LJUDI GRADE MIR!

21. SEPTEMBAR – MEĐUNARODNI DAN MIRAUjedinjene nacije (UN) su rezolucijom 55/282 proglasile

21.septembar Međunarodnim danom mira. Od tada mreža

institucija organizacija i pojedinaca širom sveta obeležava ovaj

dan sa verom da je mir moguć.

Reč urednika

Uoči proslave 21. septembra, Međunarodnog dana mira hiljade pojedinaca i organizacija udružuju se sa zajedničkom idejom da je mir moguć i dostižan.Takođe, treba biti svestan da smo mi ti koji treba da ga omogućimo. Članice Globalnog partnerstva za prevenciju oružanih sukoba (GPPAC) opredelile su se za prevenciju sukoba kao osnovni način svog delovanja za sprečavanje nasilja, izgradnju pravičnijeg društva i dostizanje održivog mira. Partnerstvo vlada, međunarodnih organizacija i organizacija civilnog društva neophodno je za promenu u načinu rešavanja sukoba.

Šta se može učiniti da se zaustavi nasilje? Cilj prevencije sukoba je da spreči ili zaustavi nasilje i razarajuće sukobe da bi se izgradilo stabilno društvo i održao mir. Prevenciju treba raditi u različitim fazama: pre izbijanja nasilja, dok rat traje ili kada se potpiše mirovni sporazum. Pojedinci ne mogu mnogo da urade sami, ali ukoliko se udruže, uspeh je moguć. Zato mi kažemo da ljudi grade mir!

Kao predstavnici GPPAC za Zapadni Balkan pozivamo vlade, organizacije Ujedinjenih nacija i civilnog društva da zajedno sa nama obeleže Međunarodni dan mira i započnu promenu politike načina rešavanja sukoba.

Pred Vama je bilten Ljudi grade mir koji NDC Srbija izdaje uoči 21. septembra, Međunarodnog dana mira. Tema biltena je mirovno obrazovanje koje predstavlja prioritet našeg regionalnog delovanja. Zahvaljujemo se svim kolegama iz regiona Zapadnog Balkana koju su prilozima o kreativnim i kvalitetnim mirovnim programima obogatili ovo izdanje i želimo im puno uspeha u mirovnim aktivnostima koje im predstoje.

Maja Vitas i Dragana ŠarengaćaNansen dijalog centar Srbija

SADRŽAJ1. Reč urednika str. 2 2. 21. SEPTEMBAR – MEĐUNARODNI DAN MIRA str. 3Šta je Globalno partnerstvo za prevenciju oružanih sukoba (GPPAC)?Aktivnosti povodom 21. septembraMeđunarodni dan mira na Zapadnom Balkanu3. NANSEN DIJALOG str. 4Nansen dijalog centar SrbijaNansen dijalog mreža (NDN)4. GLOBALNO PARTNERSTVO NA ZAPADNOM BALKANU str. 4Regionalna savetodavna grupaBalkanska konferencija o prevenciji sukoba i izgradnji miraProgram mirovnog obrazovanja5. SRBIJA str. 6 Medijacija u školama u Bujanovcu6. CRNA GORA str. 7Projekat mirovnog obrazovanja u Crnoj GoriForum Mladi i Neformalna Edukacija (Forum MNE)7. MAKEDONIJA str. 8Мировно образование во Македонија -Проекти на НДЦ Скопје во мултиетничките средини Mirovno obrazovanje u Makedoniji – Projekti NDC Skoplje u multietničkim sredinama8.BOSNA I HERCEGOVINA str.9Vršnjačka medijacija u školama u Sanskom Mostu i PrijedoruDvije škole pod jednim krovomProjekat «škola za sve: Osnovna škola «Petar Kočić» Kravica – Konjević Polje Prvi put u u Sarajevu, Projekat «Mirovno obrazovanje» u SŠC SrebrenicaSUMMARY str.12

Ucesnici Regionalnog seminara o mirovnom obrazovanju u skolama 2007-2008. godine

^ ^

2

21. SEPTEMBAR – MEĐUNARODNI DAN MIRA

Ujedinjene nacije (UN) su rezolucijom 55/282 proglasile 21.septembar Međunarodnim danom mira. Od tada mreža institucija, organizacija i pojedinaca širom sveta obeležava ovaj dan sa verom da je mir moguć.

Koncept Međunarodnog dana mira postoji od 1981. godine kada su članice Ujedinjenih nacija usvojile deklaraciju kojom se treći četvrtak u septembru obeležava kao Međunarodni dan mira, posvećen podizanju svesti o važnosti kreiranja mira među pojedincima i nacijama. Od 2001. godine UN Međunarodni dan mira dobija svoje mesto u kalendaru Ujedinjenih nacija. Svake godine od tada brojne organizacije i pojedinci širom sveta obeležavaju 21. septembar ukazujući na značaj mira i prevencije sukoba.

Međunarodni dan mira je posebna prilika da se uputi poziv svim vladama, agencijama Ujedinjenih nacija, regionalnim i nevladinim organizacijama da zajedno proslave 21. septembar aktivnostima usmerenim ka postizanju održivog mira. Mirovne organizacije iz celog sveta upućuju poziv svim institucijama i pojedincima da obeleže ovaj dan sa 24 sata nenasilja i prekida vatre.

ŠTA JE GLOBALNO PARTNERSTVO ZA PREVENCIJU ORUŽANIH SUKOBA (GPPAC)?

GPPAC je mreža organizacija civilnog društva koje promovišu izgradnju mira i prevenciju oružanih sukoba. Globalna mreža postoji od 2003. godine i deluje u 15 regiona širom sveta sa uverenjem da ljudi grade mir i da smo jači delujući zajedno. Njeno osnivanje inicirala je holandska organizacija Evropski centar za prevenciju sukoba (ECCP), prihvativši poziv tadašnjeg Generalnog sekretara UN-a Kofi Anana za aktivnijim učešćem organizacija civilnog društva u izgradnji mira i bezbednosti kroz povezivanje sa vladama, telima UN-a i regionalnim organizacijama na lokalnom, državnom, regionalnom i globalnom nivou. Cilj GPPAC mreže je postizanje korenite promene shvatanja oružanih sukoba koja, na prvom mestu, čini promenu politike od reakcije na sukobe ka njihovoj prevenciji.

Zabrinjavajuće statistike: • Više od 75 % žrtava rata su civili-pre svega

žene i deca. Nakon sukoba, od razorenih zemalja i traumatizovane populacije očekuje se da ponovo izgrade uništene živote u nesigurnom okruženju. U isto vreme, od ukupnog broja zemalja koje su bile u ratu, u skoro polovini njih rat ponovo izbije pet godina nakon potpisivanja mirovnog sporazuma.

Zabrinjavajuće statistike: • Više od 75 % žrtava rata su civili-pre svega

žene i deca. Nakon sukoba, od razorenih zemalja i traumatizovane populacije očekuje se da ponovo izgrade uništene živote u nesigurnom okruženju. U isto vreme, od ukupnog broja zemalja koje su bile u ratu, u skoro polovini njih rat ponovo izbije pet godina nakon potpisivanja mirovnog sporazuma.

• Od 34 zemlje koje su najdalje od dostizanja Milenijumskih ciljeva razvoja (MDG), njih 22 su trenutno u ratu ili su bile u ratu. Zato je UNDP identifikovao oružani sukob kao glavnu prepreku za realizovanje Milenijumskih ciljeva razvoja.

• Prosečna cena jednog oružanog sukoba vredi isto koliko i jedan godišnji program za razvoj.

Šta GPPAC želi? GPPAC poziva na korenitu promenu pristupa prema oružanom sukobu: promenu od reakcije na sukob ka prevenciji sukoba. Ovim pristupom sačuvaće se ljudski životi i smanjiće se razaranje. GPPAC želi svet u kome ljudi i vlade biraju nenasilna sredstva, a ne oružane sukobe, kako bi postigli pravičnije, održivo i bezbedno društvo.

Aktivnosti povodom 21. septembraGPPAC teži da postigne globalni konsenzus u pristupu izgradnji mira i prevenciji sukoba. Obeležavanje Međunarodnog dana mira, 21.septembra, izuzetna je prilika da se napravi još jedan korak u dostizanju ovog cilja. I ove godine, predstavnici svih 15 regiona u kojima GPPAC deluje organizuju brojne aktivnosti za podizanje svesti o značaju mira i prevencije sukoba.Mreža CRIES u Latinskoj Americi obeležava Međunarodni dan mira sa ciljem kreiranja platforme latinoameričkih mirovnih organizacija. Ova mreža će uputiti poruke mira vladama, ambasadama i nevladinim organizacijama, a organizovaće i sportske manifestacije u sklopu proslave 21. septembra.

U regionu Bliskog istoka i Severne Afrike, organizacija Permanent Peace Movement iz Libana organizuje javne skupove posvećene Danu mira i seminar o značaju mira, koje će pratiti deljenje postera i intervjui u medijima.

Južnoafrički partneri GPPAC-a organizuju u Zambiji seminar na temu „Ljudi grade mir-uloga medija u borbi protiv ksenofobije u Južnoj Africi“.

Organizacija FemLINKpacific koordiniše medijsku kampanju povodom Međunarodnog dana mira u regionu Pacifika. U fokusu medijskih aktivnosti je podrška ženama koje će iskazivati svoje stavove o miru učešćem u radio emisijama.

U Severoistočnoj Aziji, Peace Boat iz Japana organizuje mnoge zanimljive aktivnosti. Uoči 21. septembra, 100 Hibakusha (osobe koje su preživele atomski napad) iz Hirošime i Nagasakija kreću na tromesečno svetsko putovanje tokom koga će o svojim sudbinama i iskustvima pričati ljudima širom sveta. U Tokiju se u septembru, u saradnji sa Univerzitetom Ujedinjenih nacija, održava i filmski festival „Naš svet 2.0: salon mira i kreativnosti“ na kome će se premijerno prikazati film „Vojnici mira“.

Zašto postoji GPPAC? Cilj GPPAC partnerstva je kontinuirano ulaganje u prevenciju sukoba na svim društvenim nivoima jačanjem interakcije predstavnika državnih institucija i organizacija civilnog društva.Rad na saniranju posledica rata ima visoku cenu. Prevencija sukoba košta manje, čuva ljudske živote, infrastrukturu i resurse. Oružani sukob donosi razaranja na svim nivoima društva, kao i dugogodišnje direktne i indirektne posledice.

3

Zbog represije nad medijima u u Jugoistočnoj Aziji, razvija se partnerstvo sa medijskim grupama (npr. Southeast Asia Press Alliance –SEAPA) i pojedincima. Kreira se website koji će se koristiti kao sredstvo obaveštavanja o GPPAC aktivnostima na globalnom nivou.

U gradovima Južne Azije: Katmanduu, Islamabadu i Nju Delhiju lokalne članice GPPAC-a organizuju radionice za novinare o odgovornom izveštavanju o sukobima. U Šri Lanki je u pripremi muzička predstava za mlade.

U Kirgistanu, Uzbekistanu i Tadžikistanu u Centralnoj Aziji emitovaće se televizijske i radio emisije posvećene Međunarodnom danu miru.

Međunarodni dan mira na Zapadnom Balkanu

Nansen dijalog centri obeležiće 21. septembar mirovnim aktivnostima u regionu Zapadnog Balkana pod zajedničkim sloganom „Ljudi grade mir".

Obeležavanje 21. septembra koordiniše Nansen dijalog centar Srbija u saradnji sa Nansen dijalog centrom Crna Gora i Nansen dijalog centrom Skopje. NDC Srbija organizuje okrugli sto „Mirovno obrazovanje za stabilno društvo– saradnja državnih institucija i organizacija civilnog društva“ u Beogradu.

U multietničkoj opštini Jegunovce u Makedoniji će se održati trka „Ljudi grade mir“, u kojoj će učestvovati učenici makedonske i albanske nacionalnosti.

NDC Crna Gora će u saradnji sa Ministarstvom prosvjete i nauke Crne Gore u Podgorici održati panel diskusiju na temu: “Obrazovanje za mir”.

Tokom ovih aktivnosti, Nansen dijalog centri podeliće brošuru i bilten posvećen Međunarodnom danu mira i mirovnom obrazovanju nevladinim organizacijama, predstavnicima vladinih institucija i medija.�Nansen dijalog centar Srbija

Nansen dijalog centar Srbija je od 2003. godine Regionalni sekretarijat Globalnog partnerstva za prevenciju oružanih sukoba (GPPAC) za prostor Zapadnog Balkana. NDC Srbija je lokalna nevladina organizacija osnovana 1999. godine u Beogradu. Deo je Nansen dijalog mreže na prostoru Zapadnog Balkana.

NDC Srbija deluje u multietničkim sredinama u kojima su tenzije izazvane narušenim među-etničkim odnosima:na jugu Srbije (opština Bujanovac), u Sandžaku i Vojvodini. Nastavnici, direktori škola, učenici, predstavnici lokalnih vlasti (opštine i kancelarije Ombudsmana), predstavnici političkih partija i novinari su ciljne grupe sa kojima organizacija radi. Obrazovni treninzi čine većinu aktivnosti organizacije i obrađuju teme kao što su Dijalog i veštine komunikacije, Sredstva za analizu sukoba, Konstruktivno rešavanje i transformacija sukoba i Medijacija.

Nansen dijalog mreža (NDN)

Nansen dijalog mreža sastoji se od Nansen dijalog centara koje deluju na prostoru Zapadnog Balkana. Svi Nansen dijalog centri registrovani su kao lokalne nevladine organizacije u sledećim gradovima: Sarajevu, Mostaru, Banjaluci, Beogradu, Bujanovcu,

Podgorici, Skopju, Osijeku, Prištini, Mitrovici (u severnom i južnom delu).

Glavni cilj Nansen mreže je da doprinese pomirenju i izgradnji mira podsticanjem interetničkog dijaloga između pojedinaca i grupa koje mogu da ostvare snažan uticaj na svoje zajednice.

Etnički podeljene zajednice i nedovoljna komunikacija među ljudima su neke od posledica raspada bivše Jugoslavije. Nažalost, etnička podela prisutna je i u obrazovnom sistemu, a mono-etničke škole su rezultat dubokih podela u zajednicama. Zato je mirovno obrazovanje jedna od važnih oblasti kojima se bave Nansen dijalog centri. ND centri kreiraju aktivnosti na osnovu potreba u lokalnim zajednicama. Smanjenje tenzija i međuetnička saradnja postižu se kroz rad sa učenicima, nastavnicima, roditeljima i lokalnim vlastima. Kao viši nivo saradnje sa lokalnim političarima i rukovodiocima pokrenuta je saradnja sa opštinama u Norveškoj.

GLOBALNO PARTNERSTVO NA ZAPADNOM BALKANU

Nansen dijalog centar Srbija, osim pomenutih aktivnosti u Srbiji, radi na mirovnom obrazovanju u celom regionu, u saradnji sa drugim Nansen dijalog centrima i partnerskim nevladinim organizacijama. Aktivnosti GPPAC-a u regionu počele su 2003. godine. Tokom pripremnih sastanaka, predstavnici Nansen dijalog centara razmatrali su potrebe različitih delova regiona na osnovu kojih su kreirane regionalne aktivnosti. Izabrani su i članovi Regionalne savetodavne grupe.

Regionalna savetodavna grupaRegionalnu savetodavnu grupu (RSG) čine predstavnici Nansen dijalog centara i njihovih partnerskih organizacija iz Srbije, Makedonije, Crne Gore, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Albanije i Bugarske. Na redovnim sastancima članovi RSG opredeljuju se za strategiju delovanja i prioritetne aktivnosti u regionu. Prvi sastanak održan je u Skoplju, u januaru 2004. godine, kada je prihvaćena inicijativa za osnivanje GPPAC mreže na Zapadnom Balkanu. Od tada je održano pet sastanaka RSG. Članovi RSG su početkom 2006. godine odlučili da Mirovno obrazovanje bude prioritetna tema u okviru regionalne saradnje na Zapadnom Balkanu. Od 2008. godine u radu RSG učestvuju zemlje Zapadnog Balkana. Na sastanku održanom u Beogradu, u maju 2008. godine zaključeno da je za dalji razvoj Mirovnog obrazovanja u regionu neophodno uspostaviti bolju saradnju sa ministarstvima prosvete i drugim državnim i lokalnim institucijama vlasti.

Balkanska konferencija o prevenciji sukoba i izgradnji miraU novembru 2004. godine održana je Balkanska konferencija o prevenciji sukoba i izgradnji mira, na kojoj je učestvovalo 150 predstavnika iz regiona Zapadnog Balkana, uključujući Albaniju i Bugarsku. Konferencija je bila kruna regionalnog procesa u okviru koga su nevladine organizacije imale priliku da razmene iskustva, formulišu preporuke za vlade i međunarodne institucije i kreiraju zajedničku platformu za dalje aktivnosti na nacionalnim nivou. U završnom dokumentu, Balkanskom planu akcije, istaknuto je da je za ostvarivanje održivog mira neophodna saradnja na svim nivoima društva i konstantno ulaganje u mirovni proces.

4

U okviru saradnje na regionalnom nivou, Mirovno obrazovanje izdvojeno je kao prioritet. Balkanski plan akcije integrisan je u Globalni plan akcije GPPAC mreže i predstavljen tokom Globalne konferencije o prevenciji oružanih sukoba i izgradnji mira održane u julu 2005. godine u sedištu UN-a u Njujorku.

Program mirovnog obrazovanja

NDC Srbija realizuje Regionalni projekat mirovnog obrazovanja od 2007. godine uz finansijsku podršku ifa Projekt zivik. Na početku projekta, u aprilu 2007. godine, održana je Balkanska konferencija o mirovnom obrazovanju i mirnom rešavanju sukoba u školama u Beogradu. Konferencija je okupila učesnike iz regiona i nekoliko međunarodnih predstavnika. Među njima

su bili predstavnici ministarstava prosvete, lokalnih organizacija civilnog društva, GPPAC-a, Međunarodne mreže za rešavanje sukoba u školama i mirovno obrazovanje (INCREPE) i međunarodnih organizacija. Tokom dva radna dana učesnici su diskutovali o sledećim temama: Rezultatima mirovnog obrazovanja; Obrazovanju za toleranciju i koegzistenciju; Mirovnom obrazovanju u školama i Medijaciji u školama. Glavni zaključci bili su da je neophodno pospešiti saradnju sa Ministarstvima prosvete, kao i regionalnu saradnju u oblasti Mirovnog obrazovanja.

U nastavku regionalnog procesa NDC Srbija je organizovao pet seminara programa Mirovno obrazovanje i mirno rešavanje sukoba u školama na Zapadnom Balkanu za grupu nastavnika i mirovnih edukatora tokom 2007. godine i prve polovine 2008. godine. U okviru pet seminara učesnici su stekli znanja o veštinama dijaloga i sredstvima za nenasilno rešavanje sukoba, medijaciji, pregovaranju i veštini vođenja radionica. Tokom ovog ciklusa seminara, učesnici su obučeni da samostalno vode radionice iz oblasti medijacije i nenasilnog rešavanja sukoba.

Za drugu polovinu 2008. godine NDC Srbija planira još dva seminara iz oblasti mirovnog obrazovanja za predstavnike Ministarstva prosvete, lokalnih vlasti, škola i mirovne edukatore iz celog regiona Zapadnog Balkana. U okviru ovih seminara grupa polaznika iz Srbije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Crne Gore i Makedonije baviće se tehnikama dijaloga i nenasilnog rešavanja sukoba, ali i kreiranjem strategija za zajednički rad na mirovnom obrazovanju. Nastavak projekta Mirovno obrazovanje i mirno rešavanje sukoba na Zapadnom Balkanu u 2008. godini ima za cilj jačanje regionalnih kapaciteta za izgradnju mira. Tokom edukacije o sredstvima i metodologijama za nenasilno rešavanje sukoba poboljšavaju se međuljudski odnosi, kako u školama, tako i u široj zajednici.

Poseban naglasak stavljen je na iskustva stečena za vreme regionalnih seminara 2007. godine. Rezultati Regionalnog programa mirovnog obrazovanja

Nakon gotovo dve godine kontinuiranog rada na mirovnom obrazovanju u regionu, postavljene su čvrste osnove regionalne saradnje za dalji razvoj programa mirovnog obrazovanja. Nastavnici i direktori osnaženi su da prihvate i uspostave programe mirovnog obrazovanja u svojim školama, a predstavnici lokalnih vlasti motivisani su da učestvuju u regionalnim treninzima i konsultacijama sa nastavnicima. U nekim školama u kojima rade učesnici regionalnog procesa inicirano je formiranje medijatorskih klubova u školama.

Ciljevi za budućnost

GPPAC mreža na Zapadnom Balkanu nastaviće da radi na unapređenju mirovnog obrazovanja u celom regionu. NDC Srbija, kao Regionalni sekretarijat GPPAC, podržavaće i ubuduće međuetničku saradnju, procese pomirenja i održivi mir. Jedan od sledećih koraka je ostvarivanje bolje saradnje lokalnih vlasti i ministarstava prosvete za integrisanje programa mirovnog obrazovanja u nastavne planove i programe.

U okviru redovnih aktivnosti, Regionalni sekretarijat radiće na: pružanju podrške programima mirovnog obrazovanja i proceni rezultata rada; jačanju saradnje nastavnika i mirovnih edukatora i na sistematizaciji programa mirovnog obrazovanja.

Priručnik o mirovnom obrazovanju

Početkom 2008. godine NDC Srbija je izdala Priručnik o mirovnom obrazovanju: Dijalogom do rešenja. Priručnik je svojevrsna zbirka sredstava za analizu i nenasilnorešavanje sukoba, iskustava međunarodnih i lokalnih predavača iz oblasti mirovnogobrazovanja.

5

6

SRBIJA

Saradnja NDC Srbija (kancelarije u Beogradu i Bujanovcu) sa školama u Bujanovcu započeta je 2006. godine. Glavni povod za ovu inicijativu bila je činjenica da su škole u Bujanovcu potpuno podeljene na etničkoj osnovi, što u praksi znači da se nastava u dve osnovne i dve srednje škole odvija u odvojenim zgradama u različitim delovima grada. Takođe, verovali smo da će nastavnicima vežbe dijaloga i alternativne tehnike za rešavanje sukoba predstavljati jedan vid profesionalnog usavršavanja i pomoći im da unaprede vaspitni aspekt svoga rada. Prosvetni radnici se uvek raduju sticanju novih znanja, tako da su direktori, pedagozi i nastavnici rado prihvatili naš poziv, naglasivši da je u svim školama vidljiva potreba za primenom novih pristupa i da je neophodno da škole „rastu“ i prate nove društvene tokove.

MEDIJACIJA U ŠKOLAMA U BUJANOVCU

U isto vreme, u Bujanovcu se odvijala i obuka nastavnika i učenika iz oblasti Vršnjačke medijacije. Na predlog trenera i organizatora, u svakoj školi su formirani mali timovi sastavljeni od po dva nastavnika i male grupe učenika medijatora, koji su zaduženi za organizovanje dodatne obuke i razvijanje procesa. Na radost svih nas, u dve osnovne škole otvoreni su medijatorski klubovi i značajan broj dece je stekao osnovne veštine neophodne za početak bavljenja vršnjačkom medijacijom.Nastavnici medijatori, predstavnici školskih timova, redovno se sastaju i razmenjuju materijale, pristupe i iskustva vezana za prihvatanje medijacije i rešavanje različitih vrsta sukoba u školama.

Tokom procesa primene vršnjačke medijacije, a kroz razvijanje veština komunikacije, razumevanja vršnjaka, rešavanje sukoba i pospešivanje saradnje, nastavnici medijatori takođe utiču na razvijanje samopouzdanja, osećaja odgovornosti i pripadnosti multi-etničkoj zajednici. Nastavnici medijatori i koordinatori projekta očekuju da rezultati projekta budu smanjenje sukoba u školama i između učenika različitih nacionalnosti. Mi takođe želimo da pospešimo razvijanje kulture dijaloga i saradnje svih etničkih zajednica tako što ćemo redovno informisati javnost i motivisati roditelje da aktivno učestvuju u procesu primene medijacije u lokalnoj zajednici.

U Beogradu, 3.09.2008. Tatjana Popović, Koordinator projekta mirovnog obrazovanjaNansen dijalog centar Srbija

NDC Srbija je razvio metodologiju po kojoj jedna grupa prođe serijal seminara da bi se učesnici obučili za samostalni rad. Tako su i nastavnici, Albanci i Srbi, zajedno usavršavali komunikaciju i dijalog, vežbali tehnike pregovaranja i medijacije na primerima iz svoje radne prakse tokom četiri seminara. Oni su takođe diskutovali o metodologijama, disciplini, kao i o društvenim promenama koje se neizbežno odražavaju na nastavni proces.Početkom 2007. godine predstavnici obrazovnog sektora pri opštini Lillehammer su nam ponudili da zajednički osmislimo saradnju škola iz dva grada. Rezultati zajedničkih dogovora i planiranja bile su poseta direktora i koordinatora za obrazovanje iz Lillehammera školama u Bujanovcu, usledile su dve radne posete dve grupe nastavnika i direktora školama u Lillehammeru, a zatim i dve uzvratne posete Norvežana školama u Bujanovcu. Glavne oblasti u okviru kojih se odvijao rad bile su: obrazovni sistemi u obe zemlje, nove nastavne metodologije, timski rad, primena demokratskih principa i organizacija rada u školama. Zahvaljujući saradnji dveju opština, imali smo izuzetnu podršku predstavnika lokalnih vlasti u Bujanovcu čiji su predstavnici aktivno učestvovali u aktivnostima.

Nansen dijalog centar Crna Gora, u saradnji sa Ministarstvom prosvjete Crne Gore od početka 2008. godine radi na projektu "Školske medijacije", koji ima za cilj rad na uvođenju mirnog rješavanju sporova i uvođenje mirovnog obrazovanja kao sastavnog dijela.

Tokom 2008. godine projekat se realizuje u osnovnoj školi "Marko Miljanov" u Podgorici. Prva radionica održana je u martu 2008. godine, s temom: "Uvod u analizu konflikata, školska medijacija". Fasilitator na radionici je bio Dr Petar Turčinović, rezidentni ambasador Hrvatske u Crnoj Gori, koji je po formalnom obrazovanju socijalni psiholog i medijator, a polaznici su bili nastavnici, učenici, predstavnici ministartsva prosvjete, prosvjetnih inspektora, udruženja roditelja, uprave škole, isl. Ideja je da se kroz model 4+1, dvodnevne radionice i trening za trenere, obuči prva generacija trenera za školsku medijaciju, koja će biti resurs za naredne generacije trenera za školsku medijaciju.

Cilj ovog projekta jeste da se obrazuju i osnaže prosvjetni radnici i svi akteri koji direktno ili indirektno učestvuju u procesu obrazovanja, kao i budući praktikanti školske medijacije u multietničkim sredinama, da djeluju kao mašina pozitivnih promjena u okviru obrazovnog sistema u Crnoj Gori, kroz prihvatanje i imlementaciju metoda alternativnog rješavanja

Projekat mirovnog obrazovanja u Crnoj Gori realizuje se kroz programe nevladinog sektora u Crnoj Gori, kao i kroz proces reformi u obrazovanju Ministarstva prosvjete Crne Gore. Početak priče o mirovnom obrazovanju ili obrazovanju za mir, svakako se najviše vezuje za aktivnosti nevladinog sektora u Crnoj Gori, koji je kroz različite aktivnosti i u različitim područjima doprinosio/doprinosi promjeni "ratničkog" obrasca ka mirovnom.

CRNA GORA

PROJEKAT MIROVNOG OBRAZOVANJA U CRNOJ GORI

sporova kroz transformaciju konflikata.

Ciljevi ovog programa su obrazovanje i obuka profesionalaca/ki koji rade sa djecom i mladima u cilju sticanja znanja i vještina potrebnih za individualni i grupni rad sa mladima na ličnom i socijalnom razvoju, samopouzdanju, razvijanju vrijednosti i stavova, te komunikaciji, radu na konfliktima i aktivnom učestvovanju u izgradnji i razvoju zajednice.

Omladinski rad pomaže razvoju mladih ljudi u svjesne, odgovorne i aktivne članove zajednice i radi na stvaranju uslova za ostvarenje njihovih punih potencijala. Omladinski rad polazi od potreba, problema, prava i interesa mladih ljudi. Obzirom na ovo, omladinski rad Forum-a MNE u Crnoj Gori zasnovan je na istraživanjima potreba mladih realizovanim u saradnji sa organizacijama, institucijama i službama koje mogu pomoći u identifikaciji potreba i problema mladih kao i u iznalaženju adekvatnih rješenja.

Omladinski rad u Crnoj Gori sprovodi se u omladinskim klubovima u Podgorici, Nikšiću, Kotoru i Ulcinju, kao i kroz omladinske obrazovne ljetnje kampove. U klubovima i na kampovima omladinski rad je radionicarskog tipa, a efekat je višestruk kako za mlade, tako i za profesionalce/ke koji se bave mladima, ali i za cijelo društvo.

Dragana Radoman i Sandra SmolovićForum MNE

U Crnoj Gori mirovno obrazovanje se sprovodi u okviru nevladinog sektora kroz razne seminare, radionice i treninge, kao i u okviru javnih institucija kroz reformu školstva.

Jedna od nevladinih organizacija koje se bavi mirovnim obrazovanjem u Crnoj Gori je Forum Mladi i Neformalna Edukacija (Forum MNE). Forum MNE sprovodi program razvoja zajednice kroz neformalno obrazovanje i omladinski rad, radi sa mladim ljudima, organizacijama građanskog društva i državnim institucijama, pri tom koristeći integrisani pristup u oblasti obrazovanja, rada sa mladima, razvoja volonterstva i razvoja politike za mlade. Kroz pružanje neformalnog obrazovanja i omogućavanje komunikacije i učenja među različitim kulturama, podržava i ohrabruje djecu, mlade i odrasle da koriste svoja znanja, vještine, vrijednosti i iskustva kako bi postigli svoj puni potencijal kao značajni pojedinci.

Forum MNE, od 2002. godine, organizuje univerzitetski kurs “Liderstvo i omladinski rad u zajednici“, odnosno program stručnog usavršavanja nastavnika/ca za neformalno obrazovanje, socijalno obrazovanje, rad sa mladima i rad na pomirenju i konfliktima. Program je osmislio PRONI institut za socijalno obrazovanje i Univerzitet u Jončopingu (Švedska), Fakultet za obrazovanje i komunikaciju, koji akredituje program i daje licencu Forum-u MNE da organizuje kursna teritoriji Crne Gore. Od studijske 2007/08, pomenuti univerzitetski kurs se sprovodi na Filozofskomfakultetu u Nikšiću.

FORUM MLADI I NEFORMALNA EDUKACIJA (FORUM MNE)

Školska medijacija je pinorski projekat u Crnoj Gori, koji realizuje Nansen dijalog centar u saradnji i uz podršku Ministarstva prosvjete. Naša očekivanja jesu da će se tokom 2008. godine formirati trenerski „pul“, koji će tokom naredne/narednih godina, raditi na promociji, primjeni i osnaživanju školske medijacije, kao najboljem alternativnom načinu rješavanja sporova.

Ivana GajovićNansen dijalog centar Crna Gora

7

Иако поминаа седум години од конфликтот во 2001 година на Македонија сеуште и преостанува многу работа во сферата на интеретничкото помирување, отстранувањето на предрасудите и стереотипите истотака и општественото и институционалното интегрирање на етничките заедници во Македонија. Една од позначајните настани од етнички карактер кој што значајно промени многу работи беше воениот конфликт во 2001 година резултирајќи со многу проблеми, инциденти и тажни моменти во сеќавањето на секој државјанин на Република Македонија. Треба да се напомене дека во Македонија има значаен број на невладини и меѓународни

Мировно образование во Македонија -Проекти на НДЦ Скопје во мултиетничките средини

MAKEDONIJA

организации чии активности се базираат на подобрување на мултиетничкиот карактер на државата. Нансен Дијалог Центар Скопје е една од многуте невладини организации во Македонија која што од 2000 година упорно работи на подобрување на меѓуетничката соработка користејќи го дијалогот како основно средство за постигнување позитивни резултати на тој план. НДЦ Скопје поддржана од Министерството за надворешни работи на Кралството Норвешка како главен донатор, со нејзината работа има опфатено многу целни групи како на регионално така и на локално ниво. Посветеноста на оваа организација кон мировното образование и работа се должи на тоа што вработените во оваа организација веруваат дека добрите меѓуетнички односи и меѓуетничката соработката се кључни индикатори за едно здраво општество.Неколку политички одлуки во сферата на основното и средното образование во Македонија кои што сигурно резултираа кон етничка поделба беа иницијатор на Нансен Дијалог Центар Скопје да почне со работа токму на тоа поле. Главниот проблем во сите овие политички одлуки беше поделбата на учениците на етнички карактер нудејќи им етничко чисти основни училишта и средни школи кои што абсолутно би ја спречиле интеграцијата и соработката на народностите од млади години.

Токму затоа НДЦ Скопје од 2005 година ги насочи своите активности кон создавање на мултиетничко двојазично образование преку неформална настава или организирање на курсеви по странски јазици и информатичка технологија каде учениците би биле во мешани етнички групи и наставата би ја следеле на два јазика (албански и македонски). Главна цел на оваа програма на НДЦ Скопје е отварање на едно Основно Интегрирано Двојазично Училиште за која што длабоко веруваме дека е една од формулите за преминување на интеретничките проблеми и подобрување на меѓуетничката соработка. Ова училиште се очекува да се отвори во Септември 2008 година во општина Јегуновце. НДЦ Скопје верува и се надева дека Министерството за образование и наука на Македонија ќе го следи овој пример и ќе го применува во другите мултиетнички средини во Македонија.

Џевахире Пруси - Зајази Проект менаџер Нансен Дијалог Центар Скопје

Mirovno obrazovanje u Makedoniji – projekti NDC Skoplje u multietničkim sredinama

Iako je od sukoba 2001 godine prošlo sedam godina, u Makedoniji mora još mnogo da se radi na polju međuetničkog pomirenja, odbacivanja predrasuda i stereotipa. Isto tako mora da se radi i na društvenom i institucionalnom integrisanju etničkih zajednica u Makedoniji.

Oružani sukob koji se dogodio 2001 godine, kao jedan od najznačajnih događaja koji je imao etnički karakter, uveliko je promenio odnose među ljudima i kao rezultat izazvao mnoge probleme, incidente i tužne momente u sećanju svakog državljanina Republike Makedonije.

Treba napomenuti da u Makedoniji deluje veliki broj nevladinih i međunarodnih organizacija čije se aktivnosti zasnivaju na poboljšanju multietničkog karaktera države.

Nansen dijalog centar Skopje je jedna od mnogih nevladinih organizacija u Makedoniji koja od 2000 godine kontinuirano radi na poboljšanju međuetničke saradnje koristeći dijalog kao osnovno sredstvo za postizanje pozitivnih rezultata na tom planu.

Kao glavni donator, rad NDC Skopje podržava Ministarstvo spoljnjih poslova Kraljevine Norveške. Organizacija radi sa velikim brojem ciljnih grupa, kako na regionalnom, tako i na lokalnom nivou. Posvećenost radu na programima mirovnog obrazovanja proizašla je iz ubeđenja zaposlenih organizacije koji veruju da su dobri međuetnički odnosi i međuetnička saradnja ključni indikatori za postojanje zdravog društva.

8

Svakodnevno smo svjedoci nasilja među djecom, koje svakim danom uzima sve više maha. Po mom mišljenju, nasilje je više naglašeno među djecom u sredinama u kojima su bili sukobi za vrijeme rata. Porodice su u krizi,djeca rastu u takvim porodicama i probleme iz porodice prenose na druge, na svoje vršnjake.Velika je potreba da se radi sa djecom, roditeljima i nastavnicima na usvajanju vještina komunikacije,mirnog rješavanja konflikta,promociji medijacije,uvažavanja različitosti,toleranciji.

Nakon niza aktivnosti koje je provela kancelarija Nansen dijalog centra Banjaluka sa prosvjetnim radnicima na temu nenasilne komunikacije, organizovan je seminar na temu "Vršnjačka medijacija" na Vlašiću u hotelu "Pahuljica" 19. i 20.04.2008.Učesnici seminara su bili prosvjetni radnici iz Prijedora (Republika Srpska) i Sanskog Mosta (Federacija BiH), koji nisu imali priliku da se ranije upoznaju. Svrha seminara bila je osposobljavanje nastavnika za implementaciju vršnjačke medijacije u školama i korištenje medijacije u svakodnevnom životu škole na relaciji nastavnici-učenici-roditelji. Ciljevi seminara su bili: promocija vršnjačke medijacije, koraci u procesu medijacije sa naglaskom na komunikacijske vještine,posebno na aktivno slušanje kao i na sam proces medijacije kroz igranje uloga. Primjena vršnjačke medijacije u odgojno-obrazovnom radu pomaže učenicima da svakodnevne sukobe mogu rješavati pomoću medijacije sami, na miran i nenasilan način. Cijeli seminar je protekao u srdačnom raspoloženju i druženju cijele grupe. Učesnici su u evaluaciji istakli zadovoljstvo radnom atmosferom, sadržajem pojedinih radionica i seminara u cjelini,a naročito primjenjivošću pokazanih metoda i sadržaja.U toku rada nastojali smo poštovati načela odgovornosti,jednakosti,sigurnosti,pravednosti,tolerancije,identiteta,slobode i solidarnosti. Seminar se temeljio na participacijskoj suradničkoj metodi učenja, te grupnom iskustvenom učenju. Zahvaljujući odgovornom radu svih polaznika/ca, ostvareni su ciljevi seminara.

Nakon regionalnog seminara kojeg je u maju 2008. godine organizovala kancelarija Nansen dijalog centra Srbija na temu "Mirno rešavanje sukoba u okviru redovne nastave”, u Sanskom Mostu je 04.06.2008. godine održana jednodnevna radionica u O.Š. "5. oktobar" za prosvjetne radnike koji su prethodno učestvovali na seminaru "Vršnjačka medijacija". Nakon aprilskog seminara, učesnici su u svojim školama održali radionice na temu "Vršnjačka medijacija" i na ovom susretu iznijeli svoja iskustva. U nekim školama su formirani medijatorski klubovi i nastaviće sa aktivnostima u narednoj školskoj godini. Istaknuta je važnost radionice "Pregovaranje" koja se obrađuje tokom edukacije iz vršnjačke medijacije. Svrha radionice je osposobljavanje nastavnika za implementaciju pregovaranja kao procesa direktnog dijaloga između dva pojedinca ili grupe u kojem oni stvaraju opcije i postižu dogovore oko suprostavljenih interesa i potreba.

Vršnjačka medijacija u školama u Sanskom Mostu i Prijedoru

BOSNA I HERCEGOVINA

Nekoliko političkih odluka iz sfere osnovnog i srednjeg obrazovanja u Makedoniji koje su kao rezultat imale etničku podelu, motivisale su Nansen dijalog centar Skopje da počne raditi na tom polju. Osnovni problem svih ovih političkih odluka bila je podela učenika po etničkoj pripadnosti, nudeći im da pohađaju etnički čiste osnovne i srednje škole, što bi apsolutno sprečilo integraciju i saradnju mladih ljudi različitih nacionalnosti.

Iz tog razloga, NDC Skopje od 2005. godine kreira svoje aktivnosti koristeći multietničko dvojezično obrazovanje kroz neformalnu nastavu ili organizujući kurseve stranih jezika i informatičke tehnologije.

Kurseve zajednički pohađaju etnički mešovite grupe učenika, a nastava se odvija na dva jezika (albanski i makedonski). Glavni cilj ovog programa NDC Skopja je otvaranje jedne Osnovne integrisane dvojezične škole, za koju duboko verujemo da može biti formula za prevazilaženje međuetničkih problema i poboljšanje međuetničke saradnje. Ova škola počinje sa radom u septembru 2008. godine, u opštini Jegunovce. NDC Skopje veruje i nada se da će Ministarstvo prosvete i nauke u Makedoniji da sledi ovaj primer i da ga primeni u drugim multietničkim sredinama u Makedoniji.

Xhevahire Pruthi-Zajazi

Projekt menadžer

Nansen dijalog centar Skoplje

9

10

NANSEN DIJALOG CENTAR SARAJEVO«DVIJE ŠKOLE POD JEDNIM KROVOM»

U Bosni i Hercegovini nastava u osnovnim školama funkcionira po modelu «Dvije škole pod jednim krovom». Model je posebno izražen na području centralne Bosne, kao i u nekim općinama Hercegovačko – neretvanskog kantona.U praksi to znači da se unutar jedne škole nastava realizira odvojeno, u različitim smjenama za učenike koji pripadaju različitim etničkim skupinama. Ponekad se nastava odvija paralelno u istoj smjeni, dok je sam školski objekat fizički podijeljen na dva dijela. Postojanje «Dvije škole pod jednim krovom» je u najvećoj mjeri izraženo u općinama sa hrvatskom odnosno bošnjačkom većinom, dakle na širem području centralne Bosne, Hercegovine i Posavine. Bitno je naglasiti da različiti modeli po kojima su učenici u potpunosti podijeljeni po etničkom principu nisu specifičnost samo gore spomenutih područja Bosne i Hercegovine, niti samo sredina sa bošnjačkom, odnosno hrvatskom većinom. To je model po kojem su u većoj ili manjoj mjeri obrazovni sistem i nastavni procesi uspostavljeni na cijelom području Bosne i Hercegovine.Sa tako koncipiranim obrazovnim sistemom, kao rezultat imamo nove generacije bez ikakvog interetničkog iskustva, već naviknute na segregaciju kao na nešto što je sasvim prirodno samo po sebi.Nije teško zaključiti, osobito ako se ima u vidu iznimno teška ratna prošlost, sve ono kroz što je Bosna i Hercegovina prošla kao država i društvo, zatim aktuelne političke prilike, da trenutno u Bosni i Hercegovini ne postoji mjesta pretjeranom optimizmu.

PROJEKAT «ŠKOLA ZA SVE» OSNOVNA ŠKOLA «PETAR KOČIĆ» KRAVICA – KONJEVIĆ POLJE

Kako je Nansen dijalog centar Sarajevo od 2006. godine u najvećoj mjeri sa svojim aktivnostima fokusiran na područje istočne Bosne, u općinama Bratunac i Srebrenica, namjera nam je da u ovom tekstu prenesemo iskustva iz jednog od naših projekata pod nazivom «Škola za sve».

OŠ «Petar Kočić» je jedna od triju osnovnih škola na području općine Bratunac. U okviru OŠ «Petar Kočić» postoje centralna škola koja se nalazi u prigradskom naselju Kravica i područna škola koja je locirana u Konjević Polju.

Kravica i Konjević Polje su sredine koje su po etničkoj strukturi monolitne. U Kravici živi stanovništvo srpske nacionalnosti, dok u Konjević Polju živi stanovništvo bošnjačke nacionalnosti. Na rubnim područjima žive pripadnici druge nacionalnosti, kao što je npr. slučaj sa nekim zaseocima koji se nalaze u neposrednoj blizini Kravice.

U praksi imamo situaciju da u centralnoj školi u Kravici nastavu pohađaju isključivo djeca srpske nacionalnosti, a u područnoj školi u Konjević Polju samo djeca bošnjačke nacionalnosti. Ove dvije škole su udaljene jedna od druge 12 km. U obje škole nastavu predaju isti nastavnici, obje škole imaju zajedničku školsku administraciju i upravu.Na samom početku našeg rada u ovoj školi, bili smo fokusirani upravo na nastavnike i školsku upravu. S vremenom smo kroz permanentan angažman i rad u samoj školi,u ove dvije lokalne zajednice i kroz rad sa predstavnicima Općine Bratunac, te predstavnicima lokalnih NVO-a ostvarili izuzetno dobru saradnju sa školskom upravom. Kroz zajednički angažman, u naš projekat uključili smo nastavnike, roditelje, predstavnike školskog odbora i same učenike.

Uz finansijsku podršku Ambasade Kraljevine Norveške u BiH, te u saradnji sa upravom OŠ «Petar Kočić», NDC Sarajevo je organiziralo rekonstrukciju jedne učionice u područnoj školi OŠ «Petar Kočić» u Konjević Polju. Rekonstrukcija učionice je realizirana uz aktivno, volontersko i zajedničko učešće roditelja bošnjačke i srpske nacionalnosti iz Kravice i Konjević Polja. Roditelji su zajednički obavili sve građevinske radove tokom posljednje dvije sedmice ljetnog raspusta školske 2006/2007 godine.

Ciljevi seminara iz vršnjačke medijacije su da se radi na vještinama dijaloga i dobre komunikacije i da se nauče stilovi i faze pregovaranja. Učesnici seminara su istakli da su im ove edukacije pomogle, ne samo u radu, nego i u njihovom svakodnevnom životu i pokazali želju za nastavkom edukacija. Nakon ovih aktivnosti postoji veliki interes prosvjetnih radnika koji nisu imali priliku za edukacijama na ove teme i spremnost da naučeno primjene u svom radu.

� Senka Jakupović Nastavnica u redovnoj nastavi i mirovni edukator Osnovna škola “5.oktobar”, Sanski Most

11

ovaj način bili po prvi put u drugoj školskoj zgradi. Prvi put su bili u prilici da sudjeluju u zajedničkim aktivnostima sa svojim vršnjacima iz druge škole. U obje sekcije je stvorena zajednička jezgra i kada je riječ o motivaciji samih učenika, koja je na visokom nivou. Imajući u vidu da se radi o neobaveznoj vannastavnoj aktivnosti, možemo zaključiti da ovakva iskustva pružaju izvjesnu mogućnost za optimizam i dodatnu motivaciju za nastavak rada na ovom projektu. Nansen dijalog centar Sarajevo planira nastavak realizacije ove aktivnosti i u narednoj školskoj godini zajedno sa upravom i nastavnim kadrom OŠ «Petar Kočić», kao i sa aktivnim učešćem roditelja iz Kravice i Konjević polja u realizaciji konkretnih aktivnosti.

Ovo je bio prvi korak. Ono što je uslijedilo je bilo to da smo, zajedno sa predstavnicima OŠ «Petar Kočić», formirali po dvije grupe učenika u svakoj od škola (područnoj i centralnoj), koje su činile dvije sekcije. Prva sekcija je dobila radni naziv «Časovi informatike», a druga «Engleski jezik u informatici». Obje grupe su činili učenici srpske i bošnjačke nacionalnosti iz Kravice, odnosno iz Konjević Polja.Časovi informatike su se održavali u područnoj školi u Konjević Polju svakog drugog radnog utorka, a časovi engleskog jezika u centralnoj školi u Kravici po istom principu tokom školske 2007/2008 godine. Obje sekcije su multietničkog sastava, a neki od učenika iz Kravice, odnosno Konjević Polja su na

PRVI PUT U U SARAJEVUPROJEKAT «MIROVNO OBRAZOVANJE» U SŠC SREBRENICA

Vannastavna aktivnost «Mirovno obrazovanje» u Srednjoškolskom centru (SŠC) Srebrenica realizirana je na prijedlog Koordinacionog odbora iz Srebrenice uz podršku Nansen dijalog centra Sarajevo. Grupu učesnika mješovite etničke strukture činilo je 30 učenika iz šest različitih odjeljenja škole.

Prva radionica «Mirovno obrazovanje» namijenjena učenicima srpske i bošnjačke nacionalnosti održana je 10. aprila 2008. godine u Srednjoškolskom centru (SŠC) «Srebrenica». Tema je bila religija, a kao predavači na ovoj sesiji učestvovali su: Damir ef Peštalić - glavni imam Medžlisa islamske zajednice Srebrenica i protonamjesnik Željko Teofilović Srpska pravoslavna opština Srebrenica. Predstavnici dvije vjerske zajednice dali su kratki pregled o istorijatu i osnovnim načelima Islama i Pravoslavlja, a potom je učenicima data prilika da postave pitanja i otvore diskusiju.

Druga radionica održana je 23. aprila 2008. godine u SŠC «Srebrenica. Predavač na ovoj radionici je bio Fedžad Forto, koji je održao predavanje na temu «Jevreji Sarajeva» Predavanje je bilo tematski usmereno na istorijat jevrejske zajednice u Sarajevu i BiH.

Posljednja aktivnost prvog dijela projekta «Mirovno obrazovanje» za učenike koji su aktivno sudjelovali u predhodne dvije bila je jednodnevna posjeta Sarajevu. Ovo je bila prilika da se učenici upoznaju za različitim religijskim tradicijama koje u Sarajevu postoje. Za njih su organizirane posjete Begovoj džamiji, pravoslavnoj crkvi, katoličkoj katedrali i sinagogi. Za učenike srpske i bošnjačke nacionalnosti ovo je bila jedinstvena prilika da zajednički učestvuju u volonterskoj aktivnosti koja nije organizirana unutar redovne nastave. Za većinu učenika ovo je bilo prvi put da dolaze u Sarajevo.

Genc GoranciKoordinator projekta Nansen Dijalog Centar Sarajevo

Bulevar Zorana Đinđića 105/16

11070 Novi Beograd, Srbija telefon: + 381 11 3130 792

faks: + 381 11 3130 791 email: nansen@sezamro.yu

http://www.bncserbia.org.rs http://www.nansen-dialogue.net

http://www.gppac.net/

Štampa: GRID STUDIO Dizajn i priprema: Ana Mandić

Uredile: Dragana Šarengaća i Maja Vitas

Izdaje: Nansen dijalog centar Srbija

Peace Education in the Western BalkansNansen Dialogue Centre Serbia, GPPAC Regional Secretariat Western Balkans commemorates 21st September, the International Peace Day

Global Partnership for the Prevention of Armed Conflict (GPPAC) is a world-wide civil society-led network aiming to build a new international consensus on peacebuilding and the prevention of violent conflict. GPPAC network has been active since 2003 in 15 regions around the world. Each of the partner regions, apart from implementing its regional agenda, participates in the global campaigns. In 2008, GPPAC highlights a celebration of 21st September, the International Peace Day (IPD), as a great opportunity to raise global awareness on the importance of peace and conflict prevention in order to increase the pressure on policy makers, governments and international organizations around the world. The UN appointed this day to celebrate peace through resolution 55/282 in 2001.Nansen Dialogue Centre Serbia, being GPPAC Regional Secretariat for the Western Balkans joined commemoration of 21st September under a global slogan People Building Peace. The focus will be on Peace Education, with central IPD activities taking place in Belgrade (Serbia), Podgorica (Montenegro) and Jegunovce (Macedonia). In Belgrade, NDC Serbia organises round table on Peace Education-Cooperation of Civil Soceity Organisation and Governmental Institutions. Similar event is organised in Podgorica by NDC Montenegro, while NDC Skopje organises Peace Run for Albanian and Macedonian school children in a multi-ethnic municipality of Jegunovce. Apart from the mentioned activities, this bulletin is created to draw attention to GPPAC activities globally and in the Western Balkans. GPPAC regional processes started in 2003. In a historical overview, Balkan Conference on Conflict Prevention and Peacebuilding (November 2004) stands out as the most important event. The Balkan Action Agenda which was adopted at this Conference, pointed at cooperation at all society levels and continuous peace building efforts as prerequisites necessary for sustainable peace. In 2006, GPPAC members from the region identified Peace Education as a priority field for regional activities. Continuing with the regional process, NDC Serbia started implementing project Peace and Conflict Resolution Education in the Western Balkans in 2007 and continued in 2008. To date, the following activities were organised: the Balkan Conference on Peace Education and Conflict Resolution in Schools (April, Belgrade, 2007) and a cycle of five educational trainings on PE and CR for teachers and peace educators from the Western Balkans. A great contribution to this bulletin is coming from the participants of the 2007 and 2008 trainings: teachers, peace educators and NDC coordinators/focal points.They are the authors of the articles and make a core regional group devoted to Peace Education. From their articles, one can find out about interesting and creative PE projects in different parts of the region. Most of them are run in multi-etnic communities where children attend mono-ethnic schools, thus reflecting ethnic division in the whole society. Projects such as Mediation in Schools in South of Serbia (run by NDC Serbia), Integrated Bi-lingual School for Albanian and Macedonian children in Jegunovce, Macedonia (run by NDC Skopje) and „Škola za sve“ (run by NDC Sarajevo) contibute to improved inter-ethnic cooperation among the children and society members. Similarly, In Montenegro the project run by NDC Montenegro aim at introducing mediation in the school system and NGO Forum MNE is organising the University course Leadership and Youth Work in the Community in cooperation with The University in Niksic, Montenegro.

NDC Serbia will keep on with regional projects in the second half of 2008 by organising educational trainings for local authority representatives and peace educators from the region. Peace is a process and it takes time and efforts for it to be sustainable.

SUMMARY:

12