoi

82

thue tau kh6ng lam dttqe vi~e di~u tra d6 se Ia eel so d§y dii M bu(le 6ng ta phai ehju traeh nhi~m. Tuy nhien, ne'u thuy~n trttong ella tau e6 thii' bj quy tnich nhi~m dii gay ra thi~t h~i thl c6 thi! eho Ia ngttCii thue tau se tninh dlt<Je traeh nhi~m vl nguyen nhan thl,l'c sl,l' gay ra htt hOng nay Ia do S\1' bilt dn eiia thuy~n tntong.

T~i m9t s6 nttoe, nhilt Ja t~i Anh qu6e vii Hoa Ky, toil. an dii d~t trach nhi~m len ngtti'1i thue tau nij.ng n~ hcln d6i voi viln d~ niiy. NgttCii ta eoi nhtt ngttCii thue tau da biio dam eho s\1' an toan eiia cang duqe chi djnh (e6 the'! Ia cho ca du d.ng). Thi d1,1, ne'u con tiiu bi htt vl m~c qn (I m9t bai qn I~ ho~c d1,1ng pbai m9t xac tiiu chlm dttoi day rna ngttCii thue tau vii m0i ngttCii khac d~u kh6ng bie't tntoc thl ngttCii thue tau v§:n phai ehju tnieh nhi~m. Nhttng b~ng each dung tit ngii' m9t each kheo leo trong hqp d6ng, ducJng nhien ngttoi thue til. u e6 thi! tninh duqc trach nhi~m d6.

Tit nhi~u hqp d6ng thue tau hi~n c6, ehtlng ta e6 thf d~ e~p de'n di~u 3, do~n 2 cua hqp d6ng TANKERVOY 87 nhtt sau :

"NgttCii thue tiiu phai cdn m~n thich dang M eMc eh~n r~ng ba"t ctl' cilng hay dja

dii!m niio mii ho ra I~nh con tiiu phii.i toi d~u an toiin eho con tiiu vii riing con tau c6 thf nlim t~i d6 vii Iu6n Juan rr6i vii phai bao dam rling bit ctl' ho~t dQng chuyii'n tai hang tren bifn nao ciing pbai tuan theo nhii'ng tieu chu§'n kh6ng thilp hcJn tieu ehu§'n moi nhat quy djnh trong tai Ii~u Httong di1n vi~c chuyi!n til' hang tau nay sang tau khac(Ddu boa) ciia ICS/OCIMF. Tuy nhien, nguoi thue tau dtt<;1e eoi lit se kh6ng ph<ii bao dam v~ sl,l' an toan ciia biit err dia difm niio vii. se khong phai chju trach nhi~m d6i voi hilt ctl' t6n tha"t hay htt hOng nil.o xiiy ra do sl,l' kMng an toil.n trir phi ho kh6ng chung minh dttqc lit da dn mh thich dang trong n~m v~,~ nhtt da neu tren."

Theo Iu~t dan s\1' ciia m('>t s6nttoe thl nhln chung Ia ngttoi thue tiiu kh6ng ph<ii ehju trach nhi~m nij.ng n~ rrhtto Anh qu6c hay Hoa Ky. Tilt nhien, ngttCii thue tau c6 thf rrh~n lanh trach nhi~m d6 bling m(>t qui djnh r6 riing trong hqp d6ng, nhttng trttCing h<;fp nhtt v~y rilt hie'm.

Tren th\fc te', ngttoi thue tii u thttong tlm each gioi h<tn trach nhi~m, th~m chi kii' cii khi c6 lien quan toi s\( ba't d'n, ciia mlnh. Bi~u do ciing d~ hifu vl rling trong nhi~u trttong h<;fp til.i san bj htt hong d~u dtt<;fc chi tni boi ngttoi bao hifm thiin tau ciia chii tau. Nhttng hlnh nhtt se Ia di~u ba't h<;ip Iy vii. kh6ng thgc te' ne'u ngttCii ta yeu du ngttCii thue tiJ.U ciing phai mua bao hifm thiin tau hay bao hiii'm trach nhiem. Tuy vi!y, khong nen bo qua th\l'c te' Iii ti~n mi~n thttong (trong bao hiii'm) ciia chii tiiu c6 thii' rilt cao, vii thttong thl nhii'ng

thiet h<ti do s\1' chi!m tr~ gay ra I~i kh6ng dtt<;fc b6i thttCing dlly du.

Ne'u trong h<;fp d6ng thue tau kh6ng d~ c~p toi philo tnich nhi~m d6i voi htt hong cho con tau lien quan toi vi~c viio m('>t ciing do ngttOi thue tiJ.U chi djnh, t~i m(lt s6 nltoc, qui tifc chung Ia ngttoi thue tau hoij.c d~i di~n cua 6ng ta da hil.nh d9ng ba't d'n trttoc khi he;> bj bui)c phai chju trach nhi~m d6i voi nhii'ng thi~t h~i nhtt v~y. Hcln nii'a, r6 rang lit chu tiiu - thttCing thOng qua thuy~n tntong - c6 thf tit ch6i cho tau di viio nhii'ng cang hay cilu

83

cang xe'p hang c6 slf nguy hie'm cho con tau. Thttong c6 m(\t so nguy co di kern vdi tilt d

cac chuye'n di vatho~c vdi vi~c c~p vao m(\t so dng ho~c du cang nao d6. Vi~c tu ch6i di de'n m(\t cang hay m(\t du phai dlfa tren nhii'ng nguy cd vtt<;lt qua muc nhii'ng nguy cd

thOng thttong dt1<;1c chilp nh~n boi con tau. Vi~c danh gia nhii'ng nii ro nhtt v~y kh6ng ph<li Ia vi~c d~ dang, vii vi~c nh~n thuc mu(\n ciing nguy hi~m kh6ng kern; trong qua trlnh xet xit, giii'a khong khi n6ng buc cua mila he, ngu'oi ta kh6ng d~ dang d~t mlnh vao vj tri cua thuy~n trtti'lng khi yeu du 6ng ta danh gill viln d~ tuye't roi t~i cang xe'p hang do ngttoi thue tii u chi djnh.

Ne'u d.ng A dtt<;1c chi djnh Iii cang nh~n hang, ngttoi ta yeu du chU tau dtta tau de'n cang d6, nhttng chu tii u, tu nhii'ng kinh nghi~m thlfc te' ella mlnh, bie't rling c6 th~ c6 nhii'ng tlnh hu6ng gay tri'l ngai hay lam ch~m tr~ vii;c dtta tau de'n ca.ng d6. V1 the', khi thlfc hii;n cam ke't dng con tau di de'n m(\t cang Cl! th~ thttong dtt<;1c lam cho du kha nang bling slf · ~ giup cua m(\t ' di~u khoiin cdng liin ctJ.n' (" ... di tdi ciing A ·ho~c m(\t ciing giln d6 ne'u tau tdi d6 m(\t each.") Di~u khoiin nay c6 hii;u llfc khi c6 bien c6 d()t xuilt, nhii'ng bie'n c6 rna ngttoi ta khong th~ Iuong trttdc dtt<;1c khi ky h<;lp d6ng. Bie'n co d6 phai xiiy ra trong thai gian ngiln, vii xiiy ra trong pham vi ella cang A ho~c ~i vung giln d6. Khi dap U'ng du cac ditlu .kii;n d6 thl chu tii.U mdi-c6 quy~n dtta tau de'n m()t dng trong vung Ian c~n cua dng A, vii hlc d6 ciing nay rndi c6 th~ dtt<;1c xem Ia dng nM,n hay da hang. Ne'u cang d6 dt1<;1c coi Ia d.ng da hang thl chu tau c6 quytln dOi du cttdc phi sau khi da hang xong ~i cang. Chi phi phat sinh do phai v~n chuy~n hang tu cang d(J de'n d.ng A

hoan toi\n do ngttoi thue tau chju.

Trang m()t s6 tru'ong h<;1p, ngttoi ta rilt th~n tr9ng khi neu nhii'ng quy djnh lien quan de'n vii;c chl djnh cang xe'p hil.ng trong m()t s6 di~u khoan cua h<;lp d6ng thue tau, chiinghan oitlu khoiin vtl tuye't, ditlu khoiin vtl dinh cong ho~c ditlu khoiin vtl cac trttong h<;1p bilt kha khang. Anh httong cua nhii'ng ditlu khoan nay n6i Ia chung gi6ng nhau, tuc Ia vii;c chti tau nMn hang t# m(ltciing khac (cangthay the') dtt<;1c coi nhttla h<;1p ly. Ngttoi thue tiiu khong th.5 khie'u D\li Ia chU tau da vi pham ht;lp d6ng vii ciing.khong the' doi chli tiiu phii trii chi phi v~n chuy~n pha.t sinh til' d.ng thay the' de'n d.ng chi djnh ban dilu.

Nhii;m VI! ciia ngttoi thut: tau Ia giao hang dung h~n ciing dn phiii dtt<;1c dil c~p trong b6i canh nay. Doi khi vi~c giao hang cMm tr~ se bi xem nhtt Ia kh6ng giao hang. Trong tru'CI~g bqp d6, ngttoi ta thttong doi ngttCii thue tau ph<ii b6i thttong thi~t h~i.

(c) Qua trinh xe'p Jrang

D.5 don giiin hoa va'n d~, phan tich sau day dtt<;1c gidi h~n trong pham vi cua vi~c giao hang. Nhii'ng di~u ban vtl vi~c xe'p hang ciing ap dl!ng cho qua trlnh da hang, m~c du c6

m(\t s6 thay deli nho.

Nhln chung, ngttoi thue tau thu xe'p vi~c giao hang tai m~n tau, sau d6 nhiin vien cua chu tau se de'n nh~n hang. Nhi~m VI! cua chu tau, vdi Sl! gitlp da cua thuy thU doan vii c6ng nhan b6c xe'p dt1<;1c chu tau thue, laphai dtta hang len tau vii biio darn rling hang

84

du<;lc xe'p dung quy dinh. Chi phi xe'p hang do chu tau chiu, ho~c duqc qui dinh khac di Ia nguoi thue tau tra chi phi d6 dudi hlnh thll'c cudc phi.

Tuy vi).y, tren th\l'c te', cac ben thuong khOng sii' dl)ng phudng thll'c d6. Cac mh h<;lp d6ng thue tau neu m<)t scf phudng thll'c d€ h!a chc;m v~ each nhi).n hang, v~ philo chia chi phi. Dang tie'c Ia m<)t scf phudng thll'c d€ 1\l'a chqn d6 c6 th€ du<;lc dii!n giai theo nhi~u ngrua khac nhau, vii toil an t'1i mQt scf nude ciing hi€u theo each nhu v~y ho~c chinh nhii'ng tir tudng t\1'. d6 ciing du<;lc hi€u theo nhi6u nghia kMc nhau.

ChAng han, nguoi thue tau c6 th€ d6ng y th\l'c hi~n vi~c xe'p hang len tau, thOng thuong Ia theo di~u ki~n duqc gqi !a 'di6u khoan f.i.o', nghia !a "chU tau khong chju trach nhi~m vf: nh~n va tra hang" (khong nen Iiin l(ln di~u khmin nay vdi di~u khoiln f.o.b. trong m<)t h<;lp d6ng mua ban hang). E>oi khi di6u ki~n f.i.o. Iai du<;lc mi'l r<)ng M yeu du nguoi thue tau xe'p hang "CM t1w khong chiu trach nhi~m v~ nh~n. tra va xe'p hang". Ne'u nguoi thue tau lai cam.ke't th\l'c hi~n d cong vi~c cua cac xi nghi~p lam h~ng thl chung ta lai c6 m(lt "di6u khoan th\l'c hi~n f.i.o. " dich th\l'c. nhttng di~u khoan nay thuong dude trlnh bay (hoij.c duqc hi€u) vdi nghia !a nguoi ta chi yeu cil:u ngttoi thue tau tnl. chi phi rna thOi (chi phi f.i.o). Trang m(lt s6 h<;lp d6ng thue tau, chi phi nay du<;lc philn chia giii'a cac ben. ChAng han, nguoi thue tau c6 th€ d6ng y tnl. m(lt khmin nha't djnh tinh theo ddn vj hang da nhi).n. M(lt each khac !a chi! tau se d6ng y, tren nguyen tAc, tni phffn chi phi nh~n hang, nhttng trong truong h<;lp 'c6 ki~n hang nao d6 n!l.ng hdn 2 tin thl nguoi thue tau se phai tra chi phi them cho nhii'ng ki~n hang d6 trong khau nMn, xe'p hang va do hang (SCANCON Bi~u. khoan 7 A).

(d) Thili gia11 11hij11 himg: thiJi ~~~ liim ha11g, phqt lam himg chqm, tluii'mg lam himg nhat~h

Cong vi~c nhiin hang c6 th€ th\l'c hi~n kha nhanh, hoij.c trang di6u ki~n kh6 khan thi ciing c6 th€ keo dai kha !au. Vi v4y, dn phai phan chia rui ra giii'a chi! tau va ngttili thue !lw. Trong h<;lp d6ng thue tau chuye'n, each lam nhtt sau. Ngu'Oi ta quy .dtflh m(it khoang thai han nha't djnh M nh~n hang, ne'u vi~c nhi\n hang hoan ta't trong pham vi thili han nay thl nguoi thue tau kh6ng phai tra m(lt khoan ti~n nao. Cai dlt<;lc gqi !a "thC1i han lam hang" nay se dU'<;IC thanh toan thOng qua gia cudc dii thoil thu~n. Ne'u thili gian nh~ hang dai hdn thai han dii djnh thl con tau i'J trong tlnh trl)ng 'lam hang chi).m'. Tir thili di€m nay, nguoi thue tau b~t dffu phai tra ti~n b6i thuong cho chi! tau (ti6n b6i thuong d6 gqi !a 'ti~n phat lam hang ch?m'). Khoan ti6n phat d6 thuong dtt<;lc a'n djnh theo m(it mll'c nha't djnh trang h<;lp d6ng thue tau.

Linh V\l'c nay trang lu~t hang hai thttong ra't phll'c tap va mang tinh ky thu~t vii c6 m(lt s6 ldn cac di6u khoan dlt<;lc dung. Cho tdi nay c6 khOng bie't bao nhieu an I~ v6 Vl) nay vii phan quye't cua cac toil an cua cac nttdc ciing ra't khac nhau. Th?m chi trang m(lt nude ciing kh6 rna hoa h<;lp du<;lc cac quye't djnh. Vi the' dn phai he't sll'c tMn trqng khi giai quye't nhii'ng va'n d~ lien quan de'n vi~c tinh tmin thai han lam hang va ti~n phat lam hang ch~m. Trang pham vi thao lu~n nay, chung ta chl c6 th€ phac hol) ra m(lt s6 trong nhii'ng va'n d~ chinh.

85

Thong thuong, di~u d~u tien Iii phai quyet dinh hie niio Iii b~t dh thCii h~n lam bang. N6i chung, cac tieu chuffn du6i day phai dtt(!c dap il'ng:

(i) Con tau phai da den ndi. N6i each kh:ic Iii con tau dii Mn t~i dia di~m nh~n hang. Ne'u m()t du cang xe'p hang C\1 the di.I'(!c chi r6 trong h<;lp d6ng thue tau thl tau

phai da cte'n d6. Ne'u h<;lp d6ng chi chi ra mqt cang C\1 th~ M xe'p hang thl thong thuong chi dn tii u dii de"n cling d6 Iii du.

E>i~u cdn neu r6 Iii nhii'ng di~u da thao luijn tren day v~ 'h\lp d6ng thue tau den cang' vii 'h(!p d6ng thue tau de'n du' ciing dU'<;IC ap d\lng trong b6i canh nay.

Tri.I'Cing h<;lp h<;lp d6ng thue tau den du, chu tau phai chiu rui ro v~ ch~m tre do til:c nghen giao thong gay ra (rili ro v~ tlk nghen giao thong). N6i each khac, chu

tau phai chiu rui ro khi con tau phai milt m~t thCii gian dai chCI du rna khong dU'(!c nh~n m()t chi phi bU dil:p nao. Trong trii'Cing h(!p 'h<;lp d6ng thue tiiu de'n

cang' thl ngi.I'Cii thue tau phai chiu rui ro nay; trong h(!p d6ng thue tau thi.I'Cing neu r5 Iii c6 trao thOng baa tau sifn sang nhijn hang khong ngay ca khi con tau khong dU'(!c c~p du df! xep hang (du tim c6 cijp du hay khong). Trang hilt cu trU'Cing h<;lp niio thlluijtphap cua Anh qu6c v1in doi hoi con tiiu phiii da den Mi, it ra lli. trong khu vlfc cua d.ng. Do d6, neu c6 de nghen hru thong trong ciing vii da gay ra slf chijm tre thl ngii'Cii thue til. u phai chju t6n thilt do viec chijm tre d6. ThCii hl).n

xep hang bAt dh vii nglioi thue til.u c6 nguy eel phai tra ti~n ph~t Jam hang chijm. Tuy nhien, tntong h(!p IU'u thong tile nghen den mil'c con til. u khong thE nil. a dll'<;lc phep vil.o ciing vii bi bu6c phai nlim chCI (! ngoiii khu v!fc dng thl nguoi thue tau

du(!c baa ve thea 'h(!p dang thue tau cte'n du'. E>e tranh tlnh the nay, nguCii ta

thii'Cing thoii thuijn rling thong baa san sang lam hang c6 the dut;~c giao khi con tau '(! trong hay ngoil.i dng' ho~c 'nAm t~i ch6 neo diju ho~c t~i dia diem chO thong thi.I'Cing' [xem TANKERVOY 87, di~u 8].

Trang m1iu h(!p d6ng GENCON thl viln de dut;~c giai quyet thea mot each hoi khac. Can cu thea de di~u khoan cua m1iu nay, thong bao c6.the giao sau khi tau

den theo each blnh thii'Cing, nhll'ng them viio d6 c6 m<?t di~u khoan quy dinh rling

'thcri gian chcr ctt;~i M c~p du dut;~c tinh vao thCii gian xep himg ho~c do hiing, tuy theo d6lii dog nh~n hay tra nang • (do~n cu6i cua di~u 6).

(ii) Con tau phai trong ti.I' the sifn sang nhijn hang, thong thuCing Iii cac h~m hang da

duqc Jam ve sinh sachse. (iii) Thong thi.I'Cing khi den cang, tilU phai trao thong bao sifn sang lam hang. Thong bao

nay do thuy~n tntC!ng (ho~c do d~i ly cua tau ) trao cho ngii'Cfi thue tau (ho~c d~i

dien cua ngii'Cii thue tau). Thuong thl thong baa nay phai dll'(!c trao trong giCI lam

viec. Thea thong 1~. thCii h<!n lam hang b~t Mu khoang viii gio sau khi thOng bao tren dtt(!c nhijn, ch~ng h~n viio giCI d~u cua ngiiy lam viec ke tie'p. Tilt nhien, c6 kha nang nguoi thue tau khong cha'p nhijn thong baa san sang lam hang; c6 th~ ong ta nhijn thily rling cac khoang chua hang ho~c cac ket (tri.I'ong h(!p Ia tau diiu)

khong phu h(!p v6i hang hoa ct1a mlnh vii chllng phai di.I'(!c ve sinh I~i. Viec Jam ve sinh l~i nhi.I' vijy c6 thi! milt thl gi(f vii t6n kern, vii c6 khi viec nay ma't thai

86

gian de'n mU'c nguC!i thue tau c6 thcS dung de'n quyen chgn vi~c hiiy h\1p dOng theo qui djnh trong h\1p dOng thue tau.

C6 nhieu each M xac djnh thC!i h~n lam hang :

(i) E>jnh r6 m(H s6 ngay nhilt djnh (chAng h~n 5 ngay) kern theo djnh nghia lo(li ngay, nhlf ngay theo ljch, ngay lam vi~c. v.v ... £>6i vdi tau ditu, thCii h~n b6c Jam hAng thuC!ng dlf(,1c neu r6 Iii thC!i gian lien tl!c. vl nglfC!i ta cho rling may bdm phai ch~y lien t\IC ca ngay ciing nhlt dem.

(ii) ThC!i h~n lam hang ciing c6 thcS xac djnh bAng each djnh ra mi)t llf(,1ng hang hoa x6Ip dlt<;fc trong m(lt ngay, chAng h~n 1000 tiln/ngay. Ne'u t6ng IU'(,1ng hang Ia 5000 ta'n thl thC!i gian lam hilng se Ia 5 ngiiy. £>6i khi each tinh trung blnh hang ngiiy nay c6 thcS di kern vdi s6 khoang hang tren tau, chAng h(ln 200 tfnlquay hang/ngay. Tuy thu(lc vao vi~c moi h~m hilng c6 nMn dlt(,1c cung m(lt s61U'\1ng hang h6a hay kh6ng rna thC!i h~n lilm hang c6 th~ dlt(,1c xac djnh can cU' vao 'nhung quay c6 th~ lam hang dlt(,1c', chang h~n '200 tantrrgay/q~y c6 th~ lam hiwg dlt<;IC'.

(iii) C6 th~ sii' dt,mgdieu ki~nfa.c (fast as can- Nhanh trJi mac c6 the') M xac djnh t!Kii h~n lam hang. Trong trnC!ng h<;lp nay, chinh khii nang nh~n hilng ciia tau Ia ye'ut6 quye'uijnh. Nhltng kh6ng nen sii' d1,1ng phltdng phap nay vl thlfC!ng d~n tdi ba't dong giua cac ben.

Khi vi~c xe'p hang bi tr<'l ng~i ho~c Cl vao tinh the' kh6ng the' tie'n hilnh du'<;lc bCii nhitng hoan ciinh rna chu tau hay d~i di~n cua 6ng ta phiii chju trach nhi~m thl each teSt nh{t Ia kh6ng nen tie'p t1,1c tlnh viio trong thC!i h~n lam hang. N6i each khac, th(li h~n lam hang khong bao gOm 'thC!i gian bi m!t vl trCI ng~i do chii tau gay ra'. Chhg h~n thie't bj lam hAng cua tau bj hlf hoijc nhan Stf cua tau kh6ng co sancho c6ng vi~c. Day Iii m(lt viln d~ v~ rui ro, nghia Ia nguyen nhan cua hu' hOng thie't bj khong dong vai tro quan trgng gl ca.

Nhung di~u khoiin ciia h<;lp dong thue tau dang sii' d1,1ng minh ho~ ding, cac ben khong hai long vdi nguyen t~c rui ro chung do. Co nhi~u di~u khoiin djnh nghia !inh vlf.c riii ro nay m(\t each chinh xac hdn; doi khi Chung dlf<;lc dlf. thao voi ffi\lC dfch thien ve I<;Ji ich ciia chu tau, !lie khac l~i thien ve l<;li ich cua nglfC!i thue tau. M(lt di~u khoan tieu bi~u Ia dieu khoiin 'thC!i tie't cho phep'. £lieu khoiin nay quy djnh ding th(li h~n lam hang khong bao gom thC!i gian khi thC!i tie't kh6ng cho phep lam hang. M(lt vi d\l ve m(lt dieu khoan bao v~ l<;li ich ciia ngltC!i thue tau Ia di~u 4 ciia h<;lp dong thue tau AMWELSH. N9i dung ciia di~u khoan do nhlf sau:

"Bilt ky thCii gian bi milt do nili lo~n, dlnh c6ng, dong cii'a nha may hay do b!t ell' mi)t tranh chllp naO giua thuyen trltdng VOi thuyen vien, Slf ngttng Vi~c CUa thq may, c6ng nhan san hang hoijc cac cong nhiin khac lien quan de'n vi~c lam hang hoij.c giao than da rna con tau Ia nguyen nhiin hoijc do tai n~n trong h~m mo hoijc may moe, chu'ong ng~i, cllm V~n hoijc ch~m tr~ ve du'ong S~t hoijc t~i bEn cang

87

ho~c do hoa ho~n. ng~p h;t, sttdng gia, sttdng mu, bao t6 hay do bit ell' tri'l ng~i nao n~m ngoai t§m k.i~m soat CUa ngtt(!i thue tau rna anh htti'Jng tdi S\( khai ffiO, tdi vi~c v~n chuy~n. giao va/hoijc bcic than len tau, deu khong tfnh vao thC!i h~n liim hang (tru khi c6 m9t sci hang hoa da thlfc slf dtt(lc bcic lt~n tau trong thCii gian d6).

Khi thCii gian danh cho vi~c liim hang da dtt(lc su dl!ng he't, con til u i'l tlnh tr~ng lam hang cMm. NgttCii thue tau phai tra tien ph?-t cho tirng ngay vii cho tirng giCI bit k~ vi~c xac dinh thCii h~n lam hang nhtt the' nao vii cac ngo~i I~ du'(lc ap dl!ng khi tfnh thC!i h~n niiy. Ch~ng h~n. thCii h~n lam hang c6 th~ Ia 'ngay lam vi~c khi thCii tie't t6t' nhttng khi bi ph~t vllam hiing ch~m thl ngttCii thue tau ph:ii tnl. tien cho d thCii gian ban dem vii ngay chii nMt. Ly do can ban ciia quy dinh nay Ia ne'u con tau. dii nMn dii hang trong gidi h?-n cua thC!i h?-n Jam hang da thoa thu~n thLthay vl bi nllm t~i dng, con tiiu c6 th~ dang d tren bi~n Va ne'u da d tren bi~n thl tau se ch~y lien ll!C trong ca ngay Jin dem. J:>i~U nay thttCing du'(lc di~n d~t bli:ng cau 'm9t khi lam hang ch~m thlluon luon bi ph?-! lam hang cMm'. Tuy nhien, dn lttu y Ia h<;lp d6ng thue til u cfing c6 th~ quy dinh ap d\mg nhii'ng ngo~i I~ khi tfnh thCii h~n lam hang viio vi~c ph~t liim hang cMm, nhttng dieu nay doi hoi phai chon cau chii' cho th~t r5 rang.

ChUng ta c6 th~ trfch do~n (b), di~u 9 ciia mii:u h(lp di\ng TANKERVOY 87 nhu: Ia m<?t vi .d\l.vf difu khoan mi~n tru ap d\Jng cho d thCii h~n lam hang liin thCii gian lilm hang

cMm:

"ThCii gian bi milt do ba't ell' nguyen nMn niio neu dll'di day d~u khong du'(lc tfnh vito thCii h?-n Him hang hay thCii gian lam hang cMm:

(i) thCii gian chCI d(li tri~u len ho~c chCI cho trCii sang~ tim ch~y trong Iuilng tit ndi eM d(li (cho du Ia i'l d6 trCii da sang r6i) de'ndu nMn hang hay do hang va/ho~c thCii gian di c~p vao du d6;

(ii) thoigian di chuy~n th\(c slf til' dia di~m cho (th~m chi cii khi i'l d6 troi da sangri\i) de'n du nh~n hang hay do hang hoijc ndi dttgc ngttoi thue tau chi dinh hoijc cho hoa tieu hol)c tau lai dlit tdi keo;

(iii) thCii gian bdm nude dAn iau, trit phi vi~c nay du'<;lc thlfc hien d6ng thoi vdi viec lam hang rna khong phai danh rieng thl giCI cho n6;

(iv) thCii gian dttng taU do tfl!C trijc, htthong holjc thie'u kha .nang cua con tau, S\1' bit cin holjc Vi ph~m nghia Vl! CUa phfa chu taU hay d~j Jy holjC ngu'(li lam COng CUa hQ, holjc dlnh cong, d6ng cii'a nha may hay nhii'ng h~n che' v~ lao dqng cua thuy thii doan tren tau;

(v) thCii gian c6 dlnh cong, d6ng xtti'lng hoijc thie'u hoa tieu hay nhan vi en tau lai

dlit."

88

Thong thttong, ngttoi ta kh6ng gidi h~n s6 ngay con tau Jam hang ch<)m. Tn't m9t ngo~i J~ trong m~ u h<;1p di\n~ GENCON, trong d6 dii in san m9t dil~u khoiin gidi h~n siS ngay tau dtt<;1c lam hang ch~m cte'n 10 ngay. Ne'u h<;1p ct6ng thue tau khong ghi ro gidi ~n thl kh6ng ai chile rilng chu tau bi bu9c phai giii' con tau t~i cang trong bao !au. Khi mil vi~c ch~m tr~ !au tdi mil'c dii mang dfin S\1' thilt v<;>ng thl con tau dtt(1c phep nh5 neo.

Khai ni~m 'thtti'lng lam hang nhanh' ngtt(1c J~i vdi 'ph9t !iim hang ch~m'. Ti~n thtti'1ng se dtt(1c ap d\Ing khi tau hoiin tilt vi~c Jam hitng trttdc khi thoi h~n Jiim hiing chilm dil't. Trong trttong h<;1p d6, tau c6 tho'! hiinh trlnh sdm han d\1' djnh vii dieu d6 c6 J<;1i cho chu tau. Do d6, trong m9t s6 tntong h<;1p ngttoi ta thoii thu~n trong h<;1p ct6ng thue tau ra.ng ne'u con tiiu c6 thG roi cang xe'p hang tntdc thOi h~n, chti tau phiii tra cho ngttoi thue tiiu m9t khoan tifn thttc1ng cho thOi gian tie't ki~m dtt(1c. Ngttoi ta gQi khoiin lien thtti'1ng d6 Ja thtti'1ng lam hang nhanh vii thttong dtt(1c iln djnh b~ng 'pharr nii'a mll'c lien ph(lt lam hang ch~m'. C.~n Ittu y Ja d6i khi cac ben thoa thu~n trii tien thtti'1ng !iim hiing nhanh cho 'tilt d. thoi gian tie't ki~m dtt(1c' dtt(1c vii l~n khac Iai theo 'tilt ca thoi gian xe'p hang tie't ki~m dtt<;1c'. Con s6 ti~n thtti'1ng th\l'c te mii chii tiiu phai tra c6 thG rilt khac nhau tuy thu9c viio each I \!'a chQn m9t trorrg hai phttang thil'c tren, dttdng nhien s6 ti~n !huang se dn han neu chii tau ct6ng y tni theo phttang thil'c 'tilt d. thoi gian da tie'tki~m dttqc'.

Chhg h?n, thoi h9n 11m hang dl[ djnh Iii "nam ngiiy lam vi~c" vii thCii h(ln d6 chlfm dil't vito luc 12 gio ngay thil' hai. Ne'u c6ng vi~c liim hang hoan tilt viio cu6i ngiiy lam vi(!c ciia ngay thll' sau trttdc d6, til'c Iii vito illc 17 gii'l thl thoi gian lam hang da dtt<;1c tiet ki~m. Ne'u cho dng ngay thil' bay 1ch6ng dttqc tinh Ia ngiiy liim vi~c, vii r~ng ngiiy lam vi~c chi bift ddu lrd lgi viio Juc 7 gio ngay thil' hai, theo phttang thuc ' tilt c:i thoi gian xep hang . tie't kiem dtt(1c' thl ngttoi ta dii tie't kit;m dtt(1c 5 tie'ng d6ng M. Tuy nhien, ne'u tinh theo · phttang thrrc 'tilt cii thoi 2:ian ,;,.-, ,,,,._ ... M -· '"' •• ••• • • . - ''c': tit !Uc 17

gio ngay thil' sau cho ~- .. '2 giCI ngiiy thu hai, t6ng c9ng li\ 67 tieng d6ng h6.

4.4 .5 Cltoc pkf

Nhi~m V\1 quan trQnP -'Jilt cua ngtto1 thue tau Iii tra tiiln cu1k nhl ,,; tien niiy c6 the' dtf(1C tinh [fQn g6j hO~C thee; c~_,, ;:au [nO.:H HV•> •~ u""o Wyl Sb ti~n nhilt djnh lfefl ffiQ(

dcrn vj hang chuyt!!n ch0 du'(1c (ch.ing h?n 8,5 US/ta'n). S6 tien cttdc thJ!c 5\t phai wi do hai ben thoii thu~n.

Trang kinh doann tau dau, ual qu<~ niuu lil~"l'. cbing ta ua c6 rilt nhieu he th6ng thang gia khac nhau. 'fhMg 5 . rndi nha't Ia thang gia Worldscale. Hi; thtlng nay kh6ng ap d4t m9t 'thang gia chua'n' rc"- m\lc dich cua nola neu len m6i tttang quan giii'a cac chuye'n di khac nhau. Chhg h~n. ne'u Worldsca!e giii'a cang A vii cang B Ia 45 thl Wor!dscale giua ciing C tdi cang D ciing Iii 45, va nhtt v~y chti tau se hi€u dng, v~ nguyen til:c mi\i ngay ong ta se c6 ngu6n thu nh?p tren mi\i ngay Ia gi6ng nhau cr cii hai chuye'n hanh trlnh.

Tranh chilp lien quan toi phttang phap tinh trQng Itt<;1ng hang (ch~ng h~n, nen sii' dl)ng tr<;>ng ltt(1ng hang ®l;lc cong b6 t~i cang nh~n hang hay t~i cilng dtl hilng) thttCing xay ra.

89

Ba't d6ng ciing thliong de miy sinh lien quan tdi cac ye'u to' kMc nhli so'lli<;lng hiing hmi

liim can cu doi tinh elide phi. sa di dieu niiy thliong xay ra Iii do mili dng co nhii'ng t~p II!C khac nhau ve va'n de niiy.

Quy tile chung Iii elide phi dli<;lc trii khi hang hoa dli(_!c giao t~i ciing do hiing. Vi~c thanh

toan, du Iii m(lt phh hay toiin b(\, deu dli(_!c thl!c hi~n theo quy djnh clia cac di~u khmln neu trong h<;ip d6ng thue tii u. H<;Jp d6ng thue tii u thttong co cac dieu khoiin quy djnh lo~i ve tien thanh toan va phlidng thuc thanh loan.

Chu tau kh6ng dli<;lc quyen doi tien elide trit phi hiing hoa Mn dli<;Jc ciing do hiing. Co hai va'n de thlion_g nay sinh : (i) khi nao hiing dli<;Jc coi Ht da 'de'n' dng do hang, va (ii)

hang hoa phiii a trong tlnh tr~ng niw? Hai va'n d~ nay h<;Jp thanh 'rui ro v~ elide phi'. Vh trong hoan d.nh nao thl chu tau co thoi dli<;Jc coi Ia da thu tien cudc?

Va'n de nay c6 m6i quan he vdi lu~t ban hang. Va'n d~ ~~ ra Ia, di€u gl phiii xiiy ra trlidc khi nglfoi ban hang c6 thoi doi hoi dli<;Jc bie't gia mua hang hmi? Ch~ng h(ln, vii;\c ban bang dli<;Jc thl!c bien theo gi<i fo,b ho~c theo gia c.i.f. Ha.ng hoa co tboi dli<;Jc xac

djnh Ia hi hli hong trong thoi gian xe'p hang. Ne'u hang du'<;lc xac djnh Ia bi hli hong vi rdi tit m6c cii'u xu6ng du dng xe'p hang thl htt hong· dO thu(lc riii ro ciia ngttoi-ban. Tuy

nhien, ne'u hang hoa dii qua m~n tau nhttng hi va d~p vao boong ta·u thl riii ro do do

ngttoi mua chju; Nhtt v~y Ia nglfoi mua phiii trii toil.n b(l gill mua hang trong khi 16 hang do c6 the:! khong con gia tri. E>6i vdi trttong h<;Jp thu nha't, muc d(l mil. nglioi ban va d6i vdi trttong h<;Jp thu hai Ia nguoi mua c6 the doi chi! tau b6i thttong Ia m(lt va'n d~ khac. nhau. Nhll' dii noi a tren, nguyen tllc chung Ia chi! tau phiii chju tnich nhii;\m trit khi ong

ta c6 the:! trlnh ra chung cu Ia khong phai ong ta, ciing kh6ng phiii d~i dii;\n cua ong ta c6 the:! bi quy trach nhii;\m d6i vdi thii;\t h(li d6.

E>i~u kii;\n trttdc tien M co the:! doi dli<;lc tien cttdc Ia hang dii de'n dung dja diem, tuc Ia dng do hil.ng·du<;Jc quidjnh trong h<;Jp d6ng thue tau. n:t nhien, chllng ta ciing bie't rling cttdc phl co the:! dli<;lc xem Ia dtt<;Jc thu trong viii trttong h<;Jp ngay ca khi vii;\c do hang dien ra t(li m(lt dja di.:!m khac vdi dja dioim neu trong h<;lp d6ng thue tau. Nhung truong

h<;Jp nily bao g6m cii khi nhil'ng dieu khoan 'Cang lan cgn', dieu khoan ve dlnh cong ho4c dieu kJ:Ioan ve chie'n tranh dt!<;lc ap dl)ng. Trongtrliong h<;lp nay, vii;\c do hilng t(li

m(\t ~iingthay the' kh6ng ddn thufin Iii va'n de ve quyen mil. con co the:! xem Iii vi~c da

thl!c hii;\n day dii nhiem V\1 neu trong h<;Jp d6ng thue tau.

Ne'u hanh trlnh bi gian do~n trudc khi hang Mn dia diem do hang da dinh, eM tii u se ma't quyen doi thu elide phi. Phfin Idn cac b(l Iu~t hiing hiii deu cho chu tiiu quyen doi 'cttdc cl! ly', do Ia so' tien den bu d6i vdi quyen l<;ii dli<;lc ban cho do dii hoan thanh m(\t

phiu nhii;\m VI).

E>i~u kii;\n thu hai lien quan tdi tlnh tr(lng v~t cha't cua hang· hoa. Ne'u con tau hi ma't cung vdi toan b(\ hang hoa thl ro riing Ia kh6ng ai phai tni elide phi cii (so sanh vdi di~u kii;\n thu nha't ve vii;\c hiing phai dcrn dja diem dB hAng). Nhttng ne'u con tau de'n dich

90

nhttng l~i khong con hang boa thi chang nhifng cti'dc phi khong dli'<Jc tni rna ne"u di thu cudc phi trll'dc thl chu tau ;>hai hoan tnl chllng l~i cho ngli'Cii thue tau.

Va'n d~ se miy sinh khi bang den dich nhttng trong tinh tr~ng bj hll' hOng. Tinh tr~ng hu hOng d6 co th€ tr~m tn:mg tdi roue dll'c;lc tuyen b6' Ia t6n tha't toan b(l. ChAng h~n ximang bj cung l<)i vi bj phdi ngoai trCii, bang thuy tinh bj b€ ra tirng miinh V\In hay chu6i bj chin f\IC. M~t khac, ne'u bang boa c6 th€ bj hll' hOng nhll'ng khOng de"n roue d() dll'<:lc tir ch6'i trii ti~n cll'dc cho chli tau. Toil an ciing g~p ra't nhi~u kh6 khan trong vi~c xac djnh chinh xac ranh gidi phan chia giii'a hai muc di) nay, vii vi v4y c6 th€ n6i mi)t each an toan dng h~u nhll' chAng c6 mi)t tieu chua':n r6 rang nao duqc thie't l~p cii. T~i Anh qu6c, quye"t djnh thli'Cing d\I'a tren S\1' ki~n Ia, li~u hang hoa c6 du(lc coi Ia dll'<:lc giao 'dudi dli!ng mi)t cha't' hay khong. V\1 kien quan tr0ng t~i Anh lien quan Mn nhii'ng qua chit Ia dll'l;lc pbep ngam trong nude song Thames - Ia nll'dc c6 di) tinh khie't dll'di muc cho pbep - Ia 2

ngay, vii khong c6 gi dang ngli~C nhien khi ngll'oi ta tuyen b6' rhg cha Ia d6 khong con thich hqp cho con ngll'oi sii' dt,mg dll'c;lc nii'a. Du vh, ngll'oi ta vii:n con nMn ra n6 chfnh Ia trai chit Ia, viin con gia trj dang k€ d€ san xuat rU'c;Ju. Tuy nhien, loa an tuyen bQ' !chong phai trii ti~n cll'dc, vi xet tren quan digm thll'ring m<ti thi bang hoa du'<;lc giao do kh6ng con Ia himg khi mdi dtt(lc nh~n len tau. [Astar v. Blundell (1986) I Q.B 123).

Mot sO' V\1 ki~n xiy ra Ci Na uy, hang ngii cO'c bj hOng (do bj nga'm nude bi6n vii. d~u nhOn) tdi muc kh6ng thg thich hqp cho ngU'oi tieu th\1 dttc;lc nita. Tuy v:):y, bang ngii c6c do viin c6 th€ duqc dung lam thuc an gia sue, vii. toil an t6i cao cua Na uy phan rling

rrgttoi thue tit u phai trii cU'dc phi du r~ng trj gia cua hang hoa dii giam di rift nhi~u.

Viin c6 nhieu ngolili I~ so vdi nguyen tile chung, ne'u hitng h6a htt hong do cha't lU'<;Ing v6n c6 cua chtlng (Thi d\I : chu6i chin f\IC duqc xe'p len tau), do ngll'ai giao hang dong g6i khong thich dang, ho;tc do chli hang khong cung ca'p d~y du thong tin v~ viec xii' ly

hang hoa thl chU tau se kh6ng rna't quy~n doi cll'dc phi. Tu:ong 1\1' nhll' v4y ne'u chu tiiu ban hang hoa va trii vao tai khoiin ciia chii hang ho;tc khi hang h6a bj dB xuO'ng, bi lam cho vo h~i. ho;tc bj pha huy vl tfnh cha't nguy higm ciia n6.

C~n lll'll y rl!ng cac ben cling thU'Cing thoa thu~n vdi nhau v& chia xe riii ro theo nhii'ng phU'ong each kbac. S\1' philn chia rui ro thll'ong dU'c;lc a'n djnh bhg each sii' d1mg dieu khoan " khong thg hoan llili cll'dc phi ba't k€ Ia tau vil./ho;tc hang h6a bj ma't hay !chong

ma't" nghia Ia chU tau c6 quy~n thu cudc phi rna khong dn quan tam de'n nhii'ng gl xay ra vdi hang h6a.

Khi himg boa bj hll' hong hay ma't mat, chu hang c6 th€ khie'u n~i doi b6i thuong d6i vdi S\1' ma't mat v~ kinh te' rna ong ta phai chju. Trong ph<in nay, chtlng ta t~p trung thao lu~n

vito quy~n cua eM tau d6i vdi vi~c doi ti&n cll'oc, va nhu dii d~ c~p. S\1' phiin chia riii ro giii'a hai truCing hc;lp Ia hoan toan khong gi6ng nhau. Tuy nhien, chtlng c6 m6i lien he vdi nhau. Ne'u hftng bj hu hong va nguai thue tau viin phii tra tien cu'dc du hang dii bj hong thi ong ta CO quy~n kbie'u D<ti doi b6i thll'ong Vii. trong khie'u D<ti d6 CO baO g6m ca cU'aC

phi rna ong ta dii tr:l.. Ke't qua th\I'c te' Ia se c6 philo bu cudc phi vao khieu n<ti doi b6i thU'ang cua nguai thue tau; tuc Ia ngll'ai thue tau se tra ti~n cll'oc bhg each trlr vii.o phlln

91

chU tau phai b6i th11C1ng cho 6ng ta. Tuy v~y. chll tau c6 quy~n qtc ltfc pharr d6i nguyen tile cho quy~n nguoi thue tau bli trit rna khong c6 ba't ky thoa thu~n nao. Mi)t khie'u n~i doi cltdc phi kh6ng th€ tranh cha'p khac c6 th€ 'dtr<;Jc tni' bai ngltoi ·thue tau b~ng each

xen vao m9t khie'u n~i doi b6i thuC1ng thi~t h~i dang ngo va sau d6 thtfc hi~n vi~c bu trit dn thie't. Vi v~y ma t~i Anh qu6c, quy d!nh dng trudc tien !a nguC1i thue tau phai tni d~y dll cudc phi dii.

Vdi tu each Ia mi)t ben ky h<;Jp d6ng, ngltC1i thue tau phai c6 tnich nhi~m thanh toan du ctrdc phi. Trach nhi~m nay d6i vdi chll tau A la kh6ng th€ ne tr:inh dtr<;~c bai stf cho thue l~i con tau. Th~m chid khi C, ngltoi thue l~i tau, tuyen b6 rling 6ng ta se trii ba't cu khoan n<;l nao ella ngtrC1i thue tau B, chll tau A vao ba't cu hlc niw vftn c6 th€ ni)p don ki~n ngucri thue tau B. Elich nay dugc thtfc hi~n theo nhii'ng nguyen tic chung ella luijt b<;lp d6ng. NhUng quy~n phat sinh tit h<;lp d6ng thuC1ng c6 th€ chuy€n giao cho nhau (kt cii quy~n cho thue tau l~i) nhttng trach nhi~rn con n<;1 d6i vdi ben khac trong h<;lp d6ng (trong trltong h<;lp nay lit A) khong tht dl1<;1c giao cho ben thu ba, va tri1C1ng h<;Jp nay Ia C, rna kh6ngc6 sl)'d6ng y ella ben kia (ben A), (thi1C1ng gc;>i la 'nguyen tiic chuy€n nc;J').

Tit nhien, cac ben c6 th€ thoa thu~n vdi nhau v~ qui tile di ch~ch khoi nguyen tile chung ve sl)' chuy€n n<;l. Trong tbue tau chuye'n, di~u nay thtrC1ng dlt<;lc thtfc hi~n thOng qua vi~c sd' dl).ng cai gc;>i Iii 'di~u khoan ve cha'm dli't trach nhi~m·. C6 nghia Ia chll tau phai thu ti~n cltdc tit ngttoi nh~n hang, tuc la ngucri yeu du giao hang ~i cang do hang b~ng each trlnh v~n don. E>i~u kic;:n tien quye't d€ ngttoi nMn hang tra ti~n cltdc Ia nghia vu d6 .phiiullt<;lc qui djnh trong v~n don, vi ngltC1i nh~n hang khong th~ c6 quy~n nh~n hang trit phi ong ta thml man ta't c:i cac di~u ki~n neu trong vijn don. TnrC1ng hgp chll tiiu kh6ng nhijn dlt<;lc d:l:y dll cttdc phi ti:tngttC1i nh~n hang thl6ng ta c6 quy~n ban hiing di. NguC1i thue tau se phai ch!rrtrach nhi~m Mi vdi khml.n ti~n cttdc chua thanh toan.

Nhll'J.a mi)t minh hc;>a, chUng ta hiiy cling nghien .cuu he;: tho'ng dtt<;lc quy djnh trong miiu h<;lp d6ng·GENCON. Eli~u I quy djnlrrll.ng hang hoa se dtt<;lc giao t~i noi de'n ciia hanh 'sau. khi dtt<;lc tni cttdc phi !a .. .'. Tnich nhic;:m phai tea cltdc phi dlt<;lc quy dinh ro bon t~i di~u. 4, theo d6 thl c6 ve la nguoi nh~n hang se phai tra ti~n cltdc: " ... ngltoi nM,n hang pbai tra ti~n cttdc trttdc khi dtt<;lc giao hang, ne'u thuy~n trltong hay chii tilll yeu c:l:u",.E>i~u khoan quan trc;>ng nMt !a <ti~u khoan lutr giii' hang (di~u 8), di~u khoan nay neu ro: "Chii tau.c6 quy~n lttu giu hang hoa M chC1 thu ti~n cudc, cttdc khilng, ti~n ph~t lam hang cMm hoij.c thi~t h~i do vi~c tau bj giii'. Ngttoi thue tau vh phai chju trach nhi~m v~ cttdc kh6ng, va ti~n ph~t lam hang ch~m (k€ ca thic;:t h~i lttu tau) pMt sinh t~i ciing do hang nhttng chi tdi muc ti~n rna chll tau dii kh6ng thu dtt<;lc nen dii diin tdi vi~c IU'U giii' hang h6a ".

T6m tilt:

(i) chil tau c6 quytln lttu giii' hang M doi titln cudc, nrc la 6ng ta c6 quy~n giii' hang hoa (ho~c ban di) <t€ thanh toan cho khie'u n~i cua mlnh;

92

(ii) ngll'C!i thue tau v§:n phai chju trach nhi~m v~ cuoc kh6ng va ti~n ph~t lam hAng ch~m t~i Cling da hang;

(iii) ngll'C!i thue tau van ph<ii chju tnich nhi~m d6i vdi ti~n cll'oc va ti~n ph~t lam hang ch~m t~i ciing da hang, nhltng vdi m(lt di~u ki~n quan tn;mg Ia trach nhi~m c~a ngll'C!i thue tau chl tdi m(lt mll'c thlch h<;lp vl chu tau chi c6 th~ khie'u n~i ch6ng ngll'C!i thue tau khi bl!ng bi~n phap IU'U giii' hil.ng ciing khong thanh toan du khoan ti~n ong ta khie'u n~i. Day chinh Ia co sCI cua Cl)m tir " cha'm dm c6 cling ph~mvi voi quyen IU'U giii' hang" c6 nghia I~ tnich nhi~m chi tni da ngu'C1i thuel tau cha'm dU't khi chU tau dii dlt(lc thanh toan toan b(l bling bi~n phap IU'U giii' hang.

T~i m(lt s6 nu'dc, m(lt lo~i dieu khoiin v~ cha'm dtl't trach nhiem Ia m(lt ph.ln b5 sung cua n(li dung l~t. Vl the', d~ c6 dlt(lc quy~n kien nguoi thuel tau d~ doi tien cudc, ngll'ili ta phai bao g6m trong d6 cai g<;>i Ia 'dieu khoan ch6ng cha'm dU't trach nhiem'.

ChUng ta c6 th~ xem xet dieu 3 cua mh h<;~p d6ng thue tau SCAN CON nhu Ia m(lt vi d1,1 ve m(lt thoil thu~n rit h~n che' ve cha'm dtl't trach nhi~m. Phan d~u quy djnh quy~n IU'U giii' cua chU tau d6i vdi ba't cd-khie'u nl!-i nilo trong h<;lp d6ng, nhll'ng di~u khmin nay con quy dinh them trong ph.ln ke' tie'p rling "nguoi thue tau viin phiii chju tnich nhiem d6i vdi ba't cu khoan lien nilo, trir ti~n ph~t lam hilng ch~m (k€ cii thiet h~i do htu giii' t1w) t~i ciing da hang mil chU tau se qui cho ngli'Oi nh~n hiing vallang h6a".

E>6i vdi chi phi cho chuye'n di thl theo thong le, chU tau phii chju m<;>i phi t5nlien..quan de'rr van chuy€n hang hoa. Chi phi d6 c6 th€ bao g6m gia v6n, chi phi bao tri con tau, ti~n Iuong v.v ... cho thuy thu doiin, vii chi phi lien quan toi viec cung ung ta't cil cac Ioiii v~t phiim khac ( nhU' Iii thlfc philm, d<iu, seln, v.v ... ). Ngoai ra, chu tau con phai trii nhii'ng chi phi lien quan tdi m(lt b.iinh trlrrh Cl! th€, ch~ng hl!n chi phi xe'p hang, dCl hang, cang phi, nhien li~u. v.v ... Tuy nhien, chUng ta dii bie't rhg doi khi nguC!i thue tau phai tril them m(lt khoan ngoiii cudc phi. ChAng h~n. nguoi thue tau c6 the d6ng y tril chi phi xe'p hang, da hang (f.i.o), vii ciing xin nhi!c l~i rling ong ta con c6 th€ phai trii tien p~t lam hilng c~m. Ngl1'11i thue tau ciing c6 th€ d6ng y tra cac khoiln chi phi them khac, chAng h~n ti~n Him them gio cho si quan vii thuy thii doan lien quan tdi xe'p hang vi\ da hang, vii ti~n bao hiem them khi tau di vito m<)t s6 khu vlfc nha't djnh.

4.4.6 Nhilng van di vi hll hong hilng hoti Ne'u nguC!i thue tau c6 th€ chtl'ng rninh dng hang hoa da bi hu hOng trong qua trlnh v~n chuy€n, vii ong ta ph:ii chju t5n tha't ve kinh te' thi va'n d~ d~t ra Ia lieu chu tau c6 chju trach nhiem d6i vdi nhii'ng t5n tha't d6 khong. Ne'u hang hoa bi hu hong do tau kh6ng du kha nang di bien ngay tit !Uc biit dh chuye'n di thl theo lu~t cua Anh qu6c vii Hoa Ky, chu tau se chju tnich nhiem, ba't ke Ia 6ng ta hay d~i di~n cua 6ng ta c6 the bi quy 16i vl da khong phat hien ra dng con tau kh6ng du kha nang di bien trudc khi khCii hilnh hay khong. Qui djnh nay th~ hi~n trong dieu khoan 'bao dam kha nang di bi€n cua tau'. T~i cac nude khac, h<;>c thuye't nghiem khi!c nay v~ trach nhiem khong t6n t~i. va chU tau se chi phai chju tnich nhiem khi ph~m phai sai l~m hay ba't ciln rna th6i. Them vito d6, khi ap dt,mg viec baa dam kha nang di bi~n cua

93

con tau ngay ti'r dii:u chuye'n di thl vitn M vi! tn:ich nhi~m d6i voi t6n thitt xay ra sau d6 ll)i quay trd ll)i vi~c chil tau c6 ba't cifn hay khong.

Trong thue tau chuye'n, cac ben du'(lc tl!' do ke't u'oc r9ng rai. Ca lu~t phap cua Anh quoc va Hoa Ky di!u cho phep cac ben bo cam ke't 'bao dam kha nang di bie'n' cua con tau ra ngoai h(lp d6ng. Ti;l.i cac nude khac, ngll'oi ta c6 the' thoa thu~n nhltng tieu chuii'n trach nhi~m nghiem nhijt dOi voi vi~c khong du kha nang di bie'n cua con tau. Tren thl!'c t~. trach nhi~m nay du'(lc ap dt,mg khong thll'ong xuyen, vii hilu he't cac trll'ong hgp, vi~c bao dam khli nang di biin cua con tau dugc thay the' b~ng cac dii!u khoan h(lp d6ng rieng bi~t. Do d6, khi c6 t6n tha't hay hu' hong hang hoa rna khong do sl!' ba't cii'n hay sai lilm cda chu til u thl tren thl!'c te' chU hang khong c6 ly do gl de' ki~n chii tau. Tuy nhien, su' ba't dn ra't thu'ong Ia nguyen nMn d~n toi t6n thitt hay htt hong. Ch~ng hl)n, ba't din c6 the' do chu tau khong M ra bi~n phap thich hgp bao v~ hang h6a, ch6ng tr9m clip tren b(l vii d. tren biin. Hang .hoa c6 the' bi thao tac m9t each bitt din (nhtt dtt(lc xe'p cifu tha trong khoang, xe'p hiing vi\ san hang khong thich h(lp, xe'p chung voi hiing h6a khong tttdng h(lp), cac khoang hang c6 the' dttgc chuii'n bi khong thich h(lp voi m9t lol)i hitng c~ the' (nhtt hilm hang bii'n, cac kho l?nh khong dii l?nh), bo trLthuyen vien kern nang 1\!'c, holj.c trang bi nhltng thie't bi c6 khie'm khuye't hoijc vi~c dii!u khiin tau c6 nhic!\u sai s6t (tau bi mile qn, di ntt(lc ro rl vito khoang chua hang, v.v .... ) Nhltng thi d1,1 nay rninh hol) cho nhic!\u lol)i bitt d:n tiem tang khac nhau. MQt s6 sai sot c6 thi chinh c.hii tau ciing nh~n. ra, ch~ng hl)n, chu titu c6 the' thue m9t thuyi!n trttdng mi).c dii:u ong ta bie't rling mlnh con nghi ngo ve. nang ll!'c ella thuyen trttC1ng nay; chU tau c6 th~ da ra l~nh riing hanh tr\nh do phai dtt(IC tie'p ll,!C ngay ca khi da nh~n dt1(1C bao cao r~ng h~ th6ng il)nh ciia tau c6 vitn de!\. Nhu'ng ciing c6 nhltng trtt(lng hgp khac kh6 c6 th~ trach cd' chii tau

·dt1<;1c, cMng hl)n, khi thuy~n trttdng danh gili khong dung khoang each toi con tit u dang dive phia tau mlnh khie'n hai tau.diim nhau.

Tuy v~y. vitn de kba rii rang la sai lfrm ciia thuyc!\n trll'C1ng c6 anh httdng toi chu tau. Chu tau phai chju tnich nhi~m vc!\ S\!' bitt cifn CUa thuyi!n trttdng, Ciing nhu' vc!\ bitt cifn cua phfrn dong nhii'ng ngtt(li lam cong ph~c Vl,l cho quyiln l<;1i cua con tau .. Ranh gioi gi.ita trach nhi~m va khong trach nhi~m ciia nhltng ngttoi ph~c v1,1 khac nhau, thtt(lng kh6 c6 th€ Vl)ch ra m9t each ro rang dttgc.

Nhtttren da di! c~p. tl!' do ke't ttoc Ia rnQt nguyen tAc chi phO"i trong linh vl!'c nay vii sl!' pMn chia rui ro khac nhau tu hgp d6ng thue tau nay Mn hgp d6ng thue tau khac (khi nao thl ngttoi thue tau hoij.c ngttoi c6 quyiln Igi dO"i voi hitng h6a ph<ii chju trach nhi~rn vt! t6n thitt). Thong thttong, vi~c phan dinh d6 I~ thu9c vao vi~c ben nao dl!' thao h(lp d6ng ciing nhtt tlnh trl)ng thi trttong cttoc phi hi~n hanh. Chung toi neu mQt s6 trttong

h<;lp a! minh ho? vitn d~.

(a) M~u h<;1p d6ng thue tau ddu cua Luiin E>on cii c6 dic!\u khoan 'thien tai' tieu bie'u: "thien tai, hiim hol) cua bien, hoa hol)n, bl)o hanh cua thuyt!n trll'dng va thuyc!\n vil~n. ke thu, cll'op bie'n, cttop c6 vii trang, bAt gilt vii cilm gilt cua chinh quyt!n, ke dm quyt!n vii dan thttong, dam va, mAc cl)n vil cac tai nl)n khac khong phai Ia tai n11-n hang hai, th~m chi doi khi ca nhltng tai nl)n do bitt cin, sai s6t ho~c sai lilm

94

trong nh$n xet, phlin doan tfnh hlnh cuahoatieu, thuy~n tntang,thuy thu, ho~c cua nhii'ng ngltiYi ph\lc V\1 khlic ciia chu tau. TAu kMng chju trach nhl~m !16i vcli t6n tha't do ch4y n6, n6 n6i hoi, giiy tn1c ho~c nhii'ng khie'm khuy€t ti~nt !fn trong may m6c hay than tau, khong Ia ke't qua til' S\1' thie'u dn man thlch dangciia chU tiiu ho~c cua ba't cit ai trong h9 hay ctla ngltiYi qmln I)' tau. Con tau d1t<.1c quy~n ghe vao ba't cit cang theo ba't cit trlnh t\1' nao, du tau c6 hay khong c6 boa lieu, keo vii giup dil nhii'ng con tau dang MP n~n. vii di ch~ch dltong nhhm m\IC dich cltu tai san vii sinh ml!-ng con ngltoi ".

Trong dieu khoiin nay, chu tau dltqc mi8n tril' tnich nhi~m d6i vdi ba't cit t6n tha't hay thi~t h~i nilo do ba't ciin c6 lien quan Mn vi~c di~u khi~n tau ctia nhii'ng ng1ti1i thu()c quy~n cua chu tau (ngll'c;1C ]~j vdi S\1' bfft dn CUa ban than chU tau ho~C bfft CU ngltoi-nao vdi Chl!C V\1 quan I)' trong t6 chtl'c CUa ong ta).

Va'n de thlt hai c6 lien quan Mn nguyen nhan gay ra hu hOng, vii vdi m11c dich Iii nhhm mii§n trit khoi dieu ki~n phiii bao dam du kha nang di bi~n.

(b) Mh hqp d6ng GENCON, di€u 2:

"Chu tiru chiu trach nhi~m ooi vdi ma't mat hay hu hOng cua hang hoa h~c dO'i vdi vi~c giao hiing ch~m tr8 chi trong truong h<.1p nhung t&n tha't, hll' Mng hay vi~c cMm tr~ d6 Ia do vi~c xe'p hang ba't dn hay khong thich hqp gay ra (trir truong h<.1p vi~c xe'p hang dltqc nguoi g<'fi hilng/ngll'oi thue til u ho~ cong nhan Jam hii.ng ho~c nhii'ng ngU'oi lam cong CUa h9 th\I'C hi~n ) hoijc do thie'u s6t cua chinh chU tau hay cua nhung ngu(li quan ly cua h9 trong vi~c biio dam kha nang di bi.€n v€ m9i mijt ct1a con til u vii baa dam cho con tau duqc b6 tri, trang bi vii dlt<:fc cung tl'ng d~y du ho~c do hii.nh d()ng hoijc sai s6t ctla chlnh chu tilu ho~c ngll'iYi quiin ly cua h9. Va cac chU tau khong ch!u trach nhi~m d6i vdi t5n tha't, thi~t hl!-i hoijc ch~m tr~ xay ra tit ba't ell' nguyen do nao khac k~ cii do S\1' ba't cin hay S\1' sai s6t cua thuy€n trudng hoijc thUy thu doim hoijc do nhii'ng nguiYi d~c chu tilu thue khac Mlam vi~c tren tau hay tren bo, mil ne'u khong c6 di~u nay thl chu tau phai chju trach nhi~ v€ hanh di?ng cua ho, hoijc tit st.t khong du khii nang di bi~n cua con tilu khi dang nh~n hang hoijc ngay tit h1c kh<'fi dAu hilnh trlnh hay vao ba't ell' thai di~m nao khac. Hit hong do tie'p xuc vdi hay tir st.t ro rl, do bi nhi~m mui, nhi~m im ti:r cac lo~i hii.ng hoa khac hoijc do ban cha't di§ chay, n6, hoijc do vi~c d6ng g6i bao bl khong phu hc;1p cua hii.ng hoa khac khong b! coi Ia do vi~c xe'p hii.ng du thii hay khong thich hc;1p gay ra, cho dii tren tht.tc te' t6n th!t Ia do cac nguyen nhan d6 gay ra ".

Bieu nay dua ra s\1' bao v~ chu tau m()t each rqng riii. N6i each khac, trong hh he't cac truong h<;lp, rui ro ve ma't mat hoijc hit hong hang boa deu do nguoi thue tau ho~c nhihtg nguoi c6 quyen Iqi ooi vdi hang boa phiii chju.

(c) Mh hqp d6ng BEEPEEVOY 2'83, di€u 40:

95

"Nhii'ng quy djnh trong cac dieu III (trir Qui tiic 8) IV, !Vbis va VIII cua ph1_1 l1_1c

b6 sung cua £>11-0 lu~t ve V~n chuye'n Hang boa bling duong Bie'n, 1971 cua Anh qu6c d\1'(1c ap d\Jng vao trong h(1p d6ng thue tau nay vit dii'QC J6ng day du vito h(1p

d6ng nay. H(1p d6ng nay se dll'(1c coi Ia h(1p d6ng v~n chuye'n hang hoa bling duong bi~n c6 ap d1_1ng nhung dieu khoan n6i tren, va cac chu tau se dUde dieu khmln d6 bao v~ tru'dc ba't ell' khie'u n11-i nao dudi day.

Ngo<~-i trir trll'ong h(1p dlt(1c qui djnh khac di mi,\t c~ch ro rang trong hc;1p d6ng nay, nguoi thue tau se kh6ng ph iii chiu trach nhiem d6i vdi ba't ell' t6n tha't, hu hong hay ch~m tr~. hay vi~c kh6ng thi!C hi~n nito dudi day nay sinh tit hoi).c Iii ke't qua CUa thien tai, tjch bien thea thii li_IC phap Jy, h~n chi!' do ki€m djch, tranh chffp Jao di,\ng, dlnh c6ng, n6i lo~n. b~o dong dan sl!. bii t giii' hay quan thuc cua nhii nude, ke cam quyen hoijc nhiin dan".

Hi~n nay lo~i dieu khoan nay thll'ong d1t<,1c st'r d1_1ng. Nhtt dii tha'y, cac dieu khoan cua Qui tik Hague-Visby du'dc ap d\lng giii'a chll tau vii ngttoi thue tau. £lieu nay difa vao Sl! hi€u bie't rhg S\1' phan chia de lo~i rui ro trong Qui tiic Hague-Visby n6i chung Ia h<,1p ly, va hdn nii'a ciing c6 thu~n l<;Ji Ia sl! phan chia nli ro trong h(1p d6ng thue tau ciing gio'ng nhtt trong v~n ddn.

Nhii'ng h<,1p d6ng thue tan nay c6 cac dieu khoan dijt m(it so' rui ro t6n tha't len vai chll hang. Trong mqt so' h<;!p d6ng (ch~ng h~n miiu h<;!p d6ng GENCON), di~u khoan 2) ph<~-m vi ciia rui ro c6 th€ du'<;Jc mi'f ri,\ng hdn; nhttng i'1 mi,\t s6 h<:fp d6ng thue tau khac (BEEPEEVOY 2'83) Lhl it khilt khe hdn. N6i chung, trong m6i h<,jp d6ng thue tiw, nglti'fi thue tau hoijc chu hang phai chju trach nhiem ve rui ro it ra Ia i'1 mi,\t muc.d(i nao d6. CAn nhan m~nh dng ne'u trong mi,\t trttong h<:fp nha't djnh mit chu tau phiii chju trach nhi~m thl. trach nhi~m d6 khong bao g6m toan b9 tan tha't rna chu hang pholi ganh chju. Ching. h~n rn1_1c (c) neu tren c6 tht' minh ho~ cho dieu nay. Ne'u chu tau chju tnich nhi~m do'i vdi thiet h~i do xe'p hang khong dUng gay ra, ong ta se c6 quyen vien diin ~idi h~n trach nhiern quy djnh trong Qui tiic Hague-Visby, theo d6 6ng ta c6 Lh~ gidi h11-n trach nhiern cua rnlnh ..

T6rnlai, tlnh hlnh c6 tht' di~n bie'n nh\1' sau:

(i) Truong h(1p khong c6 sai s6t hay ba't ciln, thong thuong nguoi v~n chuyt'n kh6ng chiu trach nhiern Mi vdi tan tha't cua hang boa;

(ii) Trii'Clng hc;1p c6 sai sot hay ba't dn, c6 th€ ngll'oi v~n chuyt'n dii tl_l' cho mlnh quyen dU<:fc mi~n trach nhiem d6;

(iii) TntClng h(1p c6 sai s6t hay b!t din va nglfoi v~n chuyt'n da khong II! cho rnlnhh quyen rni~n ba't ky trach nhi~rn nao, v!in con kha nang Ia khie'u n11-i se nil.m trong phljm vi ciia rni,\t qui tllc ve gidi hljn tnich nhiem.

96

Ket lu~n Ia dii!u kh6ng th6' tninh dttqc. ChU hang phai chju nhiilu nli ro, vii nhifng chU hang th<J.n tn;mg nen mua bao hi6'm thich dang cho hang h6a d6' dtt<;lc bu da'p t6n that. M9t ly do nii'a cho vi~c phai mua bao hi6'm thich dang cho hang hoa Ia chu tau se kh6ng bao gW chju trach nhi~m vi! nhii'ng gl xay ra cho hang hoa trttoc khi hang hoa thu9c quyi!n n~m giii' cua 6ng ta. Thong thttong, 6ng ta se gidi h~n ph~m vi trach nhi<$m cua mlnh d6i voi nhii'ng htt hong trong qua trlnh xep hltng, v~n chuyifn vii do hang. N6i each khac, trach nhi~m d6i voi hang hoa htt hong, ch~ng h~n tren dttong tit nha may d~n cang xep hang vii trach nhi~m d6i voi h1mg h6a htt hong khi hang n~m tren c:ing chi'l dttqc x~p Hln tau khOng n~m trong di~n bj chi ph6i bdi Qui tic Hague-Visby d6i voi tn!ch nhiem ctla ngttoi voj.n chuy6'n. Nguyen ta'c tu'clng 111 ding dl!Q'c ap dt,mg khi hang hoa dtt<;lc giao t~i c:ing do hang.

Diilu dn lttu y Ia hang hoa thttong d~ g(ip rui ro htt hOng nhtt trong cac giai do~n nay. Tuy nhien, m(it hqp d6ng bao hiem hang h6a thich h<;ip se bao v~ chtl hang tninh khoi nhii'ng t6n tha't trong nhii'ng giai do~n nay.

4.4. 7 Cap w}u ddn theo h(Jp dling thue tilU chuyin

M9t v~n ddn c6 the dttqc cap phat khi con tiiu dl!QC thue theo h<;lp d6ng thue tilU chnye'n. Nhii'ng v~n ddn lo~i nay thttong bie'n nhifng.quy djnh trong h<;lp d6ng thue tiiu thilnh-m(it ph~n ctla v<).n ddn bling each ap d1,1ng diilu khoan gqi Ia 'diilu khoiin hQ'p nhat' (chbg ~n, trong v<).n ddn SCANCONBILL quy djnh "tat d mqi c!iilu khoiin, diilu ki~n, d~can, va ngo~i 11; cua h<;lp d6ng thue tau d~u dtt<;lc hqp nhat viio v~n ddn nay", ho(ic trong v~n ddn NUVOYBILL-84 "ta't c:i m0i diilu khoan ctla hqp d6ng thue tau, theo ngay tMng ghi d trang sau, di!u dtt<;lc h<;lp nha't v110 voj.n ddn nay". Trong h~u he't cac trtti'lng h<;lp, thuyi!n trtti'lng lii nglfoi k:Y vi).n ddn (ho(ic ngttoi thay m(it cho 6ng ta). Thuy~n tntdng e6 d~y dtl tha'm quyiln rang bu(ic ngtti'li thue 6ng ta, ttl'c chu tau. D6 Ia nguyen ta'c chnng i'l h~u he't cac nttoc, nhttng cling c6 .nhung trtti'lng h!;lp thuyiln trtti'lng, bling chu kY ctla mlnh, c6 th6' rang bu\lc ca ngttoi thue tau chuye'n. Tren day, chung ta ciing dii giai thich dng v~n ddn dp theo h!;lp d6ng thue tii u chuyen chi dtt9c coi nhtt m(it bien nh~n khi n6 n~m trong tay ella ngtti'li thue t1tu. Tuy v~y, khi chuy6'n cho ben thu ba, n6 l~i mang d(ic tlnh ella m9t h!;lp d6ng d(ic I& p, tuc Ia h!;lp d6ng quy djnh m6i quan h~ giii'a ben thU' ba, Ia ngtti'li tie'p nh~n v~n ddn, vachu tau (vii c6 th6' Ia ngtti'li thue tiiu).

Khi mi)t v~n ddn trd thanh mi)t hQ'p d6ng di)c l~p thea each nay thl n6 thtti'lng bj Qui tile Hague-Visby (ho(ic mi)t !uoj.t tttdng tl'ng) chi ph6i, vl Qui t~c Hague-Visby dtt<;lc ap d\lng theo cac diilu kii;n cua rieng n6, ho(ic vl c6 mi)t dii!u khoan trong v~n ddn quy djnh dng nen ap d\(ng Qui tile d6 (diilu khoan "t6i thtt!;lng"). Ne'u dung trtti'lng h!;lp d6 thl chu hang dlt!;lc bao dam nhiilu quy6n t6i thiifu khac nhau bat k6' nhii'ng gl dtt<;fc qui djnh trong nhii'ng di~u khoan khac cua v~n ddn. Cac di6u khoan ctla Qui t~c Hague-Visby dii dlt<Jc de c<J.p 6 tren vii vl the 6 ph~n nay chung ta kh6ng di sau viio chi tie't nii'a tril' mQt diilu dn lttu y Iii vi~c ap d\lng Qui tile Hague-Visby Ia bift buqc tit khau nMn hang de'n khau do hilng: ba't cu htt hOng nao xay ra vao nhung thi'li di6'm khac n6i chung ph:ii dtt!;lc danh gia theo nhii'ng qui tiic cua tit'ng h<;lp d6ng rieng !e.

97

Tnich nhi~m theo v~n· dCin co th~ phat sinh vi~c khie'u n~i v~ quy~n truy doi: chu tau, ngttCii da bili thttong thi~t h~i cho ngttoi nMn hang c6 th~ khie'u n~i rling theo cac di~u khoan neu trong hc;lp dang thue tau thi ong ta khong ph<ii chju tnich nhi~m d6. Sau d6 ong ta c6 th~ khie'u n~i r~ng ph§n vttc;lt tr()i phai do ngttC1i thue tau chju. Muc do rna chu tau c6 the' khie'u n~i I~ thu9c chtl ye'u vao cac di~u khoan neu trong hc;lp ailng thue tau. M9t s6 hc;Jp di\ng thue tau c6 nhii'ng di~u khoan xac li)p ro rang quy~n dttc;Jc khie'u n~i truy doi, trong hie d6 i'J nhii'ng hc;lp dilng khac vi~c dien giai quy~n nay l~i bj nghi ngCf. Chung ta se minh ho4 tinh hu6ng d6 bling mQt trao d6i ngi!n g9n v@: m(lt V\1 ki~n dttc;lc xit t~i Toa an t6i cao ctla viing trung Na Uy (vu tau Vestkyst 1).

Trang qua trinh v~n chuye'n hang h6a thea v~n dCin dttCic cilp theo m~u hc;lp d6ng thue tau GENCON d~ v~n chuye'n nh6m thanh til' Na Uy Mn Anh qu6c vii hang da bj thie'u. NgttC1i nhi)n hiing, nh~n v~n don til' ngttC1i gi'Ji hang, da ki~n chU tau vii chU tau da bili thttC1ng t6n thilt d6. Vii sau d6, chtl tau l~i khie'u nl)i vdi Iy do Iii t6n tha't d6 tht1c ra phai ·do ngttC1i thue tau chuyen chju. Chtl tii u cho dng, ne'u cac dieu khmln neu trang hc;lp d6ng da dttc;lc thl!c hi~n thl 6ng ta kh6ng ph:ii chju ba't ell' tnich nhiem nao vii di~u d6 dung. Tnich nhiem d6 xay ra Ia hoan toan do ngttoi thue tau da t~n dung cCI hoi de' lam cho v~n don dttc;lc ca'p thea hc;Jp di\ng thue tiiu. N6i each khac, vi each sit d\lng carr tau theo16i thii'Cing ml)i cua ngii'Cfi thue tau cho nen chu tau phiii chju tnich nhi~m them. V{n d~ ~t ra !a lieu c6 duc;Jc khitu n~i truy doi ngttoi thue tau hay kh6ng. CCI so phap ly cho ml)t hiinh dl)ng nhll' v~y c6 the' dtt(lc tim tha'y trang B(\ lu~t Hang hai cua Na Uy hofi.c trong cac dieu khoan ctla h\lp dilng thue tau.

Thea sl! ll!a ch9n d~u lien, do~n thti'tll' trong B9 Lu~t Hang Hai ctla Na Uy, doan 95 da dtt(lc trich dlin, qui dinh rling :

"Ngii'Cfi thue tiiu phii bili thttong cho nguoi v~n chuy~n ne'u v~n dCin dttc;Jc ca'p theo h(lp· dilng v~n chuy~n c6 nhii'ng di~u khoan khac vdi nhii'ng di~u ki~n aa thoa thuij.n trong h\lp d5ng thue tau dli.n de'n ke't qua !a lam gia tang them trach rrhi~m cua ngttoi v~n chuy~n ".

Trang pban quyet v~ vfn ae thu nha't, Toa an t6i cao Na Uy cho rAng nhii'ng di~u khoan d6 khong trao cho chtl tau quy~n truy doi. Toa cho r~ng khong phai cac dieu khoan neu trong vij.n dCin dii.n de'n trach nhiem ctla ngttoi thue tau rna chinh thtfc te !a vi~c v~n chuye'n d6 bj chi ph6i boi nhii'ng luij.t I~ bitt bu0c. Ngoai ra, Toa lij.p lui)n ding do~n 95 khong c6 y djnh bao g5m c:l tnich nhiem gia tang thea kie'u nhtt vij.y.

Ve cd si'J mang tinh giao keo d6i vdi quy~n truy doi, m\lc dich thao luij.n !a t~p trung vao viec dien giai y nghia ci\a hc;lp dang GENCON, di~u 2. Nhii'ng trttong h\lp mien tru trach nhi~m r.;>ng rai da dlt\IC ae cij.p 0 lren, nhttng lii)u nhii'ng lrttong hc;Jp mien trlt d6 CO bao ham cCI so nao cho quyen truy doi kh6ng? Toa an t6i cao Na Uy cho dng h9 khOng tim tha'tb{t eli' vfn de niio ve quy~n truy doi CUa chU tau dttc;JC neu trong h(lp d6ng thue taU, va ml)t qui djnh nhtt vij.y doi hoi phai c6 nhcrng dieu khoan tttCing d6i ro rang vii yeu diu nay l~i khong dtt(lc dieu 2 ci\a h(lp dang GENCON dap ung. Do d6, miiu h(lp d6ng GENCON bao v~ ch6ng lai quy~n khieu nai trtfc tie'p, nhttng kh6ng quy djnh thifm

98

quy~n phap Iy cho vi~c theo du6i m(lt khie'u n~i truy doi. Di~u nay doi khi dU'\1c dien ~t m(lt each kha ph6 bie'n bAng cau "di~u 2 ciia h\1p dbng GENCON Ia t!m chlfn, eM· khong phai Ia m(\t cay kie'm"

4.5 Nhifng h(lp d6ng v~n chuyin d~c bi(lt

Trong ph~n nay chung ta se xem xet hai Io~i h\1p dOng vl).n chuyen dij.c bi~t quan trqngh\1p dOng thue tau v~n chuyen nhi~u chuye'n lien tvc va h\1p dOng theo kh6i IU'\1ng ma tren th\l'c te' chling chlla cac hlnh thll'c bie'n d6i ciia h\1p dOng thue tau chuye'n.

4.5.1 H(lp dUng thue tim nhiiu chuye'n lien tjlc

H\1p dOng thue tau chuye'n thong thttCing bao ham m(\t chuy~n tau til' ciing A t<Ji ciing B b~ng m(lt tau bien c6 ten dtt\1c neu trong h<;1p dOng thue tau. Ngli'Cii vijn chuyin c6 the dOng y th\l'c hi<$n hai hay nhi~u chuye'n til' A tdi B b~ng con tau dii du'<;lc neu ten d6 vdi tung h<:Jp dOng rieng cho m6i chuye'n. DI nhien Ia m(lt van ban h\1p dOng ciing c6 the Ia du lam cd sCi giao keo cho hai hay nhi~u chuye'n. Ne'u van ban d6 quy djnh r~ng cac chuye'n d6 se dtt<:Jc th\l'C hi<$n lien tl,IC de cho con tau do hang t(li B va 1;\ip tll'c nh6 neo va

ch~y khong hang (khong tai) v~ A dtS th\l'c hi<%n chuye'n ke' tie'p tdi B vii d6 Ia h\1P dOng thue tau nhi~u chuye'n lien tvc. M~c dli day Ia m(lt lo(li h\1p dOng thue tau chuye'n,

nhll'ng n6 c6 dijc tinh bd sung Ia nhi~u chuye'n dU'\1C th\(c hi<%n m(lt each lien tie'p nhau.

ThCfi h(ln ciia lo(li h<;1p dOng thue tau nay thttCing dtt<;1c xac djnh b~ng m(\t trong hai each. H<:Jp dOng dt!<:Jc Jijp cho m(lt so chuye'n nha't <linh, ch~ng h(ln sau chuye'n ch(i hang til' A tdi B. KhLthCfi h(ln dtt\1C a'n djnh theo each nay, ngu'Cii ta kh6 rna doan chinh xac dtt\1c khi nao hdp dOng se cha'm dll't bCii c6 qua nhi~u ye'u to c6 the' iinh httCing toi ke' ho(lch 'quay vong'.

M(lt s\( It!a chqn khac Ia trong m(lt thCfi gian nha't djnh h<:Jp dOng yeu du tau th\l'C hi~n dtt\1c cang nhit~u chuye'n cang t6t giii'a ciing A vii B, vi d1,1, tau c6 thi chd cang nhieu

chuye'n tu A toi B cang t6t trong khoimg thi'1i gian 12 thang. Trong tru'Cing h\1p nay thl tinh khong chiic chiin l(li di li~n vdi s6 chuye'n rna con tau th\(c hi<$n dtt<;rc.

v~ thCii gian thlfc S\1' biit d~u cua h\1p dOng thue tau, ngtt(fi ta ciing dung m(lt M th6ng giong nhtt trong h\1p dOng thue tau chuye'n thong thttCing, tll'c Ia thOng qua thai h(ln lam hang dt!<:JC a'n djnh. N6i each khac, m(lt ngay b~t d~u sdm nh!t va mQt ngay tre nha't

dtt\1C !n djnh dtS ngttCii vijn chuye'n c6 thtS dU'a con tau de'n ndi va san sang xe'p hang. Ne'u ngttCii vijn chuye'n du'a con tau de'n sau ngay tril nha't, thl ngttoi thue tau c6 quy~n huy h\1p dOng. ThOng thu'Cing, ngttCii ta d\1' thao phh nay sao cho slf huy bo h<;1p dbng se

tac d(lng khOng chi Mn chuye'n d~u tien rna ae'n toan b(l h\1p d6ng.

Va'n d~ pMt sinh thttCing lien quan tdi chuye'n cu6i cling. Dijc bi<%t Ia khi thCii h(ln thue

tau dtt\1c !n djnh tuy theo so chuye'n con tau c6 the' thifc hi<$n du'<!c trong mqt thCii gian nha't djnh. Ch~ng h(ln, ne'u h\1p dOng thue tau quy djnh "So' chuye'n to'i da c6 rhl thlfc hi~n du\fc trong nam 1986" thl va'n d~ dijt ra Ia li<%u chuye'n sau cling c6 phai dtt<:~c hoan ta't

99

tntdc khi cha'm dut nam 1986 ho~c li~u c6 thoa dang khong ne'u chuye'n d6 chi mdi bllt dilu. Theo thOi gian, vi~c ditlu chinh va'n de nay dii tro thanh thong I~ Ia ne'u tau trao thong bao san sang nh~n hang tntdc ngay bet h~n neu trong hc;Jp d6ng (chii.ng h~n. trttdc 31112/1986) thl chuye'n hanh trlnh vh dttc;Jc coi Ia n~m trong thCii h~n ctia h<;lp d6ng thue tau. Dieu d6 c6 nghia Ia ngttCii thue tau c6 nghia Y\1 phiii cung dp hang hoa, va ngttCii V~n chuyin CO nghia Y\1 dt!a tau dtn cang nh~n hang va trao thong bi\0 san Sang nh~n hang (ne'u c6 th€ dlfqc) trttdc ngily hc;Jp d6ng he't h~n.

Thong thttCing, ngttoi thue tau c6 th€ ch<;m hfa ve cang bO'c vit do hilng. Chhg h~n ong ta c6 thi ra lenh cho con tau de'n mi)t trong hai cang bO'c/do hilng. Trang kinh doanh tau dau, Slf tlf do llfa chon cang CUa ngttoi thue tau ra't ri)ng riii, ong ta thttong c6 quytln ra l~nh cho con tau thlfc hi~n ba't ell' hilnh trlnh nao (kinh doanh khAp the' gidi).

Dio~u d6 c6 nghla lit hc;Jp d6ng thue tau phai quy djnh gia cttdc chi cho m(>t lo~t cac chuye'n. Ro rang Ia ngttCii ta khong thi nao quy djnh gia cttdc phi cho tilt d cac chuye'n trong ti:tng hc;Jp d6ng thue tau mi)t. Ph~m vi toan the gidi ctia kinh doanh v~n tai biin giup ngttoi ta djnh ra dtt<;lc mi)t h~ thO'ng gia g0i Ia khung cttdc qu6c te' Worldscale. Khung cu'dc quO'c te' hlnh thilnh Ia a€ cung ca'p mi)t mO'i tttong quan giua ta't ca cac chuye'n hanh trlnh c6 th€ c6 ctia tau dilu. Ne'u mi)t tau dilu dtt<;lc djnh gia i'J muc Worldcale 47 thl nguCii ta c6 th€ tham khao thang cttdc M tlm ra cttdc phi phai tra cho .chuye'n hiinh trlnh tit A Mn B, vit .tit C de'n D - va ve nguyen tic thl hai thang cttdc d6 phai li;!O dt!<;IC khoan thu hang ngay giO'ng nhau. Tuy nhien, neu h~ thO'ng nay ho~t di)ng thoa dang, thlkhoang each rna con tau hanh trlnh khong t<li xa'p xi tuong ling vdi khoang each hiinh trlnh c6 chi'J hang. Vlly do d6, hc;Jp d6ng thue tau ctilu thuCing c6 ditlu khoan bao v~ ngttCii v~n chuy€n khi khoang each tau phai ch~y khOng cli ldn hdn khoang each Mnh trlnh til u c6 hang.

Nhtt tren da d6 c~p, nhung hqp a6ng tieu biiu v€ thue. tau nhieu chuyen lien t1,1c dif li~u r1ing sau khi dii do hang t~i cang B, con tau se ch~y khong hang tri'J v€ cang A. Trong nhitlu trttong hqp, hc;Jp dang thue tau c6 ditlu khoan dijc bi~t ve "hiing h6a chuyen eM theo chitlu ngtt<;lc l~i", nghia Ia ngttili thue tau danh quytln cho hang thea chitlu ng!f<;lc l~i ve cang nh~n hang, ho~c it ra Ia cling httdng d6. Luc d6 ngttCii thue tau tni nhung chi phi phat sinh them ho~c tni them cttdc, khoiin nay tht!Cing it hdn khoiin cttdc v~n chuyin tren tuye'n chinh.

M(\t hc;Jp d6n thue tau nhiau chuye'n lien t\IC phiii dlfc;Jc xe'p vao di~n hc;Jp d6ng thue tau dai h~n. Mij.c du ve cd ban day H\ m(\t d~ng ctia hqp d6ng thue tau chuye'n nhttng c6 th€ coi hc;Jp d6ng nay Ia m(lt hlnh thll'c qnh tranh v6i hqp d6ng thue tau djnh h~n. Dll'ng tren quan diim cua ngttoi thue tiiU, vi~c thue tau nhieu chuye'n lien t\lc c6 lc;Ji the' Ia n6 khong

rang bu(lc ong ta ph:H thifc hit$n Mnh trlnh theo m11c mil hc;Jp d6ng thue tau djnh h~n qui djnh. D6ng thCii ong ta cfing bie't trttdc dttqc chi phi cho vi~c v~n chuytn m6i don vj hang. DO'i vdi hc;Jp a6ng thue tau djnh h~n, ngttoi ta khong th€ dl! tinh trttdc chi phi v~n chuyin cho tirng ddn vj vdi cling d(\ chinh xac nhtt trong hc;Jp d6ng thue tau nhieu chuye'n lien tie'p; thue tau djnh h~n c6 thi giup cho vi~c v~n chuyin hang vdi m(\t chi phi hqp ly d6ng tMi cfing c6 thi dAn de'n chi phi v~n chuytn ra't cao khi c6 S\1' IT\IC trij.c. M~t khac,

100

vi c6 S\1' 1\l'a chc;>n rqng rlii v~ linh V\l'C kinh doanh va quy~n h~n rqng riii cua ngU'Cii thu~ tau djnh h~n trong vi~c ra I~nh, nen h!Jp dang thue tau djnh h~n thii'Cing dii'!Jc coi Ia linh ho~t hdn, t~o cd h(li cho ngu(li thue tau d6i hlc c6 the t6 chli'c I~i ciing nhU' cho phep suy doan theo thi tru(lng. Tuy nhien, so vdi vi~c thue tau nhi~u chuye'n lien t1,1c, xet v~ phll'dng dien v~n chuyen hang kM, thi h!Jp dang thue tau djnh h~n kh6ng linh ho~t bl!ng. E>O'i vdi h!Jp dang thue tau ddu, vi ph~m vi kinh doanh mang tlnh toan du cua n6 nen S\1' khac bi~t It ro rang hdn.

4.5.2 H(lp diJng vljn chuyin theo sfllu(lng

M()t c6ng ty din v~n chuy6n m()t s6 111'(1ng ldn hang hoa trong m<)t thoi gian dai c6 th! thue m(H hay nhi~u tau theo phll'dng thli'c thue tau djnh h~n ho~c thue tau nhi~u chuye'n lien tl,ic, ho~c bling each thue nhi~u tau theo nhung h!Jp dang thue tau chuy.e'n rieng re. Tuy v<jy, c6 m(it giai phap khac ddn gian hdn Ia ky m9t h!Jp dang trong d6 quy dinh clng m(it s6111'(1ng hang hoa nha't djnh se du'(1c v~n chuy6n tll' dng A dtn dng B trong m(it khoang thC!i gian nha't djnh. Lo~i h!Jp dang nay dilnh cho ben d6i tac quy~n thu xe'p viec v<jn chuy€n th\l'c t€. Chung ta hay hinh dung rling m(it nha may dn 100.000 tan than meii nam trong vong 5 nam, vii he;> mu6n nh<jn 20.000 ta'n hang sau meii khoang thC!i gian bling nhau trong su6t giai do~n d6. M()t chU tau c6 th€ dam nh<)n tnich nhi~m d6 d€ !a'y ti~n cudc theo siS 111'(1ng than da chd. H<;~p dang Io~i nay dlt!Jc gc;>i Ia h!Jp d6ng theo s6 lll'<;lng, hay "h(Jp d6ng thue tau trQn g6i (COA)" Vi~c·phan bi~t lo~i ho:;lp dang nay vdi h!Jp dang dili h~n khac chu ye'u Ia can cu vao viec nghia V\1 vij.n chuy€n kh6ng lien quan tdi m(it hay nhi~u con tau C\1 thl Ngu(li v<jn chuy6n toiln quy~n trong vi~c thu xe'p d~ v<jn chuy€n dtt(1c trc;>ng ltt<;mg hiing tbeo yeu du - trong ph~m vi thu(lng di1(1c qui djnh r(ing rai trong h<;lp dang v~ lo~i vii kich co con tau.

Dung tren quan di€m cU. a ngu(li v<jn chuy€n mil xet, h!Jp d6ng theo s6lu'o:;lng cho he;> S\1' t\1' do dang k€ trong th\l'c te' th\l'C hien h!Jp d6ng. Tuy vij.y, S\l' t\l' do chc;>n 1\l'a nay kMng phai kh6ng c6 cai gia cua no, vl n6 quy trach nhi~m ra't n~ng n~ cho ngttC!i vij.n chuy€n ne'u 6ng ta kh6ng cung cil'p du s6ltt(1ng hang dung thOi gian quy djnh. E>€ minh ho~ them v~ va'n d~ nay, chting ta My xet truC!ng h<;lp m(it ngttoi vij.n chuy€n c6 nhiem V\1 ph•H dll'a tau ae'n nh<jn hang vao ngay 10 thang 7. Trude d6 kha !au, 6ng ta ali lij.p ke' ho~ch hanh trinh cua con tau AM n6 kiP dtn ndi nhij.n hang thkh h!Jp. Ne'u c6 tr\IC tr~c gi xay ra cho con tau d6 trttdc khi n6 de'n dtt!Jc cang nhiin hang thi ngtti1i v~n chuy€n khong th€ bao chua bling each thong bao rilng n6 c6 the chij.m tre ho~c se khong de'n dtt(1c vi nhitng tinh hu6ng nlim ngoai sl!' ki6m soat cua ong ta. Ne'u tau A bi ma't, c6 the! ngay trU'dc khi dtn ndi, thi ngii'C!i vij.n chuy€n vdn phai tim m9t con tau khac c6 th€ dtn dng d6 kiP thC!i a€ thay the'. Ne'u dn, ong ta phiii tim bling dttqc m9t con tau tren thi trttong, cho du cll'dc phi tren thi trttC!ng !tic d6 c6 cao de'n dau di nii'a so voi cttdc phi da ky. Khi con tau tdi cang do hilng, viec thl!'c hi en chuye'n di tuy thu(ic vilo con til u C\1 th€ d6. E>i~u nay thll'(lng dtt(1c th€ hien trong h!Jp d6ng bling each dtta ra cac di~u khoiin cua h!Jp d6ng thue tau chuye'n binh thttC!ng ap dt,mg cho cac hanh trinh rieng le. Ch~ng h~n. ne'u qua trinh xe'p hang hay do hang dien ra qua chij.m thi tuy thu9c vao viec h!Jp d6ng d6 c6 quy djnh ti~n ph~t do lam hang chij.m hay khong. Ne'u hang hoa bi hu' hOng thl viec xac djnh

101

li~u nguoi thue tau c6 th€ khie'u n~i doi b6i thuong thi~t h~i hay khOng phai can ell' vao nhii'ng diilu khoan ella h<;1p d6ng thue tau.

Trong vi d1,1 tren, ngay nh~n hang Ia ngay 10 thang 7. Tren thl.fc te', thuong c6 nhii'ng he th6ng cac quy d!nh kha phUc t~p !n d!nh s6 ngay nh~n hang d6i voi tung chuye'n hang C\1

tM. Ch~ng h~n. c6 th€ Ia nguoi thue tau dugc phep dinh ra mi)t kh6i ht<;1ng hang hoa rna ong ta mu6n v~n chuy€n trong tung thang mi)t cho thai h~n 6 thang sap toi. Nguoi v~n chuyt\n c6 th~ dap ll'ng b~ng m(it ke' ho~ch v~n chuy~n thll' vii dil xu!t mi)t ke' ho~ch duqc phac thao M giai quye't v!n dc!l v~n chuyt\n. Ke' ho~ch thll' se d§n diln trd nen r6 rang thOng qua mi)t viii thong bao san sang nh~n hang d6i voi tung con tau rieng !e.

Kinh nghiem chi ra r~ng doi hlc phai dic!lu chinh ke' hol!ch hanh trlnh vii s6 lu<;1ng hang duqc v~n chuy€'n vl tlnh hu6ng c6 th€' tie'n tri€n theo chiilu huang khac voi mong mu6n. Tftt ca nhi'tng diilu d6 khie'n cho viec diilu chinh chi tie't trtrdc cang kh6 khan hon. Vl v~y. mu6n h<;1p dclng thiinh cong v~ m~t thtrdng m~i. cac ben dn phiii tin c~y Iiin nhau vii san sang chftp thu~n nhung di~u chinh nho trong hgp d6ng.

4.6 -Hqp dilng v~n chuyin da phtfong thll'c

4.6.1 Nkijn xet chung

Un ddu tien container dtr<;1c sll' d1,1ng trong v~n chuyt\rr Ia vao nam 1951, vii sau d6 n6 dugc toiin the' gioi chftp nMn, nhii'ng pMt kie'n tie'p theo trong v~n chuy~n (nhU tau ro-ro, tau LASH, v.v ... ) vii sl.f phat tri€n nhanh ch6ng ella d!ch V\1 v~n chuy~n hang de'n t~n nha (door to door) da t~o ra khong chi nhii'ng thay deli cd du chua tung c6 trong ngimh cong nghieP tau bit\n rna con lam nay sinh bie't bao va'n dc!l phap ly moi vii ra't phll'c t~p. Nhii'ng va'n M d6 lien quan toi quy trlnh v~n hiinh g0i Ia v~n chuyt\n 'da phuong thll'c' hay v~n cliuy~n 'ke't h<;1p'. Nhung thu~t ngii' nay c6 th€' str d\lng l~n 1(\n va d€' mo ta qua trlnh v~n chuy€'n hang h6a lien t1,1c bhg, it ra Ia hai phUdng thll'c v~n chuyt\n khac nhau (dttong bi6n. dttong b(i. duong sift, duong hang khong, du'ong song). Sl.f ph3t tri6n nhanh chong m6i quan he qu6c te' cua lo~i hlnh nay dUong nhu' Ia d~c dit\m quan trong nhiit trong niln m~u d!ch qu6c te' dUdng d~i.

Chung ta hay ciing xem xet tit dilu tru'ong h<;1p hang hoa dl.f d!nh duqc v~n chuy~n bilng nhiilu phuong tien v~n chuyt\n khac nhau. Ch~g h~n. ne'u phai v~n chuyt\n hang h6a tu Oslo de'n Canada, dilu tien hang phai duqc nguoi v~n chuyt\n A v~n chuy€'n tit Oslo de'n I1,1c d!a cbau Au, vii tu d6 n6 du<;~c nguoi v~n chuy~n B v&n chuy€n ae'n Canada. Chll hang c6 the'\ giai quye't vi¢c v~n chuyt\n hang ella mlnh b~ng nhiilu each khac nhau:

(i) Ong ta c6 th€ ky hai thoa thu&n v&n chuyt\n khac nhau, mqt thoa thu~n vdi A vii mi)t vdi B (vii mqt thoa thu~n nii'a vdi ngu'oi v~n chuyt\n d!a phu'dng d~ mang hang tud!a dit\m do hang ella A toi dja dit\m xe'p hang daB).

(ii) Ong ta c6 the'\ ky thoa thu~n voi A at\ v~n chuy€n hang toi chiiu Au vii sau d6 Ia mi)t thoa thu~n voi AM A thu xe'p vi¢c v~n chuy€n tie'p theo sau d6.

102

(iii) Ong ta ciing c6 th~ kj thoa thu<ln vdi A M A thu xe'p loan b9 c6ng vi~c van chuy~n bang tdi Canada, trong d6 A sli d1,mg B nhlt Ia ngU'Cii v<ln chuy~n ph1,1 d~ th\l'c hi~n cam ke't v<ln chuy~n bang hoa.

E>i~u ba't h;!i ciia phltdng thli'c v<ln chuy6n 'tll'ng do~n· trong 1\l'a ch(;>n dh tien (i) Ia r!t ro rang. Chii hang phai kj ke't it ra Ia 3 h<;1p d6ng v<ln chuy~n rieng re va cht1ng dll'<1c th~ hi~n b~ng 3 b9 chll'ng tll' v<ln chuy~n kMc nhau. Miii h<;fp d6ng v~n chuy~n d6 bj chi ph6i bi'Ji lu~t ap d1,mg cho tlrng lo;;ti hlnh v~n chuy~n. N6i each khac, bling hang lo~t qui djnh qu6c gia vii nhi~u cong U'dc qu6c te' mang tinh bi!t bu(}c khac nhau. Sl! khac nhau dang k~ nay ciia nhfi'ng di~u khoan vii di~u ki~n d6 t~o ra tlnh tr~ng khong chile ch~n vi: trach nhi~m d6i vdi t6n tha't hay hlt hOng hiing hoa. Chhg h<j.n, cd si'J vii ph;;tm vi ciia nhi!ng tnich nhi~m d6 c6 th~ hoiin toiin khac nhau trong ti:rng ti:rng do;;tn ciia qua trlnh v4n

chuy~n d6. E>6i khi, ngl.l'Cii v~n chuy~n tMm chi con dlt<;fc rni~n trach nhi~m ne'u chU

hang khong th6 chli'ng minh dlt<;fc rling nhfi'ng t6n tha't d6 xay ra trong giai do;;tn v~n chuy6n niio. E>i~u dn IU'U y i'! day lit phltdng thli'c v~n chuy~n thea tll'ng do~n d6 bao g6m ca vi~c chuy6n tai hiing hoa tlr phU'dng thtl'c nay sang phU'dng thuc kha.c vao pMn

cu6i ciia tll'ng giai do;;tn v~n chnyln. Nhi!ng pJL1n do4n chuy€n tiii d6 I~ kh6ng dl.l'<;lc chi pho'i bi'Ji h[u he't cac c6ng U'dc v~n chuyln ddn phl.l'dng thiic. H4u qua Iii miii mQt hi\nh dt;ing chuy€n tai Ia m6i l<ln !;;to ra riii ro cho chi\ hangtri:r phi c6 quy djnh ng11<;1c 1<!-i. Trorig l\l'a chqn thll' hai (ii), A hiinh d0ng vdi t11 each Ia chinh ngll'Cii v~n chuy6n trong

giai do~n v~n chuy6n ciia mlnh vii nhU' Iii mi)t trung gian (d<!-i ly) cho chll hang trong vi~ ky h<;fp d6ng v;jn chuy6n cho cac giai do~n sau. Do d6, trong toiin bi) khiiu van chuy~n. CO nhi€u ngl.l'Cii Van chuy€n khac nhau tr\I'C tie'p chju trach nhi~m trll'dc chU hang vi: giai

do<!-n cua rieng hQ, vii dltdng nhien lit m6i mi)t h<;fp d6ng cua ti:rng giai do~n d6 11!1 bi chl ph6i bi'Ji bie't bao nhieu cong 11dc va quy dinh khac nhan. Ben A chi chj:u tnich nhi~m d6i vdi t6n tha't hay hU' hOng xayra trong giai do<j.n 'ciia 6ng ta' rna thai vii ph§n con l<!i ctia

qua trlnh v~n tai (van chuy~n. chuy~n tiii, v. v ... ) ong ta chi hiinh di)ng nh11 mot d;;ti 19 vit khorrg chju trach nhi~m d6i vdi t6n tha't hay h11 hong ne'u c6 xay ra.

Tr11Cing h<;1p thli' ba Hi kha thu vj, tli'c Ia khi ben A n~m vj tri dam dltdng toiin bi) vi~c v~n chuy6n nhu lit mi)t chu thue, nghia Ia chju trach nhi~m van chuy€n toan bi) Ia hang tren cd si'J ky chi mi)t h<;fp d6ng vdi chii bang vii lit ngl.l'Cii duy nha't chju trach nhi~m d6i vdi eM hang v€ S\1' an toan ciia 16 hiing trong toiin bi) khau viin chuy€n. Trang tri.I'Cing h<;fp nay, chung ta se nghien cli'u mi)t s6 ye'u t6 phil h<;1p vdi chinh biin cha't cua M th6ng v~n

tiii da ph11dng thli'c, d6 Ia :

chi mi)t h<;1p d6ng duy nha't Him cd si'J cho toiin bi) qua trlnh van chuy6n;

chi mi)t ng11i:1i duy nha't hanh di)ng vdi 111 each Iii chii thue vii Ia ngl.l'Cii chju trach

nhi~m vi~c th\l'c hi~n h<;fp d6ng.

4. 6.2 Nhr7ng cff gting di tq.o ra m~t che' d~ quoc te' thong nhi{t.

103

Thea quan di€m ci\a gidi chU'c c6 th:fm quy~n. "va'n d~ chinh mil cac ben trong h(Jp d6ng da phttdng thll'c g~p phiii biit ngu6n tu S\1' ti~m tang nhii'ng kMc bi~t Wn ve cac dieu khoan vii. di~u ki~n giua cac phttdng thll'c v~n chuytin. Va'n de trd nen trilm tr9ng hdn

chinh Ia do sl)' t6n t~i cua hang lo~t cac cong udc v~n chuy~n mang tinh biit bui)c, chung quy djnh nhi~u eM' di) trach nhi~m khac nhau d6i vdi nguoi v~n hanh nhii'ng phudng thll'c v~n chuytin khac nhau." [J.F.Wilson]. 11nh hlnh d6 dil khie'n cho mqt siS t6 chuc qu6c te' nghi Mn vi~c dua ra nhung qui t~c th6ng nha't d~c bi~t ap dvng trong cac h(Jp d6ng v~n chuytin da phttdng thll'c.

Niim 1973, Phong Thudng Mai Qu6c Te' (ICC) chii trttdng d~ ra mi)t bi) cac nguyen tile trong chll'ng tu v~n chuytin da phttdng thll'c, dtt(Jc g9i Ia Cdc Qui tiic ThOng nhtft cua ICC vi Chung tit V.;!n chuyin lien ht;tp, tai li~u nay dll'(Jc tu chinh vao cac niim 1975 va nam 1984. B<? qui tile nay dtt(Jc coi Ia mqt bi~n phap M tranh sl)' lac h~u v~ phttdng di~n thll'dng mai trong vi~c phat tri€n vo s6 nhi?ng cMng tu v~ boat dqng v~n chuy~n da phttdng thU'c.

Bi) qui tile ICC dtt(Jc ap dvng ra't ri)ng riii trong thl)'c te. Hi~n nay dang t6n tai nhii'ng v~n ddn v~n chuytin da p"hll'dng thuc dl)'a tren B(i qui tile nay nhtt: COMBIDOC dtt(Jc ph6i h<Jp phat himh bi'li Hi)i ngh! Hang Hai qu6c te va vung Baltic (BIMCO) va Hi~p hi)i chu tau qu6c te' (INSA) ; 'V~n ddn v~n chuytin Ket hc;lp' (FBL), va ·v~n ddn v~n chuy~n ke't h(Jp d6i voi vi~c v~n chuytin hang tu cang nay de'n cang khac' do Lien doiln Qu6c te' cua Hi~p hqi Oic nha giao nh~n v~n chuyt'!n (FIAT A) phat hanh. Ngoai ra con c6 kha nhi~u tili li~u vf- da phttdng thuc dU'(Jc dl)' thao dl)'a tren Qui tile ICC. Mi)t s6 tai li~u khac, trong chung m1,l'c nao d6, ciing dl)'a thea Qui tile nay nhll'ng c6 mi)t s6 va'n d~ khac nhau.

Nam 1980, Cong ttdc cua Lien Hi~p Qu6c ve V~n chuyt'!n Hang h6a da l'httdng thuc dii dtt(Jc thong qua. Cong udc nay cti bi chi trich manh me do c6 m(it s6 thie'u s6t quan tr9ng lien quan trl)'c tie'p tdi tlnh cha't cd bin ciia v~n chuytin da phWng thll'c. M(it s6 pMn.ciia c6ng ttdc dtt(Jc Hi)i nghi 1980 thong qua nay xem ra kh6ng th~ cha'p nMn dtt(Jc d6i vdi ph<ln dong cac qu6c gia quan tam, chung ta chid~ cap de'n m(>t s6 va'n d~ nhll': pham vi ap dvng va tinh cha't hilt buqc cua quy djnh, h~ th6ng trach nhi~m th6ng nha't, vi~c khoanh vung thi~t h~i v.v ... M~c du kh6ng c6 hi~u ll)'c nhttng C6ng ttdc vftn c6 anh htti'lng tdi nhifng t~p t\IC hi~n hanh ciia M th6ng v~n chuytin da phttdng thuc qu6c te' bdi vl nhieu qui djnh cua Cong ttdc nay d6i khi dU'(JC ap dl,lng dll'di dang cac dieu ki~n cua h(Jp d6ng.

Sl/ tha't bai cua C6ng ttdc 1980 dil keo dai tlnh tr~ng ra't lung tung cua cac quy djnh ve v~n chuytin da phll'dng thll'c qu6c te. Khung phap ly hi~n hiinh, ngay d. trong pham vi lu~t phap ci\a qu6c gia cung khong thie't l~p m(>t n~n tang vii'ng chile cho sl)' phat tritin

ctla v~n chuytin da phll'dng thl1'c. Trang vi~c xii' ly c6ng vi~c blnh thll'ilng hang ngay, s1,1' phat tritin ky thuat vii thttdng m~i trong linh vl)'c nay cang khoet sau them h6 ngiin each giii'a nhii'ng t~p tvc hi~n hanh vii. cac qui tile kh6ng tinh de'n thl)'c ti~n cua hoat d(>ng v~n chuyt'!n da phll'dng thll'c tren toan the' gidi cung nhu nhii'ng b6 sung sau d6 cua nhi~u h~ th6ng v~n chuytin khac nhau. C6 nhi~u each dti giiii quye't va'n d~ nay va tie'n de'n mQt giiii phap chung c6ng b~ng d6i vdi ta't cii cac ben, vii c6 th€ t~o m(>t ntn tang phap ly

104

thoa dang cho ho'!t d0ng vij.n chuyen da phltdng thuc tn~n toan the' gidi. Nhij.n thuc dtt<;lc nhung mong mu6n dlt<;lc trlnh bay trong phh md d~u cila cong ut'lc !980 va nhung nguyen de chung vii m\lc dich mu6n hltdng tdi cua c6ng ltdc, hi~n nay ICC vii UNCTAD dang ci)ng tac vdi nhau d€ hi~n d<!i hoa cac quy djnh cho m0t bg van ki~n v~ vij.n tai da phltdng thuc.

4.6.3 Ht;lp dting vijn chuyin da phlidng thuc va ctic ytu tfi cd bdn cria no.

De'n day, chung ta dn phai m6 ta v~ cd ci[u phap Iy ctla hdp d6ng vij.n chuy~n da phltdng thuc vii cac ye'u t6 cd ban cua n6.

H<;lp d6ng vij.n chuy~n da phltdng thuc c6 the dlt<;lc djnh nghla Ia mqt thoa thuij.n giii'a ngl1C5i gC1i hang vii ngl1C5i vij.n hanh h~ th6ng vij.n chuyen da phltdng thuc (MTO) th~o d6, ngl1C5i vij.n hanh h~ th6ng vij.n chuyen da phltdng thuc cam ke't th\l'c hi~n ho~c biio dam th\l'c hi~n vi~c vij.n chuyen hang hoa bhg it nha"t lit hai phltdng thuc vij.n chuy~n khac

nhau de thu cltdc. Quan h~ h<;lp d6ng giua MTO vit ngttC5i vij.n chuy~n th\l'c te' vii cac ben trung gian khac th\l'c hi~n viec vij.n chuyen, xe'p do, htu kho vii cac chuc nang khac, nilm ngoiti ph'!m vi h<;lp d6ng vij.n chuyen da phltdng thil:c. Di~u dn IU'u y Ia vi~c nhij.n va giao hang dlt<;jC tie'n hanh trong khi th\I'C bien mot h<;lp d6ng vij.n chuyen ddn phttdng thuc, nhltdjnh nghla trong h<;lp d6ngd6, kh6ng dlt<;lc xem lit mgt ph§n cua h<;1p d6ngvij.n chuyen da phltdng thil:c.

Ngl1C5i di~u hanh vij.n chuyen da phltdng thuc (MTO) Iii ngltC5i tf1!'c tie'p ho~c do ngtt(!i thay m~t 6ng ta dung ra k:Y h<;lp d6ng vij.n chuyen da phltdng thuc. MTO hii.nh d0ng vdi tlt each Ia chu thue trong vi~c hoan tha.nh vij.n chuyen chu kh6ng phai Iii mgt d<!i ly ctia ngl1C5i gdi hang ho~c cua ngl1C5i thue tau ph\1 theo vJ!n chuyen ddn phltdng thuc tham gia vao ho'!t dqng vij.n chuy€n da phltdng thuc. Vi h<;lp d6ng vij.n chuyen da phltdrrg thil:c, tren th\l'c te' Ia mot h<;lp d6ng d~ mua dlt<;lc S\1' van chuyen, cho nen MTO bj bAt buqc phiii ky ta"t cii cac h<;lp d6ng dn thie't khac de hoitn ta"t ho'!t d0ng nay nhlt vij.n chuyen, chuyen tai, IU'u kho, ciing, kho biii, v.v ... G§n day, djch V\1 MTO dii dtr<;lc mC1 r0ng ra cac linh vl!'c khac nhlt qu:l.n ly kho biii, Idem de'm hang boa, che'bie'n, gia c6ng, dong g6i bao bl hang boa trudc khi g<'ri hang, V.V ... Do do, dUng v~ phltdng dien h<;lp d6ng rna xet, thl

se Ia di~u sai J§m ne'u chUng ta coi MTO nhltla nguC5i vij.n chuy~n hoijc ngl1C5i d~i ly giao nhij.n vij.n chuyen. Th\l'c ra, khai ni~m ngltC5i vij.n hiinh phltdng thll'c vij.n chuy~n da phltdng thuc bao ham cii hai khai niem tren.

Trir phi h<;lp d6ng quy djnh khac, ne'u kh6ng, MTO Ia ben duy nha"t d6i vdi mgt ngtrC5i gdi hang. Di~u do co nghla Ia MTO chju trach nhiem th\l'c hien h<;1p d6ng vii ke't qua cu6i ciing ctla viec vij.n chuy€n.

Vij.y ai Ia nguC5i tren th\l'c te' dam nhij.n nhiem V\1 cua MTO? Tilt nhien Ia c6 nhi~u c6ng ty dii d1t<;1c t6 chuc voi ml!c dich duy nhilt Ia de thl!'c hien djch V\1 vij.n chuyen da phltdng thuc. C<ic dich V\1 lo'!i nay thltC5ng dlt<;lc de chu tau ho:j.c nhung ngtrC5i di~u hiinh vij.n chuy€n, cac c6ng ty giao nhij.n, c6ng ty kiem de'm, ngltC5i dio:lu hanh kho biii, m6i gidi

thue' quan, v.v ... th\l'c hien.

105

'Nguai g<'!i hang' nghia Ia ba't ell: ngU(!i nao Ia m9t ben cila h\fp d6ng v~n chuy~n da phUdng thU:c ho~c mi)t nguai thuc sl)' giao hang cho MTO thea quan h~ h\fp dtlng (chii hang, ngU(!i goi hang v.v ... ).

Do thieu cac quy djnh phap ly, n(\i dung cila h<;fp d6ng v:j.n chuy~n da phUdng tMc dt!\fc xac djnh bling mi)t van ki~n chi ph6i m6i quan h~ phap Iy giua cac ben lien quan. Nglf(!i ta c6 th~ n6i dng cac van kit;:n v:j.n chuy~n da pht!dng thuc hi~n dang sit d1,1ng da t~o ra mi)t che' d9 mang tinh 'thl)'c ti,!i;n'. Theo ngu6n tin cila ICC, hi~n dang c6 khoang 8 ho~c 9 van ki~n v~n chuy~n da phUong thuc 'chuffn' dang dt!\fc sit d1,1ng. Ngo!ti s6 van kit;:n 'miiu' d6 ra, con c6 mi)t s6 cac nha di~u hanh pht!dng tMc v~n chuy€n da phUdng thU:c t1)' tooo lily van ki~n cho rieng mlnh.

Tuy theo sl)' h)'a chQn cua nguai goi hang, van ki~n v~n chuy~n da pht!dng thuc c6 th~ dudi ci.J!.ng c6 thtS giao djch dt!(jc ho~c khong giao djch dt!(lc. Lo~i van ki~n thU: nha'tdt!c;1c ~p ra Ia d~ 'thea I~nh' ho~c 'thea ngt!oi nilm giu ' va c6 thtS chuy~n nhU\fng dt!\fc bling each c6 ky h;j.u hoijc khong c6 ky h;j.u. Van ki~n khong giao djch dt!<;lc c6 ghi rii ten ngrroi rth~n hang.

Quy~n h~n va nhiem Vl,l CUa cac ben trong h<;Jp d6ng V~n chuy~n da pht!dng thll:c tuy thuqc viio lo~i van ki~n sit d1,1ng trong nhung tlnh hu6ng cu th~. Cac ben dlt<;Jc tl)' do them vao trong van ki~n nhung chi tie't rna h9 thoa thu:).n dltc;1c vdi nhau. mi,!i;n Ia ph<l.i c6 mi)t cong Udc qu6cc te' mang tinh cha't bilt bui)c dt!<;fc ap d1,1ng vao mi)t ch~ng dt!<fng nao d6 cua qua trlnh v:j.n chuy.Sn. Tuy nhien, v~ d~i thtS, quyen h~n va nhi~m Vl,l ciia cac ben trong mqt h<;lp d6ng v;j.n chuy~n da phlidng thuc di~n hlnh khong khac nhi~u Him vdi m9t h(jp d6ng v~n chuy& du(!ng bi~n 'blnh thu(!ng'.

Trach nhi~m cua MTO d6i vdi t6n tha't, hu hOng ho~c ch~m trii; thU(!ng phuc t~p hdn va tuy thuqc vao vi~c c6 xac djnh dt!<;fc dja di~m xay ra t6n tha't hay hU hOng d6 hay khong.

Khi nglf(!i ta xac djnh dt!<;JC t6n tha't hay hU hong d6 xay ra trong giai do~n n1l0 cila khau v~n chuy~n. thl tnich nhi~m cua MTO d6i vdi nhung t6n tha't hay hu hong d6 dt!\fc xac djnh bling m()t cong udc qu6c te'bilt bui)c ddn phuong thuc ho~c Iu~t phap qu6c gia mang tinh bllt bui)c ap d1,1ng cho giai do~n d6. Tnrang h<;lp cong t!dc qu6c te' vii lu~t ph:ip qu6c gia khong ap d1,1ng dU'\fc thl trach nhiem d6 dt!\fc xac dinh bling mi)t thoa thu~n rna trong d6 quy djnh, chAng h~n. rling m(\t cong t!oc cu th€ nao d6 se xac djnh trach nhi~m ciia MTO d6i voi toan bi) khau v~n chuy~n.

Khi nglf(!i ta khong thtS XllC dinh dt!\fC t5n tha't hay hU' hong Xa y ra d giai d011-n niio cua khau v~n chuy.Sn thl cac ben c6 thtS xac djnh cd so va ph~m vi trach nhi~m cua MTO theo nh~n djnh phan doan rieng ciia h<;>. Bi~u khoan miiu, dl)'a theo Qui tile ICC, c6 th.S tlm du\fc trong di~u 10 ciia COMBINCONBILL.

"10. Trach nhi~m cd ban

106

(1) Nglloi v~n chuyen phai chju tnich nhi~m Mi vdi t6n th!t hay hit hOng hang boa xay ra tinh tit tMi diem ong ta nh~n hang h6a cho tdi thCJi di~m giao hang.

(2) Tuy nhien, nglloi v~n chuyen se khOng phiii chju tnich nhi~m Mi vdi m(t mat hay hit hOng ne'u nhii'ng ma't mat hay hit hOng do philt sinh tit h<J4c Iii ke't qua ciia:

(a) hiinh d(\ng sai tnii hay vi~c b(t ciln ciia Thltdng nhiin ;

(b) vi~c tuan theo chi thf ci\a ngltoi co quyen ra chi thi d6;

(c) thie'u ho~c khie'm khuye't ve dieu ki~n dong goi bao bl ciia hiing boa rna do ban cha't ci\a nO. ra't de bj hit hong khi khong dlt<;lc d6ng g6i ho<j.c dong g6i bao bl kh6ng dung each;

(d) vi~c xu ly, nh~ hiing, xe'p hang ho~c do hiingdo chlnh Thltdng nhan hay ngltoi thay mij.t cho 6ng ta thl,l'c hi~n;

(e) nhii'ng khuye'tt~t co hii"u ciia hang hoa.;

(f) ky rna hi~u ho~c so tn~n hilng h6a, bao bl ho~c ddn vi himg kMng dung hay khong d~y dii;

(g) dlnh c6ng, biii c6ng, d6ng cua nha may ho~c h<tn che' lao dqng tit ba't eli ly do gl du cho titng phdn hay toim b(\;

(h) ba't eli nguyen nhiin ho~c bie'n co nao rna ngltoi v~n chuyen khong sao rranh dlt<;lc vii ding kh6ng sao minh dlt<;lc h~u qua ciia chung du cho ngltoi v~n chuy~n hang boa da thl,(c hi~n nhi~m vv m(\t each dn mh h(lp ly.

(3) Khi rna, theo ti~u khoim (2) ngltoi v~n chuyen khong pbai chiu bilt eli trach nhi~m nao doi vdi m(\t so ye'u to gay ra ma't mat hay hll hong, thl ong ta se chl chiu tnich nhiem trong chitng mvc rna cac ye'u to d6 da g6p ph&n vii.o vif;c gay ra t6n thilt hay hu hong theo dieu.khoiin nay."

Ro rang !a quy djnh nay th~ bien m\lnh me y muon bilng he thong nay lol!i trir Qui t~c Hague-Visby. Tuy nhien, ciing c6 m(\t so khac bif;t ve yeu du dfli vdi vi~c phfti chltng rninh. Trach nhi~m se thu(\c vi: MTO khi c6 t6n tha't hay hit hOng xay ra do nhii'ng nguyen nhiin neu trong cac di~rn (a), (b) vii (h). Con voi nhii'ng di~m khac, h<;lp d6ng COMBINCONBILL c6 neu gia thie't Iii l(li the' ci\a MTO. C6 nghia lit, khi MTO khilng djnh rilng, trong m(\t hoan dnh cv th~. t6n thilt hay hit hong c6 th~ dlt<;ic quy cho m(\t hay nhil:u tlnh huong hay bie'n co dii neu tren thl ngltoi ta cho rilng dil:u d6 !a dung nhlt v~y. Tuy nhien, ngltoi gi'li hang c6 quyl:n chung minh ding t6n tha't hay hit hOng d6, tren

107

thlfc te' hoan toan hay mi)t ph~n khong phiii do m(lt hay nhi~u trong si'S nhung nguyen nhan hay bie'n c6 tren gay ra. Vf: tnlch nhi~m di'Si vdi slf ch~m tr~ thl MTO chi chju trach nhi~m khi xac djnh du'<;lc giai do~n v;!n chuyin da gay xiiy ra slf ch;!m tr~ d6 va toi chirng mu'c thea quy djnh ciia cong u'dc qu6c te' hay thea lu~t qu6c gia. Tuy nhien, s6 tif:n b6i thu'Cing se khong vtt(lt qua s6 tien cudc phi phai tra cho giai do~n v~n chuy~n d6 mi~n Ia h~n che' nay khong trai vdi nhung quy djnh cua cong u'oC qu6c te' hay lu~t I~ CUa qu6c gia du'(IC ap d\lng.

H<;lp d6ng v~n chuy~n da phttong thU"c c6 neu m(lt di~u khoan gidi h~n tnich nhi~m clia MTO khi khong c6 de quy djnh cua cac cong u'dc d~ ap d\lng. Nguyen tile d6 dlfa tren quan dioSm ra't ph6 bie'n vf: trach nhi~m cua ngttCii v~n chuy~n d6i vdi mi)t ddn vj hang v~n chuy~n tinh theo tn;mg ht(lng (mi)t kilo) vii tinh b~ng Poincare frances.

4.7 Vai khia c~nh phap Iy vf v4\n chuyi!'n hang boa ~c h~i, nguyhii!'m

Theo tinh loan sCI b9 cua IMO, xet theo quan dioSrn an toan ho~c c6 h~i cho moi tru'Cing thien nhien thl hi~n c6 tdi tren 50% lu'<;lng hang hoa dlf<;fc v~n chuy.Sn bhg du'Cing bioSn c6 thoS coi Ia hiing boa nguy hi~m. Con s6 dlf doan nay c6 lien quan tdi hang boa du<;~c li~t ke trong cac cong u'oc, quy djnh, tieu chua'n vii khuye'n do ap d\lng trong vi~c v~n chuy~n. xu ly, luu kho, bi'Sc vii do nhii'ng lo~i hang h6a d6. Tuy nhien, ngu'Cii ta c6 thoS ke't lu<!n mi)t each khong cttCing di~u rhg, h~u nhu' m6i ngii.y l~i xua't hi~n thi tru'Cing nhung lo~i hang h6a d(\c h~i va nguy hi~m mdi va chung c6 thi dll'<;lc v~n chuy.Sn bang tau biin. D6ng thOi ciing phiii nha'n m~nh dng, khong nen coi hang boa Iii. nguy hiirn khi chi d1,1'a vito tlnh cha't hay d~c tinh ciia chling rna thai. C6 khi m<?t lo~i hang boa 'v6 t(\i' nao d6 rna rieng biin than chung khong phiii Iii lo~i nguy hiirn, nhung se tro thanh nguy hiim trong mi)t so' tlnh hu6ng cg thi nao d6, ch~ng h~n khi chung tie'p xuc vdi nlfdc hoi).c vdi cac cha't khac c6 thi gay ra nhii'ng phan U'ng h6a hqc niio d6. Trang xet xli, c6 mi)t quan diirn kh~ng djnh rhg khi rnui'Sn li~t mi)t lo~i hang boa niio d6 vao lo~i hang nguy hioSm thl phai xet tdi toan bi) tlnh tr~ng chung ciia chOng, nfc Ia xet de'n barr cha't ci'S huu ciia hang boa d6 ciing nhu' bi'Si ciinh chung quanh n6. Do d6, ph~rn vi cua hi~n tu'<;fng du(lc gQi Ia 'hang nguy hioSm' boi chile chiin Ia ngu'oi ta khong thoS du'a ra du'<;fc mi)t djnh nghia tiing quat v~ di~u ki~n t~o thanh mi)t hang hoa nguy hiim.

C6 nhieu quy djnh qui'Sc gia vii qui'Sc te' hi~n hanh thie't l~p cac bi~n pbap d~ phong dn ph<ii du<;fc tuan thii lien quan tdi van chuyin, xu ly va lu'u kho hang nguy hiem. Ngoai ra con c6 ra't nhieu quy trlnh xu ly kh!n ca'p. D~c bi~t Iii ta khong nen qua nha'n m~nh t~m quan trqng cua h~ th6ng ph<ip ly t~o ra bc'Ji cac Cong udc ~ua IMO va cac khuye'n cao khac nhu' SOLAS 1974, cac Ph\1 1\lc cua MARPOL 73n8, quy djnh IMDG 1990 vii cac bii sung ciia n6, v.v ... Dang tie'c la hi~n nay van chua c6 h~ th6ng lu~t phap qu6c te' nao v~ trach nhi~m dan s1,1' di'Si vdi tiin tha't xay ra khi van chuyen hang hoa nguy hi~m bAng tau bien. £>6 Ia chua n6i de'n va'n de b6i thll'Cing d~y dii cho nguCii phlii ganh chiu thi~t h•i do hang boa di)c hl)i, nguy hi~m dll'<;lc van chuyen b~ngtau biin gay ra hi~n dang trc'J thanh v(n de niii bat.

108

Lien quan de'n hgp d6ng v~n chuy€n hang hoa nguy hiem, quyen h~n tu'dng ung va tn!ch nhi<$m ciia nguC1i v~n chuyen va nguC1i gCii hilng hi<$n da dugc quy djnh trong m(;lt chirng ml)'c rilt h~n che' trong Qui t3:c Hague-Visby. Trong dieu 4 , do~n 6 c6 hai tlnh huO'ng ra't dien hlnh dii dugc quy djnh:

khi hilng hoa nguy hiem dii dugc chd tren tau rna nguC1i v~n chuy€n hoan toan khong dugc bie't ve d~c tinh nguy hi€m ciia hang boa d6 thl nguC1i v~n chuyen c6 the dua hilng hoa d6 len bC1 vao ba't cu thC1i diem nao, t~i bilt cu ndi nao, hol)c cho ph:i huy hoij.c lam vo hl)i chung rna khong phai b6i thuC1ng va nguC1i gi'1i nhung lo~i hilng nhu v~y phai chiu tnl.ch nhi<$m ve bilt cu t6n tha't hay cac phi t6n dii trl)'c tie'p hay gian tie'p ph:it sinh tit hoij.c Ia ke't q~a ciia vi<$c gdi hang d6. Cong udc nay dii gian tie'p quy djnh nhi<$m V\1 ciia nguC1i gi'1i hilng Ia phai thong bao cho ngttC1i v~n chuyen bie't ve ba't cu dij.c tinh nao ciia hang hoa lam cho n6 tri'1 nen nguy hi€m;

khi hang hoa nguy hi€m dttgc ngttC1i v~n chuyen bie't va d6ng y v~n chuy6n tren tau Cila mlnh rna sau d6 tri'1 thanh nguy hiem cho con tau ho~c cho hang boa. Thl trong tntC1ng hgp nay nguC1i v~n cbuyen c6 the dua hang len bC1 i'1 bilt cti' ndi nao, ho~c cho pha huy hay lam cho vo h~i cbung rna khong phai chju trnch nhi~m trir tntC1ng hgp t6n tha't chung , ne'u c6.

d ca'p qu6c gia, mi;lt s6 nude dii ban hanb qny djnh ve vin de nay. Mi;lt s6iu~t nay hi~n dang trong qua trlnh dugc b6 sung, c~ p nh~ t. Tuy nhien, doi khi nhung qui dinh ve v~n chuyen hang boa nguy hi€m chua hoan chinh va chi gioi h~n trong mi;lt vai quy dinh chinh nhtt hang phai c6 ky mii hi<$u thich hgp vii nhi~m Yl,l cua ngttC1i gi'1i hang lit phai thOng bao nhimg tinh chit nguy hi em ciia hilng rna ong ta dii bie't.

Trong nhung nam gin day. chua bao gW viln de tri'1 nen ra't ro rang Ia dn thie't phai phat tri€n mi;lt h~ th6ng kha thi ve mijt kinh te' vii can d6i ve ml)t pMp Iy trong vi~c Mi thttC1ng nhung thi~t h~i do v~n chuyen hang hoa nguy hiem va di;lc h~i bilng tau bi6n gay ra. Ngoai ra, h~ th6ng hilng bai mdi phai hoan chinh vi~c th6ng nhit lu~t pbap qu6c te' dii dl)t dttgc ve trach nhi~m trong vi~c v~n chuyen HNS (bang h6a nguy hiem, d.;lc h~i) lien quan tdi vi~c v~n chuy€n bilng dttC1ng bi;l (Cong ttdc Geneva 1989 ve Tnl.ch nhi~m Dan sl)' d6i vdi thi~t h~i do v~n chuyen hang boa nguy hi6m bli.ng dttCing bi;l, dttCing s~t va dttC1ng song; va C6ng ttoc Basel 1989 ve ki€m soat vi~c v~n chuy6n xuyen qu6c gia chit thai di;lc h~i va chit thiii ciia chung). Dong tMi, moi nguC1i dfu nhit tri rilng dn phai c6 mi;lt h~ th6ng lu~t phap qu6c te' lien quan tdi khau v~n chuy6n dttong bi6n, va mi;lt dl)' thao C6ng ttoc ve Tnich nhi~m va Sl)' boi thttC1ng lien quan tdi khau V~n chuy€n cac Chit D(ic H~i bilng DttC1ng bien (HNS) hi~n dang dttgc Uy ban Phap lu~t cua IMO thl)'c hi~n. Dii c6 nhung th6ng nhilt cd ban ve nhung va'n de sau:

h<$ th6ng boi thttC1ng phai dl)'a tren trach nhi<$m ctla chii tau;

nguyen tile chia xe trach nhi<$m giua chtl tau va nhung ngttoi lien quan de'n hiing h6a dn phai dttgc coi Ia cd si'1 cho h<$ thO'ng boi thttC1ng trong tttdng lai;

109

- mO'i lien ke't giila mQt M tho'ng b6i thii'C!ng HNS vii slf gidi h~n chung v~ trach nhi~m neu trong Cong U'dc 1976 v~ Gidi h~n Trach nhi~m dO'i vdi cac Khie'u n~i Hang hai.

Nhilng va'n d~ khac nhll' nhifng chi dh toan du mang tfnh cha't thti' nghi~m v~ mtl'c b6i thii'C!ng tO'i da dU'~c d\1' kie'n, va lo~i va s61ttc;1ng hang hoa nao dll'<;lc xem Ia dQc h~i. nguy hiEm dang dll'c;!c xem xet.

Vl thie'u cic qui djnh phap ly qu6c te' th6ng nh!t nen cac va'n d~ lien quan tdi trach nhi~m vk-mtl'c b6i thi!C!ng cho nhirng thi~t h~i do HNS g§y ra trong kinh doanh dttC!ng biEn qu6c .te' ~n con dang r!t mo h6.

110

PHANNAM CAC HQP DONG SU DT)NG TAU BiiN

5.1 Hflp dclng thui\ tau djnh h\ln

Hc;!p d6ng thue tau djnh h~n Ia mot thoa thu~n trong do chi\ tau chuyln quyEn sU' d\)ng mi)t con tau cho ngll'Cfi thue tiiu M thu cU'dc phi (cho thue) trong mi)t khoii.ng thCii gian vii trong thCfi gian nay ngll'Cfi thue tiiu c6 thtl sil' d1.mg con tllll vll<;~i lch vii mvc dich cua mlnh trong ph~m vi mil hc;lp d6ng cho phep. Eloi khi, thCfi h~n khong dll'c;lc tlnh bAng khoii.ng

thCii gian mil bhg mi)t thCii h~n c~n thie't dl th\l'c hien mi)t ho~c nhiEu chuye'n di ho~c th~m chi trong mi)t ph~m vi mil con tau se du<;~c sil' dt,mg (ch:ing h~n tau se dltc;lc giao t~i d.ng Sudan vii se du<;~c tra l~i trong ph~m vi cila vung biln Egyptian Mediterranean -Red Sea Colombo). Trong cac diEu kien cc:J ban cila hc;!p d6ng c:in IU'U y nhung vii"n d~ sau:

chi\ tau cung ung dil tn;mg tai tau cho ngll'Cfi thue tau djnh h~n;

chti tiw c6 trach nhiern phai b6 tri d~y du thuy~n vien cho con tau nhttng thuy~n tnr<'Jng vilthtly thil doiin viin Iii ngll'Cfi Jam thue cua chi\ tiiu;

ngll'Cfi thue til u chju moi chi phf lien quan tdi tltng. chuye'n di vii tra ti~n thue tilu

cho chi\ tau.

Dudi day chtlng ta chl gidi h~n tMo Ju~n trong ph;trn vi nhii'ng vin de tieu bilu ctia viec

thue tau djnh h~n.

5.1.1 Con tim va slj mieu ta con tau

M0i ngll'oi Mu bie't rAng viec thue tau chuye'n thuang dll'<;lc ap d\)ng viio mot con tau C\1 thtl. S\1' rnieu ta con tau thuong dll'<;!c neu ra dtl chl ro ban chit Joi cam ke't cila nguCii v~n chuyln vii cong vio$c mii nguoi thue tau se tie'p nh~.

Trong thue tiiu djnh h~n. qui t~c chil ye'u cila hc;lp d6ng Iii nhlim vao mi)t con tau dU'c;lc neu ten C\J thl, vil di~u nay rnang J~i ke't qua gi6ng nhu tlnh tr<tng thue tau chuye'n. S6 pMn cua hc;lp d6ng le thui)c viio s6 ph~n cila con tiiu. Do d6, viec rn(lt con tau bi t6n tha't

toiln bi) co nghia Iii hqp d6ng thue tau chim dut; mi)t tai n~n nho ciing co the Jam cMm tr6 m(lt hilnh trlnh Cl! thl nilo d6 trong thai gian thue tau, nhll'ng dio~u d6 khong ng11 y rling toiln bi) thCii gian cila h<;1p d6ng thue tiiu se bi keo diii. N6i chung, viec rnieu tii. con tau trong hqp d6ng thue tau djnh h~n khac vdi nhung doi hOi vE ntieu ta tau trmig thue

tau chuye'n: n6 chi tie't hc:Jn nhit~u. Ly do Iii thu nh~p cila nguoi thue tau le thui)c viio kha nang chuyen chCI cila con tau vii vl nguoi thue tau se phai chju rn(\t s6 chi phi rna theo hqp d6ng thue til u chuye'n thl chi\ til u ph:l.i tra. Vl the', nguoi thue til u mu6n bie't chfnh

xac nhii'ng d~c tlnh ky thu~t ctia con tiiu dl ong ta c6 cc:J sCI tlnh toan tnrdc du<;~c phi t6n ciing nhll' thu nh~p cua mlnh. Ve phia chu tau thl S\1' rnieu ta chi tie't nhll' V~Y se tninh

111

dU<Jc vi~e ngUCii thue tau khie'u n~i rling le ra con tau phai c6 cha't IU<Jng to't bon. E>l)c

bi~t Ia trong nhii"ng h<Jp dang thue tau d~u mdi day, nguCii ta neu nhii'ng thong tin ra't chi tie't vii toan di~n ve: con tau, m<)t phh neu ngay trong h<Jp dang thue tau, m9t pMn trong nhii"ng 'mvc ll!c' dinh kern.

Theo h<Jp dang thue tau djnh h~n. ngUCfi thue tau c6 quy~n sll' d\lng kha nang chuyen

chCJ nha't djnh ciia con tau. Do d6, sue chCJ hang pbai dU<Jc neu ro - c6 the ca sue chi'!

hang nlj.ng (thUCfng Iii tn;mg tai toiin ph~n) vii hang nht;: (thUCfng Iii feet kho'i). TruC!ng h<Jp

nhii"ng til' nhu 'vao khoang' hol)c 'khoang chirng' dU<Jc sll' d\lng thl chllng c6 nghia nhu

trong h<Jp dang thue tau chuye'n. C~n phai de dij.t khi sll' d\lng nhii'ng til' ngii' nay, vl c6 the chung chl bao v~ quy~n I<Ji ciia chii tau khi c6 nhii'ng co si'! h<Jp Jy M nguCii ta nghi ngCI v~ sue chll'a thJ!c ciia con tau.

So'IU<Jng va vj tri eiia h~m hang va nhii'ng chi tie't ky thu~t cua thie't bj Jam hang (ehhg

h~n sue nang ciia effu tau va cong suilt born miii giCI cua may born) cilng phai dU<Je neu

r6.

LU<Jng nhien lic;,u tieu th\1 vii to'c d(\ ctia tau Ia nhii'ng dij.c diEm ky thu~t ciln phiii dU<Jc

neu ro.

Ta't nhien, to'c d(\ cua tau c6 t~m quan trong dang kE vl khi thue tau nguC!i ta tinh theo

dOn vj thoi gian con tau thu<)c quy~n sii' d\lng cua ngUCfi thue tau. Chlrieng ve phdn to'c d<) da c6 nhie:u each mo til khac nhau.

PMn mCJ ddu ctia h<Jp d6ng thue tau BALTIME 1939 trlnh bay m<)t phuong phap quan tn;mg ve mieu ta to'c d(l tau.Phdnnay neu m(lt cam ke't ve: t6c d<) rna theo d6 n6 luon gifn

li~nvdi ngay h<Jp dang dU<JC ky ket. N6i each khac, neu tren thJ!c te con tau khong dap ung dlt<Jc to'c d(\ neu trong chi tiet ky thu~ttrong suilt th(fi gian thue tiiu thl cijng c6 nghia n6 khong dap ung d\t<Jc nhii'ng quy each ky thu~t.ngay trong ngay h<Jp dang thue tau

dli<Jc ky ke't. Nhii"ng miiu h<Jp dang thue tau gdn diiy giin SJ!mieu ta tile dQ eua tiiu vdi

ngay giao tau, va d6 chinh Ia each di~n giai nhii'ng h<;Jp dang thue tau nhu h<Jp dang

BALTIME 1939. Tren thlfc te', vi~c di~n giai d6 con di xa hdn. Ne'u m<)t tiiu dU<Jc·thue

theo miiu h<Jp dang BALTIME 1939 dap ung dU<Jc kha nang ve: to'c d() nhu da cam ke't

thl n6 phai chung minh rling to'c d() da thoa thu~n c6 the d~t dU<Jc chilng nhiing ngay san

khi giao tau rna con trong suilt thCii gian thue tau sau nay.

Trong miiu h<Jp dang thue tau BALTIME 1939, to'c d9 mieu tii Ia tiled() rna tau c6 the d~t du<;Jc khi da chua day hang va trong di~u kien thCfi tie't vii bien tilt. Theo t~p tvc

tr0ng tai, nguCii ta kiem tra nMt kY tau de tlm hieu cac chuye'n di lien quan. Khi die:u

kien thlli tie't hol)c sue gi6 Jdn hon cilp 3 theo thang Beaufort thl khong tinh. NgU<Jc l~i. ngUCii ta tinh khoang each .:Iii ghi (so vdi nude chu khong phai vdi day bien) vi! chia cho thCJi gian da tau dii ch~y M xac dinh to'c d() thlfc te'. Thong thUC!ng, nhil"ng ciiu mien ta ve: to'c dQ thuong dU<Jc b6 nghia bang nhil"ng til' nhU 'vilo khoang' hol)c 'khml.ng chirng'

(chAng h~n khmlng 15 no); vi! nhil"ng til' d6 thll'llng dU<;Jc hiEu Ia eho phep eM tau dii'<;Jc hll'dng bien d() cht!nh l~ch Ia 0,5 no. Ne'u nhil"ng tinh toan dlfa vao nhil"ng s6 li~u ghi

112

trong may do quiing dU'Cing dll'a ra ke't qua chi c6 13,7 nd chU' khOng phlii Ia 'vao kboang 15 nd ', nhll' v~y dii hvt di 0,8 nd. Mot thie'u hvt kha ldn c6 th~ Ia ly do M hiiy h<;!p d6ng, nhll'ng theo lu~t an I~ trll'dc day dii cho th!y thl chi khi nhung s\1' nhung khac Net d6 Ia r!t trdm trqng thl mdi dll'<;!c phep hiiy bO h<;!p dOng. T~p tvc ph6 bie'n hi~ay Ia ngU'(Ii ta se khie'u n~i doi tra l~i ti~n thue tau (ho~c. ne'u dU'<;!c Ia giiim gia khi td. ti~n thue sau nay) ne'u mU'c thie'u hvt d6 dll'<;!c xac djnh .

ChUng ta hay xem mot s6 vi dv v~ each Toil an phan xU' dii tinh loan S\1' th\l'C hi~n th\l'C te' ciia mot con tau.

'Tren co so phan tlch tl mi s61ieu ti'r may do t6c d(\ cua tau, Toil an phan xU' nh~-n th!y rling .con tau, trong su6t thO'i gian cho thue, khi cho ddy hang vil trong di~u kii)n thO'i tie't thu~n l<;!i, dii khong d~t dU'!;Ic t6c do tren 10 nd.' H!;lp dOng thue tau BALTIME 1939. ghi r6 t6c d(\ Ia 'vito khming 12 nef '.Toil an cho ding tu 'khoiing' c6 nghia lit s\( chechli)ch

phiii kh6ng qua 1/2 nd mdi c6 th~ ch!p nMn dlt!;lc. Trang vv nay c6 s\( chech l~ch tdi 1,5 nd, nhltng di~u d6 khong du d~ c6 th~ huy h!;lp dOng.

Trang m(\t vv khac, toil an cho ding, ngu:Cii thue tiludu~;~c huang quy~n giiim gia thue, vii tinh toan theo each sau:

TMi gian bt mit = theo h!;lp dOng thue tii u

(thCJi gian tren bi~n theo h!;lp dOng) x (ph~n t6c d(\ thie'u) (toe do cam ket theo h!;lp dong)

Trang trltCing h!;lp nay, thCii gian tren bi~n Iii 301 ,I ngiiy, do d6 thO'i gian bt ma't Ia:

(301,1) x (1,5) = 39,27 ngiiy 11,5

Ti~n thue Ia 25 shillings (bhg 1,25£) cho m6i ta'n!thang (30 ngiiy) vii trqng tai toan ph~n ciia tau la 4660 ta'n;, v~y ti~n thue tau giam du~;~c:

. 25 x 4660 x 39 27 = 152.498,50 shillmgs 30

Trang nhung nam g~n day, h9p dOng thue tau, dij.c bii)t Iii h9p dOng thue tau dftu da mo ta v~ t6c do ngay cang chij.t che hein, xet theo quan di~m ciia chii tau. T6c d(\ thu(lng du!;lc mieu ta bling nh6m tu 't6c do ch~y bi~n trung blnh' vii t6c do d6 phai dlt!;lc duy trl trong su6t thO'i gian thue tau. ThCii gian rna t6c d(\ phai duy trl nhu: dii cam ke't duqc xac djnh tu quang dU:Cing rna con tau da ch~y chia cho thili gian (giua cac tr~m hoa tieu o cac cang). Vii)c tinh loan d6 khong tru di khoang thai gian do thiJi tie't (bao, sltdng mil) hoij.c do gi6 gay ch~m tri§ hoij.c lam cho con tau khong khoi hiinh du:~;~c.

H!;~p dOng SHELL TIME 3, dieu 24la m(\t vi dl! r6 rang ve each mieu ta nay. Ngay trong

do~n d~u tien c6 m()t cam ke't ve t6c d(): " ... Chll tau cam ke't ding t6c d9 trung blnh ciia con tau se kh6ng dll'di ... " .. Cam ke't d6 xuyen su6t thili gian thue tau. Do9n thu hai neu nhung quy t~c lien quan toi each tinh toan t6c d(\ vii do9n thu ba neu cac quy djnh lien quan toi h~u qua ciia ba't cu S\1' thie'u hvt t6c d() nao. Dieu nay hoiin toan khac bic;:t voi

113

cac di~u khmln cii, bili n6 cho chu tau dlt<;Jc httiing tiiln thttiing (tang ti~n thue) ne'u con tau dl!-t tiled(> cao hdn tiled(> neu trong h<;lp d6ng thue tau.

Ltt<;1ng nhien li~u tieu thl! c6 y nghia vo cilng quan tn;mg d6i vdi ngttoi thue tau vi chlnh ong ta Ia ngttoi phiii tra tiiln mua nhien li~u.

Giua t6c d(> vii mU'c nhien li~u tieu thl! c6 m6i lien quan ro rang. Theo th6ng I~ thl miiu h<;lp d6ng thue tau se quy djnh dng t6c d(> thoa thu~n phai d~t dtt<;1c vdi mU'c tieu thl! nhien lieu (vi di! Iii d~u n~ng) qui djnh cho m6i ngiiy. Ne'u tau tieu thl! mi)t ht<;lng nhien li~u nhi~u hdn ltt<;Jng thoa thu~n trong h<;lp ddng thl chii tiiu phai chju tr<ich nhl~m tni chi phi cho philn nhien li~u vlt<;lt tr(>i d6.

Ne'u.con tiiu tieu thl! m(it lttgng nhien li~u it hdn quy djnh thl ngttoi thue tau du<;Jc httong Jqi. Tuy nhien, diSu nay c6 th€ lam tang them khii nang ch6ng I~i khie'u n11-i ciia ngttoi thll.e tii u v~ vi~c tau ch~ y kh6ng d11ng t6t d9 quy djnh.

Trong h<;Jp ddng thue tau djnh h~n. khai ni~m dii kha nang di biin ciing c6 vai tro quan trQng vi n6 Iii mi)t thu@t ngu chung th€ hi~n yeu cilu cua ngttoi thue tau d6i vdi con tau. CAD hi€u rAng y nghia ciia nh6m tlr niiy khac vdi y ngh1a cua n6 trong h<;1p d6ng thue tau chuye'n di€n hlnh, trong d6 m(>t lo~i hang vii m(>t hiinh trlnh Cl! th€ xac djnh cha't hr<;Jng, lo~i thuyiln vien. vii trang thie't bj, v.v .. .rna con tau ciln phiii c6. Trong thue tilll djnh h~n. ngttoi thue tiiuc6 tb€ ra l~nh thi,ic h!en m9t hay nhiilu chuye'n hanh trinh, va trong diilu kien d6 kh6ng th€ mong d<;1i con tau thJ!c hi~n mQi chuye'n hiinh trinh m(it each hoan toan thich dang khi kh6ng CO SJ,i thong bao trltdC. Vl the' lu~t cua IDQt s6 quilc gia quy djnh d.ng con tiiu phiii dap ung cac diilu kien "nhtt da dtt<;lc thie't l~p trong v~ chuy€n hang h6a thong thttong ". Gia thie't ding con tii u dii kh:l. nang di bi€n ngay 11!-i hlc b~t dilu ciia giai do~n thue tii u, tuc Ia tl!-i thoi di€m 'giao' con tiiucho ngttoi thue tau. (Dung tren quan di€m phap Jyma x6t, thl khongc6 viec giao nii.o l~i c6 th€ xiiy ra du<;Jc khi rna ngttoi thue tau chtra chttm hau dtt<;lc con tau). Nguoi thue tau c6 th€ tlr ch6i cha'p nh~n ne'u tau khong dii kha nang di bi€n (chilng h~n tau khong s~ch). Trong truong h<:fp nhttv~y. nguoi ta yeu du chi\ tau phiii cho lil.m v~ sinh l~i trudc khi giao tau va trltdc khi thOi h~n thue mttdn dl.l'<;lc khiii stt b~ng vi~c giao tau, c6 th€ bilt d~u c6 hieu h,tc. Cong viecliim v~ sinh doi khi t6n nhiilu thoi gian, va quyiln hiiy h<;lp ddng c6 th€ nay sinh vi viec ch~m tr~ nay.

Ne'u con tau trii nen khong dii kha nang di bi€n trong thoi gian dang thue tau thl chi\ tau

phai c6 nhi~m VI! khlic phl!c tlnh trl!-ng d6. Ching h~n. chii tau phai c6 tnich nhi~m sii'a chua ne'u may m6c bj trl!c trij.c khie'n cho t6c d(> ch~m hdn so vdi t6c d9 cam ke't (trttong h<;Jp nay khong nha't thie't coi con tau Iii khong du kha nang di bi€n). Nhltng lieu chii tau

c6 bu(>c phai khAc phl!c tlnh trl!-ng d6 vdi ba't cu gia niio hay khong? C6 m(>t gidi h11-n nhlfng.ra't kh6 xac djnh; ro rang Iii gidi h11-n nay se bj vlt<;lt qua ne'u con tau c6 th€ bj lol!-i bo vii hie d6 nguoi ta khong doi hoi chu tau phii.i khlic phl!c khie'm khuye't d6 nita.

Nhln chung, chu tau chi chju trach nhi~m vil nhung thi~t h11-i do tau khong dii kha nang di bi€n (chilng h~n. ne'u hang hoa cua nguoi thue tiiu bj bo nlim tren cang vii chi phi se

114

pbat sinh them trong hlc eM tau slfn sang, ho~c ne'u hang boa bi hU' hong tn!C tie'p do tinh tr~ng. khong dti kha nang di bi~n) ne'u phiit hi~n c6 S\1' b(t dn hay sai s6t dU'~i hinh thll'c nao d6 ctia chti tau hay ciia nhii'ng ngll'(li Hi.m cong rna ong ta phai chiu trach nhi~m. T!t nhien, chti tau c6 th~ phlli chju trach nhi~m n~ng n~ hdn do tau khong dti kha nang di bi~n n6i chung hay do nhii'ng ye'u t6 nao d6 ciia tinh tr~ng khong dii kh!i nang di bi~n. Tuy nhien, thll'(lng c6 khuynh hU'dng hoan toan ngll'<;lc l~i khi chti tau chi gi~i h~n trach nhi~m ctia mlnh trong vi~c 'chuyen dn thich dang d~ lam cho con tau dti kha nang di bi~n·.

Trang h<;1p d<lng BALTIME 1939, di~u 1 c6 nhii'ng quy djnh n6i ri!ng vao hlc dU'<;Ic giao, con til u ·v~ mqi phU'dng di~n phai thich h<;lp cho vi~c chd hang thong thU'(Ing'. Di~u d6 c6 nghia Ia chti tau phai thl!'c hi~n m(it hinh thtl'c bao dam. Nhll'ng khi di~u khoan nay dU'<;Ic dQC cilng vdi nhii'ng mien tr:ich r(ing riii trong di~u 13, thi ro rang Ia trach nhi~m va tinh tr~ng kh6ng dti kha nang di bi~n chi c6 th~ ap d!!ng trong nhii'ng tinh hu6ng ng~i

1~.

H<;lp d<lng SHELL TIME 3, dieu 2 c6 neu 'sl!' dn miin thich dang', nhungdn lttu y riing S\1' mien trach quy djnh trong di~U 28 khong anh hU'dng tdi nghia V\1 phai bao dam kha nang di bi~n.

5.1.2 Thili htJn thue tilU

Mi)t h<;lp d6ng thue tiiU c6 th~ dU'<;Ic ky ke't cho khoang th(li gian dn c6 d~ thl!'c hi~n m9t ho!ic nhi~u chuye'n (thU'(Ing goi Ia 'cac h<;lp d<lng theo chuye'n'), nhu'ng thong tiutong, thCJi gian thue tau dU'<;Ic xac l~p bling s6 ngay, tbang ho!ic nam, th~m chi ca trong tnt(lng

h<;lp ngttCii thue tau dl!' djnh thue tau d~ dung viwm¢t ml!c dich kinh doanh d!ic bi~t.

ThCii di~m biit d~u ctia mQt h<;lp d6ng thue tau thU'ong dU'<;IC an djnh theo mi)t bi<~n d6 thu;l.n l<;li cho chti tau. Cac ben thU'(Ing qui djnh m(lt ngay sdm nh!t vii. m()t ngay sau cilng c6 gia tri theo h<;1p d<lng cho vi~c 'giao tau cho ngu(li thue '. Ch~ng hl!-n. ne'u th(!Lgian giao tau Ia tit ngay 1 tdi ngay 15 thang 6, thi ngay sau ciJng dll'<;lc hi~u Ia 'ngay htiy h<;1p d<lng' nghia Ia giao tau sau ngay d6 thi ngu'Cii thue tau c6 quy~n htiy h<;lp dOng. Tuy nhien, ne'u ngu'(li thue tau khong mu6n th\l'c thi quy~n nay thi h<;lp dOng thue tau dU'gc coi

nhu'con hi~u ll!'c tMm chi ca khi vi~c giao tau th\l'C hi~n sau ngay 15 tMng 6 kha liiu.

Nhu' tren dii g<;li y, tit 'giao' d6 bj hi~u l~m. Khi con tau de'n cang giao tau theo quy djnh trong h<;lp d<lng dung hl!-n. thong bao da dll'<;lc gi'Ji cho ngll'(li thue tau M ngtt(li nay c6 thi! xac djnh xem con tau c6 dap tl'ng cac di~u ki~n neu trong h<;lp d<lng khong. Ne'u con tim du'<;lc ch!p nMn thi th(li gian thue tau va ti~n thue tau du'<;lc bift d~u tinh tit thCii di~m d6. Trll'(lng h<;lp tau kh6ng dap tl'ng cac di~u ki~n neu trong h<;lp d<lng, vii. khi ngll'(li thue tau gi'Ji thOng bao thi chti tau c6 nhiem VI! phai khiic phl!c tlnh trl!-ng tren, ne'u c6 th~.

Ngll'(li ta thu'Cing tie'n hanh ki~m tra khi nMn tau. Viec nay kh6ng chi M xem con tau c6

S<!-Ch se kh6ng, rna con M xac djnh mtl'c dQ hu' hOng dii c6 slfn ctia con tau, ch~ng hl!-n

cac 16 thting ctia san h~m hay ve't ntl't ctia cac b~c du thang. Ly do Ia vl ngii'Cii ta thll'(lng

115

khie'u n11-i riing con tau bj hu' trong thoi gian cho thue, trong khi boc vii do hang, vii vl v~y ngu'oi thue tau phai chju tnich nhi~m ve nhung hu hong d6. Ngoiii ra, thil t~c giao tau dltc;!c ap d~ng d~ xac djnh lu'c;!ng nhien li~u con 11!-i tren tau.

'Tni tau 111-i' t11-o ra m(lt viln de c6 tftm quan tr0ng ra't ion. Thoi di~m bilt dilu thoi h11-n thue tau du<;~c xac djnh viio hlc giao tau. Ne'u thoi han thue tau dude thoa thuiin Iii 12 . . . tMng vii ngay giao tau Iii ngiiy I thang 6 thl ly tu'ong nhilt Ia con tau phai duc;!c tra l~i vao ngiiy 31 thang 5 nam sau. Vao dung ngiiy d6 con tau phai nlim t~i dja diim tr:l. l~i tau; theo thong le thl d6 se Iii c:l.ng do nguoi thue tau h!a chon trong ph~m vi khu vvc dii thoa thu~n. Con tau phai khong con hang boa deS viec su d~ng con tau vao m~c dich kinh doanh cila ngttoi thue tau du'c;!c xem nhtt dii hoiin tii't. Ngoili ra, n6i chung con titu ph:l.i trong 'tinh t~ng tot dung nhu' khi dttc;!c giao' ( vi d~. xem BAL TIME 1939, diEu 7). C6 nghia Iii t(li hie du'c;!c tr:l. l~i. con tau ph:l.i trong dieu ki~n s~ch se (ho~c khong s~ch) dung nhtt luc giao tii u truoc diiy.

Nguoi ta ciing thuong yeu du ngttoi thue tau phai sua chua bilt ky htt hong nao xiiy ra cho tau trong thoi gian thue tau. C6 nhieu diEu khoiin cila hc;!p ddng.thue tiiu qui djnh vE v!n.de nay. Tuy nhien, theo quy tile chung, ngttoi thue tilll ph:ii chju trach nhiem doi voi nhung hu' hong chile chi!n dii xay ra trong thoi gian 6ng ta su dl)ng con tau. Them vao d6, 6ngta ciing phiii chju tnich nhiem vE sv bilt dn cila nguoi thue tau hay cila bilt ell' ngu'oi nilo thu(lc quyen da 6ng ta, Iii nguyen nhiin d§.n de'n htt hong d6. Truong hc;!p thttong xay ra Ia nhung nguoi xe'p, do hang thie'u tMn tr0ng trong khi lam hang gay ra hu hong cho tau. Nhii'ng htt hong xiiy ra khi hilnh trlnh, ch~ng h11-n do tau bj mile CI!Jl thl ngttoi v~n tai phai chju tnich nhiem. Nhung htt hong xiiy ra trong thoi gian tau ghe viio cang se dirc;!c xU' ly theo each kMc. Tuy nhien, tMm chi ngay khi c6 tnich nhiem phiii khilc phl)c cac hu hOng, viec giao tra tau thuong du'c;!c th\l'c hien trttoc khi tie'n hanh sua chua cac hu ·hong. N6i each kMc, viec sua chua tro thilnh m(lt viln de ve giai quye't thiet h~i sau nay.

Ro rang Iii nguoi thue til u c6 th~ se gi) p kh6 khan trong viec sii p xltp sao cho cac chuye'n di chilm ddt vao m9t ngiiy c~ th~ dii djnh vii ddng thoi con tau ciing phiii hoan toiln SI/.Ch ·se vii a trong tlnh tr11-ng nhu' trltoc khi giao. Thvc te' d6 doi hoi phiii c6 so du' thoi gian nAo d6 d€ cho phep nguoi thue tau hoan tii't hc;!p ddng thue tau. Vf{n dE nay th11'11ng dll'c;!c d~ c~p trong hc;!p d6ng thue tau, nhu'ng th~m chi ngay khi kh6ng dltc;!c d~ c~p de'n thl ngu11i ta ding linh d(lng trong chlrng mite nhii't djnh. Chhg h~n thoi gian thue tau trong vi d~ cila chung ta Iii 12 thang, thu'ong du'c;!c g0i Iii 'thai gian cll'ng'. Ne'u viec trii tau dien ra rnu(ln hdn, ngu'oi ta gQi d6 Ia 'th11i gian g6i d~u·. Khi th11i gian thue tau du'c;!c mieu ta Ia 'khming 12 thang' thl du'c;!c ap d~ng 'th11i gian g6i d~u c(lng /trii' '. Ne'u hc;!p d6ng chi qui djnh trong '12 tbang' thl m9t bien di) nao d6 ding du'c;lc ap dl)ng. Vl c6 th€ de dang xay ra tranh ch!p Iii ng1tl1i thue tau c6 quy~n tnl. tau sam hay mu9n hdn thai h11-n bao nhieu ngay, cho nen each tot nh!t Ia nen djnh ro s6 ngay, chhg h11-n 12 thang c()ng trlr 14 ngay. Eloi khi ngll'oi ta b6 sung c~m tlr 'theo chon h!a cila ngltoi thue tau', nhltng di~u d6 cilng kh6ng c~n thie't. Quy tile v~ 'th11i gian goi dh c(lng/ trlr ' dii ng~ 9 rling ngll'oi thue til.u c6 quy~n chQn 1\l'a.

116

Ngoai ra, ngii'Cfi thue tau thii'Cing c6 m9t s6 ch9n 11,1'a khk ChAng h~n. ngii'Cii thue tAu c6

th€ ch9n 11,1'a dja di€m tnl. tau, nhll' vi~c giao tni tau duc;1c phep di~n ra 't~i m9t cang an toan C! Bile Au'. E>6i vdi thC1i h~n thue tau, ngii'Cii thue tau thii'Cing c6 m()t s6 chQn !\fa, vi dl) ch9n each gia h~n tMi gian m9t liln holj.c viii liln, b1ing m9t s6 thang cl) the. Theo thong le. trong tru(!ng hc;1p d6, c6 m<?t ban thong bao vf: tMi di€m sau cllng t~i d6 ngll'(fi thue tau se th\l'c hi~n vi~c ch9n 11,1'a.

Cai g9i Ia 'th(!i gian gian do~n thue tau' (off- hire) doi khi cijng duc;1c quy djnh ct.~ the, Ne'u khong c6 ghi them dif:u gl, ngu(!i ta khong the keo dai tMi gian thue tau d€ bil vao th(!i gian gi<in do~n nay, tMm chi ca khi tMi gian nay keo dai. Ta't nhien, vi~c su dl)ng mi)t di~u khoan dlj.c bi~t c6 the thay d5i dltc;1c tlnh hlnh, ho(ic bli.ng each neu rli.ng th(fi gian gian do~n se duc;1c t\1' d(lng them viio 'tMi gian cll'ng', ho(ic ngu(!i thue tau c6 the t\1' quye't djnh vii;c c6 nen gia h~n hay khong.

5.1.3 Vitng ch(fyti'm, chpn llja hang hoii, nhilng hiinh trinh dijc bift.

Nhll' tren da trlnh bay, net d(ic trll'ng cua thue tau djnh h~n Ia ngtt(!i thue tau quye't djnh nhii'ng himh trlnh niio con tau se phai thJ!c hi~n. Bay gW chung ta nghien cU'u xem ngu(fi thue tau hilnh xu quyf:n nay ra sao.

ve vilng ch~y tau, cac dif:u khoan trong nhif:u hc;1p d&ng thue tau khac nhau thu(fng qui djnh gioi h~n dja ly r<?ng hay hc::p cho cac hi!nh trlnh rna con tau se duc;1c phep th\fc hi~n. Viing ch~y tim c6 the duc;1c gioi h~n. chAng h~n trongph~m vi" viing Bien Bile", "trong cac viing nll'oc cua Chau Au" ho!ic- va day Ia trll'(!ng hc;1p thll'Cing thily- "khilp the' gioi". Khi khu vvc ch~y tau r()ng thl se c6 nhii'ng gioi h~n d(ic bi~t nh1im tranh cho tau phiii di vao nhii'ng khu vvc d!ic bi~t. chol.ng ~n. "Khifp the' gioi trii' qu6c gia X". "trii' nhii'ng viing c6 chie'n tranh" "World-wide trading excluding state X", "excluding war zones, " v. v .. Nhii'ng dif:u khoiin !o~i nay pharr anh tlnh hlnh chinh trj luc d6. C6 m(lt quyend(ic bi~t, d(lc l~p voi s\1' thay d5i vf: m6i quan h~ chinh trj Ia dieu khoan doi hOi con til.u. chi phll.i ghe vao 'nhii'ng cang an toan'. Ne'u ngii'Cii thue tau ra l~nh cho con tau thl,(c hii;n m9t hiinh trlnh dlta con tau de'n m(lt cang rna chii tau coi Ia khong an toan, 6ng ta c6 quyf:n tlr ch6i thJ!C hi~n l~nh d6 cho du vi~C chu tau CO phai chju trach nhi~m hay khong ve nhii'ng h11 hOng khi con tau ghe vao mqt cang do ng11Cii thue tau chi djnh c6 dll'c;1c xfr ly gio'ng nhll' trii'Cirrg hc;1p thue tau chuye'n hay kh6ng.

C6 nhieu ye'u t6 rna chu tim phiii xem xet khi quy djnh giOi h~n khu v\fc ho~t d(lng cua tau. Ch~y tau C! m(lt s6 viing nude nha't djnh c6 the doi hOi chii tau phai tni chi phi cao hdn. Chol.ng h~n. chi phi cho thuyen vien (ke ca chi phi di l~i cho vii;c thay thuyf:n vien) ra't khac nhau C! tung khu v1,1'c. M9t s6 viing nude l~i dily rfry nhii'ng rui ro, hi~m ho~ cho con tau, vii nhii'ng thi~t h~i cho tau thu'Cing khie'n cho th(!i gian cho thue (off-hire) bj gian

do~n.

Rui ro ve hu hong cho tau c6 y nghia quan tr9ng d!ic bi~t. vl vh nhif:u dieu khoan lien quan de'n khu vvc ch~y tau deu dva tren thvc te' nay. Chol.ng h~n. m9t dif:u khoiin c6 the dudi hlnh thll'c 'khilp the' gidi' nhll'ng d6ng thCii l~i doi hoi con tim phai ch~y trong ph~m

117

vi dja ly quy djnh trong h\lp d6ng bao hi€m than tau (vi d!! 'trong ph~m vi Gidi h~n Cam ke't cila Bao hi€m'). E>Oi khi hang bao hi€m tau cho phep con tau vli\Jt ra ngoai ph<tm vi gidi h~n neu trong cac di~u khoiin cila h\lp d6ng vdi di~u ki~n Ia con tau phiii tnl phi biio hi€m caO hdn. EJi~u.nay Oli\JC phan anh trong cau '(1 nhii'ng khu VlfC khong phai tni them phi biio hi€m'.

Thinh thoiing ngttoi thue tau yeu du dtt\Jc dtta tau vao vling n~m ngoai khu vlfc dii gidi h~n. E>i~u nay dttqc dan xe'p thong qua mi)t thea thu~n b6 sung, va chil tau dtt\Jc tlf do doi hOi ba't cu di~u kien niio rna ong ta cho Ia thich hqp. Mi)t thi d!! v~ di~u ki~n ki€u nay c6 thtl Ia ngttoi thue tau phai chju tnich nhiem v~ ta't cii nhll'ng thi~t h<ti xiiy ra cho con tau, khi tiiu di viio nhll'ng khu vlfc ngoai vling quy djnh trong h\lp d6ng. Tuy nhien, tren thlfc te' nhll'ng thea thu~n nhtt v~y thttong chi bift ngttCfi thue tau phai tni them khoan phi biio hitlm phJ! tri)i.

V~ lo~i hang h6a dttqc phep chi'f,lo~i tau, bo' tri cila tau, v.v ... se tlf n6 da dij.t ra m()t so' gidi h~n nha't djnh v~ lo~i hiing tau se chC1. Tuy nhien, lo~i hang ngttCfi thue tau dttqc phep chi'! bao gi(f cilng dttgc neu rii trong h\Jp d6ug. Mi)t h\lp d6ng thue tau d~n se thttCfng quy djnh ca'p di) cila hang dttgc phep chi'! Ia s11-ch vii/hoijc ba'n. Trong h\lp d6ng thue tau chi'! hang kho, ngttoi ta thtt(fng su d!!ng mi)t ciiu chung chung nhtt 'hiing boa hqp phap', cilng vdi nhll'ng h~n che' ("ngo~i tri:r ... ").

Vi dJ! hiiy xem xet h\lp d6ng LINERTIME, di~u 3, trong d6 yeu du v~ hiing hoa dttqc phep chi'! dtt\Jc mieu ta bhg ciiu 'chi nhii'ng hang hoa hgp phap', cling vdi nhii'ng h(ln che'sau:

"Khong dttgc chC1 gia sue so'ng, lttu huynh, hifc in dttdi d~ng roi. Nhll'ng hang h6a nguy hi€m, di)c h~i, de chay (nhtt acids, cha't n6, calcium carbide, ferro-sillicon, naptha, motor spirit, tar, ho~c ba't cu san pha'm niio khac cil.a chung) ph<ii dttqc gidi h11-n so'ltt\lng theo so' ta'n neu trong khung so' 21 vii phai dtt\Jc dong g6i, cha't h1mg, xe'p vii do theo dung qny djnh cila chinh qyu~n dja phttdng vii Bi) thttdng m11-i quy djnh trohg khung so' 21 ... ".

E>o1 vdi vi~c th\fc hi~n tung hanh trlnh rieng 1e, h\Jp d6ng BALTIME 1939, di~u 9 quy

djnh:

"Thuy~n trtti'fng th\fc hien ta't cii cac chuye'n hiinh trlnh vdi slf kha'n trttdng nha't vdi sv giup do thOng thttong cila thily thil doiin tren tau. Thuy~n trtti'fng phai tmin theo l~nh cila ngttCfi thue tau trong nhii'ng va'n d~ lien quan tdi vi~c su d!!ng tau, d~i ly vii cac cong vi~c khac ... ".

E>i~u nay, cling vdi nhii'ng bie'n d6i dtt\Jc tlm tha'y trong nhi~u m~u h\lp d6ng thue tau khac, t(lo cho ngttoi thue tau quy~n quye't djnh trong viec sil' d1,1ng tau trong ph<tm vi neu tren. Vl v4y. ngttoi thue tau se quye't djnh lo(li hang h6a nao tau se chC!, nMn hang C! diu, khi nao bl!t d.iu bo'c hiing, khi nao tau khi'fi hiinh, v.v ... Ngi!Cfi thue tau con c6 quy~n quy!'t djnh cho con tau n~m khong, khong cha hang hoa.

us

Nglt(lc vdi khia Cl1-nh quan con tau ly ve thlt<1ng ffil1-i nhlt da mieu ta i'1 tren, khia qnh quan ly tau ve bang hai ll1-i khong thuqc quy~n cda ngtti!i thue tau trong trtti!ng h(lp h(lp d6ng thue tau djnh hl1-n. Nhii'ng til' ngii' trich d~n i'1 tren (nh(t Ia tir sli dQng con tau 'employment') c6 hiim :9 t~o cho ngttoi thue tau quyen h~n rqng riii d6i vdi con tau, nhttng khong th~ bao gllm c:l. quyen hl1-n ve thttdng m~i liln hang hiii. Tuy nhien, nhii'ng til' ngii' neu tn!n da dtt(lc dit~n giai m<;\t each h~n che'. (Ne'u ngttoi thue tau cilng giii' l(y quy6n qulin 1:9 hitng hai tren con tau, thl d6 Ia trttilng hgp h(lp d6ng thue tau tr~n).

Nhtt v~y. ngui:li thue tau quye't djnh lo~i hanh trinh rna con tau se thl!c bien, trong khi d6 thl thuy6n trlti'Jng, vdi Itt each Ia d~i dien cua chU tau, quye't djnh nhii'ng v(n de lien quan tdi hang hlii. Vi the', thuy~n trtti'Jng se quy€t djnh httdng va t6c d(i cda hanh trlnh, c6 tinh de'n tlnh hlnh gi6 va di~u kien thili ti€t, ngoai nhii'ng v(n de khac.

Tuy nhien, di6u d6 khong c6 nghia Ia ngtti:li thue tau luon luon bi rang bu(ic bi'Ji y mu6n cua thuy6n trtti'Jng. N€u nhii'ng quy€t doan cua thuy6n trttdng khQng dung thl nguoi thue

tau cilng bj anh httdng va ong ta c6 th~ khie'u nl;li doi b6i thtti:lng thiet hl;li trong trtti:lng hqp thuy6n trudng b(t cin trong cong viec. Trong nhii'ng trtti:lng hqp kbac, nhii'ng quye't djnh sai l~m cua thuy6n trttdng c6 th~ din tdi viec con tau bj 'off hire' (gian do{ln thue)

(chilng h~n. m9t thuy6n trtti'Jng qua th~n tn;mg daTa lenh cho con tau niim eM cho de'n khi tMi tie't t6t hdn trong khi nhii'ng tau khac da lenillti:lng). Nhi6u lo1;1i hdp dllng thue tau va d~c biet Ia h(lp dllng BALTIME 1939 quy djnh rling ne'u ngll'oi thue tau khong bai long vdi thuy6n trttdng, 6ng ta c6 th~ yeu du thay the'. E>ay Ia yeu dn d~t ra do'i vdi chU tau; ne'u chu tau khong tuan thea doi hOi d6, ong ta pbai chju tnich nhiem vl da vi ph1;1m h(lp dllng.

5,1.4 Phan chia chuc niing hoq.t t!Qng va chi phi

Khi thao lu~n v6 h(lp dOng thue tau chuye'n, chling ta da nh~n tha'y dng theo thong le thl chU tau Ia ngui:li dam nMn c6ng viec v~n chuy~n hang boa til' A de'n B. va phai bao quan hang hoa tit khi nh~n chung til' ngui:li thue tau (ngtti:li gdi hang) t1;1i di~m A cho de'n

khi giao l~i chling cho ngtti:li thue tau (ngtti:li nh~n hang) t~i di~m B. Chd tau phiii duy trl d<;li ngil thdy thU doan du nang II.J'c va trang thie't bj thich hqp tren tau, va pbai bao dam

ri\ng ban than con tau Ia thich h(lp cho viec v~n chuy~n hang h6a. N6i chung, chu tau phlii chju m<;>i chi phi lien quan Mn viec v~n chuy~n. Chung ta ciing bie't rilng c6 ·nhirng trtti:lng h(lp cac ben thoa thu~n theo each khac, nhtt ngtti:li thue tau cha'p nMn thl!c bien viec xe'p, dB hang vii/ho~c chju trach nhi~m thanh toan chi phi cho cac giai do~n nay. M~t khac, trong hgp d6ng thue tau djnh h~n. c6 ra't nhieu viec dttgc chU tau chuy~n giao sang cho ngui:li thue tau chju vdi tnich nhiem phai chi tni cac khoiin chi phi lien quan vii

m(it s6 chi phi khac chhg h6 tlt<Jng ung m(it each tn,tc tie'p toi ba't ky 'nhiem vt.J' nao cii.

Milu hgp dllng BALTIME 1939 Ia m(lt minh ho<_~. v6 each phii.n chia tnich nhiem trong

v~n hanh vii phii.n chia chi phi giira ngui:li thue tau vii chu tau. Trong 'ph&n mo d&u' c6

nhii'ng quy djnh chi ph6i di6u kien cua con tau (cling voi cac di6u khac Ia nhii'ng va'n d6 nhlt ve thuy6n vien vii khii nang di bi~n); dieu 8 quy djnh dng sti'c chO hang cua tau

119

thUQC quyen djnh dol)t cua ngt1Cfi thue tau; dieu 9 quy djnh r~ng thuy~n trt10ng vi\ thuyen

vien, trong chi:rng ml,l'c nao d6 phai giup dCJ nguCii thue tau. Tuy nhien, nhung quy djnh quan tn;>ng nha't Ia cac dieu 3 vii 4 ve vit)c 'cung ca'p vii chi tra ', trong d6 quy djnh r6 trach nhit;m cua chu tau (dieu 3) vii trach nhit;m cua nguCii thue tau (di~u 4) m(it each tltdng 11ng.

Nguyen tile chung Ia chU tau c6 nhit)m VI) giii' cho con tau du<:Jc trang bj thich h<:Jp vii

trong dieu kit)n tilt M c6 th6' tuan thu lt;nh cua ngt1Cii thue tau. ChU tau ph<ii chju nhung chi phi cho trach nhit;m nay. Chu tau phai tra nhung khoan nhu kha'u hao tau (ti~n ICii, ti~n thanh toan phiin ky), cac lol)i chi phi cho thuy thu doan, chi phi sii'a chua vii bao trl

tau. NguCii thue tau ph<ii bao dam chi tra cac khoan phi t6n lien quan de'n vit;c thl,l'c hit;n lt)nh.cua ong ta nhli chi phi tl)i cang tau ghe vao (lai di!t, hoa tieu, cang phi), chi phi xe'p hang, dCJ hang. (chi phi cho c6ng nhiin lam hang, thue dn cil'u), va chi phi lien quan tdi

vit;c thl,l'c hit;n m(it hanh trlnh C\J the (nhien Iit;u chAng hl)n). E>i~u quan tn;mg ch IU'U y Ia ngJt(Ji thue tau chAng nhung phili c6 tnich nhi~m chi tra cac khoan chi phi d6 rna con

phii w thu xe'p cac cong vit)c d6. Do d6, nhi~m VI) cua ngu(Ji thue tau bao g6m ca vi~c rnio dam cung U'ng nhierr li~u cho tau, hay thu xe'p thue hoa tieu va lai dilt, v.v ...

Cac khoan phi dlf<:1c phiin chia sao cho chll tau tra nhung khoan 'chi phi cil djnh thll'Cing xuyen', con ngll'Cii thue tau phai tra cac lo~i 'chi phi thay d6i cua chuye'n di'. Tuy v~y, each phan chia t6ng quat nhu tren thuCing kh6ng phai IUc nao ciing dung. ChAng h~n. chi phi cho thuy thu doan, trong chi\'ng ml,l'c nha't djnh, tuy thu(ic vao lo~i hanh trlnh mil con

tau dt1<_1c l~nh thl,l'c hi~n (khmin chi lam ngoiii giCI thuC1ng cao hdn khi con tau phai ghe l~i nhi~u cang, tien thli<'lng cho thuy thU doiin khi lam tai nhung khu vl,l'c di!;c bi~t. chi phi nbieu hdn khi ph<ii chuy6'n d6i thlly thU, v~t phii'm dl,l' tru di!t do hdn, v.v ... ). Va'n de ti~n lam ngoi\i giCI d11<Jc quy djnh tl)i h<:Jp d6ng BAL TIME 1939, di~u 7 vii trong nhi~u miiu h<:Jp d6ng thue titu khac, (dll'di d~ng in san ho~c trong nhii'ng di~u khoan phi) !I)C). Chi

phi cho c6ng tac sii'a chua vii bao trl cilng th€ hi~n each phiin chia chi phi bj !~ thu(ic vao lt;nh cda ngll'Cii thue tau nhu the' nao. Cac khoan chi nay c6 th€ ra't khac nhau tuy theo ho~t d(ing cua con tau vii tuy theo khu vl,l'c con tau dang ho~t d(ing khi tau de'n h~n phai

vao xudng.

5.1.5 Tinh toan ti~n thue tau

sil ti~n thue dlt<:JC tra theo h<:lp d6ng thue tau Ia m(it va'n de thlidng lli<_jng thll'dng m:j.i chU ye'u giua cac ben. ChUng ta se xem xet nhung nguyen ti!c thong thuCing ap dl)ng trong

vit)c tinh toan ti~n thue tii u.

Sil ti~n thue tau thu(Jng lien quan tdi trQng tai toan phlln cua con tau. Ti~n thue tau d6i

khi dt1<,1c a'n djnh theo ngay hay theo th<ing. E>U'ng tren quan diem ciia chu tau, each t6t

nha't Ia sii' d1,1ng ciing m<?t lo:J.i tien cho cac khoiin thu vao vi\ chi ra. Sl,l' giao d(ing ty gia

hili doai m(it each nhanh ch6ng trong nhung nam glln day dii khie'n cho vi~c !l,l'a chQn

lo:j.i ti~n trd nen v6 ciing quan trQng.

Thong thtrilng, khung gi<i thue Ia d6ng nha't trong suilt qua trlnh thue til u. Tuy nhien, nii ro clia chu tau kh6ng phiii Ia nho do chi phi gia tang trong suilt thili gian thue tau. E>U'ng

120

tren quan di~m ciia chd tau, each thich hc;fp nha't Ia dltc;fc bao ve bhng m~t khung trltc;ft gia (di~u khoan tang gia), nh4m giup cho chii tau c6 th~ trang tnii m~t ph~n hay toan b9 khoan tang gili ciia m(lt viii lo<~i chi phi nao d6. ChAng h\ln, c6 th~ kern theo di~u !Choan tling gill d6i vdi chi phi cho thuy~n vil~n. sao cho khi cac khoan d6 tang len, trong khoang thCii gian nha't djnh, nhi~u hdn s6 ti~n qui djnh (ho~c m(lt ti 1.;\ % thoa thu~n) thl khoan ti~n thue ciing tang theo can ell' tren m9t cong thtl'c dii d\1' tlnh trltdc. Nhii'ng di~u khoan gilin ddn hdn c6 th~ dltc;fc dlta vao lien quan Mn viec trang trai cac khoan chi phi gia tang; 'di~u khoan lam ngoai gii'l' trong hc;lp d6ng BALTIME 1939 Iii m(lt vi dl! cho va'n d~ nay. Cac di~u khoan khac c6 th~ quy djnh rling viec gia tang phi bao hi~m anh hU'i'lng do Ienh ciia ngll'i'li thue til u lien quan Mn cong viec ciia tau thl ngltCJi thue til u se phai thanh toan.

Theo thong Ie. tien thue tau duqc tra trudc hang thang. (Hc;lp dilng BALTIME 1939 c6 hdi khllc, n6 quy djnh thanh toan 30 ngay m(lt l~n; mh hc;!p dilng THE NEW YORK PRODUCE EXCHANGE ciing c6 phffn khac Ia quy djnh trii nua thang mqt Hln). Uln Ira d~u tien Ia vao ngay giao tau. Gla su ngay giao tau Iii ngay 15/5, tien tra trudc Iii khmin ti~n tinh tir 15/5 de'n 15/6. ve cu6i thi'li gian thue tau, cac ben thlti'lng thu xe'p viec Ira lien vao thi'li diii'rn giao tra 4i tau.

H<;lp d6ng thue tau, hoii,c theo chi thi sau d6 ciia chu tau, xac djnh ndi tra tien thue tau. ChAng h\ln, c6 thi ngltoi ta thoa t~n rling tien thue tau se dltc;lc tra vao tai khoan cua chu tau t\li rn(lt ngiin hiing t~i Luiin Don.

Chii tau c6 th€' tit ch6i th\l'c bien nhiern Yl! cua rnlnh theo qui djnh trong h<;lp d6ng (kh6ng cho b6c hang hoii,c di! hang, hoii,c kh6ng thl)'c hi en cac lenh khac ciia nguoi thue til u) cho de'n khi nao nguoi thue tau tra tien thue tau theo quy djnh.

5.1.6 Vitn di 'Gitin do{ln thue'

Nhll' chung ta dii nhieu I§n d~ c~ p i'1 tren, ngui'li thue tiiu ph:ii trii lien thue tau cho khoiing thCJi gian rna con tau thu(lc quyen su d\].ng cua ong ta, ttl'c la tit khi nh~n con tiiU cho Mn khi giao tra n6 l\li. Nhltng lieu ngtti'li thue titU c6 phai tra cho kho:ing thai gian mil ong ta khong th€' su d]!ng dttc;!c con tau khong? C6 thi c6 rii't nhieu ly do cho viec khong dtt<;!c su d]!ng d6. Ching h~n c6ng viec v~n chuyin kh6ng thanh vl khong c6 hiing, ho~c hang chU'a dltc;lc rnang Mn cang a€ giao len tau dung h\lD. Cong nhiin cang dlnh c6ng; thie't bj lam hang bj hOng; h~rn hang cua tau khong du s~ch M dtl<;IC nh~n ha.ng len tau. Tau khong th~ ch\lY duqc vl thie'u nhien lieu, c6 dlnh c6ng tren tau hoii,c dlnh c6ng cua boa tieu ho~c ciia tau lai d~t. v.v ...

Theo lu~t phap cua Anh qu6c thl nguyen t~c chung Ia ra't ddn gian: Viec thue tau vftn tie'p di~n khong he bj gian do\ln tru khi bj bu<)c phai dung 1\li. S\1' b~ t bu(lc d6 phiii dttc;!c tlm tha'y ngay trong chinh hc;!p d6ng thue titU, thttCing Ia t\li dieu 'gian do\ln thue '. Di~u nay xac djnh khoiing thi'li gian tien thue tau se khong du'c;!c trii.

121

Tuy nhien, trong h<;1p d6ng thue tilll luon c6 cac dii~u khoim lien quan toi viec chia xe nli ro ('cdc qui tile vi gidn dogn thue'). ChUng d~ ra cac qui tile kM chi tie't giup giiii quyet nhfi'ng viln M quan tn;mg nhilt.

Bay giiJ chung ta hiiy cilng nhau pharr tich viln d~ gian dolJ.n thue neu trong h<;Jp d6ng BALTME 1939, di~u ll(a). Tuy nhien, coin nhiln mlj.nh r~ng, cac miiu h<;Jp d6ng thue tau

hii;n dlJ.i c6 xu huang hlJ.n che quy~n ciia nglioi v~n chuy~n nhi~u han qui djnh trong di~u khoiin ciia miiu h<;Jp d6ng thue tau BALTIME neu tren.

E>i~u khoiin nay lii;t ke m(lt lolj.t cac bie'n c6 diin toi gian dolj.n thue. Di~u khoiin d6 xac djnh r~ng con tau se trong tlnh trlj.ng gian dolJ.n thue "vl phiii vao \1 kho hoij.c nhung bi~n phap dn thie't khac M duy tri hi~u quii cua con tau, vl thie'u thuy~n vien ho~c v~t phii'm dl! tru cua chii tau, hong may, hli than tau hoij.c cac tai !Tlj.!T khac gay ciin trd hoijc lam cho tau khong holj.t d(lng du<;1c va keo dili han 24 tie'ng d6ng h6lien tl,lc".

DU'ng tren quan di~m thl!c te', c6 hai viln dil dang cho chung ta nghien cll'u:

Tbu nhilt, di~u nay c6 ngu'Bng Ia 24 tie'ng d6ng M. M(lt bie'n c6 c6 th6 se d[n toi gian dolj.n thue khi Hie d(lng cua n6 keo dai tren 24 tieng d6rrg h6. Vi dl,l, trong chuye'rr di tau

c6 th6 bi hOng may. Ne'u hli hong d6 du<;1c sll'a chua trong khoiing thili gian chi c6 18 tie'ng d6ng h6 thl khong coi Ia gian dolj.n thue. Nhung ne'u cong vi~c sll'a chua milt 25

tie'ng d6ng h6, thl toan b(l 25 tie'ng d6ng h6 d6 dugc coi Iii thili gian gian dolj.n. Cilng c6 th~ viec hOng h6c do khie'n cho t6c d(l ciia con tfiU bi giiim pharr nll'a. Giiii phap cho viln d~ chinh viin gi6ng nhli tren. Ne'u con tau di voi t6c d(l bi giiim d6 trong vong 25 tie'ng d6ng h6 thl ap dl,lng gian dolj.n thue (nhling khong phiii cho toan b(l 25 tie'ng d6ng ti6).

Viln M thll' hai la diilu 11(A) c6 neu mi)t quy djnh dij.c biet v~ each tinh thili gian bi milt. Bien phap khilu trit se dugc ap dl)ng 'cho bilt ell' khoiing thili gian nil.o bi ma"t'. E>6 gilli quye't va"n d~ nay nguiJi ta ap dl,lng bi~n pbap danh gia ciin ell' vao th\l'C te', ngliiJi ta SO

sinh thili gian sll' dl,lng thl!c te' trong chuye'n di vii thili gian le ra phai d11<;1c sii' dl,lng ne'u S\1' c6 gay gian dolj.n khong xay ra. S6 thili gian chenh li;ch se Ia thiJi gian gian dolj.n

thue. Nhling di~u 11(A) khong ngitng llj.i tlj.i d6. N6 con c6 nhii"ng quy djnh dij.c biet gidi hlj.n t6ng thili gian dn ph:H xem xet khi pharr tich v~ gian dolj.n thue. Theo di~u 1l(A),

thili gian gian dolj.n thue se chilm dll't khi con tau dugc dua vil di~u ki~n "thl!c hi en cong viec ngay sau khi dugc yeu du ". Duoi day Ia mi)t vi dl! m.inh holj. each gi:H quye't va"n d~ nay.

Trong mi)t chuye'n hanh trlnh tit A de'n B, con tau da bi milt di~n luc 0800 giiJ ngay 116 khie'n ngltoi ta phai dung tau keo keo con tau tOi ciing C. Tlj.i d6 con tau d11<;1c sua chii"a

vii tie'p tl!c hanh trlnh tit C vao luc 12 gio ngay 10/06 vii trCI llJ.i dung chi\ bi hOng may

vii o !Uc 0800 gio nga y 11/6.

Theo di~u 11(A) cua h<;Jp d6ng BALTIME 1939 thl con tau da siln sang "thl!c hi~n nhiem VI! ngay khi dlt<;1c yeu du" ngay khi cong viec sll'a chua tlj.i C hoan tilt. Ke't qua

chung dlt<;Jc m9i nguoi chilp nh~n Ia thai gian gidn dogn thue dlt<;Jc tinh tit 0800 giO ngay

122

116 Mn 12 giC1 ngiiy 10/6, ttl'c Iii 9 ngiiy vii 4 tie'ng dOng hO. V1 the', nguC1i thue tau tra ti~n thue tau cho hiinh trlnh ti:r C tdi dja di~m ndi con tau dii glj.p sl! c6, m(it hanh trlnh dai 20 tie'ng dOng hO, m()t ke't quii it lam hai long nguC1i thue tau. Th~m chi bi thiim hdn Ia tlnh tr~ng khi con tau phiii quay trO v~ t~n ciing Me hang AM stl'a chua.

Nhij.n xet cu6i cimg v~ each giiii quye't va'n d~ gilin do~n thue. Nhlt dii d~ cij.p a ph~n tren, ti~n thue tau thuC1ng dlt<;lc tnl. trudc hang thang, ch~ng h~n vao ngiiy 1/6 cho th(fi gian thue de'n ngay 117. Ne'u trong thC1i gian d6 c6 xiiy ra gilln do~n thue thl ro rang Iii nguC1i thue tau dii tra qua nhi~u. Tuy nhien, each gi!l.i quye't va'~ d~ nay Ia ngttC1i thue ti'IU se tri:r khoan gian do~n d6 vao ti~n thue cua thang tdi. Tren thl!c te', tranh cha'p thttC1ng nay sinh ti:r each thtl'c gilli quye't nay. Chu tau c6 th~ chrfng l~i co sd da gian do'!-n ho~c khie'u n'!-i d.ng tMi gian d6 phai dtt(lc tinh theo each khac. DOng thC1i cling kh6 xac djnh dlt<;lc ta't ca vl thCfi gian Cl.l th~ d6 con chlta ro rang. Khoan ti~n ngl!Cfi thue taU tri:r di thl!C1ng Ia khoang xa'p xi, la'y tron s6. Giai phlip cu6i cilng d6i vdi s6 ti~n nay thttC1ng du'<;lc giai quye't d thC1i gian sau d6, c6 th~ sau nhifng cuqc thuong h.t(lng d~y kh6 khan giua eac ben ..

5.1.7 Trtich nhi~m dfJi vtJi himg hod hi hli hOng

Lien quan tdi h(lp dOng thue tii u diflh h~n. ta c6 th~ hlnh dung du(lc nhifng khie'u n'!-i rna chll hang c6 the tie'n hanh Ia khl hang h6a ctia ong ta khong he du'q'c vij.n chuy~n. vij.n chuy~n chij.m, bi hu hong, ma't mat trong tMi gian v:j.n chuy~n.

Tuy nhien, n9i dung thiio luij.n cua .chtlng ta du(lc h<!-n-ehe' trong phi!-m vi trach nhi~m nay sinh khi hang hoa bj hu' hong hay tha't thmlt trong ltlc vij.n chuy~n theo h(1vd6ngthue tau djnhh'!-n.

Va'n de dh tien Ia ai se la nguoi khie'u n~i. vii tren co 50 nao? TruC!ng_h<;lp don giiin nha't Ia khi ngii'C!i thue tau djnh hi!-n cling chinh Iii chi\ cila 16 hang bj htt hOng hay mal mat d6. Khie'u 0'1-i cila ong ta du(lc danh gia dudi anh sang ctia h<;ip d6ng vdi con tau- h<;lp d6ng d6 Iii h(lp d6ng thue tau.

H(lp d6ng BALTIME 1939, di~u 13lii m9t vi dl.l t6ttrlnh bay ph<!-m vi rna trong d6 111 do thoii thu~n Ia t6i thu'(lng. Lien quan tdi va'n dil hu hong hang hoa, ro rang chl trong m9t s6 it trttC!ng h(lp ngo'!-i I~ Ia ngu'C!i thue tau c6 co may nMn dtt(lc tien b6i thu'C!ng. E>iilu 13 nay da giam Mt trach nhi~m cua chti tau d6i vdi ngttoi thue tau thij.m chi d. trong truC!ng h(lp r6 rang c6 sl! bit ciln nghiem tn;mg, chAng h'!-n ctia thuyiln ph6 nha't. Co sd duy nha't d~ quy trach nhi~m cho chtl tau Ia ne'u chinh biin than chtl tau (ho~c m9t hay nhi~u nhan vien cao ca'p ctla 6ng ta, chhg hi!-n thanh tra vien ctla chti tau) ph<!-m phai viii d<!-ng !iii l~m nao d6.

Tuy nhien, li~u nguoi thue tau c6 th~ vi~n dlin cac quy de neu trong v~n don lien quan tdi trach nhi~m d6i vdi htt hong hay ma't mat hii~g hoa trong thC!i gian v~n chuy~n kh6ng?

123

van de dijt ra Ia phai can ell' vao st! vii;c C\1 th6: khi con tau ra khoi theo h<Jp d6ng thue tau djnh h~n. v~n don se dtt<;lc cap cho hang da nh~n len tau. (Xem cac di6u kii;n neu trong h<;lp d6ng BALTIME 1939, di~u 9, ciiu thU' ba). NgttC1i thue tau (ho~c chU hang neu <'I ph~n dttdi) th11C1ng yeu du ph<li c6 v~n don vl hang dii d11<;1c ban va phai sli' dl!ng v~n ddn M thu ti~n tir ngttoi mua hang hoijc vl c6 th6 ong ta se c6 kha nang bi khie'u n~i doi nhi~u hon ne'u hang dtt<;fc ban ngay trong thC1i gian tau dang hanh trlnh (Xem 'ban khi hang con tren bi6n').

Chil'ng nao v~n don con n~m trong tay cua ngttC1i thue tau djnh h~n thl hii;u lt!c ciia n6 khong gi6ng nhttle ra n6 phai c6, Vi d\1 v~n don dtt<;IC mot cong ty tau ch<;f cip cho mi)t ngttC1i g<'li hang Ia ngttC1i da giao hang cho tau ch<J M v~n chuyen. V~n don trong hie con n~m trong tay cua ngttoi thue tau dinh h~n thl n6 chlla mot bien nh(jn, vii. chU tau v§.n c6 the doi hoi v~n don d6 phai dtt<;lc tra l~i khi da himg: V~n don d6, khi con n~m trong tay cua ngll'C1i thue tau djnh h~n l~i khong chi ph6i di~u kii;n v~n chuy€n: chll'ng tit chi ph6i d6 chinh Ia h<;lp d6ng !hue tau.

Khi c6 khie'u n~i hang hoa bj hu' hong, khie'u n~i do thttong khong phai dtt<Jc du'a ra b<'li ngttCii thue tau rna b<'li mot ben thU' ba Ia ben khong h~ dtt<;Jc chuy€n giao v~n ddn va ciing khong nAm gifi' v~n ddn ·ngay tir d~u.

Trong tru'Cing h<;Jp d6, v~n don thie't l~p co sCI cho vii;c khie'u n;ti; Tuy nhien, khong phai v~n don bao giCf cung c6 tinh chilt quye't djnh, b<'li vl truong h<;lp nay c6 the bj chi ph6i b<'li nhung lui) t bil t buoc kh:ic.

van d~ quan trqng dn nho Ia, c6 the c6 mi)t St! truy doi (b6i thttC1ng) ngtti:1i thue tau djnh h~n. Khi chii hang khie'u n~i rna vii;c khie'u n~i d6 bj chi ph6i b<'li cac quy tile lien quan de'n v~n don, thl c6 the d~ xay ra trttong h<;Jp Iii. chti tau se phai ch~m tnin vdi nhung qui tile chijt che vii toan dii;n hon Ia nhfi'ng qui tlic c6 th€ ap dl!ng, ne'u ngttoi thue tau djnh h~n. vdi ttt each Ia chii hang hoa tie'n hanh khie'u n;ti. N6i each khac, vl ngttC1i thue tau

djnh h~n da ni\m lily co hoi de v~n chuyen hang ctia mot ngu'oi khac- de thu cu'dc - chu tau c6 the bj ap d~t trach nhii;m nijng n~ hon. Do d6, chti tau c6 the bj xet xli' theo mot hi; th6ng trach nhii;m khac ngoai hi; th6ng neu trong h<Jp d6ng thue tau. Trong trttC1ng h<;lp d6, van d~ he't sue tt! nhien c6 th€ nay sinh Iii. chti tau se vii;n dAn ly do gl d€ kii;n

ngttCii thue tau.

Ban than h<;lp d6ng thue tau cung c6 the Ia co sCI cho vii;c truy doi d6. H<Jp d6ng BALTIME 1939, di~u 13, Ia mot vid\1 v~ di~u khoan rna ban thiin n6 khong thira nhiin quy~n truy doi nhttv~y. M~t khac, h<;lp d6ng BALTIME 1939, di~u 9, l~i qui djnh quy~n h~n ro rang cho vii;c truy doi lien quan de'n khie'u n~i v~ hang hoa bj htt hong.

5.2 Hl/p dllng thu@ tau trin

Khi m<Jt chti tau cho thue tau theo h<;lp d6ng thue tau chuye'n ho~c thue tau djnh h~n. thl m(lt ph~n trong nhii;m V\1 ctia ong fa Ia phai b6 tri thuy~n vien vii trang bi cho con tau.

124

Ne'u khong c6 trach nhi~m b6 tri thuy~n vien va trang bj cho tau thi h<;!p d!lng chi lien quan de'n ban than con tau- tau tran. Ne'u dung nhit v~y. h(lp dl\ng d6 g<;>i Ia h<;!p ddng thue tau tran. Ngiti:li thue tau pbai thue thuy~n trltdng va thuy~n vien, va pbai bao dam con tau dli dU(Ic trang bj thich h(lp. Khi dli th\l'c hi~n xong cac vi~c d6, ngiti:li thue tau c6 th€ sa d\ing con tau de v~n chuyen hang boa cua mlnh theo nhii'ng gi~i h~n neu trong h<;!P d6ng thue tau (v~ thai gian, vung ch~y tau vii hang boa). D6ng thi:li ong ta ciing c6 thii'm quy~n cho thue I~i con tau, theo each thue tau chuye'n hay thue tau djnh h~n vii ban than ong ta I tic nay Ia nglfai v~n chuy€n d6i v~i nglfi:li thue tau chuye'n hay thue tau djnh h~n.

Tift nhien, ngui:1i thue tau theo d~ng tau min pbai chju tnich nhi~m th\l'c hi~n dung diln h<;!p d6ng dli ky v"i thuytn trlfong vii thuytn vien, ciing nhlf Mi v~i cac h(lp d6ng khac rna 6ng ta dli ky. Ong ta ciing phlii chju trach nhi~m Mi v"i hit hOng do tau gay ra gi6ng nhit trlfi1ng h(lp chu tli u thiti:1ng phlii chju trach nhi~m Mi v"i hit hOng do dam va khi con tau dit(lc thue tau djnh h~n. Vlly do d6, nglfai thue tau tdn thitang dU(lc g<;>i Iii 'chu tau t~m thi:1i '.

• Mili quan M giua nglfi1i v~n chuy€n (nguai chti thl)'c sl)' cua con tau) v"i ngitai thue tau

tdn dit(lc xac djnh trong h(lp d6ng thue tau. Titn thue tau dit(lc tinh bAng m9t s6 ti6n nha't djnh cho miii tbang. Doi khi c6 nhii'ng quy djnh ve illnh chi vi~c tra ti~n c\f~C trong

m9t s6 tlnh hu6ng dij.c bi~t. M9t va'n d~ quan tr<;>ng lien quan toi nhi~m Vl! cU. a ngiti:li

thue tau trong vi~c sti'a chua va bao trl con tau trong su6t thi1i gian thue tau. Va'n d~ nay

thlfi1ng dlf(lc ke't h(lp v"i vi~c thu xe'p mua bao hi€m: nglfi1i thue tau c6 nhi~m v1,1 b:io dam cho con tau dU(lc Mo hi€m d~y du. Di~u quan trc;mg d6i v"i chu tau Iii phlii thie't l~p m9t h~ th6ng M b6i thlfang cho 6ng ta trong tr1ti:1ng h(lp con tau bj t6n tha't roan b{). Trong trlfang h(lp bj t6n thilt b9 ph~n thl tlnh hlnh l~i khac, vl hang bao hi€m thiin tau se khong tra ti~n b6i thu'i1ng trltoc khi nhii'ng hlf hOng d6 dlf(lc sti'a chua.

Chung ta c6 th€ lily h(lp d6ng thue tau tcln BARECON 89 M minh ho~. trong h(lp d6ng nay c6 neu hai 1\l'a ch<;>n d6i v"i sU'a chua va bao hi€m.

Di~u 9 bilt bu{)c nguai thue tau phai bao trl con tau, tuc Iii sU'a chua nhung hu hOng tru"c

milt, d6ng thi1i, trong chung mt,tc nhilt djnh, nhii'ng hu hong do bj hao mon. Khi xet di~u nay chtlng ta nen ke't h(lp vdi di~u 12. trong d6 doi Mi nguai thue tau phai mua bao

hi€m than tliu vii bao hi€m P&I. Ne'u con tau bj hu hong theo b:io hi€m than tau, nglfi:li thue tau phlii sti'a chua tilt ca nhung ph~n hit hong dU'(lc bao hi€m. Nhltng nhi~m V1,1 ella nglfi1i thue tau con nij.ng nt hdn vl ong ta con phai chju tnich nhi~m d6i vdi nhii'ng sU'a chua khong nAm trong di~n dlf(lc bao hi€m than tau chi tra.

Lt!a chon neu trong di~u 13 Ia, nguoi thue tau phlii thu xe'p vi~c mua bao hi€m than tau.

Ne'u xay ra nhung hlf hong nAm trong di~n dlt(lc bao hi6m, nguoi thue tau c6 nhi~m v1,1 cho sU'a chua. Nhlfng d6ng thb'i ditu khoan nay ciing neu ro d'!ng nglfi1i thue tau phai

chju trach nhi~m chi tra ca cho nhung khoan sU'a chua b6 sung.

H(lp d6ng thue tau win thui:1ng Ia nhung h(lp d6ng dai h~n. va thlfang di li~n v"i cac

thoa thu~n dij.c bi~t v~ tiii chinh va buon ban. Nglfoi ta thlfong thoa thu~n rAng nglfi:li

125

thue tau c6 quy~n ll)'a chon mua con tau vao cuo'i thCii gian !hue tau ho~c trong khi dang !hue. Trang nhil'ng tntCing h(jp khac, ngii'Cii ta c6 th~ quye't djnh ro rAng quy~n sCI hil'n tau se .dll'(jc chuy~n giao cho ngii'Cii thue tau vao cuo'i thCii gian thue tau; ti~n thue tau thea h\lp d6ng !hue tau c6 th~ dU''Jc tinh toan sao cho chi ch phai tra m(lt 111'\lng b6 sung vao cu6i thCii h~n thue tau. Do d6, ta c6 cai dii''Jc g0i Ia h\lp d6ng thue mua, d6 Ia mOt giai

· phap d~ chuy~n giao ngay quy~n sCI hUll tai san Ia mOt con tau dang the' cMp theo m(lt gia mua blng n(j chll'a thanh toan.

126

PHANSAU H<;fP DONG V ~N CHUvEN HANH KHACH VAHANHLY

6.1 NMn xet chong

Thea truyen thtlng, hc;!p d6ng chuye'n hlinh kh<ich thU'C!ng dltc;lc xem Ia m(lt thmi thu~n giii'a m(lt hilnh khach vii m(lt ngli'C!i v~n chuy~n bang h<li thea d6 ngli'Cii v~n chuy~n dam nhi~m v~n chuy~n mqt hlinh khach bling tau bi~n d~ lay tien ve. can nhd rling, hi~n nay khai ni~m nay bao g6m m(lt s6 dang k~ nhii'ng ho;;tt d{lng hoiln toan kMc nhlf Ia chuyen chi'f hilnh khach trong ph\lm vi ven bi~n (ui'c bling phli, tau d~m khi vii tau canh ng~m), xuyen d;;ti du'dng, theo cac tuye'n du ljch khep kin, du ljch nghl dltctng trQn g6i (trong d6 ngU'C!i cung cap djch V\1 khong chi Iii cac cong ty tau bi~n rna con ca cac hang hang khong, khach S\ln, cac cd s<'l vui chdi giai trl, v.v ... ). C6 rat nhieu b(l qui tile hiinh chanh qu6c gia khac nhau chi phtli m6i quan h~ ap d1,1ng cho vi~c di chuy~n va ho~t d(lng cua tau khach. D6ng thC!i lu~t phap ve tau khach qu6c te' ciing d6 s(lnhilm bao dam cho cac dieu ki~n an toan. M(lt danh sach dt diii cua nhung tham hO\l tir tau Titantic tCii tilu Herald of Free Enterprise da neu b~t muc d(l nguy hi~m lien quan tdi m(lt s6 ldn hanh khach di tren tau Ia nhii'ng ngU'C!i khong dU'(lc lam quen vCii con tilu vii vCii cac guy trlnh kha'ncap.

Cac dieu khoan cua lu~t tu ph<ip lien quan tCii hc;!p d6ng eM khach dlfc;lc dlta viio trong lu~t phap hiing hlii qu6c gia. Tuy nhien, c6 m<)t s6 trong chtlng r~p khuon thea h~ thtlng lu~t phap qu6c te' tMng nhat hi~n hlinh.

6.2 Tfnh th6ng nhllt quO'c te'

Miii cho de'n rram 1987, guy tile th6ng rrba'tqutlc te' mdi dU'(lc neu len trong hai cong U'dc do CMI so;;tn thiio. Cac cong U'oc 1961 vii 1967 ve v~n chuy~n hiinh khach vii hiinh ly tren bi~n chu'a dlt(lc chap nh;l,rr r<)ng riii d§.n toi ke't qua Iii v~n chU'a c6 hi~u h,tc. Nam 1974, Cong U'dc Athens ve V;i.n chuyoin Hiinh khach vii Hiinh ly biing Tau bioin dlt(lc thong qua dU'oi s\f bao tr\1 cua !MO. Cong U'oc nay c6 hi~u l\fc viio nam 1987 vii cung ca' p nhllng qui tifc cd ban moi cho hc;lp d6ng chuye'n di. Nghj djnh thU' 1976 tu chlnh Cong lfoc Athens c6 hi~u l\fc viio ngay 30 thang 4 nam 1989.

Cong lfdc Athens 1974 ap dl!ng vao ba't cu ngiinh vij.n chuy~n qutlc te' nao ne'u:

con tau mang cC! cua ho~c dang ky t\li m9t nU'dc tham gia Cong U'dc; h(lp d6ng v~n chuy~n dU'c;lc li).p t~i m(lt nU'oc tham gia Cong U'dc; dja dioim kh<'li hiinh ho:j.c ndi Mn thea hc;lp d6ng v~n chuy~n. niim trong liinh th6 cua m(lt nU'dc tham gia Cong ltdc.

Tinh kha d\lng cua C6ng U'dc Athens lien quan toi cac bat ky cong U'oc qu6c te' niio khac Iii h;;tn che'. Trltdc tien, C6ng U'oc nay khong a p d1,1ng khi s\f v~n chuy~n d6 bj chi phtli b<'li m(lt cong ltdc qutlc te' khac lien quan toi vij.n chuy~n hiinh khach va hiinh ly b~ng

127

mQt phU<1ng thuc v~n chuycSn kbac, vdi che' dQ tnich nhi~m dan Sl,l' thea cac quy djnh cua c6ng Udc d6 khi mii nhil'ng quy djnh d6 bu9c phai ap d1.1ng trong v~n chuy.Sn bAng dUi'1ng bi6n. Thll' hai Iii C6ng Udc d6 kh6ng sua d6i quy~n h~n vii nhi~m Vl.l cua ngUi'1i v~n chuy.Sn, ngui'1i v~n chuy.Sn thl,l'c te', vii nhil'ng ngUi'1i liim c6ng ho~c d~i ly ci\a h0, dU<;Ic quy djnh trong cac c6ng Udc qu6c te' lien quan tdi gidi h~n tnich nhi~m cua chu tau bicSn. Ciln IUu y rAng, hi~n nay, gidi h~n trach nhi~m cua chil tiiu dUqc quy djnh trong ba c6ng Udc qu6c te': C6ng Udc 1924 v~ Th6ng nhilt mQt s6 Qui tii:c lien quan tdi Gidi h<tn Trach nhi~m cua Chu tau bicSn, C6ng Udc 1957 lien quan de'n Gidi h~n Trach nhi~m cua Chu tau bi.Sn, vii C6ng Udc 1976 v~ Gidi h~n trach nhi~m Mi vdi cac Khie'u n~i Hang hii. Thll' ba Ia, trong C6ng Udc Athens kh6ng quy djnh tnich nhi~m Mi vdi thi~t h~i do tai n(ln nguyen ur gay ra ne'u trach nhi~m d6 dU<;Ic chi ph6i bdi cac hi~p udc qu6c te' lien quan tdi trach nhi~m U6i vdi tai n~n nguyen tu hol)c b<'li bilt ky lu~t pMp qu6c gia nao dUqc ap dl.lng, mit~n Iii lu~t d6, xet v~ moi phUdng di~n. bao Ve quy~n lqi cua ngUi'1i ganh chju thiet h<ti ciing gi6ng nhu trong bilt ell' c6ng Udc quae te' niio v~ trach nhi~m Mi vdi tai n~n nguyen tu.

C6ng Udc Athens ap d1.1ng cho vi~c v~n chuy.Sn thU<1ng m~i do nhii nUde cac hol)c cd

quan c6ng quy~ thl,l'c bien theo h<;lp d6ng v~n chuy.Sn trong ph(lm vi nQi dung cua C6ng Udc. Tuy nhien, Cong Udc nay kh6ng,ap d1.1ng cho viec v~n chuy.Sn dU<;Ic thl,l'c bien Mi mQt tiiu kh6ng pruli Ia tau di bi€n ho~c b<'Ji m9t tiiu ch<tY tren d~m khl.

Con v~ kha nang c6 cac di~u khoan trong h<;lp d6ng nhllm giiim bdt trach nhiem cua nguoi v~n chuy.Sn, quy djnh mll'c thilp h<1n v~ trach nhiem, hol)c chuy.Sn giao trach nhi~m phiii chll'ng minh cua ngui'1i v~n chuy.Sn, hol)c h~n che' quy~n ll,l'a chon cua hiinh khach v~ n<1i c6 thilm quy~n t6 t1.1ng, moi quy djnh nhu v~y se bj v6 hi~u vii kh6ng c6 gia trj. Tinh VO hieu cua nhil'ng di~u khoan h<;lp d6ng neu tren kh6ng liim cho hqp d6ng v~n chuy6n bj v6 hieu, h<;lp d6ng se v§n con phl.l thu(ic vito cac quy djnh ctia C6ng Udc.

Cong Udc Athens kh6ng dUqc coi Iii m(it quy djnh hoiin chlnh vii Iii t6ng thcS cac qui djnh ci\a moi viln d~ phap ly .lien quan tdi viec v~n chuy6n hiinh kMch. Philn quan trong nha't cua n6 d~ c~p tdi trach nhi~m cua ngUi'1i v~n chuy.Sn. Vi v~y. di~u ciln thie't Iii chUng ta phai xem xet n9i dung ciia hqp d6ng khi phan tlch quy~n h~n vii nhiem v1.1 cila cac ben.

Hi~il nay, ngUoi ta dang tbao lu~n v~ vi~c tu chlnh C6ng Udc nhAm c~p nh~t mll'c dQ gi(Ji h<tn va cung cii"p thu t1.1c cho viec tu chlnh v~ mll'c d(i gidi h~n d6 dU<;Ic thtlc dify nhanh chong.

6.3 HQ'p d6ng chuy(n di- cac khai ni~m cd ban

Djnh nghia v~ h<;lp d6ng dUqc Cong Udc chilp nh~n ( di~u I, do~n 2) qui djnh rling m(it h(Jp d6ng chuye'n di c6 nghia Ia mQt h<;lp d6ng dU(Ic thie't l~p boi ngui'1i v~n chuy.Sn hay ngtti'1i thay mij.t cho ngui'1i v~n chuy.Sn M chuyen ch<'J hil.nh khach hay hiinh khach vii hanh ly ciia he;> bling dui'1ng bi.Sn. TU' djnh nghia tren chtlng ta thily rhng IDl.IC dich ciia h(lp d6ng Iii M di'1i ch6 ciia m9t ngui'1i tir ndi nay sang m(it n<1i khac hoij.c mQt ndi Cl.l thcS

128

v~ quay trCI v~ bang cac phu'dng lien vSn tlii bien; nhung va'n d~ nhu' khoang each di chuy~n hay each thti'c va phu'dng ti~n dh de'n s\1' djch chuyen d6 khong phiii Ia chU ye'u. Tuy nhien, va'n d~ Ia viec d6i ch6 d6 phai Ia n(li dung chU ye'u cua hl;lp ddng, n6i each khac, d6 Ia nhiem V\1 chinh rna ngttcri vSn chuy~n phai th\l'c hien.

Ngu'Cii vSn chuy6n Ia chinh ngu'Cii ky hc;!p ddng v~n chuy6n ho~c Ia ngu'Cii dttc;!c ngttCii khac thay mij.t M ky hc;!p ddng, du cho viec vSn chuy6n d6 c6 thlJ'c slJ' do ong ta hay do ba't cti' ngu'Cii nao khac, dli Ia chu tau, ngttCii thue tau, thlJ'c hien m(lt ph~n hay toan b(l qua trlnh v~n chuyin (ngttCii v~n chuy6n th\l'c te').

Hanh khach Iii m(lt ngtt(li dttc;!c eM tren con tau theo m(lt hc;!p d6ng v~n chuy~n ho~c Ia ngu'Cii, vdi slf ddng y cua ngttCii vSn cliuy6n, di kern theo m(lt phttdng ti~n (xe c(l) hay d(lng v~t so'ng dttc;!c chuyen chCI theo hc;!p d6ng v~n chuy~n hang hoi.

Hanh ly cua hiinh khach bao g6m:

hanh ly xach tay mil hiinh khach d6 trong cabin hoij.c t\1' lttu giu, ki~m soat hay bao quan b~ng each nay hay each khac. Chllng bao g6m ca hanh ly rna hiinh khach c6 trong hoij.c d€ tren xe.

Ba't cu tai san hay xe c(l nlto cua h1mh khach dttc;!c nh~n len tau d~ \'~n chuy6n theo m(lt bien nMn hiinh ly, khong k~ nhung d6 d<tC vii xe c(l v~n chuyin theo mot hc;!p d6ng thue tau, v~n ddn, hoij.c m(lt hc;!p ddng khac chu ye'u lien quan tdi v~n chuy6n hAng hoa vii d(lng v~t so'ng.

Djnh ngbia ·v~n chuy~n' ho~c m(lt each chinh xac hdn Ia thCii gian v~n chuy~n Ia di~u to'i quan tn;mg Mi n6 xac djnh th(li gian mii ngttCii v?n chuy6n phai chju trach nhil)m. Cong ttdc c6 neu ba di€n tie'n cua qua trlnh v~n chuy~n.

D6i vdi hiinh khich vii hanh ly xach tay cua h<;>, qua trlnh vSn chuy6n Iii khoang thcri gian trong d6 hanh khach va hiinh ly xach tay cua ong ta dang i'Hren tau hoij.c dang trong qua trlnh len tau ho~c rCii tau vii khoiing thCii gian mit hiinh khach vii hitnh ly xach tay cua ong ta dang dttc;!c vSn chuy6n tren m~t mtoc tit da't li~n ra tau hoijc ngtrqc 4i, ne'u phi t6n cho viec v~n chuy6n d6 dttc;!c bao g6m trong ti~n ve ho1j.c con tau dtrqc sil'li\lng cho m\lc dich chuyen chi'1 ph\1 nay dttc;!c ngttCii v~n chuyin silp xe'p theo slf quye't djnh cua hanh khach. Tuy nhien, do'i vdi hiinh khach thl v~n chuy6n khong bao g6m thCii gian he;> dang (I tren du tau hoij.c nha ga, be'n tau, hoij.c trong hoij.c tren ba't cu cd sCI niio l<ti can g.

Do'i vdi hiinh ly xach tay, ph/!-ID vi cua ·v~n chuy6n' bao g6m cii thCii gian khi hanh khach dang (J tren du tau hoij.c ra khoi tau nhttng dii giao hanh ly cua h<;> cho ngttCii v~n chuy~n hoij.c ngtt(li lam cong hoij.c d~!-i ly cua ong ta vit chu'a dttc;!c giao trii l~i cho hanh khach.

129

E>6i vdi cac lo~i hanh ly kMc, 'v;).n chuy~n· c6 nghia Ia khoang thi'li gian tinh tir thCii di<~m ngU'Cii v;).n chuy~n tie'p nh;).n chung til' tren bCI hay dudi tau cho de'n thCii di~m ngll'Cii v;).n chuy~n hay ngttCii lam cong ho:).c d~i ly ciia ong ta giao tra l~i cho hanh khach.

6.4 Quy~n h;li Va nghia Vl,l chinh CU3 caC ben

M(\t so nhii)m V\1 quan trQng lien quan dtn hiinh kMch dtt<;lc h<;!p d6ng hay lu~t ciia cac qu6c gia ap d:).t cho ngU'Cii v~n chuy~n. Nhii)m V\1 diiu tien ciia ngttCii v~n chuy~n Ia bao darn cho con tau dii kha nang di bitin ngay til' diiu vii trong su6t hiinh trlnh v~n chuy~n cii vii)c bao dam cho con tau dtt<;lc trang bi thich h<;!p, bo tri thuyc3n vi en va v~t phifm dl)' trii" day dii vii bao dam an toan cho hanh khach vc3 mQi m:j.t.

Ngu'Cii v~n chuy~n c6 nhii)m V\1 cung ca'p cho hanh khach nhii"ng dic3u kii)n vi) sinh thlch

h<;lp vdi vii)c di bi~n va nhii"ng tii)n nghi nhU' quy djnh trong h<;lp d6ng ho:).c duqc coi Ia

khong thi! thie'u dugc trong v~n chuy~n dU'Cing bi~n. Rii rang Ia nguCii v~n chuyirr, b~ng phi t6n ciia ong ta, c6 nhii)m v1,1 phai lo nuoi dttorrg hanh khach trong suO"t hil.nh trlnh : di~u nay khong ap d1,lng cho vit;c v~n chuye'n ven bie'n. Tren ca~ tau du ljch phai cung dp oily dil cac chudng trlnh vui chdi giai tri rrhu dii chao. Lu~t pMp ciia m(\t so' nude coh quy djrih nhii)m VQ chung Ia pbai quan tam thlch dang de'n cac quy~n l<;li ciia hanh khach.

Ngui'li thue tau bj dm phan bii)t giii"a cac himh khach voi ly do mau da, chi\ng tqc, sAc t(\c hay ngu6n gO"c. Tuy nhien; t~i m(\t so nuoc, hanh khach khong bj bift bu(\c phai i'J chung phong vdi nhii"ng ngui'li khac sikt(lc. Ngu'Cii v~n chuy~n c6 nhii)m v1,1 phai phat h3.nh ve tau cho hanh khach. Ve tau Ia b~ng chllng cila vii)c ky ke't h<;fp d6ng chuye'n di, neu cac dic3u kii)n v~n chuy~n chfnh ho:).c 06 c~p tdi dic3u kii)n thOng thu'Cing cila ngttCii v~n chuye'n. Ve tau ciing Ia b~ng chung cho

vii)c hanh khach da tra ti~n di tau (tic3n chuye'n di)

Nhii)m VQ khac cila ngU'Cii v~n chuy~n Ia phai khi'Ji hanh khifn tru'dng va theo dung tuye'n

quy djnhtrong h<;lp d6ng. Ne'u c6 xay ra ch~m tri':, ch.ing h~n ne'u con tau g:).p tai n~n thl

ngttCii v~n chuye'n phai chju tnich nhit;m dU'a hanh khach de'n cang dich bling mi)t phudng tii)n thich h<;lp va chju mQi chi phi cho vit;c v~n chuye'n nay, chhg h~n phai tra chi phi cho con tau khac d~ chuyen chi'J hanh khach oe'n dich ho:j.c bling cac hlnh thUc

v~n chuy~n khac, nhu Ia dt.tCing hang khong.

Trong nhii"ng tlnh huO"ng du<;lc xac djnh bbg h<;lp o6ng hay bling cac quy tile phap ly,

ngu'Cii v~n chuy~n pbai c6 trach nhii)m hoan tra l~i. theo yeu du ciia khach, toan bQ hay

m(\t phiin sO" ti~n chuye'n di theo ti li) tU'dng ung tuy theo hoan canh.

Thong thttCing, trong h<;lp d6ng cung nhtt trong lu~t pMp quae gia quy djnh rling trU'dc Ide bit dftu chuye"n di, nguCii v~n chuyi!n c6 thi! huy bo h<;lp d6ng chuye'n di ne"u hanh trlnh d6 khong th~ th1,1'c hii)n dU'<;fc nht.tng khong phai do 16i ciia ngll'Cii v~n chuy~n. E>udng nhien, hai ben d~u c6 th~ biii bo h<;lp d6ng vl ly do chie'n tranh bung nil gay nguy

130

. hl~ffi, S\1' phong tml. cang di hay cang de'n, chinh quy~n ra J~nh giif tau, h04C b!t elf tr" ng(li nao kMc thu.;>c lolJ.i d6 t"i vi~c kMi banh hay tie'p t1,1c hanh trlnh cila con tau. Tl1.l'(jng hc;lp con tau bj tcln th!t toan b(), bj chlm, bj pha buy thl hc;lp d6ng bj hily bo theo quy djnh cila ph!ip lu~t.

Di~u dang htu y Ia, theo lu~t djnh, ngii'Cii v~n chuy~n c6 quy~n cam giir hanh ly d~ bao dam cho vi~c khie'u nlj.i ph!i t sinh til' hc;lp d6ng chuye'n di. Nghia Ia ngii'Cfi v~n chuy~n c6 quy~n cilm giir hanh ly cho de'n khi khie'u nlj.i cila he;> dll'c;lc giiii quye't ho4c dll'c;lc bao diim thich dang.

Nhi~m v1,1 cila hiinh khach dll'c;lc qui djnh m()t each he't sll'c khai quat trong hc;lp d6ng. Hanh khach c6 nhi~m Vl! phiii tuan thil n()i quy tr~t tl,l' thong thii'Cing tren tau. Hanh khach c6 nhi~m v1,1 lam theo I~nh cila thuy~n trll'"ng nhl'!m bao dam an tolin va tr~t t\1' tren tau. M()t hanh khach c6 th€ bi thuy~n trll'"ng giam giir ne'u c6 nhirng hanh vi gily nguy hi€m cho S\1' an toan cua con tau, cua hilnh khach hay cua tai san. T!t nhien, hilnh kMch c6 m()t nhi~m Vl! chinh Iii trii ti~n chuye'n di, nhll'ng vi~c doi hoan tni l(li khoan ti~n nay c6 th€ dll'(lc yeu du tuy theo viii tinh hu6ng. '

6.5 Trach nhi~m cua ngttifi v~n chuy~n

Theo C6ng ttoc Athens, nhi~m v1,1 cua ngii'Cii v~n chuy€n dl,l'a tren cac nguyen tllc du'oi

dily:

Ngii'Cfi v~n chuy€n chinh ph<l.i chju trach nhi~m trll'oc hanh khach v~ toan b() vi~c v~n chuy<'!n, dii cho ngll'oi v~n chuy€n thl,l'c te' Ia ai di nii'a. Con ngU'Cfi v~n chuy€n thl):c te' ciing phlii chju phan tnich nhi~m trong giai dolj.n v~n chuy€n do mlnh thl,l'c hi~n. Trltongh(lp ca ngll'oi v~n chuy€n vii ngll'oi v~n chuy<'!n thl,l'c te' ciing phiii chju trach nhi()m thl trach nhi()m cila hc;>la lien doi va rieng re ;

Nguoi v~n chny€n phiii chju trach nhi()m thay cho ngii'Cfi lam cong hay d(li ly cua 6ng ta trong phlJ.m vi c6ng vi()c cua he;>. D6i voi ngii'Cii liim cong hay d(li ly cua ngll'oi v~n chuy€n th\fc te' ciing tll'ong tl,l' nhll' v~y ;

NguCii van chuy<'!n chju trach nhi()m v~ nhii'ng thi()t hllli til' Mu qua cua vi~c:

a) hanh khach bi thll'ong tich hay til' vong;

b) hiinh ly bj m!t mat hay hll' hOng.

Nguoi v~n chuy€n phiii chju tnich nhi~m ne'u tai nlj.n gily m!t mat hay hll' hong xiiy ra trong qua trlnh van chuy€n vii do sai s6t hay ba't din cila chinh ong ta, ngll'oi lam cong hay dlj.i ly cua ong ta;

Hiinh khach phai chll'ng minh rang tai nlj.n gay ra S\1' mfrt mat Vii hll' hong d6 da xiiy ra trong qua trlnh van chuy~n ciing nhll' mll'c d() eli a t6n tha't vii hll' hOng;

131

Ne'u hiinh khach bi che't hoij.c bi thl!ong ho~c c6 sl!' ma't mat hay hu hong hanh ly xach tay do tai n~n. nhl!tau bi chlm,tau bi dam va, m~c c~n. bi chay n6 hoij.c do cac khuye't t~t cua tau, thl dl!(lc coi Ia do sai s6t hay ba't cifn cua nguoi v~n chuy€n trir phi dl!(lc cMng minh ngl!<;Jc l~i. Nhitng ma't mat hay hl! hOng hanh ly khac, ba't k€ ban cha't cua tai n~n da gay ra ma't mat vii hu hong, luon du<;Jc coi Ia do sai s6t hay ba't dn cua ngl!oi v~n chuy€n, tru phi dl!<;Jc chtl'ng rninh ngl!<;lc l~i. Trong ta't cii cac trl!ong h<;lp khac, hanh khach c6 nhi~m V\1 cung cii'p bhg chtl'ng d€ chung minh sai s6t hay ba't cifn cua nguCii v~n chuy€n;

Ne'u ngl!Cii v~n chuy€n chung minh dl!<;Jc rling hiinh khlich bj che't hay bj thl!dng hoij.c nhitng t6n tha't hay hu hong Ia do, hay c6 sl!' g6p phh bdi sai s6t hay bii't ciln cua hiinh khach thl ngl!Cii v~n chuy€n c6 th€ dl!<;lc rni6n mi)t ph.ln hay toan bi) trach nhii)m phi\ h<;jp vdi lu~t phap cua ndi xet XU V\1 ki~n;

Nguoi v~n chuy6n chinh ciing nhu nguoi v~n chuy6n thl!'c te'va ngll'oi 111m cong hay d~i ly ciia h9 dl!<;1c hu<'lng Sl!' gidi h~n trach nhii)m. Gidi ~n nay dugc tinh bling Poincare franc cho cac trl!Cing h<;lp sau :

(a) tii' vong hay thudng tlch;

(b) ma't mat hay hl! hOng hanh ly xach tay;

(c) ma't mat hay hu hOng mi)t xe ci) va hiinh ly tren va c6 trong d6;

(d) ma't mat hay hl! hong hiinh ly khac ho~c tai san quy da ky g<'li cho v~n chuy6n.

nguCii

T!t ca nhil"ilg ngl!Cii dl!(lc hu<'lng Sl!' gidi h~n trach nhi~m se bi ma't quy~ir nay trong tntCing lr(lp c6 hiinh vi sai trai coy ('mi)t lritnh vi hay sai s6t c6 tlnh nhllm gay ra mit mat hay llll' hong, ho~c b!t cifn vdi y thUc rling hanh vi d6 c6 th€ se giiy ra thi~t h~i hay hll'hOng');

Ngl!Cii v~n chuy6n dU'Qc mien trir .ba't ky tnich nhi~m nao d6i vdi t6n tha't v~ v~t C6 gia trj (ti~n bl/-C, vang, nit trang, ~-V ••• ), trir phi Oa kf gdi trong Jret an loan CUa ngU'oi v~n chuy€n.

132

. , PHANBAY cAc H<;1P DONG PHl.J

7.1 H(ip d6ng djch VI.J hoa ti~u

Trong m(it so tnrCfng h<;!p, tau ph:i.i thue cac lo?i djch Vl) cua nhii'ng chuyen gia hilng hili day d~n kinh nghi~m va c6 ky nang, hQ quen thu(ic tlft cii nhii'ng di~u ki~n, nhii'ng hi€rn nguy va kh6 khan v~ hang hili da dja phuong, nhlft Ia khi tau di vao ciing, kenh, va song ngoi, va khi rCfi nhii'ng noi d6, va d. khi tau dang trong khu Vr{C ciing. Sr{ h6 tr<;l d6 doi vdi thuy~n truong thuC1ng doi khi rfft dn thie't trong nhii'ng trttC1ng h<;lp kh6 khan d~c bi~t hay nguy hi€rn, th~rn chi cii khi dang o ngoiii bi€n khoi, (chhg h~n o vi\ng Bi~n Ba:c, vi\ng c6 nhi~u dan khoan d~ t ngoai khoi), ho~c t~i nhii'ng vung c6 tau be lttu thOng day d~c (Eo bi€n Anh). NguCii di~u khi€n tau qua nhii'ng vung bi€n kh6 khan d6 gQi Iii hoa tieu. Djch Vl! hoa tieu (pilotage) c6 nghia Iii vi~c rn(it hoa tieu hudng dh con tau vtt<;lt qua nhii'ng khu vr{c dtt<;!c xac djnh, nhttng doi khi tit nay con c6 nghia khac Iii khoan ti~n cong trii cho ngu(fi hoa tieu.

T6 chuc vii quy dinh v~ djch vv hoa tieu thuC1ng khac nhau giii'a cac nudc. Chua c6 m(it cong udc quoc te' nao v~ vlln d~ nay ca. Tuy nhien, dn nhd r~ng c6- rn(it so nguyen tile chung du<;!c chffp nh~n r(ing rai, vii d6 chinh Iii nhii'ng di6u chtlng ta dn nghien ctl'u.

E>i~u tnrdc tien chung ta dn lttn y Iii cac til chuc djch Vl! hoa tieu I~ thu(ic vao nhi~u rntl'c d(i quiin ly khac nhau cua chinh phu. N6i chung, t6 chuc quiin ly hang hili da m(it Quoc gia du<;!c phep thanh l~p, giiii tan, vii bo tri l~i cac khu vr{c hoa tieu, vii. ban hilnh van ban dttdi lu~t v~ vlfn d~ lttu thOng trong ph~rn vi vilng nudc cua ml.nh, quy djnh nang lr{c chuyen mon cua hoa tieu, clip gilly chtl'ng nh~n hay b[ng cho hoa tieu, xac djnh tieu chuifn thong nhfft v~ df10 t~o, quy djnh vi~c Iffy hoa tieu b3:t bu(ic, vii doi khi xac djnh nhii'ng di~u ki~n chi tie't vf: djch vv hoa tieu.

VJ nhii'ng_Jy do th\l'C te', djch VI.J hoa lieu thu(fng OU<;IC chia thfmh hoa tieu cang, boa tieu kenh, hoa tieu song ngoi, hoa tieu bi€n sau, v.v ... Tuy nhitn, c6 di~u dn d~c bi~t nhffn m'!-nh Iii c6 che' d(i hoa tieu bii:t bu(ic va khong hilt bu(ic (tr{nguy~n)

cht d(i hoa tieu bilt bu(ic Iii n6i Mu nhii'ng tlnh huong rna rn(it con tau bi blft bu(ic boi cac quy djnh NM nude phiii thue hoa tieu c6 b~ng clip d€ di~u.khi€n tau t~i m(it sokhu v\l'c ddn tau niio d6. T~i m(it so nude, nguC1i ta con c6 quy djnh b6 sung dOi voi che' d(i hoa tieu blft bu(ic: thuy~n truong se bi ph?t khi khong chju thue hoa tieu khi cho tau di viio nhii'ng khu v\l'c rna vi~c dh tau bilt bu(ic phiii c6 hoa tieu. Che' d(i hoa tieu t\1' nguy~n ap dl)ng trong tlnh huong khong c6 quy djnh niio yeu ch thuy~n truong phiii thue hoa tieu c6 bii.ng clip. Do d6, thuy~n trttong c6 quy~n chQn 1\l'a ho~c cho tau ch~y khong dn c6 hoa tieu ho~c quye't djnh thue hoa tieu theo y thich ciia ong ta.

133

Hoa tieu c6 thti hi.gu theo nghia Ia m<?t nguC1i khong thu<]c bien che' ciia con tau rna 6ng

ta di~u khi.gn. Trude day, nguC1i ta l~p lu~n ding chi c6 nguC1i du<;lc thue len tau vdi ml)c dfch Ia di~u khi.gn con tau mdi du<;lc coi Ia hoa tieu. £>6 Ia quan diem ciia m<?t sef Vl! du<;~c xet xii' theo thong lu~t. Nhll'ng nghe c6 ve dung hdn khi n6i ding vi~c d§.n tau c6 th€

hoan thanh boi m<?t hoa tieu dang o tren m<?t con tau 'ddn' (leading in) con tau tht1' hai vao, ho~c boi m<?t hoa tieu sii' dl)ng cac phudng ti~n di~n til' tren m<?t chie'c trtfc thang bay lu<;~n ben tren con tau M ddn tau.

Tuy nhien, c6 di~u dn b6 sung Ia theo lu~t ciia mot sef nude, nha chU'c trach hoa tieu

du'<;lc phep cii'p bling hoa tieu cho nhung thuy~n truong va thuy~n ph6 nha't c6 kie'n thuc v~ di~u ki~n hang hai, c6 kinh nghi~m va ky nang dn thie't v~ dja phudng d6 (thl dl!, thuy~n truong ciia cac phil hay tau thuC1ng xuyen ghe· m<?t sef ciing nha't djnh).

C6 m(lt sef nguyen t~c xac djnh vi~c thue djch Vl! hoa tieu va m6i quan M pMp ly giua thuy~n tntong vii hoa tieu.

Kh6ng nghi ngC1 gl rling djch Vl! hoa tieu khong chi baa g6m viec tr<;l giup va huang ddn thuy~n truong trong viec di~u khitin con tau, rna nguC1i hoa tieu con phiii ttf mlnh di~u khitin con til. u. M~t khac, hoa tieu, trong khi lam nhiem VI), v§.n o duoi quy~n chi huy ciia thuy~n tntong. Tinh tr~ng phtl-c tl).p nay du'<;lc Uy ban Hoang gia Anh v~ Ngh~ Hoa tieu giai thlch nhu sau:

'Chung ta kh6ng du<;lc l~m J§.n giii"a vi~c 'di~u khi€n' mot con tau voi vi~c 'chi huy m<]t con tau'. Di~u khiin tau chi n6i de'n m<?t hanh dong, mot c6ng vi~c do

mot ngi1C1i thtfc hi~n; con chi huy con tau Ia chi n6i de'n quy~n ltfc. Va'n d~ lieu

nguC1i hoa tieu c6 Ia nguC1i kiem soat viec di~u khien tau hay kh6ng Ia mot va'n

de thtfc te' chu khong phai Ia va'n d~ lu~rphap. Vi~c ngi1C1i hoa tieu du<:Jc giao quy~n di~u khien d.g dftn dii:t con tau kh6ng c6 nghia Ia 6ng ta da thay the' thuy~n truong. Thuy~n truong viln Ia nguC1i chi huy; ong ta Ia ngi1C1i c6 thii'm quy~n tren tau. Thuyfn truong c6 th.g vii du<;~c quy~n giao ph6 mot philn quy~n hl).n ciia mlnh cho thu(lc dp va cho tr<;lly ben ngoil.i dlt<;lc ong ta thue M di~u khiin con tau, tuc Ia hoa tieu. Vi~c giao quy~n d6 kh6ng c6 nghia Ia tii' bo thii'm quy~n rna n6 chi Ia mot each thtfc thi thifm quy~n.'

Viec thue hoa tieu khong c6 nghia Ia lam giam bdt trach nhi~m ciia thuy~n tntong d6i vdi vi~c difu khi€n con tau. Ne'u ngi1C1i ta phat hi~n ho~c nMn tha'y rAng ngi1C1i hoa tieu d6 kern nang ltfc, thie'u kie'n thuc chuyen man, vi phl).m cac quy djnh hang hiii, nghien nt<;Ju, v.v ... thl thuy~n truong c6 trach nhi~m phai can thiep va, M tranh nhung nguy

hiim trudc mii:t, Iii'y ll).i quy~n di~u khien con tau tii' nguC1i hoa tieu. Tuy nhien, M lam du<;Jc nhu v~y. thuy~n tntong phai ch~c chan rling hanh d<]ng ciia ong Ia dung va thich

h<;lp trong hoan canh Cl! th€ d6.

Trang khi huang ddn con tau, hoa tieu c6 quy~n doi hoi stf giup dB cua thiiy thii doiin. Nhic';m VI) tefi quan tr9ng ciia thuy thii doan Ia phai canh gidi teSt vii thOng baa kjp thC1i cho hoa tieu v~ tit ca nhung gl xiiy ra trong Mnh trlnh diii hili stf chu y cua ong ta, chuy€n thong tin ra da, vii nh~c hoa tieu v~ viec dn phai phat cac tin hieu bling am

134

thanh v. v ... Thuyen tnrang c6 nhi~m v1,1 cung ca' p cho hoa tieu ta't cii thOng tin lien quan trong d6 CO thOng tin ve thUQC tinh hang hai ella con tau.

Trach nhi~m phat sinh tit vi~c thue djch v1,1 hoa tieu tuy thu.;ic vao ti"tng hoan ciinh c1,1 thi. Cd sa ciia trach nhi~m nay Ia nhii'ng sai s6t hay ba't dn ciia hoa tieu, vii tnich nhi~m ch11ng minh l<'ii thUQC ve ngu'i'li cho rhg nhii'ng Sl/ kit$n d6 c6 h~u quii phap ly. Hoa tieu c6 tM phiii chiu tnich nhi~m ca nhiin ve sai sot hay ba't dfn ciia ong ta E!6i vdi cbU tau valho~c cac ben thu ba. Tuy nhien, vit$c khai k.i~n ve 'quy~n do! nhan' ch6ng ngu'i'li hoa tieu thu'i'lng kh5ng hi~u qua vi hoa tieu thu'i'lng khong c6 au ngu6n tai san ae b6i thu'i'lng thi~t h(l.i. Do d6, vi~c ki~n t1,1ng thu'i'lng du'<;1c tht!c hi~n ch6ng l(l.i t6 chUc sli d1,1ng ngui'li boa tieu (chilng h(l.n nha chuc trach ciing vii be'n ciing, cac cong ty ph1,1 trach kenh, chinh quyen thiinh phil\ ho~c ch6ng l(l.i chu tau da thue djch v1,1 hoa tieu. Ca hai tnti'lng hqp

tren deu d\(a tren cd sa cila trie't ly 'respondeat superior - Hay di 6ng chu chiu track nhi~m'. Cho ae'n nay ngtti'li ta da khhg djnh g~n nhtt khong chut nghi ngi'l gl ding thuyen trttang ciia tau vii chi\ tau phai chiu tnich nhi~m d6i vdi ba't cu thi~t h(l.i nao do Sl/ ba't dfn ci\a hoa lieu gay ra cho ben thu ba ho~c cho tai san cua hQ, cho dii che' dQ hoa tieu Ia bilt bui)c hay tt! nguy~n. Ngttqc vdi y kie'n neu tren, nhii'ng ngtti'li hiinh nghe boa tieu bilt bu.;ic ph<ii du'qc coi Ia nhan vien ella chi\ tau. D6ng thi'li ding dn lu'U y dGn Cong u'Cic v~ Dam va nam 1910, di~u 5, quy dinh ro khong be c6 st! khac bi~t giii'a hoa tieu bat bu(lc va hoa tieu 11! nguy~n khi ruiy sinh van de trach nhi~m do sai sot cila hoa tieu gay ra.

Ve trach nhi~m d6i vdi htt hong hang hoa, va'n a~ dn nhd Ia chu tau khong chju trach nhi~m trttdc ngu'i'li goi hang v~ nhii'ng sai s6t cua hoa tieu trong vi~c ai~u khiin tau. D6ng thoi ch11ng ta cilng phiii lttu y ding t6 chU"c sli d1,1ng boa tieu c6 thi gidi h(l.n tnich nhi~m ciia hQ de'n mU"c di) dttqc an ajnh bdi lu~t phap qu6c gia.

Doi khi chi\ tau pbai chju trach nhi~m tru'dc hoa tieu. Vi~c d6n vii dtta hoa tieu phiii dtt<;1c tht!c hi~n mi)t each an toan. Khi .boa tieu bi thu'dng trong thi'li gian lam nhi~m Vl,l htrdng dh Ia u, hoa tieu d6 c6 quyen khie'u n<;~i aoi b6i thu'i'lng thit$t h<;ti.

7.2 Cac Djch v1,1Iai d~t 7.2.1 Nhtjn xet chung

Theo m9t ainh nghia tntdc day cila Anh 'dich v1,1lai dilt c6 th€ coi Ia vi~c thue mtton m.;it con tau di tht!c hit$n hiinh trlnh cila m9t con tau khac khi kh5ng c6 yeu d.u nao hdn ngoai vi~c keo tau'. Hi~n nay, lai d;h c6 nghia Ia bilt cU" ho?t d(lng nao c6 lien quan de'n vi~c kern, dify, keo, dich chuyin, h¢ t6ng, d:in di!t ho~c sfn sang h<'i tr<;1 cho m.;it tau kMc. Dih v1,1 lai dift du'<;1c tht!c hi~n Ia a€ giup do cac tau Jon trong vi~c c~p be'n vii dieu a,;ing trong mi)t cang Q€ tranh nguy Cd aam Va vao cffu cang ho~C vao cac tau kbac. Khi thl/C hi~n djch VU lai dii't trong cang, cac tau keo c6 th~ khong lht!c Sl/ ]ai dAt mi)t con tau rna c6 th€ Ia aify ben m?n. keo tau ra ho~c gitip tau giii' nguyen huang di chuyin. Doi khi ngtti'li ta dung tau keo d€ keo sa Jan hoi,ic phttdng ti~n khong tt! hanh ho~c nhii'ng con tau bi Slf c6 (hOng may hoi_ic hOng thie't bi Iai). Ngoai ra con c6 djch v1,1 lai d!i:t ngoai

135

khoi, d6 ddn gian chi Ia nhi~m V\l lai dilt tau di qua bi~n khdi tit dia di~m nay sang dja di€m kh<ic.

Chung ta phiii phan bi~t giil'a tlnh tr11-ng !ai di!t vii djch V\l cuu h<?. Trong ph~m vi xet xi't, ngu'oi ta giai thich rilng, dich V\llai di!t ddn thu~n chi Him nhi~m V\llai di!t nhil'ng con tau khong bi lf\lc tr~c hay hu hong, vii ti~n cong lai di!t chi duc;ic tra trong nhil'ng truong hc;ip khi con tau du<;lc lai di!t o trong tlnh tr~ng gi6ng nhu blnh thuong, khong bi hilt ky tai n~n ho~c tiln h~i nii.o. M<?t tai n~n lam gian do~n t~m thoi cong vi~c lai dilt vii th~m chi con gay nguy hi€m cho vi~c lai di!t ciing khong th~ bie'n m<?t djch V\l lai di!t thanh djch V\l cU'u h<?. Tuy nhien, ne'u trong khi lam nhi~m V\l lai dilt theo hc;ip d6ng, tau keo l;li cuu du!;fc con tim dang du<;lc lai di!t khoi m<?t hi~m ho~ bilt ng(J khong dt! tinh duc;ic trudc thl tau keo d6 du<;Jc nMn them khoiin ti~n thuong cuu hQ. Tren th\l'c te', slf khac nhau giil'a djch V\l lai di!t vii djch V\l cU'u h<? doi khi rilt kh6 phiin bi~t, nhilt Iii khi h<;lp d6ng lai di!t du'<;lc bil sung them quy~n cila tau lai di!t duc;ic huong them ti~n thuong cU'u hQ. C6 m<?t each kiiro nghi~m du<;lc cac toa an si't d\lng kha phil bie'n lien quan tdi cong udc Ia djch V\1 lai di!t du!;fc chuyt'!n thiinh djch V\1 cuu M khi :

c6 nguy cd th\l'c slf cho con tau duc;ic lai dii t;

c6 nguy cd th\l'c sv tang len d6i vdi tii.u lai dil:t;

con tii.u lai dii:t phiii th\l'c hi~n nhi~m V\l vuc;it qua nhii'ng nhi~m V\l neu trong h<;!p d6ng m<?t each dang k~ .

Hi~n chua c6 m<?t cong udc qu6c te' nii.o v~ djch V\l lai dil:t cii. Vl v~y, nguoi ta ap d\lng cii nhil'ng quy djnh chi ph6i hc;ip d6ng lai di!t trong lu~t hang hili qu6c gia vii. troi:lg cac quy tile chung a p dung cho h<;lp d6ng thudng ~i.

H~u he't cac djch V\l lai dii:t trong ciing va ngoii.i bi€n dtlu dtt<;!c th\l'c hi~n tren co so cila cac di~u ki~ tieu chuii'n quy dinh trong h<;!p d6ng. Hlnh thuc hl;1p d6ng lai dil:t phil bie'n nhilt Iii 'Di~u ki~n Tieu.chua":n d6i vdi Lai diit va cac Djch V\l khac ciia Anh qu6c' (tu chinh niim 1986). Ngoii.i ra con c6 Bi~u ki~n keo tii.u cila Ph~n Lan vii cac nude Biic Au. Nam 1985 H<?i nghi Hang hiii Qu6c te' vii. Vung Baltic da gidi thi~u them hai mliu h<;!p d6ng lai dil:t Iii. TOW CON vii TOWHIRE.

7.2,2 H{lp dOng lai diit

Theo hc;ip d6ng lai di!t, chii tau lai di!t dam nh~n th\l'c hi~n djch v\[lai di!t vdi m<?t con tii.u d€ lily ti~n cong.

N6i chung, h!;fp d6ng duc;ic ky ke't giil'a chil tau lai diit Iii. nguoi cam he't thlfc hi~n djch V\l lai cta:t vdi chii tau ho~c thuy~n tru'ong ciia con tau du<;Jc lai. Vito tMi di€m ky h<;lp d6ng, thuyiln tru'ong phiii trlnh bay ro Ia ong ta duc;ic quyiln ky hc;ip d6ng vl vii thay m~t cho chii ciia con tau du<;lc lai dil:t. Diilu ki~n Tieu chuii'n cila Anh qu6c quy djnh rAng ca thuyiln truong vii chil tau chiu tnlch nhi~m lien ddi va rieng re theo nhil'ng ditlu ki~n nay.

136

C6 S\1' khac bi~t dang ktS ve m6i quan h~ phap ly giil'a chi! tau lai va thuyen tntong ciia tau du'<Jc lai di!t. Di€u ki~n ciia Anh qu6c quy djnh rhg, trong khi du'<Jc lai dilt, thuyen tntong vii thuyen vH~n ciia tau lai di!t dtt<Jc coi Ia ngttbi lam thue cho thuyen tntong ciia con tau du'<;fc lai vii thu()c quyen chi huy ci\a 6ng ta. Bilt cu ngttbi nao dtt<;fc chi! tau lai di!t thue vii tra Iuong rna o tren con tau du'<Jc lai thl ciing dtt<;fc coi hl. nhil'ng ngttoi lam cong cho thuyen truong ci\a tau dlt<Jc lai. Do d6, thuyen truong ciia tau du'<Jc lai phai chju trach nhi~m d6i vdi hilt cu hiinh vi sai s6t nao ciia nhil'ng ngltbi dtt<Jc coi Ia lam c6ng cho thuy~n trttong ci\a tau dlt<Jc Iai di!t.

Tuy nhien, t<1i nhi~u nu'dc, trong khi dang lam nhi~m Vl,l, quyen chi huy di~u khitSn con

tau Jai ciing nhu ciia con tit u dlt<;fc lai thui)c v~ thuy~n trttong cua tit u dlt<;fc lai dilt, trir phi hqp d6ng ho~c trong nhil'ng hoan dnh c6 yeu du khac di. Song, vi~c m()t con tau thu()c quy~n di~u khii!n ciia thuyen truong m()t tau khac kh6ng dlt<Jc giam tnich nhi~m trong vi~c bao dam an toan cho ho<tt d()ng lai di!t vii s\1' an toan trong dii~u khitSn con tau.

Ho<1t di)ng lai di!t bi!t d~u khi con tau lai dAt vao vi tri dtS nh~n lenh tr\l'c tie'p til' tau du'qc lai dilt d€ bilt d~u c()t, d£y, keo, di chuy€n, h() t6ng, d~n di!t, d\1' phong cho con tau, ho~c lily day bu()c, day cap, ho~c khi day lai da dttqc dtta sang tau lai. Hanh d()ng lai dilt

cha'm dUt khi l~nh cu6i cilng til' con tau dll\lc lai yeu du chilm.dU't ho<tt d()ng lai dilt, hoi!"c vi~c thao diiy lai dilt, cap da dttqc hoan tilt, hoij.c khi day lai di!t da duqc tha dtS con

tau lai di!t roi m()t each an toan khoi con tau dtt<;lc lai dilt, tlnh theo thbi ditSm nii:o xay ra mu()nhon.

Chi! tau lai dilt c6 nhi~m V\1 cung cilp tau lai dung thbi gian vii dja diem da thoa thu~n vii n6 plul.i thlch h<;lp cho djch V\1 theo hqp d6ng, tuc Iii dttqc trang bj, cung clip va b6 trl

diiy dii thuyen vien.

Djch v11 lai dilt phai dtt<Jc th\fc hi~n vdi ky nang dn c6 trong hoiin d.nh d6, khong gay cMm t& hay gian do<tn kh6ng c~n thie't vii phil h<;lp vdi cac nguyen tile v€ slf lanh ngh€.

7.2.3 Trtkh nhi?m cua cdc ben

Trong Ddu ki~n Tieu chudn cua Anh qudc c6 khuynh httdng mien trlkh cho chii tau lai dilt Mi vdi gh nhu tilt d nhil'ng milt mat, htt hong, ho~c cac khie'u n<ti khac. Tiii li~u

nay quy djnh ding chi! tau dttqc lai phai chju trach nhi~m vii b6i thltong cho chii tau lai cac khoan lien quan tdi bilt ky milt mat hoij.c hu hOng nao rna 6ng ta phai chju. Chu tau

dtt<;lc lai phai b6i thltbng cho chi! tii u lai ca trong trttbng h<Jp chi\ tau lai phai chiu tn\ch nhi~m trttdc m()t ben thu ba. Ke't qua Ia chi! tau lai kh6ng phai chju trach nhi~m d6i vdi :

hu hong do tau lai di!t gay ra ho~c tau lai dilt phiii chju, hoij.c bilt cu tai san gi tren con tau lai dilt;

hu hOng do tau dlt<Jc lai dilt gay ra ho~c tau dttqc lai phai chju, ho~c hang hoa hay

bllt eli' thu gi tren con tau dtt<;lc lai dilt;

137

htt hong do cMm tr~ hay htu giii' tau gay ra;

htt hong do hoijc phai chju boi bitt cu d6i ttt(1ng hay tai san nao;

milt tau lai dii:t hay tau dtt(1c lai;

milt mat bitt cu hang hoa hay tai san nao tren ca tau lai !lin tau dtt(1c lai;

bitt cu khie'u n~i nao do cac ben thu ba dtta ra. Chu tau lai dii:t khong phai chju tnich nhiem d6i voi tilt ca nhii'ng hu hong va khie'u n~i neu tren, th~m chi nhii'ng htt hong d6 Ia do con tau lai dAt sJ! khong thich h<;lp hay khong du kha nang di biln cua tau lai ho:!-c do bilt dn cua thu<?c cilp cua chu con tau iai dilt gay ra. DI nhien Ia chU tau lai dAt khong chju trach nhiem dcSi voi nhung Mu qua do cac mrilng ht;Jp bat khd khdng gay ra (nhtt chien tranh, n6i lo~n. b~o dqng dan sJ!, dlnh cong, v.v ... ).

Tuy v~y. theo E>du ki?n Tieu chudn ciia Anh quae chU tau lai dil:t phai chin trach nh.iem trttdc nhii'ng khie'u n~i dcSi voi ttl' vong hay thttong tich do sJ! bilt dn cua mlnh hoijc ngttCii !Am c6ng ho:!-c d~i ly cua 6ng ta.gay ra trong ph~m vi cilng viec cua h9. Chu tau lai dl!t con phai chju tra:ch nh.iem v@; viec tau lai dl!t kh6ng dU kha nang di bien, nhttng chi trong trttCing h<;lp do !iii ca nhiin cua 6ng ta. Chu tau lai dil:t con c6 thiS phiii chju trach nhlem v@; nhii:rrg khie'u n~i phat sinh khi con tau lai dii:t o ngoai ph~m vi (nh~n lenh) cua con tau dtt<;lc lai d;'lt.

Ngtt<;lc l~i vdi nhii:ng quy djnh trong E>du ki?n ciia Anh quae, mqt s6 nttoc con c6 nhii:ng quy djnh ph~m vi trach nhiem trong d6 nhii:ng nli ro cua ho~t dqng lai dil:t dtt(1c phan b6 mqt each rilt khac nhau. Chung t6i chi neu hai vi d1,1:

tau dtt<;lc lai diit phai chju trach nhiem d6i voi nhii'ng thiet·h~i gay ra cho tan lai .ciing nhtt cho ngtti:!i va tai san tren tau lai tru phi tau dtt<;lc lai chung minh dtt(1c rhg nhii'ng thiet h~i d6 xuilt phat tu nhii'ng hoan canh mil n6 khong phai chju trach nhiem;

tau lai cta:t phai chju trach nhiem d6i vdi nhii'ng thiet h~i do chlnh n6 gay ra cho tau dtt<;lc lai dil:t ciing nhtt cho ngttCii va tai san tren tau dtt<;lc lai dil:t.

Doi khi, nhii'ng rui ro d6 l~i dtt(1c phan djnh tren eel sc'J 'knock-for-knock -Thi?t h{li cho ai nguiJi ndy chiu'. C6 nghia Ia cac ben tham gia ky ke't h(1p d6ng lai di!t phai chju trach nhiem d6i vdi t6n thilt hay htt hOng cho chinh tai san cua h9 ciing nhtt viec gay ttl' vong hay thttong tich cho nhii'ng ngtti:!i lam dlng hay d~i 1y cua chinh h9.

7.3 Cac lo~Ji hqp dting ph\1 khlic

138

7.3.1 Nhljn xet chung

Do tinh cha't phuc t11-p cua cac v~n tai bi~n va ho11-t d9ng lll.m hang qu6c tG, c6 ra't nhi~u ben lien quan Mn cac lo11-i quan h~ phap ly khac nhau M ung ph6 vdi cac doi hOi cua nganh kinh doanh hang bai hi~n dl!-i va hi~u qua nhU' hi~n nay. Nhln chung, nhii'ng lo11-i

hqp d6ng phl,l nay d~ c~p tdi:

- D11-i ly hay moi gidi bang bai;

Dich v~,~ lien quan tdi v~n chuy~n (kho biii, b6c hang, dB hang, lai dilt, san hli.ng, eben lot, chling bu0c, v.v ... ).

E>~c die'm chung Ia trong thG gidi cua cac thoa thu~n tren khong h~ c6 m0t h~ th6ng pMp ly qu6c tG nao chi ph6i ca. Theo thOng 1~. nhil'ng hqp d6ng nay dl/a tren cd sCI cua

h~ th6ng phap lu~t chung ho~c lu~t hang bai qu6c gia va chUng dU'qc ap dl!ng ra't kbac

nhau giii'a cac nll'dc. Ngoai ra, muc dq d~c trll'ng cua cac quy dinh d6 the' hi~n trong hqp d6ng ciing ra't khac nhau. Nhln chung, cac quy dinh cua lu~t pMp qu6c gia mang tinh

cha't khung, con nhung va'n d~ thuoc v~ tnich nhi~m thl l~i M cho cac ben trong h<;lp d6ng 11/ djnh li~u. T<ti mot s6 ntfOc, vi~c chii'p nhl).n cac hlnh thuc hqp d6ng tieu chuli'n ciing t11-o dl.l'<;Jc vai muc do th6ng nhii't h<tn chi.

Dil sao, chung toi nMn.thii'y dn thie't phai gidi thieu nhii'ng net t6'ng quat cua m()t s6 cac

h<;lp d6ng d6, khong nha't thiit pbai di sau vao chi tift, de' chung ta c6 dip hie'u biit v~ cac lo~i hqp d6ng nay.

7.3.2 Bq.i lj

C6 the c6 nhii'ng hiSu l~m v~ kMi ni~m nay. Trong cac M tho'ng thong pMp, danh til'

d<ti ly dU'Cing nhll' mangy nghTa-kha toan di~n. n6 thU'Cing dll'<;ic dung de di~n d(lt bitt cu

m6i quan h~ phiip ly nao miy sinh khi m(\t ngli'Cii dU'<;ic chi dinh M hiinh d(\ng voi tll' ckh Ia d~i cli~n cho ngli'Cii khac. Cl cac nll'oc dan Sl/, c6 mot each hiSu khac: mqt d~i ly Ia m(\t ben tham gia ky kGt mot h<;ip d6ng Cl,l the gQi Ia 'h<;ip d6ng d~i Jy'. Trong linh Vl/C lu~t hang hai, hop d6ng d~i ly Ia m()t thoa thu~n trong d6 ngli'Ciilam d<ti ly dU'qc uy quy~n hanh dong voi Ill' each Iii. ngU'Cii trung gian ky kit h<;1p d6ng giii'a ngll'Cii chii cua ong ta (dll'<;ic gqi Ia ngli'Cii iiy tMc) vii. m()t ben thl1 ba. d day sl/ khac nhau giua thOng phap va

h~ th6ng Ju~ t dan Sl/ the' hi~n d chii theo h~ th6ng lu~t dan sl/ thl d<ti ly ho<tt d0ng vdi tll' each Ia ngli'Cii d~i di~n tren Cd Sd thli'Cing xuyen chiJ khong pbai theo tirng tbU'dng Vl! mot.

Trude hGt, Cd du pbap Jy cua h<;ip d6ng d~i ly t~o ra m(\t mo'i lien kit phap ly giua

ngli'Cii uy tMc va d~i ly. D6ng thC!i, ho~t dong cua d~i ly dU'a toi vi~c t~o ra mot h<;ip

d6ng khac giii'a ngU'Cii uy thac va ben thl1 ba.

E>~i ly dU'qc uy quy~n. tren danh nghia ciia ngli'Cii iiy thac, dam nlr~n nhii'ng ho~t dong

thU'Cing xuyen M th1fc hi~n nhi~m Yl! kinh doanh tau biSn. EJ~i Iy ky hqp d6ng v~n chuye'n, h<;ip d6ng bao hie'm, h<;ip d6ng lam hang , ca'p v~n ddn, nh~n va tra cac khoan ti~n phi cho tau c~p cang va trong v~n chuye'n hang boa hay hanh khach, thay m~t ngli'Cii

139

uy thac lien he vdi cac co quan c6ng c(\ng vii nhii chuc trach cang, thu xi!'p moi thu cho tau, v.v ...

Nguoi d~i ly c6 th€ doi tiiln hoa hdng cua cac h<;ip d6ng da dlt<;ic ky ki!'t vdi S\1' tham gia cua 6ng ta. sil tiiln hoa hdng dlt<;ic xac djnh trong h<;ip d6ng (doi khi dlt<;ic tnl tron g6i).

Tren th\l'c ti!', chu tau thuong sli dvng nhiilu lo~i d~i ly kMc nhau (d"-i ly dng, d"i ly giao nMn, m6i gidi nh~n hang, d"-i ly nhiin l\l'c, v. v ... ). Ta't ca cac lo"-i h<;ip d6ng d~c biet nay dilu d\l'a tren cac mllu tieu chua'n lien quan ho~c bi chi ph6i bCii quy ta:c vii lu~t pM p cua dja phuong .

7.3.3 H{f]J dting xe'p, dil hang

M9t S\1' th~t h€t stl'c hi€n nhien Iii ni!'u c6 nhii'ng nguC!i c6 nang lt!c lam viect~i cang la diilu c6 tinh cha't quy€t djnh dOi vdi hieu qua cua ho"t d(lng lam hang. El~c biet, vic$c x€p hiing l"i ciing c6 y nghia quan tr0ng. Cong nhan Jam hang Iii nhung nguC!i c6 trach nhiem do'i vdi va'n de d6.

Tren th\l'c t€, h<;ip d6ng lam hiing du<;ic ky ki!'t giua thuyiln truCing ( hanh d(lng vdi tu each Iii d"i ly ciia chU tau) ho~c nguili thue tau tdn vdi lien doan hay xi nghieP x€p do. H<;1p d6ng nay dlt<;IC chi ph6i bdi cac quy ta:c chung CUa [~t h<;ip d6ng c6 lien quan de'n lao d(lng vii. h<;ip d6ng lao d(lng, trong d6 m(lt nguoi phai th\l'c hic$n m(lt nhic$m VI) hoij.c mi)t cong vic$c cv th€ d€ la'y tiiln c6ng. T"i m9t sil cang cl) thf, cac mllu h<;ip d6ng x€p, da chulfn du<;1c cac cong ty xe'p do l~p. cong ty nay phai chiu trach nhiem thay khi hang hoa bi hu hong do cong nhan xe'p do gay ra. ·

Vil trach nhiem d6i vdi hang hoi, cong nhan xe'p do, vdi tu each Iii. 'nha th~u di)cl~p', khong du<;1c huCing quyiln gidi h"n trach nhiem quy djnh trong Qui tlic Hague-Visby, nhung ta't ca nhilng S\1' bien h9. gidi h~n vii mien tru neu trong Cong udc nay c6 th€ dlt<;ic ap dvng ca cho cong nhiin x€p do nhO mi)t diilu khoan d~c biet dlt<;ic them vao trong v~n don ('Di€u khoan Himalaya'). Khi mi)t v~n don c6 lien quan tdi m<?t h<;ip d6ng thue tau thl di€u khoan Himalaya thuC!ng du<;ic bao gdm vao ca hai tiii lieu nay (ch.ing h"n di€u 35 ciia CHEMTANKVOY vii dieu 6 da CHEMTANKVOYBILL).

7.3.4 Hf/p dting vui bi) pht1n diiu hank VQn chuyin t(li btn cling

Vai tro cua nhii'ng nguoi diilu hi\nh v~n chuy€n t"i cac be'n cang tang len dang k€ tit thili ky rna nguoi ta g0i Iii cu(>c 'each m~ng container', nho viec dua ra vii su dl)ng cac phudng tien lam hang hien d"i. Ro rang la gidi chU tau quilc ti!' mu6n giam thC!i gian tau nlim t"i nhung cang rna til u ghe, bdi tiiln cong nhan sv cao ciing nhu phi lam hang hoa ril't diit. Nhilng cil gifng d6 le thu(>c m<?t muc d9 dang k€ ch~ng nhung v1w S\1' phlit tri€n CUa ky thu;!t v;!n chuyfn hang hoa bling duilng bi€n, rna con VaO S\1' Cai tie'n thU t\JC til chuc trong viec dieu hanh hiing hoa giii'a tau vii bC!. Thie't bi lam hang hien d~i du<;ic sli dvng ngay ciing nhi€u t"-i cac cang tren co sCI cua nhung h<;ip a6ng giua chu tau vii nguoi di€u hanh t"i nhii'ng be'n d6.

140

Ciln llru y r~ng vi~c v~n chuye'n hang hoa thttong bi chi phtli b(fi cac quy dinh trong cac cong ttdc qu6c te' vii lu~t hang hili qu6c gia. Tuy nhien, khong c6 nhung quy dinh qu6c te' phllc t~p chi ph6i nhii'ng dich V\1 thJ!c hi~n trudc, sau khi v~n chuye'n hoij.c trong qua trinh chuye'n tiii hiing hoa. Do d6, nhung giai do~n ra't quan trQng nily ciia vi~c v~n chuye'n bling dttong bitSn thuong dtt<;lc qui dinh bdi lu~t phap vii quy dinh ctia qu6c gia, vii di nhien Iii chllng bi ph\1 thut')c viio nhi~u che' d(l trach nhi~m khac nhau.

V1 v~y rna ban OJ! thiio Cong ttoc v~ Trach nhi~m cua Ngttoi Di~u hiinh V~n chuyen t~i cac be'n ciing trong Thttdng m~i Qu6c te' da dtt<;lc UNCITRAL dtta ra viio nam 1989. M\lc tieu chlnh ciia Cong ttoc nay Ia:

"de' xac dinh chi!c chan quy~n l<;li ciia cac ben c6 quy~n l<;li trong hiing hoa dng nhung quy djnh bi!t bu(lc chAng nhung chi ph6i vi~c v~n chuye'n rna con ca cac giai do~n quan trQng Iii luu giu hiing hoa vilo h1c d§u tien vii cutli ding ciia chuye'n di. Di nhien di~u niiy dij.c bi~t quan tr9ng do thttong c6 nhung riii ro ma't mat vii thi~t h~i xay ra trong nhung giai do~n nay. Ba't ell giai do~n trung gian niio khi hang hoa dang du<;~c chuye'n t:li ho~c v~n chuye'n rna bi gian do~n bdi mi)t ly do niio d6 thl ciing dn dtt<;lc bao hii.m trong cac quy tic bit but')c ciia Cong ttoc;

M t~o thu~n ti~n cho t6 quy~n truy doi ciia ngttoi v~n chuye'n sau khi da hoiin thiinh n~m V\1 ciia h9 ch~ng nhung trong v~n chuye'n mil cii trong thoi gian trttoc va/hoij.c sau khi v~n chuye'n theo h<;lp d6ng ky ke't vdi nguoi di~u hiinh v~n chuyGn t~i be'n dng khi doi b6i hoiin theo h<;lp d6ng d6 d6i vdi khoan ti~n b6i thttong da thanh toan cho cac ben c6 quy~n l<;li trong hiing hoa. "[].Ramberg]

V~ quy ti!c trach nhi~m, ban dl! thao ciia UNCITRAL n6i chung th6ng nha't voi Qui tii'c Harmburg (v~ ph~m vi trach nhi~m, cd sd cua trach nhi~m, gidi h~n vii ma't quy~n dtt<;lc hudng gioi ~n tnich nhi~m, v.v ... ).

Cong ttdc nay c6 dij.c tlnh bi!t bui)c. thl!c te' niiy khie'n cho ban dl! thiio kern ha'p diin d6i voi vi~c cb.a'p thu~n t6ng quat vii khong nghi ngo gl ding n6 se ch~m c6 hi~u IJ!c thi hiinh.

PHANTAM KHIA C~NH PHAP LY CUA TAl N~N HANG HAl

8.1 Dam va

141

8.1.1 Nh/jn xet chung

Dh~u dang bu6n Iii n~n tau bi€n dam va xily ra kha thu"i:fng xuyen. Ml)c dii da c6 nhi1ng tie'n be;\ Ion lao v~ thie't bj thOng tin lien !~c. v~ cac h~ th6ng di~u khi€n tau va hili d6 nhll'ng s6 VIJ dam va vlin khong h~ giam slit. SCI di c6 tlnh tr~ng nhu v~y Ia do vi~c m~t dQ tau be Ion i'1 cac tuye'n ch.ri:fng nhilt djnh vii trong nhii'ng cilng rieng bi~t vii vl t6c de;\ ciia tau ngiiy mc;lt tang so voi truoc day, th~m chi cii trong di~u ki~n thoi tie't xilu. Tuy nhien, nguyen nhan cd ban cua n~n dam va vlin Ia ye'u t6 sai Ifim cua con ngui:fi.

Thu~t ngii' 'dam va' dfiu tien du<;~c dung d€ chl nhii'ng va dtJng giii'a cac tau, vii phfin nay se t~p trung vao d6. v~ dam va giii'a cac tau vii voi cac cilu true khac (chhg h~n nhu' du, du cilng) vii vi~c tau va ch~m day bi€n ('stf dam va'- 'allisions') thl qui tile thOng thu"Cing v~ I6i du<;lc ap d(Jng.

Cac Iu~t I~ qu6c te' v~ dam va dtfa tren cd sCI cua Cong uoc qu6c te' v~ vi~c Th6ng nha't m9t s6 Quy tile cua Lu~t phap d6i voi vi~c dam va giii'a cac tau naml910 (The International Convention for the Unification of Certain Rules of Law with respect to collision between vessels, 1910) . Cong uoc nay da du'<;lc hfiu he't cac Qu6c gia chuii'n y, trir Hoa Ky. Ngoiii ra con c6 nhi~u quy djnh qu6c te' khac v~ M phong ngira dam va tren bi€n, nhii'ng di~u khoan quy djnh vi~c di~u khi€n tiiu.

Cong udc 1910 ap d!Jng cho "dam va giii'a cac tau bi6n voi nhau", do d6 chung ta nen xac djnh 'dam va' nghia Iii gl cling nhu nghia cua til' 'tau bi6n' trong b6id.nh nay.

Nghia clia til' 'tau bi6n' dui:fng nhu da kha r6 rang: xuilt pMt di6m Ia thu~t ngii' hang h<li thong thu'i:fng, 'tau bi6n' ( da du'<;IC trlnh bay trong ph~n 2.1 cua tiii li~U nay) bao gtSm tilt cil de cilu true n6i (k6 d thuy phi ed, i'1 day cilng du<;lc coi Ia tau bi6n).

M9t VI! ' diim va' xily ra khi hai con tau thtfc stf va ch~m v~t chilt voi nhau bilt k61a ca hai tau d6 dang di chuy6n hol)c mc;lt trong hai con tau d6 dang d~u. Di~u nay cilng khong lien quan de'n vi~c stf dam va d6 Ia do m9t con tau dang di chuy6n b~ng may My eiia n6 hay do gi6 hol)c dong gay ra. Tuy nhien, dn nhiln m~nh dng nhii'ng quy djnh v~ tnich nhi~m lien quan tdi dam va du"<;lc a p d(Jng vdi nhii'ng sua d6i thich h<;lp trong tru"i:fng h<;!p m9t con tau, tt! than n6 (bAng vi~c di~u khi6n hay kh6ng di~u khi6n con tau hol)c kh6ng tuan thu cac quy djnh), da gay ra nhii'ng thi~t h~i cho mc;lt con tau khac hol)c cho ngui:fi hay tai san tren tau khac, cho dii chilng h~ c6 stf dam va nao thtfc stf xily ra d.

M9t VIJ dam va kern theo ba Io9i trach nhi~m khac nhau: hlnh SIJ', hiinh chinh hol)c trach nhi~m dan slJ'. Cfin Iuu y Ia, theo C6ng udc qu6c te' nam 1952 v~ Th6ng nhilt m9t s6 Quy tile ciia Lu~t phap lien quan de'n Thii'm quy~n xet xu Hlnh stf trong Viln d~ Dam va ho~c cac Tai n~n Hang hili khac (the 1952 International Convention for the Unification of Certain Rules of Law relating to Penal Jurisdiction in Matters of Collision or other incidents of Navigation), kh6ng mQt toil an nao .ngoai toa an cua nu'oc cho tau mang cd c6 th€ tie'n hiinh xet xu hlnh stf ho~c hiinh chinh ch6ng l~i thuy~n tru"dng ho~c ba't ell'

142

ngll'~i nao lam vi~e tren tau bien trong trll'~ng ll<Jp e6 dam va hay b!t eli' tai n~n hang hai nao khae tren bi~n eii (Xem them dieu 11 eua Cllng U'de ve Bi~n d. 1958). Cllng ll'de qu6e te" nl!m 1952 ve Th6ng nh!t mqt s6 Quy tile eua Lu~t phap lien quan cte"n Tha'm quyen xet xti' dan s1,1' trong V!n <te Dam va (the 1952 International Convention for the Unification of Certain Rules of Law relating to Civil Jurisdiction in Matters of Collision), neu ro cae quy tlfc thu tvc lien quan de"n t6 tvng d6i vdi mqt vv dam va du<;!e dua ra xet xti' t~i toa.

8.1.2 Quy tiic vi track nhiim chung

Nhii'ng vv dam va hang hai thll'~ng dlt<;!C coi Ia nhii'ng li\i dan Sl! ho~e nhil'ng tqi nh~ ve hang hai (maritime torts or delicts). Do d6, Cllng U'dc qu6c te" ciing nhll' lu~t phap qu6c gia, thea thllng 1~. thll'Cfng d1,1'a tren cac nguyen tile ve li\i : chu tau se phiii chju trach nhi~m d6i vdi con tau khac ne"u ehti tau, ho~c ngll'~i rna llng ta chju traeh nhi~m. e6 li\i ho~c g6p philo gay ra vv dam va d6.

Tren thl,l'c te", Ji\i d6 c6 th~ bao g<lm vi~c khllng duy trl vi~c quan sat thich h<;!p, b!t dn tr:ong vi~c trang bj cho tau, h~c khllng giam t6c dq tl!-i nhil'ng khu vl,l'c ho~e trong tlnh hu6ng nguy hi~m. Thllng thU'Cing Ia do cifu tha trong vi~e tuan thti cac quy djnh ve de phbng ngil'a dam va tren bi~n ho~c trong vi~c ap dvng cac bi~n phap an toiln khac theo yeu du cua cac qui djnh, bdi Sl,l' lanh nghe hoij.e trong nhil'ng tlnhhu6ng dij.c bi~t.

Trach nhi~m nay sinh trong dam va c6 th~ du<;!c phan tich dl,l'a tn!n ba kha nang sau da-y.

Nguyen nhiin ph6 bie"n nha't cua n~n dam va Ia do li\i hay ba't dn cua mqt trong hai con tau, con tau kia hoan toan khllng ph~m sai s6t gl. Trang nhil'ng trll'Cing h<;lp d6, thea aieu 3 cua Cllng udc 1910, con tau ph~m li\i phiii b<li thll'Cing t6n tha't hay thi~t hl!-i do mlnh gay ra. Con tau p~m li\i phiii b<li thuCing t6n tha't do d§m va gay ra cho con tau, hang boa va hii..nh khach tren con tau kia. Ciing c6 tlnh hu6ng Ia d hai tau Mu ph~m Ii\i, dieu ma ngll'~i ta gqi Ia mqt vv dam va 'ci hai cung ph~m li\i'. Trong trll'Cing h<;!p nii y, t6n tha't d1t9c ph:in djnh dga tren cd sCi li\i cua mi\i tii u, hoij.c b~ng each sti' dvng cllng thuc thllng thuCing 'ti I~ tu'dng ung vdi muc dq 16i cua mi\i con tau'. Toiin b9 t6n tha't do dam va gay ra dlt<;!c xac djnh vii t6n tha't niiy dll'<;!c phan chia tren cd sCi ti I~ li\i cua mi\i titu.

Ne"u tau A bi thi~t h~i 100, va tau B bj thi~t hl!-i 200, va ca hai tau d~u coi !a p~m li\i nhlt nhau thl mi\i tau phai chju t6n tha't thea cllng thuc: (100+200)12 = !50; nhll' v~y tau A, ngoiii vi~c phai chju t6n tha't cua chinh mlnh con phiii tnl cho tau B 50 phffn t6n tha't cua B. Ne"u tau B ph~m tdi 213 l6i thl ke"t qua se Iii A phai chju 100 va B Ia 200 ella toiin b9 t6n tha't; tuc Iii trong trU'Cing h<;!p nay khllng c6 vi~c cac tau phii chuy~n trii tien cho nhau.

Vi~c phan djnh 16i dl,l'a tren Cd sd cilng nhau Sl,l' suy xet. Do d6, toil an a'n djnh cac phffn trach nhic;\m dl,l'a tren nhil'ng sl,l' ki~n cua til'ng trll'Cing h<;!p. Tren thl,l'c te", it khi tha'y li\i dude phan djnh chinh xac tdi phffn tram thuCing Ia Yz I Yz ho~c 113 I 213 hoij.c I;.! I % . Tuy

143

vij.y, dieu 4 cila Cong udc 1910 cho rang thi<i\t h~i phai du<;lc chia deu cho hai tau khi Sl)' ki<i\n xay ra khong cho pbep djnh ra du<;Jc ti 1<\\ l6i.

Trong lu~t phap ciia Hoa Ky, da tlr Hiu hlnh thilnh thong 1<\\ chia deu thi<i\t hey.i trong tilt ca cac truong h<;Jp cii hai tau deu c6 !6i. M~t khac, nhifng t6i l~m nho thuong khong du<;Jc xet de'n trong phan guye't ban dh trong truong h<;lp ca hai tau deu ph~m !6i. Trong l~n xet phUc tha'm tau United State ki<i\n cong ty Reliable Tranfer Co. Inc nam 1975, ngUoi ta da khong thea thong 1<\\ nil y.

Ne'u kh6ng tau nao ph~m !6i, chAng h~n dam va do 'truong h<;lp ba't kha khang' thl mi\i tau phai chju ph~n thi<i\t h~i ciia mlnh. Tuong tl)', khi c6 nghi ngo ve va'n de ph~m !6i, thl m6i tau ciing phai chju Illy ph~n thi<i\t h~i ciia mlnh. Do d6, duong nhu ngUoi ta da xac lij.p m<?t quy djnh dng tau bi thi<i\t hey.i khong c6 guyen khie'u nJ!.i doi b6i thUong ne'u tiiU dam va vdi mlnh khong th~ hi~n sl)' ba't ca'n gay ra V\1 dam va. D6 ciing Ia each giai thich ciia toil an dili vdi trltong h<;lp nay.

Ne'u cii hai con tau lien guan Mn tai n~n deu c6 Ii\i vii deu phai chju thi~t h<!i thl va'n M niiy sinh la lam the' nao M philn djnh tnich nhi~m. D~ don gilin hoa va'n de, gia sti chung ta cho dng d hai con tilu deu c6 !6i nhu nhau, vii tau A chju thi~t h~i Iii 100 vii tau B 200 thl ta c6 th~ hlnh dung ra each giiii guye't nhu sau:

a) Ta't ca t6n tMt dU<;Ic cqng l~i vii sau d6 phiin chia thea s6 phfin !6i ciia mi\i tau (300/2 = 150). Tiiu A bi thi~t h~i it han thl phai tra ph~n chenh l~ch giUa thi~t h~i thl)'c te' ciia n6 vii phlin dong g6p thea su phan 16i ciia n6 (50) cho tau B. Nguoi ta gqi th~ thuc tinh toan nay Ia nguyen ti1c trach nhi<i\m don

b) M6i tilu phiii trang trai til~ t6n tha't ciia ben Mi khang tuong U'ng vdi sl)' philn djnh !6i ciia mlnh, tuc Ia tau A chju philn ntia thi<i\t h~i ciia tau B (=100) vii. tau B chju philn ntia t6n tha't ciia tau A (=50). Hai ben bii trii' thi¢t h~i cho nhau, vii pMn chech I~ dU<;Ic thanh toan do con tau c6 tnich nhi<i\m ion hon (A tra 50 ~hoB). Nguoi ta gqi each giai guye't thea sl)' tinh toan nay Ia nguyen tile trach nhi<i\m cheo.

ThCiilg thuong, kh6ng c6 sl)' khac nhau khi ch9n ll)'a ml)t trong hai bi<i\n phap d6. Tuy nhien, trong luij.t hilng hai, vi~c chqn nguyen tile phan djnh trach nhi<i\m l~i c6 y nghia r.it quan tr9ng trong hai bo'i canh sau day. Thu nha't Ia ne'u mi)t hay cii hai tau Mu dU<;Ic huang guyen gidi h<!n trach nhi¢m, thl mqt s6 lu~t hang ba.i guy djnh rling gidi h<iin d6 chl C6 th~ ap d\lng d6i VOi ph~n khie"u n11-i VU<;ft tri)i pbai bil. trir cho nhau, C\1 the' hdn d6 Ia vi~e ap d\lng thea nguyen tile traeh nhi~m don. Truong h<;lp thu hai lien guan tdi hang bao hie'm tau. Quy tile bao hiem tl).i m<?t s6 nude guy djnh rilng, ne'u con tau du<;lc baa hi~m phai chju tnich nhi~m va ne"u n6 ciing c6 khie'u nJl,i doi tau bi thudng t6n kia. phiii b6i thuong thi<i\t h~i rna n6 phai ganh chju trong tai n~n d6, thl bi<i\n phap giai guye"t thi~t hl).i giifa ben mua bao hie'm vii hang bao hitm dl)'a tren t6ng traeh nhi<i\m trude khi bil trlr cho nhau, tuc dl)'a thea nguyen tile trach nhi¢m cheo. Cach giai guye"t nay dUI;IC ap

144

d1,mg, th~m chi ca trong trU'Cfng h<_jp ne'u rnQI ho~c ca hai ben khie'u n~i n6i tren da dU'c;lc gidi h~n trong vi~c thanh tmln giii'a ben dU'<_jc bao hi€m va ben bi thi~t h~i.

TrU'Cfng h<_jp dam va xay ra giii'a ba tau tri'l ten thi dU'Cfng nhien Ia nen ap dt,mg di~u khoan tli'Cfng II!', ne'u xet th!y c6 lc;li. TrU'Cing hc;lp chi c6 rnQt tau c6 Ilii thi con tau d6 phai horm toan chju trach nhi~m d6i vdi toan bQ thi~t h~i rna cac tau khac phai chju. Con ne'u c6 hai tau ph~m Ilii thl ca hai tau cung ganh chju thi~t h~i d6i vdi con tau thU' ba; Trong lu~t an 1~. nguili ta cho rling nhii'ng tau ph~m IIH phai chju trach nhi~m lien ddi va rieng re d6i vdi con tau bi thiet h~i. Trll'ilng hc;lp khong th€ nao xac djnh dU'<;Jc mll'c dQ ph~m l6i tlfefng ll'ng da tung tau, ha~c Ilii cua cac tau Ia bl!ng nhau thi trach nhiem da tung tau ciing dltc;lc chia thea tung ph&n biing nhau tU'Cfng ll'ng vdi Ilii dii ph~m.

8.1.3 Track nhi?m d6i vm himg hoa b! hli hong

M<?t V\1 dam va c6 th€ lam hlf hOng hang boa tren tau. Trach nhi~m cua con tau ch<'l hang boa se le thu<?c vao h<Jp d6ng v~n chuye'n dii ky giii'a cac ben vii nhii'ng quy tl!c pha ply qui djnh m6i quan M - chu ye'u Ia quy ta:c v~ trach nhi~m v~n chuyen.

Trong ph~n nay, chllng ta chi nghien cll'u mll'c d9 trach nhiem rna m9t con tau phiii chju d6i vdi thiet hlJ.i v~ hang hoa chi'l tren con tau thll' hai vii ngli'<;Jc 1<!-i. Ne'u t!t ca Ilii d6 Mu do mi)t con titu gay ra thi v!n M ch~ng c6 gi kh6 khan cii. Con tau d6 phaichj.u trach nhiem v~ nhii'ng thiet hl!-i gay ra chohang hoa tren con tau Ida.

M6i quan he d6 se tri'l nen phll'c tl/.p hefn khi d. hai con tau d~u phl/.m I6i. Theo Iu~t phap v~ llii dan s\1' thong thuong, ne'u c6 nhi~u nglfoi gay ra 16i thi t!t d. phai chj.u trach nhiem chung vii rieng re d6i vdi ben hi hl!-i. N6i each khac, ben bi h~i c6 the kh<'li ki~n cii hai tau c6 Ilii M doi b6i thlfC1ng d~y dii. Theo Cong udc v~ Bam va thi v£n d~ l;j.i ou'<;lc giai quye't theo each khac. N6 quy trach nhiem thea ty Ie, tll'c Iii m6i tiiu chi chju irach nhi~m ph~n thiet hl!-i urefng ll'ng vdi muc di) I6i minh phl/.m phai. Ne'u hang hoa chi'l tren tau B bj hu hl!-i tdi 100 vii 16i cua cac titU bling_nhau, thi chii hiing c6 the doi 50 tit chu tiiu A. Lieu chu hiing ciing duc;lc khie'u n~i doi chu tau B b6i thuong hay khong vii lieu quy mo cua b!t ky khie'u n~i nao ciing dU'<;Ic xac djnh thea hc;lp d6ng thue tau vii thea cac quy ta:c pbap ly dang dlf(lc ap dvng hay khong. ThOng thuong, trongtru'Cing h(lp d6, tiiu B khong phai chiu trach nhiem cho nen chU hang se chi doi du<;Jc tau A b6i thU'ong rna thoi.

Quy tl!c v~ lien ddi trach nhiem ho~c theo ty le, cung vdi th1,!'c te' Ia se khong c6 khie'u n~i ve hang boa d6i vdi chii cua con tau ch<'l hang dii khie'n cho vi tri phap ly cua chu hang tU'Cfng d6i ye'u so vdi lu~t v~ llii dan sl)' binh thlfong. Ly do can ban nh!t d6i vdi quy tl!c nay Ia trach nhiem chung va rieng re d6 se dlin Mn viec thanh toa n ti~n b6i thu'ong I ph~n d6ng g6p qua phll'c t~p.

Thea lu~t pbap cua Haa Ky, cac tau se ph:l.i chju trach nhi~m chung vii rieng re d6i vdi thiet h~i hang hoa ne'u d. hai tau d~u ph~m I6i. N6i each khac, chu hang tren tau B c6 thS' kien mQt trong hai tau M doi b6i thuong toan b(i t6n th!t. Tau B thuong du<;1c mi~n

145

tru tnich nhit$m (ho~c it ra Ia c6 the! gidi han tnich nhi~m cua no). Di8u d6 c6 nghia Ia, sd khoi tau A se Ia phai chju trach nhit$m d6i vdi khieu nai v8 tilt c:l. t6n tha't ve hang hoa xay ra tren tau B. Tuy nhien, tau A c6 the! doi hoi c6 slf dong g6p cua t11U B tu'dng ung vdi til~ !6i cua tau nay; trong mi)t V\1 ki~n doi dong gop nhu' v~y. tau B khong dltc;fc phep sli' d\lng quy t~c mien tri't trach nhit$m trong v~n chuyeln nhu' mi)t phltdng tit$n de !If v~. Ket qua Ia tau B khong nMn duqc slf bao v~ rna nhung slf mien tri't trach nhit$m nay c6 the! cu~g ca'p, di8u do ddn tdi tlnh trang kha mla mai Ia t6t hdn nen M cho nguoi ta coi tau mlnh Ia con tau duy nha't co J6i trong V\1 nay, vl nhu v~y n6 se du'qc huong sl! bao v~ boi slf mien tri't d6i vdi chlnh hang h6a cua n6.

Neu chung ta sli' d\lng s6lit$u cua nhung vi d\1 neu tren thl, theo lu~t phap Hoa Ky. chll hang tren tau B c6 the kit$n doi tau A b6i thu'Cing toan bi) t6n tha't Ia 100. Can ell' theo kielu chia theo mU'c di) !6i, thl tau B chl chju phan mJ'a ella s6 nay, Ia (50), s6 nay tau A thu lai ella tau B, ba't k6 Ia tau B co duqc gidi han tnich nhit$m d6i vdi hi\ng hoa ella chlnh h9 hay khOng, ell cho Ia 10 ch&ng han. Tnich nhi~m chung va rieng re se lam cho tau B pbai tr:l. them mi)t kho:l.n (50- 10) = 40 so vdi truC1ng hqp neu chl c6 tau B phai chju trach nhit$m.

Chu tau thu'ong tlm each bao v~ h9 ti't h~u qua cua trach nhi~m 'gian tie'p' trong dam va n6i tren b1ing each ke't hqp di8u khoan 'dam va d hai cling c6 J6i' vao trong v~n ddn vi\ trong hqp d6ng thue tau. Theo di8u nay, chU hang c6 nghia V\1 d6i vdi trach nhit$m dong g6p du'qc d~t ra do Jut hOng ti8m tang d6i vdi hang h6a tren tau. Tuy nhien, Toa an T6i cao cua Hoa Ky trong V\1 Esso Belgium, lai pMn rling di8u khoan nay khong c6 gia trj. Va'n d8 dij.t ra Ia pMn quye't nay da v6 hi~u hoa quy t~c v8 trach nhi~m cua nguoi v~n chuyeln, nhu Qui tiic Hague, dii khong duqc Toa an coi Ia c6 lien quan.

Di8u khoan d6 hi~n vh du'qc tie'p 1\IC sli' d\lng trong cac v~n don vii hqp d6ng v~n chuy6n. N6 c6 the! vfrn c6 hi~u life tai nhung nude con ap d\lng che' di) trach nhi~m chung va rieng re d6i vdi hu' hong cua hang h6a tuong II! nhu Ju~t phap Hoa Ky, nhung h9 lai khong mu6n quy djnh d6 c6 anh hudng sau ri)ng gi6ng nhu To a an Hoa Ky da Jam. Bi8u khoan nay cii.ng c6 the c6 hi~u life khi vi~c dan xe'p cac V\1 dam va duqc thl,l'c hit$n theo Ju~t pMp Hoa Ky nhung vi~c d6ng g6p cho cac. khie'u nai phat sinh giii'a chil tau vii chU hang lai dltqc xet xu tai mi)t toil. an o Chau Au.

8.1.4 Track nhiim dol vOi thrillng tick cua con ngrJUi

Tru'ong hqp c6 nguoi bj thuong vi\ ca hai tau deu c6 J6i thl c6 the! doi b6i thuC1ng toi\n bi) thi~t h<~-i ' ti:t mi)t trong cac ben da ph<~-m !6i •. Cac tau phai chju tnich nhi~m lien ddi va rieng re v~ thit$t h<~-i d6i vdi thudng t6n cua con ngu'Cii d6. Nhlt v~y m6i quan tam cila xii hQi da dan Mn s\1' khac bit$t giua quy djnh v~ b6i thuong t6n thilt ciia con nguoi vdi quy t~c lien ddi trach nhit$m ap dvng trong khieu n<~-i doi b6i thltong thi~t h<~-i hang hoa.

Do d6, mU'c d{l pham J6i cua m6i til u chi duqc coi Ia c6 lien quan khi tinh to an ph~n d6ng g6p cua m6i ben. Quy tiic v~ d6ng g6p dltqc quy djnh trong Ju~t cua mot s6 qu6c gia, ching h<~-n, ngu'C!i ta quy djnh rAng se c6 tnich nhi~m d6ng g6p trong trltC!ng hqp cac ben

146

di d6ng g6p vtt<;lt qua ph~n trach nhi~rn cua hQ. E>ieu d6 c6 nghia Ia se khong co cd sCI cho vi~c khie'u nlj.i dOi d6ng gop cho de'n khi rnQt trong cac ben di n{Jp cho ph~n khie'u nlj.i rna ben hi hl!.i dOi nhif:.u hdn so vdi ph~n !iii tll'dng U'ng ctia hQ. TruC!ng h<;lp cil hai tau df:.u phl!.rn !iii nhtt nhau, thl tau A se khie'u nl!.i doi tau B dong gop rn9t khi ben Ada nqp nhif:.u hdn phan ml'a t6ng s6 thi~t hl!.i. Do do, tau A khong thS hi yeu du dong gop bdi vl no dii thanh toan phh thi~t hl!.i quy cho n6 trong khi tau B chua tril ba't ell' khoan tif:.n nilo.

E>oi khi ciing c6 rn(lt vai gidi hl!.n dtt<;lc di!.t tren quyen dong g6p. Ben khdi ki~n doi sl,l' dong g6p cua ben con thie'u, ben nay co thS dl,l'a vao ba't ell' Sl,l' mien trir hoij.c gidi hlj.n trach nhi~rn nao rna hQ dttqc httdng M ch6ng ll!.i ben bi thi~t hl!.i vdi ly do Ia .. ho c6 thS ap d1,1ng lu~t phap lien quan tdi quan M nay, hoij.c ba't ell' ly do niio rna quyf:.n dtt<;lc mien trir dtt<;lc neu trong h<;lp d6ng cOn gia trj. Theo quy djnh nay, ben bi ki~n chi c6 th~ ap d\mg trong chirng ml,l'c khong vtt<;lt qua sl,l' gidi hl!.n trach nhi~m dtt<;lc neu trong quy t~c ve trach nhi~m vdi h8.nh khach mang tinh bil:t buqc hoij.c nhii'ng quy t~c tttdng ling trong lu~t phap nttoc ngoiii. E>if:.u d6 co nghia Iii ngtt(li taco thS doi con tau gay ra v1,1 dilm va thanh toan philn b6i thtt(lng thi~t h~i Jon hdn phh tien tinh theo til~ lbi cua n6; vi dl,l tau chd hang co thS vi~n dlin quy tile gioi h~n M ch6ng l~i hiinh khach bi thttdng.

ChUng toi neu mot vi d1,1: Hanh khach X tren tau B bi ttl' vong trong m('>t Vl,l dilm va va thiinnhan ciia ng@i d6 dtt<;lc b6i thu(lng.thi~t hai 1,5 tri~u My kim.· Philn Iiii duqc phan djnh nhtt: tau A chiu 113 vii tau B 2/3. Do d6, tau A phai chju 500.000 USD vii tim B phai chju 1.000.000 USD. Tuy nhien, tau B dtt<;lc quyen gioi han tnich nhi~m toi 100.000 SDR(tll'dng dttdng 160.000USD). Ne'u ben nguyen ki~n tau A vii nMn dtt<;lc t6ng s6 tien b6i thuong Iii 1,5 trieu uso thl tau A co th€ khdi kien l~i tau B vf:. khoan dong g6p, nhll'ng vlin pbai le thu('>c viio quyf:.n du'<;lc gioi han cua tilu B. E>it:.u do co nghia Iii philn phiin djnh cu6i ci'ing ve toan b('> t6n tha't giii'a cac tau Iii, tau A thanh toan 600.000 USD (thay vl chi c6 500.000 USD) vii tau B pbai n('>p 840.000 USD (thay vl 1 tri~u US). Tac d.;>ng ctia quy tile gioi h~n minh hoa tren dily Iii dieu kh6 c6 th€ xay ra vl hie'm khi khoiin tit:.n b6i thttong thi~t hai !On de"nmuc gay ra sl,l' gidi han. Tuy nhien, m.;>t s6 toa an (dij.c bi~t Iii cac toil an Hoa Ky) thuong ph:in xti' khoiin tit:.n b6i thu'i1ng vu'<;lt qua khoan

tit:.n gidi han.

8.1.5 Ddnh giti liJi

Chung ta bie't dng Cong uoc 1910 chi quy tnich nhi~m khi da xac dinh du(!c Ii\i. Do do, dit:.u quan trqng Iii phiii dit:.u tra xem lieu S\1' ba't ciln Iii cila m(\t hoij.c cii hai tau va ne'u ca hai tau df:.u c6Ji\i thl phai phiin dinh du'<;IC muc d(\ J6i giii'a hai tau.

Viec danh gia !iii nha't thie't ph:l.i d\fa tren tieu chua'n thong thu(!ng ve ph~m lili neu trong lu~t ve 11\i dan sl,l'- tieu chua'n vt:. S\1' ba't cifn. Tha'm phan phai dif:.u tra xem li~u co phai do hanh d('>ng hoij.c khong himh d.;>ng cila m9t ben, truoc khi xay ra dam va, Ia m.;>t nguyen nhiin gay ra sl,l' dam va, c6 thS du'(!c coi Iii h<;lp ly khong dudi anh sang ciia nhii'ng gl mil ngu(li ta hy VQng viio m.;>t con ngll'i1i thong minh vii bie't nh~n thU'c da th\fc hi~n vi~c nay. Tieu chua'n ciing c6 thS chia thilnh hai ye'u t6 ca'u thilnh : m9t ye'u til

147

khdch quan, dt!a tren s1{ danh gia xem li~u hanh d.;>ng (ho~c khong hanh d<)ng) d6 c6 thoa man m<)t each khach quan nhung yeu du lien quan khong; vii ye'u t6 chil quan, n6 chi ra nhung sai l~ch nao so vdi muc blnh thuC!ng khach quan Iii dugc phep, c6 quan tam t(li tu6i lac, di<~U ki~n, V.V ... CUa ben d6.

E>i~m tn;mg tam cua vi~c xac dinh ye'u t6 khach qua.n cua s1{ bat ciin dlt<;Jc minh hoa trong Quy tlk Qu6c te' v~ PhOng ngira E>am va tren biGn (cac quy tile tranh va ho~c quy tile v~ hanh trlnh).

Quy tlic tranh va d1{a tren vii dtrgc bao g6m nhu Ia m<)t ph1,1 l1,1c cua Cong trdc Qu6c te' 1972, du<;Jc IMO dua ra. Quy tile nay c6 hi~u l1{c viio ngay 1517/1977 vii. thay the' cho Quy tlic trltdc d6 c6 tir nam 1960.

Quy tlk tranh va c6 nhi~u diem tuong d6ng voi Lul).t giao thOng dltC!ng bo <'I ch6 n6 c6

gilng di~u ph6i giao thong tren bien biing each thie't 1~p mot s6 quy tlic r5 rang v~ hiinh d.;>ng, chAng h;;tn htu thong trong vilng c6 t~m nh1n h;;tn che'. Ne'u mi)t Vl,l dam va xiiy ra Iii. do vi ph~m mi)t trong nhung quy tile d6 thl thong thtrC!ng bi coi Iii. c6 t&i. Tuy nhien, di~u nglt<;Jc l;;ti khong nhit thie't Ia dung; sl{ ba't cifn c6 the xay ra rna khong h~ vi ph~m quy tlic nii.o ca.

Qny tile tranh va gllm 5 ph~n. trong d6 quan tr0ng nha't Ia cac phan B (Quy tlicv~ hanh trlnh va di~u dQng), Ph~n C (den vii. da'u hi~u) vii phh D (am thanh vii tin hi~u anh sang). PMn B dltgc chia thanh 3 Mu ml,IC: ph~n t6ng quat v~ hiinh dQng cua tau trong ba't cu di~u ki~n t~m nhln niio; ph~n v~ hiinh di)ng ctia tfm trong di~u ki~n t~m nhln bi h~n che'; vii pMn v~ hanh d9ng cua tau khi n~m trong t~m nhin cua nhau.

Tieu chuin hiinh di)ng neu trong Quy dinh v~ E>am va chia thiinh hai lo;;ti. Lo~i thu nha't bao g6m nhung tieu chuin tuyet o6i vii r5 rang · vi: den, v~ tin hi~u anh sang vii am thanh, v~ nhi~m v1,1 nhuC!ng dtrCing, v.v ... vi~c vi ph;;tm cac lieu chuifn nay tuong d6i d~ xac djnh. Lo~i thu hai Ia nhung tieu chuin tltong d6i vii doi hoi s1{ tMn trQng, trong d6 gi\m nhi1ng yeu du v~ s1{ 1anh ngh~. canh gi(li d~y dii, v.v ... Mi)t vi ph~m lo;;ti tieu chuifn thu hai nay chi c6 the xac dinh dugc tren co sCI danh gia tlnh hu6ng c1,1 thG.

Thay vl di sau vao nQi dung cua Quy tllc tranh va mi)t each chi tie't, chung ta nen t~p trung nghien cuu cac quy tllc trong tam vii t~m quan trong rna lu~t an I~ da dl).t vao chung d6i voi vi~c xac dinh 16i.

Quy tllc 17 yeu c~u r5 dng con tau dU'<;Jc nhuC!ng dU'Cing phai giu nguyen hll'ong vii t6c di) cua minh. Tuy nhien, con tau d6 c6 quy~n thl!c hi~n nhi1ng hiinh di)ng phbng ngira de tranh dam va, ne'u con tau bi bu0c phai nhii'Cing duC!ng hinh nhu khong dang lam nhll' the'. Quyi:n hiinh dqng rly da tr<'l thiinh nhiem vu thl{c hien nhung hiinh dong d~ phong ne'u cac con tau dii qua g~n nhau dtn mli'c viec dam va Ia khong the tranh khoi ne'u chi trong ch(l viio hanh dqng cua tau phl\i nhltC!ng dltC!ng. Nhic$m Vl,l hiinh dQng nay ap d1,1ng ba't kS vic$c con tau II{ n6 phai emu trach nhic$m d6i vdi nguy hiem so kh{li hay khong, vii Sl{

vi ph;;tm nhic$m v1,1 nay c6 the din dtn trach nhic$m.

148

Xin. neu mOt vl d,\1,: cac tau I va G g~p nhau ttong mQt vung nude h~p trong 4i~u ki~n t4ni nhln va tMi tie't t6t. Tau' I, tau c6 nhiem V\1 phlii nhu(Jng du(Jng theo Iuit djnh, di phat tin hieu thllng Mo rhng n6 dang chqn m(lt tuye'n duC1ng dlt<;Jc xac djnh. Tuy nh\c!n, theo Quy tAc tranh va, tin hieu d6 khong dung nhltng ne'u Ia m()t thuy~n trltdng day d~n kinh nghiem thl ch:l.ng kh6 khan gl trong vice hi~u y nghia cua n6. Tuy v4y, trc!n t1tu G tln hi~u d6 kMng dlt<;Jc nh~n ra. M~c du tau G da khong nh~n ra dlt<;Jc cac tin hieu d6, toa an t6i cao cua Na Uy cho ril.ng tau G le ra phai phan ung sdm hdn hiinh d(lng n6 da lam:" Du Ia tau G gia djnh rhng con tau kia c6 nhi~m V\1 phai nhuong duCing, nhltng G c6 nhiem Vl,llii phai c6 nhung bien phap d~ phong dung !lie m()t khi nguy eel dam va dii kha ro rang vii le ra phoii nh~n tha'y rling con tau kia m()t mlnh n6 ciing khong th~ nao tranli dtt<;Jc nguy cd dam va ". Toii an t6i cao pban quye't rling hai tau d~u ph~m 16i nhlt nhau, m~c dli tau lla tau dang khi!Sn trach hdn trong vi()c gay ra nguy cd dam va, con tau G c6 lOivl dii khong tim each tranh nguy cd d6 m(lt khi no xua'thien.

Qui tAc 5 quy djnh nhi()m V\1 "duy trl m()t Sl/ canh gioi thich dang". Duy trl nhiem V\1 nay Ia di~u ki()n tien quyet cho hlinh trlnh an toan tren bi~n. va ro rang rhng trong cac lu4t an le ngltoi ta ra't coi tr9ng vi()c phiii hoiin thiinh nhiem V\J, nay.

ChUng ta hay x.etm()t vi d\1, khac:

Tau F va tau K g~p nhau trong m()t viing nu'oc h~p vao rn()t dem trang sang, den ben m<J.n trai ciia tau Fbi hOng vii viec d6 khien cho tau K bi nh~m l~n. Tuy v~y. Toa an

. phan quyet ril.ng.til.u K phiii chju trachnhi()rn 3/4 t6n tha't:

"Trong dem trang sang, thuyen tru'dng cua tau K le ra phiii nhln tha'y ro hlnhtho cua tii u F vii phiii kjp thoi xac djnh du'<;lc hu'dng di cua tau nay. Thay viio do, ong ta l(li y viio cac ngqn dim va d6 kh6ng phai Iii bien phap an toan h<;~p ly. Ong ta l(li quen thu()c vdi viing bien do, va Ie ra ph<ii biet rl:ng giua cac day da ngdmfl vjnh phia Illy khong c6 dit lien. Thuytn trltdng cua til.u K le ra ding phli biet rling khong rn()t con tau niio l(li c6 thiS di theo hu'dng tit dong sang tay trong

. nhilng vling nu'dc nhu' the'. Dl/a vao Sl/ quan sat cua den CQ! va den m~n ph:H cua tau F, le ra ong ta ph:li bie't dng c6 dieu gl d6 khong blnh thu'ong. Ong ta c6 du ly do M phiii bet s1Ic th~n tr9ng khi tien gdn con tau kia. Ngu<;~c 1\li, bhng each tiep 1\IC hi\nh trlnh vdi g§n nhu' het t6c d(), vii sau d6 1\li cho tau quay ra't gAt sang trai Iii ong ta da ph~m phai rn()t sai l~rn nghiem tr9ng. Sai J§m d6 Ia nguyen nhiin tfl/c tiep ~n de'n viec dam va ".

Trong 'Quy til:c tninh va' tnroc day, quy t~c 16 c6 m()t quy djnh ve 't6c d() vita phai' khi

hanh trlnh trong dieu ki~n t§rn nhln bj h\ln che'. Cai kh6 trong va'n de nay Iii cac thie't bi tr<;1 gillp nhu radar, Ia ban quay, v.v ... , c6 vai tro gl trong viec xac djnh t6c d9 vita phai. Trong quy tifc 6 cua Quy tile tranh va hi~n hiinh, Cl,lffi tit 'tile d() vita ph3. i. da dlt<;1C thay the'bhg C\J,ffi ti'r 'tllc dQ an loan', d6ng thoi quy tifc nay Olt\JC ap d\tng ChO t(t ca cac dieu ki~n ve t§m nhln. Tliu c6 tnich nhiern phai hiinh trlnh voi t6c d() an loan dE 'c6 the$ dtta ra nhung hiinh d(\ng huu hi~u vii thfch h<;1p nh~m tranh dam va va c6 th€ dirng l<J.i dltc;lc

149

t<~-i mi)t khming each thlch h<;Jp voi tlnh huang vi\ di~u kien hien t~i'. E>~ ddn gian boa vi~c danh gia, quy tile nay ciing tiet ke mi,\t lo~t cac ye'u to dn duqc xem xet d~ xac djnh t6c dq an toan nhu di~u ki~n t~m nhln, m~t di,\ lUU thOng tau thuyen, kha nang dieu d(>ng cua tau, tron dirng tau, dieu ki~n h:H luu va thC!i !itt, v.v ... N6 ciing thie't l~p mQt s6 quy t~c d~c bi~t d6i voi nhii'ng tau c6 trang bi radar.

Vi~c vi ph<~-m cac quy d!nh cong ci,\ng khac thie't l~p nen nhii'ng qui tile ve an toan cua tau bi€'n ciing c6 th~ c6 lien quan toi vi~c xac d!nh xem li~u con tau d6 c6 ba't cin hay khong. Chhg h~n. mi,\t vu dam va c6 th€' xay ra do tau bj giam kha nang dieu d(>ng vl chCJ qua tai c6 lien quan toi cac quy djnh ve kha nang di bi€'n cua con tau, ho~c do thuy thu doan khong duqc dao t~o d~y du, ho~c khong du nang hfc theo yeu du.

NhU' tren dii. d~ c~p. vi~c djnh Iiii duqc dlfa.tren cac tieu chuin khach quan vdi y thuc H\ .nhirng tieu cbuin d6 ciing dttqc ap dung cho ta't ca nhii'ng 16i dan SJ!. Chi trong nhung tntiJng h<;Jp he't sue khac thUC!ng ngll'Cii ta mdi chu trqrrg toi nhii'ng hoan canh ca: nhiin, chtng h~n nhtt slf thie'u kinh nghi~m. qua m~t moi, ki~t sue cua thuy thu doiin, v:v ... Tuy nhien, toa anciing c6 th€ xem xet dtn<~hii'ng ye'u t6 nay trong trlfC!ng h<;Jp dij.c bi~t. .

Vi~c xac djnh nhii'ng ti'ln tha't vii thi~t 4i nao c6 lien quan doi hoi ph:li tham khiio cac nguyen tll:c cua lu~t ve liii dan s1f thong thttong. Cac qui t~c nay qui djnh dng ben bi thi~t h~i chi c6 th€' khie'u n~i doi b6i thlfll'ng thi~t h~i rna h9 ganh chju mi,\t each tn,rc tie'p. Trang thvc t€, c6 hang.lo~t cac va'n de phUc 1<!-P x:i.y ra doi hoi ph:li c6 slf danh gia

. chfrrh xac hdn so voi cac nguyen ta'c d<1n gian tren. Hilu het cac v:ln de d6 d~u.c6 hai mij.t clia n6, do d6 thay vl di sau vao chi tie't, chllng ta chi ddn ra. m¢t so v:ln de rna

khong di sa u vi\ o chi tie't.

C6 mi,\r so va'n M quan trqng lien quan tdi nhii'ng.lo~i thi~t h~i c6 th€ dU'<;Jc b6i thrtong. Ching 4fl, li~u mot chu tau bj ma't mi,\t con tau trong mi,\t vu dam va c6 th€ doi b6i thU'Cing 'ghi tri ci)ng them' cho 6ng ta vl con tau dang c6 rn¢t h<;Jp dt'ing thuan l<;1i hay khong, ho~c trj gia thea thi truilng cua con tau c6 la m9t ye'u toM xem xet hay khong? .Li~.u chu hang c6 th€ obi bt'ii thttCing khoan l<;Ji nhu~n rna ong ta hy vqng c6 dlt(fc khi ban

16 hAng d6 t~i dich Mn hay khong?

Nhieu va'n de khac ciing nay sinh lien quan de'n vi~c tlnh toan nhii'ng ti'lntlia't khac nhau. Mi?t tau chie'n cua hai quan trj gia bao nhieu? Li~u chu tau c6 phai cha'p nhan su' giam bdt trong b6i thlfi:lng thi~t h~i bdi 6ng ta c6 th€' tie't ki~m thoi gian quy bau cua mlnh bAng each sii'a chii'a nhii'ng htt hong khac cung voi nhii'ng hu hong do dam va gay ra

khong?

Loai va'n de thu ba Ia ai c6 th€' khie'u nai doi b6i thlf~ng? Li~u ngttCii thue tau c6 th~ . . khie'u n~i doi b6i thttCing thi~t h~i doi vdi t6n tha't maong ta phai chiu bCJi con tau dii bj mit il6 dang c6 nhii'ng h<,1p d~ng thut! tau thu~n h;Ji ? Va Io~i khie'u n~i nao rna thuy thu

doan c6 dtt<;fc, khi c6 t6n tha't toan b(i?

150

M(it b(l Quy ulc v~ vi~c E>anh gia TOn th!t trong cac V1! E>am va 1987 dii dltc;tc CMI thong qua trong m(\t hQi nghi t6 chU'c t~i Lisbon vao nam 1987. Nhung quy djnh d6 thu~ng dltc;tc g9i Ia ' Qui tdc Lisbon '. Nhung quy tdc nay khong c6 hi~u h,tc nhlt lu~t phlip, nhltng n6 dii d1t<;1c cac ben tham gia d~ nghj thong qua nhlt Ia cac quy tile di cac ben su d1.1ng khi thoa thu~n vi~c b.:li thu(lng trong tnt(lng h<;lp dam va.

8.1.7 Quyin ctim giil hang hdi viz bdo hiim bdi thliung

Nl!-n nhan cua m(it v1.1 dam va c6 m(\t s\f bao dam kha t6t dE nh~n b.:li thltOng thi~t h~i do'i vdi nhung tOn tha't rna ong ta phili ganh chju. Nhii"ng khie'u n~i v~ vi~c ph~m !iii cho'ng l~i eM tau d1t<;1c bao dam b<'fi quy~n dm giu hang hai d6i voi con tau.

Ngoai ra, d~i da s6 eM tilU d~u dii mua bilo hiEm d6i vdi nhung tnich nhi~m rna hQ phai chju trong trii'Ong h<;lp c6 dam va. Baa hiim than tau, lo~i bao hiim eM ye'u nhlm bao v~·taisan, thanh tmin- tn)' m(it vai ngo~i I~· tnich nhi~m v~ !iii rna chu tau phol.i chju dii dam va, d1t<;1c gidi h~n trong s6 ti~n bao hiEm con tau. Nhung ye'u t611uan tr9ng nha't cua nhung lo~i trir trong biio hiEm thiin· tau se d11<;1c biio diim qua biio hiim trach nhi~m thongcthu(lng cl1a chu tau- d61a baa hiEm P&L

8.Z CW!h(}

8.2.1 Nhijn xet chung

· Nbung qui tile ap dl.lng trong cuu h(i Ia nhung quy djnh d(ic nha't c6 trong lu~t hang hii. KhOng c6 cac quy tile tltdng l\t tren da't lii!n cho phep m(it ngtt(li ctl'u dttgc tili san CUa ngttOi khac dttgc khie'u n~i dE hi'y m(it khoan tii!n cong h~u h1nh. Ly do ctia n6 c6 m(it phh rnang tinh chili ljch SIT, nhung ly do chinh Ia s\( khac bi~t vi! moi trttOng_t\f nruen thlfc_te'. Ngoai tnt(lng h<;1p boa ho~n ra, roue dQ dn thie't cua djch VJ! cuu h(i irenda'tli~rr kh6ng quan trQng bling tren biEn.

ve phttdng di~n ljch SIT, ffil!C dich cua.quy tile cuu h(\la dE ch6ng l~i Sl/ cam dii bi~n thtl -tiri sari tir nhllng VQ dim tau. Trang tMi hi~n d~i nay, ID\IC dich ctia n6 Ia M khuye'n kbich cac ni\ ll,tc CUu h(i va nh(l d6 giu gin dlfgc tai san.

Ye'u t6 khnye'n khich dttgc d~c bi~t neu ro trong cac quy tile vi! tinh ti~n thtt<'fng cU'u hQ. Ne'u cong vi~c cll'u h9 thilnh cong, khoan tii!n thtt<'fng cll'u h(i phili cao hdn ti~n cong cua cac djch V\1 thong thttOng khlic. Khi danh gia phai nh~n ra nhung nguy cd c6 thE xay ra trong ho~t d(ing cll'u h(i . chu ye'u Ia s\( nguy hiEm cho ngtt(li cuu h(i, nguy cd c6 thi ddn toi t6n tha't ho~c co thE gay nguy hiim cho ngttOi cuu h9 -va tri gia tai san cuu dtt<;~c. Khoan tii!n thtt<'fng cuu h(i tu'dng ung tir 5 de'n 10% tOng trj gia ciia tai san c11u dttqc 11i chuy~n binh thu(lng, dii!u d6 c6 ngh!a Ia tii!n thtt<'fng cll'u h9 cho m(it tau eM d.iy himg bach hoa se Ia m(it khmin kha Ion. £lieu d6 ch11ng to rli.ng triEn V9ng cua khoan lien

151

thU'dng cuu hQ d6 chinh Ia ni~m khuye'n khich c6 sue m~nh vo cung Ion lao cho nhilng

ngui:1i lam cong vi~c cuu h9 trong tuong lai.

Ye'u t6 khuye'n khich ciing Ia ly do n6i b~t ciia m(}t quy t~c tn;mg tam khac cila lu~t cuu h(i, a6la nguyen tk auqc gQi la:'khong ke't qua- khong tra ti~n •. C6 nghia Ia se khong c6 khie'u nl!-i v~ ti~n thudng trlt phi sl)' ni\ luc cltu h(} th1inh cong. Ne'u St! ni\ lt;tc tha't b~i. ben cll'u h9 thuong khong khie'u nl!-i, th~m chi khong yeu du hoan J~i nhll'ng chi phf tll!'c tie'p hQ <'Iii phai bo ra cho cong vi~c cuu h(} <'16. Do d6, nguyen tk 'khOng ke't qua -khong tra ti~n· khuye'n khfch nhung nguoi cuu h9 c6 g~ng he't sue mlnh vdi hy vQng Ia se nh~n duc;lc khoan ti~n thuang h~u hinh ne'u c6 gil:ng cua hQ thanh cong.

MQt ngudn khuye'n khfch khac Ia st;t c6 hi~u lt!c ciia quy~n dm giil hang hili d6i vdi con til. u va hang hoa dE bao dam cho khieu n~i ti~n thu(fng cltu hQ. Nhil d6 nguoi cU'u h9 c6

thi doan chifc dng ti~n thU'dng cU'u hQ nha't dinh se dlfqc chi tni.

'Trle't lY' ciia cong tac cU:u hQ duc;lc t6m dt trong cac tai li~u cila Ju~t hang h:li nhu san: 'Nhll'ng nguyen t~c cltu hQ hang hiii d\J'a tren m(}t ti~n d~ don gian Ia, ba't cu

ngli'C1i nao gilip da vi~c cuu tili s:ln Mu dltc;lc huang mQt khoan tii~n thttang xung dang vdi cong sue bo ra, va nhil'ng ai drn;lc hlfdng Jqi tit nhilng c6 g~ng d6 phH dong g6p vao khmi.n ti~n thu'ang tlldng xll'ng v(li gia tri tlii san hay quy~n ic;li CUu duqc ciia mlnh. Ta't nhien, di~u nay dil.n tdi ba ye'u t6 ra't n6i tie'ng: <'16 Ia st! nguy

hiim, s\1' t\1' nguy~n va st! thanh cong ph<li c6 trltoc khi m<)t hol!-t d<)ng cUll hq duqc xem Ia hi~n hil'u tritmi)t vai truong hc;lp ngo~i 1~. [E.Dold].

Vl the', nham M cho m(}t dich v1,1 cuu hQ duqc tudng thuang, phili c6 ba ye'u t6 ·co ban san day:

St! nguy hi€m, su tt! nguy~n St! thiinh cong.

V~y. d6i vdi ye'u t6 dftu tien, vil'n d€ d~t ra "nguy hi€m Ia gl ?" Cau tr:llai da c6 ngay · trong nguyen tiic: d6 phH Ia rili ro hu hong v~t cha't a m<)t muc d<) !On d6i vdi ban than

con tau va hAng hoa. Do <'16, ne'u c6 nguy co t6n tha't toan b(} cho tau vii hang hoa thi

vi~c ch phai cuu hQ Hi ro rang. Ch~ng h~n. con tau dii bi nUt vii se bi chim l.l!-i vung nude sau ne'u khong dlfqc cltu hi). Nhu'ng ciing c6 tlnh hu6ng cuu hi) khi con tau dang c6

nguy co bi chlm t~i m<)t noi rna sau nay nguoi ta c6 th€ vot len dtrqc. Cong tac cuu h<) phai ngiin ngil'a duqc thi~t h~i gay ra do tau chlm va tie't kiem duqcchi phf vdt tau len.

Trong Jinh vt!c Ju~t phap, nguoi ta thuong nha'n ml!-nh 'st! nguy hi€m d6 phai Ia c6 th\l'c

chu khong phai trong tri tudng tuc;lng ciia nhung nguai lam cong vi~c cilu hi)'. Mij.t khac 'khong nha't thie't ... r~ng s\J' nguy hi€m d6 phai Ia tile khiic va tuy~t o6i ; chi ciin vao thai di€m biit d§u cong vi~c cuu hi), con tau dang trong phai d6i d§u voi nhung thiet h~i.

hoij.c nhung rui ro c6 th€ Jam cho con tau bi pha huy ne'u khong du'<;!c cuu h9 kiP thili'. Tren tht!c te', kh6 khan Ia a chii muc d<) nguy hi€m d6 Ia nhu the' nao. N6i each khac,

152

mll'c d(i nguy hiiSm nht.r the' nao Ia trim trQng d6i vdi con tau g~p nl)n trll'dc khi c6 tlnh trl)ng cli'u hi) chinh dang. D6i vdi viln d~ nay, kh6 rna djnh ra mi)t chuin ml!c nao. N6i chung, s11 nguy hi~m d6 phai (! mU'c di) khac nghi~t hdn mi)t chlit so vdi cac hiEm hoi) blnh tht.rong tren bi~n. Tren thifc te', ngt.roi ta nh~n thily khong nh!t thie't phai c6 mi)t djnh nghia ro rang. D6 Iii vl mll'c d(l nguy hi~m tht.r(lng anh ht.rdng tdi khoan ti~n thll'CJng cll'u h(l, ti~n tht.rdng se it hdn khi mll'c d(l nguy hi~m it hdn. Doi khi, th~m chi ngt.roi ta ciing c6 thE n6i rhg cac dil~u ki~n cU'u h(l d6 khong dt.r<;Jc dap U'ng vl nguy cd chua tdi mll'c nguy hi~m.

M(it ye'u t6 c6 th~ anh ht.rC!ng tdi mll'c d(l nguy hi~m Iii kha nang h6 tr<;l san c6 tir cac ngu6n khac ngoai nhii'ng ngt.roi cll'u h9 ti~m nang . Nhln chung, ne'u con tau g~p nl)n dang o tl)i vungbi~n c6 nhi~u tiiu qua l<,~i thl it nguy hi~m hdn so vdi tru<rngh<Jp con tAu dang trong tinh trl)ng kh6 khan tU'dng !if nhll'ng (! ndi each xa tuye'n dt.r(lng di ll)i cua tau be. Tuy·nhien, sif khac bi~t nay chi lien quan tdi vi~c xac dinh t~m co ctia khoan ti~n thltdng cll'u hQ, chU' khong lien quan tdi vi~c xac djnh sif hi~n hii'u cua m(it tlnh tr~ng clfuh(i. d~y thi~n chi.

D6i vdi sif tif nguy~n. ngt.roi cuu h9 phai Ia ngt.r(li hi~n kh6ng phai dang dam nhf~m nhi~m Y\1 cU'u_tr<J. Lu~ t cuu h9 kh6ng a p d\Ing d6i vdi nhii'ng ngt.r(li chinh thll'c dt.r<JC giao cho lamcong tac cll'u h9 nht.r life hr<;Jng baa v~ bo biEn, h:li quan v.v ...

Khie'n n<,~i doi ti~n tht.rong cua nguai cU'u h9 tuy thu(ic vao ke't qua cua vi~c cli'u h(i. T~n d~ 11iiy thE hi~n trong tM:nh ngu truy~n thang 'kh6ng ke't qua- khoog. tni ti~n·. Mai.de'n g~n day, v!n d~ dtt<;Jc d~t ra li~u cong vi~c cll'u h9 c6 dtt<;Jc coila thiinh cong khi khong · gl!p b!t ky kh6 khan olio. Khi m9t con tiiu dang g~p nguy hi~m. tat ohien ph<li n6.phai dltqc cl1"u thoat khi\i nguy hi~m vii dtta de'rr ndi an toan. Khi con tau bj.nl)n vi S\1" c6 may m6c, phai keo con tau d6 it ra Ia de'n mi)t cang rna n6 c6 th~ dttqc stra chii'a t<,~m ..tMi. Ke't qua Ia, ngt.r(li cU'u hi,\ chi dtt<;Jc tni c6ng tu tai san cll'udtt(fc. V~y th1, ngt.rili cll'u hQ dii thil.nh c6ng trong vi~c keo m9t con tau cho dily chat n6 dang bi chay ra xa, nh(l d6 di tranh cho be'n dng khoi bi pM huy se kh6ng c6 quy~n khie'u n<,~i dl doi tifut b6i thltdng cll'u h(i ne'u san d6 con tau bi n6 vii bi .chlm. Tinh hu6ng tll'dng !if cilng xii.y ra khi ngll'ili cll'u hi,\-cli'u van dtt<;Jc chU tau khoi tnich nhi~m lien quan tdi tfli san cll'u dttqc. Nhii"ng

. thii.m hOI) Idn v~ d§ n da chU'ng minh nhii"ng nhtt<;Jc diEm trilm trQng trong i}Ui tlk cU'li hq hl~n hil.nh. Chung ta hay tll'dng tttqng rAng mi,\t tau dilu chd d§y dftu dang bi tri)i gi<,~t vao bC!, c6 kha nang bi giiy vii gay ra thi~t h!ji m6i trtt(lng rat nghiem lr9ng, thl di~u kh6ng thea dang Iii ngttCii cU'u hi) dii ngan cMn 6 nhiem dilu nhttng l<,~i khong c6 quy~n dtt<;Jc ht.rC!ng ti~n thtti'lng ne'u sau d6 con tau bi t6n that toiin bo trong qua trlnh cU'u h(i. Kh6ng dn phai n6i cilng bie't r~ng cong vi~c d6 da cll'u chu tau khoi tnich nhi~m d~n bil thi~t hl)i vl gay 6 nhi~m m6i trtt(lng. Tlnh hu6ng neu tren khie'n cho ngttCii lam cong tac cll'u

hQ tlm each tranh nhii'ng ho<,~t d(ing cll'u h9 kh6 khan, nhCI d6 tranh dtt<;Jc rili ro v~ nhii"ng chi phi khong hi~u qua, m~c du nude ven biEn da htti'lng l<Ji rat ldn tu n6 life cua ngttCii cll'u hQ. V!n d~ ciing tro nen ro rang Ia cong tac cll'u ho kh6ng chi Iii di~u quan tam d6i vdi nhitng ngttoi cll'u hQ vii con tau dtt<;lc cuu, rna nhitng nil life nh~m ngan cMn hay giam thi~u t6n hl)i cho m6i trttCing ciing phai dtt<;Jc coi Iii mot ye'u t61ien quan trong vi~c

153

danh gia ti~n thll'dng cll'u hi) theo truyen th6ng. C6 le Ia dung khi n6i r~ng ye'u to' moi tntC!ng da thUc diy vi~c thay dd'i m()t each dang k€ cac quy djnh ve cl!u hQ qu6c te'.

8.2.2 Cdc cfing rtuc quoc te' vi cuu hi} Hi~n nay, che' dQ cl!u hi) qu6c t€ bao g6m:

- Cong Udc 1910 ve vi~c Th6ng nhii't m()t s6 Quy tile ella Lu~t lien quan tdi vi~c Cl!u giup vii. Cl!u hi) tn~n bien ;

- Nghj djnh thu 1967 nh~m sd'a d6i Cong U'dc !910 .

Nhlt chUng ta da bi€t i'! ph~n tren, nhung phat tri€n gh day chcrng minh sl;t dn thie't phai sua d6i cac quy djnh qu6c t€ hi~n c6 trong !Inh vl;tc nay, trltdc he't Ia d6i vdi nhii"ng tnti1ng hgp khi m(it tai n~n hang hai c6 th€ t(lo ra rill ro thi~t h(li cho quyen Jgi cua cac ben t)ld' ba vii nhii'ng c6 gilng cila nhii'ng nguCii cl!u hQ cung dltl1C coi Ia da mang 111-i ke't qua hii'n ich khi chi giup cho chi\ tau duqc ecru tranh dirge wich nhi~m d6i vdi-~hUng ngltCii ben ngoai m6i quan h~ CUu h(i. Ke't qua Ia, sau mi;\t thCii gian dai lam vi~c giii"a CMI va IMO, Cong udc qn6c te' nam 1989 v6 ecru hi) dii. dugc thong. qua. Cong udc mtli,

hi~ chll'a c6 hi~u 11;tc, da thay d6i g~n nhlt hoan toan che' di) cll'u h(i, vii. ngltoi ta by V<)ng n6 se c6 ~u ll;tc vao m()t ngay gil:n day. Vl the cho nen, cac di~u khoan ella Cong ll'<lc 1989 dang d!tqc chung ta nghien cuu.

C6 dieu dn nha'n m~nh ding hii:u h€t cac dieu khoan cila Cong ll'tlc 1989 deu c6 tinh chfft rang bu<)c !lin nhau m(it each tll'ong d6i. Di~u 6, do~n 1, quy djnh r~ng Cong ll'<lc nay ap:d\lng cho ba't cu ho~t d(ing ecru hQ nao trir khi trong hQp d6ng n6i quy djnh ni()t ca.ch minh thj ho~c ng\1 y khac di. C6 nghia Ia cac ben dugc tl;t do tbao n(ii dung hqp a&ng CUu hQ thea y mu6n Va .C6 th€ Jo~i bQ titca cac di~u khoan quy djnh lh01Jg thu'Clng. Tuy nhien, c6 hai quy t~c bat bu()c:

a) lien quan tdi sl;t buy bo ho~c sua d6i hqp d6ng {di~u 7), di~u nay quy djnh d:ng m()t bqp d6ng ho~c Mt ky oi6u khoan nao ciing c6 th€ bi huy bo hol!c sua d5i ne'u hQp dlSng OltQC ky ke't dU'Oi ap J1;tc khong dung Ju~t, hai!c dltoi anh hU'ong CUa m(it sl;t nguy hi€m nil.o d6, vii cac dieu khoiin trong h<Jp d6ng khong blnh dang,

· hoij.c s6 tien ctl:u hi) theo hQp d6ng Ia qua ltln holj.c qua nho so vdi djch v\1 dii th\l'c

hi~n.

b) lien quan tdi nhi~m V\1 (neu trong dieu 8) ella ngll'oi ctl:u h(i, ngU:oi chu phlt<1ng ti~n , va thuyen trll'i'!ng trong vi~c ngan ngua hay giam thie'u thi~t hl!i d6i vdimoi

trltCing.

Theo dieu 29, Cong udc se c6 hi~u ll;tc m(it niim sau ngay 5 nude th€ hi~n sl;t d6ng y se

tuin thu Ciing U'dc.

8.2.3 H{lp dOng crlu hi}

154

Dich vy cll'u h~ dlt<;fc th\l'c hien tren ce1 sCI cua m(Jt thoa thu4n, nhll'ng d6 khdng phii Ia m(Jt di~u kien M khie'u n~i doi ti~n thltang cll'u hQ. Tuy nhien, tren thl,l'c te', trong hh he't cac trltl1ng h<;lp d~u c6 m6i quan hi$ h<;fp ddng giii'a nglt(li ctl'u h(J vdi ng1tl1i chli phll'dng tien ho~c vdi thuy~n trll'Ong cua con tau bj n~n. Trong nhi~u tntl1ng h<;lp, cac h<;lp ddng lieu chuin dlt<;fc sil' dyng c6 chll'a cac di~u khmin mCI. V~ phltdng di~n qu6c te', Miu chufn v~ Thoa thuijn CU'u h(J cua Hang Lloyd ( Lloyd's Standard Form of Salvage

Agreement (LOF) dlt<;fc sil' dyng m(Jt each r(Jng rai.

Miiu mCI cua Hang Lloyd dlt<;lc sil'a d6i g~n nhilt vao niim 1995 . Trong mh nay, h<;lp ddng bao gdm nhi'i'ng quy tile, trong chirng m\)'c niio d6, tltdng t\1' vdi cac quy t~c dlt<;fc tlm thily trong Cong ltdc 1989.

Trong h<;lp ddng cU'u M ng1tl1i ta th1tl1ng quy djnh dng, ngul1i cuu hQ lam vil$c theo phll'C1ng cham 'khong ke't qua - khong trii ti~n': Mdu cua Hang Lloyd c6 m(Jt di~u khoan lien quan de'n khmin ti~n cong ben cll'u h(J se du<;lc nhijn ne'u djch vy ctl'u h(J d6 thanh cong, ch6 ghi khoan ti~n du<;fc chira tr6ng M sau nay thoa thu~n vii di~n vito sau. Tren th\)'c te', khml:ng tr6ng d6 thu(Jng M ngo (Mh MC! cua Hang Lloyd). Ne'u cac ben khong thoii thu~n dll'<;lc khoan ti~n cong thl viln d~ se du<;~c giai quye't qua Tr0ng tai Luan don.

M6i quan M pMp ly giii'a ben ctl'u h(\ va tau bi n~n khong c6 thay d6i nhi~u bai viec ky m0t trong nhii'ng thoii thu;¥n etl'u h(J thong thuC1ng. Tuy nhien, tren blnh di~n qu6e te',

miiu mCI Ia mot thu~n l<;li vii day c6 Ie Ia nhii'ng di€m c6 y nghla nhilt cua Miiu h<;lp ddng cua Hang Lloyd.

Thoa thu~n cll'u h(l thul1ng dlt<;fe ky tr\)'e tie'p giii'a cae ben ell'u h(J vdi eong ty Hi sa hii'u chti ho~c quiin 1y con tau bj n~n. Thuy~n truCing ciing c6 quy~n. vii doi khi d6 Ia nhi~m vu, ky h<;lp ddng euu hQ voi tueaehla d"i ly eua eong ty si'J hii'u·chll cua con tau.

H<;fp ddng eu.u hC;l chi ph6i cong tac cll'u h(;l, e6 nghia Ia bilt ell' hiinh vi holj.c hanh dQ-ng nao dll'<;lc th\)'c hi~n M ghlp mC;lt con tau holj.c bilt cu tai siin nao khac dang bj lam nguy tren bi€n ho{lc t"i bilt cu vilng nude nao c6 th€ hanh bai dll'<;lc d~u du<;lc coi Ia cong tac ct1o hQ. Can phai chll y r~ng Cong U'oc 1989 da rna rC;\ng mC;\t each dang k€ p~m vi cong. tac cll'u h(\ qu6c te, n6 bao gdm chilng nhii'ng dO'i voi rui ro ctia tau va cll'oc phi vii hang boa dang g{lp nguy hi~m, rna con Voi b{t CU tai san nao trong khu V\J'C hanh trlnh, hO~C t~i bilt cu vilng nude nao voi di~u ki~n Ia tai san d6 khong gi\n cMt vinh vi6n hay c6 chll tam vito dai dilt ven bo bi~n. E>i~u d6 c6 nghia Ia chilng h"n hang boa va tai san bj rdi tir tau hay bi nem xu6ng bi~n d~u c6 th~ coi Ia nhii'ng d6i tu<;lngdn du<;lc ctl'u hQ, ca nhii'ng

dn ciu n6i, cac Io"i sa Ian vii du phao n6i vii cac Io"i be khac. TMm chi ca nhii'ng tau thuy~n ra't nho nhu xudng may, thuy~n bu6m nho vii xu6ng ghe bdi b~ng cheo, nhii'ng thll' thul1ng khong dll'<;lc coi Ia tau cling c6 th~ Ia d6i tll'<;lng dn du<;lc cll'u hQ. Tuy nhien, khong c6 Iy do gl M chtlng ta giai thfch nC;\i dung eua di~u !(a) theo nghia rC;\ng, lien quan toi vi~c cuu vat tai san dang g~p nguy hi~m "t~i bilt ell' vilng nude nao". Chilng h"n, nguC1i ta e6 th~ nghi ng(J rAng, Ii~u Cong udc 1989 c6 th~ ap dyng du<;fe cho vi~c ctl'u hQ mC;\t xe tai bj rdi tir tren du xu6ng song hay khong.

155

Theo dieu 3, cac dim khoan dilu di d(lng va cac dan khoan n6i va co djnh khi dang khai

thac ho~c th<im hi~m, sll' d1,mg hay khai tMc cac ngu6n khoang san tir day bi~n thl kh6ng nlim trong ph::tm vida ho~t d(\ng cuu hQ.

C6 di~u ri'i rang Ia sinh m::tng con ngttCii Ia dO"i tttgng cua c6ng tac cuu h(l. Nh6m tir 'sinh ffi(lng COn ngu(li' am chl ti!"t Ca nhfi'ng ngtt(jj c6 mij.t tren tau trong hie di1\fC CUu h(\, k~ ca nhii'ng ngttCii bu(\c phai rCii tau M tranh nguy hi~m rna c6ng tac cll'u h(\ dang thlfc hi~n. Nhl1ng vil"n de chua ri'i i'J ch6 Ia li~u m(lt ngttCii thu(lc thuy thu doan dugc coi Ia m(lt hilnh khach hay m9t ngl1C1i di l~u ve. Nhii'ng ngttCii lii.m c6ng tac cuu h(l sinh m::tng con ngttCii

kh6ng c6 quyen ddn phl1dng khie"u n~i, trir trl1Cing h<;fp c6 quy djnh khac trong lu~t phap quoc gia (dieu 6, do~n 1). M(\t ngttCii cuu dttgc sinh m~ng va ciing tham gia vao c6ng

vi~c cttau h9 tai san dttgc quyen chia philn h<;ip ly trong ti€n thtti'Jng cho ngttCii cll'u h(l v~ vi~c cll'u con tau va nhii'ng tai san khac ho![c ngan ch~n ho![c lam giam thi~u thi~t h~i cho m6i truCing

C6ng tac CUu h(\ thl1Cing lien quan toi nguy cd de do~ m6i tr11Cing bi~n. T6n thil"t cua ffiOI

trui'1ng nghia 1a lam h~i toi s1k khoe con ngttCii hay sinh v&t bi~n ho~c cac ngu6n tai nguyen ven bi~n hay vung bi~n trong n(li dja ho!lc vung Ian c~n, do bj 6 nhiem, bj chi!y, bj n6 hoij.c nhii'ng tham ho~ tttdng tlf. Nhii'ng quy tile lien_quan toi vi~c phOng ngira viec huy ho~i m6i trl1Cing dugc coi Ia d![c trttng chu ye"u ciia C6ng uoc 1989. Li'1i n6i dilu ciia

C6ng ttoc nha'n m~nh rling c6ng rae cll'u h9 c6 hi~u qua vii kjp thCii Ia m(\t d6ng g6p to

Ion, chgng nhii'ng vao c6ng tac an toan hang hai rna con vao vi~c b:io ve m6i tr11Cing bien. Vai tro cua nghia Vl,l blio Ve m6i tr11Cing dlt<;IC neu b~t thiinh nhii'ng nhi~m V\1 bAt

bu<)c cua cac ben trong vi~c bao v~ m6i trttC!ng (Xem di€u 8, do~n I vii 2(b)).

Til"t d cac ben lien quan c6ng tac cuu h9 d€u pbai c6 nghia V\1 voi nhau theo quy djnh

trong C6ng ttoc.

Ngl1oi cuu h(\ ph<li thl,l'c hi~n c6ng tac cuu h(\ m(lt each tMn tr<;>ng trong khi lam nhi~m

v1,1 cua mlnh, vii ph<ii chli tr<;>ng toi viec ngan chi[i.n hoijc giam thi~u sl! huy ho11-i m6i truong. Nhu chung ta dii de c~p, nhiem v1,1 biio v~ m6i tntong Ia nhi~m v1,1 bat bu(\c vii

cac ben kh6ng dttgc tl,l' y quy djnh khac di trong h<;lp d6ng cuu h(l ciia hQ. Nhii'ng quy

djnh d6 c6 m(lt so hiim y thl,l'c te" d6i voi vi~c thl,l'c hi~n c6ng tac cuu h(l trong tl.l'dllg lai.

M9t chuyen gia trong nganh dii c6 m(lt nh~n xet kha thu vj :

"quy djnh cac ben kh6ng dlfdc tl! ti~n dtta ra khoi h<;ip d6ng nhii'ng quy djnh lien quan tdi vi~c nglin chij.n hay giam thieu vi~c huy ho11-i m6i tru'Cing c6 nghia Ia gl ?

Theo toi, n6 am chl chii ye"u tdi nhii'ng nguCii lii.m c6ng tac cll'u h9 chuyen nghiep.

Nhii'ng ngtti'1i cuu hQ khong chuyen c6 hieu bie"t ril"t h11-n eM ve each phong ngira

S\1' hiiy h011-i moi trl.l'i'1ng, Va khong dU'gc trang bj hoij.c !rang bj khong dii cac phttdng tien ch thie"t cho m1,1c dich d6 se khong c6 kha nang vi~c bao v~ m6i

trl1i'1ng trong khi Ia m nhie m Y\1 cll'u h9.

156

Thl!c te' Ia moi tnti'lng thll'i'lng duqc bao v~ t6t nha't ne'u nhii'ng ngll'i'li kMng chuy~n lam cong tac clfu hQ dirng thl!c hi~n vi~c bao v~ moi tnri'lng.

Do d6, ciing khong dn phili chan nan rAng ngui'li cU'u hi? khong chuy~n c6 th~ sli d1,mg qui t~c d6 d~ can thi~p vl10 vi~c bao v~ moi tnti'lng.

Tuy nhi~n. d6i vdi nhii'ng ngll'i'li cU'u hi? chuy~n nghi~p thl va'n d~ se khac di. Mqt khi hq dii nh~n tnich nhi(:m tntdc chi\ ciia con tau bj n~n hoij.c chi\ ciia nhii'ng tai san khac Ia se ngan ngi:ra hoij.c giam thi~u t6n h~i cho moi tntl1ng thl ngll'i'li ta hy vqng hq se phai lam nhi~u hcln. Do d6, theo toi, hq c6 ca nhi~m V\1 va quy~n h~n M dU'a ra nhii'ng bi~n phap tlch clfc M ngan nglta t6n h~i cho moi tnti'lng.

Ta't nhi~n, v!n d~ nay tuy thui)c vilo hoan canh va khii nang san c6 ciia nhii'ng phll'dng ti~n bao v~ moi tntC1ng khac do chinh chi\ tau, chinh quy~n hoij.c ngll'i'li c6 quy~n l<;fi d6i vdi hang hoa cung c!p. Tuy nhi~n, theo cac quy djnh mdi v~ bilo v~ moi tntong, ngui'li ta hy vqng dng ban thiln nhii'ng ngll'oi cU'u hi) chuyen nghi~p phiii hoan thanh nhi~m vv mdi nay, cfi g~ng trau d6i trlnh d9 va kie'n thuc chuyen mon cho nhiin vien ciia minh trong cong vi~c dij.c bi~t nay' va hq phiii c6 _nhii'ng trang thie't bj dn thie't M hoan thanh tfitnhi~m vq.

Ngll'oi ta hy vqng dng se c6 nhii'ng thay d6i cd ban trong linh vl!'c nay trong tll'dng lai, t~m chi d6i voi cong tac cU'u M thOng thu'C1ng. Tai n~n tran dilu nhien li~u tit hilu he't cac tau ion c6 the di': dang pha huy moi trii'CJng bi~n vii d6i vdi nhii'ng ngu'oi cU:u hQ, toi triin trqng d~ d~t r~ng, hq pbai c6 dil:y dii ly do vii quy~n ln~n M c6 dU'<;fc nhi~u trang thie't bi bilo v~ moi trll'ong M mang va sli dvng chUng nhi~u hdn-nhii'ng trang bj c6 ngay hOm nay, di~u nay c6 the dl! doan tntoc dll'<:fc."

Nhi~m vv tie'p theo ciia nhii'ng ngll'oi lam c6ng tac cU'u h9 c6 lien quan ch~t che tdi hi~n tu'<;fng 'qnh tranh' giii'a hq vdi nhau. Thie't tll'dng. chllng ta ciln tlm hiifu mQt sfi mij.t v~

" d> ' van e nay.

Nhii'ng bi~n phap khich I~ du'<;fc nha'n m~h trong quy djnh v~ cU:U hi), vi~c dll'<;fc nh~n khoiln ti~n thll'dng cU'u hq kha h~u hinh ne'u cong vi~c cU'u h(\ thiinh c6ng, trong mQt sfi tntcrng h<;~p c6 the coi Iii thai qua. C6 nguy cd rling, nhi~u nguC1i cuu hQ cilng quan tam se dil.n de'n S\1' c~nh tranh trong cling mqt c6ng tac cuu h(\, vii S\1' qnh tranh giii'a hq c6 the d~n tdi nguy cd gay t6n th!t hay thi~t h~i nhi~u hdn cho tau bi n~n.

Vl the', di~u dn thie't Ia phiii quy djnh m6i quan h~ giii'a hq b~ng each cho mQt hay nhi~u ngll'i'li cuu hi) hi~n c6 dll'<;fc quy~n kh6ng cho nhii'ng ngu'oi cuu h9 khac tham gia. Va ciing ly do d6, trong m(\t s6 trll'i'lng h<;fp dn thie't, c6 the cho mi)t ng11C1i cuu hq quy~n duqc di)c quy~n cuu h(l, th~m chi d trong trii'C1ng h<;fp chi\ ciia con titU bj n~n ti:r choi S\1' CUu giup cua hQ.

Xua't phat diifm cua cac quy I~C lien quan toi S\1' qnh tranh cua nhung ngll'oi CUu M Iii chi:rng niio mii chinh chu tau, hay ngu'oi d~i di~n cho 6ng ta, Iii nhii'ng ngu(Ji nllm quy~n

157

quiin ly con tau bj n~n c6 tie'ng n6i cu6i cling trong vi~c chi djnh ai se Ia ngl.l'oi du'<;lc lam

djch v1,1 cuu h(i cho hq. Tlnh tr~ng se tri'i nen dang nghi ng'!i hdn khi chu tim I~i khong

con n~m tr9n quySn quan ly con tau d6 nhl.l' trong tntong h(lp thuy thu doan dii bo tau.

Theo lu~t cua m(\t s6 nu'dc, ngu'oi ta cho r~ng chu tau vh c6 quySn trong trong ca hai

tntong h(lp. Ne'u chU tau chi djnh m(it ngl.l'oi lam djch V\1 cll:u h(i cho tau cua hq thl ngl.l'oi

d6 c6 quyin cuu h(i, vil quyen nay chi bi ma't di khi ngl.l'oi d6 khong c6 kha nang th\l'c

hi~n cong vi~c cuu h(i. Do d6, va'n de quan trqng Ia Ii~u chu tau c6 phiii chQn l\l'a theo

each phai rang bu(lc khong.

N~u vl m(\t Iy do nilo d6 mil chu tau cua con tau bj n'!n khong chi djnh m(it ngl.l'i:fi cll:u h(\

c1,1 th€ thl ngl.l'i:fi cll:u h(i nao dii th\l'c s\1' bi!t tay vil.o cong vi~c cuu h9 trl.l'dc tien Ia ngl.l'oi

c6 quySn dl.l'(lc cuu h(i - Vu tien theo thi:fi gian c6 <; ngh'ia quye't djnh, 'ai Mn trucrc thl c6

quyen trucrc'. Trong trl.l'i:fng h(lp nay, va'n dS quan trQng Ut phai xac djnh du(lc khi niio thl

vi~c cll:u h(\ dl.l'(lc coi Ia th\l'c S\1' bi! t dftu.

C6 doi khi, ngl.l'i:fi dl.l'(lc quySn CUn h(\ theo S\1' chi djnh cua chu tau hoij:c theo qui tile U'U

tien ve thi:fi gian, I~i khong c6 khii nang hoan thanh cong vi~c cll'u h(\. Ch~ng h'!n, nguoi

cti'u h9 d6 kh6ng c6 may m6c du m~nh M keo con tall ra khoi noi bj mifc q.n. Trong

nhii'ng trl.l'i:fng h(lp nhl.l' v~y, quySn dl.l'(lc cU'u h(\ phai bj gidi h~n dang k€: ngl.l'i:fi cuu hq

dil u tien phai nhl.l'i:fng cong vi~c cll'u hQ cho nguoi kh<ic ne'u diSu d6 Ia dn thie't ni cti'u

con tilu vii hil.ng hoa khoi bi t6n tha't toiln b(\. Vi~c thay the' ngl.l'oi cuu h(\ dilu tien do S\1'

ciln thie't cna tlnh hu6ng luc d6 c6 th€ Ia do quye't djnh cua chu cua con tau bi n'!n ho~c thong qtla S\l' can thi~p d(\c l~p cua m(\t ben cll'u h9 khiic.

QuySn dl.l'<;!c cuu h(i thl.l'i:fng khong c6 nghia Iii ngl.l'i:fi cuu h(\ c6 quy~n th\l'c hi~n cong

vi~c cll:u h(\ tren th\l'c t€ trir tnti:fng h(lp d6 Iil s\1' ciln thi€t v~ hang hai. Mi):t khac, ngl.l'oi

cll'u hQ thl)'c S\l' c6 quy~n d6i vdi quy~n l<;1i rna ong ta hy VQng, quy~n nh~n ti~n congcli'u

h9 mil. Ie ra ong ta se c6 dll'(lc n<eu ong ta dl.l'<;!c phep thl)'c hi~n c6ng vi~c cuu h9 d6.

Thong thl.l'ong, nhiffig khie'u n~i d6 nhil'm vao chu cua con tau bi n~n. vil trong m9t s6 trl.l'Cing h<;lp ngo~i 1~. nhil'm vilo d6i thU q.nh tranh cua mlnh.

Viin d~ neu tren dii dl.l'<;!c quye't djnh trong C6ng u'dc. Theo di~u 8, do~n l(c) vil l(d), thl

ngU'Cii CUu hQ, VilO bdt CU hlc nao khi tlnh the' doi hOi, phai nho S\1' giup do CUa nhiJ'ng

nguCii cll:u h9 khac vii cha'p nhl!n s\1' can thi~p cua nhil'ng ngl.l'i:li cti'u h9 khac khi ngl.l'oi

eM hay thuy~n tnti'ing cua con tau hoi):c chu cua nhii'ng tai san khac dang bi nguy hi€m

yeu du mc;>t each h(lp Iy. Tuy nhien, vdi di~u ki~n Ia s6 ti~n thui'ing da nguoi cll'u h(\

khong bi anh hui'ing ne'u ngu<'!i ta tha'y dng nhil'ng doi hoi nhl.l' v~y Iii phi ly.

Chu tau vii thuySn tr11i'ing hay chu cila nhil'ng tili san khac tren con tau bj n'!n phai c6

nghia V\1 h(lp tac cMt che vdi nguoi cll:u h9 trong qua trlnh th\l'c hi~n vi~c cll:u hQ. E>€

lam dl.l'(lc nhll' v~y, hq phai hilnh d9ng th~n trQng nhltm ngiln ch~n ho~c g.iam thi€u

nhii'ng t6n h'!i cho moi tnti:lng. Khi con tau ho~c nhil'ng tili san khac dii dU'(Ic dU'a dten ndi

an toiln, h9 ph<ii cha'p nh~n vi~c giao tili siin cho ngll'oi cll:u h9 khi dU'(Ic yeu cilu m(\t

each h(lp ly.

158

8.2.4 Viic ddnh gid tiln thii/Jng cllu hi;

Khi c6ng vi~c c11u h(l thanh c6ng, b~n c11u M c6 quy~n doi ti~n thll'(jng c11u h(l.

C6ng udc 1989 kMng d~ ra nhi?ng quy djnh tuy~t Mi v~ rnli'c thu(!ng c11u h(l, ngoai nhi?ng gidi h~n n~u t~i di~u 13 , do~n 3, rl!ng ti~n thtt(!ng c11u hQ, ngoai ba't eli' khmln !iii va phi t6n pha p ly nao c6 th~ thu hdi l~i du(lc c6 th~ dtt(lc thanh toan, se khong vtt(lt qua trj gia cli'u du(lc cua con tilu vii tai san khac. N6i each khac, ti~n thu(!ng c11u hQ c6 th~ djnh trong khoang tir zero Mn 100% cua trj gia tai san cli'u dtt(lc, vii con sri chinh xac se do hai b~n thoa thu~n. Httdng dan v~ sl!' thoa thu~n nay dtt(lc n~u trong di~u 13, dol)n 1 cua Cong ttdc. Theo quy djnh nay, ti~n thtt{lng c11u h(l se dtt(lc a'n djnh theo quan di~rn khuye'n khich cong vi~c c11u hQ, c6 tfnh de'n tieu chuifn n~u trong Cong udc rna khong dn chu y tdi thli' 1\1' trong d6 cMng dtt(lc trlnh bay. Cong ttdc d6 li~t k~ nhi?ng ti~u chuifn dn dtt(lc xern xet khi djnh gia tio~n thtt(!ng c11u h(l. ChUng g6rn 5lol)i sau day:

tri gia c11u dtt(lc cua con tau vii tai san va/holj.c mli'c d(l thilnh cong rna ngui'fi c11u hQ d~ t dtt(lc;

n6 li!'C Vii ky nang cUa ngtti'fi Cli'U hQ trong vi~c Cli'U tau, cac tai san khac, Vii sinh rn~ng con ngtti'fi cilng nhu vi~c ngan ngira va giam thi~u thi~t h~i cho m6i trtti'fng;

tinh cha't vii rnli'c dQ cua st! nguy hi~rn;

rui ro v~ trach nhi~rn vii nhi?ng rui ro khac cho b~n cli'u h(l vii lhie't bj cua hQ;

thC1i gian. chi phi vii nhi?ng t6n thilt rna nguoi cli'u hQ phai chju, sv nhanh ch6ng cua cong vi~c ct!'u h(l, S\1' san c6 vii vi~c sti' dung cac tau holj.c cac thie't bj kMc dttl;lc dt,t djnh dilng trong cong rae ct!'u hQ vii tinh tr~ng san sang va hi?n hf~u cua thie't bj cda ben ct!'u h(l ciing nhtt trj gia cia chling.

Trong vi~c djnh gia tili san c11u du(lc, tri gia tli'c khi!c cua n6 ngay san khi hoan tilt cong vi~c cli'u h(l thuong c6 y nghfa quye't djnh: C6 nghia Ia phai xac djnh gia thi tnrong cua con tii u, chli y trir khoan chi phi dn thie't cho vi~c sua chi?a con tit u. Truong h(lp con tau dang cho thu~ diii h~n. dt!'ng v~ phudng di~n chU tiiu rna xet thl di~u nay c6 anh hu(!ng tdi trj gia cua con tau. Ne'u con tau dang c6 rnQt h\fp ddng thu~ tau 't6t' thl n6 se c6 gia tri cao heln khi chi c6 rn(lt h(lp d6ng tho~ tau 'khong tilt'. Theo lu~t cil.a rn(lt so' nude, ngui:li ta se khong xet tdi ye'u t6 h(lp ddng thue tau khi xac djnh tri gia cda con tau. N6i each khac, ngttoi ta cho r~ng chinh gia trj cua ban than con tau rndi Ia ye'u to' quye't djnh. Ne'u Ia m(lt con tau chuyen dung thl vi~c xac djnh gia trj theo thi trttC1ng c6 th~ kh6 khan ; vi the', trong nhi?ng tr11C1ng h(lp nay, vi~c djnh ghi nay thttC1ng do cac b~n thoa thu~n vdi nhau. Phttdng phap tv nhien Ia dva vito theo gia rndi hi~n hil.nh trir di ph~n khilu hao sti' dung va may rn6c bj l~c Mu. Ngay ca theo each nil.y, tren thvc te' ciing gij.p nhi~u kh6 khan. Con d6i vdi hang boa, trj gia thi truong se mang tinh quye't djnh.

D6i vdi vi~c xac djnh rnt!'c d9 c6 gi!ng cua ben cll'u h9, C6ng ttoc c6 li~t ke nhi~u ye'u to' lien quan. M9t ye'u t6la sv nguy hi~m cua con. til.u bj nl)n; tlnh trl)ng cua con til.u bj nl)n

159

cang mong manh, hi€'m ngheo thl ti~n thll'iing cuu hQ cang !On. M<?t ye'u t6 khac Ia muc

dQ nguy hi€'rn va nii ro d6i voi ngll'oi cU'u h(l. ThUdc do chii ye'u Ia muc d(l riii ro d~n de'n

vi~c tau cuu hQ bj d~m hay bj thi~t h~i. nhll'ng ciing con a ch6 Ia ho~t d(\ng CUu hQ d6 c6 th~ khong dU'<;1c d~n bil sau khi dii chi phi ngu6n h.tc dang k€' vao vi~c cU'u h(l nay. Rui ro

rna ben CUu hQ phai chju trach nhii)m deii VOi cac thi~t h<)i CUa cac ben thu ba ciing dU'<;fc tinhMn.

Them vao d6, trong .chi:rng muc nao d6, thiinh cong cua djch Vl,l cuu hQ ciing ni't quan trQng, toan b9 con tau hay chi m9t phffn cua n6 da dll'<;fc cuu? Nang h,tc va ky nang cua

ben cuu h9 th€' hi~n trong qua trlnh CUu h9 rna nguoi ta thU'ong g<;>i Ia 'cha't IU'<;fng cuu h9' ciing dn dU'<;fc xem xet.

Chi phi cua ben .. cU'u hQ trong khi cuu h9 ciing Ia rn9t ye'u t6 c6 y nghia. Chi phi d6 bao g6m v~t tll' tieu hao, ti~n thue muon tau cuu h9 vii trang thie't bj cua n6, nhii'ng htthOng cua tau CUu h(}trong h1c CUu h(} vii trach nhii)m deii VOi vii)c gay t6n thilt cho ben thu ba. Mt.lc dich Ia nhlim trang trai ta'tca cac chi phi da bO ra; nguyen t~c nay doi khi ciing coin

thie't phai dll'<;fc b6 sung, st!a d6i, chAng h<)n chi phi qua cao do ky nang cuu h9 kern.

cu6i cilng Ia va'n d~ lieu nhung tau cU'u h(\ c6 phai dll'<;fc trang bj di!.c bii)t M lam cong

tac c11u h9 hay khong. Vii vl the' rna nhung ngll'oi cuu hQ chuyen nghi~p phlli du<;fc huiing khoan ti~n thuiing cuu h(l b6 sung.

Ne'u tai san cuu duqc d6 c6 gia trj nlt Jon hay ra't nho thl, m(lt each tudng ung, nguoi ta

c6 xu hll'ong djnh ty I~ ti~n thll'iing nho hdn hay !On han han Ia trong trU'CJng h<;ip gia trj cua tai san thOng thU'CJng.

Dieu dang Juu y Ia c6 m9t 'khoan bBi thll'i1ng dij.c bi~t' duqc di!.t ra trong Cong uoc. Ne'u ben c11u h9 da thl!c hii)n cong vii)c c11u hQ rn(lt con tau rna ban thiin n6 hoi)c hang hoa

tren tau de do<) gay ra t6n h~i cho moi trll'ong, va khong nh~n dll'<;fc rien thll'iing thl ben CUu hQ dU'<;fc quy~n hU'iJng khodn b6i thliilng d(,ic bift tU'ang ung VOi phi t6n dii Chi ra.

Khoan b6i thll'C1ng nay c6 the dU'<;1c.tilng len ne'u ben cuu M. thOng qua ho<)t d(lng cuu

h(l, da ngan chijn hoijc giarn thi~u dU'<;1c thi~t h<)i cho rnoi trui1ng.

Ve Vii)c phan chia ti~n thuiJng giii'a cac ben CUu hQ da cilng pheii h<;fp trong cong Vi~~ c11u h(l, ti~n thll'iing phai du<;1c phan chia giii'a cac ben dl!a tren cd sii nhii'ng tieu chu~n dilng d€' iln djnh ti~n thuiing c11u h(l. Di~u nay c6 nghia Ia cac ye'u tei mang tinh tuy y nhU Sl! cef gang, ni\ Il!C cua ngtt(Ji CUU h(}, chi phi CUa h9 Vii !rang thie't bj di!.C bi~t ph\IC

V\1 cho cong tac CUu h(l cua hQ Iii nhii'ng ye'u tef quye't djnh cho Sl/ phlin chia ti~n thui'fng. Vii)c phiin chia ti~n thui'fng giii'a chU tau, thuy~n trU'i'fng, vii nhii'ng ngll'oi khac trong djch

V\1 cua til'ng con tau CUu hQ Se du<;fC Ju~t phap CUa nU'OC cho tau mang CO quye't djnh.

Truong h<;fp djch V\1 cuu h9 d6 khong thl!c hi~n bi!ng tau thi lu~t pMp nao chi pheii h<;1p dBng giii'a ben cuu hQ vii nhii'ng ngll'oi lam thue cho hQ se dll'<;fc a p d\mg.

8.2.5 Nhilng dilm nifi bQt khtic cua Cling liOc 1989

160

Trong s6 nhung quy dinh quan trqng khac cua Cong u~c 1989, chling ta dn chu y nhii'ng d~c tinh n6i b~t d~i dAy:

Cac ho~t dl}ng cli'u hQ do chinh quy~n quan ly. Quy t~c nay phan anh Sl/ thoa hi~p giua quyen quan ly cua chinh quyen di'li vdi ho~ t dl}ng cli'u hQ va quy~n cua nhii'ng ngu£1i cltu hl} t~n dvng quyen va bi~n phap kh~c phvc quy djnh trong Cong U~C khi ho~t d(}ng cli'u h(} th\l'C hi~n du~i S\1' quan ly CUa chinh quy~n {dieu 5);

Quyen cua cac nu~c ven bi~n tht!c hi~n nhifng bi~n phap phil h!;1p v~i cac nguyen tile cua lu~t phap qui'lc t€ dlfl;1c cha'p nh~n d~ bao v~ b(l bi~n cua hQ ho~c nhii'ng quy~n 1<;1i lien quan khoi o nhiem ho~c khoi nhifng nguy cd o nhiem theo sau tai n~n hang hai ho~c nhifng hanh dl}ng lien quan de'n n6 c6 th€ ddn t~i nhii'ng tham ho~ l~n. Cac nude ven bi€n c6 quy~n ra nhifng chi thi lien quan tdi ho~t dl}ng cll'u hl} (di~u 9);

Nhi~m vv truy~n thi'lng giup do nhifng nguoi MP n:(ln. Nhi~m Y\1 nay ap d~t cho mQi thuy~n tru<'1ng phai tht!c hi~n n€u vi~c nay khong gay nguy hi~m nghiem trQng cho tau va cho nhung nguC1i tren tau ctia rrrlnh (di~u 10);

Vi~c ca'm holj.t dl}ng cll'u hl}. Khong ngu£1i cll'u hl} nao du(lc qtLy~n nh~n ti~n th11<'1ng cli'u hQ khi thl,tc bien cac dich vv cli'u hQ khi da c6 S\1' d'rn r6 rang va h(lp ly tir phia con tau dlt(lc cuu.

8.3 T6n tha't chung

8.3.1 Nhijnxet chung

Cac quy tile v~ t6n tha't chung dU'!;1c qui dinh trong chuy€n di chung cua taU, hang boa va cudc phi. Mvc dich cua quy tile nay rllt ddrr gian. Ne'u c(lng d6ng s<'1 hi'i'u bi ~t vao m9t s\1' nguy hi~m chung trong chuye'n hanh trlnh- chiing h~n tau bi nude vao va c6 nguy cd

bi chlm - thl nhifng hy sinh ba't thu£1ng vii chi phi pM t sinh tir nhifng c6 gAng nhlim cli'u con tau se dtr<;fc phiin chia giifa cl}ng d6ng s<'1 hifu d6 tU'dng li'ng vdi gia tri cua miii l<;1i ich. Dudi hlnh thli'c nay, din tha't chung c6 ngu6n g6c lich si\' ra't sau xa, n6 hlnh thiinh tir lu~t phap cua tMi Rhodian, vii l~t phap LaMa ciing cong rrh~n rling "n€u pbai vll't bo hilng hoa M cli'u con tau khoi bi chlm, t6n tha't v~ hang h6a dii hy sinh cho l<;1i ich cua tilt ca caC ben phai dtt(lcb6i thttong b(li Sl,t d6ng g6p CUa tilt ca ".

Tir di~u cO't 16i gian di nay- dtt(lc gQi Ia nguyen tile an toan chung- quy tile v~ t6n tha't chung da phat tri~n theo th£1i gian. St! phat tri~n quan trQng nha't Ia ngay nay nhifng chi phi cho t6n tha't chong bao g6m cii nhifng chi phi ba't thttong phat sinh vl l(li ich cua chuye'n di, tMm chi cii trong trtt£1ng h(lp khong tMt dn thie't d~ tranh ml}t nguy hi~m chung, vl v~y n6 thtt£1ng dtt(lc gQi Ia nguyen tile vll(li ich chung, m~c dil n6 kha md h6; nguyen tile chi bao g6m vao ml}t s6 ra't it nhil'ng tlnh hui'lng d~c bi~t.

161

U. mot ngu6n cua lu~t phap, quy t~c v~ t6n tha't chung c6 vj tri doc ton trong lu~t hang h<ii. Ngu6n lu~t chinh Ia Qui t~c York-Antwerp (YAR). Qui tile nay hlnh thanh tir nam

1877 nh11ng dl1(1c tu chlnh vao cac nam 1890, 1924, 1950, 1974 vii dl1(1e b6 sung vii.o nam 1990. Van ban nam 1974 dl1(1c Hoi nghj cua CMI thOng qua t~i Hamburg. Qui t~c VI dl1(1e bil sung vii.o nam 1990, lo~i bo khoi quy djnh tcln tha't ehung vi<$c thanh toan khoan

ti€n Mi thui:lng d~c bi<$t cho nhung nguoi cuu ho khong nh~n du(lc ti€n thl1<'1ng eU'u ho. Nhung Qui tile nay khong d11(1c tlm tha'y trong mot eong udc quO'c te'. Nhung Qui tile nay

dl1(1e ap d;mg trong Cac h(lp d6ng tau bi.3n b~ng SJ! ke't h(lp ChUng vii.o V~n don vii vao h<;1p d6ng thue tau, cho nen chllng Ia bo ph~n cua h(lp dang (xem GENCON, di~u II vii

CONLINEBILL, di~u 14). T~i nhi~u nude, cac qui t~c chung d~ xac djnh nguyen de cd

ban cua t6n tha't chung da dtt(lc dlta vao trong lu~t phap hang h<l.i quO'c gia. E>O'i vdi

nhung quy tile v~ di~u chlnh chi tie't, nguoi ta thui:lng tham khao Qui t~c YAR, chAng h~n "trir khi dtt<;1c thOa thu~n khac, khoan ti~n chi cho t6n thilt chung v~ hu hong, milt mat vii chi phi vii sl! phiin chia til' d6 se dl1(1c xac djnh b~ng Qui tile York-Antwerp, 1974". Vl

the' th~m chi ca trong truong h(lp h(lp dang v~n chuy~n khong dh chie'u gl tdi Qui tile YAR, thl n6 vfin c6 th~ dl1(1c ap d;mg khi dn.

:YARgam 7 quy tile chung (con g<;>i Ia cac Qui tic Chu) vii 22 qui tic v~ ly lu~n (con g<;>i Ia Qui tic So). Ngoai ra, Qui tile v~ giai thich quy djnh rling, khi c6 tranh chilp thl Qui

til:c S6 c6 uu the' hon Qui til:c Chu. Cac qui tic nay, xet v~ m~t du true, chAng h€ c6 he$ thO'ng vii ciing chAng logic chllt nao, cho nen ra't kh6 rna hi~u he't dl1(1c noi dung cua

cht1ng.

Vi<$c giai quye't cac tranh chi!p v~ t6n thilt chung thuong do nguoi phan b6 t6n tha't Io li~u. D6 Ia mot chuyen gia trong vi<$c thu xe'p t6n thilt chung. Trong vi<$c phiin bil t6n tha't chung, ngltoi phiin b6 t6n tha't c6 nhi<$m vi!: (i) tie'n hiinh mot cu9c di~u tra M xac

djnh xem VI! vi<$c c6 thoa man cac di~u kien v~ tcln tha't chung khong; (ii) tinh tmin xem nhii'ng t6n thilt, hu bOng, vii chi phi nilo du di~u ki<$n dtt(lc coi Ja t6n tha't chung; vii (iii) XaC djnh trj gia tai san nao Se dl1(1C dung Jam CO Sd cho vi<$c tinh ffiUC dong g6p CUa 3

ben hii'u quan (tau, hiing hoa,cudc phi); vii (iv) tinh toan muc dong g6p tltdng. ung eli a tirng ben.

8.3.2 Himh vi ttfn that chung

Nguyen tdc an toiin chung dtt(lc neu trong Qui tic A cua YAR, trong d6 quy djnh " c6

mgt hanh vi ti\n thi!t chung khi, va chi khi CO b<ft CU mot SJ! hy sinh ho~C khoan chi phib<ft

thltong nao dl1(1c chu tam tht!c hien m9t each h(lp Iy hoij.c phat sinh vl s1,1' an toan chung nhilm tranh hi~m ho~ cho nhung tai san c6 lien quan trong mot chuye'n di bi€n chung".

M~c du ciiu chii' he't sue r5 rang, quy djnh nay chi neu nhung yeu du chung v~ mot

hiinh vi t6n tha't chung, va· phai dl1(1c hi~u theo nghia c6 lien quan tdi nhung d~c tinh va

nhii'ng ngo~i II$ cua cac quy tile kbac cua Qui tile YAR. Nhii'ng quy til:c quan trqng nha't vf:. m~t nay Ia ca.c Qui tile X va XI M c~p tdi 1(1i ich chung.

Ne'u cac di~u ki<$n v~ t6n thilt chung neu trong Qui tic A dl1(1c dap ung, thl trttdc tien Ia

tai san phai dang g{ip nguy hilm. E>if:.u nay doi hoi Ia tai san ph<ii dang c6 nguy co bj ma't

162

trQn ho~c bj thi~t h~i v~ v~ t cha't tdi rnQt mti'c d9 dang ka va ring nguy cd d6 phai tr&m trQng hdn Ia nhiffig hilm ho\1 thOng thU'Cing cua biln. Nhii'ng tie!u chuli'n nay holm toan giO'ng vdi nhii'ng tie!u chuin ap dyng trong cac quy t~c cti'u hQ. YC!u cilu thti' hai, Ia nguy cd d6 phai Ia nguy ca chung cho cd tau ldn hang hod. Do d6, ne'u nguy cd chi d9c nha't c6

hili rie!ng cho con tau ho~c rieng cho hang boa nhll' trong tntCing h<Jp hang h6a dang bide d0a Ia c6 nguy cd bj th6i doh~ th6ng may li!nh bi hOng, thl khong nhn trong di~n nay. Yeu du thti' ba Ia, phai c6 m9t khmin chi phi ho~c s\1' hy sinh biit thuang, c6 chu y. E>i~u nay yeu c&u rllng, nguy cd phat sinh do pbai dlt<Jc d6i ph6 bang m9t himh d9ng c6 9 thll'c va ba't thuCing, ne'u hanh vi d6 Ia m9t hanh vi t6n tha't chung. Chilng h\ln nhlt pbai vlh bo hang hoa tre!n boong dl tranh l~t tau ho~c yeu du cti'u hq dl tau thoat khoi ndi mile qn. Yeu du thti' tll' Ia hilnh dqng d6 phai h!Jp ly. Vii yeu cftu cu6i cilng khong c6 nghia rhg nha't thie't hilnh dqng d6 phai thanh ci\ng, ma tuy theo hoan dnh, d6 chi dn lit hanh d9ng thich h\1p.

MQt s6 vi d\1 lien quan tdi nguyen t~c an toan chung bao g6m, vll't bo hang d~ lilrn n6i m()t tau dang bi mile c11n ho~c da tranh cho tau khong bi l~t (xem Quy t~c I vii II), d~p tilt hoa ho11n tren tau (xem Quy ~c III) vao C\ln chO d9ng (xem Quy tiic V), chi phi cti'u h9 (xem Quy tiic VI), hong may vii n6i hoi, ka ca chi phi cho viec lilm n6i con tau dang m~c C\ID (xem cac Quy til:c VII va VIII), va viec sU' dl)ng nguyen v~t lieu va d\1' trii' cua tau Him nhien lieu (xem Quy djnh IX).

Ngoai ra, con c6 nguyen tdc lqi ich chung. Ne'u m()t con tau phoii tlm cing lanh n11n vl con tau hay bang hoa dang g~p nguy hifun (chAng h\ln, ne'u hang hoa hi djch chuyln de do\1 s\1' an toan cua con tau), h1c d6 nguyen tlic an toan chung se d§n de'n ke"t qua mqt s6 khoan chi phi dlt<Jc cha'p nh;J.n dlta vao t6n thiit chung; cac khoan chi phi Ia ciin thie"t de dua chuye'n di chung vao dieu kien an toan. Quy tile X vii XI mi'l r9ng them m(H sO' tlnh huO'ng V~ cang lanlr n11n thich h<Jp. Ngay ca cac khoan chi khOng nh(t thiift ph\IC V\1 cho viec .ctua con tau hay hang boa thoat khoi nguy hiam ciing du'<Jc b5j thttCing. Oic khoan chi d6, th1 dy, g6m chi phi do hang, xU' ly hang, chi phi kho bai, chi phi b6c hang tri'lli!i khi con tau dii dlt<Jc sU'a chii'a, ho~c tien lu'Cing phat sinh trong thC!i gian con titu ph3.i ohm trong cang tru in. Ly do di! cha'p nh;j.n cac khoan chi d6 vao trang t6n tha't chung la do chllng phat sinh vli<Jiich chung cua con tau, cua hang boa vii cll'oc phi- nhC! d6 c6 th~ giup cho con tau tie'p tyc va hoan ta't hanh trlnh. Vi~c vao cang vii giu tau trong cang Janh n11n Ia m()t bie'n c6 ba't thU'C!ng va se Ia khong cong bling ne'u bu9c chli tau c6

nhi~m Vl) phai chju cac khmin chi d6 ma khong co quyen dlt<Jc den bil. E>6ng thC!i, ciing Ia dieu ba"t h<Jp ly ne'u cho chu tau du<Jc mien hoan toan trach nhiem neu trong h<Jp d6ng v~n chuyen Ia phai cho hang toi dich. T6n tha't chung thJ!c hi~n chll'c nang Ia m<?t giai phap thiia hiep; nhiem vy cham soc bao quan hii.ng hoa cua chU tau viin dlt<Jc duy trl, d6ng thC!i ong ta ciing nh;j.n dlt<Jc m<?t ph~n khoan tien da pbai ganh chju.

Nguyen tlic vl lqi ich chung nhll' dii neu trong cac Quy tlic X vii XI dtt<Jc eel ca'u theo nguyen tlic ly lu~n va khong cho phep dll'<Jc hi~u n6 theo nghia rqng khac. Tuy nhien, tren thvc te' c6 nhieu s\1' linh hol).t dang k€. M9t ly do quan tr0ng Ia Quy ~c F quy djnh rli.ng cac khoan chi phl) trqi ganh chju thay cho nhil'ng chi phi rna le ra phai dlt\1C coi Ia t6n tha't chung, se dlt<Jc coi Ia nhii'ng chi phi cua t6n tha't chung ('nhii'ng khoan chi phi

163

thay the''). Nguyen de nay du'<;IC ap dt,mg, ba't cha'p nhUng gl du'<;~c cii'u bi'li cac ben hihl quan k.hac, nhu'ng n6 bi h~n che' bi'li gia tri ciia tai san cii'u du'<;~c trong tiin tha't chung. Nguyen tile nay gitlp ngu'C!i ta tninh du'<;lc nhii'ng gidi h~n ciia Quy tile X va XI bi!ng vi~c tij.ng s6 tien b6i thu'C!ng trong tiin tha't chung cho cac bi~n phap thay the'.

8.3.3 Nguy hiim do m~t trong ctic bentham gia gay ra

Ta c6 th,g nMn ra st! d·n thie't cho hiinh di)ng tiin tha't chung du'<;lc gay ra bi'li liii cua mi)t trong cac ben cua chuye'n di- thong thu'C!ng nha't Ia chii tau. Ch~ng h~n. mi)t con tau kh6ng dii kha nang di bien ngay tlr ltlc khi'li hanh, vii dieu d6 deu du'cfc cii thiiy thii doan bie't, vii Mu qua Ia trong chuye'n di d6 tau nay phai yeu du cuu hi). Song li~u ngu'Cfi ta c6 th,g cho tie'n hanh tinh toan tiin tha't chung hay ben gay ra liii l~m phai ganh chju chi phi mi)t mlnh? Quy tile D qui djnh dng vi~c tinh toan t6n thl!t chung du'<;lc tht!c hi~n. nhu'ng cac ben v6 ti)i c6 th,g dbi ben ph~m liii b6i thu'C!ng cho khoan d6ng g6p vao tiin that chung, mien Ia dieu d6 phil h<;~p vdi h9p d6ng v~n chuyen ho~c vdi quy che'phap ly quy djnh trach nhi~m ciia chii tau Iii ngu'C!i v~ n chuy~n.

Theo lu~t phap cua Hoa Ky, chll tau kh6ng th~ khie'u nl!-i vi~c tinh tmin t6n tha't chung ne'u 6ng ta c6 liii. Nhu'ng, b1!ng each ke't h<;~p vao trong h<;lp d6ng v~n chuy,gn mi)t di~u kholtn d~c bi~t (thu'C!ng du'<;~c g9i Iii 'Elit~u khoan New Jason Clause'),chii tau c6 th,g c6 dii lu' each M khie'u n~i. Do d6 di~u khoan nay thUC!ng c6 trong cii v~n dcfn va trong h<;~p d6ng thue tau [xem h<;~p d6ng-TANKERVOY 87, di~u 28 vii h9p dBng NUVOYB1LL 84, di~u khoan 49 vii h<;lp d6ng NUVOYBILL 84, di~u 5(b) ].

8.3.4 Blii thllung nhilng gi trong tdn thikchung?

Hiinh vi t6n tha't chung c6 th~ dii:n Mnma't mat, thi~t hl!-i cho tau hay hang hoa, ho~c tiin tha't v~ cu'dc phi. Chhg h~n. ngttC!i ta phai dt bo mi)t chi\ ciia than tau d€ d~p lira chay trong h~m hang, ho~c pbai cho bcfm xi! ra rrgoai mi)t lu<;~ng diu~ con tau ra khoi ncfi mile Cl!-n. Ngoai ra, hiinh vi t6n tha't chung c6 th~ bao gBm hoij.c dii:n de'n cac khoan chi phi ba'tthttC!rrg- vi d1,1 khoan ti~n phai tra cho cong tac cuu hi).

Y AR quy djnh cac nguyen tile tinh toan vi~c b6i thttC!ng cho t6n tha't hay hu h~i cho con ti'tu hoillc cho hang boa vii tiin tha't cu'dc phi. Cac quy tile (Quy ti!c XVIII, nhu'ng chtl y so sanh vdi cac Quy de XIII, XV vi't XVI) neu ro rling ben bi h~i du'<;~c b6i thu'C!ng d~y dii, nhu'ng vi~c tinh toan phai dtt<;~c tieu chu£n h6a theo mi)t chlrng mt!c niio d6. Ngoiii ra, phlii xem xet cac quy ti!c d6 dttdi anh sang cua nguyen tile chung neu trong Quy ti!c c riing chi nhii'ng t6n tha't, hu hOng hay cac khoan chi phi Iii h~u qua trt!c tie'p cua hiinh vi t6n tha't chung mdi dtt<;~c dtta vao trong tiin tha't chung. Nhii'ng tiin tha't bi!t ngu6n vii gian tie'p nhtt 16 Ia vi gia thj trttC!ng thi khong ni!m trong di~n du'<;lc tinh.

Y AR kh6ng c6 nhii'ng quy ti!c dij.c bi~t v~ xac djnh nhii'ng khoan chi ba't thUC!ng ni'to du'<:Jc phep tinh viio khoan tiin tha't chung, nhu'ng Quy ti!c A vi't Quy tile C, cung vdi Quy tile VI (ti~n c6ng cti'u hi)), vii Quy tile X va XI (chi phi phat sinh t~i cang tn1 ifn va lttdng cho

164

thuy thil doan v.v ... ) cung cii'p nhil'ng htt~ng dan quan tn:mg giup cho vi~c xac djnh nhil'ng khoan chi nao dtt(lc phep tinh vao trong t6n thii't chung.

8.3.5 Xdc dinh gid tri cua quyin 1¢ dong gop trong tdn that chung

Nhil'ng mii't mat, thi~t h1,1i va cac khml.n chi phi dtt(lc phep tinh vao t6n thii't chung dtt(lc pban chia giil'a cac ben c6 quy~n l(li lien quan d\fa tren gia trj tttdng U'ng cua chUng. M~t vii'n d~ quan trQng Ia nhii'ng trj gil! nay dtt(lc tinh nhtt the' nao. Theo Quy til:c G, tri gili b cuo'i hanh trlnh mdi Ia trj gii! dtt(lc tinh chll' khong tinh tri gia vao thcfi diem xay ra hiinh vi t6n thii't chung. ChUng ta hay hlnh dung m~t con tau, sau khi da dtt(lc keo ra khoi chi\ mil:c c1,1n l1,1i dam vito mqt con tau khac vii bi htt hong n~ng them, thLthi~t h1,1i nay phll.i dlf\Jc xem xet khi xac djnh phiin d6ng g6p eli a con tau.

Nhil'ng quy til:c khac d6i v~i vi~c xac djnh trj gia d6ng g6p dtt(lc neu trong Quy til:c XVII. Mi}t nguyen til:c chung quan trQng dtt(lc neu ra b day Ia khoiin b&i thttCing t6n thii't chung rna ffiQ[ trong cac ben hii'u quan c6 the dtt(1c blli hoan phai dtt(1c d)ng vao trj gia d6ng g6p ciia ben d6. Cho nen, ne'u mi)t phiin hiing bj vut xu6ng bien vii khmin bbi thttCing rna chd hang nh~n dlf\Jc trong t6n thii't chung - theo cac quy de tham chie'u tren-tl,li pMn 8.3.4- ph<li dtt<;fc ci)ng vao trj gia cua hiing hoa con l1,1i. N6i each khac, nhii'ng gl da phiii hy sinh vi l(li ich ciia S\1' nguy hiem chung ciing se d6ng g6p vao vi~c tinh tmin phiin b6 trach nhi~m.

<'1 cac phh tren, chung ta gi<i djnh ding cttdc phi lit mi)t trong nhii'ng quy~n l(li hii'u quan trong chuye'n hiinh trlnh chung nay va vl the' n6 cilng tham gia vao S\1' d6ng g6p t6n th!t chung. Cttdc phi thttCing dtt(lc tra khi giao hang. Cho nen vi~c v!l't hang xu6'ng bien keo theo vi~c thii"t thu trong cttdc phi vii chii tau c6 quy~n khie'u n1,1i di yeu du tii"t cii cac ben dl1(1c htti'lng lqi d6ng g6p viH>. TrttCing hqp cu'dc phi da tra trttdc thl chii tilu phiii hoan tni l<1i ne'u ong ta khong c6 quy~n chinh dang de thu cttdc. N6i each khac, cudc phi Ia rtii ro rna chu tau phiii ganh chju cho tdi cu6'i hanh trlnh, di~u d6 ciing c6 nghia Ia chU tau mong d1,1t dlf\Jc Iqi ich til' nhii'ng ho1,1t di}ng de hoan tii't chuye'n di sau mi)t tai n1,1n. ThOng thtti1ng cac ben thoa thu~n vdi nhau riing cu'dc phi dtt(1c tra tru'dc vdi hi~u life chung c~,~c, tll'c Ia cttdc phi dtt(fc trii trttdc khi khoi hlinh vii khong the dtt<;lc doi 4i bii't ke Ia tau holl.c/vii hang hoa bj mii't. Trong nhii'ng trttCing h(fp d6, cttdc phi khong con Ia mi)t l(fi ich rieng re trong t6n tha't chung nii'a rna n6 da dtt(fc dtta viio trong trj gia ciia bang boa (theo Quy tile XVII). Cho nen, khi xac djnh trj gia d6ng g6p ciia hang h6a, ngu'?li ta phiii xet xem cu'dc phi da dtt(fc trii trttdc vdi hi~u 1\fc chung C\IC hay khong- di~u nay se dAn tdi trj gia d6ng g6p cao hdn ciia hang hoa.

8.3.6 St! dong g6p tdn thfit chung, trdch nhifm dot vui St/ dong g6p tdn that chung, va Mi thuung cua bao hilm

Khi dii xac dinh dttdc cac khoan chi phi t6n tha't chung vii da tinh toan du'(lc trj gia d6ng . . g6p, ngttCii ta c6 thi xac l~p viec d6ng g6p viio t6n thii't chung. Gill. sti' chung ta cho rAng t6ng s6 ti~n t6n tha't chung Iii 100.000 USD va t6ng ci)ng trj gia d6ng g6p Ia 1.000.000

165

USD, thl ty I~ t6n tha't chung Ia 10%, tuc Ia miii ben hii'u quan phai tra 10% cua tri gia tai san cuu dtt<;lc nhtt Ia ph.in d6ng gop vao t6n tha't chung.

Chu tau co tnich nhiem ca nhiin trong viec dong gop cho gia tri cua con tau. Ngoai ra, ph~n dong gop d6 duqc bao dam bling quyen cAm giii' hang hiii con tau. Chu hang khong c6 trach nhi~m ca nhiin tu'dng ung trong ph:ln dong g6p vao t6n thii't chung, nhttng cfing nhtt tren, ban than hang hoa l(li c6 tnich nhiem, va nguoi ta c6 quyen dm giii' hang ·hai d6i vdi hang hoa. D€ biio dam ding hang hoa phai tht1c st1 d6ng g6p, lu~t phap cua cac qu6c gia thttong quy djnh r1ing chu til u khong duqc giao hang cho chu hang llil' khi chU hang cha"p nh~n tn\ch nhiem ca nhiin va cung ca"p mqt Sl!'bao dam cho viec dong g6p.

Tren tht1c te', sJ! dong g6p cua tau vao trong t6n thii't chung se dttqc ngttoi biio hiim than tau thanh toan; phh d6ng g6p cua hang hoa se dtt<;lc thanh toan boi biio hi€m hang boa; ph:ln d6ng g6p cua cu'dc phi - theo muc d() n6 d6ng g6p nhtt Ja mQt quyen l<;li rieng, se dtt<;IC thanh toan bCti bao hi~m cttdc phi cua hanh trlnh.

8.3. 7 Giiii quye't milt mtit trong ttln thlit chung

Hang boa chile chiln ta v~t b:io dam cho sl,l' d6ng gop cua chU hang vao t6n tha't chung cho den khi ngttoi tinh toan va pharr b6 t6n tha"t da tinh toan xong ph:ln d6ng g6p ch thiit cua tirng ben. Tuy nhien, hang hoa c6 th~ dtt<;lc giao cho nguoi nh~n ne'u c6 gia"y cam ke't d6ng gop t6n tha't chung (average bond)' ho~c ky quy t6n tha't bling tien mi)t (theo d6 ngttoi gCii se du'<;lc giao mQt bien nh~n da ky quy t6n tha't chung) hay giii'y bao dam cua ngll'oi bao hi€m (average guarantee) d6u dtt<;lc xem nhu' m()t sl,l' biio diim. Gia"y cam ke't d6ng g6p t6n thii't co hai phh. Ph<in thu nha"t, Thi d\1 trong gia'y cam ke't d6ng g6p tbn tha't cua hiing Lloyd's (LAB 77) do ngttoi n~n hang ky va gCii cho d(li ly ciia tau, ngttoi se giao hang sau nay. Sau khi ngttoi nMn hiing dii ki€m tra hang h6a thl mdi hoan ta"t phh hai (tuc Ia m~u djnh gia) va gU'i i(li cho ngttoi tinh to<in va phiin b6 tbn thii't cilng vdi ban sao cua ba't ell: tai Ji~u h6 tr<;l kern theo nao.

Thuyen trttCing ho~c d(li ly cua tau dn pbai bao dam ding s6 ti<ln ky quy nhtt lit v~t bao dam cho hang hoa it nhii't phiii bling vdi s6 tien mil ngttoi nh~n hang r6t C\IC phlii c6 tnich nhi~m trii vao ph:ln d6ng g6p cho t6n tha"t chung, vi quy6n dm giii' hang hiii cua chu tau d6i vdi hang boa kh6ng con nii'a m9t khi n6 dii dtt<;lc giao cho ngttoi nh~n hang.

8.4 Trach nhi~m d6i v8i vi~c ii nhi~m dliu

8.4.1 Nhqn xet chung

N(ln 6 nhi~m d.iu do tau bitn gay ra kh6ng pbai Ia vii'n cte mdi me gi nhttng chl trong vong til' 15 tdi 20 nam g:ln day n6 mdi trCI thanh m6i quan tiim trQng ye'u cUa lu~t hang hdi qu6c te'. Ly do m9t phArr Ia do S\1' tang tru'Cing d9t ngqt ve kich thttdc cua tau ctAu vdi Mu qua !a rui rove thi~t h(li Idn do 6 nhiem dAu lien quan de'n tau chlm ngay cang tang len. Va ly do kh6ng kern phArr quan trQng khac Ia do y thuc ve va"n de moi trttong ngay

166

cang m~J,nh me hdn, th~m chi dili vdi nhii'ng tai n~J,n tran diu nho. S6 ph~n cua con tau rna ten tu6i cua n6 da tri'l nen n6i tie'ng Ia tau Torrey Canyon, dii d6ng vai tro trung tam trong hang 1o~J,t c6 g~ng cua qu6c.gia va qu6c te' nhhm cai thi~n h~ th6ng bili thu'elng do n~J,n 6 nhiem diu gay ra.

Ta.u Torrey Canyon, m(\t con tau dllu cua Liberia bi m:ic qn t~i vilng bel bi~n d6ng nam cua Anh qu6c viio thang 3 nam 1967. Lu'<;1ng hang glin 120.000 ti{n dllu dii triin ra va gay o nhiem tram tn;mg cho vilng bCI biin clia Anh va Phap ciing nhu' cho cac diio t~J,i vilng Eo bi~n Anh quo'c. TGng so' t6n tba't, hu' h~J,i vii phi t6n dii Vlt<;1t xa mU'c gidi h!lln ciia con tau theo quy djnh cua Cong ttdc ve Gidi h~J,n Trach nhi~m hi~n hiinh.

Thiim ho!il tau Torrey Canyon dii t~J,o ra m(\t phan U'ng nhanh ch6ng cua nhil dm quyen vii cua cac ben tu' nhan lien quan (cac chU tau vii cac cong ty dllu). Vilo mila thu nil.m 1967, T6 chU'c Tu va'n Hang hai Lien Chinh phd (IMCO), hi~n nay g9i Iii IMO, b~t tay vilo vi~c d\f thiio m(\t Cong udc mdi lien quan tdi va'n de trach nhi~m. Ddng thCii, nhieu nude ban hilnh ho~c blft ddu chuli'n bi m(\t so' cong trlnh ve nhii'ng qui tlfc ca'p qu6c gia lien quan de'n tnich nhi~m gay o nhiem dliu. Cac <:hU tau va cac .cong ty dua ra m(\t thoa thuiln b6i thu'Cing tl,t nguy~n. TOVALOP (Tanker Owners' Voluntary Agreement Concerning Liability for Oil Polution Damage) M do'i ph6 s\f chi trich ciia dlng chung nhu'ng d6ng thCii ciing Ia m(\t c6 glfng nhlim ngan ch~n 'hiinh d(\ng qua khich' cua cac clip chinh quy~rr.

Cong vi~c chnli'n bi tili li~u ve tnich nhi~m trong IMCO dii noan ta't b1i.ng S\1' phe chua'n Cong Udc Qu6c t€ ve trach nhi~m Dan S\1' D6i vdi teln tha't 0 nhiem Dllu (The International Convention on Civil Liability for Oil Pollution Damage) vii.o thang 11 nil.m 1969. Cong udc niiy th~ hien s\1' khac bi~t tri~t M so vdi cac qny djnh cii trUdc day; cac chu tii u van chn)'in diu theo d~J,ng chi'! xa -phai chju trtich nhi?m nghiem ng{it d6i v(!i vi~c gay o nhic!m dllu; hliu nhu khong kern theo bilt ell' S\1' mien trir rrao cii. Trach nhi~m d6 c6 th~ dtt<;1c gidi hl).n, nhung mU'c .gidi hl).n d6, v~ th\l'c chilt, cao hc1n nhieu so vdi mll'c gidi hl).n tnich nhi~m theo cac qui tlic chung ve gidi h~n trach nhi~m. Chii tau bu(\c phai mua bao hi~m cho nhung trach nhi~m tiem tang.

M(it khia qnh th~ hi~n S\1' thoa hi~p giua cac quy~n l(li vo'n c6 trong Cong ttdc 1969 Ia de xililt tie'p tl!c cong vi~c nhlim mJ;Lc dich bu(ic cii ben chU hiing (vii do d6 cii cac cong ty diu) phai chin tnich nhi~m cilng vdi chU tau. Ke't qua Ia vao ni!m 1971, m(it cong udc mdi ciia IMCO dtt<;1c thOng qua: Cong Udc quo'c t€ ve vi~c Thanh lap Quy Qu6c t€ d~ B6i thUC1ng thi~t h~J,i do 6 nhiem dllu - g9i tilt Ia Cong Uoc ve Quy B6i thUC1ng. Theo Cong u'dc nay, m(\t Quy Trach nhi~m Quo'c te' se dtt<;1c thie't lap M bel sung vao viec b6i thttCing cho cac ben bi thi~t h~J,i theo quy djnh trong Cong ttdc 1969 va thay the' m(\t phlin tnich nhi~m cua chu tau quy djnh trong cong tt(!c d6. Quy nay dlt(lc tai tr<;f bling S\1' d6ng g6p cua nhii'ng ngt!Cii nMn dllu, tren th\l'c t€ d6 Iii cac cilng ty dllu. Tren cd si'l rieng, cac cong ty dllu dtta ra m(it thoa thuiln (CRISTAL, thoa thuan lien quan de'n vi~c Bel sung Tnich nhi~m cua Tau dllu do'i vdi t6n tha't 6 nhiem ddu (Contract redarding a Supplement to Taker Liability for Oil Pollution). Thoa thuan nay c6 mQt so' dieu quan tr9ng phil h<;1p vdi Cong ttdc ve Quy b6i thttC!ng. Ti:t dfru, ngttC1i ta d1! tinh rling se huy bo

167

TOVALOP vii CRISTAL sau khi dii chua'n y cac C6ng udc !967 vii 1971, nhung cho de'n nay y djnh d6 chua du'<;ic thl)'c hil)n du<;lc.

C6ng udc 1969, d~c bil)t Iii C6ng udc 1971 nh~n dlt<;!c sl)' ung h() r()ng riii cua quo'c te'. Ca hai C6ng udc deu du<;fc sll:a d6i bling cac Nghj djnh thu nam 1976, nhung nhung sll:a ddi d6 chi ddn thuftn mang tinh cha't ky thu~t. Nghj djnh goi CLC 1969 c6 hi~u h!c vao nam 1981 .

Cac C6ng udc 1969 vii 1971 l~i dtt<;fc sll:a d6i vao nam 1984 . nhung n9i dung sll:a d6i da du'<;IC ke't h<;ip vao trong cac tai li~u mang ten C6ng ttdc Quo'c te' ve Trach nhi~m Dan Sl)' do'i vdi thil)t h~i do 6 nhi~m d~u gay ra, 1984 (International Convention on Civil Liability for Oil Pollution Damage, 1984) vii C6ng udc qu6c te' v~ vil)c thie't l~p Quy Quo'c te' M B6i thuCing Thi~t h~i do 6 nhi~m dftu, 1984 (International Convention on the Establishment of an International Fund for Compensation for Oil Pollution Damage,' 1984) (xem H()i nghj Qu6c te' ve Trach nhi~m vii B6i thttCing lien quan Mn vi~c V~n chuy~n m()t sO' cha't bting dltCfng bi~n (International Conference on Liability and Compensation in Connexion with the Carriage of Certain Subtances by Sea, 1984; IMO- 456E}. Nay hai c6ng udc tren dii dtt<;ic sll:a d6i vii b6 sung bhg cac c6ng udc 1992 tttdng 1Ing. M~c dich cua vil)c .sll:a d6i C6ng udc nay Iii nhli.m tang m1Ic b6i thuCing d6i vdi thi()t h~i do 6 nhi~m dftu gay ra vii nhlim xem xetl~i sl)' phiin djnh m1Ic rui ro giua tau vii hang boa.

8.4.2 Tdng quan ve' cac ye'u to' cd bdn cua che' dq Cong uuc Trach nhi~m Dan sl/ 1969

C6ng udc 1969 kh6ng neu ba't ell' djnh nghia nao ve 6 nhi~m bi~n. Theo dieu 1.1(4) cua C6ng ttdc Lien Hi~p Qu6c ve Lu~t Bi~n, 1982 "6 nhilm m6i truong biln" c6 nghia Ia vi(!c con ngii'Cii, du trJ!c tie'p hay gian tie'p, du'a nhung cha't ho~c nang 111<;1ng vao m6i tru'CJng bien, k€ ca cac cll:a song rna ke't quil, ho~c se mang l<)i ke't qua tai h<)i tdi ngu6n so'ng va sinh v~t bien, nguy h<)i do'i vdi sue khoe con ngttCii, can trade ho<)t d()ng hilng hai, k~ ca nganh ngtt nghi~p vii cac nganh sll: d~ng chlnh dang bi~n cil, gay t6n hl!.i tdi cMt lu<;Jng dO'i vdi vi()c sll: ~gnttdc bien vii lam giam sl)' ti(!n nghi.

C6 di~u dn nha'n m<)nh rang c6ng udc 1969 kh6ng ap d~ng cho ta't cil cac tai n<:~n ve 6 nhiem va nhung tieu chua'n ap d~ng ciing kha phlic t<)p.

Trude lien, C6ng uoc chl de c~p tdi 6 nhi~m d~u til' tau bi~n. 6 nhiem til' cac ngu6n tren da't lien hoijc til' cac ho<:~t d()ng c6ng nghi()p ngoiii khdi khac deu nam ngoai ph<:~m vi C6ng ll'oc vii vi(!c b6i thu'Cing thi()t h<)i cho nhung 6 nhi~m d6 ciing du'<;!c xac djnh bling Ju~tphap qu6c gia.

MQt tieu chua'n ra't quan trqng cho vi()c ap d~ng C6ng uoc Iii c6 thil)t hl!.i do n<:~n 6 nhiem gay ra. C6ng u'oc chi ap d~ng d6i voi nhung thi~t ~i 6 nhiem xily ra t<:~i liinh thd hay

_liinh hiii clia Qu6c gia kY ke't C9ng ltdc ba't ke S\1' tran dftu d6 ban d~u xay ra til' dau. C6ng u'dc ciing chi ph6i ca cac .bi(!n phap de phong de ngan chi)n hay giiim thieu nhlrng thi(!t h<:li do 6 nhiem ~u giiy ra.

168

Cong ll'dc nay ciing c6 th€ ap d11ng vdi slf triln dju til' nhil'ng tau chd' djy 'd~u kh6 phiin huy' (persistent oil) (k€ ca dju ca voi) dll'<1i d!!ng chCI xa vii dju traQ til' cac tilu kMng phii tau dju nhu'ng chd dh dll'di d!!ng hang xa. H~ th6ng trach nhi~rn theo cong utlc chi bao g&m nhil'ng thi~t h~i do, ho~c nhil'ng bi~n phap d~ phOng dll'<:1c thlfc hil$n, sau m¢t tai Dlj.n rna dju dii bi tran ho~c dll'<:~c bdm ra ngoai bi€n. Khoan ti~n b&i thll'elng phai thich MP d6i vdi tli't ca nhi!ng thi~t h<)i dli'<:1C xac djnh til' nl!n 6 nhiem, phi t6n cho cac bi~n pMp ngan ch;Jn va lam S!!ch dju va nhil'ng thi~t h<)i kMc til' vi~c phai thlfc hil$n bi~n pM p d~ phOng.

ChUng ta c6 th~ de dang nh4n th(y r~ng C5ng U'dc 1969 thlfc ra kMng ap d11ng vao m¢t s6 tlnh huo'ng quan trqng. ·Ranh gidi lo!!i trit cua n6, trong d6 c6 nhifng trueing h<:1P dll'di day:

Tran d:iu til' tau d:iu trong chuye'n di khong tai ho;Jc tran d:iu tir cac ket chti'a d~u

c~n;

- Trlin ddu nhH~n Ii~u til' tau khong ph<li Ia tau c6 th~ v~n chuy~n dilu xa;

Thi~t ~do Io!!i d:iu de phiin huy (dilu hoa, xang, ~u diezel nh~. v.v ... );

Tran d:iu til' cac tau ch~y trong song, h6, cac dan khoan tren bi~n va dli'Cing o'ng dan dau;

Thi~t h<)i rna cac dlng trlnh n~m ngoai liinh th6' va liinh hili ella Qu6c gia ky ke't Cong U'dc phaiganh chju;

Thi~t h<)i do cac bi~n phap d~ phOng tot ae'n mti'c ·.da ngan ngira dll'<:1c vi~c tau khongM cMt dau nao tran ra ngoai ('tlnh trl!ng de dqa thuitn tuy'- 'pure threat situation').

T(t ca cac tai n<)n tau nay den do vi~c ap d11ng lu~t phiip quo'c gia chi pb6i, thOng thli'Cing

Ia Iu~t phap cua Quo'c gia ndi thi~t h~i xay ra.

Theo di~u ill, chti tau cua rn¢t tliu chi'f dilu dll'di d;mg hang xii phai chju tnich nhi~m nghiem n~t doi vdi thi~t hl!i do d:iu tr!m. Trach nhi~m nghiern tr\)ng d6 bao g6m cac chi phi, thii%t h<)i vii t6n th(t Iii h~u qua cua nhi!ng co' gll:ng h<:1p ly ('bi~n phap d~ phOng') dli thlfc hi~n sau khi tran dilu d~ ngiin ngira hay gidi h;m Slf thii,\t h<)i do o nhH\m

Tuy nhien, trach nhii,\m khong hh Iii nghiem trQng mi)t each tuy~t Mi. Can ell' theo dit\u III, do<)n 2, chti tau khong phai chiu trach nhi~m ne'u ong ta c6 th~ chti'ng minh rhg thi~t hl!i Iii do chie'n tranh ho;Jc m¢t hanh vi tll'dng tlf, ho;Jc boi m(lt hi~n tll'<:1ng thien nhien c6 sli'c m<)nh ho;Jc ph<)m vi khac thU'Cing. Ciing nhll' the' ne'u thi~t h<)i hoan toan Ia do hiinh vi CUa IDQ! ben thti' ba vdi y djnh gay ra thi~t h<)i, hoij.C do Slf b{t cifn CUa chfnh quyt\n trong vi~c bao trl hiii dang va nhung thie't bi tr<:1 giup hang hiii khac.

169

Ne'u ben bj thiet h<~-i, do cei tlnh hay do bilt dln, co gop philn vao thiet h~i d6, thi tnich nhiem co th€ du<;fc gillm nh<i! din cu heo cac qui t~c !Iii dan sv thOng thu(fng

Theo Cong uoc thl nguCii phai chju tnich nhiem n~ng n~ d6 Ia chll tau. Tnich nhiem chi co th€ bj ap d~t theo cac qui t~c cila Cong uoc, no ngan ngua viec quy trach nhiem d6i

voi nhil"ng nguCii ph~m !Iii dan sv ti~m tang khac. Do v~y. trach nhiem do n6i chung Ia 'du<;fc huang vao' vii rna ri)ng cho chll tau. Vii nh(f do nhi~u ben khac nhau thoat khoi trach nhiem, k€ ca nguCii quiln ly tau (tnrCing h<;1p khOng phili Ia chll tau), ngttCii thue tau, nguCii gi'li hilng, ngttCii nh~n hang vii bilt cu ai lam cong viec trong djch v1,1 khai tbac tau. Nhii'ng ngttCii lam cong cho chu tau vii cho cac ben khong bj quy trach nhiem n6i tren ciing dttqc mien trach nhiem. Ngoai ra, nhii'ng ngttCii lam c6ng d6 cling dtt<;fc bao ve tranh nhil"ng Vl,l kien tl,lng doi bili thl!Cfng ti~m tang cua chll tau vdi di.3u kien Ia hQ kh6ng hanh di)ng c6 tlnh hay bilt ciln trilm trQng, khac vdi cac ben dlt<;fc mi<§n trach

nhiem vl h9 viin phai chju trach nhiem hili thttCfng theo nhii'ng nguyen tile phap Iy- thong

th11Cfng.

Theo C6ng ttoc, trach nhiem gay 6 nhi<§m dfru chju sl,l' chi ph6i cua cac quy tile gidi h~n

trach nhiem di.j.c biet. Chu tau, trong mi)t s6 di.3u kien nhilt djnh, c6 quy~n dtt<;fc gioi h~n tnich· nhiem toi muc 133 SDR (khoilng 174 USD) cho miii tiln tinh theo dung tai tau, hol).c 14 trieu SDR (khoang 18 trieu USD), lily gia tri nao nhO hein. Queic gia ky ktt

nhung kh6ng phai Ia mi)t thilnh vien cua Quy ti~n te The' gidi vii lu~t ph:ip cua h9 kh6ng cho phep si\' d1,1ng SDR thl co th€ si\' d1,1ng Poincare frances (2000 vii 210 trieu. tudng ling vdi tung truCing h<;fp tren).

Chil tau kh6ng dlt<;fc phep gidi h<~-n chi phi cua 6ng ta d6i vdi ti.3n !iii vii phi t6n trong cac trltCfng h<;fp t6 tl,lng.

Quy.3n giOi h<~-n trach nhiem se kh6ng con ne'u tai n~n d6 xay ra Ia do !Iii thl,l'c S\1' cila ca nhan hoi.j.c rieng cua chll tau, tru phi chu tau do hiinh di)ng voi tu each nhula mi)t thuy~n tntong hoi.j.c nhu Ia mi)t thanh vi en cua thlly thu doan.

Ne'u ngttCfi chil tau mu6n gidi h<~-n tnich nhiem cua mlnh thl ong ta phai thie't l~p mi)t quy gioi h<~-n tttdng ling voi t6ng muc gidi h<~-n. Ban than ngttCii chll tau co th€ c<~-nh tranh trong quy d€ thu hili 1<~-i nhii'ng khoan chi h<;fp ly t\1' nguyen du<;fc thl,l'c hien nhlim ngan chlj.n hay h<~-n che' thiet h<~-i do o nhi<§m gay ra. M\lc dlch cua viec l~p quy Ia nhlim ngan chlj.n S\1' ni\ll,l'c {cdm giii') nhlim thoa man cac khie'u n~i voi cac tai san khac cua chu tau.

Ngoai ra con co djnh che" v.3 bdo hilm bitt bUQC. Chil cua tau nao chd tren 2000 ta'n d~u

xa bi bui)c phai mua bao hi€m hoi)c bao dam khac M dam bii.o tnich nhiem ti~m tang

quy djnh t<~-i di~u V, do~n I, tdi mile gioi h<~-n quy djnh trong C6ng uoc. Ben hi thiet h~i c6 tei quy~n trl,l'c tie'p doi b6i thu'Cfng tu nguCfi bao hi€m. Trong nhii'ng tntCfng h<;fp d6,

ngu?fi bao hi€m co th€ dung bien ph:ip t\1' ve nhtt chu tau; ngoai ra, 6ng ta co th€ rut l~i muc gioi h<~-n tMm chi ca trong truCing h<;fp chu tau da milt quy~n gioi h<~-n tnich nhiem cila ong ta. Tuy nhien, nguCii bao hi6m kh6ng du<;fc c6 gilng sii' d\lng bien phap tv ve khac M ch6ng 1<~-i chu tau (ch.ing h~n nhu dii khong tra phi bao hi6m hoij.c khong duy trl

170

tlnh tr~ng du khli nang di bi!n cua con tau), trir bi~n phap t\1' v~ khi thi~t h~i d6 xay ra do S\1' c6 tlnh cua chinh chU tau gliy ra. Ngoiii ra, nguC!i bao hi!m c6 th! thie't J~p quy gidi h~n gi6ng nhu chu tau dii Jam.

8.4.3 Quj Qu/{c te' vi Mi thrtilng o nhiim ddu (IOPC)

Ngoiii ph~n b6i thUC!ng mil ben bi thiet h~i c6 th! thu dUc;lc tir chll tii u/ngUC!i bao hi€m, ong ta con c6 th€ khie'u n~i doi quy IOPC b6i thuC!ng. Vi(!c ap d1,mg cac Qui tllc nay dUc;lc ke't hc;lp viio trong Cong Udc Quy B6i thUC!ng 1971 (nay Iii Quy 1992).

Ben bi thi(!th~i c6 th€ dUc;Jc httdng ti~n b6i thUC!ng tit Quy Mi thUC!ng cho khoan ti~n Vu'c;lt qua muc gidi h~n trach nhiem Vii do d6 ciing VUc;Jt ngoiii ph~m vi trach nhiem cua chU tilu/ngu'C!i bao hi€m. TUdng t\1', Quy niiy cijng thanh toan nhil'ng khie'u n~i rna chU tau khBng phai chju trach nhiem theo di~u III (thien tai, v.v ... ). Ne'u chU tau hay ngttbi bao hi!m, vl Jy do niio d6, khong dll kha nang tiii chinh trang trai cho ph~n tnich nhiem ella hq thl Quy d6 se trang tra i tha y.

Quy nay chi duc;Jc mi~n tnich-nhiemkhi thiet ~i d61a do chie'n tranh hoij.cnhirng hanh d(lng tUdngl\1' gay ra, ho~c trong trUC!ng hc;lp ngUC!i ta khong th! cMng minh dUc;lc Iii thiet h~ d6 x:l.y ra Iii do triin dh tir m9t hay nhi~u con tau.

Quy nay c6 th€ chi cho miii V\J triin d~u m9t khoan ti~n len de'n 60 tri(!n SDR (khoang 79 tri(!u USD).

Quy nay khong nhung c6 th€ tra cho nhung khie'u n~i doi b6i thUC!ng tir cac ben chiu thiet h~i rna n6 con b6i thu'C!ng cho chii tau, rrhung nguC!i chin trach nhiem theo quy dinh cda Cong ttdc vdi muc tUdng dUdng 33 SDR m6i ta'n (khoang 4-3 USD), niutng ti'ty thu9c vao mll'c tili da Ia 5.667.000 SDR (khoang 7,4tri(!u US), c6 nghia Ia chU tau dttc;lc mien tit 25 tdi 40% ph~n trach nhiem ella ong ta. Tuy v~y. vi(!c giam thi€u a6 khong ap d\)ng dttc;lc trong nhung trUC!ng hc;Jp chll tau khong tuan thU rn(lt trong biln cong ttdc trqng tam v~ kha-nang di bi€n ella tau vii trong trttC!ng hc;!p chU tau bie't ho~c le ra phai bie't v~ S\1' khong tuan thu d6.

Quy nay dttc;lc tai trc;l bdi phi thu tlr nhil'ng ngttC!i nh~n d.l:u t~i cac Quilc gia thamgia Cong ttdc khi h9 nh~n m9t lttc;lng d.l:u vttc;lt cao hdn silittc;Jng d~u quy djnh trong m(lt nam.

8.4.4 sr; phol h{f]J chuyen ngiznh tr; nguyin

Hien t6n t~i hai ke' ho~ch chuyen nganh t\1' nguyen M b6i thttC!ng cho nhung thi(!t h~i do

o nhiem d.l:u gay ra:

Thiia thu~n tl!' nguyen ella cac chu tau d~u lien quan de'n trach nhiern dili vdi 6 nhiem d~u. thie't l~p narn 1969, dttc;Jc gqi Ia 'TOVALOP' (Tanker Owners Voluntary Agreement Concerning Liability for Oil Pollution);

171

- '

Thoa thu~n lien quan den sl)' b6 sung tnlch nhi~m cila tau dil'u d6i vdi o nhi~m dilu, thie't l~p nam 1971, dttqc gQi Iii 'CRISTAL' (Contract Regarding a Supplement to Tanker Liability for Oil Pollution)

Ca hai sl)' ph6i hqp nay duqc thiinh l~p vdi y djnh Ia nhung giai phap t<J,m thC1i vii duy trl ho<J,t d()ng cho de'n khi hai Cong ttoc 1969 vii 1971 duqc ap d1,mg tren toan the' gidi.

TOVALOP vii CRISTAL giln day da dtt(lc tu chlnh, vii cac van van tu chlnh se c6 hi~u ll)'c viio niim 1987. Sl)' tu chfnh mdi day cua CRISTAL c6 hi~u h,tc viio niim 1988 vii 1989.

TOVALOP Ia ben d6i khang cua Cong udc 1969. Cac bentham gia viio thoa thu~n nay Ia cic chil tau dil'u vii nguC1i thue tau tril'n. TOVALOP dtta ra nhitng lqi ich va bao v<$ n6i chung c6 the' so sanh vdi nhung lqi ich neu trong Cong ttdc 1969, cilng vdi m()t s6 nhitng 1<;1i feb vii bao v~ khac lien quan toi nhung rui ro hi~n khong dl1<;1c Cong uoc 1969 bao v~ (cilng vdi cac di<~u khoan khac, n6 dtt(lc ap d1,1ng viio nhung Yl! triin dil'u tir tau dilu khong tai vii 'nhung tlnh hu6ng bide do<J. ng<i:u nhien')

M9t nguoi bi thi~t h<J,i tir n~n o nhif:m dil'u c6 the' khie'u n~i thea cac quy djnh cua TOVALOP vii dtt<;lc quy~n doi b6i thttong cho biit cu sl)' thi~t h~i niio dii duqc chung minh, trir phi chU tau chung minh ding nhii'ng thi~t h~i d6 Ia do chie'n tranh, thien tai vii. hanh d()ng c<f tlnh cua ffiQt ben thu ba hoac do Sl)' ba't ca'n cua ca'p c6 th.fm quy~n chju trach nhi<$m duy trl cac phu<1ng ti<$n h1i tr<;l hang hiii. Ne'u thi~t h~i do o nhiem ho:j.c do hoan ciinh lam nay sinh nhung bi~n pMp lo~i trirm6i de do~ do hoiin toiin hay m<?t ph:in tiY Sl)' ba't dn cua ngttCfi ganh chju thi~t h~i n<J,n o nhi~m. quy~n dtt(lc b6i thttC1ng c6 th~ bi h<J,n che'. Oic khoan bili thttC1ng danh cho:

thi~t h~i v~t chiit;

chi phf cho cong tac Jam S'1'Ch dil'u; va

phi t6n cho cac bi~n phap de phong.

Ti~n b6i thl1ong du(lc tra trong chirng ml)'c mil. nguC1i bi thi~t h~i khong du'<;lc bili thu'Cfng thea Cong \1(k 1969 ciing nhu Cong uoc ve Quy b6i thuC1ng 1971. Gioi h<J,n bili thu'C1ng Ja. 3,5 tri~u USD d6i voi t1lU c6 trQng tai khong vu(lt qua 5000 ta'n (trQng tai toiin ph:in), bao gilm ba't cu khoan ti~n thanh toan niio theo Cong udc 1969 va Quy Bili thuC1ng Cong uoc 1971. E>6i vdi nhung tau Vu'(lt qua muc trQng tai d6 thl muc gioi h<J,n dtt(lc tang len 493 USD cho m1ii ta'n vl1<;1t qua d6, voi con s6 t6i da Iii 70 tri~u USD cho nhitng tltU Vu'(lt qua 140.000 tiln. Nhii'ng gioi h<J.n nay chi ap d1;1ng ne'u chu hilng Iii m9t thiinh vien cda CRISTAL. Truong hqp hang bi 6 nhi~m khong thu()c quy~n sCi hitu bCii m()t ben. cua CRISTAL thl s6 bili thu'Cfng t6i da Ia 160USD /ta'n ho:j.c 16,8 tri~u USD, tuy tirng trl1C1ng

hqp Cl! thS.

172

Luat Hang Hai

Documents

Transcript of Luat Hang Hai