liSl flONOBII AUGtlSTODUN. OPP. PARS IV. - DOGMAT!ET ASCET. .1192

fecil dicitur, quod nihil nisi morteni pro saiis- J

factione volueril. Ab angelo autcm hoc rion qusesi-

vii|, quia mori non poluii. Jusluhi aulem fuit, ut

sicul st. ille supra omnia extulit, durivsimilis Aliis-

.siiho' esse voluit, et ideo "infraomnia eecidit : ita

aliquis ex iiumero ilio absque culpa existens, rion

visa poena iapsoruni infra cminia se humiliaret ,dum jusiitiani Pei in judiciis suis laudaret, suam

verp injusl i.liam accusarct et hac confessione lau-

dis socios Ievafet, Sed ille, qui de veritate cecidit,

inqua noristetit, adliuc in niendacio, cujus, pater

esl(Joaii. vm) ^ persistit dicens : Mea sv.nlfiumina,

etego feciea. EgOfeci ineipsuiii : ego sum Deus et

non lioino. El quia hsec vox incorrigibilis est, ideo

lapsus ejus irrecuperaliilis est.

CAP_.YI. Quomodo cuncii monamur, cum morsdeslrucia per Ghristtim prmdicetvr.

Disc. Mulluni me movet quod oniiies morimur,cuni mors pev Chrislum deslructa pi'_edicelur.

MAG.Duse iiiortes suni, una corporis, aliera ani-

mse. Mors corporis ..eparaiio est animse a corpore ;mors aniriise esl separatio animre a Peo. Sicut

ergo mors corporis aufcvt gaudia mundij ita morsanimse aufert gaudia cceli. Hanc morterii Christus

destruxit, dum aniinas de suppliciis exemptas, gau-diiscceli inlulit. Adbuc mortem desiruet, duni-hni-mas suis corporibus induet, quas postea nulla morssalvet. -

CAP.YII. Cur resurrectio mortiiorum futura stt,Disc. E_rocredebam resurrectionem in novissimo ,° i

faturam etiainsi Christus nunquam incarnaretur,ut puia a propiieiis praedictani.

MAG.Resurrectio non est ideo futura quia a pro-pifetls est j~~~~~~dict~r;~~sed~~idcO~~cst~prsedictaquia^erat-futura. Siquidem jii-oplietica vox nil cogit fieri;scd Spiritus sanctus, eui orania prseterila et futurasunl pra.sentia, sua suis prsecinuH; quod vel ipse

-olim facere disposuit, vel homiues facluri erant, ut

A scirent euiii inspectorera onuiium. Porro resurre-

ctio ideo fit, ut boni plenum' gaudium, mali vefo

plenum supplicium suscipiant: quod ut ulrumquenoii nisi in corpore et anima esse poterit. Justi au-

tem perChristumreconciliati ad vitam assuiriuntur,

qui si non essent reconciliati; riunqiiain illuc-assu-

inerentuv, Igitur si Cliristus in carne non yenlsset,et sua inorte inoiiem nostram non desiruxissei;et sua vesurrectione nobis vitam noii reddidisset,nullus unquam ad vilam resurgeret : scd onines

pariter in morte remanerent.

CAP.VIII. Ctir Detts non omnes homhies ppsi resiir-rectionem ad beatam vitam transferat, maxime in-

_fanies, shte culpa decedentes.

Q Pisc Gtirii gerius humanum ad vilarii sitxrealuiniet per Christum totum sit ad vitam repafatumjvalde miror, cur omnes homines post resurrectio-

nem ad beaiam vitam non transferat, maxime in-

fantes, qui peiiitus sine culpa erant

MAG.Chrislus qui esl resurrectio et vita, omneshoraiiies ad vilam resuscitabil ; et quia ipse est ju-slilia, solos justos in beata vita glovificabit; inju-slos in misevia velinquet, Et quia ejus occultum

judicium exsupevat omnem sensuni, qubsdam,quos vult, nocentes igne purgatorio purificalos ad

gloriam assumit: qUosdam, quos vult, innocentesin misevia velinquit, videlicet infantes, quos unda

baptismalis non vegeneravit. Melius est cnini permisericordiam salvari, quam uiujuani Judicis sen-lentia condemnari. Cur autem lioc faciat, non plus

possuinus investigare quam illud possumus inda-

gare : Cur angelos non fecerit archangclos, vel iilcs—

jion-feeerit-fhronos^-vel-feminasiion_feceril_yirDS, __Velbestias non fecerit aves, vel cur jiavoni, tantunidecorem pennarum prse cssleris ayibus dederit etmulta his similia Omnia enim qumcunquc voluil,fecit et facit (Psal. cxm).

/" INEYITAMLE

SIVE

M PBIllfflifllffl II OBIBO iSBITPJ

DIALOGUS.

(Erutus primum e ccenobii S. Marisein Tongerio, ordinis Pra.monslratensis, bibliolheca, opera V. P.Joan-nis CONE.N,S. lheologise liceutiati, ihidem prioris: editus in Bibliotheca Patrum ed. Lugdun.j

tom. XX, col. M29.)

PRJSFATIO AD LECTORJ.M.

Qui primo liunc Dialogum conscripsit, Bonorius legitur in principiis librorum trta retjuisivisse({): Auelo.rem, maleriam et inlentionem. Auclorcm quidein, ul noveril qui eum lecturus est, nomen scriploris; uirumetlmicus, an fidelis, utrum Calholicus an hmreticusfuerit.

/243) flonorius prologo Coinment. in Canlica cantie.

1195 INEVITABILE. 1194

Itarjiif, ._.i-M)._Lector, dunt cgolaevitabile istud attctori suo assertum eo, primum libi breviierosiendamqtiisille, quulisvefueril, Tu retiquc:si legas, inielliges.

Joannes Tritlicniusabbas (244), cl ilto rcccntiores,quos licuit videre, pauca quidem, sed magiia,in tqudemipsius, meinorimprodidcruut: ca compcndioreferre conabor.

Anno circiter millesimooclogesimoseptimo,ct transiiu Chrisii Servaloris ex kocmundoad Palrem, Paschatiponlificemax. aique Ucnrico Juniore (ut cst in Yitu ScmclissimiP. nosiri Norberti) (245) vel, ut computavilillustriss. card. Baronius, quario,vel, ttt atii, quinio ejus nomhiis CmscireAugusto; in diicatu Burgundim,Honoriusquidam preslnjter, gloria el lionore,jurc coronandus, in clero, vettttsidus ... cwlo, resplenduit.

(246) Erat eiiim in Scripluris sluitiosissimus, el valde crudiius. in smcuiaribttsscienliis ncbililer doclus.ingenio sublilis, el clariis eloquio:~et ideo Augusloduni (nola ibi civiialevcrnacttle Auslun) antiquiius me-tropoli el AZduorumsede,-assumplusin scholaslicum,vcrum dociorem sive Ecclesimilluminatorem se gessil.Idest (ttt illorum ipse dignitaiem inunusquedescripsit) (247) verbocl cxemplo,velut stellmin perpctuasmter-tiilales fideiibus docirinm Ititnen infudil; quoadtisquc ipsi Dominum.moribusinvocareinciperent, et Clirisi&mveramlitcem, omnetnauimam illuntinare cognoscerent.liiore scilicel majorum, divi P. Auguslini, inqttam, claliorum velerum Palrum exemploscribendolibros, cl docendo indoctos. Qua in re ita divum Anselmumcxprcssil; ul' libri ejtts Pe imagine mundi, illius dicli fuerini.-llenuntiavit aulem fuiiclionibus istis publicis; et opporiuns in soliiitdinem,ei.nrum, sive monasteriumse

reccpil: ul, quod aliquaiuio aposlolis, Magislro suo renuntiantibus, qum ipso mitiente cgerant el docuerant,diclumesse tegerat: ul vcnireiil seorsum in deserlumlociun (Marc. vi, 5), el requiescerentpusillum, observa-rel, el qui atiis docendis Itactenusse impenderal, reliquo viimtempore soli Dco liveret, el spiritualis homo

-fiercl. Iliac namcjuea v.onnv.HisScholaslicus cl Soiilarius, ab aljis Inciusus, tdi_vando eliam Anachoretanuiicupatus inventiur.

Scripsil tam liic quatn ibi, mulia prceclara opuscula, de quibus ipse per se, in libro iltustrium Yirorum,quemprpmotavii : Pe Luminaribus Ecclesise,recensuit Inevitabile, sivePialogum de libero arbilrio, in elo~.giis ejus liaclenus typis non expressum.

Quingenli igilur ptus minus anni stint, quod ejtis Itocopus (ttl apparel) laluil; nuttc vero ex bibtiolliecd''nosira juxlct M. S. inibi servalum, noslra opera prodil iu pubticis occasionecujusdamPialogi de pr-sdeslina-lione et libero arbitrio sub nomine ipsjus, ab annis scpiuaginla, per Georgiiim Cassandrum, Coionimaiutovideticet 155 ttjpis Lamberli Silvii excusi.

Prmferl autem iioinenInevilabile, quia lioc.ab auctore illi dalum, cui, ut inlcgrum restituerelur, de mid-torum juxSa ac gravium virorum consilio, tiulla in parte contexltis a me-estmutatum tet attctum, sed lanttimin manifestis orlhographimmendis, suis interpunclis et incisionibusquantuin necessefuit,disliizctmnet'etnen-dalum, nolisque ad marginem aliqiialenus adornalum.

Non es: igilttr, quodsuspicelur quispiam mead alicujtts opinionemnliquid liicvariasse velaliorsum torsisstquam scriplttm fuit; aul quidpiam velul araneum, ex me in eoconfinxisse.Securum te reddo certumque,prm-ter laborein describettdiex fide, de meo, tolo niliil esse libelio.

Meveromordet, quodsicul in parlibus istis nostris vix habemusvintim.?._.dilututn, ila quorumdam vcle~rum scripla, von nisi mulata dicam an dcpravala, recipimus. Quis enim nescil, unus Erasmus, quanlutrisuisscoriis, scholiis,iuquam, plurium ctiam SS. Patrum monumentafeedaril?

Qnanio id proctivius esl de Cassandro sentirc, quem irrefragabilis sanctissimm Romanmsediscensura, adprimam interdictorum Scriplorum classem, coitclemnavil(248).' quod an lemerefactum, nemonisi temerarius,qumrat. Niliilominus si placel, ausculta: v.ndeiion mhiuscerto qnis fuerit, eum, quam ex unguibss teonem,cognoscas, et imposloreinfuisse non ncges,

Cassctnderpalronijmicum est, sicttt Tcxander sive Tessander, et decemalia a patrimsotosiiniliadeduclanomiua. Georcjius igitur Cassancler a Pago Cadsand,- sive Calsanl, aut euphonim causa Cassant (ttndeInsula Slusam inler et Germanicummare sila, Ca,._ai_diiadicla est) icatqttama loco nativitalis sum nomenaccepit.

-Cui magnificando, liabiiationi locum, palria celebrioremBrugarum ttrbem opporlunam invenisse videtur,Urbem, inquam, in qua, circa lempus quo Inevilabilis htijus aucior Houorius omnibus inevitabilem subiiimortem, Caroltis cogiiomentoBonus, marchio Flandrim (aiii primum ejns iwmhtis el pium comitemquedixcrunl) non minorigloria inter Flandros, quam parens ejv.sCanutus rex Otloniminter suos Darios, inar-lijroccubu.it, ct cxuvias sui corporis ad ScuictiDonatiani,iii sacrarum vestiumapodyterio reliquil (249).

Hic Cassander in Witlorum domoerudileversatus, mrarii publici saiario cum Grmcastum Lalinas docendaiiiteras, ct scribendo qum a Gesnero cl Marchanlio refcruniur, id consecutusesl, ut Rommab universatisEcclesimprincipibus, Brugensis esse crederetur; verumibi, intcr Clcvosel Atemannosin fidc corruptus, diusubsislere non potuit, sed absccssit, el poslea Coloitimmullo tempore fortasse vicjintiann, vixit, .

Ibi diversosevuigavitlibros; etinter alios, supradiclum Dialogum, £/-«'-tisaccessii Religionis-consultalio,posl obilum ejus anno 1577 Colonimimpressa : quamdoctissi.musitle Molanus(250) cilat) iilumque perstrin-gendo ostendit,;excessissemodumChristianm modestim.Qui cium cxiraDei Ecclesiamesset, scripsit maneretanlum veslicjiacommunisctccanonicwvitm,in mdificiisac nominibus.Addidil deinde:Regidmdesertoresmon-slrpso nomiiiedicios csse canonicos ssaculares, lioc __z,regulares irreguiares. Qua re haud injitria Alber-.ittm Cranlzium Canonicuin S3_eularem,vocare monstrum sine exemplo, regularem sine regula, canoni^-cuni sine canone.

Audin, amiceLec.tor,viri tiomen, consiaiviam, zetum spirilum ? Qtd non vocalus,.ad: consiliumvenire, decapessendareligionesenlcnliam dicere; caiionicortimcollegia, imo clerum iotum, Ecctesiamipsani Romanain,adeoquesuprcmamel Calholicam,judicare et reformare prmsumpsil : pulusns pepercit Scholaslico Honorio,el htinc ejus feiv.inthigua sua illa maledica.lambendo non reformavii ?

Sed videoraudirequi obstrepit : vocalum aiiquando cum fuisse in consiiium,M quidem ut formam Relugionis cuderel. Fateor': sed a quibus, qua poteslalc, et quando?

,(244) Lib. de scrip. Eccl.(245) Pairologiset. CLXVL(246) Trithem. supra.(247) Comment. in Cantica, Gem. annn.e, lib. i,

C M, ct Roder. lib. n Speculi, cap. 17.(248) Videindicem librorum proliibiiorum aucfo -

ritate Pii IV, primum editum, posiea a S.xio Y,

auct-um,et demum jussu Clemenlis VII recoghitiimet publicatum, ad iiomen : Cassander.

(249) PetrusMontanusi.n descript.ad Tabulas geo*graph. Keerii. Jac. Marchant. assignat annum ii2G,mensis Martii die 2.

(250) lii indiee lib. prohibit.

1'ATUQt..̂ L-\XII *s

{.93 IIONOiUIACGliSTODUN.OPP. PAllS IV. — DOGMAT.ET ASCET. 1 Igg

IficliBcl<__>litiit Amorfortius, reccptissimttshisioricus, av.ctorest (251),quod cum annomiltesimoquingcn-lnsimosexagesimoquarlo ambiliose quidam rebus novisstudentes lotatn pcenmreipublicwBelgicmimperiiqueformam mutari posttdareni, el desuper tribunalium deliberationesconfnndi cwpissent,plura in cliesnovarumrcrum consitia proponebaiv.lur.ConciliumTridenlinum jaclabant sine regis, sine certa privitegioruminjuria,sine reipublicmmagnopcriculo promttlgari non posse, Prmposilo S Donaiiani Brucjis, cmlerisquein nniver-.siirn ciericis, oinnemqumdkeretur profanam jurisdiclionem auferri debere. Confisculionesregius vet tolti velmintiioporiere,

inier-ea Ludovicus Nassovius Gitilielmi Aitraici principis frater, qtii iis temporibus Bruxellis erat, licei

peregriniis, et ntdlam in republicaadiiunistralionein liabercl: formctmtamen rctigionis, qv.am Relgm profi-lenlur,inedilabalur, evocatis ad hoccoiisiliumGeorgioCassandro, et aliis, qtti neque inquisiiorum theoiogo-tttmqtieacrimoniam, neque Calvinisiarttm nimium vehcmenlesanimos pali se posse profilereniur. Sed nonSKCcessililludnegolium : moderaioresqtteitlice tindeveneranl, reversi suni. Bactenus Issell.

Unde, qumso,quid ._r consequens? nisi Cassctndrumabiissealiquando in concitium impiorum et in via pe£-caiorum stetisse,el in.calliedra pesiiientimmoderalorem scdisse,ut novam formam religionis cuderet ? imo,tU cumB, Gregorioleqttar (252),se diabolimalleatorem cffectttmostenderel: aulsi mavis(prouthoc in libelloloquitur JioRonus) (255) infernaiis fabri mulleum, ad lundendam Ecclesiain et formandum religionem(hmirsim dicendumessel) aptttm se.exhiberel ?

Qucscumiia _._/.,exislimabis, benigneLeclor, inlulisse Cassandrntn sibi eam rim, ~utin maxima opportu-nitale, qumcuivis libcilumhunc inspicienti obviaesl, opusUonorii presbyleri acl incudem non revocaret, li-tnarei, et suum elftceml?speciosoqui,seclementiio nomine(quod taliuni hominumesl proprium) (raudulenlernon exlruderet ?

Milii ncn videlur, sed verius (nace iua dicam, Georgi, el cerie iua dicam, si per pmnilenliam, unde exci-disii), ui qv.idam opinanlur (redisli), existimo quod cuin dormirenl liomines,iiiimicus Iwnw, per vulpem,tnortuam stmulaniem, animarum egil prwdam.

Scd lieus tu, bonevir, iterttm te compcllo,Georgi, qui aiiquando atm vutpe non nisi vuipiitari didicisti.Audi veriiatemel fatere : quempropter diutttrnum sitcnlium anl somnuiit,inortiittmpulasli, ideoqnead deci-picndumincttiisti, r.on est mortnus, sed dormil: et si vis -dicam,vivit. Existimasti InevilaOile antiquissimidoclissimi, el oplimi, ideoque ttott parvm in Ecclesia euctorilalis tiri Honorii Augusiodunensis prcsbyleri,propter quatuor amplius smculorumsilenlium, mortuum cl mternum forc scptdtum,si duo illitts cxemplariaJlrnnwilerense,el altertitn S. Panialeonis, istticlcariosuin, Iwcmendosum,imo (ul prcpriis ittis verbis(254)tne-moriam libi refricem), istud hialus aliquos habens, quosab hoc acephalocl negligentiuset impolilius scriplo,r.oiw.idlisin iocis oportuit suppteri; depravanclocorrumperesete titediololler.es,sicquesub spcciediu demor-lui faitems. Sed Dei benignilateprocuralum fuit, ut tertittm essel exemplarsanummnitino hoc, qttod non nisin scmisin fide probarelur : castum omninoliocel genuiiium,non adullerinum, quod iton nisi verusS. malrisEc.ctesicefilius adlubenti sinu excipcret : docltttn omninohoc, et admirandctvcrbontm gralia ac stiavitale cori-d.ilum, quod humilibus et benevolis,non nisi vilmodoremin vilam inspergeret,qttodqucde iudnstria, studiose,diiigenler el accurale, a tnajoribus noslris, sive in religionc prmcessoribttsconscriplum,e4in lempus opporlu-v.um servatumxidsretur, ut auctorem suum quandoqttead vivum(ut aittut) reprmsentarel, redivivumsisteret,_; te impostorcm quidetn fitisseconvinceret, sed emendatum, a graviori pamct,quam forte ciiulius fallendomeritus esses,exlmerelac liberaret.

Quis enim non ut vnppam exspuat ttta l;mc, Cassander, verba? Queniadii-odum ignis nccessario calet,- glacics frigcl, sic ncccssario oi.iiics ad regnuin Dei pra.(Iesiinati, salvi fieul. Et illa : Qui merguntur iiistagnum siilphiiris ei ignis, magis seeundum D.i judicia quam propria merita illuc .vetrmluntur. Quam

^'eteUimc____)j__?_vereodor ejus odor est mortis: quemqtti sic concepit ul eo imbulttsin finem perseveret, illintique in mortem.wternam~esi~rnaT6let:IiegniwrDei^noii secundmirgraiiamdari^ncrv.t-Dialogus -iste-Gas-sandr.inusvidetur asserere. L~bin. Honoriits per discipulum qumrendoprojiosuerai : Si Deus in nobis ope-va.ur, elc_, quse inerces homiiii iinpulalur? hcc ille pcr magistrumrespondendoaffirmal hoc moclo.: Quidinerrtiir homonisi malmii? vel p:o quo merilo cxspectat quis a Deoprsemiuni? Qiiiilquidelecli boni operan-tur, D_i_sin eis opcralur, el qum ibi sequuniur. Qualia plura sparsim toto libro videre est ad plures pagi-nas exleusa, quorum in Iwcexemplitri non ._( invenirc vesligium, sictit e contra docirinm hic iradilm, tololibelli ejus spacio, vi.vcst ostenderetres quatuorveperiodos integras el conformes.

Suaseriin ilnque ccncludcndoconlra Dialogum a Cassandro lypis commissum,ul-eo repttclialo.,.Iiunc qnisecundum sanam docirhium esi, ei fideliter ex tns. Tongerlocrisitranslalus, tanquam verum et genuinumlnevilabiie ab ilonorio presbyiero .4ugiistodunensi conscriptum, ampteclereris, eiqtteinter velertim tttorumscriptortimmonumcnlanon infiinv.mlocum tribueres.

Qua in re tuoverc le ii.ti debet,qttodex D. Attgustino(255), qua^i solet: Qttid opus cst ttt eor.untscritie-ftiur optiscuia qui priusquam isla hmrcsisoriretur,non habuerunt necessitaiein in liucdifficili ad solvendumyuwslioiieversctri?Nam etipse sanclissimus Pater Aiigusliiiussuain.de electione Dci doclrinatn ex similibttsyrobare uon dubilavil (250).

F.l.ccrte ii_.ii-Calholicus^vcnerandatn lalium Patrtnn anliquilutem, nisi in confusioneinsuam, unquamsprevit, non mslimavit, nan iwnoraviL El lit quamcunqitelandem ortlwdoxorumsenientiam sequaris, D. Am-tirosittm (si ejus mcdo csl Cuiumenlarius)honorificecomplecteris, ubi sic loquilur (257) : Hi secundum pro-positum vocantur, quos cvedenies prsescivit Peus fufuros sibi idoneos, elc. Itcm (258) : Quos prsescivit fu-luros sibi devolos, ipsos elegil, etc. El ulibi: Aposiolum Paulum persequenlem, elegit, prsescius utiquequod fulurus essel bonus, etc, Elalios,.ut Hieronymum, Clirysostomttm,Epiphcmium,Cyrillum, Hiiarium,codemvel simiti modoloculos, vet sequendo lenes, attl prmcurremlo defendis,explicas, excttsas, vcneraris,tion rejicis, nnn damnus.

ldem cgo te, Leclor, vwneo ut prmstes Honorio doctissimo et per totam Ecctesiam taudatissimo viroCliristictnmIwc litiituinilalis officium. Neqitc eniin judices, anteqitamle.gas, el iiiletlicjas.Et si quid ejusali-

(251) Hist. sui lemporis ad anu. 1504.

(252) In c. XLIjob, cap. iO.(255)Ji.fra in lioc Dialogo,(254; .Iii episiola dedicatoria huic dialogo prse-

l-iissa.{25E)DePrsed. 53., JJ.M,

(25G)Cap. cit to ct prolixius Pe bono persev.,tap. 19

(257) Ambros. \n cap. vui Episl. ad Rom., vers.Spe enim salvi.

(258) In cap. 9.

M97 INEVITABiLE. - fl9(.

quo in loco tibi non salisfacil, ilerumque legas, el iotum legas, quia quod fortt tino in loco __.parte tantumct ex occasionedictum, luutn animtwi non obleclabit, hoc alibi inlegre ei exintentione clariusque Iradiium:eum satiabit.

V. 0. PRJORI SUO

I-onorii vindici

F. V.ILLIiRORDUSBOSSCHARTSCANON.TO.NGERl..

Cassandcr vi.lamclari produccre HonoriDum jactat, perimit: proh male fida maims!

Hserelicis genius; blanda sub imagine vitsc,Conjicere in baralhrum; niille nocere niotlis,

Asl-tu niorliferam cladem miseratus IloiioriConen Apollinea doctus ab arte magis :

A Locsunieontrecias, reficis tu vulncra, priscsaVilsereslituens : o l_encfida raanus!

Post cladem, Jongum das vivci_, et Hle vicissimExlendet nOmenposteritate tuum.

Post lenebras lucem praebes, famamque decusqueIlinc lux nascelur, faraa, decusque libi.

Ainborum virtus duplici cumulala decore est:Alter ab alterius lumine lumen habet.

O.nalum gemma splendescit sic magis auruni:Sic magis in auro gemma reposta micat.

INEVITABILE

SIvE ' -

DE PR-EDESTINATIONE ET LIBERO ARBITRIO INTER MAGISTRUM ET DISCIPULUM

BIALOG.US. •

DISCIFULUS.Fratres in domo Dei anibulantes cum ;

consensu, suiit pro tua salute oratioui instantes :

diligentise quidem tuse, oratioiies; Clavi aulem

David Christo, graiiavum solvunt actiones : qui ob

Genitrieis suse merita, tot eis in Canticis, de ea perle rcseravi. mysleria (259). Ob hanc caasain, cl ob

alia quse multis incognila, elucidans .in iatidcin

ejus, dcbilores fecisti.Illoruin ergo nunc fungor iegalionc, el ipsi sum-

ma deposcunt devolione, ut solvas eis nodum liberiarbilrii inexlricabilein : Si soliPrmdestinati (ul qui-dain aiuni) quidquid etiam fecerinl, salvaniur: libe-

rum arbitriiim penitus tolli mslimatur, et lii qui

damiiantur, non sohtm jam sine culpa, sed etictin

injusie puniri pulantur.(Jnde rogo te, de hac re latius disserere; nec

minimum scrupulum alicui hebeli vel CSDCOultra

relinquere.MiciSTER.Cum summi dpctores de hac maleria

multa edideiuiit opuscula, quid a me amplius pos-citis qui ad compavationem illovum sum elingiiis ?

Pisc. Illi quidem egregie disputaverunl: sed di-

versa (ut nobis videtur) sentientes, incertiores nos

reddiderunt. Tu autem (ut verum fatear) facis nohis

breviter quodammodo palpabile, quod ipsi longisiractatibus non feceriuit saitem conspicabile.

MAG.Qaod pelis, non denego; quia non mca,sed qua3sunl charitatis qiia.ro. Phaleras verborum

contemno, dum fratrum simplicitali consulo : livi-

(259) Comiii. intellige auctoris in Canlica canii-corum : prseciptie autem B. Mar. Virg. Peipara; Si

B dos quoque denfcs iiividorum despicio : quia auxi-liutn meuma Domino.

Disc. Qusesout raevere insipieiitem sufferas (260),ot ignoraniiain pev me sciscilantium , verbo veri-talis corrigas.

MAG.Vcritas se quan-ciitesde tenebris erroris li-

berabit, et luce su_e clarilatis illustrabit. Si enini

insipienteiri te facit causa charltaiis, occurret libi

sapieutia cum Juminc vcritatis.

Pis. Tres nodi nexu nimis perplexo se invicem

complicant; quos vix aliquis transit, quin eis in-lisereat.

Unus, quo asseritur : quod soli prmdestinati sat-vanlur.

Alter, quo astruitur : quod per solatn graliam ho*" mines salulem conseqkanlitr.

Tertius, quo dicilur : quod solum liberum arbU

trittm salutem operelur.In primis itaque seca nodum Prsedeslinationis;

qui quadam violentia, cardinem obligat totius quse-stionis. Putant enim quidara, quod Prsedestinatio

ad "clcctossolos pertineat, cum Apostolus dicat:

Quos autem prwdeslinavil, hos el vocavit, juslifica-

vit, magnificavit,Unde primitus obsecro, ut dicas , quid sit Prm-

deslinalio,

MAG.Nihil aliud est Prsedcstinatio, quam pro me-

ritis cujusque, vel ad glofiam, vel ad pcenam,. seterna Dei prseparalio.

gillum.(260) II Cor. ii, 19, libenter sulferlis insiptcnigs*

i 109 IIO..ORII AUGUSTOPUN.OPP. PARS IV. — DOGMAT.ET ASCET I20C

Est autem gemina Prsedeslinatio; una, bonorum j

adgloriam; altera malorum ad poenam.Sed quia quidam eliam de Providentia el Prm-

scieniia mussilant; quasi hsenecessitalem oranibus

iuferant : sciendum est, quod necProvidentia ali-

quein compeliit ad boni studium; nec Prsedeslhia-

tio ullum violenter irahit ad vitse prsemium, Simi-

liter Pf-escieniia nerainem cogil ad peccaluui;et Prsedeslinatio nullum impeliit necessitale ad

supplicium.Porro qui prsevisi suiit in bonis permansuri, ad

gioriam sunt pi .edesfiiiali : qui vero praescitiin

n.alo vitam finiiuri, ad pcfinam sunt utique prseor-dinati.

Ergo quos Peus prsescivilin Filium suura credi-

turos, et mandata ejus volunlarie servaturos, hos '

anie ssecula praidestinavil : hos suo tempore ad

fidem vocavit : hos per Baptisma justificavil : hos

virtutibus magnilicavil : hos vasa misericordise gio-vificavit. Qaos autem iniiiiine facturos prsescivil,hos a regno glorise leprobavil; ei vasa irseel con-

tumelise, apia ad poeiiaiiipra_destiiiavit.Disc. Cum scriplum sit : Pater, dilexisti eos anle

viuitdi constiiulionein; videntur necessilate sal-

vari, qui anle mundi exordium sunt dilecti.MAG.DCOnihil esl futurum : sed omnia sniit ei

prsesenlia, quce jam sunt, el quse futura sunt. Om-

nes crgo fuluri semper in Dei prseseiilia fuerunt, et

ideo ante mundi conslitulioncm sunl dilecli : sed

suo tempore pro meritis ad gloriain clecti.

Quos ergo Peus anle niuiidi conslilutioiiem pive-deslinando elegit, hos non necessitas, sed propriuraineritum ad gloriam traxit. Quibus ipse in fine

—inundi—dicturus-erit .-_P.cH.te,benediciiPalris mei,

percipile rcgnumquoclvobis paralum esl ab originemtindi.

Et quodhoc rcgiium pro meritis eis dctur, di-

vina vox oslenciii, qusemox eorum bona replicando

exsequitur.Pisc. Remoio ergo repaguio Prsedesfinationis,

eia jam ingre.lere silvam exspectatse disputa-lionis.

Ul quid sit liberum arbitrium.

Et quomodo ei non vepugnet Prwdcsiinttiio vel

Prmscientia. vjEl quaiifev concordct Graiim, reseva, et quse-

cunque inde capita surgcntia cnse rationis re-

seca.MAG.Pic tu mihi, quid sit liberum arbitrium, et

quid arbitreris.

Pisc. Mihi videtur, liberum arbiirium dici liber-

tas bonuin vel malum ciigendi.MAG.Hsecdefinifio licet plerisque plaeeal, vereor

ne perspicax ratio eam abnuat.

Electio nanique non nisi de duabus vel pluribus

(261)Eodem modo loquiiur D. Anselmus lib. Pocoiicor. Praesc,, elc. Prsedest., ciica fin. c. 1, f.154. col. 2. Eodem modo loquiiur de gratia ei lib.arb. f. 220, col. 1, vel secundum receu.iorem edi-

A rebus dicitur; ubi optio cligciuli de multis prope-nitur.

Angelo autem vel homini, quibus solis datum est

liberum arbitrium, non nisi sola justitia propo-nebalur . qua servata, selerna bealiludine frueren-tur. Igitur definilio non videtur convenicns libero

arbitrio.Pisc. Quid si dicatur : quod mors et vita honiini

proposila sint; et ipse mortem elegeril?MAG.Non lioc est vevum : non enim mortem

clegit, sed deceptus altiorem scientiam concii-

pivit.Disc. Quid si dicatur : quod bonum a Peo pro-

ponatur; malum autem a diabolo suadeatur, ct

in libero arbitrio hominis sit, quid eligere vclit?

MAG.Re Jiomine hoc utrumque dici; dc Arigelonon polest, cum iiemo fueiit, qui ei aliquid mali

persuaserit. Porro inter boiiiim et malum nihil est

medium. Sed si homo in aliqno mcdio consiiiutus

viderelur , tunc forlassis, recle, libertas bonumvel liialiini cligendi ei inesse diccrctur. Sed cum in

bono taiituni sit constilutus , cl nihil allud sit

mali electio, quam qucedam animi in bono defe-

ctio, cum vitieJicet cleserit justiliam , quam servare

debuit, et-ad injustiiiain decliii.it, quara devifanclaia

rion ignorat.Disc. Sed qiise sif ejus dcfinitio magnopere e_-

specto.MAG(261). Arbitrium esl propricevolunlatis jufii-

cium quid velil, quidque nolit. Hoc libervm dicitur:

quia non est nccessariuui, sed quihus inest ratio,inest etiam volendi nolendique libertas.

El quia liberum arbitiiuni pro sola juslitia sei-

—vanda -(in-C[iia_-saliiS-animEeCD.nsi.slil)_datiir,_ejusdefinitiosic congrtia _eslimal:ii'.

Libeiias arbitiii esl potesfas servandi rcctitudi-

iiem yoluntalis, propter ipsam rcctiiiidlinem. Recla

quippe voluntas est, velle quod vult Peus. Deus au-

teni vult, ut ralicr.alis creatura ei non coacte, sc-d

sponte subdila sit, ut ei bene sil; quando cl hoc

ipsa vult, tunc voluntas ejus lecla esl.

(262) Adhanc rcciiiudincm servandam est libera,nulla necessitale constricta : rectitudo autcm volun-

talis cst justiiui. Si ergo jusiiiiam non propter3 aliud quam propler ipsam jiisliliam diligit Deusn

(qui est justilia, et sumraa beatitudo) prsemiumlia-

bebit. Igitur convenientissima definitioliberi arbitrii

cst : potestas servanui rectitudinem voluniatis pro-

pter ipsani recliludinem, per quain jure possideiasternam bealitudinem.

Disc. Sed quoiiiodo.riurichabelliberum arbitrium

ad servandam justiliam; cum non habeat jusliliam?MAG.Sicut aliquis liabet visum , atl videnduni so-_

lem, cum ipse absit, quem utique videre potest si

adsit : ila Iiomo babet naturaliier liberum arbi-

lionem, fol. 1580.(262) Yid. P. Aiisclmum supra in diversis capi-

tibus.

1201 . INEYITABILE. 1202

trium, ad servandam justitiam, etiamsi ipsa desit, h

quam servare polesl si adsil.

Hanc autem non habilam, per se habere lion po-test : quia imllus (exeepto Deo) habet quod 11011

accepil|265), qusesiei datur, gratia ejusest, qui ait:

Sine me niliilpotcstis facere. Acccptam autem justi-tiam non clesereve, libevi arbitrii est. Hanc autem

servave, merilum est.

(264) Idco non volenlisest : subaudi quod vult :nec curreniis, subaudv quocl currit : sed miserenits

Dei: qui (nullis pi-ecedentibus meritis, sed gratis)

gratia eum prsevenit, dando, ut juslus sit : el sub-

sequitiir, ut in stadio justilia. currat, quatenus bra-

vium vita3suscipiut. aut percipiai.Siciili, si egens iiudus a divite vestiatur : non

cst ipsius, quod vestitur, sed ejus qui veslem largi-*

tur. In suo autem arbitrio esf, utrum veslem portcl,aut deponal. Sic csl de gratia prsevenionte, libero

avbitrio comitaiite.

MAG.Cuin Apostolus nicat: Anlequam vel bonuin

vel maium scirent, diclum est: Jacob dilexi, Esati

autetn odio habtii (265): videntur quidam non sccun-

dum merifa, sed secuiiduin propositum Pei salvari,vel damnari : aulPeus videtur quorumdam facta

punirc, antequam perpetrentur. Nam ob quod ine-f.luiii Jacob diligi meruil, qui nondum bonum fa-

cere scivit? Ob quem eliam rcatum Esaii odio Iia-

bifus, qui necdum aiiquid mali operalusest?Pisc. Sicut superius dictum est : Peo nihil est

fufuruin. Sacra Scriptura teslatur Jacob sim- c

pliccm , Esau pro.anum. ~Ei quod ipsi suo

tempore per liberum arbitrium erant futuri, lioc,

aiitequam nati essent, erant in eoiispectu Po-

mini.

Ergo quia Jacob in conspeclu Domiiii simplexfuil, ideo Poininus eum-dilexit : quia vero Esau

profanus erat, iueo euin odio liabuit.Dilexi aulem pi_eteriliim tcnipus, propier seterni-

talem posuit : quia sicut pvseterilum, semper est

p.selerilum, ita immutabilc est orane, quotijscler-nitas prsevidet fiendum.

Porro quia injustitia non est apud Peum (206),iiullum sino pvsecedenteinjustitia punit, sed mullis

perpeirala peecata misericorditef ignoscit.

Igilur lic.et necesse sit, orane iieri, quod Peus ^

fieri proposuit, prcescivit, prsedesiinavit : lamcil

propositum, prmscientia, prmdestinalio, nullam vim

n. cessitalis alicui inferuul;! quin c[uisquelibero ar-

bitrio facit quod vulf.Et qui pev libevum avbilvium decliiiaiil a raalo et

faciunt boiium, hi sunt popultis et ovespascumejus

(Psal. Lxxvm, 15); et liis prseparavit pascua vilsc,

(265) I Cor, iv, 7. Quid auicm habes qttoclnon ctc-

cepisii? etc, Joan. xx, 5.(264) Rom, ix, 16. Ilsac eadem sed vcrbis paulo

aliter dispositis sunt apud P. Anselraum, traci. Pe

prscsc. et prscd. concordia, f. 159; col. 2, subiiiicni.

(265) Roni. ix, xi, xu, xni. Cumnondum naii fuis-senl, attl atiqttid boni egisscnt aul inali,ut secunclum

Aethoselcgit in Cliristo anie mnndi consliiv.tionan

(Eph. i, IV).

(267) Qui autem a libertate deficiuut, et nuJIa n*-

cessitafe cogente, seil sponte se servituti subjiciunt,dum servi pcccali effecti (Joan. vui, 54), dseinoni-

bus, qui vitiis pr_3slant, jugiter serviunt; hi sunt

populus Piiaraonis, ef. non sunt ex ovibus Pomini,sed sunt oves ht inferno ponendtc, quas mors depa-scet (Psal. xi.viii, 15). 111tales, tot doctrinis audi-

tis, tot signis visis, tot plagis perpessis, incorrigi-biles sunt, et ecs Pominus abjicit, cum eos justc in

injuslilia derclinquit.Itaque Prsedeslinalio ei Pr-escieniia Dei immuia-

biles et fixce nianent : quia omnia, quse fienda

prsescit, et prsedeslinat Deus, imicclinabilitcr fient.

Gfatia autem et liberum afbilriura , salutem liomi-nis concortli foedere operatur : honio vero a li-

berfate sola voluntate deficiens, ad peccalum in-

clinatur.Pisc. Quia noduin liberi arbitrii per adjutricem

giatiam eleganter enodasti : vogant, insinues, si

diabolus ad bealitudinem conditus sit.MAG.Constat quotl rationalis creaiura ad beali-

tudinem sit condita : Piabolus autem rationalis

creatuva est : igitur ad beatitudinem est conditus.

Scriptum quippe de illo est : plentis sapientia et

perfectus decore, in deliciis paradisi De.i fuisli

(Ezech. xxvin, 12, 15).Disc. Et quid est. quod de eo Porainus dicit.:

(_ quod in verilate non sleiit (Joan. vm, 44).MAG.Id cst, in rectitudine volunliilis non pci''-

mansit : justitiam enini sponte deseruif. Et ideo

juste bealiliidinem amisit.

Pisc. Quid est Bcaiiiv.do?

MAG.Omnium bonOruni su-Ticieniia, sine omni

indigentia.

Pisc. Cur noii fecit cum laleni, ut hanc amitlerc

noii possel?

MAG.Si talem cura fecisset, tunc liccessitati ut

bestia subjacuisset. Fecit autem eum justum,

beatum, liberum. Justv.m, ut vcllct, quod Peus vo-

luit: beatttm, ut semper Dco frucretur : liberum,.

ut sponle iustiliam .vellel, el l.oc pro merito jure

D seniper bcatus foret.

Disc. Et cur ab hac gloria cecidif diabolus?.

MAG.Quia lioc appetiit, quod non debuit, ct

quod Peus noluit, et similis Allissimo esse voluit

(Isa. xiv, 14).Disc. Quomodo similis?

MAG.Dens dici voluil; et ut Deus ab angeiisadorari voluil.

elcctionempropositum Det maneret, non ex operibttssccl ex vocanle dicluni csl ei : Qttia major servietminori sicul scriplum esl: Jacob dilexi Esauauiemodio habui.

(266) Rom. IX, 14. I.unquid iniqtiilas cst. apudDeitm? .

(267) Vicl. D. Ansclmum et ciivcrs. tpcis illms:tibri.

*20.i HO_.ORTAUGUSTODU-N.OPP. PARS IV. - DOGMAT.ET ASCET. I£04

Disc. Cum sit iliocalis, ut puta iucorporeus (Ange- l

ius) : unde et quomodo cecidit?

MAG.Sicut aliquis in luce solis stans, si subito

visum amitteret, dicerefur in tenebras incidisse,

cum locuiii non mutaverit, prsescriim cum in lufilo

fueril.

Disc. Cum Deus per oninia beatus, et sil.i sem-

per sufficiens fuerit, quse causa exstilit, quod a!U

quid creare voluii ?

MAG.Propter bonitatem suara creavit omnia, ut

essent, in quos efiueret suse bonitatis abundau-

tia (268).Omiiis nanique creatura aliquo modo fiuitur bo-

nitate crealoris Dei. Qusedam,qiiod sunt; qusedara,

quod vivuiit; qussdam, qnod sentiunl; qusedam,

quou intelligunt. Singula ergo sunt bona; universa "

considerata valde bona (269).

Aiigelicam autem naluram et humanam, ad se vi-

deiiduin condidit; qussut aliquod proprium meritum

apud eum habereiit, quod remunerare deberet; ju-stitiam eis dedit. Ut aufem plenum gaudiura habe-

rcnt, liberum arbitriiiin addidit, quo' non coacli,sed liberi, justitiam datam servareut; et sic sempercum eo bene regnarent.

Disc. Ei si ad beallludinem condili sunt, cur lot

pereunl?MAG.Quia per liberum arbitrium a bono deficiuiu,

el peccalo se subjiciunt; jusle gloria bealitcidiiiis

privantur, et pcenismancipantur.Disc. Et quomodo verum est quod Deus vtdt ,.

omnessalvos fieri? (I Thn. n, i.)M_c.-Deus _2ondidit_ratirmaiem<2ieati!vamad glo-

riani; scd angeli et homines, rationales creatuicc

suut : ergo onines ad gloriam creali suiit.

Quod autem ad gloriam eos condiuil, lioc volcns

aut nolciis fecit.

Pisc. Nolens noii poluit.MAG.Volens crgo fecit,

Disc. Hoc sequitur.MAG.Quod autem semel Deus vuit, lioe semper

vult. Est eiiim voluntas ejus immutabilis. Igitnrsein-

per omnes.vull salvos fieri.

P-sc. Et si vult, cur omnes non salvantur? Yoltin-

tati enim ejtts quis resisiii ? (Rom. ix, 19.)MAG.Perditio pereuntium non procedit ex volun- P

tate Dei, quia jwn vttli mortem. peccatoris (Ezccli.xviu, 52), etqiii moiteni iioii fecit, nec iwtaiur in

perdiiione inorientium (270); sed ex libero arbitrio,

quo sponte juslitiam, quse est pacium beatiludii.is,deserunt: qua deserta, bcatiludinerii aniillunl; ct

sic semper miseri erunt.Disc. Quomodo ex lihero arbirio?MAG.Angelus millapradestinationc, nulla necessi--

late trahente: sed sola libera voluntate, justitiamdeseruit dum Peo similis esse voluit (Isa. xiv, 14).

Et quia propria voluntate, vinculum bealitudinis,

(268) Prov. xvi, 4. Vniversa proptersemetipsttmaperatus cst Dominus, impitim qtioqnc ad dicm ma-

A quod erat justitia, abrupit; jusce amissa bealitudine

in miseriain incidit, de qua, justitia dictante, nun-

quam eripi meruit.

Hoc ratio justitise exegit : etenim qui nullo ira-

peliente corruit, juste a nullo levari debuit.Disc. Quid estde Jiomine?

MAG.Homo simililer nulla vi coactus, nulla ne-

ccssitate impulsus, sed libera voluntate justiliamdeseruit, et injusiitise se subdidil, dum sicut Peus

esse concupivit.Pisc. Cur hic lapsus erigi meruii?

MAG.Hujus reparalio, graiia fuit; sed et raiio ju-stitire.hoc fieri poposcit : etenim qui alio iinpcllente

cecidit, justs ab alio Ievari debuil.

Pisc. Deum, ut arbilror, eis liberura arbifrium" dare non decuit, per quod eos peccaturos prssscivil.

MAG.HOCest tale, quale dicas : Scieniiam eis darenon oportuit, qua eos abuli prrescivit. Si scientiain

eis rioii dedissel, quid a brulis animalibus distarent?

Si liberum arliilrium non dedisset : necessiiaii peromnia, ut bestiae, subjacerent, nec ulluni merituin

apud Peum Iiabercnt.

Oporluit ergo ut eis scientiam davet, qua Cveato-

vem agnoscerent. Liberum etiam arbitrium addere-

tur, quo libere justitiam servarent, per quam sem-

per beati forent.

Pisc. Si Pe.usomnia prsescit; tunc ulique eos male

acturos, et per hoc seteriiuin supplicium passuros

prs-scivit : cur ergo voluit eos creare, qui lot et

Q tanla flagitia et facinora erant facturi; et pro his

a^ternas pamas Ialuri.

MAG.Deus omnia prsescivil.;et hoc asiemiiafi ejus

congruil7~T[ui-iiihil fiiturum.-quasi fiejidiircixJ,ec

aliquid prseteritum, quasi traiisactum novit; sed

cmnia fienda et transacla, immutabili intuitu prce-seniia inspicit.

Quod autem angelum vel lioniinein creavit, quera

utrunique male aclurum priescivit : hoc ratio jusii-lise e( poleniise poposcit.

Potcntim, quia p.sescivit, quod illorum malitia

niliii sibi penitus nocere poiuif, et quaiita bona ip=ede malis eorum in univcrsiiale facere disposuit.

Jusliiim aulciri, quia justum erat, ul onme id

Deus facerel, quod ad aliquid in universitatc uliloP foret. Qiiani utiles aiitem, et quam necessarii.in Dei

republica sint dmmonesvel mali lioinines, non igno-rant sapienies.

Crcaiis crgo jusiiliain dcdil, fmam eos miniine

servafuros prcescivit; imo cos justos condidit, quiaJioc bonilati cjus congruit, ut nihil nisi jusiura ct

recfum faceiel.

Quibus ctiani liberum arbiirium dedit, id est suaevoluntatis compotes fecil; quia hoc suse perfcciioniconvenit, ut nihil nisi perfeclum absolveret : perfe'cti enim non essent, si liberi non essent. El si iiberi

non cssent, liecessitali, ut besiise,siibjacerent. Ergo

(289) Eccli. xxxix, 21. Opcra Demini .univcrsabonavatde.

(270) Sap.-i, 15, Ncctmtaturiiiperdilione vivorv.m.

im INEVITABILE. 1203

toluni fecil, ut voluil, et ut facere dcLuii. A tRisc. Cur eos Peus^ a malo non prohibuil cum c

posset? si voluitet non potuit, cur impolens fuit; si {auteni patuit et noluit, cur eos peccare, et conse- _

quenter pali poenasvoluit? El cum peceare permi- c

sil, peccatis utique consensit. Si enini aliquis prin- I

c_ps prasscil, quod sibi quilibet subjeeius periGiere c

velit; et non prohibet dum possit, utique homicidis I

consenli!, dum illud fieri permittit. Si aulcni voleiis -

permittit, impotcntem se ostendit. I'

MAG.Quod eos Peus a malo non proliibuit, hoc ~>

ratio imniutabilitalis veluit. c

Deus namque condidit eos ad plenum gaudium, i

plenum autem gatidium iion haberent, si-liberi non c

c-s.nl.Ut ergo plenum. gaudium haberent, dedit eis libe-

" i;i uiii arbitrium ; imo creavit eos liberos, id est suse c

voluniatis compotes, ut lii.ere in lasiitia delectaren-- Itur; et.non nccessilate coacti vel violerilia compulsi,gaudio fruerentur. c

Libertatem autem quam semel eis dedit, iiiimula- t

Lilis Peus auferre non debuit, nec etiam potuil. Si ccnini absluiissct, tunc nollct cos justitiain veile, quod Pimpossibile est; voluit miim eos velle juslitiam. tNihil eiiim alind est peccare quam justiliam nolie. rEt ideo.maluni-vcl peccatum niliil est per substan- t

tiam, sicut i:gustitia. Injustitia autem nihil aliud iest quam ubi non est justitia. Sicut sileiitium, ubi tiiion est vox,. sicut tenebra. ubi ncui est lux. Malum h

itaquc faeere non est aliud quam a jusia volunlale d

deficeve. Liberialeni autem quodamniodo Peus eis ^ li

abstulisset, si ab eo cohibiti, peccare non possent. liEt si coacti justiiiam scrvassent, nvcritum justili__ Biion haberent.

Pisc. Quid? iioniie boni augeli peccare non pos- a

sunt? n

MAG.Hoc non est ex impolenti_eneccssitate, sed ncx margnsepolenliseprocedit voiiuitate; niagna quippe 8est potentia semper veile, quod quis deberet, et de- a

cet, verbi gralia semper sanum et sapientein esse.ilaxima vero impolenlia, itrio dementia, velle u

qubd non debel nec decet, ut se velle interimere. eEtenim aliis angelis ad iiijuslitiani declinanlibus,ipsi.boni angeli justitiam libera volunfate servave- rrunt : et pro hoc merito, mox in hac voluniaie sic n fi

confirmati sunt, ut ulira malum iioliiit. El idco dici- _tur ; Quod non possiiiit. p

Pisc. Sed, ut dictum est, Deus videlnr peccato ceorum consensisse, quos peccare perinisit; vel po- J<tius ad pcenas creasse, quos a peccato non prohi-buit. b

MAG.Veritas consulla longe aliud ostendif. s

Quaaivis vise Dornini a viis hominum elongentur, b

qiiantuni cceli a lerra exaltantur (271); tainen nou hliiultuni a eogitationibus nostris hsec res discrepat, a

quam nobis perspecta ralio sic elucidat. cNon seniper sequilur, ut qui aiiquid firri periwit.

(271) Isa. LV,8. Non cnim cogitationes memcocji- ntationes vestrm; nequeviw vestrce.vimmem,clicil !)o- fi

A lit, in fiendo coiisetitiat, gi proliibere possil.-Nauicum aliquis in agro suo spinas nasci permittit, cum

prohibere possit; nec tamen consentit, neque ad

sepis munimenlum, neque ad ignium nulrimenlum

crescere sinit, cum a;i utrumque apiss sini; sic

Deus, cum eos peccare permisit, peccato lamcn non

consensit, nec ad poenas crcavit; quos lamen post

peccata poenis maticipavit, sed Jibera voluntat'..',

sibi, qui est summa beaiitudo, iiihserenles, cjloria et

honore coronavit (Psal, viu, 6) : libera niliiloinini.s

volunlate, a se qui est seterna justilia, rececientes

congruis suppliciis inultavit; et illorum asperitatc,ut spinis sepeni, islorum gloriara firmal, et illorum

concrematioiie univcrsum opus suum illustravit.

Disc. Curillos Deus creavit, qucs juslitiain'niiiii-B me servaturos, et fdeogloriam aniissuros prseseivit,

et non iHos soluminodo, qiios pro scrvanda juslilia

prsescivitperinansurosin gJbria?MAG.lloc est tale, quale causevis, cur Deus i;o-

ctem pevmisevit esse, cum sit tehcbr-osa; dies au-tem lucidus, quasi sit inutilis, et non necessaria :

cura potius ipsa nox sit requies labofantium et re-

paralio virium. Sic bonum per malum conimencla-

tur. Jusli enim injuslis comparali gloriosiores appa-

rent, sicut dies nocli collatus, gialiosior claret. Ka-

tio ergo boni poscebat, ut Deus malum esse perrnit-teret, pei-quod reciproeis modulis, per contrarieta-tes suas iu omnibus consonaret. Quamvis eninima-lum nihil sit per subslantiam; et ideo _e.ern._Pei

dispositioni nullam ingerat dissonantiam; substanlia^ tamen per idipsum quod est, facit oinnes substau-

li__ bonas apparere; «otinnofescit quani bonum n\tsumnio bono inhserere.

Pisc. Valde rnirum de bonitale Dei videlur : quo;Ialiquid creare voluit, quod selernis doloribus, ater-

nisque cruciatibus subderetur, cum videretur multo

melius, aliquam rem non subsistere, quam misere

subsistere aul ul lapidcm inseusibilem esse, quam.seternosdolores lolerare.

MAG.Sapienli Peo melius visum est, esse quodulrumque est, quam nullo modu esse. Et idc-ofccit

esse, quod est.

Quod autcni non fecit omnia sequalia, scd dispa-rfa, perhoc cognoscitnr et ineffabilissapientia aii.i-

p. ficis, et iiiscstimabilis adornala plenitudo operis,Et quamvis Deiis posnas fecerit, niliil tamen aa

pcenas creavit: alioquin prsestanlior insensibilis,

creatura, quam sensibilis esset : quD3sine fine, do-.iorera poensesentirel.

Ralionaiis creatura porro dura sponte justitiamhabitam abjecit, tunc proposilam gloriain araisii;

sicque miseriara incidil. Est autciu miserta, inde do-

lere quod amisil, nec posse habere quod cupit, et

his iu qiiibus est, aff-igi; riec liis posseexui. Pcenis

autem cruciari,non cst aliud, quam sibi contrarium

coniva:voluntatem paii.Ob decov.eiivauteniuniversitaiis, creavit Deusduc*f

miiitts. Quia.sicul exaaanlur ca.lt a terra, sic exal».tcittcsuni rim mcmaitts vestrts ctc.

1207 HONOUII AUGUSTODUN.OPP. PAKS IV. — DOGMAT. ET ASCET, 120S

et duo (272), sibi contvaria, ut aquam ign.i, et ter- Aram aeri: et inliis creata alia, de eoiurariis dolorem

patiuntur, sicut in-aqms vel in leiris formata in ignecruciantur. Salaniandraquippe vivitin fiamma, mo-ritur in unda; piseis auieKi ih aqua nutritus, in

igne morifjr.

ilationali itaque iialuros, senlire dolorum amaii-

tudinem, est, non habere suavitatis beatitudinem.Katio namque justitiseposcit ut semper sintin ama-viludine miserise, qui sponte se exuerunt beatitudine

glorise. Ut autem hoc sine fine sit, est hseccausa :

quod immprlales creali sint.Disc. Cum ab seterno csset a Deo dispositum, ut

Filius ejus incarnaretur, yidetiir necessario homo

peccasse, quatenus propositiim Pci compleretur. Sienim ipsc non peccasset, Filius Dei incarnaius noii ^

esset; sicque statutum Pei irrilum fieret. Ergo exnecessitate videtur utruniqiie pendere; et ilium

peccasse, et istum incarnatum fuisse.MAG.Deus prscscivil.ab seterno liominis lapsum, ct

ideo ab jetcrno proposuit Filium suum pro ejus rc-

demplione incarnandiim.Porro hoiiio niilla necessitale, sed sola libera

voluntate peccavit : et ideo Pominus peccalum ilii

iinputavit : qui si necessario peccasset, reus non

csset, cum hoc faceret quod vitare non posset.Sed quia Dominus eum de peccato prsemonuil,

et ei pcenam raortis proposuit, et ipse divina moni-ta contcmpsit, idcirco reus exstitit:

Quod auieni Filius Pci est incarnatus, seu pro nhomine immoiatus, quaiUiim ad ipsum, sola fuit

voluntas; quanlum adliominem, summa necessitas.Nisi enl-_r_!lc~iiic~avnavetiiivillejiiinquaiiisalvareliir.

' Nccesse ergo fuil honiini, ut ille vellet incarnari.Disc. Cur non augelus vel homo pro rediniendo

homitie esl missus, sed Dei Filius .

MAG.Ralio jiistiti-e hoc poposcit. Angelus enim

pro homine mitli non debuit, quia nihil homo ad

angelicam naturam pertinuit. Homo vero niilti non

debuil, quia omnis hoino peccator fuit, et peccalorpeecaloreiv*redimere non potu.it.. Illum crgo milti

oporfuit, qui solus sine pecealo, Deo Iiominem"re-conciliare potuit (275).

Disc. Cur nec Pater, nec Spiritus sanclus; sedEolus Filius cst incarnatiis ? D '

MAG.Justiiia hoc exegit. Ipse enim quasi secundo!<>copost Patieiii, est Peus, non dignitate, sed or- '

dine. _Equalis est enim Deo Patri; ul pula, iinum i

cum eo. Unde et similitudo Dei dieitur; diabolusautem sibi hoc privilegium usurpavil, dum simitis ]Altissimo esse voluit, scilicet Peus dici, et ab ange- <

)is, ut Peus adorari. Et quia in coeloab angelis hoc Ihon obtinuit, in mundo ab hominibus, se ut Peum i

coli, et ut Peum adorari docuit. Gporluil ergo, ut i

(272)Eccli. xxxiv, 15. Contra tnalum bonumcst,et ctccnlra morlem vila : sic el conira unttmjtistmn pec- %calor. Et sic iiiluere oninia operct Altissimi duo ct tdtio et tf;iumccntra itnum. «

(27,.) Rom. in, 10. Qicio non cst jttslus quis-

A cui-injuria facta est, veniret; et se. verum Deum,et illum fallaccm ostendefet.

; Disc. Et cur in homine venit ?

MAG.XJt ipse innoeens liomo pro hoiiiiiie reo

(Hcbr. i, 53), Deo Patfi satisfaceret et per Iioininein

lyramium reprimeret, alque hominem ab eo dece-

ptum erueret.Disc. Per qiiid perdidit diabolus hominem querii

quoridara Dossc-dit?

: MAG.Per justitiam Dei et potentiam. In poien-

; tiam enini Rei, ut csecus graviter offenciit;quia jamnon solum Peo se sequavit; sed stiper Pcum se

; cxaltavit (Isa. xiy, 14), dum se a Dei Filio, Palri

cosequaliin tentatione aclorari ir.iperavit. Offensani

vero juStitiseDei gvavitevin passione incurfit, dumP justiim et hirioceiilem hominem occidil.

Ergo per justitiam expertus est poteniiara. Narn,dum juslus homo injuste occiditur, injuslus tyran-

nus jusie opprimitur; et homo dcceptus, injusie

oppressus, per juslitiam redimitur, atque per polen-liam super angclum (queni ut Deum coluit) eonsli-

luilur. Unde adhuc prosp-crse res secundw dicun-

lur; quia per justitiain pervenitur ad seternam po-teniiaiii.

Disc. Est in infantiiius liberum arbitrium ?

MAG. Natiiraliter inest eis iiheruin avbitriuiri;sed ut igiiis in silice latens, niliil iii eis opera-lur.

Disc. Cur non onmes pueri pro redemplione sal-

r vanlur, in quibus liberum arbitrium adhuc nihll

operatur ?

MAG.HOCex ra;,ione juslilise procedit, quia nihil

homini prseter p-enam deliitum est.

Disc Erquafeplufiiui^alvaiitur, in quibus seqiic__liberum arbitrium nihil operalur ?

MAG.Iloc autcm ex gratia desccridit, quse etiam

imnieritis sua dpna tribuit.

Si alicujus civitatis populus fegem offenderit ,

ipse ciuosdam juste puuiret, quosdam clementer

absolveret; sic cuin tolus mundus Deum offendisset,de quibusdam supplicium per juslitiatn sumpsil;

quibusdam autem per misericordiam ignovlt.

Disc. Cnde esl quod jam multi liberi arbitrii

-, compotes salvantur, cl pluilini noa salvaniur ?

MAG.Eadera causa est qua_ dicla est. Illi qui

salvanlur, ex gratia et libero arbitrio, ot ex dono

Dei, et non cx proprid merito salvantur homines.

Ex gratia Dei quippe est, quod a Deo prseventiboiiuin voluiit; ex libeio arbitrio, quod bonum non

deserunt. Cujus boni pcrseveraiilia, dono Dei, ct

merito hominis asciibitur : pro quo ct vitse prsoniiorciiiuiierabitur. Qui enim perseveraveril usque in fi-

nem, salvus erit (Matlh. xxiv, 15).

qtiam, etc. Et Rom. v, 12. Sicut per unuih liomincmpeccaiunt in hunc mundum iniravil el per pcccalummors, ei it't iii omnes liomines mors pertransiit inottoomncspcccavcrunt.

1209 INEVITABILE. I2iu

Pisc. Unde esi cjuod quidam invt-t.vali in nialis _tandem salvantur ?

MAG.Ex gratia et libero arbilrio : ex graiia quippeprseveiiicnli boisa voluutas diviiiitus gratis inspira-tur; ex tibero arbilrio ipsi oblatse cooperanlur, et

pro hoc merilo salyanlur.Ha.c duo, ut aniina et covpus, siniul sunt. Per

gratiam iiamque arbit. iuni (ut corpiis per animain)vivificalur; arbilriuni vero grati.., ut corpus animse,cooperatur. Gralia sine libei-o arbifrio cst p.er sc

polCHsad salvandum ; libcrum arbifrium sine gra-fia, cst impotens ad boimra ops.andnm.

Igilur per gratiam liberum arbilriuni multum

operatur, cujus perseveranlia primo coroiialur. Gra-tia est, quod pcr plures annos, duni a pueritia us-

que ad dccrepilumj in malilia insatiabiliter grassan- 1

tur, iri ipso vit-3exitu per pceiiitentiam ab ipsis dia-lioii faucibus rapiuntur, et paradisi atiioeiii.ate con-fruendi tlt-iiiiciJiUui'.

Disc. Et cur alii non salvantur?MAC.Ifoc e.v justitia et libero arbitrio esse non

igrioralur.Ex justitia; qiiia gralia ad bonum non eraolliun-

tur, sed. indurari permittuntur, licct ssepius fous

graiia. in eos affluat, ct eis p03i1iteri-ia.11acl horani

tiibuat, qiiam ipsi mox abjiciunt, ct ut canes ad

vomilum redeunt (Prov. xxVi, 11; Pelr. 11,22).Ex iibero arbilrio; quia justitiam oblatam recipere

iKilunt, cl iiiiquitatem magis deligunl.Ulis siipradiclis est verbum Dei causa salulis, et

yia aJ -vitam; istis auteni, causa morlis ej.lestimo-

liium atl interifum. Illi suiit vasa misericordue, pise-

parala in iionorem; isti vasa irm (Rom.ix, 22),

praeparata in contumeliaiu. Pe illis nemo perire p.o-terit; de isiis nemo saivus erit. Illis esl prsepavaium

rcgiium a constilulione nuindi; islis caminus igniscum diabolo et angelis ejus (274).

Ex hac vavietate evenil quod plerique in moiia.ste-

riis.sub magna districtiohc viiam trausiguiit; quani-

plurimi in eremo degentes summa abstinenlia vi-

lam soJit-ram duciinl; ad extremiim acl inia ba-

vatlivi de C ndunt.

Disc. IIoc cst omni admiralioiic slup-nd.tira.MAG.Accipe causas singulorum. Qui in monaste-

riis pereiinf, in sua prudeiitia coiif.dunt; praslaio- ]rum monila coniemnunt; in inobedientia obemit.

Qui veroin eremointercuut, sine discretione vivunt,

quando sibi cligiinl ut sanctorum seclcntur cxeinpla,

patris pf-ecepla despicie.ido aspernantur. De his

scribitur : Sunt viw qumvidenlur homhiibus jttstw,

quaruin finis dedttcii ad inieritum (275).Disc. Quaniobrem in eadeni culpa pares, quidam

salvaiitur, quiclam rcprpbanlur ?

IAG. Hinc incompreherisibilia Dei judicia prsedi-cantur (276), qui terribilis iri consiiiis super filios ho-

Ktinum(Psal. LXV,5) afiirmatur : qui eligitper riii-

(274) Matth. xxv, 54. Monacltiet eremilm.(275) Prov. xiv,. 12, et xv, 25. Est via qumvidclur,

ho.nini jttsta, novissiinaauiein ejus deducunt ad mor-

A sericordiam, queni vult: et reproLat. per juslitiam,.quem vult, cui nerno potesl dicere: cur Uu facis?Cujus universm vim misericordia el veritas (Psal.xxiv, 10).

Disc. Utruni raagis gralise, aii libero arbitrio sa-liis ascribinir?

MAG.Summa salutis gratiae Dei attribuitur; cuietiani merita ascribuntur; quia nemo polest venire-ad Filiiiiu (qui est vila mlerna) nisi Pater per gra-tiam, id est Spiritum sanctum, atlraxeril eum(Joan.vi, 44). Sine illo enim nihil possunius fac.cre (Joan.xv, 5). Peiis quippfe in nobis operatur et velle ct

posse, pro bona'yoluntatc (277).Disc. Si Peus operatur, quse nierces hcmini im-

pufalur?B MAG.Et Peus opcratur", et eleeti cooperanfuv.

Dc-iisoperalur in eleciis suis, sua gratia prscv.nieiu'0

velle, et subsequendp posse. Cooperaniur ipsi perlibernm arbitrium , consentiendo bona volunlate.Hsecbona voluntas reiiiuneratur in eis, ul -scriptumest: Accepimus gratiam pro gratia (Joan. 1, ll!).Gratiam aceipimus, cum nos Deus prsevenit, utvelimus; et subsequitur,.ut possimus. Pro hac gra-tia illam gratinm dabil; eum nos in gloria rerauuc-rabit.

Disc. Solent quidara dicere, quod prsedestinatinecessario salventur. Quod si ita est, curquidquaniIaborant ? aut cur gcntibus pi-a_dica(ur ut conver-tantur? vel cur verbiiin admonitioiiis quoii.Iiea sa-cerdotibus administralur populo, ul-.in ..prappsitoDei prolicianl servitio ?

MAG.Pf-sdesliiiatio quidem Dei neinincm viojcn-lersalvat, vei daihnat. Oiini pro meritis ad vegnuraprfedestinati, turic quiclem necessavio salvantur,cum cx justifia proposila gioria eorum mcritis re-

coiiipiiisatui' : sed quia nullus sc pricdestinatum

pnesumit (cum nec vas elcctionis Paulus hoc de se

prsesuiiipseri.) necess.e est toto eonamine Jabori

incumberc, quo valeant' prsecleslinationem obti-

nere.* .Per iabprem namque pr-edesliiiatio vilje adipisci-

tur, ut in saera auctoritate dicitur • Per midtas trir

bulaiionesoporlei nos introirein regnumDei (Act.xm,

21). Infanlibus ilaque per mortis aeerbilaleni; ju-

j) venibus per operis exercitationem in extremis po;-iiitentiam agenlibus, dalur prsedeslinalio .per.pur-

gatorii "cruciatus examiiiationem.

Gentibus vero ideo prsedicatur, quia pvsedestiiiaiiforis, in foro oliose stantes in vineam Pomini ad

lahorem convocantur (Matth. x. 6). Quibus eliara

clenarius in meicecle proponiiur : quia prsedeslinala

gloria usque m finem labprantibus dabilur.

Ssepe quoque quidam de reprobis, cuni eis in vi-

ncam ingrediiiiitur; sed in initio laboiis ab opere

deficiiint, el aut de vinea blaspheraantes exeuii!,

aut.in vinea manentes, laboranles impediunt. Da

lem.(216) Bora. xi, 55. 0 aliiludo divitiarum,e_T.7)Pliilip. 11,15.Operatur vellcet percefirc, ctc

1211 HONOBll AUGUSTODUN.OPP. PAUS IV. — DOGMAT.ET ASCET. 1211

his dicilur : Ex nobis exierunl : sed non erant ex no- Abis (278). Et iterum : Muitiplicali stinl super nume-itim (Psal. xxxix, 6) . scilicet ad vitam pr___estii:a-lofura. Multi quidera per.fidem sagense Petri iiihse-scrunt (Maltli. xm, 47); sed quia in nuniero elecio-rum prsecogniti non sunt, in Ductus vitiorum, ruptoreti, resilieiunt.

Populus aulem fid iium, in labore p"i operis fa-

tlgalus, verbo admoiiiiioiiis, ne deficiat, suble-vatur.

Sicut seger ad ecclesiam vadens, sed in via deff-

ciens, ut iter peragat, ab aliquo sustentatur.

Yerhum quippe Dei est verura semen (Luc. vni,

lf);ager vero, corda honiinum. Cum hoc semen

per Dei agriculiores spargitur; senien Dei gralia cst.

Si autem ab agrieullura recipitur, liberum arbilrium -'

est: quod per fidein receptum, si germen bono-

viim operum cmiserit, messis in prosdestinata gloriaerit.

Disc. Cuiii hsec cuncta, perspicua rafio, de Iucc

veritalis proferat, oportet ut cunctis studiosis, peromnia valde complaceant.

Porro me mullum movet, quod angelica naturacadere potuit, si ad bealitiidiiieiii condita fuit : vi-dctur enim, qnod qusedam vis cara impulerit, quodita rrecuperabilitei- corruit. Nam niniis de lapsu ho-inii is movcor quod de tanta gloria in taiitani mise-riasn d:.veiiire potuit, si nulla neccssilas eum iin-

pulit.Lnde rogo ut effundas cor luum, et eructes veri- Q

tatis arca luni.MAG.Breviter tibi panclamDei occulta, et reclusa

cordis-dHigenleruusculla.

Aiitequam Deus conderet mundum, prsescivit et

angeli et hominis casum : quem ideo fieri pem.isit,quia boniiin malo iliustrari censuit.

Prsescivit etiam, qui et quot secura essenl per-inansuri, qui et quot esseut recessuri, qui et quotad se reveisuri. Si eiiim hoc ignorassei, pr.-esciusfufuroruni r.on esset. Et si certus iiuinerus ckclo-runi uon esset, tunc vegnum Dei, non ordinala dis-

positione, se! fortuilo casu constar. t, ad quoti in-

certi num.ri frequentia confluerct. Sed cum apudDeura sit certus niimcrus capillorum (279), muli')

magis est apud Deum pra_fixus numerus clccto- T

runi.

Quot autem sunt in hoc numero a Deo praiscri-pti hi ante mundi constitutionera sunt ad beatiludi-nem ekcii. De his nulliis peribit, sed ad prsedesti-natam gloiiam tolo coiiainine quisque festiuabit.

_)\i\auleni super hunc numcrum multipiicanfur,inter ovcs Clnisti ncn iiumeianlur.

Et quia liic numcius angelis cadcnlibus esl irami-

TiUtus, hominibus nascenlibus est reslilulus. Et

idco sicut ab uno nuinerarc inciplmus, sic ab tino

(278) I Joan. ii, 19. Ex nobis prodierttnt.(279) Matlli. x, 50 el Lue. xxn, 7. Capilli capitis

veslri omncsnitmeraii stint.(280j II Petr. n, 19. .1 quo quis superalus cst,

A hoinine numerus est incoeptus. Et, siciU numeruscrescit ad perfectionem, ita propago huniana suc-cessil usque ad electorum completionem.

Hic ergo sacer riumerus, soli Deo cognilus, et ab

eo, seterna certitudine prsefixus,est quasi cujusdamcivitalis auililus, intra quem necesse sit omnes

conlineii, cui hiijus civitalis cives ab seterno sunt

pi-erogniti. Lex autcm civitatis, inviolabilis justitiaest a justissinio rege Instituta, ac Imjus servatores,

justi cogiioiniiiaiiliir, et hi soli inter cives connume-

fanlur. Privllegium liujus sacrse civitatis, est hber-

tas. Regnum ejus, bcalitudo. Ergo omnes habitato-

res liujus civitalis sunt iusti, liberi _eran.i,legera

liujus civitatis servare nolebant. Et icleointer civcs

ejus numerari non poterant. Ad Dominium aiitcra

ejus aspirabant, dum uteique ut Deus in ea esse ap-

petebat.

Igitur nulla vis, nulla necessilas, eos ab hac urbe

cxpulit; sed lex justilise violaiores juris in ea cives

esse vstuit.Disc. 0 quani iii exccisani speculam me duxisti,

in qua pliirima conspicio ! sed quia adliuc aliqtiasiiv.l clausa, iila niihi aperiri postulo.

Si homo per liberum arbiiritira cadit, cur per li-

Jieruin arbiirium non rosurgit?'MAG.Homopotest se de alto inonte in profundum

prsecipiium perseipsiim mitlere ; non polestautem,nisi per alium a.jutus, reciire. Ita per liberum ar-

bitrium, jusiitiam qiiiclaradeserere; non per se au-

r tem, sed pcrsolam gratiam potest eam recipere. A

quoenim quis vincilur,il!iuset servus euiciiur (280)_Nam qui sponte Iuxurhc vel cuilibet vitio, cui pras-

—est, addicilur: jam non yalet pcr Iibgjum arbitricuu

se de jugo doiiiinalionis ejus exculere, cujus domi-

nio se libere voluit subjicere, nisi gralia Dei prseve-niat euin, ut boiium qriod spievit cupial; et subse-

qualur, ut illud iniplere prsevalcai.Disc. Ciini vcluntas hominis sit facla liiiera,

iinde csl ad malum tam prona, et ad bonum tanv

pLva ?•

MAG.Omufs rationalis voluntas naturaliter cupitsummum boniiin ; sed errore decepta labilur in fal-

sum, quod est malum. Quilibel enim vulf esse bea-

ius, et ideo iu quisque quam niaxinie appetit, in

D quo se sperat fore bealum. Sed quia suinmura bo-

num, vei beatitudo, noiinisi iu solo Deo consistit;

tpiisquis aliquid infra Deum positura pro summo

bono appelit, erral.

Ilujus autein crroris causa hsec est : Deus condi-

dilhomiiieni jusljm et beatum, sine omiii indigen-lia, in bonorum omnium sufiicienlia (281), et dedit

liberam voliintatem, justitiae et beatiiudinis, ut vo-

luiitate juslilise, corpori subclito iinperarel; volun-

tate beatitudinis, Deo obediret. Haliuit ergo jasli-

linin, ad hoiiorcni Dei; beatitiidiiieni, ad commo-

hujus ei servus cst.(281) Eccl. vn, 50, Inveni qttodDeusfecerit honii-

nemrcctunt, cl ipse infiiiitis miscuerit qitmsiionibtis.

1215 . INEVITABILE. - i2il

dum suum. Ei si scrvata justitia Deuin honorasset, _Aad summam angelorum bealitudinem pervenisset.Sed quia justiliam deseruit, beatitudinem aniisit.

Sed volunta.eiu beatitudinis retinuit. Quia ergo fer-

vet desiderio commodoruni; sed commoda falionalis"

naturse compelentia, quseperdidit, habere rion valet,ad falsa et brutofum commoda et bestiales appetilusse convertit. Et quia jumenlis insipientibus similis

factus est (282): ideo per concupiscenliam ut bestia

coit; cumdolore parit; lacte infantes, ut bestia

catulos, nulrit: et sola commotla corporis ap-

petit.Disc. Cuf bestise pro his non damnanlur ?

MAG.Appetilus in brutis animalibus noii suiit

peccatum ; sed sunt naturales, in hominibus vero

irralionales : csetera namque aniniaiilia fevuiiluv ^

necessitate ; homo regitur libevtate. Unde scribitur:

Qui hoc feceril, quod honio facere non debet, tol-

latur de homitiibus.

Disc. Quid est, quod quidam immenso conatu

nituntur, iit bene vivant; et rtihil proftciunt? aut

post magnuhi profectum a proposito decidunt ?

Nonne aliqua occulta vis eos retrahit, ne cceptum

opus implere possint ?-.'

MAG. Nuila eos necessitas retrahit ; sed sola

volunlas eos avert.it, duni magis volunt quod sug-

gerit eis tentatio, quam quod persuadet ratio.

Quidam etiam de arbitrio niagis quam de gra-tia prsesumunt; ei cuncta suis nievitis ascribunt:

ideo eos gratia deserente; jvistelaborem suum per- „

duiii. - '-"-"-'-.-".-

Disc. Cur Deiis facil Iiominis arbilrium itainu-

tahile ?

MAG.Ob niagnum ejus proficuuni : quod enim

potest coriverti ad nialum , polest itevato con-

vevti ad bonum. Si homo semel lapsus non esset

mutabilis , nunquam esset ad bbnum converlibiiis.

Pisc. Quare non fecit eiirii Peus, ut in bono essct

lniriiutabilis ?

MAG.Tunc esset Peo sequalis ; hoc enim solius

Pei 'est.

Disc. Si quisque operatur libero avbitrio, quo-inodo operatur Deus olniiia in oninibus ?

MAG.Universa qusefiuht bona, sive in ccelo,sive

in :terra, seu in omni creatura, Deus solus bo-1

nus, per clectos vel angelos vei homines opera-

uf, coopefantibus eis per liberum afbilrium con-

sentiendo, ' ;

Opcratur Deusper electos, ut- per apostolos gen-

tesconvertit; ipse interius inspivarido et iiicremen-

tum dando : copperantuv ipsi per exlerius mini-

sterium, plantarido et rigando.Si quid alitein elecli, contraiii egeiunt, iit in

(282)Psal. XLVIII,15.Jlomo cumin honoreessel,noninlellexit; comparalus est jumcntis insipientibus etsimilis factus esl iltis.

(285) Rom. viii, 28. Diligeniibus Beum otiinia co-

operanlurin bonum.{-2^4)Eccli. xi, 14. Boiia et mala, vila et mors, pau-

pct;:asct honcsfas u Dcosttnt.

_AUiia Pavid (II Reg.xi, I), Deus hoc juste fieri

perrailtit, quod tamen ipse in laudem sui convc-r-

tit, dura post iapsum exstiterunt humiliores, et sibi

grates referunl uberiores ; quibus etiam ipsa pec-cala cooperariluf in boiuim (285). Ergo omnia cx

ipsoet per ipsura (Roin, xi, 56).Per reprobos quoque Deus operaiur, dum ju-

dicium suum per eos exercel, siciit per Chaldseoslfierusalcm destruxit (Jer. Lii, 24). Ecce iinum etidera opus Deus et Chald__i, divevso modo operatisunt ; el lamen hic inde laudatur, et illi damnari-tur. Et qtiod ipse per iustiliam, hpc ipsi pef ssevi-tiam egerunl.

Similiter per Judarn Dcus Filium suum tradidit

(Matth, xxvi, 48), el mundum a mbrie redemit. EnB Deus et Judas, uiium opus diversa men.e operiili"

sunt. Sed dum totus orbis inde Deum veneratur,Judam verOdeleslatur; quia quod Deus ob humani

generis amicitiam, hoc Juclas egit per avaritiahi.

Audenter dico, quia Deus etiam per diabolum ope-

ratur, quod de justilia, per eum in reprobis exer-

ceri decernitur. Sed quod Deus per juslissiniam

scquilaicm, hoc agit diabolus'per nequissiiiiaiii cru-

delifatem. Qui tairien nori plus polesi ssevire in eos,

quain permittitur. Unde Peus laudabililev ma-

gnificatur ; ilic vero pro eodem daninabiliter repro-liaiur.

Qusecunque autem a reprobis per liberum arbi-

triuin contra inslituta committuntur, a Peo quidem

P fieri sinuntur, et in laudem ejus veriunlur, dum

jusle ab eo poenis suhigunlur. Igitur Peii6 omriia

operatur, aut favendo aut sinendo.

Etquia ex ipso, iit in lib. Sap. legitur : A Deo

botia et mata (284), oinliia. sunt bona, et niliil est

malum, nisi quod. amavum est his, qiii aliquid

aspevi paliuntur, id malum appcllalur. Et ideo om-

nia ad laudem et gloriam Pei, qui misereiur cui

vult (285), graliamlargiendo ; etindurat quetn vult,in maliiia relinquendo.

Pisc. Nuuquam hsec audita sunt in muntlo ?

MAG.Irao, quotidiein Scripturis aucliubliir (286);sed a desidiosis et negligentibus non atlenduntur :

et ideo non intelliguniur. Cum vero in dispiitatior.ca doclis hsec audierint, quasi a sorano excitaii stu-

D pescunt. Vera esse dubitant, quia nusquam esse

scripta pulant. A studiosis autem leguntur, aud.iui:-

tur, atiendunlur, discutiuntur et inteHiguntur, etin

menioriam rcducunlur.

Sponsus namque Christus abiens, sponsse Eccle-

siseclaves scientise reliquit, quibiisquotidie pulsan-tibus liliis, secreta Pei pev iiitelleclum reseraiis,

aperit. A canibus autem, et a pprcis, margarilas,ne coinquirieotur, claudit.

(285) Roin. ix, 18. Cttjiisvtdi miseretur, et qttemvult indurat.

(286) Matth. SVIII,18. Qttmcuiiquesolverilis superierram, eruttl soluta et in cwlo. Efcn. 19 : Quia si du$cx vobisconsenscrintsttper terram, de omni re quam-cutiquepetierint, fiel illis a Palreriieo qtti in rtzlieesi, Et xxvm, 19 : Ettntcs docetcomncs cj.nies.

-2i."> I.ONORII AUGUSTODUN.OPP. PARS IV. — DOGMAT.ET ASCET. .9!«Disc. Ciincla qii33proponis, tam validis lestimo- A

iiiis pvobando per illaii0i:era concliidis, ut pluscsecoprobetuf errare, qui hsec pra-sumpserit pertinaciterimpugnare.

Ssd, quseso, edisseras : Utruin prospera el ad-versa per liberum avbitriurn eveiiianf.

MAG,Imo per gratiam et justitiam Dei. Gi-al.aquidsm Dei, prospera minislrat; justilia autem ,adversa dispensat. Sed justi per prospera ad pe-rennia bona pravocantnr : injusti autcm per pro-spera, ut dives ilic (287), veniiinevaniiiv. Adversaautem ob tres causas elecios (a.-gunl. Prnno, utquidam a peecat.s per aclversa corrigantur, ut Da-vid ; secuhdo, ut quidam tentaii magis corcnentur,ut Job ; lertio, ul cjuidain a deiecta.ione peccati re-trahantur, ut Pauftifi. B

ReproJios vero oli duas causas feiiuiu. Primo, utelecli per epium plagas corrigaiiluv, ui in exitioCorelealiiir ; secundo, utipsia maiiiia, ne laiitiiraquaiiliim volunt, ncccant, reprimaniur, ut de Antio-cho el Herode scribiUir.

Disc. Parietem fodisli, etecce apparel ostinm.Cciin Scripiu.ra dical, quod Pharao a Deo sit i;i-

duraius (288) ; i.nio in hocipsum, ut aiiiuintiarelurliomen Dei in universa terva per eum sit consli-fulus : quis non videat quod, necessitaie cogente,populura affllxeril, cum in hoc ipsum constiUi-tus sit, et quasi quodam fato irahenle suimiersussit?

MAG.Nota tria : Populuni affiictuni ; Pliavaoncm rafnigentem ; Deum Iiberaiilem.

Deus electos, ut vasa aurea per reprobos, in

_caminO-lriiiu'alioiiis,__ientando_cxaniiiiat ;~sed ipsi—repvobi non intendunt, quod eorum vexatio islisad salutem proficiat, qiios sola cnidciiiatis -malitiatribiilat.

Porro diabolum, .qui libere jusliliam dc-scruit, in

iiijustitia, ut incudem malleatorum, iuciurari per-niisit, eumque rabrum, ad purganda vasa niisericor-di:c conslituit : qui faber _omi.es iinpios sibi in-Btrumenta fecit. ex quibus Pharao umis exstitit ;qui dum per liheriim afbitrium Deo servire noluit,Dcus, eum incluravil; duni cum a maliiia, el. duri-tia iion liberavit.

Et cum populus Dei per afflictionem essel ten- u

favdus, et adversitaie probandus : Deus in hoc

ipsum, Pharaonem ad tcnlandiim popiilum consli-

tuit, duin ipse se per liberum arbiirium (ut putaunus de malleis diaboli) ad tmiuenda vasa Dei ob-lulit ; sicque Pharao nescius, juslis, quasi servus

(287) Luc. xvi, 25 :Fili, recepisti bona iiivila iuael Lazarus simiiiter mala ; nttnc autein hic consola-tur, tu vero cruciaris.

(288) Exod. ix, 16. Idcirco posttiteut Osiendamin te forlilttdinem meam cl narrelur nomen mcitiiiin,universa terra. Et Rom. ix, 17 : Quia in hoc ipsutnexciiavi te ut oUendam in te virtutem meam: cl ut an-iiunlietiir-nomenmeum iti univcrsa ierra.

(2S9) Videri mcritodebc! in Itac maleriu et modolcqitcndi D. Greg Exposi. moral. lib. xm i:i c. 17

A filiis, servivii, duni eos a vasis Irsi segregans, fla-gellis erudivit.

DiaboJus et impii inalum quidcm per se voluntnon aulera quanium volunt, sed quantum perinii-tuiUiir facere poteruiit. Efciim a Deo electis prce-valere permiltuistur, In hoc ipsum constitui dicuu-

tur(289).Nom-eiiautein Pei per Pliaraoiiem' -omnibus inno-

tuit, ciuiri ipse cum omnibus snis jusle interiil; etDeus ab eo oppressos, ut vasa jam igne examinatain fornacs, signis et prodigiis cripuit.

Disc. De Juda qnoqtie scribituf: Ut Scripturainiplealur, Qiii manducatpanem meum, fevavit con-trame calcaneuni suiim (290). Et itcrum : Nemo

peiiit ex his quos dedisii mibi, nlsi filius peruitio-'* nis, ut Sciiptura impleatur (291).

Et cuni Sciiptiirain, ipso Domino teste, implerinecesse sit, quis nisi per oninia csecus non vidcat

quod Jucas quadam vi i!ccessi!-.tis-iinpulsus, Do-miiium prodiclerit; maxime cum Domiiius vcnerat

pali, et necesse fuevit eum per aliquem tradi ?

MAG.Domiiius quaiitum atl ipsuni, non ncccs-

siiate, sed liberrima voluntate pali vob.iit, quia na-

tura divina impassibilis fuit : et boc nobis fieri

yalcle necessarium fuit; quos necessitas mortis ad

interiliim impulil.'Judam luilla necessilas, sed malitiosa volunias

insfigavit ad prodilionem ; dum Dominum cuni Ju-dseis odissc, qiiam cum apostoT'isdiligere maJuit.

P SiiiiiliTcr Judsei nulla nccessitale compulii, sed

pessima voliintalc impulsi eum oceideruiit ; dumeum gratisodio Iiabuerunt, quem sigftiset virtutiLusconslare doluerunf.

Sed quia Spiritus sanctus, cui omnia futura sunt

praisenlia, qui talia eos vclle facturos pra_scivit;ila per prophetas in Scvipluris prceclixit,sicut post-modum totum conligit (292) : tamen illa Sciipturanullam liecessitalem volendi vei facienciieis intulit.

Sicut ego, si belliim praescirem, oi iilud futuium

prsedicerem, vcrba mca non facevent Iiellum neces-saiiiira.

Risc. Quid igllur quis hinc colligal. nisi neces-saiium fuisse, Clirisium a Judasis criicifigi, qui ve-neratab eis occidi, quod ulique non fccisset, si fa-

D cere non debuissct?

MAG.Et credis lii solos Judseos Christum occi-

disse ? oraiics iniqui ab inilio usque in finem mun-

di, conseiiserunt in necein Christi (295): quot enim

juslitiarii et vevilatem odio habent, hi justos pro-

plev jusliliam et verilatein, qui cst, perscqiiuiilui',

Job, c. 12. Et lib. xxxiv, in c. 41, c. 10.(290) Joan, xv], 18: Qui manducai panem meuiii,

etc.(291) Joan. xvn, 12 : Quos dcdisti milii cusiociiri,

el nemoexeis periil nisi filius perdilionis, ut Scripluraimpleatur.

(2'!2) Psal. cvui, 8.: Fianl dies ejus pattci, ei epi-scopaiitm ejns accipiat alter.

(295) Psal. LXXXVI,5:Multiplicatisunt super capit-los copitis mci qui oderutit megratis.

{217 . INEVITABILE. 1218

ct omnes mortis Dotnini rei iiiveiiiuntur. Vellent j

quippe, si posse.nl, justos omnes delere, quo securi

possent sua desideria absque contradictione ex-

plere. Ergo si illi uon fecissent, similes illorum per-fecissent.

Disc. Introduclus per te interius, niulla pra.claracousidero ; sedinulia sigillaia me noiiposse cer-ivere doleo. Underogo ut, tradita tibi clave scientise,bsec clausa mihi aperias, et ista, involuta evoivens,me inspicere facias.

MAG.Tara diiigenter pulsanti, Pominus per me

prospera respondens, arcaaa secretorurn tibi aps-iict.

Disc. Qiiiclnanl causse esse dic.iinus, quod Reus

permiitit eos diu errare, quos prsedeslinavit, pe-vennitev seciiin regnare ?

MAG.Per hoc longaniraitati patientise suse prse-rogat, quod eliaiu diutius in errorem, ul Paulum,tolerat (Jioin. n, 4) : quod vero eos repente ad pce-liitentiam, ul iuemPaulum et Mariara revocat (Luc.

ym) ; divitias inisericordis. suse insinuat. Pro his iii

niunduni veiiit ; pro his el mortera subjit.El quamvis pfo peccatoribus raoiiuus sil, Annse

el Caiphsr., Herodi et Pilalo, movs ejus. non pro-fuit, sed mulium obfuit; noii idcirco solum quodin morte Pomini conspiraveraiU. sed ideo, quia ho-num gratis odio habuerant (Joan. xv, 25), et pcpiii-tere negiexerant.

C-eterum electi quamplures , in neco Christi ,

quamvis ignoranter, consenseraut, pro quibus ipse Cet in cruce Pravit, dicens : -Pater, ignosce illis ,

quia nesciunl quid faciunt (294) ; ct sanguinem postcrederido biberunt, quem prius s_eviendoluderunt.~Disc. Cum nialefaCtahominUmPeo iiihil noeeant,

et eorum bene gesta riihil conferant: cur eos postniortem segregat, et noii omnes pariter et sequaliteriii unum locat ?

MAG.Rationi juslitise repugnat, ut jusli cum in-

iustis, et econtra, iocuin obtineant........ el mulfi-

pliciter variaiido totam picluram dislinguit.ldeo, sicul pictor opus suum coloribus variat, sic

Deus regiium suiim discretis ordinibus egregie cla-rificat. Quis enim esset decor piciurse, si Iaqueartotuin cooperiret uno colore ? nec pietura etiam

posset dici. Nunc diversos colores diversis locis I

pingit: et sic opus suuni visui deleclabile rcddit,

Sicinsignitor lapidum varias gemmas diversis locis

iip.primit, et sic opus suumpretiosius efficit.

Pisc. Ad quid ullimum judicium restal?

MAG.Juslitise ratio exigit, ut judicium liat ; ut

ijui nunc se hypocrisi occultant, iniqui appareant ;et qui! iiuiic pubiice in flagitiis gloriantur, dignistunc suppliciis juste subdantur ; et qui leges con-

temnunt, justitiam despiciunt, paupercs et justos

opprimunt, et per potenliam secnri suiif,, de vapinis

fiorent, de damno aliorum gaudent, justis insul-

(294) Nota efficaciam orationis Christi Servatorisin-cruce-:i.uc, xxui, 54 Yide limcverba apttd _>.

A tant, verba Peicalcanl, prc talibus et his siniilibus

laudaniur, per terrorem ab lioniiiiibus honorantur :

lii, inquam, iunc a juslis hic oppressis, cl gaudio

scquesl.enlur, et injustis in supplicio consocien-

tur. Jusli autem qui nuuc injuste pppressi sunt,releventur ; et qui bene vivcntes egerunt, rcniune-

rentui' ; cl qui propter jusliliam in opprobrio erant,

lionorentur.

Pisc. Nunc, cur in paratliso posilus sil homo,cum ibi permansurus nsn esscl, edicito.

MAG.Protoplastus ad beatitudincm ereatus, iu

paradiso, id est, in loco voluptatis, localus erat :

sed, quia prseceptum Poniini servare noluit, ideo

coiiiemplor juste exsilium .siibiit; qui si nihil de

pai-adisideliciis gustasset, sed acccptuin mandatuin

vioiasset, nunquam forsitan pccnitentiam egissel, et

sic semper cxsul foret. Pcstquain vero expertain

paradisi dulcedinem, sed cilo amissam, ad memo-

riam revocavit, gravi se pceniieiuia niuliavil. Icieo

vediit, etideo reditum meruil. Re cujus mox ulero,

quasi de quodam castello , geininus cxcrciius,,ele-clorum scilicet et reproborum, prodiit ; el acta hac

ve, cerlameu implacabili discordia iniil.

In hac itaque pugna magna in iitrunique cer-

latur, ei victorcs quidein laureali triumpliantes as-

tra petuiit: victi autcra confusi, ad ima baralhii

descendunt.Sta etianv hic, ct considcra utroriiinque insian-

tiani.

C De civibttsJerusalem httmilibus.

Aliquis per viam humilitalis, ab infanlia incedit,et usque ad senilem setatem, semper iii melius pvo-Gcit. Omnes honiiiies.superioressibi pulat; se vefo

iiiferiorem omnibus seslimal. Omniiinvaelus laudat;suos vcpiobat.

De civeJerusalem casto.

Alius castitatis semitam avvipil, magna cusloclia

sensus suos muiiil, et, lanieii omnes alios sanctos

computai, el se vclut immundum judicat.

De patienlc.Alius palienti-3 callera calcat, universa ilura et

aspera pro Christo paiienler lolerat, alios niaiisuetps

vcputat, seipsum immilem cogitat.

j) De absthienlc,

Alius per abstiiientise itev graditur ; magna c_j»

stigalione cainis maceratur ; el tanien alios in abs*

linenlia distiicfiores hcnoraiido Ksliinat se ut vo>racem damnat.

Decltaritatetit Iiabenle.

Alius per laiitudinero ciiaritalis iiicedens, non sa-

lura amicos in Peo, sed eliam- ininiicos prpptetPeum diligil; contunielia acceplaiionsoliim poscent;

veiiiam, injuriam laxat, sed eliam ipse reconciliari

festinat.

Hahc et talia suut eivium Jerusalera itmeraj

G-regor. Exposi. moraU, lib. xiu iii cap. 17 Job^ ce1S, vcl secundum recemiorem editionem,

1219 HONORIIAUGUSTODUN..OPP. PA-USIV. — DOGMAT. ET ASCET. 12i0

quilms ab exsilio properant ad sete.rna laberna. Acula,

De civibusBabylonim et de reprobis.Verte te ad cives Babylonise, et vidc qualcs sint,

pcr quas tendunl, plate_3.De luxurioso.

Aliquis a primseva setate a luxuria inchoal;. ct in"

hac insatiabiliter usque ad decrepiluni perdurat,

nunquam quid jam fecerit, sed quid adhuc facere

possit, pertractat.Deguloso.

Alius voracilati ct ebrietali a pueritia se subji-

cit, et usquc ad ulllmara senectutem his insistit.

De rapacibus eicrudelibns.

Alius loto tiisu rapere fesliual; alius furtis invi-

gilal; alius crudelilate pascitur; alius lucrisnon sa- ^

tiaiur, Kic invidia tabescit; liic vero immunditia

sordescit. Hic superbia ereclus, cunctos despicit;liic odio plenus, cunclos mendaciis, et detraclio-

nibus afiicit. Tales et tales sunt platese reprobo-rum, quibus irrevocabiiiter fcslinant ad profuiiclainferorum.

De diverso tnodoptigiiaiidicivium Ilierusalein, contracivesBabyloniw, et econtra.

Aspicenunc etiam acies diverso modo ad pugnaminstruetas.

Reprobi justoruni verba el opera abominaiitur,cl eonsortia eoruin deieslantur, et refugiunl omne

eorum consilium.Sa.pe eos callide circumveniunl;

siepiusboiia eorum fraudulenter aul etlam violen-

tcr diiipiuiil; ssepissime eos verberibus, vel etiani

cruciatibus afiligunt, aut inmembrorum truiicatioiie,vel variis suppliciis inlerimunt.

_I__oiiTraJus_i i_^h^bl~™—sufferunt; de miserabili illorum eonversatione ge-munt; contagia eoiuui, quanlum possunl, devitanl;citius ab illoruni crtiitubernio liberari optant; procorum salute Deo supplicatil; necessaria quse pos-

sunt, eis subminislraiU.

'._•bona concordia civittm Jerusalem, et mala con-cordia civittm Babylonim.

Adhuc aliud coiisidera,

Electi omnes in bono concordant, et boiium quodnon pisevaleiUfacere, in aliis aruant.

lleprobi vero, in malo omiics concordes sunl; in r>bono semper discovdes existunt, et si alicui illorum

ab aliquo justorum, forle increpalionis vel admoni-

tionis offertur verbum, onines resistunt; omnes pa-riler contradicunl; ipsi ctiam qui non faciunt, quiahona quae facere nolunl, in aliis odio liabenl, mo-

lcste ferunt. Ideo eum omnes, eliam quem non no-

verunt, dignum odio dicunl, mendaciis detrahunl,

injuriis lacessunt.

Contemplarc diligenter, et videbiS in isto toto cer-

laiiiine, semperCain paralum in acie con.ra Abel

staro; et Ismael armatum adversus Isaac; Esau pu-

gnaie contra Jacob; Saul resistere David; Judamin Dominum, ct Simonem Magum irruere in Pe-

trum.

- A Yide etiain iii hoc agone ; qualitcr sa^ps reproiiiciim eiectis currere proponunt, et aliquando diu

currunt, et in itinere fatigati, deficiunt, et turpitcr, ut canes ad voinilura redeunt (Prov.xvi, 11; II Petr.. li, 22).

D.ecivibus Babylonimin pctrticulari, etprimo __ his," qui sunl principes.ctjudices stiper alios.

Veni huc ad supercilium niontis, unde cuncta. sedificiacouspicere possis damnatse civitatis,

Intuere pi-incipes et judices. Ecceposila estin chbestia. sedes. Omni lempore surit admalum intenli,semper in iiegotiis iniquitalis inexplebiliter oc-

cupati flagilia non solura faciunt, sed et alios fa-cere inslruunt, sancla vendunt, scelera emuiit, totisviribus laboranl, ne soli ad. lartara veniant.

. IJ " De clericis et sacerdotibus Rubyloniw. -

\erte te ad clerum, et videbis in eis bestia. tcn-

torium. Dei servitiura negliguiit; terrenis Iucris in-

serviunt; sacerdoiium per immuiiJiiiam polluunt;

populum per simulatipnem seducunt; Deum permala opera abnegant; omnes Scripturas ad salutem

pertinenles abdicant; omnibus modis se laqueumcl ruinani populo offeriuit; quem C-Ccumipsi cseci

ad interiium prseeunt.De monachisBabyloniw.

Contemplare etiam nionachorum coiiciliabula, et

videbis in eis bestise tabernacula.

Per fictam professionem Deum irridcntes iram

ejus provocant; normam ejus regularem moribus

et vila calcant; per habilum ssecuium fallunt.liiullos ipsi decepti decipiunt; sseeularibus ne-

gotiis impiicati sunt, idest in servitio Dei de-

sides existunt; plerique illorum gulse et illecc

—bris_dedili_5untjjjiiidam imniujiditisesordibus com-

putrescuiit.—

De monialibus Babylonim.

Prospice etiam habitacula monialium, et cernes in

eis bestiseprseparatum thalamum. Ha. a tcnera setale

impudicitiam discunt; complices sibi quaraplu-rimas ad cumulura suse daninationis asciscunf;velo se operire fesfinant, quo niagis frena luxu-

vise laxare queant omnibus fornicaviis; slercore

immunditisc implentur; hse raentes juveiiuni iila-

queant et gaudent, si plures decipianf; ct liscc

r>vult habere palmam vicloria., qusealiis prsevalet in

scelcre.De commttniplebe civitatis Babylonim.

Yerte tc acl reliquam plebem, el invenies bestise

ef-igiem.Sacerdotcs despiciunt; de Peo quidquam au-

dire contemnunt; lolum lempus vitse ili vanitale

ctjaclantia duciinl, el ad omiieopus suum reprobisunt. Vulgiis quoque iiidoclum bestia. habel ido-

lum; Peum verum non rioscunt; Peo ventri

tola intentionedeserviunl; per varia cavnis dcsi-

devia diffluunt, el per oninia vilani bestialem du-

cuiit.De muticribus Babyloitim.

Vcni liiic r.d hiijus vallis prociivia, et videbis

42-21 INEVITABILE. !_.$.__

monstruosa mulieris convenlicula. In his bestia .omnes suas pompas el inoiistra posuit; el has sua

anna ferre constituit. Yides qualiter juvenes perlu-Yuriam illaqueantur. Illa multosveneno enecat; hsecviri vitam pro auro perdit; hsec partus suos occi-

dil; Iiaecliles provocat; allera bella insligat. Istaroaleficiismenles hominum alienat; hahcvero nul-lus pecunia aut luxuria satiat; videndo multos

decipit, illa flendp plerosque seducit: lisec sunt

Iiujus civifatis propugnacula ; ct hsee sunt bcstise

jacuJa. . - .

Pisc. 0 Peus, quanta prodigiosa conspiclo.-MAC.Moeniacivitalis Babylonia. vidisti, destru-

ctionem quoqueejuslibel intueri. Nunc cives Baby-

lonii, cum sint plures nuniero, civibus Hierusaleiii

semper inferunt belluni, qui apud eos in exsilio I

positi sunt. Postmodum vero, rex ccelestis Hierusa-lem Peus, cum excreitu angelorum veiiiens, lianc

perditam civitalem funditus subverlet, et electosSiios inde liberaiis, in cceleslepalatium secum addu-

cel, quibus lale iiuiic speclaculum prsebet. Hanc

quam vides Babyloniam, id est, liujus niundi glo-viam, ctiui suo principe diabolo, et omnibus hujus.ivilalis civibus, sCilicet hujus niundi amaloribus,

vepente in stagno ignis et sulphuris merget; et tuncorania in meliorem statum permuiabit.

Pisc. Magnum speclaculura prsebuisii omnibuslisec legentibus; ideo illi spectaculo te interessecoricedat Peus. Et qua de causa erunt justi incloria ?

CMAG.Quia si sirie fine viverent, semperjusli esse

vellent. Justitia igitur exigit ut semper beali sint,

qui seniper justitiam amplexati sunt.

Pisc. Quseauteni esl causa, quod injusti sempererunt in pcEna?

MAG.Quia sine fine vellent yivere, ut sine fineinale facerepossent. Igitur juslilia poscit, nt nun-

qtiam supplicio careant, qui nunquam jusliliam vo-

lebant. '

Disc. Cur rion possunt justi post resurrectioneni

peccare.MAG.Quia sic Iiberum arbitrium eoruni confir-

juatum esl, quod nihil mali volanl; cum sequalesangelis erunl, et ideo in perpetuum beati eruiit,

Disc. Cur injusti ad bonum converti non poie- £runl?

MAG.QuiaboHiim semper odio habent et icleomi-

seri in perpctuum erunt.

\ Conclusiosive recapitulatio hujus Ubri.i Ut igitur noslrse disputationis seiitentiam brevi

epilogo coucludam,: Propositum Pei est-: Numerum electorum ex an-

gelis et homiiiibus perfici.

Prsedestinatio: Justos in bealitudine semper glo-riari, injustos semper in miseria cruciari.

t Prsescienlia vel providentia : Futurarum reruiasemper prsesens Pei inspectio.

Necessilas: Hominem posl peccata mori.Justitia: Rectum velle.Ai-bitriiim: Reche justitise volendi judicium.Libertas: Servandi justitiam poieslas, vel arbi-

trium nolendi volendi juclicium.

( g Grafia : Boni inspiralio vel mali iiberatio.Merilum: Perseverantia justitise.Pra.mium summum : Bealiludo.

! Supplicium : seterna miseria.Et quia ciuosdaminfantes utpole baplizatos, sola

, sua juslitia non damnari est inevilabile; etquosdamprovectse selatis, justitise Peiper liberum arbitrium

, Sjiretores justitia dicfante, debitam poenamevadererest inevitaliile, propter hoc, nomen huic libello iih-

ponitur.

Ineviiabile.

Hsecde prsedestinatione, prsescientia et libero ar-bitrio offero filiis Ecclesise, quia ea despicient filii

Babyloni_e. Sed quicunque hoc conrempserit velC impugnaverit, se de numero prsedesfinatoruni non

essc demonstrabit. Qui vero qusestioiiem posl hsecde libero arbilrio moverit, csecusclara die in mor-tcm offendii,

Pi.c. Benediclus Beus qui hoc inspiravit fratri-bus ut vellenl me ad te dirigere; quatenus hsec miraniererer a tuo mellifluo ore percipere. El revera np-

veris, quod greges reprOborum pip hoc venei-an^o

opere, magno le odio abominabuiUur; et niaxiiiie

ob lioc quod eosdem per liberum arbitiiuin, filios

vifipiuin, imo dsenionumprobaveiis, deteslabuntur.

Magnasautem grates libi persolvet glo;iosus costus

ad vitam praedestinatorum, quod lam mirabile opusprompsisti in laudem ipsorum. Et, sicut ie audlvi

n dicere, hoc quod esla Beo pr-edestinatum, ut quid-quid electi justepetierint, eis tribualur; magnispre-cibus Pei clementiam exorant -ut te uliima dies ia

eonsortio illorura inveniat. Amen.

APPROBATIO.

Jlic Dialoqtts olim de prwdcstinatieiie et libcro arbitrio per R. D. Ilonorium Aitgustodunensem, etnuncir>

coiifusionemGcorgiiCassandrt, per R. Palrem priorcm monasterii S. Maricede Tongerlo S. T, L. erutus, e(.lcctus a pluribus, inventusesl sincerus el tiber ab omni crrore; ut titto eum pius lector legercpossit, ncglcctcei vtdcano commisso, quem GeorgiusCassander impie sttb nominehujus Honorii Attgusiodunensisimprimicuravil. Quod censco. --

Decembris, auno 1620.

Egberlus SMTHOLDIUSS. T. L. canoit. et pleb. Anluerpieiisis tibrorum censor.