Luan Van Tot Nghiep 04.06

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI ----------

PHẠM VĂN HIẾU

LUẬN VĂN THẠC

“NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA VIỆC XỬ LÝ RETAIN TRƯỚC

THU HÁI ĐẾN CHẤT LƯỢNG CAM VINH BẢO QUẢN LẠNH”

LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

Hà Nội – 2012

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI ----------

ẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

“NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA VIỆC XỬ LÝ RETAIN TRƯỚC

THU HÁI ĐẾN CHẤT LƯỢNG CAM VINH BẢO QUẢN LẠNH”

LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

Chuyên ngành : CÔNG NGHỆ SAU THU HOẠCH

Mã số : 60.54.10

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ MAI

Hà Nội – 2012

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan: số liệu và kết quả nghiên cứu trong báo cáo này

hoàn toàn trung thực và được dùng lần đầu, mọi thông tin trích dẫn đã được

ghi rõ nguồn gốc.

Tôi xin cam đoan rằng đã cảm ơn mọi sự giúp đỡ tôi trong quá trình

thực hiện báo cáo này.

Hà Nội, ngày tháng năm 2012

Học viên

Phạm Văn Hiếu

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới cô giáo TS. Trần Thị Mai, người

đã hướng dẫn tôi trong quá trình thực tập cũng như hoàn thành báo cáo này.

Qua đây tôi xin gửi cảm ơn tới Ths. Nguyễn Thị Minh Nguyệt, KS.

Nguyễn Thị Trang cùng các cán bộ công nhân viên Viện Cơ Điện & Công

Nghệ sau thu hoạch và gia đình Ông Nguyễn Thanh Diến - Đội 1, Xã Quảng

Châu, TP. Hưng Yên đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.

Tôi xin cảm ơn thầy cô, cán bộ công nhân viên của Khoa Công nghệ

thực phẩm cùng toàn thể thầy cô trong toàn trường đã dạy dỗ, chỉ bảo trong

suốt quá trình học tập và rèn luyện tại trường.

Cuối cùng tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới gia đình và bạn bè những

người luôn tạo mọi điều kiện cho tôi học tập và hoàn thành đề tài này.

Trong suốt quá trình thực hiện báo cáo, tôi luôn làm việc và nỗ lực hết

mình song không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi mong nhận được sự

đóng góp của thầy cô, bạn bè để báo cáo hoàn thiện hơn.

Hà Nội, ngày tháng năm 2012

Học viên

Phạm Văn Hiếu

iii

MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................... ii MỤC LỤC ....................................................................................................................... iii DANH MỤC BẢNG ..........................................................................................................v DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ..................................................................................... vi PHẦN THỨ NHẤT– MỞ ĐẦU .........................................................................................1

1.1. Đặt vấn đề................................................................................................................1 1.2. Mục đích, yêu cầu ....................................................................................................2

1.2.1. Mục đích ..........................................................................................................2 1.2.2. Yêu cầu ............................................................................................................2

PHẦN THỨ HAI– TỔNG QUAN TÀI LIỆU ....................................................................3 2.1. Giới thiệu chung về cam ..........................................................................................3

2.1.1. Nguồn gốc cam .................................................................................................3 2.1.2. Các giống cam ..................................................................................................4 2.1.3. Giá trị dinh dưỡng của quả cam ........................................................................5 2.1.4. Giá trị công nghiệp và dược liệu .......................................................................6 2.1.5. Giá trị kinh tế của cây cam................................................................................6

2.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ cam ở Việt Nam và trên thế giới ...............................7 2.2.1.Tình hình sản xuất và tiêu thụ cam trên thế giới .................................................7 2.2.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ cam tại Việt Nam ...............................................8

2.3. Bảo quản cam sau thu hoạch ....................................................................................9 2.3.1. Chỉ tiêu thu hái của quả cam .............................................................................9 2.3.2. Sự biến đổi sinh lý, sinh hóa của cam sau thu hoạch ....................................... 11 2.3.3. Các bệnh sau thu hoạch của cam ..................................................................... 14 2.3.3. Các phương pháp bảo quản cam ..................................................................... 17

2.4. Sự tổng hợp ethylen và tác dụng của Retain trong bảo quản sau thu hoạch ............ 22 2.4.1. Ethyene .......................................................................................................... 22 2.4.2. Bản chất và cơ chế của Retain trong ức chế tổng hợp ethylen ........................ 25 2.4.3. Tình hình nghiên cứu trong nước và trên thế giới trong việc bảo quản trái cây bằng Retain .............................................................................................................. 26

2.4.3.1. Trong nước .............................................................................................. 26 2.4.3.2. Ngoài nước .............................................................................................. 26

PHẦN THỨ BA .............................................................................................................. 28 ĐỐI TƯỢNG-NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................... 28

3.1. Vật liệu, thời gian, địa điểm nghiên cứu ................................................................ 28 3.1.1. Vật liệu ........................................................................................................... 28 3.1.2. Thời gian, địa điểm ......................................................................................... 29

3.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 29 3.2.1. Bố trí thí nghiệm ............................................................................................. 29 3.2.2. Phương pháp phân tích ................................................................................... 30 3.2.3. Phương pháp xử lý số liệu............................................................................... 31

PHẦN THỨ TƯ - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................... 32 4.1. Ảnh hưởng thời điểm thu hái đến chất lượng cam sau thu hoạch ............................ 32 4.2. Ảnh hưởng thời điểm phun chế phẩm Retain đến khả năng giữ quả chín trên cây .. 34 4.3. Ảnh hưởng nồng độ chế phẩm Retain đến khả năng giữ quả chín trên cây ............. 40 4.4. Ảnh hưởng xử lý chế phẩm Retain đến khả năng bảo quản lạnh cam sau thu hoạch 45

4.4.1. Tổn thất khối lượng tự nhiên của quả trong quá trình bảo quản ....................... 47

iv

4.4.2. Tỷ lệ thối hỏng của cam trong quá trình bảo quản ........................................... 48 4.4.3. Sự biến đổi màu sắc của quả cam trong quá trình bảo quản ............................. 49 4.4.4. Sự biến đổi hàm lượng đường trong quá trình bảo quản .................................. 50 4.4.5. Sự biến đổi hàm lượng acid tổng số trong quá trình bảo quản ......................... 52 4.4.6. Sự biến đổi hàm lượng chất khô hoà tan trong quá trình bảo quản ................... 53 4.4.7. Sự biến đổi độ cứng của quả trong quá trình bảo quản .................................... 54 4.4.8. Sự biến đổi hàm lượng vitamin C trong quá trình bảo quản ............................. 55

PHẦN THỨ NĂM– KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................... 57 5.1. KẾT LUẬN ........................................................................................................... 57 5.2. KIẾN NGHỊ .......................................................................................................... 57

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................ 58

v

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Giá trị dinh dưỡng của 180g cam tươi ............................................ 5

Bảng 2.2. Sản lượng cam năm 2010 của một số nước trên thế giới (FAO) ..... 8

Bảng 4.1. Quá trình biến đổi sinh lý, sinh hóa của quả cam .......................... 32

Bảng 4.2. Sự biến đổi các chỉ tiêu sinh hóa của quả cam sau 120 ngày ........ 34

xử lý Retain ở các thời điểm khác nhau ........................................................ 34

Bảng 4.3. Sự biến đổi các chỉ tiêu của quả cam sau 120 ngày ...................... 40

xử lý Retain ở các nồng độ khác nhau .......................................................... 40

vi

DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ

Hình 2.1. Con đường hình thành ethylene trong thực vật ....................................... 23

Đồ thị 4.1. Biểu diễn sự thay đổi hàm lượng đường, brix và acid trong giai đoạn cận

thu hoạch ............................................................................................................... 33

Đồ thị 4.2. Biểu diễn sự thay đổi hàm lượng đường, brix và acid sau 15 ngày xử lý

Retain ở các thời điểm khác nhau .......................................................................... 36










Retain ở các nồng độ khác nhau ............................................................................. 42







Đồ thị 4.11. Biểu diễn sự thay đổi hàm lượng đường, brix và acid sau 120 ngày xử

lý Retain ở các nồng độ khác nhau ......................................................................... 44

Sơ đồ 4.1. quy trình bảo quản cam sau thu hoạch ................................................... 46

Đồ thị 4.12. Biểu diễn tỷ lệ tổn thất khối lượng tự nhiên ........................................ 47

của cam sau 80 ngày bảo quản ở 50C ..................................................................... 47

Đồ thị 4.13. Biểu diễn tỷ lệ thối hỏng của cam sau 80 ngày bảo quản ở 50C .......... 49

Đồ thị 4.14. Biểu diễn biến đổi màu sắc của vỏ quả ............................................... 50

sau 80 ngày bảo quản ở 50C ................................................................................... 50

Đồ thị 4.15. Đồ thị biểu diễn sự thay đổi hàm lượng đường ................................... 51

vii


Đồ thị 4.16. Biểu diễn sự biến đổi hàm lượng acid tổng số .................................... 52


Đồ thị 4.17. Biểu diễn sự biến đổi hàm lượng chất rắn hoà tan của cam sau 80 ngày

bảo quản ở 50C ...................................................................................................... 53

Đồ thị 4.18. Biểu diễn sự biến đổi độ cứng ............................................................ 54


Đồ thị 4.19. Biểu diễn sự biến đổi hàm lượng vitamin C ........................................ 55


viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STH: sau thu hoạch

TLTH: tỷ lệ thối hỏng

TTKL: tổn thất khối lượng

BQ: bảo quản

CT: Công thức

ĐC: đối chứng

TN: thí nghiệm

HL: hàm lượng

CTTN: công thức thí nghiệm

CTĐC: công thức đối chứng

1

PHẦN THỨ NHẤT– MỞ ĐẦU

1.1. Đặt vấn đề Cam là một trong những cây ăn quả đặc sản lâu năm của Việt Nam bởi

giá trị dinh dưỡng và kinh tế cao. Trong thành phần cam có chứa nhiều

vitamin C, vitamin A, vitamin B9 (acid folic), canxi, chất xơ và có chứa tinh

dầu mang mùi thơm... cho nên rất bổ dưỡng cho cơ thể cam có thể dùng ăn

tươi, làm mứt, nước giải khát, chữa bệnh như ngăn ngừa bệnh tim mạch,

phòng bệnh ung thư (đặc biệt là ung thư dạ dày và thanh quản) vì chúng giàu

chất chống oxy hóa [7]. Trong những năm gần đây, diện tích và sản lượng cam ở nước ta ngày

càng được mở rộng, tăng sản lượng nhưng giá trị của quả cam lại thấp do sản

lượng thu hoạch lớn nhưng chỉ tập trung vào thời gian ngắn. Do người trồng

cam thu hái cam chưa đúng thời điểm vì thời điểm thu hái có ý nghĩa quan

trọng trong quá trình bảo quản sau này, thêm vào đó chưa có một phương

pháp bảo quản hợp lý để nâng cao giá trị của quả cam.

Hiện nay trên thế giới và Việt Nam có nhiều phương pháp bảo quản cam

như: bảo quản bằng nhiệt độ thấp, phương pháp khí quyển cải biến, bảo quản

bằng chiếu xạ, bằng màng chitosan, chế phẩm BOQ-15... Tuy nhiên những

phương pháp trên chỉ có tác dụng kéo dài thời gian bảo quản của cam sau khi

thu hái. Gần đây các nhà khoa học trên thế giới đang hướng tới những phương

pháp kéo dài thời gian thu hái trái cây ngay trên cây qua đó kéo dài thời gian

bảo quản trái cây, một trong những phương pháp đó là xử lý bằng Retain-

AVG (Aminoethoxyvinylglycine).

Retain - AVG là một chất điều hoà sinh trưởng thực vật, có chứa 15%

thành phần hoạt động đó là AVG. Retain - AVG là một hợp chất có tác dụng

ức chế một cách hoàn toàn hoạt động của enzym ACC- synthetaza, là enzym

giữ vai trò quan trọng trong việc xúc tác quá trình hình thành ethylene, Retain

được biết đến là một chất có khả năng ức chế khả năng sinh ethylene trong tế

2

bào, làm trì hoãn quá trình chín của quả, duy trì được hương thơm của quả

trong quá trình bảo quản. Retain giúp kéo dài mùa vụ thu hoạch, có tác dụng

làm quả cứng, thịt quả mọng nước, mùi vị tự nhiên, cải thiện màu sắc vỏ quả,

chống nứt quả, không gây hại cho côn trùng có ích.

Tuy vậy việc nghiên cứu sử dụng chế phẩm Retain để giữ quả chín trên

cây nói chung và quả cam nói riêng ở Việt Nam còn rất mới mẻ, cho nên

chúng tôi thực hiện đề tài: “nghiên cứu ảnh hưởng của việc xử lý Retain

trước thu hái đến chất lượng cam Vinh bảo quản lạnh”.

1.2. Mục đích, yêu cầu 1.2.1. Mục đích

Nghiên cứu ảnh hưởng của việc xử lý Retain và độ già thu hái nhằm

kéo dài thời gian bảo quản cam trên cây và sau thu hoạch.

1.2.2. Yêu cầu

Nghiên cứu ảnh hưởng của độ già thu hái đến chất lượng của quả

cam sau thu hoạch.

Nghiên cứu nồng độ và thời điểm xử lý Retain trước thu hái.

Nghiên cứu ảnh hưởng của việc xử lý Retain đến khả năng bảo

quản cam lạnh sau thu hoạch.

3

PHẦN THỨ HAI– TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Giới thiệu chung về cam 2.1.1. Nguồn gốc cam Cam có tên khoa học là Citrus sinensis Osbeck thuộc họ Rutaceae,

giống Citrus và loài sinenis. Là loài cây ăn quả cùng họ với bưởi. Nó có quả

nhỏ hơn quả bưởi, vỏ mỏng, khi chín thường có màu da cam, có vị ngọt hoặc

hơi chua. Loài cam là một cây lai được trồng từ xưa, có thể lai giống giữa loài

bưởi (Citrus maxima) và quýt (Citrus reticulata). Nó là cây nhỏ, cao đến

khoảng 10 m, có cành gai và lá thường xanh dài khoảng 4-10 cm. Cam bắt

nguồn từ Đông Nam Á, có thể từ Ấn Độ, Việt Nam hay miền nam Trung

Quốc [24].

Cam quýt thuộc họ Rutaceae (có khoảng 130 giống), họ phụ

Aurantioideae (có khoảng 33 giống), tộc Citreae (khoảng 28 giống), tộc phụ

Citrinae. Tộc phụ Citrinae có khoảng 13 giống, trong đó có 6 giống quan

trọng là Citrus, Poncirus, Fortunella, Eremocitrus và Clymenia.

Đặc điểm chung của 6 giống này là cho trái có tép (phần ăn được trong

múi) với cuống thon nhỏ, mọng nước. Số nhị đực ít hơn hay chỉ gấp đôi số

cánh hoa và còn tép không phát triển.

Giống Citrus được chia làm 2 nhóm nhỏ là Eucitrus và Papela. Nhóm

Papeda có 6 loài, thường dùng làm gốc ghép hay lai với các loài khác và đã lai

tạo được nhiều giống lai nổi tiếng được trồng ở các nước.

Ở Việt Nam theo thống kê bước đầu đã có trên 80 giống cam, được

trồng ở các nhà vườn, trong các trang trại, trung tâm nghiên cứu, các giống

này thường gọi theo tên các địa phương chúng sinh sống. Ví dụ cam Vinh (Xã

Đoài), cam Sông con, cam Sơn Kết… hoặc theo hương vị, chua ngọt như cam

mật, cam đường [3],[7].

4

2.1.2. Các giống cam

1. Cam Vinh (Xã Đoài)

Cam Vinh có 2 dạng: quả tròn và quả tròn dài. Dạng tròn dài có năng

suất cao hơn. Khối lượng quả trung bình 180-200g, quả chín vàng có 10-12

múi. Quả có hương thơm, hấp dẫn. Cây cao 3-4m, lá to, rộng, nhạt màu, tán lá

cách mặt đất 70-1000cm [1].

2. Cam Sành (Citrus reticulata)

Ở Việt Nam, cam sành được trồng ở tất cả các vùng trồng cây có múi

khắp cả nước. Sản lượng cam sành ở miền Nam cao hơn miền Bắc. Ở các tỉnh

phía Bắc, cam sành thương được mang theo tên địa phương trồng nhiều.Điều

đáng chú ý là các vùng cam sành Hàm Yên (Tuyên Quang), Bắc Quang ( Hà

Giang), Bố Hạ (Bắc Giang), Yên Bái. Sản lượng cam sành các tỉnh phía Bắc

nhiều nhất là ở Hàm Yên, Bắc Quang [1], [2].

3. Cam Canh

Giống cam trồng ở vùng Canh, ngoại thành Hà Nội. Quả nặng khoảng

100g, màu vàng đỏ. Vỏ quả rất mỏng, mịn, sát chặt với múi, lằn cả những

khía múi ra ngoài vỏ quả. Mỗi quả có 11-13 múi, màng múi mỏng, tép nhỏ,

ruột cũng vàng nhỏ, rất ngọt (độ chua 0.01% nên người ta tưởng cam canh

không chua). Cây cam trồng 5 năm có thể cho tới 100 quả, 8 năm cho 1000

quả trên 1 cây [2].

5

4. Cam dây

Là giống cam chanh bình thường được trồng phổ biến ở các tỉnh đồng

bằng sông Cửu Long và vùng Đông Nam Bộ. Ở tỉnh Tiền Giang, cam dây

chiếm tới 80% diện tích trồng cam quýt của tỉnh [2].

5. Cam mật

Là giống cam được bà con các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long ưa

thích. Phần lớn các diện tích cây có múi ở miệt vườn Tây Nam Bộ được trồng

giống cam này [1].

2.1.3. Giá trị dinh dưỡng của quả cam

Theo từ điển bách khoa Nông nghiệp NXB nông nghiệp Hà Nội năm

1991: cây cam là cây ăn quả nhiệt đới và cận nhiệt đới, cây nhỡ, thân nhẵn,

không gai hoặc có ít gai. Lá cam hình trái xoan, cuống lá hơi có cánh eo lá.

Hoa mọc thành chùm 6-8 lá hoa mọc ở nách lá. Quả cam hình cầu, có nhiều

tép, vị chua ngọt, hạt có lá mần trắng, ra hoa tháng 3-4 và quả chín vào tháng

10-12 [8].

Cam là quả cung cấp hàm lượng chất dinh dưỡng phong phú và cao,

ngoài hàm lượng các vitamin như: vitamin C, vitamin A, Vitamin E, thì quả

cam còn cung cấp các nguyên tố vi lượng và Omega-3, Total Omega-6 được

thể hiện dưới bảng sau:

Bảng 2.1. Giá trị dinh dưỡng của 180g cam tươi

(theo nutritiondata.self.com) 1. Calories 84.46g 4%

Carbohydrate 77.1 (323 kJ) Fat 1.8 (7.5 kJ)

Protein 5.7 (23.9 kJ 2. Protein & Amino Acids 1.7g 3%

3. Vitamins Vitamin A 405 IU

Vitamin C 95.8 mg Vitamin E 0.3mg

6

4. Minerals Calcium 72.0 mg

Magnesium 18.0 mg Phosphorus 25.2 mg Potassium 326 mg

5. Sterols 0.0 mg 0% 6. Fats & Fatty Acids Total Omega-3 fatty acids 12.6 mg

Total Omega-6 fatty acids 32.4 mg

2.1.4. Giá trị công nghiệp và dược liệu

Vỏ cam quýt có chứa tinh dầu. Tinh dầu được cắt từ vỏ, quả, lá, hoa

được dùng trong công nghiệp thực phẩm và công nghiệp mỹ phẩm. Đặt biệt là

chanh Yên, 1 tấn quả có thể cất được 67 lít tinh dầu. Tinh dầu cam quýt có giá

trị dinh dưỡng khá cao trên thị trường quốc tế (1 kg tinh dầu cam, quýt có giá

trị trên dưới 300 USD).

Ở nhiều nước trên thế giới, từ những thời xa xưa, người ta đã dùng các

loại quả thuộc chi Citrus làm thuốc chữa bệnh. Ở thế kỷ XVI, các thầy thuốc

Trung Quốc, Ấn Độ đã dùng quả cam quýt để phòng chống bệnh dịch hạch,

chữa bệnh phổi, bệnh chảy máu dưới da. Ở Mỹ vào những năm ba mươi của

thế kỷ XX, các thầy thuốc đã dùng quả cam quýt kết hợp với insulin để chữa

bệnh đái tháo đường. Ở Nga bắt đầu từ thế kỷ XI, các loại cây ăn có múi đã

được sử dụng để phòng ngừ và chữa trị bệnh trong y học dân gian. Ở nước ta,

nhân dân đã dùng cây lá và hoa quả của các loài cây ăn quả có múi để phòng

chữa và chữa bệnh từ thủa xa xưa [1].

2.1.5. Giá trị kinh tế của cây cam

Cây cam là cây ăn quả có múi thuộc loại lâu năm, nhanh thu hoạch.

Nhiều cây có thể cho thu hoạch ngay từ năm thứ 2 sau khi trồng. Ở nước ta 1

ha cam ở thời kỳ 8 tuổi, năng suất trung bình có thể đạt 16 tấn, với giá bán

cam hiện nay người trồng cam có thể thu nhập lên tới 200 triệu đồng [30].

7

Năm nay cam Vinh ở Văn Giang được nhiều thương lái đánh giá cao,

chất lượng quả đều, ngọt. Hầu hết các vườn đang cho thu hoạch đều được các

thương lái của Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Dương... đặt mua với giá từ 10-13

nghìn đồng/kg, dự báo trong thời gian tới có thể giá cam sẽ tiếp tục tăng, với

mức giá này trung bình người trồng cam có thể thu lãi từ 5-7 triệu đồng/sào.

Năm nay, mỗi sào cam ước tính cho năng suất 7-8 tạ/sào, trên những diện tích

chăm sóc tốt, năng suất cam có thể đạt 8 tạ-1 tấn/sào, cá biệt có những nơi cho

từ 1- 1.2 tấn/sào [27].

Vụ cam năm 2011, tổng diện tích cam sành có chất lượng tốt đạt

2.325,7 ha, trong đó diện tích cho thu hoạch đạt 2.150,4 ha, tăng so với năm

2010 là 88.10 ha. Năng suất bình quân đạt 12-13 tấn quả/ha. Sản lượng đạt

28-30 ngàn tấn quả. Sản lượng tuy không tăng so với năm 2010 nhưng chất

lượng và độ đồng đều cao hơn, vì vậy giá bán ra thị trường cũng cao hơn mọi

năm và tổng số tiền thu được từ cây cam khoảng 120 tỉ đồng [31].

2.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ cam ở Việt Nam và trên thế giới

2.2.1.Tình hình sản xuất và tiêu thụ cam trên thế giới

Niên vụ 2009-2010, sản lượng cam thế giới đạt 52.2 triệu tấn, trong đó

Brazil 17.74 triệu tấn, Mỹ 7.4 triệu tấn, các nước thuộc EU 6.5 triệu tấn,

Trung Quốc 6.35 triệu tấn, Mexico 3.9 triệu và Việt Nam 600.000 tấn. Lượng

cam tham gia thị trường thế giới 3.8 triệu tấn, trong đó Nam Phi 1.13 triệu

tấn, Ai Cập 800 ngàn tấn, Mỹ 525 ngàn tấn, EU 240 ngàn tấn, Morocco 215

ngàn tấn và Trung Quốc 185 ngàn tấn. Việt Nam nhập khẩu 60.000 tấn từ

Trung Quốc và Mỹ.

8

Bảng 2.2. Sản lượng cam năm 2010 của một số nước trên thế giới (FAO)

STT Quốc gia Sản lượng (tấn) 1 Brazil 19.112.300 2 United States of America 7.478.830 3 India 6,268.100 4 China 5.003.289 5 Mexico 4.051.630 6 Spain 3.120.000 7 Egypt 2.401.020 8 Italy 2.393.660 9 Indonesia 2.032.670 10 Turkey 1.710.500 11 Pakistan 1.542.100 12 Iran (Islamic Republic of) 1.502.820 13 South Africa 1.415.090 14 Morocco 849.197 15 Argentina 833.486 16 Viet Nam 729.400

2.2.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ cam tại Việt Nam

Theo Cục trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), hiện nay diện tích cây ăn quả cả nước đạt khoảng hơn 900 nghìn ha, sản lượng khoảng 10 triệu tấn; trong đó diện tích cây ăn quả phục vụ xuất khẩu khoảng 255 nghìn ha, sản lượng quả xuất khẩu ước đạt hơn 400 nghìn tấn. Tổng kim ngạch xuất khẩu ước đạt gần 300 triệu USD/năm. Theo quy hoạch, đến năm 2020, diện tích cây ăn quả cả nước đạt 1.1 triệu ha, với tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 1.2 tỉ USD/năm [28]. Ở nước ta, cây cam được trồng khắp 3 miền (Bắc-Trung-Nam) với nhiều giống cam ngon như cam Sành, cam Vinh, cam Canh,… Năng suất cam quýt của Việt Nam tương đương với các nước trong khu vực khoảng 7-10 tấn/ha đối với cam, 8-10 tấn/ha đối với quýt, 10-12 tấn/ha đối với chanh nhưng thấp hơn nhiều so với các nước tiên tiến trên thế giới như: Úc, Mỹ, Brazil,.. có năng suất 30-40 tấn/năm.

9

2.3. Bảo quản cam sau thu hoạch

2.3.1. Chỉ tiêu thu hái của quả cam

Độ chín thu hái ảnh hưởng rất lớn đến khả năng bảo quản quả sau thu

hái. Độ chín ảnh hưởng đến sự thay đổi hàm lượng nước, hoạt động hô hấp và

sự thay đổi thành phần hoá học.

Sự sinh trưởng và phát triển của cam, quýt được chia thành 3 giai đoạn

rõ dệt:

Giai đoạn 1: Từ 4 đến 9 tuần sau khi đậu quả được gọi là “giai đoạn

phân chia tế bào”. Kích cỡ và cân nặng của quả tăng lên phần lớn là do

sự phát triển của vỏ quả bởi phân chia tế bào và sự tăng lên của tế bào

tăng cả trọng lượng khô và tươi của quả.

Giai đoạn 2: Bản chất là giai đoạn tăng lên của tế bào, kích cỡ tăng lên

bởi sự phát triển của tế bào phân chia và các mô giãn ra. Vỏ quả bắt đầu

biến đổi màu sắc khi quả trưởng thành.

Giai đoạn 3: Giai đoạn trưởng thành khi đó vỏ cam chuyển sang màu

vàng, hàm lượng acid giảm và vỏ mỏng đi một chút.

Theo Harding, Winston và Fisher, hàm lượng chất khô hòa tan tổng số

(hàm lượng đường đóng thành phần chính) tăng nhanh chóng trong quá trình

chín của quả cam trong khi hàm lượng acid giảm xuống. Nồng độ vitamin C

giảm nhẹ trong khi kích thước và trọng lượng quả cam lại tăng lên do đó trên

thực tế thì hàm lượng vitamin C trong một quả cam lại tăng lên trong quá

trình chín. Trong quá trình chín của quả cam, kích thước, trọng lượng, thể tích

của quả cam tăng, màu sắc vỏ quả chuyển từ màu xanh sang màu vàng, độ

cứng của quả không thay đổi.

Cam là một trong những loại quả có múi mang đặc tính là hô hấp không

có đỉnh độ biến và trong quả chứa hàm lượng tinh bột rất thấp, do đó quả cam

không chín tiếp sau khi cắt quả xuống khỏi cây. Để xác định độ chín của quả

cam, thông thường là xác định tỷ số giữa hàm lượng chất khô hòa tan và hàm

10

lượng acid, nếu tỷ số birx/acid=8÷12, quả bắt đầu giai đoạn chín, nếu

birx/acid=13÷20, quả đạt độ chín tối ưu. Nếu tiếp tục duy trì quả ở trên cây,

hàm lượng chất khô hòa tan tiếp tục tăng, hàm lượng acid tiếp tục giảm, thậm

chí quả cam quá chín, mùi vị kém, nhưng tỷ lệ birx/acid vẫn đạt được lớn hơn

hoặc bằng 20.

Theo tác giả Vũ Thị Thúy, quả vải thiều Lục Ngạn được thu hoạch

được ở 3 độ chín khác nhau: độ chín 1(1/3 diện tích vỏ quả có màu đỏ), độ

chín 1(1/3 diện tích vỏ quả có màu đỏ, vỏ quả dày có màu trắng), độ chín 2

(2/3 diện tích vỏ quả có màu đỏ, vỏ lụa mỏng, có màu trắng hồng), độ chín 3 (

toàn bộ diện tích vỏ quả có màu đỏ, vỏ lụa mỏng, có màu trắng hồng). Sau đó

bao gói bằng túi PE đục lỗ và bảo quản 50C, sau 2 tuần bảo quản đưa ra kết

luận nên thu hái khi quả có 1/3 đến 2/3 diện tích vỏ quả chuyển sang màu

hồng thì cho chất lượng tốt nhất và có thể bảo quản 4 tuần thì cho hiệu quả

kinh tế cao nhất [10].

Theo một nghiên cứu trên quýt đường huyện Lai Vung, tỉnh Đồng tháp

thì thời điểm thu hái phù hợp cho quýt đường là từ 34-36 tuần sau đậu quả

thời điểm này có kích thước trái ổn định với chiều cao 56.6-57.1mm, đường

kính 59.1mm, trọng lượng 132.2-132.8g và mật độ túi tinh dầu ổn định 93

túi/cm2, vỏ quả xanh vàng. Các chỉ tiêu chất lượng khác như hàm lượng chất

khô hòa tan (9.12-9.25%), PH=4.02-4.08, vitamin C( 17.1mg/100g thịt quả),

đường tổng số 7.44-9.96%, acid 0.337% và brix/acid ở mức cao (27-29):1[4].

Khi nghiên cứu về cam Sành Hà Giang với ba độ chín là: Độ chín I là

từ 210-220 ngày kể từ ngày đậu quả. Độ chín II là từ 220-230 ngày kể từ

ngày đậu quả. Độ chín III là từ 230-240 ngày kể từ ngày đậu quả. Theo tác

giả Phạm Thị Thanh Nhàn đã đưa ra kết luận. Ở độ chín II (220-230 ngày kể

từ ngày đậu quả) có chất lượng dinh dưỡng cao nhất, quả đồng đều, màu sắc

đẹp [7].

11

Theo kết quả nghiên cứu gần đây của các nhà khoa học thuộc phân viện

Cơ điện và Công nghệ sau thu hoạch (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông

thôn) thì:

Quýt đường, nếu dùng cho ăn tươi thì nên thu hái trái vào thời điểm

khoảng 221-227 ngày sau khi đậu trái. Lúc này biểu hiện bên ngoài vỏ trái

căng, mỏng, hơi bóng, đã chuyển từ màu xanh sang màu xanh vàng; phần vỏ

nơi cuống trái hơi phồng lên, dễ dàng tách khỏi thịt trái; chính giữa đáy trái

hơi lõm vào; vị ngọt hơi chua thanh, không có hậu đắng. Nếu thu hái khi trái

còn xanh, khi ăn vị sẽ chua và hậu đắng sau khi ăn. Nếu thu hái trễ (neo trái),

trọng lượng trái sẽ giảm, khi trái khô, vỏ trái chuyển sang vàng, hương vị

không còn đậm đà, ăn lạt.

Cam sành nếu dùng để ăn tươi thì nên thu trái vào khoảng (212-221)

ngày sau khi đậu trái, biểu hiện bên ngoài của trái lúc này là: vỏ có màu xanh

bóng, hơi vàng nhạt hay khi có 95-100% diện tích vỏ trái chuyển màu vàng,

dễ dàng tách khỏi thịt trái. Phần vỏ xốp có màu hơi vàng. Chính giữa đáy trái

xuất hiện đốm tròn ( đường kính khoảng 1.5-2cm ). Vị chua ngọt hài hoà. Nếu

thu hái quả cam khi trái còn xanh, vỏ trái có màu xanh đậm, vị chua gắt, có

hậu đắng [32].

2.3.2. Sự biến đổi sinh lý, sinh hóa của cam sau thu hoạch

Quả cam sau thu hái nếu được bảo quản ở điều kiện nhiệt độ cao sẽ dễ

dàng bị hư hỏng do vi sinh vật gây ra. Cam thuộc nhóm quả rất dễ bị tổn

thương cấu trúc tế bào thịt quả khi nhiệt độ >30oC. Khi gặp nhiệt độ cao, cấu

trúc tế bào thịt quả bị tổn thương, vi sinh vật dễ dàng xâm nhập và gây hư

hỏng khi đó quả cam bị giảm mẫu mã, giảm giá trị dinh dưỡng và mùi vị kém

thơm ngon.

Vi sinh vật gây thối hỏng trên quả cam chủ yếu là do nấm mốc (mốc

xám, Penicillium glaucum và mốc xanh lá P.digitatum ; mốc xanh biển

P.italicum) vi sinh vật gây thối cuống. Trong một số trường hợp, quả cam

12

không bị hỏng do nấm mốc hoặc do thối cuống nhưng lại bị mất nước dẫn đến

quả cam không còn căng mọng, vỏ nhăn nheo. Sau một thời gian ngắn, hàm

lượng đường, vitamin C, acid, và một số các hợp chất khác có mặt trong quả

cam cũng bị mất đi dẫn đến làm mất hương và vị của quả cam.

Sự bay hơi nước

Sự bay hơi nước phụ thuộc vào hệ keo trong tế bào, cấu tạo, trạng thái

mô bao che, đặc điểm, mức độ cơ học, độ ẩm và nhiệt độ của môi trường

xung quanh, tốc độ chuyển động của môi trường không khí, ngoài ra còn phụ

thuộc độ chín của quả, cách bao gói, thời hạn và phương pháp tồn trữ cùng

các yếu tố khác như cường độ hô hấp và sự sinh ra nước.

Những quả non hay quả bị thương tật do va đập về cơ học và nấm bệnh

có khả năng mất nước nhiều hơn. Những vết thương nhỏ vài cm2 trên quả cam

có thể làm tăng sự mất nước lên ba đến bốn lần. Sự mất nước cũng khác nhau

ở các giai đoạn trong quá trình tồn trữ, ở giai đoạn đầu và giai đoạn bắt đầu

hư hỏng sự mất nước tăng, giai đoạn giữa giảm. Sự bay hơi nước ảnh hưởng

đến cả tính chất cảm quan và chất lượng hàng hoá của quả có múi, quá trình

này được thể hiện qua thời gian dài.

Sự giảm khối lượng tự nhiên

Sự giảm khối lượng tự nhiên bao gồm: sự bay hơi nước chiếm 75%-

85%, sự tổn hao các chất hữu có trong quá trình hô hấp là 15%-25%. Trong

bất cứ điều kiện tồn trữ nào, không thể tránh khỏi sự giảm khối lượng tự

nhiên. Tuy nhiên, khi tạo được điều kiện tồn trữ tối ưu có thể giảm đến tối

thiểu sự giảm khối lượng này.

Sự sinh nhiệt

Tất cả nhiệt sinh ra trong rau quả tươi khi tồn trữ là do hô hấp, 2/3

lượng nhiệt này toả ra môi trường xung quanh, một phần ba đính vào các quá

trình trao đổi chất bên trong, quá trình bay hơi và một dự trữ ở dạng năng

lượng hoá học vạn năng. Sự sinh nhiệt làm cho nhiệt độ ngày càng tăng, dẫn

đến cường độ hô hấp mạnh. Khi nhiệt độ và ẩm độ tăng tới mức thích hợp cho

13

sự phát triển của vi sinh vật thì lượng nhiệt sinh ra lại tăng hơn nữa, một phần

do hô hấp rau quả một phần do vi sinh vật . Đó là nguyên nhân gây hỏng quả

nhanh.

Quá trình hô hấp của quả cam

Sinh lý của quả cam là quá trình sống diễn ra trong quả trước và sau khi

thu hái. Trong đó, hô hấp là một quá trình quan trọng nhất trong cả quá trình

sống của quả. Hô hấp là hấp thụ khí oxy nhằm đốt cháy đường và acid để giải

phóng ra khí cacbonic và nhiệt.

Cam thuộc nhóm quả có hô hấp không có đỉnh đột biến. Tuy nhiên,

diễn biến cường độ hô hấp của quả cam sau khi thu hái trên cây có diễn biến

như đường hô hấp của nhóm quả hô hấp đột biến. Điều này giải thích là do

xảy ra một vài rối loạn sinh lý diễn ra trong quả cam sau thu hái hoặc do thay

đổi điều điều kiện nhiệt độ trong bảo quản đã dẫn đến cường độ hô hấp của

quả cam tăng dần và đạt đến đỉnh sau 1-2 ngày thu hái, ngay sau đó cường độ

hô hấp giảm đột ngột xuống mức hô hấp ổn định.

Ảnh hưởng của nhiệt độ bảo quản lạnh đến sinh lý quả cam

Mục đích của bảo quản lạnh là nhằm làm chậm lại quá trình biến đổi

sinh lý, sinh hóa diễn ra trong quả cam. Tại điều kiện nhiệt độ bảo quản thấp

đã ức chế được sự phát triển của vi sinh vật gây bệnh. Trong điều kiện bảo

quản lạnh, kết hợp với duy trì hàm ẩm của môi trường bảo quản đã làm giảm

sự mất nước trong quả, giữ cho vỏ quả căng mọng và không nhăn nheo. Việc

duy trì môi trường ẩm trong bảo quản quả có thể sử dụng một trong các

phương pháp sau: sử dụng màng coating, sử dụng vật liệu bao gói kín không

thấm nước.

Trong suốt quá trình bảo quản lạnh, hàm lượng acid giảm nhẹ, hàm lượng đường và hàm lượng vitamin C thay đổi không đáng kể.

14

Một số rối loạn sinh lý quả cam trong quá trình bảo quản lạnh

Trong quá trình bảo quản, khi nhiệt độ bảo quản không phù hợp với sinh lý của quả cam sẽ dẫn tới một số rối loạn sinh lý của quả. Bảo quản cam ở điều kiện lạnh trong một thời gian dài sẽ xảy ra một số các rối loạn sinh lý như sau:

Các nốt rỗ đen trên vỏ quả : đây là hiện tượng vỏ quả xuất hiện các vết đốm và trũng sâu trên vỏ quả. Ban đầu, các vết đốm này không có màu, sau đó nó sẽ chuyển màu hồng đối với bưởi, thậm chí, chúng ta có thể quan sát thấy các vết đốm có màu xám trên vỏ quả bưởi hoặc cam. Các vết đốm này có thể xuất hiện ngay trong khi đóng gói hoặc vận chuyển, nhưng nó chỉ phát triển mạnh sau khi bảo quản thời gian từ 4-6 tuần.

Hiện tượng vỡ dịch nước: Các tế bào dịch quả bị phá vỡ khi bảo quản cam ở nhiệt độ đông lạnh, dẫn đến quả bị mềm và xốp, quả bị sũng nước.

Hiện tượng nâu hóa và bỏng trên vỏ quả: Đây là hiện tượng xuất hiện

trên bề mặt vỏ quả giống như một vết bỏng và có màu nâu.

Hiện tượng lão hóa: hiện tượng này thường xảy ra trên quả cam và

bưởi sau thu hoạch. Chúng xuất hiện xung quanh cuống và phần trên quả. Tại

các vùng đó, vỏ quả bị héo và nhăn nheo.

2.3.3. Các bệnh sau thu hoạch của cam

Thối do mốc xanh và mốc ghi

Đây là bệnh gây hại nghiêm trọng cho cam, quýt và các quả có múi

khác. Dấu hiệu đầu tiên của sự thối hỏng là một phần quả bị mềm nhũn,

mọng nước. Ở nhiệt độ phòng, mốc xanh phát triển chậm hơn so với mốc ghi,

nhưng nấm mốc xanh lại có khả năng thích nghi hơn tốt ở điều kiện nhiệt độ

thấp so với mốc ghi. Chủng vi sinh vật nào là nguyên nhân gây nên bênh thối

này của cam, quýt, hiện nay vẫn chưa tìm ra. Tuy nhiên, đã xác định được

trạng thái bào tử của chúng, đó là Penicillium italicum (mốc xanh) và

Penicillium digitatum (mốc ghi). Bào tử Penicillium digitatum màu xanh, bao

phủ bởi dải sợi nấm màu trắng trong khi đó bào tử của mốc ghi có màu xanh

15

o-liu, và cũng được bao quanh bởi mảng sợi nấm trắng, nhiệt độ giới hạn đối

với loại bệnh này là 70C.

Bệnh thối nâu.

Loại bệnh này có tên khoa học là Phytophthora citrophthora, phổ biến ở

hầu khắp các vùng trồng cam, quýt. Dấu hiệu đầu tiên của loại bệnh này là

phần bị nhiễm sẽ mất màu sáng, mở rộng nhanh chóng và những chỗ nhiễm

này sẽ nhanh chóng chuyển thành màu nâu hoặc màu nâu xám. Những quả bị

nhiễm thường vẫn duy trì độ cứng và độ dai. Mốc trên bề mặt quả khó có thể

nhận biết, nhưng khi nấm đã phát triển, có thể quan sát thấy bằng mắt thường.

Loại bệnh này hiếm được tìm thấy ngoại trừ khi trời mưa hoặc sau khi

trời mưa. Các quả ở phần thấp của cây bị nhiễm nhiều hơn ở các phần khác

của cây bởi vì các bào tử từ đất dễ tiếp xúc với loại quả ở vị trí này.

Những quả khi thu hoạch bị nhiễm bệnh thường được đem đi xử lý

nước nóng. Nhúng trong nước nóng 45-480C trong 2 đến 4 phút, đa số các bào

tử bị giết .

Bệnh thối cuống do Phomopsis

Bệnh thối cuống gây nên tổn thất nghiêm trọng cho cam và quýt, đặc

biệt là ở những vùng khí hậu nóng ẩm. Nhiệt độ phù hợp cho sự phát triển của

bệnh này khoảng 23 đến 240C, nhiệt độ thấp nhất 10oC. Những quả bị nhiễm

thường xuất hiện các triệu chứng như: mềm mọng quả, vỏ chuyển thành màu

nâu sáng. Tuy nhiên, những cùi thối thường không bị mất màu. Sợi nấm đôi

khi xuất hiện trên bề mặt quả.

Phomopsis citri là nguyên nhân gây nên loại bệnh này. Trong điều kiện

thời tiết ẩm ướt, các bào tử sẽ thâm nhập vào một vài tế bào vỏ quả, sau đó sẽ

phát triển thành hệ nấm và sẽ chết khi qủa chuyển sang trạng thái chín.

Bệnh thối cuống do Diplodia

Bệnh thối cuống được biết đến từ rất sớm. Triệu chứng của loại bệnh

này cũng tương tự như bệnh thối cuống do Phomopsis citri gây ra, nhưng

chúng có thê phát triển được ở tất cả các tổn thương nào trên bề mặt của quả.

16

Tuy nhiên những thương tổn do thối Diplodia thường có màu nâu tối hơn so

với những tổn thương do Phomopsis gây ra. Nhiệt độ tối ưu cho sự phát triển

của vi sinh vật này là 28-300C. Ở điều kiện nhiệt độ này, quả có thể bị hư

hỏng hoàn toàn chỉ sau 3-4 ngày bảo quản.

Bệnh thối cuống do Alternaria

Những thối hỏng do bệnh này gây ra lại nằm sâu trong lòng quả và

không thể quan sát được. Thông thường nó bắt đầu xuất hiện tại núm cuống

khi quả còn cứng. Sau khi bảo quản trong thời gian dài, hoặc để trên cây lâu

quá, nấm sẽ phát triển trong các mô mao mạch của lõi hoặc của lớp cùi bên

trong. Sự thối cuống hiếm khi xuất hiện trên bề mặt của quả, mặc dù trong lõi

quả và lớp cùi đã bị thối.

Mức độ hư hỏng hoàn toàn phụ thuộc vào tình trạng sinh lý của quả.

Chính vì vậy khi xử lý quả cùng với 2,4-dichlorophenoxy acetic acid sẽ có

tác dụng trì hoãn mức độ hư hỏng. Chủng vi sinh vật nào là nguyên nhân gây

nên hiện tượng thối hỏng vẫn chưa được biết. Tuy nhiên, dạng bào tử cua

rchúng là Alternaria citri.

Bệnh nẫu chua

Nẫu chua là bệnh phổ biến ở hầu khắp các vùng trồng cây có múi trên

thế giới. Nó xuất hiện trên các quả được bảo quản, được vận chuyển, trong

giai đoạn chín và chín quá mức. Những quả bị thối do loại bệnh này gây ra

thường có vị chua, nhão bét.

Nguyên nhân gây nên bệnh này là do chủng Galactomyces geotrichum

(dạng bào tử là Geotrichum candidum). Dạng bào tử rất phổ biến trong đất

vườn, nơi mà mùa vụ trước, loại bệnh này đã xuất hiện. Những quả khi thu

hái bị rơi xuống đất nên loại bỏ khỏi khối quả bởi vì những tổn thương rất dễ

bị nhiễm loài nấm gây bệnh này.

Nẫu chua không thể phát triển được ở nhiệt dộ dưới 50C, nhiệt độ mà

có thể bảo quản tốt nhất cho cam và quýt.

17

2.3.3. Các phương pháp bảo quản cam

Bảo quản cam ở nhiệt độ thấp Bảo quản cam ở nhiệt độ thấp được ứng dụng nhiều vì là phương pháp

thường được sử dụng nhiều nhất. Bảo quản lạnh là cách tốt nhất để hạn chế

các hư hỏng sinh lý và bệnh lý trên nông sản. Nhiệt độ thấp làm giảm hô hấp

và các hoạt động trao đổi chất khác, giảm thoát hơi nước, giảm sự sản sinh

cũng như tác động của ethylen và giảm sự sinh trưởng của nấm, vi khuẩn.

Chúng ta cần xác định nhiệt độ bảo quản lạnh phù hợp đối với từng đối

tượng quả khác nhau để nâng cao chất lượng bảo quản, ví dụ như cam bảo

quản được (1-2) tuần trong điều kiện 12-130C, xoài (2-3) tuần ở 100C, Nho (4-

6) tuần trong điều kiện 40C và cam (6-12) tuần trong điều kiện 40C [3].

Tuy nhiên, nhiệt độ thấp cũng có một vài tác hại: (gây đóng băng nước

trong dịch bào, gây hư hỏng lạnh, tăng cường sự thoát hơi nước từ nông sản,

làm mất khả năng chín sau, khả năng nảy mần và trao đổi chất).

Cho nên cần phải chọn nhiệt độ bảo quản cao hơn nhiệt độ đóng băng

của nước trong dịch bào một chút đề duy trì các hoạt động sinh lý của nông

sàn. Trước khi bảo quản cam được chọn theo độ chín, kích thước, độ hư

hỏng... Sau đó ngâm cam trong nước sô đa khoảng 10-15 phút rồi rửa lại bằng

nước sạch và để ráo nước. Khi cam đã ráo ta tiến hành xử lý hoá chất, bọc

màng sáp, v.v.. tiếp đến xếp cam vào sọt và đưa đi bảo quản ở kho lạnh.

Bảo quản cam bằng phương pháp xử lý nước nóng Là phương pháp sử dụng nhiệt độ cao của nước hay hơi nước để xử lý

cam trước khi đưa vào bảo quản. Phương pháp này dựa trên nguyên tắc: nhiệt

trên bề mặt quả nhỏ hơn vài độ dưới ngưỡng tổn thương có thể tiêu diệt hoặc

trì hoãn sự phát triển của mầm bệnh nấm. Xử lý nhiệt có lợi về giá thành, thiết

bị đơn giản, không để lại hoá chất sau khi xử lý với những loại quả có múi

thường sử dụng nước ấm để xử lý. Ngâm cam quýt trong nước 480C trong 2-4

phút được đề nghị để tiêu diệt bệnh chớm của Phycophchora sp từ quả thu

18

hoạch vài ngày sau khi trời mưa. (Harding và Savage) cảnh báo rằng xử lý

nhiệt có thể làm yếu đặc tính sinh lý học của một số loại chanh, làm tăng tính

nhạy cảm trong quá trình cất giữ.

Bảo quản cam bằng hoá chất Sau khi thu hái cam được lau chùi sạch sẽ rồi mới xử lý bằng hoá chất.

Hoá chất thường dùng là Topxin-M.

Cách tiến hành: trước tiên nhúng cam vào nước vôi bão hoà, vớt ra để

ráo nước trong không khí. Khi đó CO2 trong khí quyển sẽ tác dụng với

Ca(OH)2 tạo thành màng CaCO3 bao quanh quả cam, hạn chế bốc hơi nước,

hạn chế hô hấp, ngăn vi sinh vật xâm nhập. Sau đó nhúng cam vào dung dịch

Topxin-M 0,1% và lại vớt ra để ráo. Khi đã ráo nước cam được gói từng quả

bằng giấy bản mềm hoặc đựng trong túi polyethylene dầy 0.04mm. Xếp cam

vào sọt và đưa đi bảo quản ở nơi thoáng mát ở nhiệt độ thường hoặc lạnh.

Bảo quản cam bằng quản bằng chế phẩm BQE-15

Màng bán thấm đang là xu thế hiện nay trên thế giới trong việc bảo

quản các loại quả, màng bán thấm có tác dụng bảo quản và tạo bóng cho bề

mặt. Dung dịch tồn tại ở các dạng thể nhũ tương Emulsion (có thể ăn được

Edible coating hoặc không ăn được) cho quả vừa nhằm tác dụng bảo quản vừa

mang tính thẩm mỹ rất cao (tạo bề mặt bóng đẹp cho quả, tăng sức hấp dẫn

cho người tiêu dùng). Dung dịch coating được tạo ra từ các vật liệu như lipid

(acid béo, monogrixerin, vv…), protein (đạm ngô, gluten bột mì, protein đậu

tương, protein của sữa) và các polysaccarit ( cenlullo, tinh bột, pectin…).

Bên cạnh đó việc sử dụng màng coating cũng sẽ tạo ra một sự thay đổi

môi trường khí quyển xung quanh để đạt được tới trạng thái như trong quá

trình bảo quản CA hay MA do đó nó có khả năng cho thấm khí oxy có giới

hạn, hạn chế sự bay hơi nước và ngăn chặn sự xâm nhập của vi sinh vật, cũng

như không cho ánh sáng mặt trời xuyên qua vào sản phẩm. Môi trường MA

được tạo ra nhờ quá trình coating có thể bảo vệ thực phẩm ngay tức thời được

19

đánh giá thông qua quá trình vận chuyển nó tới nơi bán lẻ và tới tay người

tiêu dùng.

BQE-15 dạng thể sữa bán lỏng, màu nâu vàng nhạt, thành phần chính

là keo PE kích thước rất nhỏ (trung bình 50nm), chất chỉ thị sữa anionic, tan

một phần trong nước, độ nhớt nhỏ hơn 200 cp (ở 23oC), pH 8.5-9.5, hợp chất

không bay hơi 24.5-25.5%, khối lượng riêng 0.97-0.99, nhiệt độ cháy 149oF

(tương đương 65oC), không ổn định ở trạng thái lạnh sâu, thời gian bảo quản

12 tháng.

BQE-15 sử dụng để tạo màng bán thấm trực tiếp cho các loại cam, quýt,

bưởi. Chất lượng quả hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu của FDA (Mỹ) số 21

CFR, mục 175.105 và Euro Dir 90/128/EEC chấp nhận để bọc màng bán thấm

(coating) cho rau quả tươi. Theo nguyên lý tạo màng rất mỏng trên bề mặt quả

nhằm cho thấm khí O2 có giới hạn từ không khí vào bề mặt quả để hạn chế

cường độ hô hấp của quả. Hạn chế bay hơi nước của quả để giữ được độ tươi,

giảm hao hụt khối lượng. Ngăn cản vi sinh vật tiếp xúc với quả để giảm tỉ lệ

thối hỏng của quả. Ngoài ra hình thức bên ngoài quả tươi, bóng, đẹp hấp dẫn

người tiêu dùng. Dễ sử dụng (chỉ cần dùng khăn thấm lau trên mặt quả cam là

được), không độc hại và chi phí rẻ. Liều lượng sử dụng: 1kg BQE-15 sử dụng

cho 500-1000 kg cam. Cam có thể bán tại các siêu thị lớn ở các thành phố và

xuất khẩu mang lại giá trị cao hơn.

Tại Việt Nam, kết quả nghiên cứu ứng dụng công nghệ bọc màng bán

thấm (coating) bằng BQE-15 (xuất xứ Mỹ) kết hợp với MAP cho cam được

triển khai từ 2005-2008 tại Hà Giang, Tuyên Quang, Hoà Bình, Vĩnh Long,

Hà Nội… cho thấy thời gian bảo quản kéo dài từ 2-3 tháng, tỉ lệ tổn thất 5-8

%, chất lượng quả cứng, màu vàng đẹp, bóng, chi phí 288.000 đ/tấn cam, lợi

ích mang lại cho quả cam vượt qua thời gian đỉnh vụ để có giá bán cao hơn

(gần gấp đôi).

20

Bảo quản cam bằng màng Chitosan

Đây là sản phẩm và quy trình công nghệ do các cán bộ khoa học của

Viện nghiên cứu cây ăn quả miền Nam và Viện nghiên cứu và Phát triển

Công nghệ Sinh học ( Trường Đại học Cần Thơ) nghiên cứu thành công trong

việc bảo quản các loại quả tươi sau thu hoạch. Chitosan được chiết xuất từ vỏ

tôm thành một dạng dung môi lỏng có tác dụng tạo thành màng mỏng phủ

trên bề mặt vỏ quả nhằm ngăn chặn sự mất nước và xâm nhập của nấm bệnh.

Với xoài, các tác giả khuyến cáo nên xử lý trái sau khi đã rửa sạch qua nước

nóng 48-500C trong 5-10 phút để ngăn ngừa bệnh thán thư và ruồi đục trái,

sau đó nhúng vào dung dịch Chitosan và bảo quản ở nhiệt độ lạnh 10-120C thì

sẽ lưu giữ được quả trong 4 tuần, thậm chí tới 6 tuần để có thể vận chuyển đi

xa an toàn. Với cam quýt, đặc biệt là trái quýt đường Lai Vung ( Đồng Tháp)

các tác giả khuyến cáo quy trình bảo quản trái bằng cách bao màng Chitosan

ở nồng độ 0.25% kết hợp với bao Polyethylene (PE) có đục 5 lỗ với đường

kính 1mm được ghép mí bằng máy ép và bảo quản ở nhiệt độ lạnh 120C có

thể bảo quản được tới 8 tuần [1].

Bảo quản cam bằng khí quyển điều chỉnh

Phương pháp này bao gồm các điều kiện bảo quản như khí quyển cải

biến (MA - Modified Atmosphere), khí quyển kiểm soát (CA - Controlled

Atmosphere)…Cam được bảo quản trong môi trường khí quyển mà thành

phần và nồng độ các chất khí như O2, CO2, N2… được điều chỉnh và kiểm

soát sao cho phù hợp với mục đích bảo quản. Nghĩa là hàm lượng khí CO2

tăng lên, hàm lượng O2 giảm đi để hạn chế quá trình hô hấp và thời gian bảo

quản sẽ được kéo dài. Để nâng cao hiệu quả bảo quản, phương pháp này

thường sử dụng các vật liệu bảo quản là các màng chất dẻo có tính thấm khí

như PE, LDPE, PP, ULDPE, xelophan…gọi chung là phương pháp bao gói

khí quyển điều chỉnh (MAP).

21

Sự không cân bằng về thành phần không khí CO2, O2, N2 khi bảo quản có thể gây mất mùi nhưng điều này có thể hạn chế, ngăn ngừa bằng cách làm thoáng quả.

Bảo quản cam 12 tuần ở 10C với thành phần khí ở 0% hay 5% CO2 và 15% O2, sau đó để một tuần ở 210C sẽ duy trì được mùi vị tốt hơn và tạo chấm đen ít hơn so với bảo quản ở không khí bình thường (Boralhon, 1994).

Nhưng theo (Hardenburg, 1990) nếu ở mức CO2 từ 2-5% đặc biệt kết hợp với 5 hay 10% O2 thì mùi vị của cam bị mất. Điều này cũng trùng hợp với kết quả của (Anon, 1968 và Sealand, 1991) cho thấy thành phần không khí bảo quản 5% và 10% O2 sẽ làm ảnh hưởng đến mùi vị của cam và cam sẽ thối hỏng.

Theo Kader (1993) ở thành phần khí 5-10% O2 và 0-5% CO2 có khả năng làm chậm quá trình già hoá và duy trì độ rắn của quả tuy nhiên không làm giảm được thối hỏng. Trên 15% CO2 sẽ gây mất mùi vị do có sự tích luỹ các sản phẩm lên men [11].

Bảo quản cam bằng chế phẩm Retain

Quá trình chín là quá trình trưởng thành của quả. Quả chín bắt đầu từ

khi tốc độ sinh trưởng của quả dừng lại và đạt kích thước tối đa. Ở thịt quả,

khi quả chín đã xảy ra hàng loạt các biến đổi sinh hóa sinh lý một cách sâu

sắc và nhanh chóng. Những biến đổi đặc trưng là sự thủy phân mạnh mẽ hàng

loạt các chất và xuất hiện nhiều chất mới, gắn liền với những biến đổi màu sắc

của quả, hương vị, độ ngọt ... Đặc trưng nhất của biến đổi sinh lý trong quá

trình chín là tăng cường độ hô hấp và có sự thay đổi cân bằng phytohormone

trong quả.

Để nhằm mục đích kéo dài thời gian thu hái của quả, các nhà khoa học

đã nghiên cứu để tìm ra phương pháp làm chậm quá trình chín của quả giúp

nông dân có thể chủ động tiêu thụ nông sản và đảm bảo cho người tiêu dùng

có thể sử dụng những sản phẩm còn tươi.

22

Hiện nay ở nhiều nước như Australia, Mỹ, Trung Quốc đang sử dụng một

số chất nhằm kéo dài thời gian thu hái của quả như Retain, 1-MCP. Chất này

cũng đang được quan tâm nghiên cứu ứng dụng tại Việt Nam.

Retain có tác dụng giúp hạn chế sự sinh ethylen thông qua việc ức chế

enzym sinh tổng hợp ACC. Thành phần của Retain có nguồn gốc tự nhiên

AVG (aminotheoxy vinyl glycine hydrochoride) được tạo ra từ quá trình lên

men.

+ Điều khiển sự tổng hợp ethylene: với mục đích kìm hãm sự tạo thành

ethylene: ức chế sự biểu hiện gen ACC synthase, chuyển gen ACC diaminase,

chuyển gen SAM hydrolase và ức chế sự biểu hiện gen ACC oxidase

+ Điều khiển sự nhận ethylene

+ Ức chế hoạt tính của polygalatuonae

Retain - AVG là một chất điều hoà sinh trưởng thực vật, có chứa 15%

thành phần hoạt động đó là AVG. Retain - AVG là một hợp chất có tác dụng

ức chế một cách hoàn toàn hoạt động của enzym ACC- synthetaza, là enzym

giữ vai trò quan trọng trong việc xúc tác quá trình hình thành ethylene, Retain

được biết đến là một chất có khả năng ức chế khả năng sinh ethylene trong tế

bào, làm trì hoãn quá trình chín của quả, duy trì được hương thơm của quả

trong quá trình bảo quản. Retain giúp kéo dài mùa thu hoạch và thu hái dài

hơn, có tác dụng làm quả cứng, thịt quả mọng nước, mùi vị tự nhiên, cải thiện

màu sắc vỏ quả, chống nứt quả, không gây hại cho côn trùng có ích.

2.4. Sự tổng hợp ethylen và tác dụng của Retain trong bảo quản sau

thu hoạch 2.4.1. Ethyene

Ethylene là một hydrocacbon dạng khí có cấu tạo hóa học C2H4 và khối

lượng phân tử 28.5 đvC.

23

Ethylene được sinh ra từ rất nhiều nguồn khác nhau trong tự nhiên như

khí thải từ các động cơ đốt trong, bếp lò, khói thuốc, khí ga rò rỉ và các cơ

quan thực vật. Ethylene không chỉ được coi là hormon của sự chín mà còn

đóng vai trò quan trọng trong những hoạt động sinh lý khác của thực vật như

quá trình nở của hoa, sự rụng lá hoặc các bộ phận thực vật khác, sự biến màu

của sắc tố chlorophyll.

Ethylene không chỉ được coi là hormon của sự chín mà còn đóng vai

trò quan trọng trong những hoạt động sinh lý khác của thực vật như quá trình

nở của hoa, sự rụng lá hoặc các bộ phận thực vật khác, sự biến màu của sắc tố

chlorophyll [20].

Trong thực vật tồn tại hai hệ thống sản sinh ethylene. Hệ thống thứ nhất

hoạt động trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của thực

vật. Hệ thống thứ hai mặc dù được khởi động bởi hệ thống thứ nhất nhưng chỉ

hoạt động trong quá trình chín của quả và quá trình già hóa của các bộ phận

thực vật. Hệ thống thứ nhất có cơ chế tự ức chế, nghĩa là ethylene ngoại sinh

có thể kìm hãm quá trình tổng hợp ethylene. Ngược lại, hệ thống thứ hai lại bị

kích thích bởi ethylene và vì vậy có cơ chế tự xúc tác sự tổng hợp ethylene ở

giai đoạn chín.

Hình 2.1. Con đường hình thành ethylene trong thực vật

24

Đường hướng sinh tổng hợp ethylene trong thực vật đã được S.F.Yang

và cộng sự phát hiện năm 1984. Xuất phát ban đầu của chu trình là acid amin

methionine (MET), đi qua hai sản phẩm trung gian là S-adenosyl methionine

(SAM) và 1- aminocyclopropane 1-cacboxylic acid (ACC), tạo ra sản phẩm

cuối cùng là ethylene. Từ methionine (MET) chuyển hoá thành S-adenosyl

methionine (SAM) nhờ tác dụng xúc tác của enzym SAM-synthetase.

Từ SAM chuyển hóa theo 2 con đường khác nhau: một phần tổ hợp lại

acid amin MET để tiếp tục quá trình sinh tổng hợp trong cơ thể sinh vật; một

phần chuyển hóa thành 1-aminocyclopropane 1-cacboxylic acid (ACC) nhờ

tác dụng xúc tác của enzym ACC- synthetase. Khi quả còn xanh, con đường

hình thành trở lại MET xảy ra mạnh và sự hình thành ACC là yếu hơn. Quá

trình này sẽ diễn ra ngược lại khi quả chín dần. Từ ACC chuyển hoá thành

ethylene (C2H4) nhờ tác dụng xúc tác của enzym ACC-oxydas.

Vai trò của ethylene đối với sự chín của quả

Ở quả hô hấp đột biến, ethylene là hormon đóng vai trò khởi đầu sự

chín của quả thông qua việc đẩy nhanh sự hoàn thiện màu sắc, sự mềm hóa,

sự tạo hương và làm tăng cường độ hô hấp của quả.

Bảng 2.3. Ngưỡng nồng độ ethylene của một số rau, hoa và quả

25

Tác động của ethylene dựa trên cơ sở làm tăng tính thấm của màng tế

bào do ái lực cao của ethylene với lipid (thành phần chủ yếu cấu tạo nên màng

tế bào), dẫn đến giải phóng các enzym vốn tách rời với cơ chất do màng ngăn

cách. Các enzym này có điều kiện tiếp xúc với cơ chất và gây ra các phản ứng

có liên quan đến quá trình chín và các quá trình sinh lý, sinh hoá khác của

quả.

2.4.2. Bản chất và cơ chế của Retain trong ức chế tổng hợp ethylen

Aminoethoxyvinylglycine(AVG) là tương tự như Vinyl Glycine có

công thức hóa học [NH2–CH2–CH2–OC=CH–CH–(NH2)–COOH], AVG là

một trong nhóm chất ức chế hoạt động hiệu quả và được sử dụng rộng rãi

trong những năm gần đây. Mặc dù có tính chất tương tự như vinyl glycine

nhưng nó lại một chất ức chế ngược của ACS. AVG được sử dụng với tên

thương mại là Retain.

Những kết quả này chỉ ra rằng AVG chặn việc chuyển đổi của SAM

với ACC. Việc chuyển đổi từ SAM để ACC được xúc tác bởi ACC synthase

(ACS), các enzyme thứ hai trong lộ trình sinh tổng hợp ethylene từ

methionine (Arshad và Frankenberger, năm 2002); Konze và Kwiatowski,

1981). ACS đòi hỏi pyridoxal phosphate cho hoạt động và rất nhạy cảm với

pyridoxal phosphate chất ức chế như AVG (McKeon và Yang, 1987). Theo

Adams và Yang (1979) ACS xúc tác sự hình thành của ACC và MTA từ

SAM của một α, γ-loại bỏ cơ chế phản ứng. Khi SAM trải qua một β, γ-loại

bỏ phản ứng nó tạo một dẫn xuất vinylglycine và kết quả ankyl hóa không thể

phục hồi bất hoạt các enzym.

Retain giúp hạn chế sự sinh ethylene (ethylene là một loại chất được

tạo ra từ nhiều loại cây, thúc đẩy quá trình mau chín và quá trình già hóa cây

trồng, hoa cắt cành, trái cây và rau quả). Thành phần hoạt động của Retain là

một chất có nguồn gốc tự nhiên AVG (aminoetheoxyvinylglycine

hydrochoride) được tạo ra từ quá trình lên men. Chất này có khả năng làm

26

giảm sự sinh ethylene bằng cách ngăn cản sự hình thành enzyme ACC (ACC

synthase) từ quá trình sinh tổng hợp [17].

2.4.3. Tình hình nghiên cứu trong nước và trên thế giới trong việc bảo

quản trái cây bằng Retain

2.4.3.1. Trong nước

(Nguyễn Văn Toàn và cs, 2009) đã nghiên cứu ảnh hưởng của chất

kháng ethylene Retain-AVG (aminoethoxyvinylglycine) ở các nồng độ khác

nhau (0.0; 0.65; 0.8; 0.95; 1.1 g/l) kết hợp với bảo quản ở nhiệt độ thấp đến

thời gian bảo quản tươi cam tiêu. Kết quả nghiên cứu cho thấy: với nồng độ

chất kháng ethylene AVG 0.95g/l (thích hợp nhất), có kết hợp bảo quản nhiệt

độ thấp ở 130C, thời gian bảo quản tươi cam tiêu kéo dài tới 43.6 ngày, so với

24 ngày khi không sử dụng AVG.

Các thông số so sánh về chất lượng của cam tiêu sau 24 ngày như sau:

cường độ hô hấp= 5.02mlCO2/kg.h (sử dụng AVG) so với 13.47mlCO2/kg.h

(không sử dụng AVG); độ cứng=38.13N/cm2 (sử dụng AVG) so với

4.65N/cm2 (không sử dụng AVG); hàm lượng đường tổng =2,98% (sử dụng

AVG) so với 18.13% (không sử dụng AVG); hàm lượng acid tổng =0.29%

(sử dụng AVG) so với 1.25% (không sử dụng AVG); tỷ lệ hư hỏng =0.91%

(sử dụng AVG) so với 3.63% (không sử dụng AVG) [5].

2.4.3.2. Ngoài nước

Rath và cs đã sử dụng Retain(15% AVG) với hai giống đào “Golden Queen” và “Taylor Queen” trong vùng Thung lũng Goulburn của Australia. Retain được phun vào thời điểm 7-14 ngày trước khi thu hoạch với liều lượng 830 g trong 1.000-1.500 lít nước / ha (554-830 ppm AVG). Kết quả cho thấy Retain làm chậm biến đổi màu 3-6 ngày đối với đào không xử lý, ngoài ra kích thước và trọng lượng quả tăng 7.5% và độ cứng của thịt quả cao hơn 7-58% so với mỗi đối chứng.

Robinson và cs đã sử dụng AVG xử lý trên 2 giống táo “McIntosh” /M.26 tại 2 và 4 tuần trước khi thu hoạch. Kết quả cho thấy việc sử dụng

27

AVG trước khi thu hoạch 2 tuần làm giảm khả năng sinh ethylene, tăng độ cứng và cải thiện màu sắc hơn với mẫu đối chứng [21].

AVG được sử dụng ở nồng độ 125ppm cho các loại cây táo (unbagged) ở 3-4 tuần trước khi thu hoạch thương mại làm giảm khả năng sản xuất ethylene kết quả là quả chín chậm và giảm rụng quả trước thu hoạch (giảm trung bình từ 58.9% xuống 10.4%), tinh bột biến đổi chậm và giảm sản xuất ethylene [14].

Hai giống táo “Royal Gala” và “Imperial Gala” ở vườn cây ăn trái tại ở miền Nam Brazil được xử lý AVG với hàm lượng 120g /ha ở thời điểm 4 tuần trước khi thu hoạch. Quả được thu hoạch từ 5 đến 7 ngày, bắt đầu từ 2-3 tuần trước khi thu hoạch, sau đó mẫu được xử lý 1μl/l (1-MCP) vào ngày thu hoạch, và được lưu trữ cho 3.5 và 7 tháng trong không khí (0.5°C), hoặc trong khí quyển kiểm soát (CA, 1.5 kPa O2 + 2.5 kPa CO2 ở mức 0.5°C).

Kết quả cho thấy việc xử lý bằng AVG làm chậm quá trình chín trên cây như giảm hàm lượng ethylene, tăng độ cứng, màu sắc vỏ quả so với mẫu đối chứng không xử lý AVG và AVG có tác dụng tốt khi xử lý kết hợp với 1- MCP [16].

Retain-AVG được xử lý trên hai giống lê “Camusina di Genova”, “Camusina” và “Bonarcado” ở hai nồng độ (125, 250)mg/l vào thời điểm 2 tuần trước khi thu hoạch và sau đó được bảo quản 180C trong 10 ngày, kết quả cho thấy ở hai nồng độ trên màu sắc và độ cứng của sản phẩm cải thiện đáng kể so với mẫu đối chứng. Thêm vào đó cường độ hô hấp và nồng độ ethylene giảm, đặc biệt ở nồng độ 250mg/l đã hạn chế sự phát triển của sâu và các mần bệnh khác [15].

Một nghiên cứu khác đối với quả lê, chất kháng ethylene (Retain- AVG) giúp duy trì hương thơm và độ cứng của quả. Người ta tiến hành phun Retain - AVG lên cây lê với các nồng độ khác nhau đó là: 560, 720, 830 mg/l. Kết quả cho thấy rằng các quả lê thu hoạch ở những cây có sử dụng Retain -AVG cho màu sắc, kích thước, độ cứng đồng đều hơn so với những quả lê từ cây không có sử dụng Retain - AVG. Trong đó, các quả lê được xử lý ở nồng độ 720 mg/l là cho chất lượng quả tốt nhất.

28

PHẦN THỨ BA

ĐỐI TƯỢNG-NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Vật liệu, thời gian, địa điểm nghiên cứu 3.1.1. Vật liệu

Vật liệu: Cam Vinh (trồng tại hộ ông Nguyễn Thanh Diến - Đội 1, Xã

Quảng Châu, TP. Hưng Yên)

Số cây TN: 100 cây

Số cây đối chứng: 10 cây

Cây cam: 5 năm tuổi

Năng suất trung bình: 250kg/1 cây/1 năm.

Chiều cao cây trung bình: 2.2m

Đường kính tán lá trung bình: 2.1m.

Hóa chất: Retain - AVG (Aminoethoxyvinylglycine ):

Chứa: 15% [S]-trans-2-Amino-4-(2-aminoethoxy)-3-butenoic

acidhydrochloride.

Dạng bột có thể hòa tan.

Phương pháp phun và lấy mẫu

Cách phun

Tiến hành phun chất điều hòa sinh trưởng Retain ( nhập khẩu từ

Úc) nhằm ức chế khả năng sinh ethylene trong quả. Phun Retain ở thời

gian và nồng độ phù hợp.

Hòa (800, 830, 860) gram Retain pha vào 1000lít nước được

nồng độ (800,830,860) ppm phun cho 1ha.

Sau khi phun Retain không cần phải cách ly. Chú ý cần phun

Retain vào thời tiết khô ráo, không có ánh nắng mặt trời, phun vào sáng

sớm hoặc chiều muộn. Nếu phun vào chiều muộn, cần đảm bảo quả và

lá cây đã mát.

29

Lấy mẫu

Mẫu thí nghiệm và đối chứng được lấy ở các vị trí khác nhau (4

hướng khác nhau trên cây đã được đánh dấu từng ban đầu).

Mẫu đối chứng và thí nghiệm được lấy từ những quả có cảm

quan tốt không bị mốc hoặc trầy xước, không có hiện tượng bất

thường nào và quả còn nguyên cuống và lá.

3.1.2. Thời gian, địa điểm

Thời gian: từ 01/07/2011 đến 30/03/2012

Địa điểm: Viện Cơ điện nông nghiệp và công nghệ sau thu hoạch.

3.2. Phương pháp nghiên cứu 3.2.1. Bố trí thí nghiệm

TN1: Thí nghiệm xác định ảnh hưởng thời điểm thu hái đến chất

lượng cam sau thu hoạch

CT1: Thu hái vào thời điểm 195 ngày sau khi đậu quả





Sau đó bảo quản công thức thí nghiệm ở nhiệt độ thường và xác

định các chỉ tiêu: cảm quan, hàm lượng đường, hàm lượng chất khô hòa

tan (birx), hàm lượng acid, tỷ lệ brix/acid.

TN2: Thí nghiệm xác định ảnh hưởng thời điểm phun chế phẩm

Retain đến khả năng giữ quả chín trên cây

CT1: phun Retain vào thời điểm 170 ngày sau khi đậu quả



Phun chế phẩm Retain ở nồng độ 830ppm, cam sau thu hoạch được

bảo quản ở nhiệt độ thường và xác định các chỉ tiêu: hàm lượng đường,

hàm lượng chất khô hòa tan (birx), hàm lượng acid, tỷ lệ brix/acid.

30

TN3: Thí nghiệm xác định ảnh hưởng nồng độ chế phẩm Retain đến

khả năng giữ quả chín trên cây

CT1: Phun Retain ở nồng độ 800 ppm trước khi thu hái



Phun chế phẩm Retain ở thời điểm 180 ngày sau đậu quả, cam

sau thu hoạch được bảo quản ở nhiệt độ thường và xác định các chỉ

tiêu: hàm lượng đường, hàm lượng chất khô hòa tan (birx), hàm lượng

acid, tỷ lệ brix/acid.

TN4: Thí nghiệm xác định ảnh hưởng việc phun chế phẩm Retain

đến khả năng bảo quản lạnh cam sau thu hoạch

Mẫu cam TN được phun vào thời điểm 180 ngày sau đậu quả ở

nồng độ 830 ppm, mẫu cam được thu hái vào thời điểm có tỷ lệ

brix/acid trong khoảng (16-20), có thời gian đậu quả từ (220-245) ngày,

sau đó cam được xử lý nước nóng 520C (trong 120s). Tiếp theo cam

được gói bằng LDPE 0.03mm và cuối cùng cam được bảo quản nhiệt

độ 50C theo dõi xác định các chỉ tiêu: cảm quan, tỷ lệ thối hỏng, cường

độ màu, hàm lượng đường, hàm lượng chất khô hòa tan (birx), hàm

lượng acid, hàm lượng vitamin C và độ cứng.

3.2.2. Phương pháp phân tích

Đánh giá cảm quan theo TCVN 3216-1994

Xác định chất khô hoà tan tổng số theo AOAC 970-59/1990

Xác định hàm lượng đường tổng số theo AOAC : 44.1.15 (Lane -

Evnon General Volumetric ) 1995

Xác định Acid ascorbic theo TCVN 6427-1994 và ISO 6557-2/1994

Xác định màu sắc bằng máy đo màu Color Tee-PCM Minolt AP.

Xác định độ cứng bằng máy đo độ cứng Fruit Pressure Tester FT 327.

31

3.2.3. Phương pháp xử lý số liệu

Sự sai khác giữa các công thức thí nghiệm được xác định bằng phân

tích phương sai ANOVA, Thí nghiệm được bố trí theo kiểu khối đầy đủ

hoàn toàn ngẫu nhiên (Randomized Complete Block Design) với 3 lần

lặp lại mỗi công thức thí nghiệm.

Số liệu được sử lý trên máy tính bằng phần mền SAS 9.1 for windows.

32

PHẦN THỨ TƯ - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

4.1. Ảnh hưởng thời điểm thu hái đến chất lượng cam sau thu hoạch

Thời điểm thu hái cam có ý nghĩa quan trọng đến chất lượng của cam sau thu hoạch, bởi vì thu hoạch đúng thời điểm thì quả sẽ cho chất lượng cảm quan tốt nhất và quả có vị ngọt hài hòa. Nếu thu hái khi trái còn xanh, khi ăn vị sẽ chua và hậu đắng sau khi ăn. Nếu thu hái trễ (neo trái), trọng lượng trái sẽ giảm, khi trái khô, vỏ trái chuyển sang vàng, hương vị không còn đậm đà, ăn lạc. Theo những dẫn chứng đã đưa ra trong mục (2.3.1) chỉ ra rằng thời điểm thu hái thích hợp đối với một số giống cam là trong khoảng (210-240) ngày sau đậu quả. Nên trong nghiên cứu này chúng tôi tiến hành thu hái vào 5 thời điểm (195, 210, 225, 240, 255) ngày sau đậu quả. Thời điểm lấy mẫu vào khoảng 2-3h vào những ngày thời tiết mát mẻ, không có mưa hoặc có sương mù và dùng kéo sắc để cắt nhẹ nhàng sau đó cắt bớt cuống rồi chuyển về phòng thí nghiệm bảo quản ở nhiệt độ thường. Chúng tôi đã tiến hành theo dõi các chỉ tiêu: cảm quan, hàm lượng đường, hàm lượng acid và hàm lượng chất khô hòa tan (birx). Kết quả theo dõi được thể hiện dưới bảng sau:

Bảng 4.1. Quá trình biến đổi sinh lý, sinh hóa của quả cam

giai đoạn cận thu hoạch

STT Chỉ tiêu Độ tuổi (ngày kể từ khi đậu quả)

CT1-195 CT2-210 CT3-225 CT4-240 CT5-255

1 Quan sát

vỏ quả

Vỏ quả

xanh, hơi

vàng

Vỏ quả

xanh vàng

(25%)

Vỏ quả

xanh vàng

(80%)

Vỏ quả

vàng

Vỏ vàng

đậm

2 Đường (%) 5.10 5.45 5.89 6.38 6.5

3 Brix (%) 7.50 8.25 8.90 10.50 11.00

4 Acid (%) 0.8 0.74 0.53 0.52 0.50

5 Brix/acid 9.37 11.15 16.79 20.19 22.00

33

Đồ thị 4.1. Biểu diễn sự thay đổi hàm lượng đường, brix và acid

trong giai đoạn cận thu hoạch

Qua đồ thị trên cho thấy hàm lượng chất khô hòa tan của các công thức thí nghiệm tăng dần từ 7.50% (CT1-195) lên 11.00% (CT5-255) và hàm lượng đường cũng tăng dần từ 5.10% (CT1-195) lên 6.50% (CT5-255). Do hàm lượng đường tăng dần trong quả sẽ kéo theo sự giảm dần hàm lượng acid điều này phù hợp kết quả biểu diễn qua đồ thị như từ 0.80% (CT1-195) xuống 0.50% (CT5-255). Qua bảng 4.1 có thể cho nhận xét quá trình biến đổi của công thức thí nghiệm được chia thành 3 giai đoạn như sau: Giai đoạn 1: công thức thí nghiệm có số ngày đậu quả từ (195-210)

ngày: tỷ lệ brix/acid = 9.37-11.15, giai đoạn này quả cam đạt độ chín sinh lý. Giai đoạn 2: công thức thí nghiệm có số ngày đậu quả từ (225-240)

ngày: tỷ lệ brix/acid= 16.79-20.19, giai đoạn này quả đạt độ chín thuần thục. Giai đoạn 3: công thức thí nghiệm có số ngày đậu quả từ 240 ngày trở

đi có tỷ lệ brix/acid > 20, giai đoạn này cam đã qua đạt độ chín thuần thục. Theo những phân tích ở trên ta thấy 2 công thức (225, 240) ngày sau đậu

quả là thời điểm phù hợp cho thu hái vì có tỷ lệ brix/acid trong khoảng từ (13-20) nhưng theo chỉ có (CT4-240) cảm quan về màu sắc của vỏ quả có màu

0123456789

101112

CT1-195 CT2-210 CT3-225 CT4-240 CT5-225

Đường BrixAcid

34

vàng. Từ đó có thể đưa ra kết luận mẫu công thức thí nghiệm (CT4-240) thu hái ở 240 ngày sau đậu quả cho tỷ lệ brix/acid = 20.19 là thì điểm phù hợp để thu hái cam nhằm đạt chất lượng sau thu hoạch tốt nhất.

4.2. Ảnh hưởng thời điểm phun chế phẩm Retain đến khả năng giữ quả chín trên cây

Thời điểm phun chế phẩm Retain có ý nghĩa quyết định tới việc ức chế sự sản sinh ethylene trong quá trình chín của quả cam, qua đó kéo dài sự chín của cam trên cây và sau thu hái. Theo các tác giả (Rath và cs), (Robinson và cs), (Andrew và cs) và (Salvatore và cs) thì thời điểm phù hợp để tiến hành phun là từ (1-4) tuần trước thu hái đối với táo, lê. Còn theo khuyến cáo của nhà sản xuất thì thời điểm phù hợp để phun Retain cho quả cam là từ 7 tuần trước khi thu hái.

Nên trong thí nghiệm này chúng tôi tiến hành phun chế phẩm Retain ở 3 thời điểm phun là (170,180, 190) ngày sau đậu quả, tiến hành theo dõi và phân tích các kết quả được thể hiện ở bảng dưới đây.

Bảng 4.2. Sự biến đổi các chỉ tiêu sinh hóa của quả cam sau 120 ngày xử lý Retain ở các thời điểm khác nhau

Thời gian

sau khi phun

Retain (ngày)

Chỉ tiêu

Công thức

ĐC CT1-170 CT2-180 CT3-190

15

Đường 5.45 4.83 4.83 4.85 Brix 8.25 7.51 7.54 7.55 Acid 0.74 0.75 0.74 0.72

Brix/acid 11.15d 10.01a 10.19b 10.51c CV(%) 0.068 LSD0.05 0.04

30

Đường 5.89 5.14 5.09 5.12 Brix 8.88 8.77 8.75 8.78 Acid 0.53 0.65 0.67 0.64

Brix/acid 16.75d 13.46b 13.06a 13.72c CV(%) 0.076

LSD0.05 0.021

35

Thời gian

sau khi phun

Retain (ngày)

Chỉ tiêu

Công thức

ĐC CT1-170 CT2-180 CT3-190

45

Đường 6.38 5.44 5.41 5.47 Brix 10.40 9.93 9.92 9.93 Acid 0.52 0.65 0.65 0.63

Brix/acid 20.00d 15.28b 15.26a 15.78c CV(%) 0.0226

LSD0.05 0.076

60

Đường 6.62 6.30 6.30 6.31 Brix 11.00 10.01 10.00 10.00 Acid 0.50 0.61 0.62 0.61

Brix/acid 22.00c 16.41b 16.13a 16.39b CV(%) 0.0265

LSD0.05 0.094

120

Đường 6.12 6.10 6.10 Brix 10.83 10.80 10.81 Acid 0.52 0.53 0.52

Brix/acid 20.83b 20.38a 20.79b CV(%) 0.0255 LSD0.05 0.012

Ghi chú 1 Trong cùng một dòng, các kết quả có cùng ít nhất một chữ giống nhau thì không có ý nghĩa khác nhau tại p<0.05. 2 Sai lệch giữa các thí nghiệm 3 Sai khác nhỏ nhất có nghĩa ( Least Significant Difference).

36

Đồ thị 4.2. Biểu diễn sự thay đổi hàm lượng đường, brix và acid sau

15 ngày xử lý Retain ở các thời điểm khác nhau



0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ĐC CT1-170 CT2-180 CT3-190

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

0123456789

10

ĐC CT1-170 CT2-180 CT3-190

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

37





0123456789

1011

ĐC CT1-170 CT2-180 CT3-190

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

0123456789

101112

ĐC CT1-170 CT2-180 CT3-190

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

38



Nhận xét:

Theo đồ thị 4.2 cho chúng ta thấy sự khác nhau giữa hàm lượng hàm

lượng chất khô hòa tan ở công thức đối chứng so với các công thức thí

nghiệm, trong khi công thức đối chứng là 8.25% còn công thức TN trung bình

là 7.54%. Hàm lượng đường ở công thức ĐC (5.45%) cũng cao hơn so với

4.85% ở công thức TN, ngược lại hàm lượng acid mẫu ĐC (0.74%) tương

đương so mẫu TN, qua đó ta thấy hiệu quả ban đầu của việc xử lý Retain.

Đồ thị 4.3: thể hiện sự tăng hàm lượng đường, hàm lượng chất khô hòa

tan sau 30 ngày phun so với 15 ngày phun, hàm lượng đường và hàm lượng

chất khô hòa tan của mẫu ĐC là (8.88%, 5.89%) cao hơn mẫu TN (8.76%,

5.12%), ngược lại tỷ lệ acid mẫu ĐC (0.53%) lại giảm mạnh hơn so mẫu TN

(0.65%).

0123456789

101112

ĐC CT1-170 CT2-180 CT3-190

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

39

Đồ thị (4.4, 4.5 và 4.6) tiếp tục thấy sự tăng hàm lượng hàm lượng chất

khô hòa tan của công thức ĐC từ (10.40→11.00%) còn công thức TN từ (9.92

→10.00→10.83%), hàm lượng đường mẫu ĐC từ (6.38%→6.62%) còn công

thức TN từ (5.41 →6.32%), ta thấy hàm lượng acid ở công thức ĐC sau 45

ngày là 0.52% tương đương với công thức thí nghiệm sau 120 ngày và tỷ lệ

đường ở công thức TN sau 60 ngày, gần như ít thay đổi so với sau 120 ngày.

Theo bảng 4.2 cho chúng ta thấy hiệu quả của việc xử lý Retain đối với

việc kéo dài khả năng chín của cam trên cây đã bước đầu thể hiện rõ sau 15

ngày xử lý. Mẫu đối chứng có tỷ lệ brix/acid=11.15 còn mẫu thí nghiệm là

10.19, nhưng tỷ lệ brix/acid ở 3 công thức TN lần lượt là (10.01, 10.19, 10.34)

ta thấy có sự khác biệt nhau và điều được giải thích là do 3 công thức có thời

điểm phun khác nhau, khi thu hái 15 ngày thì (CT1-170) đã xử lý được 45

ngày còn CT2, CT3 mới chỉ xử lý được (25, 15) ngày.

Sau 30 ngày phun Retain công thức ĐC có tỷ lệ brix/acid= 16.75 đạt độ

chín 3(225 ngày sau đậu quả) trong khi đó công thức TN là 13.06. Ở thời

điểm 45 ngày sau xử lý Retain ta thấy mẫu đối chứng có tỷ lệ hàm lượng

brix/acid = 22.00 đạt độ chín 4 (240 ngày sau đậu quả) và mẫu TN đạt tỷ lệ

brix/acid=20.38 sau 120 ngày.

Sau (15, 30, 45, 60) ngày sau khi phun Retain ta thấy tỷ lệ hàm lượng

brix/acid ở công thức đối chứng luôn cao hơn so với các công thức thí nghiệm

(CT1, CT2, CT3), tỷ lệ brix/acid của 3 công thức (CT1-170, CT2-180, CT3-190)

không có sự khác nhau nhiều về mặt ý nghĩa khi (p<0.05). Tuy nhiên sau 120

ngày tỷ lệ brix/acid của (CT2-180) là 20.38 trong khi 2 công thức còn lại là

(20.79, 20.83).

Qua những nhận xét và phân tích ở trên có thể rút ra kết luận cam xử lý

Retain có khả năng làm chậm chín cam trên cây so với không xử lý khoảng 75

ngày. Sau khi xử lý Retain 120 ngày thì công thức thí nghiệm (CT2-180) đạt

hiệu quả kìm hãm sự chín tốt hơn so với 2 công thức thí nghiệm còn lại ở

(p<0.05).

40

4.3. Ảnh hưởng nồng độ chế phẩm Retain đến khả năng giữ quả chín trên cây Việc nghiên cứu nồng độ chế phẩm Retain phù hợp để xử lý có ý nghĩa quan trọng bởi vì nếu xử lý ở nồng độ quá thấp sẽ dẫn tới hiệu quả xử lý không cao và ngược lại xử lý ở nồng độ cao sẽ dẫn đến lãng phí hóa chất làm giảm hiệu quả kinh tế, đôi khi lại xử lý ở nồng độ cao lại phản tác dụng. Theo Rath và cs đã sử dụng nồng độ (554-830)ppm Retain để xử lý quả đào cho kết quả tốt, một nghiên cứu khác tác giả đã sử dụng Retain ở các nồng độ (560, 720, 830)ppm cho đối tượng quả lê kết quả chỉ ra rằng ở nồng độ 720ppm cho chất lượng quả tốt nhất và theo khuyến cáo của nhà sản xuất Retain thì nồng độ phù hợp để xử lý đối với 1 số quả: táo, lê, đào, cam là 830ppm.

Nên trong thí nghiệm này chúng tôi tiến hành xử lý Retain ở 3 CT là (CT1.CT2,CT3) với 3 nồng độ tương ứng là (800, 830, 860)ppm, chúng tôi tiến hành phân tích các chỉ tiêu: hàm lượng đường, hàm lượng chất khô hòa tan, acid và so sánh tỷ lệ brix/acid để giữa các công thức để đưa ra nồng độ xử lý tối ưu nhất.

Bảng 4.3. Sự biến đổi các chỉ tiêu của quả cam sau 120 ngày xử lý Retain ở các nồng độ khác nhau

Thời gian

sau khi phun

(ngày)

Chỉ tiêu

Công thức

ĐC CT1-800 CT2-830 CT3-860

15

Đường 5.40 4.88 4.84 4.87 Brix 8.20 7.51 7.51 7.54 Acid 0.74 0.84 0.84 0.82

Brix/acid 11.08c 8.94a 8.94a 9.28b CV(%) 0.04 LSD0.05 0.09

30

Đường 5.85 5.15 5.11 5.14 Brix 8.90 8.79 8.77 8.79 Acid 0.55 0.65 0.67 0.64

Brix/acid 16.18d 13.52b 13.09a 13.73c CV(%) 0.02

LSD0.05 0.08

41

Thời gian

sau khi phun

(ngày)

Chỉ tiêu

Công thức

ĐC CT1-800 CT2-830 CT3-860

45

Đường 6.40 5.55 5.49 5.52 Brix 10.59 9.92 9.90 9.93 Acid 0.52 0.63 0.66 0.64

Brix/acid 20.37d 15.75c 15.00a 15.52b CV(%) 0.05

LSD0.05 0.02

60

Đường 6.63 6.30 6.29 6.31 Brix 11.00 10.01 10.00 10.01 Acid 0.51 0.61 0.61 0.61

Brix/acid 21.57c 16.41b 16.39a 16.41b CV(%) 0.02

LSD0.05 0.04

120

Đường 6.14 6.12 6.13 Brix 10.78 10.75 10.76 Acid 0.51 0.52 0.52

Brix/acid 21.14b 20.67a 20.69a CV(%) 0.07

LSD0.05 0.04

Ghi chú 1 Trong cùng một dòng, các kết quả có cùng ít nhất một chữ giống nhau thì không có ý nghĩa khác nhau tại p<0.05. 2 Sai lệch giữa các thí nghiệm 3 Sai khác nhỏ nhất có nghĩa ( Least Significant Difference)

42


15 ngày xử lý Retain ở các nồng độ khác nhau



0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

ĐC CT1-800 CT2-830 CT3-860

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

0

1

23

4

5

6

78

9

10

ĐC CT1-800 CT2-830 CT3-860

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

43




sau 60 ngày xử lý Retain ở các nồng độ khác nhau

0123456789

101112

ĐC CT1-800 CT2-830 CT3-860

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

0123456789

101112

ĐC CT1-800 CT2-830 CT3-860

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

44


sau 120 ngày xử lý Retain ở các nồng độ khác nhau

Nhận xét:

Độ thì 4.7 biểu diễn sự thay đổi hàm lượng đường, brix, acid sau 15

ngày xử lý Retain, tuy chỉ sau 15 ngày xử lý nhưng chúng ta có thể thấy rõ

hiệu quả của việc xử lý thông qua giảm sự tăng của hàm lượng chất khô hòa

tan (brix), hàm lượng đường của các mẫu thí nghiệm lần lượt là (7.53%,

4.83%) còn mẫu đối chứng là (8.20%, 5.40%), ngược lại hàm lượng acid của

công thức TN (0.84%) lại cao hơn so với công thức ĐC là (0.74%).

Đồ thị 4.8 tiếp tục thấy sự khác biệt giữa công thức TN và công

thức thí nghiệm trong khi hàm lượng chất khô hòa tan (CTĐC 8.90%>CTTN

8.78% ), hàm lượng đường (CTĐC 5.85%>CTTN 5.13% ) và hàm lượng acid

(CTĐC 0.55%<CTTN 0.65% ). Có thể giải thích sự tăng giảm hàm lượng

đường, hàm lượng chất khô hòa tan và acid là do mẫu đối chứng diễn ra

nhanh hơn nên sự tích lũy hàm lượng đường, brix nhiều hơn và độ chua hay

hàm lượng acid sẽ giảm nhanh hơn so với mẫu thí nghiệm.

0123456789

101112

ĐC CT1-800 CT2-830 CT3-860

%

Công thức

ĐườngBrixAcid

45

Đồ thị 4.9 vẫn chứng tỏ sự chín của mẫu ĐC diễn ra nhanh hơn so

với mẫu thí nghiệm, nhìn vào đồ thị (4.9, 4.10 và 4.11) thấy hàm lượng acid

của công thức đối chứng sau 45 ngày phun (0.52%) và 60 ngày phun (0.51%)

là tương đương với công thức thí nghiệm ở 120 ngày phun.

Theo kết quả trình bày ở bảng 4.3 có thể đưa ra một số nhận xét sau:

Sau 15 ngày xử lý Retain mẫu đối chứng có tỷ lệ brix/acid=11.08 cao hơn so

với 3 công thức thí nghiệm (CT1-800=8.94, CT2-830=8.94, CT3-860= 9.28) và

3 CTTN có sự khác nhau với mức (p<0.05).

Sau 30 ngày xử lý Retain mẫu đối chứng có tỷ lệ brix/acid=16.18 cao

hơn 3 công thức thí nghiệm còn lại là (CT1-800=13.52, CT2-830=13.09, CT3-

860=13.73) và 3 công thức thí nghiệm đã có sự khác nhau ở mức (p<0.05).

Đến 45 ngày sau xử lý công thức đối chứng đã đạt tỷ lệ brix/acid=20.37

(đạt độ chín 4) trong khi đó 3 công thức thí nghiệm có tỷ lệ brix/acid lần lượt

là (15.75, 15.00, 15.52). Sau 60 ngày 3 công thức thí nghiệm mới chỉ đạt tỷ lệ

trung bình brix/acid =16.40 có nghĩa sau 60 ngày xử lý mẫu cam thí nghiệm

chưa chín.

Quả cam ở lô thí nghiệm đạt giá trị độ chín 6 (brix/acid=20.69) sau 120

ngày xử lý, trái lại mẫu đối chứng đã chín sau 45 ngày xử lý, nên sẽ chín

chậm pha hơn lô đối chứng khoảng 75 ngày. Dựa vào tỷ lệ brix/acid của 3

công thức thí nghiệm sau (15, 30, 45, 60, 120) ngày sau xử lý thì mẫu cam xử

lý ở CT2,CT3 có khả năng kéo dài thời gian chậm chín như nhau và để tiết

kiệm chi phí nên ta sẽ chọn nồng độ xử lý Retain phù hợp là 830ppm thay vì

860ppm.

4.4. Ảnh hưởng xử lý chế phẩm Retain đến khả năng bảo quản lạnh

cam sau thu hoạch Để đánh giá hiệu quả ảnh hưởng của việc xử lý Retain trên cây tới khả

năng bảo quản cam sau thu hoạch, trong thí nghiệm này chúng tôi sử dụng

mẫu thí nghiệm được xử lý Reatin vào thời điểm 180 ngày sau đậu quả ở

46

nồng độ 830ppm và thu hái ở 240 ngày sau đậu quả và áp dụng bảo quản theo

quy trình dưới đây:

Cam trên cây được phun chế phẩm Retain vào thời điểm 180 ngày sau đậu quả ( khoảng brix/acid = 8-10) ở nồng độ 830ppm và thu hái vào thời điểm 240 ngày sau đậu quả (khoảng brix/acid = 20.00).

Mẫu đối chứng: là mẫu cam, sau khi thu hái được lựa chọn những quả mẫu mã đẹp, kích thích đồng đều và không bị tổn thương. Sau đó được đưa vào bảo quản ở nhiệt độ 50C.

Mẫu thí nghiệm: là mẫu cam, sau khi thu hái được lựa chọn những quả mẫu mã đẹp, kích thước đồng đều và không bị tổn thương. Tiếp theo mẫu được xử lý nước nóng ở 520C (120s) với mục đích kiểm soát vi sinh vật, tăng

Thu hái cam

Lựa chọn

Nhúng 520C (120s)

Bao gói LDPE 0.03mm

Bảo quản 50C

Sơ đồ 4.1. quy trình bảo quản cam sau thu hoạch

Cam trên cây

Phun Retain

47

độ cứng và giảm tỷ lệ thối hỏng của quả (theo Karthic và cs với quả có múi, nhúng vào nước nóng 50-530C trong 2-3 phút cho hiệu quả xử lý tương tự như xử lý nhiệt trong 72 giờ ở 360C trong việc kiểm soát bệnh sau thu hái, nhúng bưởi chùm vào nước nóng 530C trong 3 phút, giảm được khoảng 50% tỷ lệ hư hỏng. Ben-Yehoshua và cs báo cáo rằng nhiệt độ thích hợp xử lý nhúng bưởi chùm trong 2 phút từ 510C đến 540C. Cam “Orblanco” nhúng nước nóng ở 520C trong 2 phút thì vẫn duy trì được độ cứng [18]). Cuối cùng mẫu được bao gói với bao bì LDPE 0.03mm và được bảo quản ở 50C.

4.4.1. Tổn thất khối lượng tự nhiên của quả trong quá trình bảo quản

Trong quá trình bảo quản sự giảm khối lượng tự nhiên của quả là do các yếu tố: sự bay hơi nước chiếm 75%-85%, sự tổn hao các chất hữu có trong quá trình hô hấp là 15%-25%. Trong bất cứ điều kiện tồn trữ nào, không thể tránh khỏi sự giảm khối lượng tự nhiên. Tuy nhiên, khi tạo được điều kiện tồn trữ tối ưu có thể giảm đến tối thiểu sự giảm khối lượng này, dưới đây là đồ thị đánh giá sự tổn thất khối lượng tự nhiên của quả cam trong quá trình bảo quản.

Đồ thị 4.12. Biểu diễn tỷ lệ tổn thất khối lượng tự nhiên

của cam sau 80 ngày bảo quản ở 50C

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Tổn

thất

khố

ng lư

ợng

tự n

hiên

%

Ngày

ĐCTN

48

Đồ thị 4.12: chỉ cho ta thấy rằng khối lượng tự nhiên của quả giảm dần

theo thời gian bảo quản. Ngay sau 10 ngày bảo quản tỷ lệ hao hụt khối lượng

(TTKL) của mẫu đối chứng và mẫu thí nghiệm đã có sự khác nhau: cụ thể ở

(10, 20) ngày đầu tiên tỷ lệ TTKL của CTĐC là (2.12, 6.34%), mẫu TN thấp

hơn là (1.61, 3.32%). Tỷ lệ TTKL của mẫu ĐC từ (20→40 ngày sau bảo

quản) tăng khá nhanh từ 6.34→ 9.12→15.98%, trong khi tỷ lệ TTKL của

mẫu đối chứng khá thấp chỉ từ 3.32 →5.12 lên 6.73%.

Từ ngày (50→70 ngày sau bảo quản) tỷ lệ TTKL của mẫu đối chứng

vẫn tăng mạnh nhưng chậm hơn thời điểm từ (20→40 ngày sau bảo quản),

tuy vậy vẫn có sự tăng đều đặn từ 20.28→25.50 lên 30.32% và trong khi đó

mẫu thí nghiệm tăng rất ít chỉ từ 8.45→9.71 lên 10.52%. Kết thúc 80 ngày

mẫu ĐC đạt 33.79%, mẫu TN chỉ đạt 12.04% và sự tăng mạnh tỷ lệ TTKL

được giải thích là do có sự tăng quá trình thoát hơi nước của quả, quá trình

hô hấp của quả và điều này có nghĩa mẫu ĐC quá trình hô hấp và thoát hơi

nước diễn ra mạnh hơn so với mẫu ĐC.

4.4.2. Tỷ lệ thối hỏng của cam trong quá trình bảo quản

Tỷ lệ thối hỏng được biểu thị bằng đại lượng phần trăm hao hụt về số

quả trong tổng số quả được theo dõi trong bảo quản. Quả được tính là quả bị

thối hỏng khi xuất hiện các dấu hiệu đặc trưng thối hỏng do nấm bệnh gây ra

trên bề mặt quả. Kết quả được thể hiện qua bảng 4.13 cho thấy chưa có hiện

tượng thối hỏng sau 20 ngày đối mẫu ĐC, 30 ngày TN. Sự khác biệt này có

thể giải thích là do mẫu TN được xử lý nước nóng và bao gói bằng LDPE

0.03mm. Mẫu ĐC có tỷ lệ bị thối hỏng sau 30 ngày là 2.10% và tỷ lệ này tăng

khá cao lên 9.97% (sau 40 ngày), trong khi đó mẫu thí nghiệm chỉ đạt 1.88%.

qua đó ta thấy hiệu quả của việc xử lý nước nóng và bao gói trong việc hạn

chế tỷ lệ thối hỏng của mẫu TN.

Sau 40 ngày bảo quản tới 70 ngày, mẫu đối chứng có sự tăng tỷ lệ thối

hỏng từ 9.97 →17.03→23.05→27.70 % và ngược lại mẫu thí nghiệm có tỷ

49

lệ thối hỏng khá thấp từ 1.88→2.97→3.26→4.95 % . Kết thúc 80 ngày tỷ lệ

thối hỏng của mẫu ĐC đạt 34.42% trong khi đó mẫu TN có tỷ lệ thối hỏng

khá thấp 5.51%, qua đó thấy được khả năng bảo quản của mẫu TN tốt hơn so

mẫu ĐC.

Đồ thị 4.13. Biểu diễn tỷ lệ thối hỏng của cam sau 80 ngày bảo quản ở 50C

4.4.3. Sự biến đổi màu sắc của quả cam trong quá trình bảo quản

Đồ thị 4.14: sự biến đổi màu sắc của vỏ quả được đánh giá qua giá trị

ΔE. Giá trị ΔE càng lớn thì sự biến đổi màu sắc của quả càng lớn. Thông qua

chỉ số này có thể thấy được hiệu quả bảo quản của mẫu. Kết quả xác định sự

biến đổi màu sắc vỏ cho chúng ta thấy trong quá trình bảo quản mẫu ĐC, TN

đều có sự gia tăng giá trị ∆E. Ban đầu giá trị ∆E của 2 mẫu không cách biệt

nhiều khi mẫu ĐC là 12.15 còn mẫu TN là 11.12. Từ ngày thứ 10 trở đi chúng

ta đã thấy sự khác biệt giá trị ∆E của mẫu ĐC (20.75) cao hơn nhiều so mẫu

TN (15.25), nên bước đầu thấy sự biến đổi màu sắc của mẫu ĐC cao hơn so

mẫu TN.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Tỷ

lệ th

ối h

ỏng

%

Ngày

ĐCTN

50

Sau 20 đến 70 ngày bảo quản chúng ta thấy mẫu ĐC và mẫu thí nghiệm

đều có sự gia tăng giá trị ∆E, nhưng giá trị ∆E của mẫu ĐC là cao hơn nhiều

so với mẫu thí nghiệm cụ thể là: mẫu ĐC tăng từ 30.7 lên 64.84 còn mẫu TN

tăng từ 18.74 lên 39.86. Kết thúc 80 ngày bảo quản mẫu TN có giá trị ∆E là

48.24 thấp hơn so với mẫu ĐC(67.30), qua đó ta có thể khẳng định sau 80

ngày bảo quản mẫu TN có cảm quan màu sắc tốt hơn so mẫu thí nghiệm.

Đồ thị 4.14. Biểu diễn biến đổi màu sắc của vỏ quả

sau 80 ngày bảo quản ở 50C

4.4.4. Sự biến đổi hàm lượng đường trong quá trình bảo quản

Trong quá trình bảo quản hầu hết các thành phần hoá học đều bị biến

đổi do tham gia hô hấp và do hoạt động của enzym. Do đường tham gia chủ

yếu vào hô hấp nên lượng đường giảm, nhưng thực tế khi quả càng chín thì

lượng đường càng cao. Đó là do tinh bột ở quả xanh đã biến thành đường ở

quả chín và lượng đường tạo ra nhiều hơn lượng đường mất đi. Hoạt động của

enzym có tác dụng trực tiếp đến sự thuỷ phân các chất Glucid tạo thành

đường, Protopectin tạo thành pectin làm quả mềm ra.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Độ

biến

đổi

màu

sắc

∆E

Ngày

ĐCTN

51

Đồ thị 4.15. Đồ thị biểu diễn sự thay đổi hàm lượng đường của cam sau 80 ngày bảo quản ở 50C

Đồ thị 4.15: biểu đồ này biểu diễn sự thay đổi hàm lượng đường sau 80 ngày bảo quản, sau 10 ngày đầu bảo quản hàm lượng đường của 2 mẫu có sự tăng nhẹ từ 10.57% lên 10.60% ( lý do là có thể sau thu hái 2 mẫu vẫn diễn ra sự chín nhưng rất ít), sau 20 ngày bảo quản hàm lượng đường bắt đầu giảm, đối mẫu ĐC tốc độ giảm khá nhanh từ 10.60% (20 ngày) xuống 7.97% (60 ngày) trong khi đó mẫu thí nghiệm sự giảm diễn ra chậm từ 10.6% (20 ngày) xuống 9.46% (60 ngày). Sự giảm là được giải thích là do giai đoạn này quả đã tích lũy lượng đường tối đa và bắt đầu sử dụng lượng đường đó để tham gia vào các phản ứng để duy trình hoạt động sống của cam. Đến giai đoạn cuối ta lại thấy hàm lượng đường giảm chậm là do quá trình tiêu hao năng lượng đã ít đi cụ thể sau 80 mẫu TN có hàm lượng đường đạt (9.32%) còn mẫu ĐC chỉ còn (6.54%) và thông qua hàm lượng đường mẫu ĐC và TN ta có thể thấy mẫu ĐC có độ chín lớn hơn mẫu TN.

0

2

4

6

8

10

12

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Hàm

lượn

g đư

ờng

%

Ngày

ĐCTN

52

4.4.5. Sự biến đổi hàm lượng acid tổng số trong quá trình bảo quản

Acid trong quả có múi giảm dần do chi phí vào quá trình hô hấp và một

số phản ứng hóa sinh khác. Acid trong quả cam chủ yếu là acid citric bị thuỷ

phân thành CO2 và CH3CHO. Tổng các acid hữu cơ trong quả giảm đi, tuy

nhiên từng loại acid có thể tăng lên do những nguyên nhân khác nhau.

Đồ thị 4.16. Biểu diễn sự biến đổi hàm lượng acid tổng số


Đồ thị 4.16: đồ thị trên cho thấy hàm lượng acid của 2 mẫu nhìn

chung đều có sự giảm. Ở 10 ngày đầu mẫu TN hàm lượng acid vẫn giữ

nguyên là 0.52%, còn mẫu ĐC giảm từ 0.52 xuống 0.50%. Kể từ 20 ngày tới

đến 60 ngày hàm lượng đường của mẫu TN giảm khả chậm và đều đặn

(0.49→0.48→0.45→0.44%) trong khi đó mẫu ĐC giảm nhanh hơn

(0.50→0.47→0.45→0.43→0.41→0.40%). Sau 70 ngày ta lại thấy mẫu ĐC

có sự tăng nhẹ hàm lượng acid từ 3.8 lên 3.9%, nguyên nhân có thể là do

thời điểm này mẫu mất nước nhiều nên nồng độ acid trong dịch quả tăng.

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Hàm

lượn

g ac

id tổ

ng s

ố %

Ngày

ĐCTN

53

4.4.6. Sự biến đổi hàm lượng chất khô hoà tan trong quá trình bảo quản

Đồ thị 4.17. Biểu diễn sự biến đổi hàm lượng chất rắn hoà tan của

cam sau 80 ngày bảo quản ở 50C

Đồ thị 4.17: kết quả đánh giá hàm lượng chất khô hòa tan của cam cho

thấy trong giai đoạn đầu hàm lượng chất khô hoà tan của 2 mẫu đối chứng và

thí nghiệm giảm dần trong quá trình bảo quản. Ở 20 ngày đầu mẫu đối chứng

và mẫu thí nghiệm có sự giảm hàm lượng chất khô hoà tan khá gần nhau: cụ

thể ngày thứ 10 mẫu ĐC (9.98%), mẫu TN (9.95%) và đến ngày 20 mẫu ĐC

(9.74%) còn mẫu TN (9.75%). Từ ngày 30 trở đi hàm lượng chất khô hoà tan

của 2 mẫu vẫn giảm và đến ngày 70 mẫu đối chứng đạt 9.11%, mẫu TN cao

vẫn cao hơn là (9.37%), có thể lý giải sự giảm hàm lượng chất khô hoà tan là

do giai đoạn này cam xảy ra các phản ứng hóa sinh và hô hấp. Sau 70 ngày

mẫu ĐC có sự gia tăng hàm lượng chất khô hoà tan từ 9.11 lên 9.14%, tuy sự

tăng không nhiều nhưng qua đây thấy mẫu ĐC đã bị mất nước nhiều hơn so

mẫu TN.

9

9.2

9.4

9.6

9.8

10

10.2

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Hàm

lượn

g ch

ất k

hô h

oà ta

n %

Ngày

ĐCTN

54

4.4.7. Sự biến đổi độ cứng của quả trong quá trình bảo quản

Đồ thị 4.18. Biểu diễn sự biến đổi độ cứng


Đồ thị 4.18: kết quả xác định sự thay đổi độ cứng của quả nêu trong đồ

thị trên cho ta thấy độ cứng của 2 mẫu trong quá trình giảm dần trong quá

trình bảo quản. Thời điểm ban đầu 2 mẫu có độ cứng khá gần nhau khi đều

xấp xỉ bằng 7.00kg/cm2), sau 10 ngày đầu tiên ta thấy mẫu ĐC có sự giảm khá

mạnh xuống 4.07kg/cm2 trong khi đó mẫu TN giảm không lớn là 6.36kg/cm2.

Đến 20 ngày mẫu ĐC giản xuống còn 3.36kg/cm2 khá thấp so

5.51kg/cm2 của mẫu TN, nên ta thấy khá rõ hiệu quả của việc xử lý nước

nóng đối với mẫu TN.

Từ ( ngày 20→70) độ cứng của mẫu ĐC và mẫu TN đều có sự giảm về

độ cứng nhưng mẫu TN luôn có độ cứng cao hơn cụ thể: ở 30 ngày mẫu ĐC

có độ cứng (2.11kg/cm2, còn mẫu TN (4.83kg/cm2); sau 70 ngày mẫu ĐC có

độ cứng (1.56kg/cm2), còn mẫu TN (3.85kg/cm2). Sau 80 ngày bảo quản mẫu

TN có độ cứng sau 80 ngày là 3.78kg/cm2 gần gấp 2.9 lần so với mẫu ĐC

(1.32kg/cm2). Qua đó ta thấy mẫu cam TN có khả năng bảo quản lâu hơn so

với mẫu ĐC vì độ cứng khá cao.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Độ

cứng

của

quả

kg/

cm2

Ngày

ĐCTN

55

4.4.8. Sự biến đổi hàm lượng vitamin C trong quá trình bảo quản

Đồ thị 4.19. Biểu diễn sự biến đổi hàm lượng vitamin C


Đồ thị 4.19: hàm lượng vitamin C giảm là do trong quá trình bảo quản

dễ bị oxy hoá và chuyển thành dạng dehydroascorbic. Ngoài ra vitamin C còn

bị oxy hoá trực tiếp bởi enzym ascorbatoxidase khi có mặt của O2 không khí

để tạo thành các sản phẩm trung gian. Nhìn vào đồ thì biểu diễn sự thay đổi

hàm lượng vitamin C, ta thấy ban đầu 2 mẫu cùng có giá trị gần bằng 80mg%

và sau sau 20 ngày đầu mẫu (ĐC, TN) có hàm lượng vitamin C lần lượt có giá

trị là (60.31, 61.28)mg%. Sau (30,40) ngày sau bảo quản thì sự chênh lệch về

độ cứng bắt đầu tăng dần lên khi 30 ngày (ĐC, TN) có hàm lượng vitamin C

lần lượt có giá trị là (52.15, 55.20)mg%, và sau 40 ngày (ĐC, TN) có hàm

lượng vitamin C lần lượt có giá trị là (45.10, 49.17)mg%. Từ 50 ngày trở đi ta

thấy khoảng cách hàm lượng vitamin C giữa hai mẫu khá lớn và mẫu ĐC luôn

có hàm lượng thấp hơn mẫu TN. Kết thúc 80 ngày sau bảo quản mẫu TN có

độ cứng 36.34mg% cao hơn mẫu ĐC là 23.27mg%.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Hàm

lượn

g V

TM

C m

g%

Ngày

ĐCTN

56

Nhận xét:

Qua những phân tích từ đồ thị 4.12→4.19, có thể rút ra một số nhận

xét: Sau 80 ngày bảo quản mẫu thí nghiệm (mẫu được xử lý nước nóng ở

520C trong 120s và bao gói trong bao bì LDPE 0.03mm) có tỷ lệ tổn thất

khối lượng tự nhiên 12.04%; tỷ lệ thối hỏng 5.51%; độ biến đổi màu sắc

48.24; hàm lượng đường 9.32%; hàm lượng acid tổng số 0.41%; hàm lượng

chất khô hòa tan 9.34%; độ cứng 3.78kg/cm2 và hàm lượng vitamin C

36.34mg%, còn mẫu đối chứng có: tỷ lệ tổn thất khối lượng tự nhiên

33.79%; tỷ lệ thối hỏng 34.42%; độ biến đổi màu sắc 67.30; hàm lượng

đường 6.54%; hàm lượng acid tổng số 0.39%; hàm lượng chất khô hòa tan

9.14%; độ cứng 1.32kg/cm2 và hàm lượng vitamin C là 23.27 kg/cm2.

57

PHẦN THỨ NĂM– KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

5.1. KẾT LUẬN Từ kết quả nghiên cứu trên chúng tôi rút ra một số kết luận sau đây:

Thời điểm phù hợp để tiến thu hái cam nhằm đạt chất lượng tốt nhất

sau thu hoạch là 240 ngày sau đậu quả vì tại thời điểm này có cảm quan tốt,

tỷ lệ brix/acid = 20.19 (đạt độ chín tốt nhất).

Trong 3 thời điểm xử lý Retain trước thu hái là (170,180,190) ngày

sau đậu quả, thì thời điểm xử lý Retain 180 ngày đạt hiệu quả cao nhất vì có

chất lượng cảm quan tốt, có khả năng kéo dài sự chín trên cây của quả cao

nhất.

Trong 3 công thức nồng độ xử lý Retain trước thu hái là (800, 830,

860) ppm thì nồng độ Retain xử lý 830ppm cho hiệu quả cao nhất vì có chất

lượng cảm quan tốt, có khả năng kéo dài sự chín cao hơn so với 2 công thức

còn lại.

Cam Vinh được xử lý Retain ở nồng độ 830ppm, sau 180 ngày sau

đậu quả có khả năng kéo dài thời vụ thu hoạch cam thêm khoảng 2 tháng,

chất lượng quả rắn chắc, màu sắc vàng tươi tự nhiên giảm tỷ lệ rụng quả,

hương vị thơm ngon, thịt quả không bị khô.

5.2. KIẾN NGHỊ Qua kết quả thu được chúng tôi đưa ra kiến nghị sau: tiếp tục đi sâu

nghiên cứu bản chất của Retain trong vai trò kéo dài sự chín của quả trên cây

để có thể giải thích cơ chế tác dụng của Retain chính xác nhất.

58

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tiếng Việt 1. Đường Hồng Dật (2003), Cam, chanh, quýt, bưởi và kỹ thuật trồng,

NXB Lao động-xã hội.

2. Nguyễn Hữu Đống, Huỳnh Thị Dung, Nguyễn Huỳnh Minh Quyên

(2003), Cây ăn quả có múi Cam–Chanh–Quýt–Bưởi, NXB Nghệ An.

3. Nguyễn Mạnh Khải, Nguyễn Thị Bích Thủy, Đinh Sơn Quang

(2006),Giáo trình bảo quản nông sản, NXB Nông Nghiệp.

4. Nguyễn Thị Tuyết Mai, Nguyễn Thị Mai Thanh, Nguyễn Bảo Vệ

(2010), Xác định thời điểm thích hợp cho trái quýt đường (Citrus reticulata

Balacp var, duong), Tạp chí nông nghiệp và phát triển nông thôn, kỳ 2

tháng 11.

5. Nguyễn Văn Toàn; Lê Văn Hoàng; Lê Thị Liên Thanh; Trương

Minh Hạnh; Lê Văn Tân; Chử Đoàn Thanh (2009),Ảnh hưởng của

Retain - AVG ( Aminnoethoxyvinylglycine) đến thời hạn bảo quản sau thu

hoạch cam tiêu (Musa AAA Cavendish).

6. Trần Thế Tục (1983), Cam quýt, NXB Nông nghiệp.

7. Phạm Thị Thanh Nhàn (2011), Nghiên cứu xác định quy trình bảo

quản cam bằng phương pháp bọc màng bán thấm, Luận văn tốt nghiệp đại

học, Viện Đại Học Mở Hà Nội.

8. Phạm Văn Duệ (2006), Giáo trình kỹ thuật cây ăn quả, NXB Hà Nội.

9. Vân Dĩnh (1994), Ứng dụng công nghệ chiếu xạ với rau quả tại nước ta,

tạp chí thông tin khoa học kỹ thuật rau quả. 10/1994/ Hà Nội.

10. Vũ Thị Thúy, Nguyễn Thị Bích Thủy (2011). Ảnh hưởng của độ chín

thu hoạch đến chất lượng và thời gian bảo quản quả vải thiều. Tạp chí

khoa học và phát triển, tập 9, số 2:265-270.

59

II. Tiếng Anh 11. A.A.Kader, (1993). Modified and controlled atmosphere storage of

tropical fruits. In: B.R. Champ, E. Highley and G.I. Johnson (eds)

Postharvest handling of tropical fruits. Proc. Intern. Confer. Chiang Mai,

Thailand, July 1993, ACIAR Pub. No. 50, pp 239-249.

12. A.C. Rath, J.M. Wargo, S. Mills,(2004). Aminoethoxyvinylglycine

(AVG) applications to commercial blocks of 'tatura 204', 'golden queen' and

'taylor queen' peaches delays fruit maturity and increases fruit size and

quality.

13. A.E. Anon,(1993). Cold storage guide. Int'l Inst. of Refrigeration,

Paris, France, 205 pp.

14. C.R. Andrew, InKyu Kang, ChongHo Park, WookJae Yoo and Jae-

Kyun Byun, (2006), Foliar application ofAminotheoxyvinylglycine (AVG)

delays fruit ripening and reduces pre-harvest fruit drop and ethylene

production of bagged “Kogetsu” apples.

15. D.A. Salvatore, Mario Schirra, Maria Giovanna Molinu, Marco

Tedde, Amedeo Palma, (2010). Preharvest aminoethoxyvinylglycine

treatments reduce internal browning andprolong the shelf-life of early

ripening pears.

16. L.C.Argenta, , M.J.Vieira, J.G. Krammes, L. Petri, and C.

Basso,(2006). AVG and 1-MCP effects on maturity and quality of apple

fruit at harvest and after storage.

17. K. Yamane, A. Inotsume, Y. Wada, A. Shimizu , M. Hayashi,

(2000).Effects ofethylene inhibitors on indoor quality and longevity in

potted carnations.

18. Karthik, Joseph John, Karuppiah(2004). Heat treatments for

controlling postharvest diseases and chilling injury in florida

citrus.University of Florida, 2004.

60

19. P.S.Burg, A.E.Burg (1961). Role of ethylene in fruit ripening. Plant Physiology., 8124: 179-189.

20. S.M. Blankenship, M.D. John,(2001). 1-Methylcyclopropene: a

review.

21. T.L. Robinson, C.B. Watkins, S.A. Hoying, J.F. Nock, K.I.

Iungermann,(2005).Aminotheoxyvinylglycine and 1-methylcyclopropene

effects on mcintosh preharvest drop, fruit maturation and fruit quality after

storage.

III. Internet 22. http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx.

23. http//bannhanong.vn/danhmuc/OQ/baiviet/San-xuat-va-tieu-thu-cam-

quyt/NTc2/index.bnn.

24. http://vi.wikipedia.org/wiki/Cam.

25. http://nutritiondata.self.com/facts/fruits-and-fruit-juices/1966/2.

26. http://nongdan24g.com/2011/01/21/cam-xa-doai-co-the-thu-25-ty-ha/

27. http://hungyen.gov.vn/vivn/vangiang/Pages/Article.aspx?ChannelId=12

&articleID=2.

28. http://vietnam.vnanet.vn/vnp/vi-vn/13/2/2/25679/default.aspx

29. http://hungyen.gov.vn/vivn/vangiang/Pages/Article.aspx?ChannelId=12

&articleID=23.

30. http://www.khuyennongvn.gov.vn/ha-giang-gia-cam-sanh-thap-hon-so-

voi-cung-ky-nam-truoc_t77c626n28549tn.aspx

31. http://nongnghiep.vn/nongnghiepvn/72/1/15/90390/Cam-sanh-Ham-

Yen-khang-dinh-thuong-hieu.aspx.

32. http://nongnghiep.vn/nongnghiepvn/vi-vn/72/45/45/8187/Bao-quan-

cam-bang-mang-boc-chitosan-.aspx.

33. http://123.25.71.107:82/hoidap/vi/news/Trong-trot/Thu-hoach-ton-tru-

va-bao-quan-trai-cam-quyt-8570.

PHỤ LỤC

Công tác chuẩn bị dung dịch Retain và phun Retain lên cây cam Vinh

Thời điểm phun chế phẩm Retain nhằm kéo dài thời gian chín của quả cam

Vinh trên cây

Quả cam Vinh tại thời điểm thu hái

ĐC1- 195 ngày ĐC2- 210 ngày

ĐC3- 225 ngày ĐC4- 240 ngày

Kiểm tra khối lượng của quả

DỮ LIỆU XỬ LÝ SAS ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 14:20 Thursday, May 5, 2012 1 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values K 3 1 2 3 T 2 CT1 DC Number of Observations Read 6 Number of Observations Used 6 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 14:20 Thursday, May 5, 2012 2 The ANOVA Procedure Dependent Variable: Y Sum of Source DF Squares Mean Square F Value Pr > F Model 3 6.63805000 2.21268333 18965.9 <.0001 Error 2 0.00023333 0.00011667 Corrected Total 5 6.63828333 R-Square Coeff Var Root MSE Y Mean 0.999965 0.106925 0.010801 10.10167 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F K 2 0.00203333 0.00101667 8.71 0.1029 T 1 6.63601667 6.63601667 56880.1 <.0001

‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 14:20 Thursday, May 5, 2012 3 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for Y NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate. Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 2 Error Mean Square 0.000117 Critical Value of t 4.30265 Least Significant Difference 0.0379 Means with the same letter are not significantly different. t Grouping Mean N T A 11.153333 3 DC

B 9.050000 3 CT1 ----------------------------------------------------------------------

‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 15:28 Thursday, May 2, 2012 1 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values K 3 1 2 3 T 4 CT1 CT2 CT3 DC Number of Observations Read 12 Number of Observations Used 12 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 15:28 Thursday, May 2, 2012 2 The ANOVA Procedure Dependent Variable: Y Sum of Source DF Squares Mean Square F Value Pr > F Model 5 30.53200833 6.10640167 53617.2 <.0001 Error 6 0.00068333 0.00011389

Corrected Total 11 30.53269167 R-Square Coeff Var Root MSE Y Mean 0.999978 0.076278 0.010672 13.99083 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F K 2 0.00451667 0.00225833 19.83 0.0023 T 3 30.52749167 10.17583056 89348.8 <.0001 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 15:28 Thursday, May 2, 2012 3 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for Y NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate. Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 6 Error Mean Square 0.000114 Critical Value of t 2.44691 Least Significant Difference 0.0213 Means with the same letter are not significantly different. t Grouping Mean N T A 16.753333 3 DC B 13.090000 3 CT1 C 13.063333 3 CT3 C C 13.056667 3 CT2

------------------------------------------------------------- ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 15:50 Thursday, May 2, 2012 1 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values K 3 1 2 3 T 4 CT1 CT2 CT3 DC

Number of Observations Read 12 Number of Observations Used 12 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 15:50 Thursday, May 2, 2012 2 The ANOVA Procedure Dependent Variable: Y Sum of Source DF Squares Mean Square F Value Pr > F Model 5 54.45210833 10.89042167 7794.34 <.0001 Error 6 0.00838333 0.00139722 Corrected Total 11 54.46049167 R-Square Coeff Var Root MSE Y Mean 0.999846 0.226348 0.037379 16.51417 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F K 2 0.01061667 0.00530833 3.80 0.0859 T 3 54.44149167 18.14716389 12988.0 <.0001 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 15:50 Thursday, May 2, 2012 3 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for Y NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate. Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 6 Error Mean Square 0.001397 Critical Value of t 2.44691 Least Significant Difference 0.0747 Means with the same letter are not significantly different. t Grouping Mean N T

A 20.20333 3 DC B 15.30000 3 CT1 B B 15.28667 3 CT3 B B 15.26667 3 CT2

------------------------------------------------------------- ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 16:00 Thursday, May 2, 2012 1 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values K 3 1 2 3 T 4 CT1 CT2 CT3 DC Number of Observations Read 12 Number of Observations Used 12 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 16:00 Thursday, May 2, 2012 2 The ANOVA Procedure Dependent Variable: Y Sum of Source DF Squares Mean Square F Value Pr > F Model 5 72.95075833 14.59015167 656557 <.0001 Error 6 0.00013333 0.00002222 Corrected Total 11 72.95089167 R-Square Coeff Var Root MSE Y Mean 0.999998 0.026572 0.004714 17.74083 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F K 2 0.00086667 0.00043333 19.50 0.0024 T 3 72.94989167 24.31663056 1094248 <.0001 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 16:00 Thursday, May 2, 2012 3

The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for Y NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate. Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 6 Error Mean Square 0.000022 Critical Value of t 2.44691 Least Significant Difference 0.0094 Means with the same letter are not significantly different. t Grouping Mean N T A 22.006667 3 DC B 16.413333 3 CT3 B B 16.413333 3 CT1 C 16.130000 3 CT2

---------------------------------------------------------------- ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 16:13 Thursday, May 2, 2012 1 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values K 3 1 2 3 T 3 CT1 CT2 CT3 Number of Observations Read 9 Number of Observations Used 9 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 16:13 Thursday, May 2, 2012 2 The ANOVA Procedure Dependent Variable: Y Sum of Source DF Squares Mean Square F Value Pr > F

Model 4 0.37657778 0.09414444 3389.20 <.0001 Error 4 0.00011111 0.00002778 Corrected Total 8 0.37668889 R-Square Coeff Var Root MSE Y Mean 0.999705 0.025512 0.005270 20.65889 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F K 2 0.00882222 0.00441111 158.80 0.0002 T 2 0.36775556 0.18387778 6619.60 <.0001 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 16:13 Thursday, May 2, 2012 3 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for Y NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate. Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 4 Error Mean Square 0.000028 Critical Value of t 2.77645 Least Significant Difference 0.0119 Means with the same letter are not significantly different. t Grouping Mean N T A 20.813333 3 CT1 B 20.790000 3 CT3 C 20.373333 3 CT2

---------------------------------------------------------------- ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 16:17 Thursday, May 2, 2012 1 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values

K 3 1 2 3 T 3 CT1 CT2 CT3 Number of Observations Read 9 Number of Observations Used 9 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 16:17 Thursday, May 2, 2012 2 The ANOVA Procedure Dependent Variable: Y Sum of Source DF Squares Mean Square F Value Pr > F Model 4 0.35884444 0.08971111 3229.60 <.0001 Error 4 0.00011111 0.00002778 Corrected Total 8 0.35895556 R-Square Coeff Var Root MSE Y Mean 0.999690 0.025520 0.005270 20.65222 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F K 2 0.00882222 0.00441111 158.80 0.0002 T 2 0.35002222 0.17501111 6300.40 <.0001 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 16:17 Thursday, May 2, 2012 3 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for Y NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate. Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 4 Error Mean Square 0.000028 Critical Value of t 2.77645 Least Significant Difference 0.0119 Means with the same letter are not significantly different.

t Grouping Mean N T A 20.793333 3 CT1 A A 20.790000 3 CT3 B 20.373333 3 CT2 ------------------------------------------------------------------- ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 08:14 Thursday, May 3, 2012 1 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values K 3 1 2 3 T 4 CT1 CT2 CT3 DC Number of Observations Read 12 Number of Observations Used 12 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 08:14 Thursday, May 3, 2012 2 The ANOVA Procedure Dependent Variable: Y Sum of Source DF Squares Mean Square F Value Pr > F Model 5 10.32755000 2.06551000 106226 <.0001 Error 6 0.00011667 0.00001944 Corrected Total 11 10.32766667 R-Square Coeff Var Root MSE Y Mean 0.999989 0.046531 0.004410 9.476667 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F K 2 0.00161667 0.00080833 41.57 0.0003 T 3 10.32593333 3.44197778 177016 <.0001 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 08:14 Thursday, May 3, 2012 3

The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for Y NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate. Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 6 Error Mean Square 0.000019 Critical Value of t 2.44691 Least Significant Difference 0.0088 Means with the same letter are not significantly different. t Grouping Mean N T A 11.083333 3 DC B 8.950000 3 CT1 C 8.940000 3 CT2 C C 8.933333 3 CT3 ----------------------------------------------------------------------- ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 08:28 Thursday, May 3, 2012 1 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values K 3 1 2 3 T 4 CT1 CT2 CT3 DC Number of Observations Read 12 Number of Observations Used 12 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 08:28 Thursday, May 3, 2012 2 The ANOVA Procedure Dependent Variable: Y Sum of Source DF Squares Mean Square F Value Pr > F Model 5 21.21254167 4.24250833 37251.3 <.0001

Error 6 0.00068333 0.00011389 Corrected Total 11 21.21322500 R-Square Coeff Var Root MSE Y Mean 0.999968 0.076901 0.010672 13.87750 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F K 2 0.00405000 0.00202500 17.78 0.0030 T 3 21.20849167 7.06949722 62073.6 <.0001 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 08:28 Thursday, May 3, 2012 3 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for Y NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate. Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 6 Error Mean Square 0.000114 Critical Value of t 2.44691 Least Significant Difference 0.0213 Means with the same letter are not significantly different. t Grouping Mean N T A 16.180000 3 DC B 13.123333 3 CT3 B B 13.120000 3 CT1 C 13.086667 3 CT2 -----------------------------------------------------------------------------

‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 08:34 Thursday, May 3, 2012 1 The ANOVA Procedure Class Level Information Class Levels Values

K 3 1 2 3 T 4 CT1 CT2 CT3 DC Number of Observations Read 12 Number of Observations Used 12 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 08:34 Thursday, May 3, 2012 2 The ANOVA Procedure Dependent Variable: Y Sum of Source DF Squares Mean Square F Value Pr > F Model 5 54.61889167 10.92377833 122893 <.0001 Error 6 0.00053333 0.00008889 Corrected Total 11 54.61942500 R-Square Coeff Var Root MSE Y Mean 0.999990 0.057797 0.009428 16.31250 Source DF Anova SS Mean Square F Value Pr > F K 2 0.00320000 0.00160000 18.00 0.0029 T 3 54.61569167 18.20523056 204809 <.0001 ‘TY LE HAM LUONG BRIX/ACID’ 08:34 Thursday, May 3, 2012 3 The ANOVA Procedure t Tests (LSD) for Y NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate. Alpha 0.05 Error Degrees of Freedom 6 Error Mean Square 0.000089 Critical Value of t 2.44691 Least Significant Difference 0.0188 Means with the same letter are not significantly different.

t Grouping Mean N T A 20.003333 3 DC B 15.250000 3 CT3 C 15.000000 3 CT2 C

C 14.996667 3 CT1 -------------------------------------------------------------------------

Luan Van Tot Nghiep 04.06

Documents

Transcript of Luan Van Tot Nghiep 04.06