1

محيط لينوكس نصب سيستم عامل لينوكس وفارسي نويسي در

حاضر درس red hat جذاب لينوكس خصوصا با سالم به دوستان خوبم و كليه عالقمندان سيستم عامل قدرتمند و

لينـوكس بـوده و حاصـل كاوشـھای بـسيار و گـزينش بھتـرين را كه در خصوص چگونگی نصب و فارسی نويـسی در

اميد است مفيد واقع گردد مينمايم است تقديمموضوعات در اينترنت

عامل ويندوز و لينـوكس بـصورت در كنـار ھـم در يـك سيـستم اسـتفاده كنيـد، اگر شما مايليد از سيستم: ھشدار

برخـی از نـسخه ھـای وينـدوز بـا. ويندوز را نصب نموده و سپس لينوكس ردھـت را نـصب نماييـد سعی كنيد ابتدا

لينـوكس ردھـت را نـصب اگر ويندوز يـا. عث ميشوند تا لينوكس ردھت از كار بيافتدديسك سخت با MBR دستكاری

كند، ھول نشده و عمليـات نـصب را مجـددا كرديد و پس از نصب متوجه شديد كه يكی از سيستم عاملھا كار نمی

فـرامين نـصب بوت توسط ديسك بوت لينـوكس ردھـت و بـا اسـتفاده از شما ميتوانيد اين اشكال را با. انجام ندھيد

در صورتی كـه قـادر بـه ايـن كـار. مورد نظر را فعال نموده و اين اشكال را برطرف نماييد گراب يا ليلو سيستم عامل

.نيستيد از يك حرفه ای كمك بگيريد

:انتخاب يك روش نصب

توصـيهالبتـه. بسيار متنوع و قابل انعطافی برای نصب سيستم عامل ارائـه نمـوده اسـت لينوكس ردھت روشھای

نداريـد و يـا كـامپيوتر شـما ھای لينوكس ردھت را CD ولی اگر شما. نصب نماييد CD ميشود كه لينوكس را از روی

ھمچنـين . ديگـر، اقـدام بـه نـصب سيـستم عامـل كنيـد است، ميتوانيد با استفاده از روشھای CD-ROM فاقد درايو

.دارد امكان چندين نوع نصب وجود

خواھيـد نـسخه قـديمی تـر اگـر مـي . كه در حال نصب بصورت نصب جديد يا ارتقا ھستيدابتدا بايد مشخص نماييد

پيكربنـدی و اطالعـات شـما را دسـت نخـورده بـاقی تان را ارتقا دھيـد، برنامـه نـصب فايلھـای موجود روی سيستم

ات موجود را پـاك يك نصب جديد ابتدا تمام اطالع. طوالنی تر خواھد بود اين نوع نصب از نصب جديد. خواھد گذاشت

نـوع نـصب ھـر. شما ميتوانيد لينوكس ردھت را از محل ھای زير نـصب نماييـد. دھد را انجام مي كرده و عمل نصب

: نياز به ديسكت بوت نصب لينوكس ردھت خواھد داشت CD غير از نصب از روی

.داد به شما امكان نصب از يك آدرس وب را خواھد :HTTP سرويس دھنده-

.داد را خواھد FTP به شما امكان نصب از يك سايت :FTP ھندهسرويس د-

2

شده روی كامپيوترھای ديگر موجـود در ميتوانيد از روی دايركتوری ھای به اشتراك گذاشته :NFS سرويس دھنده-

.برای نصب استفاده نماييد (Network File System) روی شبكه با استفاده از سيستم فايل شبكه

توانيـد فايلھای نصب لينوكس ردھت را روی ديسك سخت خود داشته باشـيد مـي ر يك كپی از اگ:سختديسك -

ايـد قـرار البته بايد روی پارتيشنی غير از پارتيـشنی كـه بـرای نـصب انتخـاب نمـوده. استفاده كنيد برای نصب از آن

.داشته باشند

:انتخاب سخت افزار مورد نياز

ممكن است يـك كـامپيوتر قـديمی در كنـار خـود داشـته باشـيد كـه مايـل. يك انتخاب نباشد ممكن است اين واقعا

داشـته باشـيد كـه و يا ممكـن اسـت يـك ايـستگاه كـاری وحـشتناك. باشيد لينوكس ردھت را روی آن نصب نماييد

.بخواھيد لينوكس ردھت را روی يكی از پارتيشن ھای آن نصب نماييد

لينوكس PC نصب نسخه برای

مانند برخی سيـستم عامـل ھـای . سازگار با اينتل نياز دارد كامپيوتر شما به يك پردازنده :x86 باپردازنده سازگار-

شـما!). البته اشكالی ندارد(پردازنده ھای موجود برای نصب لينوكس ردھت نياز نداريد تجاری، شما به جديدترين

اينتـل را در ليـست 80386 ن حتی پردازنـدهم. ميتوانيد لينوكس ردھت را روی پردازنده ھای قديمی ھم اجرا نماييد

لينوكس ردھت را روی كامپيوتری با آن مشخـصات سازگاری سخت افزارھای آن ديده ام ولی ھرگز سعی نكرده ام

!نصب نمايم

يا درايـو شما بايد قادر باشيد ھنگام فرايند نصب كامپيوتر خود را با يك فالپی ديسك و :CD-ROM درايو فالپی و يا -

CD-ROM اگر درايو. بوت نماييد CD-ROM به يك ارتباط شـبكه ) كامپيوترھای قديمی در محيطھای شبكه و يا(نداريد

.ھای نصب بر روی ديسك سخت سيستم خود داريد CD برای نصب از روی شبكه و يا كپی محتويات

مگابايت 350داقل يك ديسك سخت و يا يك پارتيشن از ديسك سخت كه ح شما به :(Hard Disk) ديسك سخت -

نيـاز ميزان حقيقی فـضايی كـه. البته اين فضا فقط برای حداقل نصب كافی خواھد بود. داريد فضا داشته باشد نياز

مگابايـت و نـصب بـصورت 1500نصب به صـورت ايـستگاه كـاری بـه . خواھيد داشت بستگی به نوع نصب شما دارد

.گيگابايت فضا نياز دارد 3به ) منبعتمام بسته ھای نرم افزاری موجود و كدھای(كامل

اگـر مايـل بـه . نـصب لينـوكس ردھـت نيـاز خواھيـد داشـت مگابايت رم بـرای32شما حداقل به : (RAM) حافظه-

.مگابايت الزم خواھد بود 64 استفاده از محيطھای گرافيكی ھستيد

3

شـما بعـدا . يـد بـرای نـصب نيـاز داريـديـك مـانيتور و صـفحه كل شما بـه! خوب معلوم است:مانيتورصفحه كليد و -

.نماييد به خوبی اداره X روی شبكه و با استفاده از ترمينال پوسته و يا ترمينال ميتوانيد لينوكس ردھت را از

و اسـپارك (Alpha) پردازنده ھای آلفا نسخه ھايی از لينوكس ردھت برای نصب روی ايستگاھھای كاری مبتنی بر

(Spark) وجود دارند.

.توانيد اينجا ببينيد افزار ھای سازگار با لينوكس ردھت را مي ليست سخت: ته نك

) ھـای كيفـی درگاھھای موجود روی كـامپيوتر(متصل است PCMCIA كامپيوتر شما به يك درگاه CD-ROM اگر درايو

امپيوترھـای فقـط بـرای ك PCMCIA پـشتيبانی از. را در ھنگـام نـصب فعـال نماييـد PCMCIA شما بايـد پـشتيبانی از

.است مبتنی بر پردازنده ھای سازگار با اينتل موجود

نياز بـه انجـام كـار خاصـی لينـوكس است، شما ميتوانيد بدون CD-ROM اگر كامپيوتر كيفی شما مجھز به يك درايو

اسـت، شـما بايـد لينـوكس CD-ROM كيفی شما فاقـد درايـو در صورتی كه كامپيوتر. ردھت را روی آن نصب نماييد

.آن متصل است نصب نماييد PCMCIA درگاه دھت را از روی درايوی كه بهر

دستگاھھای مختلف به كامپيوتر كيفی با استفاده از كارتھـايی بـه انـدازه به شما امكان اتصال PCMCIA درگاھھای

.پشتيبانی ميكند PCMCIA لينوكس از صدھا دستگاه مختلف. ميدھند كارت اعتباری

كامپيوتر كيفـی خـود بـرای نـصب لينـوكس ردھـت از انـواع مختلفـی از دسـتگاھھا PCMCIA گاه شما ميتوانيد از در

: شامل

CD-ROM درايو-

كارت شبكه -

در لينوكس پشتيبانی ميشوند، فايـل PCMCIA كداميك از دستگاھھای در صورتی كه مايليد بدانيد. استفاده نماييد

SUPPORTED.CARDS در مسير واقع /usr/share/doc/kernel-pcmcia-cs در ھر صورت جھـت اسـتفاده از . را ببينيد

بعـدا شـرح داده چگـونگی ايجـاد ايـن ديـسكتھا. درگاه برای نصب لينوكس به ديسكت پشتيبانی آن نيـاز داريـد اين

.خواھد شد

4

:شروع نصب

در بيشتر بخشھا شما . كنيدتوانيد نصب را شروع خود را انتخاب كرده ايد، مي اگر فكر می كنيد نوع نصب مورد نياز

اينكـه مرحلـه كپـی البته پـس از. انتخابھای قبلی خود را تغيير دھيد (Back) با كليك روی دگمه بازگشت توانيد مي

در صـورتی كـه نيـاز بـه . نـدارد بسته ھای نرم افزاری روی ديسك سخت شروع شـد، ديگـر امكـان بازگـشت وجـود

.و از داخل خود سيستم عامل انجام دھيد اتمام نصب لينوكستغييری داشته باشيد، بايد آنرا پس از

دھيد نصب را داخل درايو قرار CD-ROMديسك -

برای . ديسكت بوت استفاده نماييد اگر عمل نصب را از ديسك سخت و يا شبكه انجام ميدھيد، ميتوانيد بجای آن از

. بخش ايجاد ديسكھای نصب مراجعه نماييدداريد، به كسب اطالعات بيشتر در مورد ايجاد ديسكھايی كه نياز

كنيد كامپيوتر خود را بوت-

.وارد شويد ھنگامی كه صفحه خوشامد گويی لينوكس ردھت را مشاھده كرديد به مرحله بعدی

فعال كـردن . شما قابل بوت نباشد CD-ROM اگر شما صفحه خوشامد گويی را نمی بينيد، ممكن است درايو: كتهن

بـرای . تواند به شما برای ادامه نصب كمـك كنـد ديسكت ھای بوت مي و يا ايجاد CD-ROM ی درايوگزينه بوت از رو

كـامپيوتر خـود را راه انـدازی كـرده و در صـفحه: به صورت مقابل عمل كنيد CD-ROM روی فعال كردن گزينه بوت از

بـايوس كـافی اسـت نامـه نـصببـرای ورود بـه بر. خواھيـد ديـد (setup) نخستين پيامی برای ورود به صفحه نـصب

Boot و يـا Boot Options دنبال موردی با عنـوان در گزينه ھای موجود به. را فشار دھيد DEL ويا F2 يا F1 كليدھای

From از آنكه آنرا پيدا كرديد، اولويت نخست آنرا روی درايو پس. و يا چيزی مشابه آن بگرديد CD-ROM تنظيم كنيـد .

. و خارج شويدرا ذخيره كرده تغييرات

در صورتی كـه حتـی بـا . ھای بايوس را به حالت اول برگردانيد توانيد گزينه اگر نصب با موفقيت انجام شد شما مي

وجــود نداشــت، بايــد ديــسكتھای نــصب را از روی فايلھــای CD-ROM بــوت از روی تنظــيم ايــن گزينــه ھــا امكــان

boot.img )كامپيوترھـای معمـولی، بـرای bootnet.img يـا رای نـصبھای از روی شـبكهبـ pcmcia.img بـرای

. ديسكتھا شرح داده خواھد شـد چگونگی ايجاد اين. نصب قرار دارند، ايجاد نماييد CD كه روی) كامپيوترھای كيفی

.كامپيوتر خود را بوت كرده و نصب را ادامه دھيد پس از ايجاد ديسكتھا، آنھا را در درايو قرار داده و

5

: اعالن بوت-

كـامپيوتر شـما اجـازه در صـورتی كـه. را برای ورود به نصب گرافيكی، فـشار دھيـد Enter اعالن بوت كليد در جلوی

" انتخاب انواع ديگر نـصب"دھد، به قسمت را نمی) پيكسل600 در 800رنگ بيتی و وضوح (نصب بصورت گرافيكی

.انتخاب كنيد شود يك زبان از شما خواسته مي. مراجعه نماييد

:تخاب انواع ديگر نصبان

برخی مواقـع كـارت گرافيكـی . به راحتی نصب را بصورت گرافيكی انجام دھيد توانيد در بيشتر كامپيوتر ھا شما مي

مي ھمچنين با اينكه ھنگام نصب سخت افزار كامپيوتر شما شناسايی. اين حالت را قبول نكند شما ممكن است

ديگـر شناسـايی شبكه و يا يكـی از سـخت افزارھـای حيـاتیشود،ممكن است برخی مواقع ديسك سخت، كارت

.نشده و به اطالعات مخصوصی ھنگام بوت نياز داشته باشد

. وجـود دارد توانيد نصب لينوكس ردھت را بوسيله آن شروع كنيد ليستی از انواع گزينه ھايی كه شما مي در اينجا

ماننـد ھنگـامی (دچار اشـكال شـود كه گزينه گرافيكیشود در صورتی از اين گزينه ھا استفاده كنيد پيشنھاد مي

).شود كه صفحه از گاربيج پر شده و يا سخت افزار شناسايی نمی

: Text شما ميتوانيد با تايپ text از ايـن گزينـه ھنگـامی اسـتفاده . نماييـد جلوی اعالن نصب بصورت متنی را آغاز

بـا ايـن نـوع نـصب برنامـه . ت گرافيك شما را شناسايی نمايـدكار رسد برنامه نصب نتوانسته نماييد كه به نظر مي

.ولی بخوبی كار ميكند نيست! نصب چندان خوشگل

Lowers : ايـن گزينـه بـرای كامپيوترھـايی . پيكسل اجرا خواھد شد 480 در640با اين گزينه، برنامه نصب در وضوح

.وضوح را پشتيبانی ميكند است كه كارت گرافيك آنھا فقط اين

: Expert تواند سخت افزارھای شما را بـه خـوبی شناسـايی كنـد از در صورتی كه حس ميكنيد برنامه نصب نمی

اين گزينه برنامه نصب بـه شناسـايی سـخت افـزار نمـی پـردازد و شـما ميتوانيـد نـوع با. اين گزينه استفاده نماييد

.را شخصا انتخاب كنيد... مقدار حافظه كارت گرافيكی و ماوس،

: Nofb حالت با اين گزينه frame buffer ميشود برای جلوگيری از برخی اشكاالت در نمايش غير فعال.

: Linux dd اين گزينه استفاده نماييد در صورتی كه يك ديسك درايور لينوكس برای نصب داريد، از.

6

ا وادار بـه شناسـايی صـحيح ديگری به اعالن بوت لينوكس، آنر توانيد با اضافه نمودن گزينه ھای ھمچنين شما مي

در صورتی كه برنامه نصب انـدازه ديـسك سـخت شـما را تـشخيص نمـی دھـد، مـي مثال. سخت افزار خود نماييد

گزينـه توانيـد شـما بـه صـورت زيـر مـي. كردن تعداد سيلندر، ھد و سكتورھا سايز آنرا تعيين كنيد توانيد با مشخص

ھای خود را به ھسته لينوكس ارجاع دھيد

: Linux HD=720, 32, 64

ايـن . سـكتور اسـت64 ھـد و 32 سـيلندر، 720گوييد كه ديسك سخت من دارای مثال شما به ھسته مي در اين

چسبانده شـده روی آن توانيد از روی مستندات موجود با ديسك سخت خود و يا از روی برچسب مشخصات را مي

.بدست آوريد

بررسی فايلھا -

شود كه فايلھای نصب برای صـحت و درسـتی شروع برنامه نصب، از شما پرسيده مي از قبل 8در لينوكس ردھت

ايـن توانيـد بـا در صورتی كه مطمئن نيستيد ديسكھای شما صحيح ھستند يـا نـه، مـي. شوند يا خير آنھا بررسی

ينان داريـد بـه سـادگی صحت آنھا اطم در صورتی كه به. البته اين كار زمانبر خواھد بود. گزينه آنھا را بررسی نماييد

.شود را انتخاب كنيد تا برنامه نصب آغاز Skip گزينه

:گويیصفحه خوشامد -

.كليك نماييد Next فقط كافی است روی كليد. كند مي اين صفحه آغاز فرايند نصب را به شما اعالم

:زبانانتخاب -

مورد نظر خـود را زبان. ان برنامه نصب استشود، انتخاب زب آغاز برنامه نصب، اولين سوالی كه پرسيده مي پس از

.كليك نماييد Next انتخاب نموده و روی گزينه

:كليد انتخاب صفحه-

.كليدھای انگليسی كليد و با105مثال صفحه كليد . نوع صفحه كليد خود را انتخاب نماييد

7

:ماوس-

USBو PS/2 سـھای درگـاه سـريال وانـواع ماو. نماييـد تـان نـصب شـده اسـت را انتخـاب نوع ماوسی كه سيستم

، ھنگام Emulate 3 buttons شما دو كليد دارد، ميتوانيد با انتخاب گزينه در صورتی كه ماوس. شوند پشتيبانی مي

برنامه ھـای كليد سوم توسط برخی از. ، كليد سوم ماوس را شبيه سازی نماييدShift نگه داشتن كليد استفاده با

.ز ميباشدكاربردی لينوكس مورد نيا

: (Install Type) انتخاب نوع نصب-

صورتی كه لينوكس اكنـون روی سيـستم شـما در. در اين مرحله نوع نصب مورد نياز برای خود را بايد انتخاب نماييد

.را انتخاب نماييد (Upgrade) دھيد، كافی است نصب نوع ارتقا نصب شده و مايليد آنرا به نسخه جديد ارتقا

بـه بـا نـصب. را داشته باشـد2.0به صورت ارتقا، لينوكس موجود شما حداقل بايد ھسته نسخه نصببرای : نكته

محـل ايـن فايلھـا در .ذخيره خواھـد شـد filename . Rpmsave صورت ارتقاع تمامی فايلھای پيكريندی شما بصورت

برنامـه ھـای نـرم افـزاری تغييـر نصب كـرده و برنامه ارتقا ھسته جديد را. نوشته ميشود tmp /upgrade.log مسير

.اين نصب زمان بيشتری نياز دارد. شما بدون تغيير باقی خواھند ماند فايلھای اطالعات. كند يافته را نيز نصب مي

"كـالس ھـای نـصب" اين گزينه ھـا بـه. توانيد يكی از گزينه ھای زير را انتخاب نماييد بصورت جديد مي برای نصب

(Installation Classes) نيز موسوم ھستند:

افزاری الزم كامپيوتر شما را بصورت خودكار پارتيشن بندی نموده و بسته ھای نرم :(Workstation) ايستگاه كاری-

نصب خواھند شد و برنامه KDE و يا GNOME يكی از محيطھای گرافيكی. كند برای يك ايستگاه كاری را نصب مي

X Window محيط. ميكند نھا را فراھمساختارھای الزم برای اجرای آGNOME محيط گرافيكی پيش گزيـده لينـوكس

.را نيز نصب نماييد KDE محيط شما ميتوانيد پس نصب. ردھت است

تـان بـه نـصب سـخت و فـضای خـالی ديـسك سـخت ھـر گونـه پارتيـشن لينـوكس موجـود روی ديـسك:ھـشدار

Workstation و يا Personal Desktop صورتی كه روی كامپيوترتان پارتيشن ھـای وينـدوز در . خواھند يافت اختصاص

نصب آسيبی به آنھا نخواھد رساند و پس از نصب شما قادر خواھيد بـود از لينـوكس در كنـار موجود باشند، برنامه

شما وجـود نـدارد و در صورتی كه ھيچگونه فضای پارتيشن بندی نشده روی ديسك سخت. ويندوز استفاده نماييد

كـه بعـدا شـرح داده خواھـد شـد FIPS ابـزار تيشن ھای وينـدوز اختـصاص داده شـده، شـما بايـد ازتمام فضا به پار

.پارتيشن ھای ويندوز خود را از دست خواھيد داد در غير اينصورت شما تمام. استفاده نماييد

8

. كنـد نصب بسته ھای مورد نياز جھت يك كـامپيوتر سـرويس دھنـده را نـصب مـي اين : (Server) سرويس دھنده-

. كنـد نمي را نصب X Window اين نصب برنامه...). ھای سرويس دھنده وب، پست الكترونيك، فايل و مانند برنامه(

ايـن ! كار كردن بـا خـط فرمـان را يـاد بگيريـد در صورتی كه نياز به محيط گرافيكی داريد بايد آنرا بعدا نصب نماييد و يا

.دھد ك كرده و تمام ديسكھا را به لينوكس اختصاص ميپا نصب تمام اطالعات موجود در ديسك سخت را

نـصب بـصورت سـرويس دھنـده تمـام اطالعـات موجـود روی ديـسك : اگر متوجه نشده ايد حواستان بود؟: ھشدار

ھنگام نصب پارتيشن در صورتی كه نياز داريد پارتيشن ھای موجود ويندوز را حفظ نماييد،! پاك خواھد كرد سخت را

بـصورت دسـتی فـضاھای خـالی را بـه لينـوكس را انتخاب نكنيد و خودتـان (Automatic Partitioning) بندی خودكار

.اختصاص دھيد

اين نصب ھمانند نصب نوع ايستگاه كاری است با اين تفـاوت كـه برخـی : (Personal Desktop) كامپيوتر شخصی-

يـك كـامپيوتر و در صورتی كه لينـوكس را رویكند كه برای كامپيوترھای شخصی الزم نيستند را نصب نمي ابزارھا

.خواھد شد نيز فعال (IrDa) و مادون قرمز PCMCIA كنيد، پشتيبانی از كيفی نصب مي

انتخـاب تـك تـك بـسته ھـای نـرم افـزاری با انتخاب اين نوع نصب شما امكان : (Custom) نصب بصورت سفارشی-

.داشت مورد نياز و پارتيشن بندی دستی را خواھيد

با اين گزينه دست شما بـازتر . نماييد در صورتی كه كاربری حرفه ای ھستيد، نصب نوع سفارشی را انتخاب: نكته

!گذرد حال بھتری خواھيد داشت چه مي فھميد ھنگام نصب خواھد بود و از اينكه بھتر مي

: (Partitioning) انتخاب استراتژی پارتيشن بندی-

:داريد ارتيشن بندی ديسك سخت خود پيش روشما سه راه برای انتخاب نوع پ

بـا ايـن . بـرای شـما انجـام خواھـد داد برنامه نصب بصورت خودكار عمل پارتيشن بندی را: پارتيشن بندی خودكار -

سخت پاك شده و فضای خالی ايجاد شـده بـرای پارتيـشن انتخاب تمام پارتيشن ھای لينوكس موجود روی ديسك

.گرفت خواھدبندی مورد استفاده قرار

بـرای انجـام عمـل پارتيـشن Disk Druid ابـزار با انتخاب اين گزينه Disk Druid :پارتيشن بندی دستی توسط ابزار-

.است fdisk ابزار ساده تر از كار كردن با اين. بندی اجرا خواھد شد

بـرای پارتيـشن fdisk ابـزاربا انتخاب اين گزينـه) : حرفه ای ھا مخصوص( fdisk پارتيشن بندی دستی توسط ابزار -

.اين ابزار برای كاربران حرفه ای لينوكس مناسب تر است. شود مي بندی ديسك سخت اجرا

9

.كليك كنيد Next گزينه مناسب، جھت ادامه روی كليد پس از انتخاب

: انجام پارتيشن بندی-

:موجود است زيراگر پارتيشن بندی خودكار را انتخاب نموده ايد، امكان انتخاب گزينه ھای

بـا انتخـاب ايـن : (Remove all Linux partitions on this system) پاك كردن تمام پارتيشن ھای لينـوكس موجـود-

.ھای غير لينوكسی روی سيستم باقی خواھند ماند گزينه پارتيشن ھای ويندوز و پارتيشن

.ات موجود از ميان خواھند رفتتمام پارتيشن ھا و اطالع: موجود پاك كردن تمام پارتيشن ھای-

: (Keep all partitions and use existing free space) پارتيشن ھا و استفاده از فضای خـالی موجـود حفظ تمام -

نـشده روی ديـسك سـخت خـود اين گزينه به شرطی كار خواھد كرد كه شما فضای خالی كـافی پارتيـشن بنـدی

.داشته باشيد

توانيد ديـسكی را كـه مايـل بـه نـصب تان ھستيد، مي سيستم چند ديسك سخت رویدر صورتی كه شما دارای

را برای بررسی نتيجه پارتيشن بندی خودكـار و تغييـر Reviewگزينه. انتخاب نماييد لينوكس ردھت روی آن ھستيد،

.صورت لزوم فعال باقی بگذاريد آن در

. كنيـد، تغييـر دھيـد رتيـشنھايی را كـه انتخـاب مـيتوانيـد پا مـي پس از بررسی پارتيشن بندی انجام شده، شـما

swap كه تمام برنامه ھا را در برخواھد گرفـت و يـك پارتيـشن(/) يك پارتيشن ريشه پارتيشن بندی خودكار حداقل

128مثال اگر شما .باشد معموال دو برابر ميزان حافظه فيزيكی دستگاه مي swap اندازه پارتيشن. خواھد كرد ايجاد

.بود مگابايت خواھد256داريد، اندازه اين پارتيشن RAM تمگاباي

اين پارتيشن، تمـام اطالعـات كـاربران روی با ايجاد. ايجاد نماييد /home شود يك پارتيشن به نام توصيه مي: نكته

نيـاز بـه فرمـت و نـصب مجـدد سيـستم باشـد، اطالعـات كـاربران و آن قرار خواھد گرفت و در صـورتی كـه در آينـده

.باقی خواھند ماند تنظيمات محيط كاربری آنھا

.كليك كنيد Next جھت ادامه روی كليد

: (Boot Loader) برنامه بوت كننده انتخاب-

10

در صورتی كه برنامه بوت كننده قـبال . را انتخاب نماييد LILO و يا GRUB توانيد يكی از برنامه ھای در اين مرحله مي

. پرھيز كنيـد ھت را از روی ديسكت بوت نماييد، ميتوانيد از نصب برنامه بوت كنندهمايليد لينوكس رد نصب شده و يا

: ھمچنين ميتوانيد محل استقرار برنامه بوت كننده را معين كنيد

ايـن كـار باعـث . شـود توصيه مي نصب برنامه بوت كننده در اين مكان : (Master Boot Record) بوت ركورد اصلی-

.نصب شده را بدست گيرند لو فرايند بوت تمام سيستم عامل ھایشود تا گراب و لي مي

در صورتی كه برنامه بوت ديگری روی سيستم شـما : (First Sector of Boot Partition) سكتور اول پارتيشن بوت-

با. برنامه نصب را وادار به نصب شدن در سكتور نخست پارتيشن ھای لينوكس خود نماييد توانيد فعال است، مي

.كرد اين كار برنامه بوت كننده برای بوت لينوكس ردھت به گراب يا ليلو مراجعه خواھد

توانيـد كلمـه عبـوری باشد، مي نيز مي درصورتی كه برنامه بوت كننده گراب را انتخاب كرديد كه پيش گزيده: نكته

گزينـه ھـای خطرنـاك بـه ھـسته رسيدن بـه سيـستم بـا ارسـال توانيد از آسيب با اين كار مي. به آن اضافه نماييد

برنامه ھای بوت كننـده گـراب و ليلـو در ايـن فـصل شـرح . عبور جلوگيری كنيد سيستم عامل بدون درخواست كلمه

.شد داده خواھند

صورتی نيـاز خواھـد بـود كـه سـخت اين در. (توانيد پارامترھايی را به ھسته سيستم عامل اضافه نماييد شما مي

داريد و مايليد IDEنوع CD-Writer صورتی كه يك دستگاه برای مثال در). ح شناسايی نشودافزار شما به طور صحي

مي شما. توانيد با ارسال پارامترھايی درايو را مجبور به اين كار نماييد كند، مي در حالت شبيه سازی اسكازی كار

ھچنين امكان تغيير برچسب .ماييدشود را انتخاب ن توانيد پارتيشن پيش گزيده ای كه سيستم از روی آن بوت مي

(label) آن نيز وجود دارد.

: (Configure Networking) پيكربندی شبكه-

اين تنظيمات فقط برای شبكه محلـی . پيكربندی نماييد شود تا شبكه خود را در اين قسمت از شما درخواست مي

Next توانيـد بـا كليـك روی نيـد، مـيك اسـتفاده مـي (Dialup) تلفنـی در صـورتی كـه از شـبكه بنـدی. باشـد مي

ھچنين در صورتی كه كامپيوتر شما به شبكه متصل نيست، از اين مرحله عبور. عبور نماييد بسادگی از اين مرحله

.نماييد

كـه شـما آنـرا تايـپ (Static) ثابـت بصورت: شود آدرسھای شبكه به دو روش به سيستم شما اختصاص داده مي

بـرای . كنـد ھنگـام بـوت آدرس كـامپيوتر شـما را تعيـين مـي كـه DHCP ده از سرويس دھندهكنيد و يا با استفا مي

11

اختـصاصی و ثابـت كـامپيوتر خـود و سـاير اطالعـات مـورد نيـاز IP يا آدرس و DHCP كسب اطالعات سرويس دھنده

فعـال گـام بـوتتوانيد انتخاب نماييد كـه شـبكه شـما در ھن ھمچنين مي. شبكه خود مراجعه نماييد شبكه به مدير

.)گيرد كنيد، معموال مايليد اين كار صورت اگر از شبكه محلی استفاده مي(شود يا نه

:را فعال نموده و اطالعات زير را وارد نماييد manually در صورتی كه ورود آدرس ثابت را انتخاب نموده ايد، بايد گزينه

ايـن شـماره . ز ھم جدا شده اند تشكيل شده اسـتاز چھار بخش عددی كه توسط نقطه ا اين آدرس : IP آدرس-

.است10.0.0.12خصوصی IP مثالی از يك آدرس. . حقيقت نشانی كامپيوتر شما در شبكه است در

: Net mask- برای تعيين اينكـه كـدام قـسمت آدرس IP شـبكه و كـدام قـسمت آن آدرس كـامپيوتر ميزبـان شـماره

لينوكس ردھت اين شماره را بـرای شـما حـدس . است 255.0.0.0 شماره A يك مثال برای يك شبكه كالس. است

.خواھد زد

: Network -برای مثال اگر شما آدرس. كند شماره شبكه را مشخص مي IP شـبكه را روی يك10.0.0.12شماره

.10.0.0.0ھمچنين خواھد بود10داشته باشيد، شماره شبكه ) A )255.0.0.0كالس

: Broadcast-يك شماره IP بـرای يـك شـبكه كـالس . شـبكه بكـار ميـرود است كه برای انتشار اطالعات رویA بـا

.خواھد بود 10.255.255.255 شماره انتشار10شماره شبكه

: Hostname -حوزه اين نامی است كه كامپيوتر شما در يك (Domain) بـرای مثـال . شـود توسط آن شـناخته مـي

كامل (Hostname) قرار داشته باشد، نام ميزبان truedata.com و در حوزهشود ناميده Memphis اگر كامپيوتر شما

.خواھد بود memphis.truedata.com شما

: Gateway - يك آدرس IP كنـد ای بـه شـبكه ھـای خـارج از شـبكه محلـی شـما عمـل مـي كه به عنـوان دروازه .

ين شـبكه محلـی شـما و اينترنـت مـسيريابیباشد كه بسته ھا را ب مي (Router) معموال يك ميزبان يا مسيرياب

.كند مي

: Primary DNS -آدرسIP به آدرسـھای كامپيوتری است كه عمل ترجمه نام ھای كامپيوتر IP دھـد را انجـام مـي .

باشـيد DNS است دارای سرويس دھنده ھای دوم و سوم شما ممكن. نام دارد DNS اين كامپيوتر سرويس دھنده

.عھده دار كار ترجمه باشد دن ھريك ديگریكه در صورت موجود نبو

:(Firewall) انتخاب پيكربندی ديوار آتش -

12

آتش بـرای حفـظ امنيـت استفاده از يك ديوار. مرحله از نصب بايد ديوار آتش سيستم خود را پيكربندی نماييد در اين

كه عمـومی ديگـر متـصل مـياينترنت و يـا يـك شـب در صورتی كه شما به. كامپيوترتان الزامی و بسيار مھم است

بـرای پيكـر بنـدی ديـوار آتـش، . سيستم لينوكس شما را محدود نمايـد تواند راھھای نفوذ به شويد، ديوار آتش مي

:اختيار داريد انتخابھای زير را در

بـرای از سيستم لينوكس خود برای اتصال بـه اينترنـت اين گزينه را در صورتی انتخاب كنيد كه : (High) امنيت باال-

تـان بـه عنـوان سـرويس دھنـده در شـبكه خواھيـد از سيـستم صورتی كه مي در. كنيد استفاده مي... مرور وب و

اتصال برای. شوند با انتخاب اين گزينه، تنھا برخی اتصاالت پذيرفته مي. گزينه استفاده نكنيد استفاده نماييد از اين

شـوند و بقيـه اتـصاالت در مـي پذيرفتـه DHCP و پاسخ ھـای DNS به اينترنت و يك شبكه بندی ساده فقط اتصاالت

.ديوار آتش حذف خواھند شد

اين سطح امنيت را در صورتی انتخاب نماييد كه مايليد دستيابی به برخـی از شـماره : (Medium) امنيت متوسط -

تيابی به پورتھای سرويس دس اين انتخاب). 1023بطور استاندارد شماره پورتھای زير . (را ببنديد TCP/IP ھای پورت

.را خواھد بست X و سرويس دھنده قلم X ، سرويس گيرنده ھای راه دور NFS دھنده

انتخاب نماييد كه به يك شبكه عمومی متـصل نيـستيد و اين گزينه را در صورتی : (No Firewall) بدون ديوار آتش-

البتـه شـما ھمچنـان . ستمتان را حـذف نماييـداز درخواستھای ورودی به سي قصد نداريد در شبكه محلی، ھيچ يك

ديگـر خواھيد در سطح شبكه ارائه نماييد و سرويس ھای سرويسھايی را راه اندازی نماييد كه مي توانيد فقط مي

.را از كار بياندازيد

توانيـد روی دگمـه سفارشـی را فـراھم نماييـد، مـي در صورتی كه مايليد دسترسی به برخی سرويـسھای خـاص

DHCP ،SSH،Telnet،WWW،Mail درخواستھای ورودی بـرای سرويـسھای كليك كنيد و پذيرش (Customize) كردن

توانيد ليستی از شماره پورتھايی كه با كاما از ھم جدا شـده انـد را بـرای بـاز ھمچنين مي .را فراھم نماييد FTPو

سرويـسھايی بـه چـه دھـد كـه چـه يبه شـما نـشان مـ etc/services فايل. (كردن دسترسی به آنھا، وارد نماييد

.)دتبط ھستنپورتھايی مر

. شـوند نوشـته مـي etc/sysconfig /ipchains اين مرحله، اين تنظيمات در فايل با تنظيم قواعد ديوار آتش در: نكته

اعمـال مـي در ھنگـام بـوت سيـستم etc/init.d/ipchains در مـسير ipchains بوسيله اسـكريپت آغـازگر اين قواعد

دھد اين به شما اطمينان مي. نماييد كنم برای تغيير قواعد ديوار آتش خود اين فايل را اصالح من توصيه مي. دشون

.بصورت خودكار اعمال خواھند شد شود، اين قواعد در آن كه ھر گاه سيستم شما بوت مي

13

:(Language Support) انتخاب زبانھای قابل پشتيبانی-

در صورتی كه به زبانھای ديگـری . است كه در ابتدای نصب انتخاب كرديد، انتخاب شدهدر اين مرحله از نصب زبانی

.كنار آنھا، آنھا را انتخاب كنيد توانيد با كليك كردن روی گزينه نياز داريد، مي

: (Time Zone) انتخاب موقعيت زمانی-

بـا كليـك كـردن روی نقـاط ھمچنـين. توانيد از ليست پايين صـفحه انتخـاب نماييـد موقعيت زمانی كشور خود را مي

توانيـد موقعيـت شما مي UTC Offset از صفحه .توانيد موقعيت زمانی خود را انتخاب نماييد موجود روی صفحه مي

.تنظيم نماييد (GMT) گرينويچ زمانی خود را به توجه به فاصله زمانی آن از

:(User Accounts) تنظيم حسابھای كاربری -

كاربر عادی نيز بـه سيـستم تعيين نموده و يك يا چند (root) ا بايد يك رمز عبور جھت كاربر ريشهاين مرحله شم در

بـدون آن و قبـل از . دھـد لينوكس ردھت را بـه شـما مـي رمز عبور ريشه امكان كنترل كامل سيستم. اضافه نماييد

رمز عبور ريـشه را تايـپ كنيـد و در . گونه دسترسی به سيستم خودتان نداريد اضافه نمودن كاربران ديگر شما ھيچ

!محرمانه نگھداريد دقت داشته باشيد كلمه عبور ريشه را بخاطر داشته و آنرا. آن، تكرار آنرا تايپ كنيد باكس زيرين

:(Enable Authentication) فعال سازی احراز ھويت-

ھـستند، انتخـاب مـي يـده فعـالرا كه بصورت پيش گز MD5 و (shadow) بيشتر شرايط، شما كلمات عبور سايه در

.نگاری شده جلوگيری بعمل مياورد گزينه كلمات عبور سايه از امكان دسترسی به كلمات عبور رمز. كنيد

ايـن الگـوريتم . باشد لينوكس و سيستم ھای مبتنی بر يونيكس مي الگوريتم رمزنگاری كلمات عبور در MD5 : نكته

. شـد، شـده اسـت يستمھای نخستين مبتنی بر يونيكس استفاده مـيكه در س (crypt) جانشين الگوريتم كريپت

عمـل شـود كـه فعال ميشود، امكان انتخاب كلمات عبور بلنـدتر توسـط كـاربران ايجـاد مـي MD5 گزينه ھنگامی كه

.شكستن آنھا دشوارتر است

Network-Wide) از انواع مختلف احراز ھويت در سطح شبكه در صورتی كه شما دارای شبكه محلی با پشتيبانی

Authentication) استفاده از قابليت ھای زير را دارا ھستيد ھستيد، امكان:

14

-NIS برای استفاده از سيستم اطالعات شبكه در صورتی كه شبكه شما: فعال (Network Information System)

بجـای .ده را وارد نماييـدو محـل سـرويس دھنـ NIS است، اين دگمـه را انتخـاب نمـوده و نـام حـوزه پيكربندی شده

.سطح شبكه كليك نماييد توانيد روی كليد برای پيدا كردن خودكار آن در شما مي NIS انتخاب سرويس دھنده

-LDAP توانيـد روی دگمـه آن بـرای خود را اخذ كرده است، مـي در صورتی كه سازمان شما اطالعات كاربران: فعال

توانيد نام سـرويس دھنـده شما مي. كليك نماييد LDAP س دھندهسروي جستجوی اطالعات احراز ھويت روی يك

LDAP تان وارد كنيد كردن اطالعات مورد نياز سيستم را برای پيدا.

-Kerberos 5 روی اين دگمه، سرويس ھای احـراز ھويـت در سـطح شـبكه ارائـه شـده توسـط با كليك كردن: فعال

Kerberos پس از فعال سازی . شوند مي فعالKerberos توانيد اطالعات مورد نياز درباره يك رئالم ، مي (Realm)

Kerberos ) گروھی از سـرويس دھنـده ھـا و سـرويس گيرنـده ھـایKerberos KDC )كـامپيوتر كـه بليطھـای يـك

Kerberos و سـرويس دھنـده مـديريت) كنـد را صـادر مـي (Admin Server) ايـن كـامپيوتر ديمـن. وارد نماييـد را

kadmind كند ا اجرا مير.

: SMB -گزينه كليك كنيد تا از سرويس دھنده روی اين Samba وينـدوز برای اشتراك فايل و چاپگر با سيستم ھـای

موجـود در Samba نام سرويس دھنـده استفاده نماييد، ميتوانيد SMB در صورتی كه از احراز ھويت. استفاده نماييد

.به آن تعلق داشته باشد را وارد نماييد مپيوترتانشبكه محلی و نام گروه كاری كه مايليد كا

:(Select Packages) انتخاب بسته ھا-

ايـن نـرم . شـود شـما نـشان داده مـي در اين مرحله خالصه ای از بسته ھای نرم افزاری كه نصب خواھند شد بـه

يست پيش گزيده را قبـول كـرده و توانيد ل مي. ايد، تفاوت دارند افزارھا با توجه به نوع نصبی كه شما انتخاب نموده

در صـورتی كـه نيـاز بـه . كليك كنيد تا ليست كامل نرم افزارھا بـه شـما نـشان داده شـود Customize يا روی گزينه

.نماييد يك از حالتھا نصب نمی شوند، اين گزينه را انتخاب نرم افزارھای خاصی داريد كه در ھيچ نصب

تمـام ابزارھـا و نقـاط لينـوكس را خواھيـد سـخت در اختيـار داريـد و مـيدر صورتی كه فضای كـافی ديـسك : نكته

را در پـايين (Everything) و انتخـاب گزينـه ھمـه چيـز (Customize) امتحان كنيد، با انتخاب نصب بصورت سفارشی

ھـا وجـودكنيد نياز بـه نـصب تمـام ايـن نـرم افزار در صورتی كه مطالب اين كتاب را دنبال مي .صفحه انتخاب نماييد

.ندارد

15

زيـرا برخـی از برنامـه ھـای سـرويس . كنيـد ھمچنين از انتخاب اين گزينه در كامپيوترھـای كـاری و اصـلی خـودداری

اينكه واقعا به آنھا نيازی داشته باشيد، امنيت سيـستم خـود دھنده دارای ضعف ھای امنيتی ھستند و شما بدون

.گيگابايت فضا مصرف خواھد كرد 3نصب تمام اجزا حدود .را به خطر انداخته ايد

ايـن گزينـه. دھـد به شما امكان انتخاب بسته ھا بصورت تك تك را مـي Select Individual packages گزينه: نكته

بـسته تكـی ايجـاد شـده زيرا ممكن است يك بسته نرم افـزاری از چنـدين. فقط برای افراد حرفه ای توصيه ميشود

.كرد آن اختالل ايجاد خواھدباشد و عدم نصب ھر يك در اجرای

:شروع كپی و نصب-

كليك Nextروی. باشد كه آماده نصب اجزای انتخاب شده مي در اين مرحله برنامه نصب به شما اعالم خواھد كرد

در اين . كنند فرمت و آماده شده و بسته ھای نرم افزاری آغاز به كپی شدن مي در اين مرحله سيستم فايل. كنيد

بـه ايـن قـسمت بـسته. ما خواسته خواھد شد ديسكھای ديگر نصب لينوكس را در درايـو قـرار دھيـدش قسمت از

. دقيقه طول خواھد كشيد40-20بين ، CD-ROM سرعت پردازنده و درايو

:(Boot Disk) ديسك بوت ايجاد-

ت يـك ديـسك داخـل كـافی اسـ. خود را بوت كنيد توانيد در موارد اضطراری سيستم با استفاده از اين ديسكت مي

را انتخـاب كـرده و روی No صورتی كه به ايـن ديـسك نيـاز نداريـد، گزينـه در. كليك كنيد Next درايو قرار داده و روی

Next نماييد كليك.

:انتخاب كارت گرافيكی-

در صورتی كه اينار بـه درسـتی صـورت نگرفتـه، مـي. شناسايی نموده است احتماال لينوكس كارت گرافيك شما را

.را انتخاب نماييد كارت گرافيكی و ميزان حافظه آن توانيد از ليست نوع

:تنظيم مانيتور-

را تـشخيص لينـوكس بطـور خـودار مـدل و فركـانس مـانيتور شـما. مرحله كار خاصی الزم نيست انجام دھيد در اين

.نماييد كليك Next كافی است بدون دستكاری ھيچ چيز، روی. خواھد داد

:(Color & Resolution) و وضوح صفحه نمايشانتخاب رنگ -

16

در ليـست ھـای ارائـه توانيد تعداد رنگھا و وضوح صفحه نمـايش خـود را توجه به نوع سخت افزاری كه داريد، مي با

داشته باشيد تعداد رنگ باالتر و وضوح بـاالتر باعـث توجه. شده مشاھده نموده و مقادير دلخواه خود را انتخاب كنيد

پيكـسل و رنـگ 600 در800 اينچ، بھترين انتخاب وضوح 15 يا14با يك مانيتور .عت كامپيوتر خواھد شدكم شدن سر

. پيكسل است768 در1024 اينچ، 17وضوح مناسب برای مانيتورھای . خواھد بود بيت16

.نماييد كليك Test Setting صورتی كه مايليد نتيجه انتخاب خود را ببينيد، روی دگمه در

توانيد از ميان آنھـا، يكـی را بعنـوان مي را نصب كرده ايد، در اين مرحله KDE و GNOME ی كه ھر دو محيطدر صورت

سـطح (و گرافيكـی ) 3سـطح اجرايـی (ھم بصورت متنی (login) پيش گزيده انتخاب كنيد و نحوه ورود به سيستم

.كليك كنيد Next جھت ادامه روی. بود قابل تنظيم خواھد) 5اجرايی

:ايان نصبپ-

Exit كـافی اسـت روی دگمـه. پايان يافتن نصب لينوكس ردھت را به شما تبريك ميگويد در اين مرحله برنامه نصب

برنامه ھای ليلـو اگر يكی از. ديسك نصب لينوكس از درايو خارج شده و سيستم راه اندازی خواھد شد. كنيد كليك

خواھد سيستم عامل مورد نظـر خـود را مي ر شده و از شمايا گراب را نصب كرده باشيد، يك صفحه گرافيكی ظاھ

را فـشار Enter پـس از انتخـاب كليـد. توانيد اين كار را انجام دھيـد مي بوسيله كليدھای باال و پايين. انتخاب نماييد

.دھيد

فيكـی ورود بـه صفحه گرا توجه به اينكه نحوه ورود به سيستم را بصورت متنی يا گرافيكی انتخاب كرده باشيد، يا با

جھت يادگيری در مورد چگونگی ورود به . سيستم سيستم ردھت را خواھيد ديد و يا يك اعالن ساده متنی ورود به

.مراجعه نماييد لينوكس ردھت و استفاده از آن به فصل سوم

(kudzu) وافزاری گرفتيد، ابزاری به نام كودز اگر پس از نصب لينوكس ردھت تصميم به حذف يا اضافه كردن سخت

.اجازه پيكربندی سخت افزار جديد را ميدھد وجود دارد كه ھنگام بوت سيستم به شما

توانيـد در سيـستم خـود ھنگام بوت شدن سيستم شـما مـي:كودزو استفاده از پيكربندی مجدد سخت افزار با-

بخواھيـد يـك سـرويسممكن اسـت سـخت افـزاری را حـذف يـا اضـافه كـرده باشـيد، و يـا. نماييد تغييراتی اعمال

ھنگـام بـوت توانيـد بوسـيله كـودزو، شـما مـي. علت متوقف شدن آن ھنگام بوت خـاموش نماييـده سيستمی را ب

.نماييد سيستم، سخت افزار خود را تغيير دھيد و سرويسھای سيستم خود را پيكر بندی

17

توجـه كـرده و بـا "Press 'I' to enter interactive startup" جھت ورود به كودزو كـافی اسـت ھنگـام بـوت بـه پيغـام

شناسايی سخت افزار كودزو شروع به جستجو و بررسی وجـود سـخت ابتدا ابزار. وارد آن شويد I فشار دادن كليد

در صورت پيدا كردن چنين مواردی، به شـما امكـان پيكربنـدی . نمايد يك سخت افزار مي افزار جديد و يا حذف شدن

.دھد مي آن را

برای اجرای تـك تـك . شود آغاز مي يكربندی سخت افزارھا به پايان رسيد، بخش پيكربندی سرويسھاھنگامی كه پ

موقت يك سرويس است كه ھنگام بوت كامپيوتر را اين بھترين روش برای توقف. شود سرويسھا از شما سوال مي

.كند متوقف مي

.نماييد ھت آنرا مجددا پيكريندیاشكال يك سرويس، بايد پس از ورود به لينوكس رد برای رفع: توجه

دھـد و كودزو بطور خودكار آنرا تشخيص مي در صورتی كه سخت افزاری را حذف يا اضافه كنيد، ھنگام بوت،: نكته

.كند ابزار پيكربندی را اجرا مي

نويسی در لينوكس فارسی

رد كـه در آن بتـوان از امكانـات عاملی ارزش دا اين مسئله از واضحات است كه برای يك كاربر فارسی زبان سيستم

لينـوكس ھـم بـه عنـوان سيـستم . در بخش ھای مختلـف بھـره بـرد فارسی مانند تايپ فارسی و فارسی نويسی

بـه بررسـی مبحـثايـن . كنـد، از ايـن قاعـده مـستثنی نيـست خانه ھا بـاز مـي عاملی كه كم كم جای خود را در

.نويسی در لينوكس می پردازد چگونگی فارسی

چيزھايی نياز داريم؟به چه

:داريد عمليات فارسی نويسی برای لينوكس موفقيت آميز باشد، به برنامه ھای زير نياز خوب برای اينكه

باالتر و3نسخه KDE و باالتر يا2نسخه GNOME محيط گرافيكی -

- XFree86 و باالتر4.2.0نسخه

كنند پشتيبانی مي Unicode در باال ذكر شدند، ازكه KDE و GNOME محيطھای الزم به ذكر است كه نسخه ھای

بھبودھايی دارای4.2.0نسخه Xfree86 ضمنا برنامه. كاراكترھای فارسی را به درستی نشان دھند توانند كه مي

.است ant aliasing در بارگزاری فونت ھا و پشتيبانی از

سی وجود دارد؟امكان تايپ فار Office Open مجموعه برنامه ھای اداری آيا در

18

بتـوان شود كـه امكانات فارسی در محيطھای متفرقه امكان خوبی است، ولی اين ھنگامی تكميل مي استفاده از

Open مجموعه برنامـه ھـای اداری توانيد در بله شما مي. در محيطھای اداری نيز از امكانات فارسی استفاده كرد

Office اين امكـان . دارد كه شما در حال استفاده از آن ھستيد سخه ایالبته اين بستگی به ن. فارسی تايپ كنيد

بـرای اسـتفاده از امكانـات فارسـی بايـد . فعال نمی باشـد CTL در آن پشتيبانی از وجود ندارد، زيرا1.00در نسخه

ـــسخه ھـــای ـــشتيبانی از ن ـــسخه CTL دارای پ ـــد ن ـــد1.1مانن ـــود كني ـــه آدرس. را دانل ـــافی اســـت ب ك

http://www.openoffice.org خواھد كـه البتـه بـه آن البته دانلود كردن اين مجموعه كمی جرات می. مراجعه كنيد

اين مجموعه ھم فايلھای. رود به شمار مي MS-Office جانشين خوبی برای Open Office واقعا مجموعه .می ارزد

MS-Office خواند و ھم بـه فرمـت آن را مي Save 74حجـم آن حـدود !) سـافتحتـی بھتـر از خـود مايكرو. (ميكنـد

يـك MS-Office مگابايـت800 - 700دانلود با مودم عدد بزرگی است ولی در مقايسه بـا البته برای. مگابايت است

اسـت و Sun Microsystems اين مجموعه محصول يكی از دشمنان مايكروسافت يعنـی. رود شاھكار به شمار مي

.است نوشته شده Java شود و تماما با بصورت كد باز ارائه مي

وجود دارد؟ Office Open آشنای زبان فارسی در مجموعه TTF آيا امكان استفاده از قلمھای

ماننـد . كنـيم، عـادت كـرده ايـم اسـتفاده مـي سالھاسـت از آنھـا خوب خيلی از ما به قلمھای آشنای فارسـی كـه

ت عادی اگر اين قلمھـا را طبـق اصـول بـاال در متاسفانه در حال... . و قلمھای زر، نسيم، نازنين، لوتوس، كامپيوست

Open آنھـا در نيـستند، نمـی توانيـد از Unicode كپی شوند، بعلت اينكه /usr/X11R6/lib/X11/fonts/TTF/ مسير

Office بھره گيری نماييد، ولی من توانستم به ھر نحوی نسخه ھای Unicode آنھا را درھنگام جستجو در وب پيـدا

. كنم

ويندوز در امور روزمره شود؟ تواند جايگزين س واقعا ميآيا لينوك

است، اين امكان بزودی برای ھمگان فراھم خواھد شد تـا خوب با روند پيش رونده ای كه لينوكس در حال انجام آن

. چون معادل تمام برنامه ھای ويندوز و حتی قوی تر از آن در لينوكس موجود است به راحتی از ويندوز دل بكنند،

در ايران Open Source Software ضرورت استفاده از

Open Source Software ھمـراه کـد اصـلی آن بطـور مجـانی در اصطالحا به نرم افزارھايی اطالق می شود که به

مـی تـوان آنھـا را بـه ھمـان صـورت دريافـت شـده . داده مـی شـود اختيار استفاده کننده گان و توليد کننـدگان قـرار

.تغييراتی در آن مورد استفاده قرار داد و يا با اعمالاستفاده کرد

19

خصوصا اکنون که پروژه . استفاده از اينگونه نرم افزارھا برای ايران پرداخت سعی می شود به اھميتمبحثدر اين

گيری است در حال شکل (eCommerce) و بازار (government) در ايران در سطح دولت IT تحول محيط ھايی برای

.يی و بھره گيری از اينگونه نرم افزارھا ضروری به نظر می رسدآشنا

و بـرای لينوکس سيستم عاملی اسـت کـه براسـاس يـونيکس. از مشھورترين اين نرم افزارھا لينوکس است يکی

. اينترنـت را داراسـت امروزه اين سيستم عامـل سـھم اصـلی سـرورھای. کامپيوترھای شخصی تعبيه شده است

. سيستم ھای شخصی شده اسـت ت سر گذاشتن سيستم عامل اپل رقيب مايکروسافت درھمچنين پس از پش

جديد خود را براساس اين سيستم عامـل بنـا کـرده و سيستمھای سخت افزاریHP و IBMشرکتھای بزرگی نظير

از مزايـایگذشته از مجانی بودن لينوکس. به آن رو آورده اندSonyالکترونيکی نظير شرکتھای توليد کننده وسايل

سـرويس حتـی شـرکت مايکروسـافت بـرای سـرورھای. اصلی آن نسبت به ويندوز امنيـت و اسـتحکام آن اسـت

Hotmail خود ھنوز از سيستمھای براساس يونيکس استفاده می کند.

اول و استفاده از لينوکس برای استفاده ھای شخصی رو به افـزايش اسـت ولـی ھنـوز تـا کـسب رتبـه اگرچه روند

در عـادت اسـتفاده از علـل اساسـی ايـن امـر مـی تـوان. ت سر گذاشتن وينـدوز راھـی طـوالنی در پـيش داردپش

اشـاره Microsoft office عامـل خـصوصا کنندگان به سيستم ويندوز و وجود نرم افزارھای متنوع برای ايـن سيـستم

اين مجموعه اکثـر . وابسته شده انداستفاده کنندگان به آن بيشتر با گذشت سالھا آفيس پيشرفته تر شده و. کرد

قابليتھـای تمـام open office گرچـه بـرای محـيط لينـوکس. استفاده کنندگان را برطـرف مـی سـازد نيازھای روزمره

استفاده از کليد ھا و فـرامين محيطـی ويندوز آفيس را فراھم می کند ولی ھنوز بخاطر تفاوت در محيط اجرا و نحوه

. کنندگان عادی استغير ملموس برای استفاده

از IT رشـد در صـنعت ھر حال نگارنده معتقد است که وابستگی به ويندوز برای ايران فرصـت ھـايی را در زمينـه به

رايت وينـدوز و نـرم افزارھـای کـاربردی ديگـر بـر گرچه در ايران به دليل عدم رعايت کامل قانون کپی. بين برده است

ھمه استفاده کنندگان قرار می گيرد ولی ايـن خـود عـاملی اسـت در جھـت ارروی آن بصورت تقريبا مجانی در اختي

زمينه گذشته از اينکه مايکروسافت در صورت توانايی حتما زمانی در اين .IT پيشرفت در صنعت عقب افتادگی و نه

تـوان در مـسائل زيـر را مـی شکايتی اعالم خواھد کرد وطلب پرداخت ھزينه ھايی خواھد نمـود ولـی مھمتـر از آن

:وابستگی به ويندوز برای ايران برشمرد

ايـن مجـوز را دارنـد تـا سيـستم و نـرم windows xp و windows 2008 جديد تر ويندوز نظيـر سيستم ھای -1

حتی سيـستم عامـل را افزارھای نصب شده بر روی آنرا متناوبا چک کرده و قادرند تا برخی از نرم افزارھا و

وينـدوز مـورد اسـتفاده در ايـران و نـرم بـه ايـن واقعيـت کـه اکثـر سيـستم عاملھـایبا توجه . از کار بيندازند

مسئله می تواند در آينده نزديـک اثـر بـسيار نـامطلوبی بـر افزارھای کاربردی روی آن غير مجاز ھستند اين

20

خصوصا اين مسئله دولت الکترونيکی و تجارت الکترونيکی را در . باشد روی سيستمھای موسسات داشته

.به سيستم ھای ويندوز غير ممکن می سازد ورت وابستگی آنھاص

ھـا و از اين پـس سيـستم. است (Net.) گسترش محيط دات نت يکی از فعاليتھای اساسی مايکروسافت -2

نـرم محيط ساخته شده و مايکروسافت موسـسات را ترغيـب مـی کنـد تـا محصوالت اين شرکت برپايه اين

پايـه (xml) گرچه دات نت بر اسـاس ايکـس ام ال. اين محيط توليد کنند سکاربردی خود را براساافزار ھای

ھدف از استانداردھايی نظير وب سرويس ايجاد محيطی است که عناصـر نـرم افـزاری گذاری شده است و

فکـر و اسـتراتژی به راحتی با يکديگر ارتباط برقرار کرده و از سرويسھای يکديگر بھره ببرند ولی طـرز بتوانند

ديگر بر روی محيط ويندوز ارتباط برقرار کروسافت عمال به ايجاد عناصر نرم افزاری که تنھا قادرند با عناصرماي

اگر قرار است بعـضی از موسـسات در دولـت الکترونيـک اين بدين معنی است که. سازند منجر خواھد شد

اال بـا مـشکالتی بـرای ارتبـاط بـا ويندوز تعبيه کنند در آينده آنھـا احتمـ سرويسھا و خدمات خود را بر اساس

يـا به بيان ديگر در يک دولت الکترونيک يکپارچه. اين راه را انتخاب نکرده اند خواھند شد ديگر موسسات که

اتخاذ شـده توسـط اين وابستگی با استراتژی ديگر. ھمه پالتفرمھا بايستی بر اساس دات نت باشند يا نه

.يد خواھد شدمايکروسافت که در زير آورده شده تشد

ميان مدت مايکروسافت تبديل محيطھـای براسـاس وينـدوز بـه مـشتريانی اسـت کـه بـرای يکی از اھداف -3

ارتبـاط مـستمر فعاليتھايشان بايستی با سرورھای مرکزی که عمدتا تحت کنترل مايکروسافت خواھـد بـود

ی به تھيه سی دی ھای آفيس و نياز به عنوان مثال در آينده نزديک ديگر .)ASP به فرم مدل(داشته باشند

مايکروسـافت بخـش اعظـم چنـين نـرم افزارھـايی را بـر .نصب آن بر روی کامپيوترھای شخصی نخواھد بود

به اسـتفاده broadband کامپيوترھای شخصی با استفاده از اتصاالت روی سرورھای خود قرار خواھد داد و

تحـولی بـرای اسـتفاده کننـدگان ايرانـی بـسيار واضـحاثرات چنين . افزارھايی خواھند پرداخت از چنين نرم

مـشکالت تحـريم حتـی اگـر اسـتفاده کننـدگان ايرانـی در آن زمـان دارای چنـين اتـصاالتی باشـند و. اسـت

در چنـين محيطـی . داشت اقتصادی را حل شده فرض کنيم ولی مسئله پرداخت حق اشتراک وجود خواھد

باشـند، يـا بايـستی بـه سيـستمھای ه کپـی ھـای غيـر مجـازديگر استفاده کنندگان نمی توانند متکـی بـ

.بروند قديمی تر بسنده کنند و يا به محيطی غير از ويندوز

از نکـات داخلـی سيـستمھای يکی از مشکالت توليد کنندگان نـرم افـزار در ايـران عـدم آگـاھی از بـسياری -4

يـا محـروم بـوده و MSDN يـر مـستنداتابزارھـا نظ حتی توليد کنندگان ايرانی از ابتدايی تـرين. ويندوز است

ايـن مـسئله باعـث مـی شـود کـه عمـال نـرم افزارھـای . روز کننـد بطور سيستماتيک نمی توانند آنھا را بـه

سيستم ھای. ويندوز توسط توليدکنندگان داخل ايران وجود نداشته باشد کاربردی برجسته ای برای محيط

open source آشـنايی ی پيشرفته توليد نرم افزار را فراھم کرده و پس ازعوض امکان آشنايی با تکنيکھا در

.توليد کنندگان خود می توانند خالقيت و ابتکاراتی را ايجاد کنند

21

دولـت به اين واقعيت ھا و تجارب ديگر کـشورھا ماننـد کـشورھای اروپـايی در بناگـذاری سيـستم ھـای با توجه

ايـران نيـز چنـين راھـی را در طقی به نظر می رسد کـه مـردممن open source software الکترونيک خود بر پايه

.پيش گيرند

:رسد به اين منظور موارد زير ضروری به نظر می

سيستم ھا خود عمال بسياری از اين .open source تشويق و الويت دھی به محلی سازی سيستم ھای -1

ند و با انجام برخی اصالحات اضـافی تـر ا را برداشته international بسياری از مراحل الزم برای ايجاد محيط

open از ضـروری تـرين ايـن سيـستم ھـا لينـوکس و. کننـد می توانند بطور کامل محيط فارسی را حمايـت

office اقـسام ابزارھـا و کاربردھـای ديگـر را مـی تـوان در نظـر گرفـت ماننـد در الويـت بعـدی انـواع و. است

.ط سازمان آپاچیيا در دست ساخت توس سيستم ھای ساخته شده

کاربران ديد و تصوری از سيستم عامل و نرم افزارھا برای خـود ايجـاد طی سالھا استفاده از ويندوز. آموزش -2

محـيط برای اين انتقـال آمـوزش کـابران عـادی بـا. براحتی قابل انتقال به محيط جديدی نيستند کرده اند که

افزارھـا عمـدتا بـا چنـين توليـد کننـدگان نـرمھم. ضـروری اسـت open office لينوکس و سيسھمايی نظيـر

انتقـال آنھـا بـه محـيط . می نويسند و امثال آنھا برنامه ASPمحيطھايی نظير ويژوال بيسيک، ويژوال سی،

خوشبختانه زبان جاوا و محيط ھـای بـر . محيطھايی دارد جديد نياز به تغيير طرز تفکر و آشنايی آنھا با چنين

در ھر حال در محيط ھای دانشگاھی . تا اين تغيير را تسھيل بخشند ده ھستنداساس آن به قدر کافی سا

توليد برنامه ھا و پروژه ھای درسی خود بر اساس لينوکس می توانـد در ميـان مـدت ترغيب دانشجويان به

.موثری در استقالل از محيط ويندوز باشد کمک

. به محيط لينوکسسيستمھا و کاربردھای خود ترغيب موسسات به انتقال تدريجی -3

ھا، کنفرانسھا و امثالھم برای محيط ھا و نرم افزارھـایmailing list تشويق در راه اندازی گروھھای کاری، -4

open source.

ايـن موسـسات . بگيرنـد را به عھـده open source تشکيل موسساتی که بتوانند پشتيبانی سيستم ھای -5

ھايی برای توسعه اين سيـستم ھـا دگان بوده و مشاورهپاسخگوی مشکالت استفاده کنندگان و توليد کنن

.ارائه می دھند

امنيت و پايداري دو خصوصيت بارز لينوكس

مرتبط به پا خواسته و در صدد وارد كـردن اگرچه بارھا و بارھا يك موج ضد لينوكس از طرف مايكروسافت و سايتھای

و حتی اين موج به صورت ترجمه در سايتھا و وبالگ می باشد ديگر سيستم ھای سورس باز اتھامات به لينوكس و

امـا نويـسندگان ايـن مقـاالت خواسـته انـد كـه بـه خواننـده بقبوالننـد كـه لينـوكس ھای ايرانی ھم ديده می شـود

22

بـه ريـشه حتی در ھمان اول ھم تيـشه!! نا امنی است و در برابر آن ويندوز بسيار ايمن می باشد سيستم عامل

، سيستم عامل را كاربران كم آيا تعداد از ايشان پرسيد بايد اما.اد كاربران آنرا محدود شمرده اند لينوكس زده و تعد

نا امن می كند ؟

عامل مكينتاش چيست كه با كمترين كاربر ، امن ترين سيستم عامل دنيا است ، بـه در اين صورت تكليف سيستم

مقـاالت بـه گـاھی در ايـن . ر به روز رسانی شده اسـت سال به علت نبود اشكال ، فقط يكبا8درعرض طوری كه

ھا در لينـوكس از يـك مـورد ر Torjan تعداد اين:("ھای لينوكس اشاره شده Torjan افزايش ويروسھای موسوم به

عـدد در سـال 6در حاليكه در ويندوز تعداد تورجـان ھـا از . افزايش يافته است2002 به دو مورد در سال 2001سال

اول مـی خـواھم . ") كاسته شده و به نظر می آيد به صفر رسـيده اسـت 2002 طرزمحسوسی در سال به2001

گزارشـھای ويندوز بـه صـفر رسـيده ، بـا توجـه بـه بپرسم كه شما اين مورد را كه تعداد تورجان ھا در اين موضوع را

بـاور مـی مپيوتر ھـای تحـت وينـدوز ،كـا روزانه سايتھای ويروس ياب در موردھجوم روزافزون ويروسھا و تورجانھا بـه

كنيد؟

كامپيوتری ، اين تشبيه كامال بچه گانـه اسـت و مثـل ايـن اسـت كـه بگـوييم ، در در مورد دو برابر شدن تورجانھای

دو ميليـون نفر رسيده و در ھندوستان از يـك ميليـون نفـر بـه2000 نفر در سال قبل به 1000جمعيت از آلمان رشد

پيروزی برای لينوكس و يونيكس اسـت ر دوكشور به يك مقدار بچه متولد شده است ؟ اين خود نوعیآيا در ھ. نفر

فقط يك تورجان داشته اند و امـسال ھـم فقـط يـك 2001تا سال ) چند برابر( كه با عمر بسيار زيادتر خود از ويندوز

ديد ، در واقع توسعه يافتـه مـورد اولطبق گفته سايتھای ضد ويروس اين موارد ج( است تورجان ديگر اضافه شده

.ھستند و نوع جديدی به وجود نيامده است

ھا لينوكس و سيستم عامل ھـای مـشابه Router ھا ، وب سرور ھا و سيستم عامل به كار رفته در اغلب فايروال

" . می باشد

اسـت ولـی د گمـاردهمايكروسافت كه نيروی عظيمی را در يك سال اخير بـرای ايمـن كـردن محـصوالت خـو شركت

داد كه خـود ايـن سـرويس پـك پـر از بيرون XP برای ويندوز Service Pack نتيجه آن این شد كه اين گروه عظيم ، يك

.اشكال بود و در واقع يك شكست محسوب می شد

ارتقـاء مـشاھده ايـن سيـستم و عـدم اكنون كه ورژن آزمايشی آلفا ويندوز النگھورن به بازار آمده ھر فرد آگاھی بـا

مايكروسـافت بـا وجـود درآمـد سرشـار خـود در ارتقـاء و بھبـود در می يابد كه xp كمی و كيفی آن نسبت به ويندوز

. سيستم ھايش دچار مشكل ميباشد

23

كال نا امن دانـسته و ويندوز را در اينجا اين سوال مطرح می شود كه آيا متخصصين كشوری مثل آلمان ، يا چين كه

را كنار خواھنـد گذاشـت ھـيچ چيـزی نمـی كه بزودی ويندوز و ژاپن كه به ھمين دليل اعالم نمودهكنار گذاشته اند

فھمند ؟

مـی امنيت سيستم ھای سورس باز و ويندوز ، فقط اين مورد را بگويم كه شما بيشتر از كـداميك در مورد مقايسه

بـاز اسـت و از تمـام و يـا بـسته ای كـهداخـل آن چيـست ترسيد ؟ بسته ای كه الك و مھر شده و اصال نمی دانيد

تـا 200در ھمين ايـران سـايتھای تحـت وينـدوز اجزای داخلی آن باخبريد ؟ شايدبه دليل اين امنيت ويندوز است كه

!!!! تا باھم ھك می شوند200

) دی و سـی بزرگتـرين فروشـگاه آناليـن كتـاب( ھزينه محصوالتی مثل لينوكس من به آمار شركت آمـازون در مورد

لينـوكس ، ھزينـه ھـای ايـن بسنده می كنم كه گفته در سال گذشته بـا تغييـر سيـستم عامـل خـود از وينـدوز بـه

. شركت به حدود نصف كاھش يافته است

پروتکلھا آشنایی با مفاھيم شبکه و

برنامـه و چـهکنيم چيزھـایی قـرار دارد عوض می مدام در اینترنت در پشت این صفحه ھایی که برای اینکه بدانيم

. حاضر شروع خوبی خواھد بودمبحث نده اھا و پروتکلھایی این دنيا را برای ما بوجود آورد

در دنيای شبکه ھا کلمه پروتکل به معنی قوانينی است که بـرای انتقـال پيامھـا بـر روی شـبکه وضـع شـده اسـت

ای صحبت کردن با یکدیگر بر روی شـبکه بایـد بنابراین اینطور فکر کنيد که یک پروتکل قانونی است که کامپيوترھا بر

رعایت کنند ، یک پروتکل شبکه باید دارای قوانين مربوط به اعالم وصول پيام ، پيـدا کـردن خطـا و سـاختار اطالعـات

.باشد

برای درک بھتر پروتکل مثالی ساده مـی زنـيم تـا بـا مفھـوم پروتکـل کـامال آشـنا بـشوید ، بـرای مثـال وقتـی شـما

د با یک نفر آلمانی صحبت بکنيد و شما به زبان آلمانی تسلط نداریـد و نـه آن فـرد بـه زبـان فارسـی مـسلط بخواھي

دو نفر به زبان انگليسی مسلط ھستند می توانند با این زبان با ھم صحبت کنند و مطالب را به ھـم است ولی ھر

است و وظيفه پروتکل در شبکه ھم ھمين اسـت ، بفھمانند بنابراین در اینجا زبان انگليسی پروتکلی بين آن دو نفر

عمومی تـرین پروتکلـی اسـت کـه درحـال TCP/IPپروتکلھا ھستند که شبکه ھا را تشکيل ميدھند ، از آنحایی که

حاضر در شبکه اینترنت از آن استفاده می شود قلب این درس مربوط به این پروتکل معـروف اسـت ولـی قبـل از آن

. و ھفت الیه آن بدھيم OSIتصری راجع به مدل مرجع قصد داریم تا توضيح مخ

) Open System Interconnection)OSI یـک سـازمان بـين المللـی استانداردسـازی ، طرحـی را بنـام1980در سال

بوجود آورد که آن مدل براساس الیه بندی پروتکل پایه گذاری شده بود و کار این مدل به این صورت بود که وقتی دو

24

می خواھند با ھم ارتباط برقرار کنند سریھایی از قسمتھای کوچک استاندارد نرم افزاری روی ھر سيستم کامپيوتر

برای بھتر کردن این ارتباط عملياتی انجام می دھند ، برای مثال یک قسمت برای حصول اطمينـان از اینکـه داده بـه

دن پيامھـای گـم شـده بـه طـور مجـرد طور مناسب بسته بندی شده است تالش می کند و قسمت دیگر از فرستا

.مراقبت می کند و قسمتھای دیگر نيز پيامھا را در سراسر شبکه می فرستند

ھر کدام از این قسمتھا که تحت عنوان الیه از آنھا یاد می شود کار مشخصی برای انجام این ارتباطات دارنـد و بـه

می گویند و به این دليل کـه Protocol Stackوتکل یا این قسمتھای ارتباطی که با ھم استفاده می شوند پشته پر

از ھفـت نـوع از ایـن الیـه ھـا OSIمـدل . آنھا شامل گروھی از این الیه ھا ھستند که به روی ھم سوار شـده انـد

تشکيل شده که ھر کدام نقش مشخص و معينی در انتقال داده ھا در شبکه دارند کـه یـادگيری کـار ایـن الیـه ھـا

.ھوم شبکه الزم و مفيد است برای درک مف

: از ھفت الیه زیر تشکيل شده است OSIمدل مرجع

این الیه تقریبا ساده ترین الیه است و بطور کلی کار این الیه ایجـاد ارتبـاط بـين ) : Physical Layer( الیه فيزیکی -1

قت این الیـه بـه شـما امکـان ایجـاد خودتان که در حقيISP است مانند ارتباط شما به وسيله مودم به Deviceدو تا

.ارتباط بين دو وسيله الکترونيکی را ميدھد

این الیه بسته ھا و پيامھا را در طول شـبکه از ھـر کـامپيوتر بـه سيـستم ) : Data link layer( الیه پيوند داده ھا -2

کامپيوتر شما بـه مـسيریاب شـبکه دیگر انتقال و حرکت ميدھد ، برای مثال این الیه ھا روی کامپيوتر بسته ھا را از

دھـد ، بـا اسـتفاده از ایـن الیـه داده را بـه مـسيریاب بعـدی انتقـال مـیRouterمحلی شما حرکت ميدھـد و بعـد

یا دیواره آتش که کار محافظت از سيستمھا را با کنترل رفت و آمد بسته ھا انجـام Firewallقسمتی از برنامه ھای

و یـا ردیابھـا از Snifferطور تمامی برنامه ھای شوند و ھمين ند داده ھا نگھداری میدھند بر روی این الیه پيو می

.کنند این الیه برای دزدیدن اطالعات کارت اعتباری و رمزھای عبور استفاده می

وابـسته اسـت و ھـدف آن فرسـتادن پيامھـا از IPاین الیه به پروتکل اینترنـت یـا ) : Network Layer( الیه شبکه -3

باشـد و در کـل ایـن الیـه امپيوتر منبع داده شده بـه ماشـين یـا سيـستم نھـایی داده شـده در طـول شـبکه مـیک

و Ping به کدام آدرس اینترنتی یا آیپی مرتبط است ، برنامه ھـایی ماننـد Packetکند که ھر بسته یا مشخص می

. از این الیه استفاده ميکنند Netstatیا

کند که بسته ھا به مکان مناسب روی سيستم این الیه اطمينان حاصل می) : Transport Layer( الیه انتقالی -4

مقصد تحویل داده شده اند یا خير و این الیه برای تھيـه جریـان ارتبـاطی قابـل اعتمـاد بـين دو سيـستم کـه شـامل

شـود و اسـتفاده مـیقرار دادن آنھا درجای مناسـب و نظـارت و بازرسـی خطاھـا , انتقال دوباره پيامھای گم شده

25

قرار دارنـد و از SPX 3طور پروتکل و ھمينUDP و پروتکل دیتاگرام کاربر یا ھمان TCPدراین الیه پروتکل کنترل انتقال

.روند مھمترین نمادھای این الیه بشمار می

یــن الیــه کــار و فعاليــت ایــن الیــه نــسبت بــه الیــه ھــای دیگــر کمتــر اســت و ا) : Session Layer( الیــه جلــسه -5

.کند نشستھایی را بين ماشينھای ارتباطی با کمک به شروع نگھداری و مدیریت آنھا ھماھنگ می

این الیه کار ترجمه اطالعات را برعھده دارد و بـرای مثـال اگـر شـما قـصد ) : Presentation Layer( الیه نمایشی -6

کراکتـر تبـدیل و ترجمـه ASCII بـه EBCDICت را بين دو سيستم را داشته باشيد این الیه اطالعـاVPNایجاد شبکه

.ميکند و یا برعکس

ھست و به عنوان پنجره ای OSIاین الیه یکی از مھمترین الیه ھای ) : Application Layer( الیه برنامه کاربردی -7

مفھوم برای برنامه ھـای به کانال ارتباطی برای برنامه کاربردی و البته با توصيف داده ھا و تبدیل آنھا به اطالعات با

در طـول شـبکه TCP/IPکاربردی عمل ميکند و متشکل از برنامه ھای خاصی است که سعی ميکنند با استفاده از

و NetBIOS و Http و FTP سـرور و کالینـت - Telnetباھم ارتباط برقرار کنند ، برنامـه ھـایی ماننـد سـرور و کالینـت

Mailاربردی در این الیه قرار دارند و به ھمين دليل این الیه مورد عالقه ھکرھاست سرورھا و خيلی از برنامه ھای ک

.و اکثرا نفوذ به سایتھا و سرورھا از طریقه حفره ھای آسيب پذیر در این برنامه ھای کاربردی صورت ميگيرد

لينوکس بررسی مختصر کار با محيط ھای گرافيکی

بـرای لينوکس تا حدودی بـه وینـدوز شـباھت دارد و ھمـين امـر کـار رای گرافيکھای امکانات و قابليتھای اين محيط

. کنـد خواھند از ویندوز به لينوکس بپيوندند اندکی راحت تر می کاربران جدید این سيستم عامل و کسانی که می

. است تشکيل شدهDesktop بر روی Icon و تعدادی Desktop ،Taskbarاز يک محيط گرافيکی

به نظر مـی و داشت خواھيد به کنترل ھا و تنظيمھای مختلف سيستم دسترسی GNOME و KDEط در ھر دو محي

. محيط مناسبتری استKDEرسد که برای اغلب کاربران محيط

از ھمـان )f2(و تغيير نام فايـل) Ctrl+V(، جايگزين کردن)Ctrl+X(، بريدن)Ctrl+C(مثل محيط ويندوز برای کپی کردن

حتی در مورد حذف فايلھا ھـم ھمـان . در سرعت خو کرفتن کاربر با اين محيط تاثير دارد ده که شميانبرھا استفاده

بـه تنھـايی Deleteشـود و بـا زدن فايل بـرای ھميـشه حـذف مـيShift+Deleteقوانين صادق است يعنی با زدن

.شوند در ويندوز است منتقل ميRecycle Bin که ھمان جايگزين Trashفايلھا به

؟ چيست Boot loader زگر سيستم یاآغا

Boot Loader به برنامـه ای گفتـه ميـشود کـه دسـتورات موجـود در Master Boot record و ھنگـام , را اداره کـرده

شــروع بــه کــار کــامپيوتر امکــان مــدیریت بــر اجــرای چنــد سيــستم عامــل در کنــار یکــدیگر را در یــک سيــستم طــی

طـی ایـن فراینـد . شـود بوت لودر معموال سيستم عامل انتخاب شده اجرا مـيبعد از. فراھم ميکند Boot مراحل

26

معمـوال بـصورت یـک چيـپ یـا Bios, به دست می آورد Biosکامپيوتر اطالعات کلی در مورد سخت افزار را از طريق

Bootدا کنـد کـار رو پي Master Boot record بتواند Bios , روی مادربورد قرار گرفته و وقتی کهRomمدار آی سی

Loader شروع شده و در اصل این برنامه در طی مراحل Boot ميتواند کامپيوتر را به ھر جای ھاردديسک برای اجـرا

.کردن سيستم عامل خاص ھدایت کند

کـردن Bootاگر شما بيشتر از يک سيستم عامـل روی کامپيوترتـان داشـته باشـيد پارتيـشن ھـای متفـاوتی بـرای

توانـد روی اولـين ھر پارتيشن ھـم مـي, روی اولين سکتور ھارد ديسک قرار دارد Mbrاصوال , اريد سيستم عامل د

Boot Loaderکـار , کـردن سيـستم از طریـق آن پارتيـشن داشـته باشـد Bootسکتور خود یک سری دستور بـرای

ما البته اگر سيستم عامل ش. ھمين است که کامپيوتر را به اين سکتورھا راھنمايی کند

کنـد و بـه طـور کلـی Boot رو ھم Kernel Image بايد Boot Loaderلينوکس يا يونيکس يا يه چيزی مثل اينھا باشد

معروف ميتوان به انتخـاب خـود اسـتفاده کـرد و معمـوال Boot Loader لينوکس از دو Distributionدر اکثر توزیع ھای

Liloدر اکثـر مـوارد مـا از , grand Unified Boot loader يـا Grubاست و بعـدی Lilo يا Linux Loaderاولين انتخاب

الزم نيست . کنيد ميupgrade را Kernelمثال وقتی که , ھم امتيازاتی دارد Grubبا اين حال , کنيم استفاده مي

Grubمجددا Reinstall در حالی که اگر از , شودLiloکنيـد الزم اسـت کـه بعـد از مراحـل اسـتفاده مـي upgrade

بر خـالف و, را تشخيص داده Kernel Imageتواند نوع ميLilo بر خالف Grub. آنرا مجددا نصب کنيد kernelکردن

Lilo الزم نيست که مسير Rootتواند فايـل سيـستم ھـا را براحتـی خوانـده و حتـی برای آن تعریف شود چون مي

به شما امکـان ايـن انتخـاب را , ھای لينوکس Distributionثر اک. کند را نيز پشتيبانی میReiserFSفابل سيستم

تمایـل Grub بيـشتر بـه سـمت اسـتفاده از Red hatمـثال , يکی را انتخـاب کنيـد Grub و LiLoدھند که از بين مي

به راحتـی دو وينـدوز و يـک LiLoمثال , در اجرا کردن سيستم عامل ھای مختلف استBoot Loader قدرت .دارد

تواند تواما و به راحتی اجرا کند و معموال برای اينکه مشکلی پيش نياید بھتـر اسـت ابتـدا وینـدوز را ينوکس را ميل

Install کنيد و بعد Linux سيستم عامل ھای . راMicrosoft معموال بدون اینکه به کاربر اطالعی بدھنـد در ھنگـام

انواع و اقسام فایل سيـستم ھـا Grub و ھم Liloھم . ميدھند را رونویسی کرده و مطابق نياز خود تغييرMbrنصب

داريد الزم نيست نگران باشد ھرچنـد کـه NTFS رو پارتيشن Winw2kپس اگر مثال , کنند را براحتی پشتيبانی مي

بيندازيد تا از صحت پـشتيبانی تمـام فایـل سيـستمھا مطمـئن / etc/lilo.conf/ نگاھی به تنظيمات فایل بھتر است

.وید ش

:منابع

http://www1.freeos.com/articles/3482

27

http://www.tldp.org/HOWTO/mini/LILO-1.html

ویندوزیونيکس و معرفی انواع سيستم فایل در لينوکس و

ھنگامی که از داخـل . سازد ھا و اطالعات را روی آن فراھم می سيستم فایل ھر کامپيوتر، امکان ذخيره سازی فایل

کند سند چگونه و کجا ذخيره کنيد، این سيستم فایل است که تعيين می برنامه واژه پرداز خود سندی را ذخيره می

. شود

تا قبل از ... وZip، درایوھای CD-ROMھای سخت، درایوھای ، دیسکھا ابزارھای ذخيره سازی مانند فالپی دیسک

.عامل سيستم فایل را روی آنھا تشکيل دھد، قابل استفاده نيستند اینکه سيستم

مبتنی بر یـونيکس مختلف از جمله ویندوز و سيستم عاملھای ھای عامل سيستم فایلھای گوناگونی برای سيستم

:ر مورد ویندوز این سيستم فایلھا عبارتند از داند که و لينوکس ارائه شده

ھای فايل در ويندوز انواع سيستم

١- FAT16 : شد عامل داس استفاده می در سيستم.

٢- FAT32 : تا ٩۵از ويندوز meشد استفاده می.

٣- NTFS 4.0 : ھای در سيستمnt 4.0شد استفاده می.

۴- NTFS شود استفاده می به بعد ٢٠٠٠از ويندوز : ھای جديد .

یونيکس و لينوکسھای فايل در انواع سيستم

، ext2 ،ext3 ،xfsبرخـی از آنھـا عبارتنـد از اما بحث اصلی ما درمورد سيستم فایلھای مبتنی برلينـوکس اسـت کـه

reiserfsکـه ھایی با ھم ھـستند ولـی از نظـر سـاختاری ھا در جزئيات فنی دارای تفاوت این سيستم فایل. و غيره

مـا وارد جزئيـات فنـی ھـر نـوع از سيـستم مبحـثدر ایـن . کنند مشابه بوده و تفاوت چندانی باھم ندارند ایجاد می

.فایلھا نشده و تنھا ساختار آنھا را بررسی خواھيم کرد

سيستم فایل یا درخت؟

در . ازی شده استھای مبتنی بر یونيکس و لينوکس بصورت یک درخت وارونه پياده س عامل سيستم فایل سيستم

ھایی از تمام ابزارھا و سيستم فایلھا شاخه. ندارید... و A ،Cیونيکس و لينوکس دیگر شما چيزی به نام درایوھای

28

نـام دارد کـه بـاالترین سـطح سيـستم فایـل را تـشکيل rootمرکز ایـن درخـت ریـشه یـا . این درخت وارونه ھستند

سيـستم .دھنـد ھـای سيـستم فایـل را تـشکيل مـی که سایر قسمتھایی قرار دارند زیر ریشه، پوشه. دھد می

ھـای مبتنـی بـر عامـل ھـا تقریبـا در تمـامی سيـستم اسـت کـه ایـن پوشـه فایل از تعداد زیادی پوشه تشکيل شده

ھا پرداخته و در ميان آن توضيحات اضافه را اکنون به تشریح تک تک این شاخه. یونيکس و لينوکس مشترک ھستند

.رائه خواھم کردبه شما ا

ھا پارتيشن

ھـای تواننـد پارتيـشن ھـای سـخت مـی ھای مبتنی بر لينوکس و یـونيکس، دیـسک عامل در سيستم فایل سيستم

باشد کـه در آن نقطـه میmount pointدر این صورت ھر پارتيشن دارای یک نقطه اتصال یا . متعددی داشته باشند

توانيد اطالعات کاربران سيستم را در یک پارتيشن جداگانه ذخيره میمثال. شود به درخت سيستم فایل متصل می

. تعيين کنيد که محل قرارگيری اطالعات کاربران است و به ھمين ترتيبhomeنموده و نقطه اتصال آنرا

ھای درخت سيستم فایل بخش

دسترسـی بـه اکثـر ایـن توجـه داشـته باشـيد کـه. پـردازیم ھای سيستم فایل می اکنون به بررسی تک تک شاخه

.ھا فقط توسط کاربر ریشه امکان پذیر است شاخه

عامـل کـه بـرای تمـام کـاربران قابـل دسـتيابی ھـستند و برخـی در این شاخه، دسـتورات سيـستم:bin شاخه -

.گيرند دستورات مدیریتی سيستم قرار می

متـصل شـده باشـد، حـاوی boot به پوشه تواند در یک پارتيشن جداگانه بوده و این شاخه که می:boot شاخه -

.Lilo و Grubمانند . باشد نداز بوت سيستم عامل می برنامه راه

ھـا ھا، پارتيـشن مثال تمام پورت. ھای ابزارھای سخت افزاری است محل قرارگيری نقطه دسترسی:dev شاخه -

ه فالپی درایو سيـستم اسـت و بـه ھمـين نشاندھندdev/fd0برای مثال فایل . در اینجا دارای یک فایل ھستند... و

ھـا بـر روی ابـزار مـورد ھای کاربردی از این فایلھای دسترسی برای خواندن و نوشـتن داده بسياری از برنامه. ترتيب

29

در حقيقـت . نویـسد را بـاز کـرده و در آن مـیdev/fd0مـثال یـک برنامـه کـاربردی فایـل . کننـد نظرشان استفاده مـی

. الپی و دیسکی که در آن قرار دارد، نوشته خواھد شداطالعات روی درایو ف

ھای سرویس دھنده و برخی فایلھای سيستمی دیگـر قـرار ھای پيکربندی برنامه در این شاخه فایل:etc شاخه -

قـرار etc/apache/http.confھـای دبيـان در مثال فایل پيکربندی سرویس دھنـده وب آپـاچی در سيـستم. گيرند می

.ھمين ترتيبدارد و به

بھتـر اسـت . گيـرد ھای خانگی کاربران سيستم و اطالعات آنھا قـرار مـی در این شاخه دایرکتوری:home شاخه -

ھـای کـاربران را بـاالتر خواھـد این کـار حفاظـت از داده. این شاخه در یک پارتيشن جداگانه قرار گرفته و متصل شود

سيستم، اطالعات کاربران دست نخورده باقی مانده و پس از نـصب ضمنا در صورت نياز به فرمت و نصب مجدد . برد

.مجدد، کليه تنظيمات شخصی و اطالعات آنھا بدون تغيير باقی خواھند ماند

ایـن . ھـا اسـت ھـای کتابخانـه برنامـه این شاخه ھمانطور که از نام آن پيداست، محل قرار گيری فایـل:libشاخه -

.شوند ربردی و ابزارھای برنامه نویسی بکار گرفته میھای کا ھا توسط برنامه کتابخانه

بوده و محل اتصال سنتی درایوھـای cdrom و floppyھایی مانند این شاخه معموال دارای زیرشاخه:mntشاخه -

. توانيد در این شاخه متـصل نمایيـد ھا دیگر دیسک سخت را نيز می ھمچنين پارتيشن. باشد میCD-ROMفالپی و

در CDROMھــای مبتنــی بــر دبيــان، درایوھــای فالپــی و مــثال در سيــستم. اری بــه ایــن کــار وجــود نــداردالبتــه اجبــ

ھـا و اتـصال و برداشـتن اتـصال پارتيـشن. شـوند که در زیر ریشه قرار دارند، متصل مـیcdrom و floppyھای شاخه

.توانيد در این شاخه متصل نمایيد میاشتراکات شبکه را نيز . گيرد صورت میmountدرایوھا با استفاده از دستور

این شاخه یک سيستم فایل مجازی است که برخی اطالعات مربـوط بـه سيـستم و ھـسته از آن :proc شاخه -

در این شاخه حاوی اطالعات ھسته سيـستم عامـل ماننـد نـسخه آن versionمثال فایل . باشد قابل دستيابی می

.باشد می... و

rootگيرنـد کـه مخـصوص کـاربر ھای مدیریتی سيستم در ایـن شـاخه قـرار مـی ت و برنامه دستورا:sbin شاخه -

.است

.ھای کاربردی است محل قرارگيری برخی فایلھای موقتی برنامه:tmp شاخه -

30

در ایـن شـاخه قـرار Xwindowمـثال . شـوند ھای کاربردی در این شاخه نـصب مـی بسياری از برنامه:usr شاخه -

.گيرند قرار میusr/sbin و usr/binين برخی دستورات و دستورات مدیریتی نيز در مسيرھای ھمچن. دارد

گيـرد، این شـاخه کـه معمـوال در کامپيوترھـای سـرویس دھنـده در یـک پارتيـشن جداگانـه قـرار مـی:varشاخه -

ھای مربوط به یک وب لمثال فای. و بانکھای اطالعاتی استFTPای مانند وب و ھای سرویس دھنده مخصوص برنامه

دیـسک سـخت سيـستم بـا DOSبـه دليـل اینکـه در برخـی از حمـالت . قـرار گيرنـدvar/wwwتواننـد در سایت می

دھنـد کـه در صـورت قرارگيـری تحـت شود، این شاخه را در یک پارتيشن جداگانـه قـرار مـی ھای آشغال پر می فایل

ار وقفه نگـردد و آسـيب بـه ھمـان قـسمت محـدود حمله و پرشدن احتمالی دیسک سخت، کل سيستم عامل دچ

.شود

ولی ضرورتی . ھای جداگانه قرار داده شوند توانند در پارتيشن ھایی که در باال توضيح داده شد، می تمامی شاخه

.ندارد

swapپارتيشن

کـه تحـت کـاربرد ایـن پارتيـشن چيـست؟ ایـن پارتيـشن . سـازید مـیswapھنگام نصب لينوکس، پارتيشنی به نام

لينـوکس کـه ھمـان حافظـه مجـازی swapping fileشود، محـل قرارگيـری ساختار سيستم فایل جایی متصل نمی

. برابر حافظه سيستم خود تعيين نمایيد٢بھتر است حجم آنرا برابر یا . باشد روی دیسک سخت است، می

لينوکس چيست؟/گنو

اکنون سيـستم عـاملی روی رایانـه خـود شما ھم. ت یک سيستم عامل اس یا بطور مختصر لينوکسلينوکس /گنو

ھـا، مـدیریت ی مـدیریت سـایر برنامـه ی رایانه است که وظيفـه دانيد که سيستم عامل، مھمترین برنامه دارید و می

سيـستم عامـل شـما ممکـن اسـت مایکروسـافت . افزار را بر عھـده دارد افزار با سخت افزار و ارتباط ميان نرم سخت

). ھای دیگری نيز وجود دارند سيستم عامل(ای از یونيکس باشد ای از داس، اپل مکينتاش، یا نسخه ویندوز، نسخه

که در " لينوس توروالدس"ی آن توسط فردی با نام لينوکس یک سيستم عامل شبيه یونيکس است که ھسته /گنو

انتـشار ١٩٩١ی آن در سال سخهی نود، دانشجوی دانشگاه ھلسينکی فنالند بود نوشته شد؛ و اولين ن اوایل دھه

تھيه و توليد کرده بود، در کنار این ھسته قرار گرفت، و سيستم عامل " گنو"ی پروژهافزارھایی که سپس نرم. یافت

گنـو ژه صوالت پـروافزارھای مھم درون این سيستم، از مح از آن جایی که بسياری از نرم. لينوکس را تشکيل داد/گنو

. است" لينوکس /گنو"باشد نام صحيح این سيستم عامل می

31

/تـوان نقـاط قـوت گنـو به طور خالصـه مـی. ھا دارد ھای بسياری نسبت به سایر سيستم عامل لينوکس مزیت /گنو

ھـای الیـهی سيـستم عامـل و ھمچنـين وجـود آتش در ھـسته لينوکس را در امنيت بسيار باال به دليل وجود دیواره

ای شناخته شده برای آن، پایداری بسيار باال به دليـل ھای رایانه امنيتی مختلف در آن، تعداد انگشت شمار ویروس

گـردد، سـرعت افـزار باعـث ناپایـداری کـل سيـستم نمـی طراحی درست ھسته، بدین صورت که اشکال در یک نرم

مـه، و در نتيجـه امکـان کامپایـل برنامـه بـرای یـک باالی سيـستم عامـل، بـه دليـل در دسـترس بـودن کـد مـتن برنا

ھـای آن بـه رایگـان در افـزار جایی که خود سيـستم عامـل و اکثـر نـرم افزار خاص، قيمت بسيار پایين آن، از آن سخت

ھا قبل از باشد، و از سال ای می ی کامال چند وظيفه لينوکس ھمچنين یک ھسته. باشند؛ خالصه کرد دسترس می

ای بـود؛ ایـن سيـستم توانـایی به وجود آمده باشد و در زمانی که داس یک سيستم عامل تـک وظيفـهآنکه ویندوز

لينـوکس سيـستمی چنـد کـاربری اسـت، و ایـن مفھـوم را بـه حـد . اجرای چند وظيفه به صورت ھمزمان را داشت

لـت در وظـایف یکـدیگر توانند از یـک سيـستم بـه طـور ھمزمـان و بـدون دخا اعالی خود رسانده، زیرا چند کاربر، می

پردازنـده را بـه ٨وری از اسـت، توانـایی بھـره۴/٢ی ی لينـوکس کـه نـسخه ی فعلـی ھـسته نسخه. استفاده کنند

. پردازنده خواھد رسيد١۶ی بعدی آن به صورت ھمزمان دارد، و این قابليت در نسخه

. افزار آزاد اسـت که این سيستم نرمھای انحصاری آن است عامل لينوکس، نسبت به سيستم /مھمترین برتری گنو

ھای بسياری اقدام به توليـد مجموعـه ھا و گروه شرکت. لينوکس نيست /ھيچ شرکت، دولت یا گروھی صاحب گنو

لينوکس مشخص نيست، اما آنچـه کـه /ھای گنو تعداد دقيق پخش. اند نام دارد کرده" پخش"افزارھای خود، که نرم

ھـر شخـصی، بـا کمـی دانـش . لينـوکس وجـود دارد/ی گنو پخش ثبت شده٢٠٠مسلم است آن است که بيش از

بـا ایـن وجـود اکثـرا افـراد تـرجيح . لينـوکس خـودش را درسـت کنـد /تواند سيستم عامل گنـو فنی و کمی وقت می

تـوان بـه لينـوکس مـی /ھای گنو از معروفترین پخش. ھای از پيش ساخته شده استفاده کنند دھند که از پخش می

/گنـو .اشـاره کـرد) Gentoo(و جنتـو ) SuSE(سـوزه ، ) Mandrake(، منـدریک ) RedHat(، رد ھـت ) Debian( دبيان

ھای دیگر بر روی دیـسک سـخت عامل لينوکس ھم ھمانند مایکروسافت ویندوز، و در حقيقت ھمانند تمام سيستم

کـه IA32ی از سازه. ای قابل نصب است ی رایانه لينوکس تقریبا روی ھر نوع سازه /در حقيقت، گنو. شود نصب می

ھـای پردازنـده (PowerPCی شود، تـا سـازه میAMD و Intelھای م، و شامل پردازندهکني اکثر ما از آن استفاده می

IBM و Motorola(ی ، سازهSparc) ھای پردازندهSun(ی ، سازهAlpha) ھای پردازندهHP(ھـای دیگـری کـه ، و سازه

ھـا از جملـه عامل یر سيستمتواند به آسانی در کنار سا لينوکس ھمچنين می/گنو. ھا در اینجا ضرورتی ندارد ذکر آن

خواھيـد Multi Bootی بـه اصـطالح در ایـن حالـت شـما یـک رایانـه. مایکروسافت ویندوز، بر روی یک رایانه قرار گيرد

.شوید عامل مورد نظرتان را انتخاب کرده و وارد آن می داشت، و ھنگام روشن نمودن رایانه، سيستم

چيست؟ KDE ی پروژه

32

ھای شرکت بل زاده شد، تا به امروز، این سيستم ھمواره به يالدی که یونيکس، در آزمایشگاه م۶٠ی از اواخر دھه

و Mainframeھــای ھــا یــونيکس بــر روی رایانــه در تمــامی ایــن ســال. قــدرت و پایــداری مــداوم معــروف بــوده اســت

، پـست TCP/IP. داشـت اگر یونيکس نبـود، امـروزه اینترنـت وجـود نمـی. کارگزارھای پيشرفته حکمرانی کرده است

ی کاربران رایانه ھستند، با یـونيکس ھایی که امروزه مورد استفاده الکترونيکی، و بسياری دیگر از قراردادھا و برنامه

از یونيکس ھيچگاه برای کاربران معمولی رایانـه آسـان اما، در تمام این دوران، استفاده. متولد شدند و رشد یافتند

يکس نيازمند دانش نسبتا باالی رایانـه بـود، و بـر عکـس وینـدوز یـا مکينتـاش، محـيط گرافيکـی استفاده از یون. نبود

نيـز در راه سـاده کـردن NEXT Step و Wind Riverھـایی ھماننـد ھای شرکت تالش. جذابی برای آن وجود نداشت

AT&Tقی از طرف شـرکت ھای حقو ھا با یکدیگر، و یک سری دادگاه یونيکس نتيجه نداد؛ این عوامل، جنگ یونيکس

ھـای خـانگی را متوقـف کـرده و راه را بـرای وینـدوز مھيـا دست در دست ھم داده، گسترش یونيکس در بازار رایانـه

.ساختند

زی بـستری عبارت بودند ازآماده سـاKDEاھداف . به وجود آمد١٩٩۶در اواخر سال KDEی پروژهدر این حال بود که

ھـای افزار برای یونيکس و لينوکس؛ و فراھم کـردن محـيط گرافيکـی جـذاب بـرای ایـستگاه مناسب برای نوشتن نرم

ی عمدتا آلمانی بود، که به مرور زمان گسترش یافت و امروزه بـدل در ابتدا یک پروژهKDE. کاری یونيکس و لينوکس

K Desktop" که مخفف KDE. فزار آزاد در سراسر جھان شده استا افزار معتقد به نرم ای از مھندسان نرم به شبکه

Environment "افـزار ھـای نـرم ھای اخير، تبدیل به تاج طالیی پـروژه اش طی سال کننده باشد، با پيشرفت خيره می

ھم از نظر زیبایی و چشم نوازی، و ھم 1/3ی نسخهی آن یعنی ای که جدیدترین نسخه آزاد گردیده است، به گونه

ھـا پيـشی کند، و به اعتقاد بـسياری، حتـی از آن ھای ویندوز و مکينتاش رقابت می و کارایی با محيط از نظر قابليت

. گرفته است

FTPی برنامـه شبکه، ھای افزار نرم. باشد افزارھای گوناگون و متنوعی می ھا و نرم شامل برنامهKDEمحيط ميزکار

، )Kontour(افزارھـای گرافيکـی و ویـرایش تـصویر ؛ نـرم) Kopete(و گفتگوی مـستقيم ) KMail(، پست الکترونيکی

و ) Kooka(و پویـشگر ) Kamera(ھـای دیجيتـال و کـار بـا دوربـين) aKtion(!، پخش فيلم ) noatun(پخش موسيقی

ــرم) Kdeprint(چــاپگر ، ) Konqueror(ھــای مــدیریت سيــستم ھماننــد مرکــز کنتــرل، مرورگــر صــفحات وب افــزار ، ن

، تعـدادی بـازی ) KDevelop(نویـسی ، محـيط برنامـه) Quanta(، طراحی صـفحات وب ) KFax(افزارھای دورنما نرم

)Kdegames (افزارھای آموزشـی ، نرم)Kdeedu (افزارھـای اداری ی کامـل نـرم ، و یـک مجموعـه)KOffice ( شـامل

ھای دیگر، محيطـی کامـل افزار و بسياری نرم KPresenter، نمایش ) KSpread(گسترده ، صفحه) KWord(پرداز واژه

. اند را برای کاربران فراھم کرده

بـه . ی آن کاری بـس دشـوار اسـت بينی آینده از خود نشان داده است، پيشKDEبا توجه به سرعت پيشرفتی که

سایر . کرده استKDEای امکانات به ، اقدام به اضافه کردن پاره Kroupwareای با نام ولت آلمان طی پروژهتازگی د

بـرای سـاخت مرورگـر جدیـد خـود بـه نـام Appleشـرکت . باشند میKDEدول اروپایی نيز ھمگی مشغول بررسی

33

Safari از مرورگر ،Konquerorی ھای خود به این مرورگر را در اختيار پروژه ، استفاده کرده و پيشرفتKDE قـرار داده

يکس یـون"باشـد وسـناریوی ی درخشانی در انتظار ایـن پـروژه مـی ھا بيانگر آن است که آینده ھمگی نشانه. است

.باشد ھای روميزی می ی فتح رایانه لينوکس آماده/KDEترکيب . دیگر صادق نيست" سخت است

چيست؟KDEفارسی

افـزار آزاد متوجـه شـدند کـه در ليـست از آنجا شروع شد، که تعـدادی عاشـق لينـوکس و نـرم KDEفارسیی پروژه

فارسـی ، مـدیر پـروژه١٩٩٩در سـال . ، جای فارسی خالی استKDEھا یعنی افيکی محبوب آنھای محيط گر زبان

KDE با مسؤلين KDE تماس گرفـت و مـشخص شـد کـه KDEھـای راسـت بـه چـپ، ماننـد فارسـی، ھنـوز از زبـان

انی صـورت ، ایـن پـشتيب 3.0KDE ی نـسخه در آن زمان گفتند که بـا عرضـهKDEنویسان برنامه. کند پشتيبانی نمی

کليد امروزی لينوکس با پيروی از مصوبات شـورای عـالی انفورماتيـک کـشور در آن زمان، طرح صفحه. خواھد گرفت

در KDE 3.0 ی نـسخه با عرضه. فعال گردید نيز KDEھای راست به چپ در ، و ھمچنين پشتيبانی زبانشدطراحی

. فت شکل جدی به خود گرKDEی ، کار ترجمه٢٠٠٢ماه می سال

ند که چھر . به فارسی ترجمه شده است 3.1KDEی الزم به ذکر است که تا کنون تنھا قسمت اوليه، یعنی پایه

شود، اما ھنوز تعداد بسياری میKDEافزارھای افزار، و تقریبا مھمترین نرم خود ھمين پایه، شامل تعداد زیادی نرم

افزارھای ، قرار است تعداد بيشتری از نرمKDE 3.2 برای نسخهاند، ترجمه نشده باقی ماندهKDEافزارھای از نرم

KDE وده گرددبه آن افز) ھجری شمسی(، و ھمچنين سيستم تقویم جاللی شده ترجمه.

چيست؟ متن افزار آزاد یا باز نرم

ھمتـرین تفـاوت م. ای دارد ھـای عمـده تفـاوت افزار با لوازم خانه، ھمانند ميز، صندلی و یـا سـایر اشـيای مـصنوع نرم

ی سـاخت و داننـد، حـال آنکـه نحـوه ی کـارکرد صـندلی را مـی نحوه ی ساخت و افزار آن است که ھمگان طریقه نرم

ھـای شـرکت. باشـد آن مشخص نمـی (Source Code) افزار بدون دردست داشتن کد متن نرم چگونگی کارکرد یک

افزارھـایی را بـه مـا ا نـرمنھـآ .ننـد اشـيای مـصنوع نگـاه کنـيمافـزار نيـز ھما انـد کـه بـه نـرم ای ما را وادار کـرده رایانه

مـا . باشـد افزار در اختيار ما نمی نداریم، از آنجایی که کد متن نرم ا رانھ کار آ فروشند، که ما حق دانستن طریقه می

سـازی شخـصی افزارھـا را بـرای مـصرف خودمـان ما حق نداریم این نـرم. افزارھا را بھبود بخشيم نرم این حق نداریم

وضـعيتی کـه مـا کـاربران فقـط حـق . اند آورده افزارھای انحصاری و غير آزاد به وجود این وضعيتی است که نرم. کنيم

در ابتدای پيـدایش صـنعت رایانـه، در اواخـر . آن در نظر گرفته، را داریم سازنده افزار بدان گونه که استفاده از یک نرم

کدشـان را در ميالدی، دانشمندان آن زمـان علـم رایانـه، ترسـی نداشـتند کـه٧٠و حتی اوایل دھه ۶٠، ۵٠ دھه

34

ھای امروز ھستند؛ ھمگی در جھـت آوری گذاران فن پایه ھا، این دانشمندان، که در آن زمان. اختيار دیگران قرار دھند

با گشترش صنعت . دادند و پيشرفت علم را به منافع شخصی خود ترجيح می کردند اعتالی دانش جامعه تالش می

قبلـشان، از در ھـا بـرخالف نـسل این. ھایی بسازند در صدد آن برآمدند که بتوانند از این ميان، تجارت ای رایانه، عده

بدین ترتيب بـود کـه . شخصی خود تلقی کردند اختيار گذاشتن کدھای خود به دیگران امتناع ورزیدند، و کد را اسرار

ای اقـدام بـه عرضـه ھـای رایانـه علوم رایانه از بـين رفـت؛ و شـرکت دانشمندانبه مرور زمان فرھنگ ھمکاری ميان

رفـتن ای حاضـر نـشدند کـه ایـن وضـع را بپذیرنـد، و از دسـت امـا عـده. افزار نمودنـد عنوان نرم ھایی سياه به بسته

المن یکـی از متخصـصين و ریچـارد اسـت از این جملـه. اند را قبول کنند افزاری که خریده ی نرم ھایشان در زمينه آزادی

ھایش بود، تصميم گرفت که خویش، شاھد از دست رفتن آزادی او که با چشم. بود MIT ھای دانشگاه نویس برنامه

ایـن اوليـه ھـدف. گذاری کرد افزار آزاد را پایه ، بنياد نرم١٩٨۴وی در سال . انحصاری بپردازد افزارھای به مبارزه با نرم

در آن زمـان قـرار شـد کـه. تاسـيس گردیـد گنو برای این منظور پروژه. ملی کامال آزاد بودعا بنياد، ساخت سيستم

GNU مخفف GNU's Not Unixھا و امکانـات سـایر یونيکس باشد، که بتواند تمامی قابليت ، سيستم عاملی شبيه

الزم برای ساخت چنين سيـستمیھای ی گنو، بسياری از برنامه پروژه. کاربرانش قرار دھد ھا را در اختيار یونيکس

لينـوکس /عامـل گنـو سيـستم افزارھای گنو، لينوکس به سایر نرم با اضافه شدن ھسته١٩٩١را نوشت، و در سال

ھـای جمعـی، ھـدف ایـن سـازمان را آزاد، اکثـر رسـانه افـزار در ابتدای تاسيس بنياد نـرم. عمال قابل استفاده گردید

امـا " تواند سيستم عامل بنویـسد؟ چگونه یک نفر به تنھایی می"پرسيدند که یم آنان. پنداشتند خيالی واھی می

داشـتند بـه او ھای بعد، تعداد کثيری از کسانی که عقایدی مشترک با اسـتالمن ل در طول سا. تنھا نماند استالمن

و تبـدیل بـه سـمبلی نویس گردیـد برنامه ای جھانی متشکل از خيل عظيمی ی گنو تبدیل به پروژه پيوستند، و پروژه

عامـل ای آزاد از سيـستم آن دانشگاه برکلی تصميم گرفت که نسخه پس از. افزار آزاد شد ھای نرم برای سایر پروژه

انجـام شـد، و بازمانـدگان آن١٩٩۴این کار پس از مشکالت بسيار در سـال . را عرضه کند BSD یونيکس خود با نام

بـسيار محبـوب و بـا ھـایی امروزه ھمچنان سيستم Open BSD و Free BSD ،Net BSD ھای سيستم عامل، با نام

بنيـان نھـاده X Window System آزاد از ای با ھدف سـاخت نـسخه XFree 86 ی ، پروژه١٩٩٢در . باشند قابليت می

ب در جھـان افـزار کـارگزار و ی محبوبترین نرم که امروزه توليد کننده ، نيز، (Apache) شد و چند سال بعد بنياد آپاچی

حقوق زیر را افزاری است که کاربران آن مشخصا افزار آزاد نرم افزار آزاد چيست؟ نرم اما نرم. کرد است، شروع به کار

مطالعه چگونگی کارکرد برنامه، و وفق آن بـا آزادی. ١. آزادی در اجرای برنامه، برای ھر مقصودی. ٠: داشته باشند

ھـایی از برنامـه تـا آزادی پخـش مجـدد کپـی. ٢. باشد این مورد می شرط شدسترسی به کد متن پي. نيازھای خود

. بـرد آزادی بھبود برنامه، و انتشار اصالحات به عمـوم، تـا تمـام جامعـه بھـره. ٣. کمک کنيد بتوانيد به ھمسایه خود

افزار آزاد نرمی داشتند واژه ای که عقيده ، عده١٩٩٨در سال . باشد شرط این مورد می دسترسی به کد مرجع پيش

افـزار آزاد گنو و نـرم تفاوت این گروه با طرفداران پروژه. کردند ی باز متن باشد، شروع به استفاده از واژه مناسب نمی

اسـت، حـال افزار متن باز صـرفا بھتـر افزار انحصاری اشکالی ندارد، اما نرم ی این گروه نرم عقيده در این است که به

35

گروھی نيز . گردد باعث عقب ماندن جامعه می افزار انحصاری غلط است و افزار آزاد، نرم ان نرم طرفدار آنکه به عقيده

Free/Libre Open Source Software از عبارت ھا نسبت ندھند، این کمپ به تازگی برای آنکه خود را به ھيچ یک از

.باشد می افزار آزاد ی نرم هھای توصيف کنند واژه ای از ھمه کنند که مجموعه استفاده می FLOSS یا

لينوکس پيکربندی مجدد ھسته

بـصورت خودکـار ) کـه قلـب سيـستم عامـل اسـت(ھـا ھـسته کنيد، در اکثـر توزیـع ھنگامی که لينوکس را نصب می

ھای زیادی مانند انواع راه اندازھای سخت افـزار و سرویـسھایی کـه قابليت. شود پيکربندی شده و آماده به کار می

ماننـد ھنگـامی کـه . گاھی اوقات نياز به تغيير این قابليت ھا داریـد. کند، در آن گنجانده شده است ارائه میھسته

.در این مواقع نياز به پيکربندی مجدد ھسته خواھيد داشت. ھای جدیدی به آن اضافه کنيد خواھيد قابليت می

مـثال. ته ندارنـدھا نياز به پيکربندی مجـدد ھـس اضافه کردن تمام قابليت: نکته

بسياری از راه اندازھای سخت افزاری بصورت ماژولھای قابل بارگزاری در ھسته

)Loadable modules (ھـای توان بـرای اضـافه کـردن قابليـت از این ماژولھا می. ھستند

از ماژولھـای قابـل بـارگزاریPCMCIAبرای مثـال قابليـت . جدید به ھسته استفاده کرد

modprobe و insmodای بــارگزاری ایــن ماژولھــا بایــد از دســتورات بــر. ســتفاده ميکنــد

.ستفاده کنيد

مثال طی آن باید به سواالت بسياری پاسخ دھيد که پاسخ برخـی . پيکربندی مجدد ھسته کاری خسته کننده است

در . گزیـده اسـت در بيـشتر مـوارد پروسـه پيکربنـدی مجـدد ھـسته دارای پاسـخھای پـيش. دانيـد از آنھا را واقعا نمی

ھمچنـين ایـن کـار . را فـشار دھيـدEnterدانيد، کافی است کليد صورتی که به سوالی بر خوردید که پاسخ آنرا نمی

.کند دقيقه، بسته به سخت افزار کامپيوترتان طلب می٩٠ تا ٢٠زمانی را در حدود

بـرای پيکربنـدی در حالـت گرافيکـی xconfigتوانيـد از گزینـه برای ساده کردن فراینـد پيکربنـدی مجـدد ھـسته، مـی

ميتواید دقيقا راه اندازھای مورد نياز سيستمتان را انتخاب کنيـد و make xconfigبا استفاده از دستور . استفاده کنيد

. مجبور به نصب ھمه راه اندازھا نيستيد

تصميم گيری برای پيکربندی مجدد ھسته لينوکس

36

بـسياری از قابليـت ھـای .بور ھستيد ھسته لينوکس را مجددا پيکربندی نمایيـدبرخی اوقات بعلت نيازھای کاری مج

علت این امر این اسـت کـه برخـی قابليـت ھـا ھنـوز در مرحلـه . گزیده غير فعال ھستند ھسته لينوکس بصورت پيش

:برای مثال . روند آزمایش قرار دارند و یا برای کاربردھای عيب زدایی بکار می

بدون کمک پردازنده ریاضی استفاده 486 یا 386در صورتی که از یک پردازنده : ابليت ھای آن نوع پردازنده و ق-

توانيد با انتخاب دقيق نوع ھمچنين می. ميکنيد، باید قابليت شبيه ساز عمليات ریاضی را در ھسته خاموش کنيد

عملکرد آنرا ... و Cx486/586/K5/5x86/6x86/Pentium/TSC/K6/K7/PPro/6x86MX/486، 386پردازنده خود، مانند

.بھينه کنيد

زیـرا محـيط گرافيکـی . حتی اگر به شبکه وصل نباشيد. گزیده فعال است شبکه بصورت پيش: گزینه ھای شبکه -

Xwindowدر صورتی که بخواھيد از لينوکس خود بعنوان یک مسيریاب شبکه اسـتفاده کنيـد، . کند از آن استفاده می

گزیده غير بصورت پيشSPX و X.25ھمچنين برخی از گزینه ھای شبکه مانند . يکربندی مجدد داردھسته آن نياز به پ

.فعال ھستند

ھای سخت قدیمی، شما نياز دارید تا راه انـدازھای قـدیمی را برای برخی از دیسک : Blockابزارھای مبتنی بر -

.فعال کنيد

ميتوانيد تعيين کنيد که کدام قابليت ھا فعال یا غير فعال ھـستند ،X Kernel Configurationبوسيله ابزارھایی مانند

.و ھسته ای ایجاد کنيد که مطابق با نيازھای شما باشد

تـان خواھيد سخت افزاری را بطور موقت در سيـستم در صورتی که می:نکته

زیرا بـا. نصب کنيد، برای شناساندن آن از ماژولھای قابل بارگزاری استفاده کنيد

ستفاده از ایـن قابليـت ھرگـاه بخواھيـد ميتوانيـد ایـن ماژولھـا را نـصب کنيـد یـا آنھـا ر

.بردارید، بدون اینکه ھسته را مجبور کنيد ھنگام عدم وجود آن ابزار تحت فشار کار کند

نصب کد منبع ھسته

در . ھای لينوکس خود نصب کنيدCD توانيد آنرا از روی شما می. برای پيکربندی مجدد ھسته به کد منبع آن نياز دارید

مـثال . قـرار داشـته باشـندusr/src/linuxصورتی که کـدھای منبـع ھـسته قـبال نـصب شـده باشـند، بایـد در مـسير

usr/src/linux-2.4 .بـسته بـه اینکـه از چـه . کنيـد، بایـد آنھـا را نـصب نمایيـد در صورتی که کدھای منبع را پيـدا نمـی

Add/Removeتوانيـد از بخـش مثال در لينوکس ردھت می. حوه نصب متفاوت خواھد بودکنيد، ن توزیعی استفاده می

Software این کار را انجام دھيد و یا بسته tar.gzمھـم نيـست آنـرا در کجـا بـاز . ھسته را از اینترنت گرفته و باز کنيد

.کنيد می

37

ھميــشه کــد منبــع آخــرین نــسخه پایــدار یــا در حــال توســعه ھــسته ر:نکتــه

ــــــد ــــــت نمایي ــــــت دریاف ــــــد از اینترن ــــــه آدرس. ميتواني ــــــافی اســــــت ب ک

http://www.kernel.org٣۵-٣٠البته حجم بسته ھای کدمنبع در حـدود . مراجعه کنيد

.مگابایت ميباشد

شروع پيکریندی مجدد ھسته

م افزارھای مورد نياز، پـاک ھا، بررسی نر مراحلی که برای انجام پيکربندی مجدد باید انجام دھيد شامل انتخاب گزینه

تمام این مراحل به ترتيب شرح داده خواھنـد . ھای کامپایل شده قبلی و کامپایل کردن ھسته جدید است کردن فایل

.شد

از سيستم خود حفاظت کنيد

این دیسکت به شما امکان بوت کردن در صورت . ھنگام نصب لينوکس ممکن است دیسکت بوت را ایجاد کرده باشيد

در صورتی که این دیسکت را ایجـاد نکـرده ایـد، . م کارکردن ھسته جدید یا اشکال در کار مدیر بوت گراب را ميدھدعد

:یک فالپی دیسک خالی در درایو قرار داده و دستور زیر را تایپ کنيد

# mkbootdisk –device /dev/fd0 2.4.21

.جای شماره مثال باال آنرا وارد نمایيددر صورتی که شماره نسخه ھسته شما متفاوت است ميتوانيد ب

در صــورتی کــه در حالــت. قــرار داردsbin در مــسير mkbootdisk فرمــان :نکتــه

.عادی اجرا نشد، به این دایرکتوری وارد شده و از آنجا آنرا اجرا نمایيد

آماده سازی برای پيکربندی

38

رفتـه ) usr/src/linux-2.4(ھا منبع ھسته قرار دارنـد که فایلبرای شروع کار یک پنجره ترمينال باز کرده و به مسيری

:و دستور زیر را تایپ کنيد

# make mrproper

ھــای پيکربنــدی را از وجــود فایلھــای ھمچنــين تمــام دایرکتــوری. ایــن دســتور ھــسته را بــرای پيکربنــدی آمــاده ميکنــد

.کند تر پاک می قدیمی

اعمال پيکربندی

اجرا xconfig و یا config ، menu configھای را با سوئيچmakeه ھای مورد نياز خود، باید دستور برای انتخاب گزین

KDE یا GNOMEالبته باید در حال اجرای یک محيط گرافيکی مانند . استxconfigآسان ترین گزینه، سوئيچ . نمایيد

:دستور زیر را تایپ کنيد . باشبد

# make xconfig

شما را configسوئيچ . يط گرافيگی در حال اجرا نيست، ميتوانيد از دو سوئيچ دیگر استفاده نمایيددر صورتی که مح

یک محيط مبتنـی بـر منـو را menuconfigسوئيچ . در یک محيط متنی خالص با انبوھی از سوال و جوابھا قرار ميدھد

.برای پيکربندی مجدد ھسته برای شما فراھم ميکند

شما را قادر ميسازد تا فقط قسمتھایی را که مایل به تغيير ھستيد را menuconfig و xconfigای استفاده از گزینه ھ

. باید تمام اجزا را پيکربندی کنيدconfigانتخاب کنيد، در حالی که با سوئيچ

بررسی وابستگی ھای نرم افزاری

:رده و دستور زیر را تایپ کنيدھنگامی که پيکربندی ھسته را به پایان رساندید، تغييرات را ذخيره ک

# make dep

پـس از ایـن کـار بایـد دایرکتـوری . این دستور، وابستگی ھای نرم افزاری ھسته را بررسی ميکند تا چيزی کم نباشد

.ھای کد منبع را برای کامپایل ھسته جدید آماده کنيد

39

آماده سازی دایرکتوری ھا

:رای کامپایل کردن ھسته جدید باید دستور زیر را اجرا نمایيدبرای آماده سازی دایرکتوری ھای کد منبع ب

# make clean

کامپایل کردن ھسته جدید

بوت ھسته جدید را روی دیـسک imageميتوانيد . شما انتخاب ھای گوناگونی برای کامپایل کردن ھسته جدید دارید

توانيد می. پی برای آزمایش آن خوب استداشتن آن روی فال. سخت خود و یا روی یک فالپی دیسک داشته باشيد

قبل از نصب ھسته جدید آنرا از روی فالپی دیسک بوت نموده و در صورتی که اشکالی در کار آن وجود داشته باشد،

.آنرا نصب نکنيد

را make zdiskبرای کامپایل کردن ھسته جدید و ذخيره آن در فالپی، یک دیسکت فالپی در درایو قرار داده و دسـتور

در . اسـتفاده نمایيـدmake zImageبرای کامپایل کردن و ذخيره ھسته جدید در دیسک سخت، از دستور . تایپ کنيد

استفاده کنيـد کـه ھـسته make bzImageتوانيد از دستور ایجاد شده خيلی زیاد شد، میimageصورتی که حجم

!جمع و جورتری را تحویل شما خواھد داد

توانيد تا در صورتی که پردازنده شما پردازنده ای قدیمی و کند است، می. ی طول خواھد کشيداین بخش از کار مدت

فــشرده اســت کــه در مــسير imageنتيجــه نھــایی کــار یــک ! آمــاده شــدن ھــسته جدیــد یــک چــرت کوچــک بزنيــد

arch/i386/bootدر ایـن . شـویدھـای خطـایی برخـورده و متوقـف ممکن است حين کامپایل شدن به پيغـام. قرار دارد

ای را که در آن خطا رخ داده است را تغيير دھيد تا خطا گزینهmenuconfig یا xconfigصورت باید مجددا با استفاده از

.رفع شود

ایجاد و نصب ماژولھا

ار بـرای ایـن کـ. ماژولھای قابل بارگزاری را که ھمراه ھسته کامپایل نميشوند، بایـد جداگانـه کامپایـل و نـصب نمایيـد

:دستورات زیر را تایپ کنيد

# make modules

# make modules_install

برای اضافه کردن ماژولھا به سيستم، ھنگـامی کـه سيـستم عامـل در . نصب ميشوندlib/modulesماژولھا در مسير

. استفاده کنيدmodprobe و insmodحال اجراست باید از دستورات

40

)initrd( دیسک رم imageایجاد

در صـورتی کـه شـما یـک کـارت اسـکازی . ر صورتی که کامپيوتر شما کارت اسکازی ندارد، از این مرحله عبور کنيـدد

ابتدا بررسی کنيد کارت اسکازی شما . دیسک رم ایجاد کنيدimageدارید که ھنگام بوت باید بارگزاری شود، باید یک

:برای مثال . وجود دارد یا خيرetc/modules.confدر فایل

alias scsi_hostadapter aic7xxx

آرگومـان اول . این دستور دو آرگومان دریافت ميکند. جدید استفاده کنيدimage برای ایجاد mkinitrdسپس از دستور

بـرای . شـوند دھنده ھسته ای است که ماژولھا از آن دریافت می جدید و آرگومان دوم نشانimageنشاندھنده نام

:مثال

# mkinitrd /boot/newinitrd-image 2.4.22

نصب ھسته جدید

:برای نصب فایلھای ھسته جدید در محلھای مربوطه خود باید دستور زیر را تایپ کنيد

# make install

شـود تـا بتوانيـد بـا ھـسته جدیـد با این دستور ھسته جدید نصب شده و یگ گزینه به مـدیر بـوت گـراب اضـافه مـی

صورتی کـه بـصورت خودکـار گزینـه بـه گـراب اضـافه نـشد، بایـد بوسـيله ویـرایش فایـل در. سيستم خود را بوت کنيد

ھمانطور که متوجـه . قرار دارد، ھسته جدید را در آن تعریف نمایيدboot/grub/menu.lst که در مسير grubپيکربندی

. یا چند ھسته را در کنار ھم استفاده نمایيد٢اید، در لينوکس ميتوانيد شده

ی پيکربندی مجدد ھسته کار دشواری است که تا در انجام آن مھارت پيدا کنيـد، ممکـن اسـت مـدت زمـانی بطور کل

طول بکشد و ممکن است گاھی مجبور شوید یک ھسته را چندین و چندین بار نصب و کامپایل نمایيد تا بطور صحيح

.کار کند

راھنمای کار با خط فرمان متنی لينوکس

ظاھر پوسته فرمان

صورتی که لينوکس شما فاقد محيط گرافيکی است و یا اکنون محيط گرافيکی آن در حال اجرا نيست، شما بایـد در

نخـستين چيـزی کـه در پوسـته فرمـان . دستورات خود را از طریـق پوسـته فرمـان بـه سيـستم عامـل ارسـال کنيـد

# بـرای کـاربر ریـشه بـصورت اعـالن فرمـان . ميباشـد$ کنيد، اعالن فرمان است کـه بـصورت عالمـت مشاھده می

گيـرد کـه در بيشتر سيستمھای لينوکس قبل از اعالن فرمان نام کـاربری شـما و نـام کامپيوترتـان قـرار مـی. است

:شود بصورت زیر نشان داده می

41

[ali@memphis home]$

شـرح داده خواھـد چگـونگی ایـن کـار بعـدا. امکان نمایش کاراکترای مورد نيازتان بجای کاراکترھای فوق وجـود دارد

. محيط پوسته فرمان امکانات زیادی دارد. شد

بـرای اینکـه بـا محـيط پوسـته فرمـان آشـنا شـوید، . باشـد تایپ دستورات در محيط پوسته فرمان بسيار آسان مـی

.شوند، تمرین کنيد سعی کنيد با دستوراتی که در زیر بررسی می

جای پوسته فرمان محـيط در صورتی که ھنگام راه اندازی سيستم، ب:نکته

Terminalگرافيکی لينوکس اجرا ميشود، برای تایپ فرامين پوسـته بایـد از

. را نيز تایپ کنيدxterm، فرمان runميتوانيد در منوی . استفاده کنيدKonsoleیا

را فـشار Ebter پس تایپ ھر فرمـان بایـد کليـد. نشان دھنده اعالن فرمان ميباشند# و $ در مثالھای زیر عالمتھای

.دھيد و خروجی آن فرمان در خطوط پس از آن نمایش داده خواھد شد

بررسی نشست ورود به سيستم

ایـن ھویـت شـامل نـام . ھنگامی که وارد سيستم لينوکس ميشوید، برای سيستم دارای یک ھویت خاص ھستيد

ھمچنين لينـوکس اطالعـات زمـان ورود . کاربری شما، نام گروه شما، شماره کاربری شما و شماره گروه شماست

!)حواستان را جمع کنيد. (به سيستم، مدت حضور، مدت بيکاری و محل ورود شما به سيستم را نگھداری ميکند

خروجـی . برای بدست آوردن اطالعات در مورد ھویت کاربری خودتان در جلوی اعالن فرمان دستور زیر را تایـپ کنيـد

:استآن در زیر آن نشان داده شده

$ id

uid=500(Ali) gid=500(Ali) groups=500(Ali)

می۵٠٠ است و شماره ھای کاربری و گروه آن Ali بوده که عضو گروه Aliخروجی فرمان نشان ميدھد که نام کاربر

.باشد

ه در زیـر ایـن فرمـان بـه ھمـرا. ميتوانيد اطالعـاتی در مـورد نشـست جـاری بدسـت آوریـدwhoبا استفاده از فرمان

:خروجی آن نشان داده شده است

$ who

Ali :0 Apr 23 08:46

42

.ھمچنان که می بينيد، در خروجی نام کاربر جاری، زمان و تاریخ ورود به سيستم نمایش داده شده است

بررسی دایرکتوری ھا و مجوزھای فایلھا

ھنگامی که وارد سيستم . ر داردشود که کاربر در آن لحظه در آن قرا در لينوکس مسير جاری به مسيری گفته می

ھنگـامی کـه دسـتور بـاز کـردن یـا ذخيـره کـردن . شوید، لينوکس شما را در دایرکتوری خانگی تان قرار ميدھـد می

کنيد، لينوکس مسير جاری را بعنوان محل آن فایل فرض کرده و از آنجا آنـرا بـاز کـرده و یـا ذخيـره فایلی را صادر می

بـرای نمـایش . لينوکس بعـدا شـرح داده خواھـد شـد و الزم نيـست نگـران آن باشـيدساختار سيستم فایل. ميکند

:خروجی آن در زیر آن نمایش داده شده است. دایرکتوری جاری فرمان زیر را جلوی خط فرمان تایپ کنيد

$ pwd

/usr/bin

: زیر را تایپ کنيدبرای یافتن مسير دایرکتوری خانگی خود، فرمان. استusr/binدر مثال باال مسير جاری

$ echo $HOME

/home/Ali

بـرای اینکـه بـه . کنيد، مسير دایرکتوری خانگی شما نمایش داده شده اسـت ھمچنان که در خروجی مالحضه می

:دایرکتوری خانگی خود باز گردید، کافی است به سادگی فرمان زیر را تایپ کنيد

$ cd

خوب بد نيست ببينيم کـه چـه چيزھـایی در دایرکتـوری . ن باز می گردانداین فرمان، شما را به دایرکتوری خانگی تا

در صــورتی کــه در . اســتفاده نمایيــد lsبــرای نمــایش محتویــات یــک دایرکتــوری، بایــد از فرمــان . خــانگی وجــود دارد

ن ھرگونـه را بـدو lsدر صـورتی کـه فرمـان . توانيد مسير کامل آنرا تایـپ کنيـد دایرکتوری خانگی خود قرار ندارید می

تمـام فایلھـای مخفـی را نمـایش aگزینـه . دایرکتوری تایپ کنيد، محتویـات مـسير جـاری نمـایش داده خواھـد شـد

توانيد گزینه ھای متعـدد ھنگام تایپ یک فرمان می. رود برای نمایش جزئيات کامل فایلھا بکار می lميدھد و گزینه

:ه یک خروجی مثال نشان داده شده استدر زیر این دستور به ھمرا.آنرا کنار ھم تایپ کنيد

$ ls -la /home/Ali

43

Total 46740

Drwx------ 47 Ali Ali 4096 Apr 23 11:09.

drwxr-xr-x 8 root root 4096 Mar 12 17:51 ..

-rw------- 1 Ali Ali 616581 Apr 18 23:29 779-red_hat_linux_9.tar.gz

drwxr-xr-x 2 Ali Ali 4096 Mar 20 11:15 .acrobat

drwx------ 2 Ali Ali 4096 Mar 20 11:15 .adobe

drwx------ 2 Ali Ali 4096 Mar 12 17:04 .adonthell

drwxr-xr-x 2 Ali Ali 4096 Feb 14 13:19 .anjuta

-rw------- 1 Ali Ali 18325 Apr 23 00:36 .bash_history

-rw-r--r-- 1 Ali Ali 24 Aug 24 2002 .bash_logout

-rw-r--r-- 1 Ali Ali 191 Aug 24 2002 .bash_profile

کنيد، چيزی بيش از سایز فایلھـا و دایرکتـوری ھـا برای نمایش جزئيات بيشتر استفاده میlھنگامی که از سوئيچ

یعنـی در حقيقـت . در باالی ليـست قـرار مـی گيرنـد(..) و دایرکتوری والد (.) دایرکتوری جاری . نمایش داده ميشود

بخـش ابتـدایی ليـست . اسـت/ home دایرکتـوری و دونقطـه نـشاندھندهhome/Aliنقطه نشان دھنده دایرکتـوری

سایر اطالعات نمـایش داده شـده عبارتنـد از انـدازه فایـل بـه بایـت و تـاریخ و . نشاندھنده مجوزھای ھر فایل است

.ساعتی که فایل برای آخرین بار تغيير کرده است

سيستم بررسی فعاليت

چنـد وظيفـه بـودن بـه ایـن ) . multitasking( وظيفـه لينوکس عالوه بر چندکاربره بودن، سيستم عاملی است چنـد

ھر برنامه در حال اجرا یک پروسه ناميده مـی. توانند در یک زمان اجرا شوند معنی است که برنامه ھای زیادی می

لينوکس فرامينی برای نمایش پروسه ھای در حال اجرا، نمایش استفاده از منابع سيستمی و متوقـف کـردن .شود

. مواقع لزوم داردپروسه ھای در

با این دستور، ميتوانيد بررسی کنيد کـه . استpsمرسوم ترین ابزار برای بررسی پروسه ھای در حال اجرا، دستور

در زیر . کنند و چه کسی در حال اجرای آنھاست چه برنامه ھایی در حال اجرا ھستند ، از چه منابعی استفاده می

:ه شده است یک خروجی مثال از این فرمان نشان داد

$ ps au

USER PID %CPU %MEM VSZ RSS TTY STAT START TIME COMMAND

44

Ali 1152 0.0 0.5 4476 1348 pts/0 S 17:39 0:00 bash

Ali 1831 0.0 0.2 2580 664 pts/0 R 18:14 0:00 ps au

بـرای u اسـت و گزینـه ، برای نمایش تمام پروسـه ھـایی کـه بـه ترمينـال فعلـی شـما مربـوطaدر مثال باال، گزینه

مفھوم ترمينال به زمانھای قدیم باز می. رود نمایش نام کاربری و زمانی که برنامه آغاز به کار کرده است، بکار می

اکنون . کردند و ھر ترمينال نشان دھنده یک نفر بود در آن زمان کاربران روی ترمينالھای مبتنی بر متن کار می. گردد

این کار بوسيله باز کردن تعدادی پنجـره . ه مانيتور خود تعداد زیادی ترمينال داشته باشيدتوانيد روی صفح شما می

.ترمينال امکان پذیر است

و bash ، از برنامـه ھـای Aliخروجی نشان ميدھد که کاربری به نـام . در مثال باال، چيز خاصی اتفاق نيافتاده است

psستون . در حال استفاده استTTY ،نشان دھنده ترمينای است که کاربر با آن به سيستم وارد شـده یا ترمينال

دھنده پروسه نشانS نشاندھنده پروسه در حال اجرا و R. نشاندھنده وضعيت پروسه استSTATاست و ستون

. باشد در حال خواب می

به نـام شـماره ھر پروسه توسط یک عدد یکتا . دھد نام کاربری که پروسـه را شروع کرده نمایش میUSERستون

کـردن پروسـه اسـتفاده killاز این شماره ھنگام از ميان بردن یا اصطالحا . شود مشخص می) Process ID(پروسه

نشاندھنده مقدار پردازنده و حافظه ای ھستند که پروسه ھـا اسـتفاده کـرده MEM% و CPU%ستونھای . ميشود

Resident Set Size یـا RSS بـه کيلوبایـت و imageروسـه نـشاندھنده سـایز پVirtual Set Size یـا VSZسـتون . انـد

نـشاندھنده TIME نشاندھنده زمان آغاز پروسه و سـتون STARTستون . نشاندھنده سایز پروسه در حافظه است

.زمان سيستم استفاده شده برای پروسه است

یـک سيـستم . مربـوط نيـستندبسياری از پروسه ھایی که در کامپيوتر در حال اجرا ھستند، به یـک ترمينـال خـاص

پروسـه ھـای پـس . شـوند عادی مبتنی بر لينوکس ، دارای پروسه ھایی فراوانی است که در پس زمينه اجرا مـی

زمينه پروسه ھایی ھستند که اعمالی مانند ثبت فعاليتھای سيستم یا گوش کردن به پورتھا برای اطالعات واصـله

نگـام بـوت شـدن سيـستم آغـاز بـه کـار کـرده و ھنگـام خـاموش کـردن این پروسه ھـا ھ. از شبکه را انجام ميدھند

برای نمایش تمام پروسه ھای در حال اجـرا بـر روی کامپيوترتـان بایـد از فرمـان . سيستم ، به کار خود پایان ميدھند

:زیر استفاده کنيد

$ ps aux | less

عداد پروسه ھا از یک صفحه بيشتر شـد، به این دليل به فرمان اضافه شده است که در صورتی که ت | lessقسمت

فرمـان گوینـد کـه بـه معنـی ) pipe(به این فرایند لولـه بنـدی . امکان نمایش صفحه به صفحه آن وجود داشته باشد

.ھدایت خروجی یک فرمان برای ورودی فرمان دیگر است

45

خروج از پوسته فرمان

Ctrl+Dپوسته فرمان خارج شوید، کافی است که کليدھای ھنگامی که کارھای خود را انجام دادید و مایل بودید از

را تایـپ exit یـا logoutدر صورتی که در حالت متنی لينوکس را بوت کرده ایـد، کـافی اسـت فرمـان . را فشار دھيد

.کنيد

. کند از سيستمتان اطالعات الزم را به دست آورید، آشـنا شـدید خوب، تا اینجا با چند فرمان که به شما کمک می

قـرار bin و usr/binایـن فـرامين در مـسيرھای . صدھا فرمان دیگر نيز وجود دارند کـه ميتوانيـد آنھـا را آزمـایش کنيـد

بيشتر این فـرامين در ادامـه ایـن . قرار دارندsbin و usr/sbinتم در مسيرھای سھمچنين فرامين مدیریت سي. دارند

.فصل توضيح داده خواھند شد

رمان لينوکسدرک دقيق تر پوسته ف

قبل از اینکه آیکونھا و پنجره ھا روی صـفحه کامپيوترھـا پدیـدار شـوند، کـاربران بـرای کـار کـردن بـا کامپيوترھـا بایـد

در سيستمھای مبتنی بر یونيکس که لينوکس ھم یکـی از آنھاسـت، برنامـه ای کـه . کردند فرمانھایی را تایپ می

.نام دارد) Command Shell(ت، پوسته فرمان برای تفسير و مدیریت فرمانھا ایجاد شده اس

پوسته فرمان راھی برای اجراکردن برنامه ھا، کارکردن با فایلھا، کامپایل کردن برنامه ھـا و مـدیریت کـامپيوتر ایجـاد

.ميکند

ای با اینکه کارکردن با ابزارھای گرافيکی آسان تر از کار کردن بـا پوسـته فرمـان اسـت، ولـی بيـشتر کـاربران حرفـه

زیـرا بـرای انجـام بـسياری از . دھند تا بجای ابزارھای گرافيکی از پوسته فرمـان اسـتفاده کننـد لينوکس ترجيح می

حتـی برخـی . کارھا مانند پيکربندی ھای سيستم ، پوسته فرمان بـسيار قدرتمنـد تـر از ابزارھـای گرافيکـی اسـت

. برای انجام کارھایشان استفاده ميکنندکاربران قدیمی یونيکس و لينوکس به ندرت از محيطھای گرافيکی

Bourne Again Shellنـام آن برگرفتـه از . نـام داردbashپوسته فرمانی که در این راھنما توضـيح داده خواھـد شـد،

نام داشت، ایجاد شده است Bourne Shell یا sh از نخستين پوسته سيستمھای یونيکس که bashپوسته . است

البتـه پوسـته ھـای دیگـری نيـز وجـود دارنـد کـه از آنھـا . ین پوسته ھای فرمان به شمار ميـرودو یکی از پر کاربرد تر

Korn یا ksh استفاده ميشود و BSD که در سيستمھای یونيکس C Shell یا cshاستفاده ميشود که ميتواند از آنھا

Shell که بيشتر در Unix System Vرای پوسته ھـای لينوکس ھمچنين دا. استفاده ميشود، نام بردtcsh و ash نيـز

.ميباشد

ھنگامی که استفاده از یک پوسته فرمان را در لينوکس فرا بگيرید، به آسانی ميتوانيد پوسته ھای دیگر را نيز یاد

. آن پوسته مراجعه کنيدmanualدر صورتی که ھرگونه مشکل یا سوالی داشتيد، ميتوانيد به صفحه . بگيرید

46

ھــر فرمــان کــافی اســت در خــط فرمــانmanual صــفحه بــرای نمــایش:نکتــه

:لينوکس دستور زیر را تایپ کنيد

$ man <command>

. ميباشدsh کامال سازگار با پوسته فرمان bashدر لينوکس ، پوسته

استفاده از پوسته فرمان در لينوکس

ن کاراکترھای دیگری اضـافه کنيـد تـا چگـونگی ھنگامی که یک فرمان را در پوسته فرمان تایپ ميکنيد، ميتوانيد به آ

عالوه بر خـود دسـتور، مـوارد دیگـری کـه ميتوانيـد در خـط فرمـان تایـپ کنيـد . کارکرد دستور مورد نظر را تغيير دھيد

:عبارتند از

نـه ھـا اکثر فرامين دارای یک یا چند گزینه ھستند که با اضافه کردن و بکار بردین این گزی) :Options(گزینه ھا -

برای نمـایش l گزینه ls -laبرای مثال ھمانطور که قبال ھم دیدید، در فرمان . ميتوانيد نحوه رفتار فرمان را تغيير دھيد

شـدند، بکـار برای نمایش فایلھای مخفی که بـا نقطـه شـروع مـیaليست مشروح فایلھا و دایرکتوری ھا و گزینه

شوند در صـورتی کـه گزینـه ھـایی کـه یـک شروع می- با یک ضمنا گزینه ھایی که مخفف یک کلمه ھستند.رفت

.ls --helpبرای مثال . شروع ميشوند --کلمه کامل ھستند با

یـک . بـسياری از فـرامين، عـالوه بـر گزینـه ھـا ، آرگومانھـایی را نيـز قبـول ميکننـد):Arguments( آرگومان ھا -

ls -la /homeبـرای مثـال در فرمـان . باشـد ام فایـل مـیآرگومان یک بخش شامل نوعی اطالعات مانند مسير یـا نـ

.رود به شمار میls آرگومان فرمان homeبخش

خود پوسته اطالعاتی را در بر دارد کـه بـرای کـاربر مفيـد ):Environment Variables( متغيير ھای محيطی -

نمایانگر نوع پوسته مـورد اسـتفاده SHELLبرای مثال متغيير . به این اطالعات متغييرھای محيطی می گویند. است

،SP1 نشاندھنده اعالن فرمان و MAIL نشاندھنده محل صندوق پستی شما است :

$ echo $SHELL

/bin/bash

$ echo $MAIL

47

/var/spool/mail/Ali

.اضافه ميشود$ توجه داشته باشيد که برای فراخوانی متغيير ھا به ابتدای آنھا عالمت

declareایش تمــام متغييرھــای محيطــی ميتوانيــد از دســتور بــرای نمــ: نکتــه

برای نمـایش یـک متغييـر خـاص ميتوانيـد ھماننـد بـاال از دسـتور. استفاده کنيد

echoاستفاده کنيد .

کاراکترھایی وجود دارند که دارای معنـای خاصـی بـرای پوسـته فرمـان ):Metacharacters( کاراکترھای ویژه -

ا ميتوانند برای ھدایت خروجی یک فرمان به یـک فایـل ، لولـه بنـدی خروجـی یـک فرمـان و یـا این کاراکترھ. ھستند

. کاراکترھای ویژه در این فصل توضيح داده خواھند شد. اجرای فرمان در پس زمينه استفاده شوند

ات قبلی تایپ برای صرفه جویی در مقدار تایپ و آسانتر شدن کار ، پوسته فرمان دارای ویژگيھایی است که دستور

. ھمچنين شما ميتوانيد برای آسانتر شدن، نامھای مستعاری برای دستورات ایجاد کنيد. کند شده را نگھداری می

پوسته فرمان دستوراتی که قبال وارد کرده اید ذخيره ميکند و ميتوانيد بجای تایپ مجدد دستورات ، دستورات قبلـی

. بررسی خواھد شداین موضوع نيز جلوتر. را فراخوانی نمایيد

پوسـته ای اسـت کـه ھمـراه بـا لينـوکس اسـتفاده bashدر صورتی که پوسته فرمان را تغيير داده نباشيد، پوسـته

در ایـن فـصل بيـشتر . از نظر امکانات و قابليتھا قویتر از انـواع دیگـر پوسـته ھـای فرمـان اسـتbashپوسته . ميکنيد

ولی در صورتی که نياز به اطالعات بيشتری داشـتيد، ميتوانيـد . شد بررسی خواھندbashقابليتھای پوسته فرمان

. استفاده کنيدbash برای نمایش راھنمای پوسته man bashاز دستور

یافتن فرمانھای لينوکس

در صورتی که بدانيد که یک دستور در کجای سيستم فایل لينوکس قرار دارد، ميتوانيد آنرا با تایپ مسير کامل اجـرا

:dateبرای مثال برای اجرای دستور . يدنمای

$ /bin/date

بھتـرین . البته در صورتی که دستوری در مسيرھای سخت و طوالنی قرار داشته باشد ، این کار دشوار خواھـد بـود

توانيـد ایـن دایرکتـوری را بـه مـسير سپس می. راه حل این مشکل، نگھداری فرامين در یک دایرکتوری خاص است

سته فرمان خود اضافه کنيد تا ھنگام تایپ یک فرمان، خود پوسته بطور خودکار دایرکتوری فوق را برای جستجوی پو

:وجود فرمان کاوش کند

48

$ echo $PATH

/usr/local/bin:/usr/bin:/bin:/usr/X11R6/bin:/home/Ali/bin

ھمانطور که . دھد اص نشان میخروجی فرمان فوق مسيرھای تعریف شده برای پوسته فرمان را برای یک کاربر خ

بيشتر دسـتوراتی کـه ھمـراه بـا لينـوکس ارائـه مـی. می بينيد دایرکتوری ھا توسط یک کلون از ھم جدا شده اند

دستورات گرافيکی کـه بـا محيطھـای گرافيکـی . قرار دارندusr/local/bin یا bin ، usr/binشوند، در دایرکتوری ھای

آخـرین دایرکتـوری نـشان داده شـده در . قرار دارنـدusr/X11R6/bin و usr/bin/X11استفاده ميشوند در مسيرھای

.خروجی فرمان، در دایرکتوری خانگی کاربر قرار دارد

در صورتی که مایليد دستوراتی که خود ایجاد ميکنيـد مـستقيما در خـط: نکته

نگی خـود در دایرکتوری خـاbinفرمان اجرا شوند، ميتوانيد یک دایرکتوری به نام

لينـوکس ایـن دایرکتـوری را بطـور. ایجاد کنيد و ایـن دسـتورات را در آنجـا ذخيـره کنيـد

. خودکار به مسيرھای تعریف شده اضافه ميکند

usr/sbin و sbinدر صورتی که شما کاربر ریشه ھستيد، دستورات مربوط به مدیریت سيستم در دایرکتوری ھای

.قرار دارند

این دایرکتوری ھا از چپ به راست بررسـی . ی موجود در مسيرھای تعریف شده نيز مھم استترتيب دایرکتوری ھا

قرار داشته باشد، اولی bin و ھم در دایرکتوری usr/bin ھم در دایرکتوری fooبنابراین اگر دستوری به نام . ميشوند

و یـا مـسيرھای تعریـف شـده را تغييـر باید مسير کامل آنرا تایپ کنيد fooبرای اجرای دستور دوم . اجرا خواھد شد

. چگونگی این کار جلوتر توضيح داده خواھد شد. دھيد

برخی فرامين بـصورت . کنيد، در دایرکتوری ھای مسيرھای تعریف شده شما قرار ندارند تمام فرامينی که تایپ می

مستعار ھمراه با گزینه ھـا و در صورتی که برای یک فرمان خاص یک نام . درونی در پوسته فرمان گنجانده شده اند

ھمچنين راھھایی برای ایجاد توابعی که شامل چنـدی فرمـان . شود آرگومانھای خاص ایجاد کنيد، ابتدا آن اجرا می

دھـد ترتيب بررسی محلھای مختلفی که پوسته فرمان برای پيداکردن یک دستور انجام می. ھستند نيز وجود دارد

:به شرح زیر است

ایجـاد شـده انـد و نـشانگر یـک دسـتور بـه ھمـراه گزینـه ھـا و alias نامھـایی کـه بـا دسـتور :ار نامھای مستع-

.باشند آرگومانھای احتمالی می

49

بيـشتر ایـن . کلماتی ھستند که برای استفاده ھای مخصوص رزرو شده اند: کلمات رزرو شده پوسته فرمان -

و do ، while ، caseشـوند ماننـد ویـسی اسـتفاده مـیکلمات دستوراتی ھستند که معمـوال در زبانھـای برنامـه ن

. غيره

.شوند دسته ای از دستورات که ھمراه ھم در پوسته فرمان اجرا می: توابع -

. دستوراتی که درون خود پوسته فرمان گنجانده شده اند: دستورات درونی -

. فایـل لينـوکس قـرار دارنـد دسـتورات معمـولی کـه بـصورت فایلھـایی در سيـستم: دستورات سيـستم فایـل -

. گنجانده شده استPATHمسيرھای این دستورات در متغيير محيطی

و گزینه ھای آن ميتوانيد از دستورbashبرای نمایش ليستی از فرامين درونی : نکته

helpبرای نمایش اطالعات بيشتر در مورد دستور مـورد نظـر از دسـتور. استفاده کنيد

infoتور مورد نظر استفاده کنيد بعالوه نام دس.

بـرای . بـرای ایـن منظـور اسـتفاده کنيـدtypeبرای اینکه بفھميد که یک دستور در کجا قرار دارد، ميتوانيد از دسـتور

:مثال

$type bash

bash is /bin/bash

رتی کـه دسـتوری در در صـو. اسـتفاده کنيـد... و which ،caseاز دستور باال برای یافتن محل فراميت دیگری ماننـد

.، تمام محلھای وجود آنرا چاپ کنيدtype به دستور aچندین دایرکتوری قرار دارد، ميتوانيد با اضافه کردن گزینه

"این فرمان پيدا نـشد"گاھی اوقات ھنگام اجرای یک فرمان با خطاھایی مانند :نکته

بـرای مـورد اول. یدمواجـه ميـشو" شـما مجـوز اسـتفاده از ایـن فرمـان را نداریـد"و یا

شـما PATHبررسی کنيد که دستور را صحيح تایـپ کـرده ایـد و مـسير آن در مـسير

بخش کارکردن بـا در . ممکن است فرمان مورد نظر اجرایی نباشد. قرار داشته باشد

.فایلھا، چگونگی اجرایی کردن یک فایل تشریح خواھد شد

اجرای مجدد یک فرمان

شوید که مرتکـب اشـتباه شـده بسيار طوالنی را تایپ کرده اید و پس از اجرای آن متوجه میتصور کنيد یک فرمان

توانيـد بوسـيله آن پوسـته فرمـان دارای قابليتھـایی اسـت کـه مـی! مطمئنا چيزی دردآور تر از این وجـود نـدارد. اید

50

ا تغييـر وحتـی بـدون تغييـر آنھـا را دستوراتی که قبال اجرا کرده اید فراخوانی کرده و در صورت لزوم پـس از اصـالح یـ

.مجددا اجرا کنيد

قبال وارد کرده اید را نگھداری ميکند است که فرامينی که (History) پوسته فرمان دارای قسمتی به نام تاریخچه

.کنيد ميتوانيد این فرامين را از تاریخچه فراخوانی کرده و استفاده شما

ویرایش خط فرمان

توانيد به آسانی آنرا فراخوانی کرده و مجددا پـس از تایپ یک دستور مرتکب اشتباه شده اید، میدر صورتی که در

مـثال کليـدھای . ميتوانيد از برخی کليدھای ميانبر برای راحت تر کردن این کار استفاده کنيد. ویرایش ، آنرا اجرا کنيد

Ctrl+a اشاره گر را به ابتدای فرمان و Ctrl+Eھمـين کـار را کليـدھای . ن حرکـت مـی دھـد به انتھای فرماHome و

Endویرایش کردن فرمان مانند کارکردن در ویرایش گرھـای متنـی اسـت و بـسيار سـاده اسـت. نيز انجام ميدھند .

. را برای اجرای آن فشار دھيدEnterپس اتمام ویرایش دستور، کافی است کليد

کامل کردن خودکار فرمان

برای . . کند شما به حداقل برسد، پوسته فرمان فرمان ناقص شما را به روشھایی کامل میبرای اینکه مقدار تایپ

در . را فـشار دھيـدtabبکارگيری این قابليت کافی است که ابتدا چند حرف اول فرمان مورد نظر را تایپ کرده و کليد

:زیر برخی موارد را که ميتوانيد ناقص تایپ کنيد می بينيد

، پوسـته فرمـان tab در صورتی که متن با یک عالمت دالر شروع شود، با فشردن کليـد :محيطی متغيير ھای -

.آنرا با یک متغيير محيطی کامل خواھد کرد

شروع شود، پوسته فرمان آن را بوسيله یـک نـام کـاربری ~ در صورتی که متن بوسيله یک کاراکتر : نام کاربری -

.کامل خواھد کرد

در صورتی که متن با یک کاراکتر عادی شروع شـود، پوسـته فرمـان آنـرا : مستعار یا توابع دستورات، نامھای-

.بوسيله یک دستور، نام مستعار یا تابع کامل خواھد کرد

شروع شود، پوسته فرمان آنـرا بوسـيله یـک نـام ميزبـان کـه از @ در صورتی که متن با یک عالمت : نام ميزبان -

.کند کامل می می خواند،etc/hostsفایل

51

مثال چندین متغييـر محيطـی وجـود دارد . مواقعی وجود دارد که برای کامل کردن یک فرمان چندین گزینه وجود دارد

را ? +Esc را فشار دھيد و یا کليـدھای Tabدر این موارد در صورتی که شما دوبار کليد . شروع ميشودPکه با حرف

:شان داده ميشود فشار دھيد، تمام حالتھای ممکن به شما ن

$ echo $P<tab><tab> or <Esc+?>

$PATH $PPID $PS1 $PS4

$PIPESTATUS $PROMPT_COMMAND $PS2 $PWD

فراخوانی مجدد یک فرمان

پس از اینکه یک دستور را تایپ کردید، ھمانطوری که قبال گفتم این دسـتور بطـور کامـل در تاریخچـه پوسـته فرمـان

در صـورتی . استفاده کنيدhistoryایش محتویات تاریخچه پوسته فرمان ميتوانيد از دستور برای نم. شود ذخيره می

:که پس از آن یک عدد اضافه کنيد، به تعداد آن عدد دستورات تایپ شده را نشان خواھد داد

$ history 5

1023 ls

1024 cd Fonts/

1025 man more

1026 date

1027 history 5

:توانيد از روشھای زیر استفاده کنيد ورات تایپ شده میبرای فراخوانی دست

از کليدھای باال و پایين مکان نما ميتوانيد بـرای حرکـت کـردن در ليـست تاریخچـه اسـتفاده :کليدھای مکان نما -

.توانيد استفاده کنيد نيز میCtrl+p و Ctrl+nبجای آن از کليدھای . کنيد

برای مثال با تایپ یک یـا . شود به اول یک رشته در تاریخچه استفاده میبرای جستجوی آخر : Ctrl+rکليدھای -

.شود چند حرف، دستوری که دارای آن حروف است نمایش داده می

.گيرد مشابه باال ولی جستجو بصورت اول به آخر صورت می:Ctrl+sکليدھای -

با استفاده از این دسـتور، . استfc، دستور توانيد از آن برای کار کردن با فرامين استفاده کنيد روش دیگری که می

توانيد شماره دستور مورد نظر در تاریخچه یا بازه ای از شماره ھا را ذکـر کنيـد، ایـن دسـتورات در که پس از آن می

52

بـرای مثـال دسـتور زیـر دسـتورات . شوند که ميتوانيد آنھا را ویرایش کرده و خارج شوید یک ویرایشگر متنی باز می

: ام تاریخچه را در ویرایشگر باز خواھد کرد ١۵٠ا ام ت١٠٠

$ fc 100 150

شود و در آن تا که در دایرکتوری خانگی شما قرار دارد، ذخيره میbash_history.ليست تاریخچه در فایلی به نام

.شود دستور نگھداری می١٠٠٠

اتصال و گسترش فرامين

. ان، قابليت ھدایت خروجی یا ورودی یک فرمـان بـه فـرامين دیگـر اسـتیکی از قابليتھای واقعا قدرتمند پوسته فرم

.برای این منظور، ھمانطور که قبال اشاره شد، از کاراکترھای ویژه استفاده ميشود

)Piping Commands(لوله بندی فرامين

. مان دیگر ھدایت ميکنداین کاراکتر، خروجی یک فرمان را به ورودی فر. است) |(کاراکتر ویژه لوله بندی کاراکتر

:برای مثال

$ cat /etc/passwd | sort | more

adm:x:3:4:adm:/var/adm:/sbin/nologin

Ali:x:500:500:Ali Bachumian,7852020:/home/Ali:/bin/bash

apache:x:48:48:Apache:/var/www:/sbin/nologin

bin:x:1:1:bin:/bin:/sbin/nologin

Linet:x:501:501:Linet Minasian:/home/Linet:/bin/bash

mail:x:8:12:mail:/var/spool/mail:/sbin/nologin

--More--

این فرمان، کاراکتر ابتدای . ھدایت ميکندsort را خوانده و خروجی را به فرمان etc/passwdاین فرمان محتویات فایل

ميفرستد و این دسـتور نيـز more را به دستور ھر سطر را گرفته و خروجی را بصورت الفبایی مرتب کرده و خروجی

.خروجی را بصورت صفحه به صفحه نمایش ميدھد

53

قابليت لوله بندی نمایش خوبی است از اینکه چگونه یونيکس، پدر لينوکس بر اساس قطعـات مختلـف نـرم افـزاری

رھای مختلفی بتـوان بـا کردن که کا مثال در یونيکس ابزارھای مختلف را طوری به ھم وصل می. شکل گرفته است

سالھا پيش که واژه پردازھای گرافيکی و راحت مانند اکنون : شود زد مثال خوبی که در این مورد می. آنھا انجام داد

وجود نداشتند، کاربران باید ابتدا سند خود را بـصورت متنـی ایجـاد کـرده و سـپس آنـرا بوسـيله ماکروھـای خاصـی

برای ایـن کـار از فرمـانی ماننـد . کردند که چطور از آب در آمده است ررسی میکردند و بعد باید ب فرمت بندی می

:شد زیر استفاده می

$ nroff -man grep.1 | lpr

اسـتفاده شـده و حاصـل کـار بـا man بـا اسـتفاده از مـاکروی grep.1 برای فرمت کردن فایـل nroffدر دستور باال از

. است فرستاده شده استlprه استفاده از لوله بندی به خروجی چاپگر ک

دستورات متوالی

این کار به سادگی امکـان . برخی اوقات نياز دارید که چند فرمان بصورت ھمزمان با استفاده از یک فرمان اجرا شوند

بـرای . جدا کنيد) ;(کافی است پس از اتمام ھر فرمان آنرا از فرمان بعدی بوسيله یک کاراکتر سم کالن . پذیر است

:ل مثا

$ date; troff -me mytext | lpr; ls /home

فرامين پس زمينه

برخی اوقات مایل نيستيد که پوسـته فرمانتـان را معطـل بـاقی . برخی دستورات برای تمام شدن نياز به زمان دارند

در ) &(کتر آمپرسـند برای این منظور ميتوانيد دستور مورد نظر را با استفاده از کـارا. بگذارید تا دستور به اتمام برسد

:برای مثال . پس زمينه اجرا کنيد

$ troff -me mytext &

.راھھایی برای مدیریت پروسه ھای پيش زمينه و پس زمينه وجود دارد که جلوتر درباره آنھا صحبت خواھيم کرد

توسعه فرامين

54

خروجی یک فرمان را خودش تفسير کنـد، به وسيله قابليت جانشينی فرامين ميتوانيد پوسته فرمان را وادار کنيد تا

در این مورد شما ميتوانيـد خروجـی اسـتاندارد یـک فرمـان را بـصورت . بجای اینکه این کار به خود فرمان واگذار شود

:دو شکل قابليت جانشينی فرامين بصورت زیر است . آرگومان یک دستور دیگر تعيين کنيد

$(sommand) or 'command'

:قابليت به مثال زیر توجه کنيدبرای فھميدن این

$ vi $(find / -print | grep xyzzy)

از دایرکتـوری ریـشه شـروع بـه findابتدا دستور . جانشينی فرامين صورت می گيردviدر این دستور، قبل از اجرای

يشود و این دستور ارسال مgrepخروجی این دستور به . کند کار کرده و نام تمام فایلھا و دایرکتوری ھا را چاپ می

ھـستند xyzzy تمام فایلھایی را که دارای رشته viسپس . ھستند را فيلتر ميکندxyzzyتمام آنھا را که فاقد رشته

.کند را باز می

توسعه عبارات حسابی

ای دو راه بـر. موارد زیادی وجود دارد که شما مایليد که نتایج یک جملـه محاسـباتی را بـه یـک فرمـان ارسـال کنيـد

:انجام آن وجود دارد

$[expression] or $((expression))

:برای روشن شدن مطلب به مثال زیر توجه کنيد

$ echo “Iam $[2003-1978] years old.”

Iam 25 years old.

. ارسال ميکندechoدر مثال باال، پوسته فرمان ابتدا عبارت حسابی را انجام داده و سپس نتيجه را به فرمان

وسعه متغييرھای محيطیت

ھنگامی که یک متغييـر . ھمانطور که قبال گفتيم، متغييرھای محيطی اطالعاتی را در مورد پوسته فرمان در بر دارند

:شود دھيد، بجای اینکه نام آن چاپ شود، محتویات آن چاپ می محيطی را در یک دستور قرار می

$ ls -l $BASH

-rwxr-xr-x 1 root root 626188 Aug 24 2002 /bin/bash

55

در این مورد بيشتر توضيح . کند محل آنرا چاپ میBASH با استفاده از متغيير محيطی lsدر مثال باال، دستور

.خواھم داد

استفاده از متغيير ھای محيطی

ری ھا متغييرھای محيطی برای ذخيره اطالعاتی مانند محل فایلھای پيکربندی ، صندوقھای پستی و مسير دایرکتو

ھمچنين این متغييرھا دارای مقادیری برای شکل اعالن فرمان، اندازه تاریخچه و نوع سيستم عامل نيز . بکار ميروند

.ھستند

اسـتفاده declareبرای نمایش متغييرھایی که اکنون به پوسته فرمان شما اختصاص داده شده اند، باید از دسـتور

.کنيد

اسـت یـک عالمـت دالر جلـوی آن قـرار داده و آن را در دسـتورات خـط فرمـان برای نمایش محتویات ھر یک ، کـافی

:استفاده کنيد

$ echo $USER

Ali

.ھمانطور که می بينيد، فرمان باال نام کاربر فعلی سيستم را نمایش ميدھد

متغييرھای محيطی عمومی

در . یر آنھا قبال تخصيص داده شده استھنگامی که یک پوسته فرمان باز ميکنيد، متغييرھایی وجود دارند که مقاد

:زیر برخی از این متغييرھا نشان داده شده اند

o BASH:به طور معمول . محتوی مسير کامل برنامه پوسته فرمان استbin/bash .

o BASH_VERSION : دھد شماره نسخه برنامه پوسته فرمان را نشان می .

o EUID : این مقدار ھنگامی که پوسـته شـروع مـی. دھد مایش میشماره شناسایی موثر کاربر فعلی را ن

. شود شود، تخصيص داده می

o HISTFILE : دھد محل فایل تاریخچه فرامين را نمایش می .

o HISTFILESIZE : است١٠٠٠معموال . کند تعداد فرامينی که تاریخچه در خود نگھداری می .

o HISTCMD : ھدد شماره فرمان جاری را در تاریخچه نشان می .

o HOME : دھد دایرکتوری خانگی کاربر جاری را نشان می .

56

o HOSTTYPE : دھد نوع معماری پردازنده کامپيوتر را نشان می .

o MAIL : مـعـمـوال بـه نـام شـمــا در . دھد مسير صندوق پستی کاربر جـاری را نـشـان می/var/spool/mail

. قرار دارد

o OLDPWD : دھد ی فعلی را نشان میمسير قبل از دایرکتوری جار .

o OSTYPE : در مورد ما خروجی به صورت . دھد نوع سيستم عامل را نشان میlinux-gnuخواھد بود .

o PATH : برای اجرای یک فرمان در این دایرکتوری ھـا . دھد ليست دایرکتوری ھای معرفی شده را نشان می

. گيرد جستجو صورت می

o PPID : دھد رمان را شروع کرده است، نمایش میشماره پروسه ای که پوسته ف .

o PROMPT_COMMAND : دھد دستوری را که ھربار پيش از نمایش اعالن فرمان اجرا ميشود را نشان می .

o PS1 : توانيد در اعالن فرمان مقادیر زیادی وجود دارند که آنھا را می. دھد مقدار اعالن فرمان را تخصيص می

برخی اوقات یک فرمان به اعـالن ھـای بيـشتری ... ان، نام کاربر، نام کامپيوتر و خود بگنجانيد مانند تاریخ، زم

در ایـن مـورد بيـشتر توضـيح . بـرای ایـن کـار اسـتفاده کنيـدPS3 یا PS2توانيد از متغييرھای نياز دارد که می

. خواھم داد

o PWD : دھد دایرکتوری جاری را نشان می .

o RANDOM : شود توليد می٩٩٩٩ و ٠ک شماره تصادفی بين با مراجعه به این متغيير ی .

o SECONDS : تعداد ثانيه ای که پوسته فرمان آغاز به کار کرده است .

o UID : این شماره در فایل . شماره شناسایی اصلی کاربر فعلی را نمایش ميدھدetc/passwd ذخيره شـده

.است

ایجاد متغييرھای محيطی خاص

کنيـد، بھـره بـرداری د برای ذخيره اطالعاتی که معموال در پوسته فرمان استفاده میاز متغييرھای محيطی ميتواني

بـرای ایجـاد موقـت یـک متغييـر محيطـی . شما ميتوانيد ھر گونه متغيير محيطی بـه دلخـواه خـود ایجـاد کنيـد. کنيد

:ميتوانيد نام متغيير و مقدار آن را جلوی اعالن فرمان تایپ کنيد

$ AB=/usr/locl/documents; export AB

ایـن متغييـر را بـه پوسـته exportدستور . اختصاص ميدھدABمثال باال مسير یک دایرکتوری را به یک متغيير به نام

بنابراین در صورتی که پوسته ھای فرمان دیگری نيز اجرا شوند، این متغيير در آنھا موجود خواھد . فرمان صادر ميکند

. بود

57

کرده باشيد که تمام متغييرھای محيطی با حروف بزرگ ممکن است توجه :نکته

یعنی در صورتی که نام . این کار یک رسم است نه یک الزام. تعریف شده اند

البته توجه داشته . متغييری را با حروف کوچک تعيين کنيد ، باز ھم کار خواھد کرد

. یکی نيستXYZ با xyzباشيد که متغيير

ه متغييرھای محيطی وجود دارد این است که موقت بوده و بـا خـروج از پنجـره پوسـته مشکلی که در ایجاد این گون

برای اختصاص دائمی ایـن متغييرھـا، . ای که این متغيير در آن تخصيص داده شده است، این متغير پاک خواھد شد

. خواھد شداین موضوع جلوتر توضيح داده. باید آنھا را به فایلھای پيکربندی پوسته فرمان اضافه کنيد

در صورتی که مایليد متنی درست جلوی مقدار یک متغيير محيطی قرار گيرد، کافی است که متغييـر را در دو پرانتـز

:برای مثال . قرار داده و متن مورد نظر را جلوی آن قرار دھيد

$ echo ${HOME}/Documents

/home/Ali/Documents

کنيد و یا به فایـل پيکربنـدی پوسـته فرمـا exportز متغييرھا یا باید آنھا را به خاطر داشته باشيد که برای استفاده ا

توانيد در ھنگام صادر کردن متغيير، مقدار آنـرا ھـم مثال می. بسيار قابل انعطاف استexportدستور . اضافه نمایيد

:تخصيص دھيد

$ export XYZ=/home/Ali/Documents

:لی، مقداری را به یک متغيير اضافه نمایيد توانيد با حفظ مقادیر قب یا می و

$ export PATH=$PATH:/home/Ali/Documents

. اضافه شده استPATH به طور موقت به متغيير home/Ali/Documentsدر مثال باال، دایرکتوری

: آنرا پاک کنيدunsetتوانيد با استفاده از دستور در صورتی که احساس کردید دیگر به یک متغيير نيازی ندارید، می

$ unset XYZ

.ھمانطور که دیدید، برای پاک کردن متغيير نيازی به عالمت دالر نيست

مدیریت پروسه ھای پس زمينه و پيش زمينه

58

کنيـد، پوسـته فرمـان در صورتی که از لينوکس در محيط شبکه ای و با استفاده از یک ترمينال متنی اسـتفاده مـی

در صـورتی کـه نيـاز . توانيد از آن استفاده کنيد و از محيطھای گرافيکی خبری نخواھـد بـود تنھا چيزی است که می

. داشته باشيد در آن واحد با چندین برنامه کار کنيد، این مسئله بسيار محدود کننده خواھد بود

اسـتفاده از آن مـیبا اینکه پوسته فرمان محيطی گرافيکی برای اجرای برنامه ھا ندارد، ولی قـابليتی دارد کـه بـا

توانيد تعداد زیـادی برنامـه را با این وسيله می. توانيد برنامه ھای فعال را بين پس زمينه و پيش زمينه جابجا نمایيد

.در یک زمان درحال اجرا داشته باشيد و بين آنھا حرکت کنيد

ه کردیم که با اجرای برنامه ای که قبال اشار. راھھای گوناگونی برای قرار دادن یک برنامه در پس زمينه وجود دارد

atروش دیگر استفاده از دستور . اضافه شده است، در پس زمينه قرار ميگيرد) &(به آخر آن یک کاراکتر آمپرسند

.برای اجرای برنامه ھا بصورتی که به پوسته متصل نباشند ، است

پس از اینکه اجرای . استفاده کنيدCtrl+zی برای توقف اجرای یک فرمان و قرار دادن آن در پس زمينه، از کليدھا

آنرا در bg ميتوانيد آنرا به پيش زمينه آورده، استفاده کنيد و یا با دستور fgدستور متوقف شد، با استفاده از دستور

.پس زمينه بکار بگيرید

شروع پروسه ھای پس زمينه

دن شما در پس زمينه اجرا شوند، پـس از دسـتور ، یـک در صورتی که برنامه ھایی دارید که مایليد در ھنگام کار کر

:برای مثال . در پایان آن اضافه کنيد) &(عالمت آمپرسند

$ find /usr -print > /home/Ali/usrfiles &

عالمـت . ذخيـره ميکنـدusrfiles لينوکس شما را در فایلی به نـام usrاین دستور تمام فایلھای موجود در دایرکتوری

برای دیدن اینکه چه برنامـه ھـایی در پـس زمينـه در . باعث ميشود که این فرمان در پس زمينه اجرا شودآمپرساند

: استفاده کنيدjobsحال اجرا ھستند، از دستور

$ jobs

[1]- Stopped mc

[2]+ Stopped vi

[3] Running find /usr -print >usrfiles &

در حـال اجـرا در پـس زمينـه find و دسـتور mc ، viميکنيد، سه برنامه ھمانطور که در خروجی فرمان باال مشاھده

عالمت مثبت در کنار برنامه دوم نشان ميدھد که این آخرین پروسه ای است که درحالت پس زمينـه اجـرا . ھستند

59

دھنده پروسه ای است که قبل از آخرین پروسه، در پـس زمينـه قـرار داده شـده شده است و عالمت منفی نشان

بعلت اینکه برنامه ھای اول و دوم برای کارکرد به خروجـی ترمينـال نيـاز دارنـد تـا زمـانی کـه در حالـت پـيش . ستا

که به خروجی ترمينال نيازی ندارد، در حال اجرا مـیfindولی برنامه . زمينه اجرا شوند، متوقف باقی خواھند ماند

.باشد

را به lتوانيد گزینه زمينه ، می برای نمایش شماره پروسه برنامه ھای پس:نکته

برای نمایش پروسه ھای فعال psدر صورتی که از دستور . اضافه نمایيدjobsفرمان

توانيد ببينيد که کداميک از آنھا دستوری است که در پس زمينه استفاده کنيد، می

.در حال اجراست

: به پيش زمينه ميتوانيد از دستور زیر استفاده کنيدviدر ادامه مثالی که در باال ذکر شد، برای برگرداندن برنامه

$ fg %2

ميتوانيـد Ctrl+zبـا فـشردن کليـدھای . مجددا روی پوسته فرمان نمـایش داده خواھـد شـدviبا این دستور، برنامه

.مجددا آنرا به پس زمينه بفرستيد

عات ذخيره نشده قبل از اینکه یک برنامه واژه پرداز و یا برنامه ای که اطال:ھشدار

برنامه ھای پس زمينه . دارد را به پس زمينه ارسال کنيد، اطالعات آنرا ذخيره نمایيد

.به سادگی فراموش ميشوند و ممکن است اطالعات خود را از دست بدھيد

مـشخص jobsھمانطوری که دیدید برای نمایش یک برنامه پس زمينه از عالمت درصـد و شـماره آن کـه در دسـتور

عالوه بر شماره، ميتوانيـد بجـای آن نـام برنامـه و یـا قـسمتی از نـام برنامـه کـه ابتـدای آن . ده بود استفاده شدش

این کار ھنگامی که دو برنامـه مـشابه بـه ھمـراه دو فایـل متفـاوت بـاز . عالمت سوال قرار داده شده استفاده کنيد

:ل زیر توجه کنيد برای روشن شدن مطلب به مثا. ھستند، به شما کمک خواھد کرد

$ jobs

[2] Stopped vi

[3]- Stopped mc

[4]+ Stopped vi ./mytext

$ fg %?my

60

اسـت، در پوسـته فرمـان نمـایش داده خواھـد mytext که در حال ویـرایش فایـل vi برنامه fg %?myبا تایپ دستور

.شد

پيکربندی پوسته فرمان

. توانيد آنرا بنا به خواسته خود تنظيم کنيـد ه فرمان خود استفاده کنيد، میبرای اینکه بتوانيد بطور موثرتری از پوست

.برای این منظور باید فایلھای پيکربندی پوسته فرمان خود را ویرایش کنيد

برخی از این فایلھا برای تمـام . کند تعدادی فایل پيکربندی وجود دارد که نحوه رفتار پوسته فرمان شما را تعيين می

فایلھـای پيکربنـدی زیـر فایلھـایی . پوسته ھا مـشترک بـوده و برخـی مخـصوص یـک کـاربر خـاص ھـستندکاربران و

:کند ھستند که ھر کاربر پوسته فرمان در لينوکس از آنھا استفاده می

o etc/profile : این فایل ھنگـامی اجـرا . کند این فایل اطالعات محيط کاربری ھر کاربر را ذخيره می

ایـن فایـل مقـادیر . کنـد سيستم وارد شده و پوسته فرمان آغاز به کار مـیشود که شما به می

توانيد ایجاد کنيد و مجوز پيش گزیده مسير، شکل اعالن فرمان، حداکثر تعداد فایلی که شما می

ھمچنين این فایل متغيير ھای . کنيد را تعيين ميکند ھای پيش گزیده برای فایلھایی که ایجاد می

. کند صندوق پستی و اندازه فایلھای تاریخچه را تنظيم میمحيطی مانند محل

o etc/bashrc : این فایل برای ھر کاربری که پوستهbashایـن فایـل . شـود را اجراميکند، اجـرا مـی

کـه در bashrcتوانـد توسـط فایـل مقـادیر ایـن فایـل مـی. کنـد حالت اعالن فرمـان را تنظـيم مـی

. د، تحت تاثير قرار گيرددایرکتوری خانگی ھر کاربر وجود دار

o bashrc/. ~ : این فایل حاوی اطالعات مربـوط بـهbashایـن فایـل ھنگـامی . باشـد ھـر کـاربر مـی

اینجـا . کنيـد شود که به سيستم وارد ميشود و ھر گاه که یک پوسته جدیـد بـاز مـی خوانده می

. استبھترین مکان برای ذخيره متغييرھای محيطی و فرمانھای مستعار خاص خودتان

o bash_profile/. ~ : این فایل برای وارد کردن اطالعات خاصی که ھـر کـاربر در اسـتفاده از پوسـته

ھنگـامی کـه کـاربر بـه سيـستم وارد . شـود این فایل تنھا یکبار اجرا می. باشد برد می بکار می

ط بـه مربـوbashrcاین فایل تعدادی از متغييرھای محيطـی را مقـدار دھـی کـرده و فایـل . ميشود

. کند کاربر را اجرا می

o bash_logout/. ~ :ایـن فایـل . شـود این فایل ھر گاه که شما از سيستم خارج ميشوید اجرا می

.کند فقط صفحه نمایش را پاک می

61

توانـد ھـر کـاربر مـی. باید با کـاربر ریـشه وارد سيـستم شـده باشـيدetc/bashrc و etc/profileبرای تغيير فایلھای

. موجود در دایرکتوری ھای خود را تغيير دھدbash_logout و bash_profile ،bashrcود در فایلھای اطالعات موج

در بيشتر موارد، تغييرات در فایـل . شوید در قسمت زیر با برخی تنظيمات فایلھای پيکربندی پوسته فرمان آشنا می

bashrcشـما یـک مـدیر سيـستم باشـيد، ممکـن ھرچند در صورتی که . موجود در دایرکتوری خانگی صورت ميگيرد

.است این تنظيمات را برای کل کاربران خود اعمال کنيد

تنظيم اعالن فرمان

اعالن فرمان شما از تعدادی کاراکتر تشکيل شده است که ھر گاه که به نمایش در می آیـد، معنـی آن ایـن اسـت

در . قـرار داردPS1فرمـان در متغييـر محيطـی محتویـات اعـالن . که پوسته فرمان آمـاده دریافـت فرمـان جدیـد اسـت

نيز استفاده خواھـد PS4 و PS2 ،PS3صورتی که پوسته فرمان شما به ورودی بيشتری نياز داشته باشد، از مقادیر

.شد

: ھنگامی که سيستم لينوکس شما نصب ميشود، اعالن فرمان طوری تنظيم ميشود که حاوی اطالعات زیـر باشـد

این اطالعات در ميـان دو براکـت قـرار . م کامپيوتر شما و نام دایرکتوری که اکنون در آن قرار داریدنام کاربری شما، نا

در زیـر . قـرار دارد) #(و برای کاربر ریشه عالمـت پونـد ) $(گرفته و در انتھای آن برای کاربران عادی یک عالمت دالر

:مثالی از یک اعالن فرمان را ميبينيد

[ali@Memphis ali]$

این اطالعات ميتواند شامل شماره . ین امکان وجود دارد تا اطالعات مختلفی را به اعالن فرمانتان اضافه کنيدا

:برای مثال . ترمينال، تاریخ، زمان و اطالعات دیگر باشد

!\ : دھد شماره فعلی تاریخچه فرمان را نشان می .

#\ : دھد شماره دستور آخرین دستور را نشان می .

$\ : دھد ن فرمان استاندارد را نشان میاعال .

W\ : دھد فقط دایرکتوری کاری جاری را نشان می .

\\ : شود فقط یک بک اسلش نشان داده می .

d\ : مثال . دھد روز، ماه و شماره روز را نمایش می :Sat Jan 23

h\ : دھد نام کامپيوتر ميزبان را نشان می .

n\ : یک خط جدید باز ميکند .

s\ :مثال . دھد نام پوسته فرمان را نشان میbash

t\ : 10:14:40: برای مثال . دھد زمان را بصورت ساعت، دقيقه و ثانيه نمایش می

62

u\ : دھد نام کاربر را نمایش می .

w\ : دھد مسير کامل دایرکتوری جاری را نمایش می.

ایپ مقادیر مربوطه در در صورتی که اعالن فرمان خود را به صورت موقت با ت:نکته

. را بين دو گيومه قرار دھيد PS1دھيد، باید مقادیر پوسته فرمان تغيير می

: مثال دستور

export PS1=”[\t\w]\$]”

:ميدھد اعالن فرمان را به صورت زیر نشان

[20:25:40 /var/spool/mail]$

موجـود در دایرکتـوری خـانگی خـود bashrc بـه فایـل راPS1برای ایجاد تغييرات دائمی در اعالن فرمـان، بایـد مقـدار

.معموال این مقدار قبال وجود دارد و کافی است آنرا تغيير دھيد. اضافه کنيد

تنظيم اسامی مستعار

بـرای . در لينوکس این امکان وجود دارد تا برای آسانی بيشتر، اسامی مستعاری را بجای فرمان اصلی تعيـين کنيـد

:به مثالھای زیر توجه کنيد. استفاده کنيدaliasمستعار باید از دستور اضافه کردن اسامی

$ alias p='pwd; ls -CF'

$ alias rm='rm -i'

اجرا خواھد شد که محتویات دایرکتوری ls -CF را اجرا کرده و پس از آن دستور pwd دستور pدر مثال نخست حرف

. اجرا شودiطوری تنظيم شده است تا فقط با گزینه rmدر مثال دوم، دستور . جاری را چاپ خواھد کرد

را به تنھایی تایپ کنيد، ليستی از اسامی مستعاری که تنظـيم کـرده ایـد نمـایش داده aliasدر صورتی که دستور

توجه داشته باشيد که اسامی مستعار در یک فایل پيکربندی ذخيره شده و با بستن پوسته فرمان از بـين . ميشود

.نمی روند

63

کار کردن با سيستم فایل لينوکس

فایلھا در یک ساختار . کند سيستم فایل لينوکس ساختاری است که اطالعات شما را در کامپيوتر ذخيره می

در . دایرکتوری ھای دیگری باشد و حاوی فایلھا ھر دایرکتوری ميتواند. شوند درختی از دایرکتوری ھا ذخيره می

سيستم فایل لينوکس را دقيق تر توصيف کنيد، آن بيشتر شبيه یک درخت وارونه صورتی که بخواھيد ساختار

در زیر آن . شود بوسيله یک اسلش تنھا نشان داده می که قرار دارد ، دایرکتوری ریشه در باالترین نقطه. است

لينوکس قرار ھستنددایرکتوری ھای عمومی و سيستمی سيستم عامل

مانند . ميگيرند bin ،dev ،home و tmp ھر کدام از این دایرکتوری ھا محتوی دایرکتوری ھای دیگری

.برخی از دایرکتوری ھای مھم سيستم فایل لينوکس در زیر توضيح داده شده اند

bin : مانند . فرامين عمومی سيستم عامل لينوکس در این دایرکتوری قرار دارندls ،sort و chmod .

dev : ماننــد ترمينالھــا . ابزارھــای ســخت افــزاری کــامپيوتر شــما اســتحــاوی نقــاط دسترســی بــه)try( ،

کاربران بطور معمول برای دستيابی به این دستگاھھا ... و ) hd(، دیسکھای سخت )fd(دیسکھای فالپی

. کنند از نامھای آنھا استفاده می

etc : حاوی برخی فایلھای پيکربندی سيستم است .

home : گيرد ان یک سيستم لينوکس در این دایرکتوری قرار میدایرکتوری ھای کاربر .

mnt : ،محلی را برای متصل کردن ابزارھا و دیسکھا مانند فالپیCD-ROMو درایوھای شبکه ایجـاد مـی

. کند

root : دایرکتوری خانگی کاربر ریشه است .

sbin : گيرند دستورات مدیریتی سيستم در این دایرکتوری قرار می .

tmp : محل قرارگيری فایلھای موقت .

usr : محل قرارگيری مستندات سيستم، بازی ھـا، فایلھـای گرافيکـی، کتابخانـه ھـا و بـسياری چيزھـای

.دیگر

با وجـودی کـه شـباھت . ساختار سيستم فایل در داس و ویندوز با ساختار آن در لينوکس متفاوت ھستند

: عمده به شرح زیر ھستندھایی نيز در این ميان دیده ميشود ولی تفاوت ھای

در داس و ویندوز برای دسترسی به ابزارھای ذخيره سازی مختلف و پارتيشن ھای مختلف دیسک سخت

... برای دیسک سخت و C برای فالپی، Aمانند . از حروفی که به نام درایو موسوم بودند استفاده ميکردید

مـثال محتویـات یـک . ل بـاھم ادغـام شـده انـددر لينوکس تمام ابزارھای ذخيره سازی در دل سيـستم فایـ

ممکـن اسـت در ابتـدای کـار اصـال بـه ایـن سيـستم ... قرار ميگيـرد وmnt/floppyفالپی دیسک در مسير

64

محلـی کـه شـما بـرای ذخيـره فایلھـا و . عادت نداشته باشيد ولی پس از مدتی به آن عادت خواھيـد کـرد

. توری خانگی شماستاطالعات خود استفاده خواھيد کرد، ھمان دایرک

شـود در در سيستم فایل داس و ویندوز برای جداکردن پوشه ھا و مسيرھا از بـک اسـلش اسـتفاده مـی

. شود حالی که در لينوکس از اسلش استفاده می

مانند . نام فایلھا در داس و ویندوز ھميشه دارای یک پسوند بوده اندtxtپـسوند ... بـرای فایلھـای متنـی و

سيستم فایل لينوکس بدون توجه بـه پـسوند، نـوع فایـل را . ی لينوکس و یونيکس الزم نيستندفایل ھا برا

. دھد تشخيص می

ھر فایل و دایرکتوری در لينوکس دارای مجوزھا و خصوصياتی است که از دسترسی کاربران غيـر مجـاز بـه

س و وینـدوز از ایـن در بيـشتر سيـستمھای دا. کنـد آن جلوگيری کرده و یا ایـن دسترسـی را محـدود مـی

مجوزھا خبری نيست زیرا این سيستمھا در ابتدا بصورت سيستمھای تـک کـاربره طراحـی و پيـاده سـازی

کـه بـصورت چنـد کـاربره ھـستند ایـن NTدر سيستمھای ویندوز، سيستمھای مبتنی بر وینـدوز . شده اند

.مجوزھا پياده سازی شده است

ایجاد فایلھا و دایرکتوری ھا

ن یک کاربر لينوکس ، ھمانطور که در باال اشاره کردم، بيشتر فایلھا و دایرکتوری ھـای خـود را در دایرکتـوری به عنوا

:در اینجا با چند دستور که در این زمينه مفيد ھستند آشنا ميشوید. خانگی خود ایجاد و ذخيره خواھيد کرد

cd : تغيير ميدھد حتما با مشابه ایـن دسـتور این دستور مسير جاری را به مسير دیگری که تعيين ميکنيد

. در داس کار کرده اید

pwd : کند این دستور مسير دایرکتوری فعلی را چاپ می .

mkdir : کند این دستور یک دایرکتوری ایجاد می .

chmod : رود این دستور برای تغيير مجوزھای فایل و دایرکتوری بکار می .

ls : مشابه دستور . کند وری یا مسير را چاپ میاین دستور محتویات یک دایرکتdirدر داس .

در صـورتی کـه در حالـت گرافيکـی ھـستيد، . خوب اکنون به کمی تمرین برای بکارگيری این دستورات مـی پـردازیم

.ھمانطور که قبال گفته شد، یک پنجره ترمينال باز کنيد

. را تایپ کنيدcdتور برای حرکت به دایرکتوری خانگی خود از ھرجا ، کافی است دس. ١

: را تایپ کنيدpwdبرای حصول اطمينان از قرارگيری در دایرکتوری خانگی خود، دستور . ٢

$ pwd

/home/ali

65

: ایجاد کنيدtest یک دایرکتوری به نام mkdirبا استفاده از دستور . ٣

$ mkdir test

:رسی کنيد برlsمجوزھای دایرکتوری ایجاد شده را با استفاده از دستور . ۴

$ ls -ld test

drwxrwxr-x 3 ali ali 4096 May 17 20:14 test

تعلـق ali است که به گـروه ali یک دایرکتوری بوده و مالک آن کاربری به نام testدھد که خروجی فرمان نشان می

مجوزھـای ایـن خواھيـد تصور کنيد مـی. دقيقه تغيير کرده است٢٠:١۴ ام می در ساعت ١٧داشته و آخرین بار در

کننـد نتوانننـد محتویـات دایرکتـوری دایرکتوری را طوری تنظيم کنيد که افراد دیگری که از این کامپيوتر استفاده مـی

.در این مورد بيشتر توضيح خواھم داد. شما را دیده و استفاده کنند

:اکنون دستور زیر را تایپ کنيد. ۵

$ chmod 700 test

دھـد در حـالی کـه بـه دیگـران اجـازه حتـی وزھای استفاده و تغييـر دایرکتـوری را مـیاین دستور به شما تمام مج

که در باال تایپ کردید را بکار ببریـد، ایـن lsاگر مجددا دستور . مشاھده محتویات این دایرکتوری نيز داده نخواھد شد

. نمایش داده خواھد شد------drwxبار مجوزھا بصورت

: وارد شویدtest به دایرکتوری cdه از دستور در این مرحله با استفاد. ۶

$ cd test

توانيـد از یکـی از دو راه زیـر ھنگامی که نياز داشتيد تا بدانيد دایرکتوری خانگی شما در چه مسيری قـرار دارد مـی

:استفاده کنيد

متغيير محيطیHOME

عالمت ~

:شود کتوری خانگی شما نمایش داده میبا تایپ یکی از موارد باال مقابل اعالن فرمان ، مسير دایر

$ ~

/home/ali

:برای نمایش دایرکتوری خانگی یک کاربر دیگر کافی است به صورت زیر عمل کنيد

$ ~chris

/home/chris

:بسيار مفيد ھستند در حرکت بين دایرکتوری ھا و کارکردن در آنھا فرامين دیگری نيز وجود دارند که

مثال . سير جاری استنشاندھنده م: یک نقطه:

66

$ cp /usr/local/mygame .

.کند کپی می) که دایرکتوری خانگی تان بود( را به مسير جاری mygameدستور باال فایل

مثال . نشاندھنده مسير ماقبل است: دو نقطه:

$ mv mygame ..

.کند منتقل می) home دایرکتوری( را به مسير باالتر دایرکتوری خانگی تان my gameدستور باال فایل

متغيير محيطیOLDPWD : نشاندھنده دایرکتوری جاری قبل از دایرکتوری فعلی است.

استفاده از کاراکترھای ویژه و عملگرھای خط فرمان

برای استفاده کارآمد تر از پوسته فرمان ، کاراکترھای مخـصوصی وجـود دارنـد کـه بـه کاراکترھـای ویـژه و عملگرھـا

توانيـد در تایـپ کامـل نـام یـک یـا چنـد فایـل صـرفه جـویی کـرده و بـا با کاراکترھای مخصوص می. موسوم ھستند

.استفاده از عملگرھا اطالعاتی را از یک فایل یا دستور به یک دستور یا فایل دیگر ھدایت کنيد

استفاده از کاراکترھای ویژه مخصوص نام فایلھا

ر دسته ای از فایلھا ، پوسته فرمان به شما امکان استفاده از کاراکترھای برای کم کردن مقدار تایپ و انتخاب آسانت

:توانيد بين نام فایلھا استفاده کنيد عبارتند از کاراکترھای ویژه ای که از آنھا می. دھد ویژه را می

ميتواند بجای ھر تعدادی از کاراکترھا قرار گيرد(*) : عالمت ستاره .

بجای یک کاراکتر قرار گيردميتواند) : ?(عالمت سوال .

گذارند تمام کاراکتر ھای ذکر شده در براکت در انتخاب فایلھا اثر می([...]) : عالمت دو براکت.

رفتـه و بـا ) کـه قـبال ایجـاد کردیـدtestمانند دایرکتوری (برای تمرین بکارگيری این کاراکترھا به یک دایرکتوری خالی

: از فایلھای خالی را ایجاد کنيد استفاده از دستور زیر دسته ای

$ touch apple banana grape grapefruit watermelon

به خروجی ھـر فرمـان توجـه . کنيم استفاده میlsحال برای درک بھتر چگونگی عملکرد کاراکترھای ویژه از دستور

:کنيد

$ ls a*

apple

67

$ ls g*

Grape

Grapefruit

$ ls g*t

grapefruit

$ ls *e*

Apple grape grapefruit watermelon

$ ls *n*

Banana watermelon

gمثال بعـدی تمـام فایلھـایی را کـه بـا . دھد شروع ميشود را نمایش میaمثال نخست ھر فایلی را که با کاراکتر

ش داده شـوند نمـای خـتم مـیt شروع شده و به gدر مثال بعدی فایلھایی که با . شوند نمایش ميدھد شروع می

.شوند ھستند نمایش داده میn و eشوند و در دو مثال بعدی فایلھایی که حاوی می

:کنيد به چند مثال ھم در مورد کاراکتر عالمت سوال توجه

$ ls ????e

apple grape

$ ls g???e*

Grape grapefruit

در مثال دوم فایلھـایی . شوند داده می است نمایش e حرف بوده و حرف آخر آنھا ۵در مثال اول فایلھایی که دارای

.دھد است را نمایش میe شروع شده و کاراکتر پنجم آنھا gکه با

: حال مثالھایی در مورد براکتھا

$ ls [abw]*

allpe banana watermelon

$ ls [agw]*[ne]

Apple grape watermelon

68

در مثال دوم تمام فایلھایی که .شود نمایش داده می شروع ميشوند w و a ،bدر مثال نخست تمام فایلھایی که با

.شوند شوند، نمایش داده می ختم میe یا n شروع شده و به w و a ،gبا

استفاده از کاراکترھای ویژه مخصوص ھدایت فایلھا

فاده از با اسـت. دھند دستورات ورودی خود را از ورودی استاندارد دریافت کرده و روی خروجی استاندارد نمایش می

با فایلھا . توانستيم خروجی یک دستور را به ورودی دستور دیگر متصل کنيم لوله بندی که قبال شرح داده شد، می

ایــن . بــه فایلھــا اسـتفاده کنيــد/بــرای ھــدایت داده ھـا از) <(و بزرگتـر از ) >(توانيــد از کاراکترھـای کــوچکتر از مـی

:کاراکترھا عبارتند از

کند یک فایل را به یک دستور ھدایت میمحتویات : > کاراکتر .

خروجی یک فرمان را به یک فایل ھدایت کرده و در صورتی که فایلی به ھمان نام وجود داشته : < کاراکتر

. کند باشد، آنرا پاک می

خروجی یک دستور را به یک فایل ھدایت کرده و در صورتی که فایلی به ھمان نام وجود : << کاراکتر

.د، اطالعات به آخر آن اضافه خواھد شدداشته باش

:برای درک بھتر به مثالھای زیر توجه کنيد

$ mail root < ~/.bashrc

$ nroff -man /usr/share/man/man1/chmod.1* > /tmp/chmod

$ echo “I finished the project on $(date)” >> ~/projects

کـامپيوتر rootتوری خانگی، در یک پيام پـست الکترونيـک بـه کـاربر در دایرکbashrc.در مثال نخست محتویات فایل

فرمت بندی شده و خروجی nroff با استفاده از دستور chmodدر مثال دوم، صفحه کمک دستور . شود ارسال می

کـه در دایرکتـوریprojectsمثال آخر نيز باعث خواھد شد تا خط زیـر بـه فایـل . ارسال ميشودtmp/chmodبه فایل

:خانگی کاربر وجود دارد، اضافه شود

I finished the project on Sun May 25 14:25:36 IRST 2003

)File Permissions(درک مجوزھای فایلھا

. برخـورد خواھيـد کـردPermission Deniedپس از اینکه مدتی با لينـوکس کـار کردیـد، مطمئنـا بـه پيامھـایی ماننـد

ی ھـا در لينـوکس بـه ایـن علـت ایجـاد شـده انـد کـه از دسترسـی کـاربران بـه فایلھـا و مجوزھای فایلھا و دایرکتور

69

اطالعات خصوصی کاربران دیگر جلوگيری به عمل آورده و از فایلھای سيستمی در مقابـل آسـيب دیـدگی حفاظـت

یل خواھـد بيت اضافه ميشود که معرف چگونگی دسترسی شما و دیگران به آن فا٩به این علت به ھر فایل . کنند

نخستين سه بيت تعيـين کننـده دسترسـی مالـک فایـل . شوند نمایش داده میrwxrwxrwxاین بيتھا بصورت . بود

نـشانگر r. سه بيت بعدی برای گروه مالک و سـه بيـت بعـدی بـرای تعيـين نحـوه دسترسـی دیگـران اسـت. است

) -( بجای یکی از ایـن حـروف عالمـت دش در صورتی که. نشانگر اجازه اجرا ھستندx نشانگر نوشتن و wخواندن،

برای نمایش مجوزھای ھر فایـل یـا دایرکتـوری . نمایش داده شود، به این معنی است که این اجازه غير فعال است

:به مثال زیر توجه کنيد . استفاده کنيدls -ldتوانيد از دستور می

$ ls -ld ch3 test

-rw-rw-r-- 3 ali ali 4096 May 22 15:11 ch3

drwxr-xr-x 3 ali ali 4096 May 17 20:14 test

سـایر کـاربران فقـط . خط نخست فایلی را نشان ميدھد که دارای مجوز خواندن و نوشتن برای مالـک و گـروه اسـت

توانند فایل را ببيندن ولی ھيچ تغييـری نمـی این به این معنی است که آنھا می. اجازه خواندن فایل را دارا ھستند

کـه بـه معنـی دایرکتـوری dدقت کنيد کـه مجوزھـا بـا حـرف . خط دوم یک دایرکتوری است. در آن اعمال کنندتوانند

توانـد در نتيجـه تنھـا مالـک مـی. مالک دایرکتوری دارای اجازه خواندن، نوشتن و اجرا اسـت. است آغاز شده است

تواننـد یعنی می. کاربران تنھا اجازه خواندن دارندبقيه. فایلھا را در این دایرکتوری اضافه کرده، تغيير داده و پاک کند

. به این دایرکتوری وارد شده و محتویات آنرا ببينند

ایـن کـار بوسـيله . در صورتی که شما مالک یک فایل باشيد، ميتوانيد مجوزھای آنرا مطابق نياز خودتان تنظيم کنيـد

. ن، نوشتن و اجرا عددی در نظر گرفته شده اسـتبرای ھریک از مجوزھای خواند. امکان پذیر استchmodدستور

٧بنابراین برای اینکه تمام مجوزھا را به خودتان بدھيد، مقدار سه بيت نخـست بایـد . ١ و اجرا ٢، نوشتن ۴خواندن

مجـوز (٧مجوزھـا بـين . توانيد بنا به نيازشان مجوز تعيين کنيد برای گروه و سایرین نيز می). ١+٢+۴. (تعيين شود

:برای روشن شدن بھتر مطلب به مثالھای زیر توجه کنيد . متغيير ھستند!) ھيچ مجوزی (٠و ) کامل

$ chmod 777 files = rwxrwxrwx

$ chmod 755 files = rwxr-xr-x

$ chmod 644 files = rw-r--r--

$ chmod 000 files = --------

٧۵۵در مـورد دایرکتـوری ایـن مجـوز . خواھـد بـود۶۴۴کنيـد، مجـوز پـيش گزیـده آن ھنگامی که یک فایل ایجاد می

دستور زیـر را تایـپ umaskبرای نمایش مقدار .شود تعيين میumaskاین مقادیر پيش گزیده توسط دستور . است

:کنيد

70

$ umask

022

ی بـا ایـن کـار مقـادیر پـيش گزیـده را بـرا. کم کنيد٧ مشاھده ميکنيد، از umaskکافی است اعدادی که در دستور

زیـرا در مـورد فایلھـا بـه طـور پـيش . کـم کنيـد۶در مورد فایلھا باید این اعـداد را از . دایرکتوری مشاھده خواھيد کرد

.غير فعال است) ١با مقدار (گزیده مجوز اجرا

chmod دستور R برا تغيير تعداد زیادی از فایلھا در یک زمان باید از گزینه :نکته

جود دارد که با یک فرمان مجوزھای تمام فایلھا و دایرکتور این امکان و. استفاده کنيد

برای مثال برای تغيير مجوزھای تمام . ھای درون یک ساختار دایرکتوری را تغيير دھد

: ميتوانيد دستور زیر را تایپ کندtmp/testفایلھا و دایرکتور ھای موجود در مسير

$ chmod -R 777 /tmp/test

ھنگام اعطا مجوزھای کامل و اعطا مجوز اجرا chmodر دستوR گزینه :ھشدار

۶۴۴ با مقدار ٧٧٧ولی در صورتی که دستور باال را بجای مقدار . بسيار خوب است

.اجرا کنيد دیگر نمی توانيد به ھيچ یک از دایرکتور ھای موجود در آن مسير وارد شوید

انتقال، کپی و پاک کردن فایلھا

برای کپی . استفاده کنيدmvبرای انتقال یک فایل باید از دستور . کردن فایلھا بسيار آسان استکپی، انتقال و پاک

به مثالھـای زیـر توجـه . قابل استفاده استrm وجود دارد و برای پاک کردن فایلھا نيز دستور cpکردن فایلھا دستور

:کنيد

$ mv abc def

$ mv abc ~

$ cp abc def

$ cp abc ~

$ rm abc

$ rm *

71

منتقل )~(دستور دوم این فایل را به دایرکتوری خانگی کاربر . دھد تغيير میdef را به abcدستور نخست نام فایل

کپی کرده و دستور چھارم آنرا در دایرکتوری خانگی کاربر کپی میdef را به فایل abcدستور سوم، فایل . کند می

حـالی کـه دسـتور شـشم تمـام محتویـات دایرکتـوری جـاری را پـاک کنـد در را پاک میabcدستور پنجم فایل . کند

.خواھد کرد

طوری تنظيم شده است alias به کمک دستور rm برای کاربر ریشه، دستور :نکته

این اقدام از پاک شدن . که برای پاک کردن فایلھا حتما از کاربر ریشه سوال شود

.وگيری به عمل مياوردتصادفی تعداد زیادی از فایلھا در اثر اشتباه جل

لينوکس انواع بسته ھای نرم افزاری در محيط

ولـی بـا . شـود افزارھای مورد نيازمان ھمراه آن نصب می کنيم، اکثر نرم ھنگامی که توزیع لينوكس خود را نصب می

ا بخـواھيم بـه افزارھای موجود ر ھای نرم ھای دیگری داشته باشيم و یا بسته آید که نياز به بسته این حال پيش می

و یـا از اینترنـت دریافـت CDھای جدیـد را روی در چنين مواردی است که باید بسته. ھای جدیدتر ارتقا دھيم نسخه

.نموده و نصب کنيم

دیگر الزم نيست بـرای نـصب ھـر . اند افزارھای کاربردی را در لينوكس آسان کرده افزاری کار نصب نرم ھای نرم بسته

کاری که بسياری از کـاربران از انجـام . ھای منبع را دریافت کرده، آنھا را کامپایل نموده و نصب کندافزار، کاربر کد نرم

. آن ناتوان ھستند

ممکـن . ھای قابـل اجـرا و آمـاده بـرای نـصب ھـستند افزاری حاوی برنامه ھای نرم ھمانطور که متوجه شدید، بسته

افزارھای آماده افزاری برخورد نمایيد که البته ھمه آنھا حاوی نرم ھای نرم است در اینترنت به انواع مختلفی از بسته

افزارھـای ھـای آمـاده نـصب نـرم پـر کـاربردترین بـسته. برای نصب نيستند که جلوتر دربـاره آنھـا توضـيح خـواھم داد

و rpmافـزاری بـا فرمـت ھـای نـرم در این مقاله ما بـه بررسـی بـسته. ھستندdeb و rpmھای نوع کاربردی، بسته

و debian را کـه مخـصوص لينـوكس debھـای ای، مـدیریت بـسته جداگانهمبحثمدیریت آنھا خواھيم پرداخت و در

.ھای مبتنی بر آن است را بررسی خواھيم کرد توزیع

افزاری درک نامگذاری و فرمت بسته ھای نرم

تشکيل شـده tar و gz تعدادی شماره، نقطه، بينيد که از یک نام، کنيد، می وقتی بسته ای را از اینترنت دانلود می

رسند در صورتی که اگر برایتـان شـرح خوب اینھا چه معنی دارند؟ ابتدا این اعداد و حرفھا پيچيده به نظر می. است

بيـشتر بـسته ھـای . پس از مدتی بـه ایـن شـيوه نامگـذاری عـادت خواھيـد کـرد. داده شوند، بسيار ساده ھستند

72

ھـای گونـاگون بـسته ھـای ھـای زیـر فرمـت مثـال. کننـد اسـتفاده مـیGNUز قاعـده نامگـذاری افزاری لينوکس ا نرم

:دھد افزاری را نشان می نرم

mycoolapp-4.2.3.i386.rpm

mycoolapp-4.2.3.tar.gz

mycoolapp-4.2.3.src.tar.gz

mycoolapp-4.2.3.bin.SPARC.tar.gz

mycoolapp-4.2.3.bin.ELF.static.tar.gz

پس از نـام بـسته ، . استmycoolappافزاری نام این بسته نرم. افزار ھستند ثالھا بسته ھای مختلف یک نرماین م

، دومين شـماره شـماره فرعـی یـا majorاولين شماره شماره اصلی یا . است قرار دارد4.2.3شماره نسخه آن که

minor و آخرین شماره شماره وصله یا patchنقطه ای قرار دارد کـه بعـد از آن بخـش پس از شماره نسخه،. است

. ھای انتخابی قرار دارند که نشانگر محتوای بسته و چگونگی فشرده سازی آن ھستند

کـه i386. استRed hat Package Manager مخفف rpm. دھد را نشان میrpmافزاری خط نخست یک بسته نرم

معمـولی PCافـزار اجرایـی بـرای کامپيوترھـای وی نـرم قرار دارد، نشان دھنده این است کـه بـسته حـاrpmقبل از

ارائـه شـد، اکنـون تبـدیل بـه یـک اسـتاندارد بـرای پخـش بـسته ھـای Redhat کـه ابتـدا توسـط rpmفرمت . است

از ایـن سيـستم بـسته ... ھای لينوكس مانند ردھت، زوزه، ماندریک و ببيشتر توزیع. افزاری لينوکس شده است نرم

.کنند فاده میافزار است بندی نرم

Rpmدر مقابل کد منبع

شوند به سادگی قابل نصب بوده و برداشتن آنھا نيز به سادگی امکان ارائه میrpmبسته ھایی که بصورت فرمت

در صورتی کـه در . ھم ابزارھای گرافيکی و ھم ابزارھای متنی وجود دارندrpmھای برای مدیریت بسته. پذیر است

.افزارھا استفاده نمایيد ار ھستيد، ھميشه سعی کنيد از این فرمت برای دریافت نرمدنيای لينوکس تازه ک

- RPM :ھای افزارھا با استفاده از بسته نصب نرمrpmبرای نصب یک بسته . بسيار آسان استrpm شما نيازی به

اشاره کردم، ابزارھایی نيز بـرای ھمانطور که در باال نيز. ھا و کامپایلرھا نداریدmakefileدانستن اطالعاتی در مورد

سـایر rpmکنيـد، ابزارھـای را نـصب مـیrpmھنگـامی کـه یـک بـسته . ھـا فـراھم آمـده اسـت مدیریت این بـسته

افزارھای احتمالی مورد نياز این بسته را نيز بررسی کرده و در صورت نياز به نصب بسته دیگری بـه شـما اعـالم نرم

. کنند می

73

در این مواقـع . کشد افزار، مدتی طول می یک نرمrpmبرخی اوقات تا ایجاد بسته ھای ) : Source Code( کد منبع -

تـر افزار، آنرا برای خود مناسب توانيد با ایجاد تغييراتی در کد منبع نرم ھمچنين می. باید از کد منبع آن استفاده کنيد

.دھند جيح میاکثر کاربران حرفه ای لينوکس کار کردن با کد منبع را تر. کنيد

ھـمــانطور . افزار ھـستند ھایی قرار دارند که حاوی کد منبع نرم در دوخط بعدی بسته. گردیم خوب به مثال باال برمی

شما از ). gz(اند فشرده شدهgzipو توسط دستور ) tar( آرشيو شده tarھا توسط دستور بـينيد، این بسته که مـی

.افزاری استفاده خواھيد کرد ھای نرم کردن از حالت فشردگی بستهاین دو فرمان برای باز کردن و خارج

این بخش ھا توسـط نقطـه . توانند قرار گيرند بخش ھای اختياری میtar.gzبين شماره ھای نسخه و پسوند ھای

وع ای که کدھای اجرایی بر روی آنھا اجـرا خواھـد شـد، نـ شوند و اطالعات خاصی مانند نوع پردازنده از ھم جدا می

دھـد کـه بـسته حـاوی کـدھای اجرایـی نـشان مـیbin.SPARCبرای مثـال . کنند را فراھم می... کدھای اجرایی و

. اجرا خواھد شدSPARCھای است که بر روی ایستگاھھای کاری مبتنی بر پردازنده

استفاده از انواع گوناگون آرشيوھا و فرمت مستندات

وابـسته نيـستند از روش ...) وSuSE ،Debianمانند ردھت، ( یک توزیع خاص افزاری که به ھای نرم بسياری از بسته

tar/gzipالبته ممکن است در سایتھای . کنند ھا استفاده می برای فشرده سازی و آرشيو کردن فایلFTP لينـوکس

افـزار بـوده و کـد الزم به ذکر است که برخی از این فایلھا مـستندات ھمـراه نـرم. ھای دیگری نيز بر بخورید به فرمت

.منبع یا اجرایی نيستند

بـرای . لينوکس مشاھده خواھيد کرد FTPزير فرمت ھای مختلف فایلی که شما ھنگام چرخش در سایتھای جدول

:به مثال زیر توجه کنيد . استفاده کنيدfileتوانيد از دستور اینکه بدانيد یک فایل دارای چه فرمتی است، می

$ file telnet.htm

telnet.htm: HTML document text

شرح پسوند فرمت

Gzip filegz or .z این فایل با استفاده از ابزارGNU gzipاین فایل . فشرده شده است

. باز خواھد شدgunzip یا gzipتوسط ابزارھای

74

Tar Filetar این فایل با استفاده از دستورtarاین فرمان برای . آرشيو شده است

برای باز کردن این آرشيو از . رود ک بسته از چند فایل بکار میایجاد ی

.شود استفاده میtarخود دستور

Bzip2bz2 این فایل با استفاده از برنامهbzip2ميزان فشرده . فشرده شده است

. بيشتر استgzipسازی این برنامه از

Tar/compressedtaz or .tz این فایل توسط دستورcompressنيکس فشرده شده است یو.

Linux Software Maplsmدھد این فایل حاوی متنی است که محتویات یک آرشيو را نشان می.

Debian binary packagedebافزاری است که توسط ابزارھای لينوکس این فایل یک بسته نرم

debianایجاد شده است .

Redhat Package Managerrpmزاری است که با استفاده از ابزارھای اف این فایل بسته نرمrpm ایجاد

شده است و غير از ردھت، توسط توزیع کنندگان دیگر لينوکس ھم

.استفاده می شود

لينوکس در rpm نصب بسته ھای

امروزه بسياری از توزیع ھای لينوکس بعلت سادگی و قابليتھای غير قابل انکـار بـسته ھـای نـرم افـزاری بـا فرمـت

rpmتکنولوژی برای نصب بسته ھای نرم افزاری با استفاده از دستور از این rpm نـصب بـسته . ، اسـتفاده ميکننـد

. ھم ازطریق رابط گرافيکی و ھم از راه تایپ مستقيم دستورات در خط فرمان لينوکس امکانپذیر است rpmھای

rootکس باید ابتـدا بعنـوان کـاربر ریـشه توجه داشته باشيد که برای نصب یا برداشتن یک بسته نرم افزاری در لينو

البته بسياری از توزیعھای لينوکس با تھيـه برنامـه گرافيکـی مناسـب در محيطھـای دسـکتاپ . وارد سيستم شوید

ه دلينوکس این مشکل را با پرسيدن رمز کاربر ریشه در ابتدای اجرای برنامه نصب یا برداشتن بسته ھا برطرف نمو

.اند

:دستور در خط فرمان عبارتست از شکل کامل این

$ rpm -i [option] package

Package نام بسته rpmاین بسته ممکن است در مسير جاری روی ھاد دیسک شما قرار داشته باشد، یا . است

.FTP و یا روی سایت CD-ROMدر روی درایو

75

FTPای را صادر کنيد که روی سایت در صورتی که دستور نصب بسته:توجه

.گردد قرار دارد، این بسته ابتدا از سایت دانلود شده و سپس نصب می

:ھای زیر استفاده نمایيد توانيد از گزینه ھنگام نصب میiھمراه با گزینه

-vv- این گزینه اطالعات Debuggingدھـد با این گزینه تمام آنچه را ھنگام نصب رخ می. را ھنگام نصب چاپ ميکند

.خواھيد دید

- h- ایـن کاراکترھـا در کنـار ھـم تـشکيل یـک نـوار . دھـد نشان مـی# فرایند نصب بسته را بصورت تعدادی کاراکتر

.دھند که برای کسب اطالعات از وضعيت نصب بسته مفيد است را می) Progress bar(پيشروی

- percent-درصد پيشرفت نصب بسته را حين فرایند نصب چاپ ميکند .

ھایی مبنی بر نصب بودن نسخه جدیدتر بسته و یـا بـسته بررسیrpm بسته شروع شود، ابزار قبل از اینکه نصب

ھـای جدیـدتر وجـود در صـورتی کـه بـسته. آورد به عمـل مـی) Dependencies(باشد ھای دیگری که به آن نياز می

:یر استفاده کنيدتوانيد از گزینه ھای ز برای عبور از این شرایط می. داشته باشد، بسته نصب نخواھد شد

- force--ایـن کـار . با استفاده حتی اگر بسته در حال نصب قدیمی تر از بسته نصب شده باشد، نصب خواھد شد

، oldpackageاین گزینه مشابه استفاده از گزینه ھـای . فایلھای جدیدتر را با فایلھای قدیمی تر جایگزین خواھد کرد

rplacefiles و replace pkgsاست .

- nodeps --البته ممکن است بسته ای که اینگونه . بسته ھای مورد نياز برا نادیده گرفته و بسته را نصب ميکند

. نصب شود، کار نکند

- ignore arch-- با استفاده از این گزینه اگر بسته با معماری پردازنده شما سازگاری نداشته باشد نيز نصب

.خواھد شد

- ignores --ه با سيستم عامل کامپيوترتان سازگاری نداشته باشد، نصب خواھد شد در صورتی که بست.

:دھد مثال زیر چگونگی نصب یک بسته را نشان می

$ Rpm -I audiofile-devel-0.6-1.i386.rpm

vvبرای این کار معموال گزینه . ھنگام نصب بسته مطلع باشم که چه چيزی رخ ميدھدمدھ من شخصا ترجيح می

:کنم میرا ھم اضافه

$ Rpm -ivy audiofile-devel-0.6-1.i386.rpm

D: counting packages to install

D: found 1 packages

D: looking for packages to download

D: retrieved 0 packages

76

D: New Header signature

D: Signature size: 160

...

شـود ، به تمام جزئيات عملياتی که ھنگام نصب بـسته انجـام مـیتوانيد چنينی می با استفاده از یک خروجی این

توانيد بررسی کنيد که آیا بسته به درستی نصب شده است یا خير اسـتفاده از گزینـه راه دیگری که می. پی ببرید

hبه مثال زیر توجه کنيد . است:

$ Rpm -ivy audiofile-devel-0.6-1.i386.rpm

audio file-devel [###################################] 100%

شود که بيانگر صحت نصب روی صفحه ترمينال چاپ می# بينيد تعدادی کاراکتر بوسيله این گزینه، ھمانطور که می

بـسيار آسـان rpmھمانطور که دیدید در صورتی که اشکالی وجود نداشته باشد، نـصب بـسته ھـای . بسته است

صب بسته ھا اشکاالتی ایجاد شود که نمونه ھـایی از آنھـا در زیـر شـرح داده برخی اوقات ممکن است در ن. است

.شده اند

کنيـد، ھـایی کـه نـصب مـی در صورتی کـه بـسته) : Package dependencies errors(خطای بسته ھای مورد نياز -

رای حـل ایـن مـشکل بـ. ھای دیگری نياز داشته باشند، این خطا را دریافت خواھيد کرد برای کارکرد صحيح به بسته

البتـه ھمـانطور . ھای مورد نياز را نيز تھيه کرده و قبل از نصب بسته اصلی آنھا را نـصب کنيـد کافی است که بسته

را مجبور کنيد تا بسته ھای مورد نيـاز را بررسـی نکنـد، ولـی ایـن کـار بـه rpmتوانيد که در باال شرح داده شد، می

.صب شده کار نخواھد کردھيچ وجه توصيه نمی شود زیرا بسته ن

اجـرا کنيـد، ایـن I را با گزینه rpmدر صورتی که در حالت کاربر ریشه نباشيد و دستور : خطاھای کاربر غير ریشه -

بـصورت کـاربر ریـشه وارد usبرای رفع این مشکل کافی است با اسـتفاده از دسـتور . خطاھا را دریافت خواھيد کرد

.شوید

rpmارتقا بسته ھای

با ایـن تفـاوت کـه ابتـدا بـسته قـدیمی را از روی . باشد بسيار شبيه به گزینه نصب بسته جدید میUزینه ارتقا یا گ

:به روش زیر توجه کنيد . سيستم برداشته و سپس بسته جدید را نصب ميکند

$ Rpm -U [options] package

برای بازگشت بـه حالـت قبلـی و نـصب . نکندافزار مربوطه کار ممکن است پس از نصب بسته جدید، به دالیلی نرم

:برای روشن شدن مطلب به مثال زیر توجه کنيد . استفاده نمایيدold packageبسته قدیمی تر باید از گزینه

$ Rpm -U --old package audiofile-devel-0.5-3.i386.rpm

77

. قدیمی تر نصب خواھد شددر صورتی که بسته جدیدتر نصب باشد، از روی سيستم برداشته شده و بسته

و چه برای ارتقـاIتوانيد چه برای نصب جدید بجای گزینه میUاز گزینه : نکته

در صـورتی کـهIولـی گزینـه . ھميشه کار خواھد کردUگزینه . استفاده نمایيد

. بسته قبال نصب شده باشد، کار نخواھد کرد

rpmحذف بسته ھای

خواھيد برای آزاد شدن فضای دیـسک سـخت خـود آنـرا از روی ه نيازی ندارید و میدر صورتی که دیگر به یک بست

:روش این کار به صورت زیر است . استفاده نمایيدeسيستم برداشته و حذف نمایيد، باید از گزینه

$rpm -e package

. حـذف خواھـد شـددر صورتی که ھيچ بسته ای به بسته مورد نظر نيازی نداشته باشـد، بـسته از روی سيـستم

بـا . اسـتفاده کنيـدqبرای این کـار بایـد از گزینـه . ممکن است قبل از حذف بسته بخواھيد این امر را بررسی نمایيد

بـرای بررسـی . توانيد بررسی ھای مختلفی انجام داده و اطالعات با ارزشی بدست آورید استفاده از این گزینه می

:باشد یا خير، از روش زیر استفاده کنيد ی میاینکه بسته مورد نظر، مورد نياز بسته ا

$ Rpm -q --what requires package

e بـه ھمـراه گزینـه vvکـنم تـا از گزینـه ای را حـذف نمایيـد، مـن توصـيه مـی در صورتی که تصميم گرفتيد تـا بـسته

.. ا خيردھد که آیا واقعا فایلھای بسته حذف شده اند ی این کار به شما نشان می. استفاده کنيد

توانيد بدليل اینکه معموال در این موارد خروجی طوالنی خواھد بود و از صفحه ترمينال فراتر خواھد رفت، می

:به مثال زیر توجه کنيد. خروجی را از طریق لوله بندی به یک برنامه دیگر و یا یک فایل ھدایت نمایيد

$ rpm -evv xpilot | more

توانيد خروجی را بصورت صفحه به شود و از طریق آن می ھدایت میmoreرنامه به بrpmدر مثال باال خروجی

. استفاده کنيدSpaceتوانيد از کليد برای این کار می. صفحه مطالعه نمایيد

بـرای نادیـده گـرفتن شـرایطی کـه مـانع حـذف شـدن یـک بـسته eتوانيد ھمراه با گزینـه سایر گزینه ھایی که می

:د به شرح زیر ھستند شوند، استفاده کني می

nodeps --بسته را بدون توجه به سایر بسته ھایی که به آن نياز دارند حذف ميکند .

nodcripts --بسته را بدون اجرای ھر گونه اسکریپتی حذف ميکند .

78

قـط فtestتوانيد با استفاده از گزینـه دھد، می برای اینکه مطمئن شوید ھنگام برداشتن بسته چه اتفاقاتی رخ می

توانيد آنھا را با این کار مشکالت احتمالی را مشاھده خواھيد کرد و بھتر می. برداشتن بسته را شبيه سازی نمایيد

:به مثال زیر توجه کنيد . استفاده کنيد vvتوانيد از ھم میtestھمراه با گزینه . رفع کنيد

$ rpm -evv –test xpilot | more

اجرا نمایيـد تـا بـسته از روی testتوانيد دستور خود را بدون گزینه رفت، می پيشدر صورتی که ھمه چيز به خوبی

.سيستم برداشته شود

rpmبدست آوردن اطالعات از بسته ھای

توانـد از ایـن اطالعـات مـی. دریافت نمایيـدrpmتوانيد اطالعات با ارزشی را از بسته ھای میqبا استفاده از گزینه

روش استفاده از این گزینـه بـه صـورت زیـر . شده تا اطالعات جزئی ھر بسته متغيير باشدليست بسته ھای نصب

:است

$ rpm -q [options]

:توانيد با استفاده از این گزینه بدست آورید به شرح زیر ھستند اطالعات مفيدی که می

qa-دھد ھای نصب شده را نمایش می ليستی از بسته.

qf file-بجای . کند یل خاص به آن تعلق دارد را چاپ میای که یک فا بستهfile باید مـسير کامـل فایـل مـورد نظـر را

.تایپ کنيد و در صورتی که فایل در دایرکتوری جاری قرار دارد، تنھا کافی است که نام فایل را تایپ کنيد

qi-کند اطالعات جزئی یک بسته را چاپ می.

qR-کند اجزای مورد نياز بسته را چاپ می.

ql-کند ليست فایلھایی که در بسته قرار دارند را چاپ می.

qd-کند مستنداتی که در بسته وجود دارند را چاپ می.

qc-کند فایلھای پيکربندی که در بسته قرار دارند را چاپ می.

qa گزینـه توانيـد از ھمانطوری که در باال گفته شد برای ليست کردن تمام بسته ھای موجود روی کامپيوترتـان مـی

توانيد خروجی آنرا به یک فایل ھدایت نموده و بدليل اینکه این ليست بسيار طوالنی خواھد بود، می. استفاده کنيد

برای روشن شدن مطلـب بـه مثالھـای زیـر توجـه . بسته ھای مورد تيازتان را پيدا کنيدgrepیا با استفاده از دستور

:کنيد

$rpm -qa < my Packages

$rpm -qa | grep -i php

phpdoc-4.0.6-133

79

mod_php4-4.1.0-104

mod_php4-core-4.1.0-104

ایـن فایـل یـک فایـل متنـی اسـت کـه . شود ھدایت میmy Packagesدر مثال اول خروجی دستور به فایلی به نام

grepی دسـتور بـه فيلتـر در مثال دوم، خروجـ. مشاھده کنيدvi یا geditتوانيد آنرا در یک ویرایشگر متنی مانند می

نتيجـه وجـود سـه بـسته نـصب شـده . نمـایش داده شـوندphpشود تا نامھای حـاوی ھدایت شده و خواسته می

.است

به مثـال . استفاده کنيدqiتوانيد از گزینه در صورتی که به اطالعات جزئی در مورد یک بسته خاص نياز داشتيد، می

:زیر توجه کنيد

$ rpm -qi phpdoc

Name : phpdoc Relocations: (not relocateable)

Version : 4.3.2 Vendor: Red Hat, Inc.

Release : 133

Build Date: Sat 23 Mar 2002 11:30:27 AM PST

Install date : Thu 12 Jun 2003 11:55:13 AM PDT

Build Host: devel.redhat.com

Size : 8592660 License: the PHP Group

Description : Documentation to PHP as HTML, PDF and RTF.

را phpdocمثـال زیـر محتویـات بـسته . اسـتفاده کنيـدqlبرای کسب اطالعات از محتوای یـک بـسته، بایـد از گزینـه

:نمایش ميدھد

$ rpm -ql phpdoc

/usr/share/doc/packages/phpdoc/manual/x61684.html

/usr/share/doc/packages/phpdoc/manual/x61688.html

/usr/share/doc/packages/phpdoc/manual/x61694.html

/usr/share/doc/packages/phpdoc/manual/x61720.html

...

qdآیا دوست دارید بدانيد کـه ھمـراه یـک بـسته خـاص چـه مـستنداتی ارائـه شـده اسـت؟ کـافی اسـت از گزینـه

:به مثال زیر توجه کنيد . انيد به محل مستندات یک برنامه به راحتی پی ببریدتو با این کار می. استفاده کنيد

80

$ rpm -qd ppp

/usr/share/doc/packages/ppp/FAQ

/usr/share/doc/packages/ppp/README

/usr/share/doc/packages/ppp/README.cbcp

/usr/share/doc/packages/ppp/README.linux

...

qcبـرای پيـدا کـردن آنھـا بایـد از گزینـه . افزاری به ھمراه خـود چنـدین فایـل پيکربنـدی دارنـد مبيشتر بسته ھای نر

:به مثال زیر توجه کنيد . استفاده کنيد

$ rpm -qc ppp

/etc/pam.d/ppp

/etc/ppp/chap-secrets

/etc/ppp/options

/etc/ppp/pap-secrets

...

اسـتفاده qfتوانيد از گزینـه یل یا برنامه خاص به کدام بسته تعلق دارد، میدر صورتی که نياز دارید بدانيد که یک فا

:به مثال زیر توجه کنيد. نمایيد

$rpm -qf/ usr/bin/wvdial

wvdial-1.52-136

rpmبررسی صحت نصب بسته ھای

بـرای . کنـد یافـزار مربوطـه بطـور صـحيح کـار نمـ رسد که نرم گاھی اوقات مدتی پس از نصب یک بسته به نظر می

اطالعـات . اسـتفاده نمایيـدVبررسی اینکه تمام محتویات یک بسته بدون تغيير باقی مانده اند یا خير، باید از گزینه

توانيـد بررسـی کنيـد مـیVبوسيله گزینه . شود کامپيوترتان ذخيره میrpmھر بسته نصب شده در بانک اطالعات

.ه باشندکه فایلھای مربوط به بسته دچار تغيير نشد

در . گيـرد کنيد تعداد زیادی آزمایش سـایز فایلھـا و مجوزھـای آنھـا صـورت مـی ھنگامی که از این گزینه استفاده می

تمـام بخـشھایی . صورتی که تمام فایلھا بدون مشکل باشند، شما ھيچ خروجی از دستور مشاھده نخواھيـد کـرد

بـه مثـال زیـر توجـه . ونگی تغيير آنھا چـاپ خواھنـد شـدکه پس از نصب بسته دچار تغيير شده باشند، ھمراه با چگ

:کنيد

81

$ rpm -V ppp

S.5......T c /etc/ppp/chap-secrets

S.5......T c /etc/ppp/pap-secrets

) رود با اینترنت به کار میdialupافزاری که برای ایجاد تماس نرم (pppدھد که از بسته خروجی مثال باال نشان می

نـشان دھنـده تغييـر ۵ نشاندھنده تغيير در اندازه فایل، عدد Sحرف . غيير در فایلھایش داشته است ت٢پس از نصب

دھد کـه ایـن فایلھـا فایلھـای نشان میc نشاندھنده تغيير در زمان تغيير فایل و حرف T فایل، حرف MD5در ترکيب

ه، تغييراتـی اسـت کـه خـود مـن بـرای شویم که تغييرات اعالم شـد با بررسی فایلھا متوجه می. پيکربندی ھستند

عالئم نشاندھنده ای که با این گزینه با آنھا برخورد . مشکلی نداردpppپس بسته . ام انجام دادهpppتنظيم برنامه

:خواھيد کرد عبارتند از

.نشاندھنده ایجاد تغييراتی در محتوای یک فایل ميباشد. استMD5 checksumنشانگر تغيير در : 5

S : نشانگر تغيير در اندازه فایل ميباشد.

L : نشانگر این است که فایل تبدیل به یک لينک ظاھری)Symbolic (به فایل دیگری شده است .

T : زمان تغيير فایل را نشان ميدھد.

D : فایل مورد نظر تبدیل به یک فایل مخصوص ابزار)Device Special File (شده است.

U : يير کرده استکاربر مالک فایل تغ.

G : گروه کاربری فایل تغيير کرده است.

M : مالکيت یا مجوزھای دسترسی به فایل تغيير کرده است.

منبع ایجاد و نصب نرم افزارھا از کدھای

در صورتی که ھيچ کد اجرایی برای نرم افزار مورد نياز شما وجود نداشته باشد، و یا نياز داشته باشيد تا نـرم افـزار

کدھای منبع ممکن است ھم بصورت بـسته . را مطابق نياز خود تغيير دھيد، باید از کد منبع استفاده نمایيدمربوطه

. وجود داشته باشندtar/gz و ھم بصورت بسته ھای rpmھای

ھای کاربردی با استفاده از کدھای منبع بـه خـوبی پـيش رفتـه و معموال در اکثر اوقات ھنگام کامپایل و نصب برنامه

ولی برای اینکه بتوانيد بھتر اشکاالت احتمالی را رفع نمایيد، دانستن برنامه نوسی برایتـان . آید شکالی پيش نمیا

.بسيار مفيد خواھد بود

82

انـد، ممکـن اسـت کمـی به طور کلی استفاده از کدھای منبع را به کاربرانی که تـازه کـار بـا لينـوکس را آغـاز کـرده

بـرای کـاربران . ھـا اسـتفاده نمایيـد تر شدید از این بسته ز اینکه مقداری با تجربهپس بھتر است پس ا. دشوار باشد

.تر است بسيار راحتdeb و rpmھای آماده نصب مانند مبتدی، استفاده از بسته

فقط . دارم البته در صورتی که کنجکاو ھستيد و مایليد این نوع نصب را ھم آزمایش نمایيد، من شما را بر حذر نمی

.دھيد نمایيد که چه کاری را دارید انجام میدقت

ھا استفاده کنيد، به برای اینکه بتوانيد از کدھای منبع برای توليد برنامه:نکته

مجموعـه ایـن. ابزارھایی مانند کامپایلر ھا و لينکرھـا و کتابخانـه ھـا نيـاز داریـد

ــعDevelopment Toolsابزارھــا تحــت عنــوان کس موجــودھــای مختلــف لينــو در توزی

ھای موجود بصورت کدھای منبع را کامپایـل و برای اینکه قادر باشيد تا برنامه. ھستند

.بنابراین آنھا را نصب نمایيد. نصب نمایيد، حتما به این ابزارھا نياز دارید

tar/gzاستفاده از بسته ھای

بـرای اسـتفاده و نـصب . شـوند مت ارائه میتقریبا تمام بسته ھای کد منبع که در اینترنت موجود ھستند، با این فر

:شوند باید مراحل زیر را انجام دھيد نرم افزارھایی که با این بسته ھا ارائه می

. در یک دایرکتوری خالی کپی نمایيدCD بسته مربوطه را از اینترنت و یا -

جه این کار یک بسته با نتي. از حالت فشردگی خارج نمایيدgunzip یا gzip بسته را با استفاده دستور -

:به مثال زیر توجه کنيد . استtarفرمت

$ gzip -d mycoolapp.tar.gz

این دستور تمام فایلھای . از دستور ذکر شده در مثال زیر استفاده نمایيد tar برای باز کردن بسته -

.موجود در بسته را در یک دایرکتوری درون دایرکتوری جاری باز ميکند

$ tar xvf mycoolapp.tar

. وارد دایرکتوری مربوطه شویدcd با استفاده از دستور -

ارائه شده است، ابتدا حتما آنھا README و یا INSTALL در صورتی که ھمراه با بسته فایلھایی به نام -

.را مطالعه نمایيد

باید از دستور برای این منظور. در مرحله بعدی باید بسته را برای کامپایل شدن پيکربندی نمایيد-

configure به مثال زیر توجه نمایيد . استفاده نمایيد:

$ ./configure

83

ھمراه با بـسته را مطالعـهREADME و INSTALL حتما و حتما فایلھای :توجه

ممکن است که برای پيکربندی بسته الزم باشد تـا آرگومانھـای دیگـری. نمایيد

. اضافه نمایيدconfigureبه دستور

ضـمنا . کند این دستور بسته برای برای کامپایل شدن آماده نموده و فایلھای الزم برای این کار را ایجاد می

ای دریافت کرده باشد، آنرا نيز در فایلھای مربوط به کامپایـل و نـصب در صورتی که از شما آرگومان یا گزینه

.کند اعمال می

پيام خطایی مـشاھده نکردیـد، اکنـون بایـد برنامـه را در صورتی که ھمه چيز به خوبی پيش رفت و ھيچ-

:به مثال زیر توجه کنيد. استفاده کنيدmakeبرای این منظور باید از دستور . کامپایل نمایيد

$ make

در صـورتی کـه برنامـه بزرگـی را . کنـد خوب در این مرحله کامپيوترتان شروع به کامپایل کردن برنامه مـی-

در صـورتی . ردازنده کامپيوترتان قدیمی باشد، ممکن است این بخش کمی طول بکـشدکامپایل کنيد و یا پ

که پس از اتمام کار ھيچگونه پيغام خطایی روی صفحه مشاھده نکردیـد معنـی آن ایـن اسـت کـه برنامـه

بـرای نـصب برنامـه بایـد مجوزھـای . باشد بدون ھيچ مشکلی کامپایل شده است و اکنون آماده نصب می

. برای ورود به حالت کاربر ریشه استفاده کنيدsuبرای این کار از دستور . ه را داشته باشيدکاربر ریش

با این کـار برنامـه در محـل خـود . استفاده کنيدmake intall برای نصب برنامه کامپایل شده باید از دستور -

: توجه کنيد به مثال زیر. توانيد آنرا از خط فرمان اجرا نمایيد نصب شده و از این پس می

$ make install

ھنگامی که یک برنامه را از طریق کد منبع نصب می کنيد، ھيچ آیکـون:توجه

برای اینکـه بتوانيـد آنـرا بـه. شود و یا ميانبر گرافيکی برای اجرای آن ایجاد نمی

.راحتی اجرا کنيد، خودتان باید برای آنھا آیکون و ميانبر ایجاد کنيد

tar بـسته اصـلی را حـذف نمـوده و یـک بـسته gzipاینکه دستور بدليل : نکته

کند، در صورتی که مایل به نگھداری یک نسخه از کد منبـع ھـستيد، ایجاد می

.یک کپی از آنرا در یک مسير جداگانه نگھداری نمایيد

84

R و گزینـه rmر توانيـد بـا اسـتفاده از دسـتو پس از اینکه نصب برنامه نيز به موفقيت به پایان رسيد، مـی-

در صـورتی کـه فقـط . تمام فایلھای کد منبع را پاک کنيد تا فـضای دیـسک شـما بـی جھـت اشـغال نـشود

بخواھيد برنامه کامپایل شده را از داخل کدھای منبع پاک کرده و کدھای منبع را نگھداری کنيد، از دسـتور

make cleanبه مثال زیر توجه نمایيد. استفاده کنيد:

$ make clean

ای را توانيـد برنامـه کنند که از طریق آن می را نيز پشتيبانی میmake uninstallھای کد منبع، گزینه برخی بسته -

.اید، از روی کامپيوترتان پاک کنيد که نصب کرده

(Model:Acorp 536ep) نصب مودم در لينوکس

وزیعھای معروف موجود در بـازار نـرم افـزار ایـران یکی از بھترین مودمھای اینترنال قابل نصب در لينوکس خصوصا در ت

. ميباشد 536ep مدل Acorpبدون اغراق مودم

عرضـه ميـشوند در عمـل از خـود قابليتھـای زیـادی را نـشان Intelاین نوع از مودمھای اینترنال کـه بـا چيپـستھای

ختلـف وینـدوز و توزیعھـای متنـوع ميدھند که یکی از بارزترین این قابليتھا امکان نـصب بـرروی سيـستمھای عامـل م

و کـارائی بـاال از نظـر سـرعت و دیـسکانکت Mandrake ، SuSe ، RedHat ، Slachware ،Debianلينوکس از جمله

این نوع مـودم کـه کـامال بـصورت سـخت افـزاری طراحـی شـده . مطلوب و غيره است error correctionنشدن با

له در ایـران بـوده و در سـی دی درایـور ھمـراه مـودم درایورھـای توزیعھـای سـا3) گـارانتی(دارای کارت ضـمانتنامه

سـایت پـشتيبان آن بـا ضمنا . عرضه گردیده که جای بسی خوشحالی است Kernel version = 2.4.xلينوکس با

تمر به عرضه درایورھای مناسب برای این مودم ميپردازد که در جای خـود بـسيار حـائز اھميـت بطور مسIntelنام

.است

نصب درایور این مودم در لينوکس بسيار ساده و سرراست است البته به شرطی که شرایط و لـوازم آن بـشرح زیـر

:فراھم باشد

نصب صحيح مودم در کامپيوتر -1

ل لينوکس در مسير پيش فرض مربوطه البته در صورتی که در موقع نصب لينوکس کـد وجود کد منبع کرن -2

حـاال بایـستی قبـل از نـصب درایـور آنـرا )که اصوال اغلب موافع اینگونه اسـت(منبع کرنل نصب نشده باشد

.نصب کرد

root با مجوز ھای bashدسترسی به شل -3

در سی دی ھمـراه مـودم tar.gzایور لينوکس مودم خود را که با فرمت در صورت برقراربودن شرایط فوق بایستی در

یا در سایت فوق الذکر یافته و ابتدا در یک دایرکتوری دلخواه کپی نموده و با دستورات زیر از حالـت فـشرده خـارج و

:سپس نصب نمائيد

85

1. login as ROOT (type: $ SU ---------then type: root password)

2. extract the archive into a directory with "tar -zxvf .tgz"

3. cd into the directory it created.

4. Type: make clean

5. Type: make 536ep

6. Type: make install

ربنـدی دیگـری خوب ، اگر ھمه چيز درست انجام شده باشد مودم شما برروی سيـستم نـصب شـده و نيـاز بـه پيک

را دوباره راه انـدازی Xwindowفقط به یادداشته باشيد که حتما بعد از نصب یک باز از سيستم خارج شده و . ندارد

.کنيد تا تنظيمات ثبت شده اجرا گردد

Vi Improved راھنمای ویرایشگر متن

در صورتی کـه . متنی نياز پيدا نکنيددر لينوکس غير ممکن است که ھر چند وقت یکبار به استفاده از یک ویرایشگر

بيــشتر کــاربران پوســته فرمــان در لينــوکس از ھــر دو . اســتفاده کنيــدgeditدر محـيط گرافيکــی ھــستيد ميتوانيــد از

توانيد از آنھـا در در این است که می emacsیا viمزیت استفاده از . کنند استفاده می vi و emacsویرایشگر متنی

ھـيچ رابـط گرافيکـی . اسـتفاده کنيـد) telnetماننـد (ينال متنی و یا یک اتصال متنی روی شـبکه پنجره ترمينال، ترم

.مورد نياز نيست

، ھر Viپس از یادگيری . در اختيار شما قرار گيرد vi سعی شده تا راھنمای مفيدی در مورد ویرایشگر مبحثدر این

در ابتدا دشـوار viممکن است استفاده از . ز آن استفاده کنيدتوانيد ا جا به تغير فایلھای پيکربندی نياز داشتيد، می

توانيد کارھـای ویرایـشی خـود را بـا اسـتفاده از آن بـا سـرعتی بـسيار انجـام ولی پس از مدتی می. به نظر برسد

. دھيد

دستان شما ھرگز نياز ندارند تا از روی VI با ویرایشگر

.کنند را لمس Fکيبورد جدا شده ماوس یا کليدھای

86

برای انجام تغيير در بسياری از فایلھای پيکربندی که خارج از دایرکتوری خـانگی شـما

بـرای بدسـت. قرار دارند، نياز دارید تا بصورت کاربر ریشه وارد سيـستم شـده باشـيد

آوردن مجوز سطح ریشه حتمـا الزم نيـست تـا از سيـستم خـارج شـده و مجـددا وارد

و سـپس کلمـه عبـورsuينال باز کرده و با تایـپ دسـتور ميتوانيد یک پنجره ترم. شوید

.ریشه، مجوز ھای کاربر ریشه را بدست آورده و فایل مورد نظر خود را ویرایش نمایيـد

را تایـپ exitبرای خروج از حالت کاربر ریشه در ترمينال مورد نظر کافی است دسـتور

.کنيد

viشروع کار با

دسـتور زیـر را tmp/testبرای بازکردن فایلی به نـام . کنيد باز کردن یک فایل شروع میرا با viبه طور معمول کار با

:تایپ کنيد

$ vi /tmp/test

:در صورتی که این یک فایل جدید باشد، چيزی مانند زیر را خواھيد دید

~

~

~

~

~

"/tmp/test" [New File]

پایين ترین خط صفحه اطالعاتی در مـورد . ا استعالمت چشمک زن در باالی صفحه نشان دھنده محل اعالن شم

در اینجا به شما اعالم کرده اسـت کـه فایـل جدیـدی را بـاز . دھد آنچه در حال رخداد است، در اختيار شما قرار می

کنيد فعال به عنوان یک پر کننده موقـت عمـل مـی که در بين خط باال و پایين مشاھده می~ کاراکترھای . کرده اید

فعـال ! ھيچ منو یا راھنما یا آیکونی وجود ندارد تا بفھميد چه کاری باید انجام دھيـد. ھنوز متنی وجود نداردکنند زیرا

.در این صورت کامپيوتر بوق زده، چيزی تایپ نخواھد شد. حتی نمی توانيد تایپ را شروع کنيد

در دو حالت فرمان viویرایشگر . استنخستين چيزی که باید یاد بگيرید، تفاوت بين حالتھای مختلف عملکرد برنامه

قبل از اینکه بتوانيد به فایل متنی اضافه کرده یا چيزی را تغيير دھيد، باید دستوری تایپ کنيـد . و ورودی عمل ميکند

یک فرمان معموال حاوی یک یـا دو حـرف و یـک عـدد اختيـاری . خواھيد انجام دھيد بداند که شما چه کاری می viتا

87

بـرای شـروع یکـی از دسـتورات زیـر را . رد شدن در حالت ورودی، باید یک دستور ورودی را تایپ کنيـدبرای وا. است

:تایپ کنيد

-a : به معنیAddتوانيد متن را در طرف راست اعالن وارد نمایيد می. است.

-i : به معنیInsertتوانيد متن را در طرف چپ اعالن فرمان ھم وارد کنيد می. است.

را برای ورود به Insertميتوانيد به سادگی کليد iیا aتفاده از فرامين بجای اس

.حالت ورودی فشار دھيد

پس از اینکه چند . را ھم فشار دھيدEnterدر بين تایپ خود کليد . شروع به تایپ کردن کنيد

با استفاده از کليدھا و . ردانداین کار شما را به حالت فرمان باز ميگ. را فشار دھيدEscخطی را تایپ کردید، کليد

:حروف زیر ميتوانيد در متن جابجا شوید

توانيد از کليدھای مکان نما و ھمچنين از برای حرکت به چپ و راست و باال و پایين می: کليدھای مکان نما -

.استفاده کنيد) باال (kو ) پایين (j، )راست (l، ) چپ (hکليدھای

.کند تدای کلمه بعدی ھدایت میاعالن را به اب : w کليد -

.گرداند اعالن را به ابتدای کلمه قبلی باز می : b کليد -

.کند اعالن را به ابتدای خط جاری ھدایت می: کليد صفر -

. کند اعالن را به انتھای خط جاری ھدایت می: $ کليد -

.دھد اعالن را به اول نخستين خط صفحه حرکت می : H کليد -

.دھد اعالن را به اول خط ميانی صفحه حرکت می :M کليد -

. دھد اعالن را به اول خط پایانی صفحه حرکت می : L کليد -

:ماند، چگونگی پاک کردن متن است خوب اکنون تنھا چيزی که باقی می

.کند کاراکتر زیر اعالن را پاک می : x کليد -

.کند کاراکتر قبل از اعالن را پاک می : X کليد -

.کند از کاراکتر جاری تا پایان کلمه را پاک می : dw فرمان -

.کند از کاراکتر جاری تا پایان خط را پاک می: $ d فرمان -

.کند از کاراکتر ماقبل تا ابتدای خط را پاک می : d0 فرمان -

88

:برای ذخيره تغييرات و خروج از برنامه ھم ميتوانيد از کليدھای زیر استفاده کنيد

.تغييرات را ذخيره کرده و از برنامه خارج ميشود : ZZن فرما-

.تغييرات را ذخيره کرده ولی ميتوانيد به ویرایش ادامه دھيد : w کليد -

. استZZھمانند فرمان : wq فرمان -

.از برنامه در صورتی خارج ميشود که تمام تغييرات ذخيره شده باشند : q کليد -

.شده و تغييرات را نادیده فرض ميکنداز برنامه خارج ! : q فرمان -

، Home ،Endھم ميتوانيد از کليدھای viھمانند تمام ویرایشگرھای متنی، در

PgUP و PgDWN برای حرکت در فایل و خطوط و از کليدDel برای پاک کردن

.متن استفاده کنيد

برای بھترین روش q!در صورتی که اشتباھا به فایلی آسيب رساندید، فرمان

کردن تغييرات کافی است از undoبرای . خروج و ذخيره نکردن تغييرات است

.استفاده کنيد uدستور

اکنون اجازه . بيشتر صحبت خواھم کرد viالبته باز در مورد دستورات . یاد گرفته اید viتا اینجا مطالب زیادی در مورد

: آسانتر کندviن شما را با دھيد به چند نکته اشاره کنم که مراحل اوليه کار کرد

این کليـد بـه ھمـراه دسـتور . گرداند فراموش نکنيد که فشردن این کليد شما را به حالت فرمان باز می : Escکليد -

ZZ شود تغييرات را ذخيره کرده و از فایل خارج می.

).undo. (گردد از میفشردن این کليد، تغييرات انجام شده را از ميان برده و به حالت قبلی ب : u کليد -

.دھد را انجام میredoعمل تکرار یا . استuاین کليد برعکس کليد : Ctrl+r کليدھای -

. فرامين و متن شما با حروف بزرگ تایپ شده و باعث خواھـد شـد تـا برخـی فـرامين کـار نکننـد : Capslock کليد -

.دقت کنيد

با استفاده از تایپ عالمت تعجـب و سـپس دسـتور مـورد نظـر، توانيد ھستيد، می viدر صورتی که در ! : دستور -

را فـشار دھيـد تـا بـه برنامـه بـاز Enterپس از اتمام تایپ دسـتورات کليـد . اجرا کنيدviدستورات لينوکس را از درون

89

م کـار کـافی پس از اتما. کنيد باز کرده و با آن کارviیک پوسته فرمان از درون bach!توانيد با تایپ حتی می. گردید

!قابليت بسيار جالبی است . به برنامه باز گردیدexitاست که با تایپ

-INSERT : سـایر پيغامھـا ھـم در .ھنگامی که در حالت ورودی ھستيد، این کلمه در پایين صـفحه نوشـته ميـشود

.شوند ھمين مکان نمایش داده می

ایش کدام فایل ھستيد، با فشار دادن این کليدھا نام در صورتی که فراموش کردید در حال ویر : Ctrl+g کليدھای -

.نمایش داده ميشود... فایل و شماره خطی که در آن ھستيد، تعداد خطوط فایل و

حرکت در ميان فایل

بجز چند دستور حرکت بين خطوط ی که در باال شرح داده شدند، راھھـای دیگـری نيـز بـرای حرکـت در فایـل وجـود

را در var/log/messagesتوانيـد فایـل برای این کار مـی. ین کار نياز به یک فایل تقریبا بزرگ داریدبرای تمرین ا. دارد

:توانيد در فایل حرکت کنيد با کليدھای زیر می. کپی کرده و باز کنيد tmpدایرکتوری

-Ctrl+f : روید یک صفحه به جلو می.

-Ctrl+b : گردید یک صفحه به عقب باز می.

-Ctrl+d : روید نيم صفحه به جلو می.

-Ctrl+u : گردید نيم صفحه به عقب باز می.

-G : کنيد به آخرین خط فایل حرکت می.

- 1G : توانيد استفاده کنيد و به ھمان از ھر عددی می١البته به جای عدد . کنيد به نخستين خط فایل حرکت می

. خط حرکت خواھيد کرد

جستجوی متن

ھمچنـين امکـان اسـتفاده از . و عالمت سـوال اسـتفاده کنيـد(/) توانيد از کليدھای اسلش برای جستجوی متن مي

اسلش عمل جستجوی فایل بعد از اعالن و عالمت سوال عمل جستجوی فایل قبل . کاراکترھای ویژه نيز وجود دارد

. انجام ميدھندhelloغت عمل جستجو رو به جلو و عقب را برای ل? helloو / helloمثال. از اعالن را انجام ميدھد

استفاده از شماره ھا در کنار فرمانھا

:برای مثال . در صورتی که قبل از یک دستور یک عدد قيد نمایيد آن دستور به تعداد آن عدد تکرار خواھد شد

90

3dw : سه کلمه بعدی را پاک ميکند.

5cl : پنج حرف بعدی را تغيير ميدھد.

12j : ميکنددوازده خط به پایين حرکت.

.را یاد گرفته باشيد viاکنون باید تا حدود زیادی کار کردن با

GNU Wget روش کاربابرنامه دريافت فايل

، HTTPاين برنامه از پروتكل ھای . باشد اين برنامه يك ابزار رايگان برای دريافت فايل از اينترنت در محيط متنی مي

HTTPS و FTP با سرويس دھنده ھای پراكسی است پشتيبانی ميكند و ھمچنين سازگار .

Wget بـه . اين قابليت را دارد كه در پس زمينه، در حالی كه كاربر در سيستم وارد نشده است، بـه فعاليـت بپـردازد

تا اتمام كار، بـه فعاليـت خـود ادامـه Wget. اين ترتيب ميتوانيد دريافت فايل را شروع كرده و از سيستم خارج شويد

.قابليت برای دانلود كردن فايلھای بزرگ كه ساعتھای زيادی طول ميكشند، مفيد استاين . خواھد داد

Wget ميتواند لينكھای موجود در سايتھای وب را دنبال كرده و نـسخه ھـای محلـی سـايتھای وب را ايجـاد نمايـد و

Recursiveد بازگـشتی يـا بـه ايـن عمليـات اصـطالحا دانلـو. ساختار دايركتوری آنھـا را در كامپيوترتـان ايجـاد نمايـد

downloadingھمچنين . اطالق ميشودWget ميتواند لينكھای موجود در سايت وب را طوری تغيير دھـد كـه سـايت

. در كامپيوتر مشاھده نمود Offlineرا بتوان بصورت

Wget اتـصال شـما در صورتی كه . برای عملكرد روی خطوط آھسته و ناپايدار اتصال به اينترنت طراحی شده است

ميتواند پس از اتصال مجدد Wgetدائما قطع ميشود، ويا بدليل بزرگ بودن فايل مجبور به قطع مداوم اتصال ھستيد،

در بدترين شرايط، امكان نـدارد كـه . برنامه بسيار قابل اطمينانی است Wget. ادامه فايل را برای شما دريافت نمايد

.ی اگر اتصال شما صدھا بار قطع شده باشديك فايل را بصورت خراب دانلود كند، حت

در کنـسول متنـی لينـوکس man wgetبرای يادگيری كامل اين برنامه نياز داريد تا مـستندات آنـرا بـه تايـپ دسـتور

ایـن راھنمـا . صفحه بوده و كليه گزينه ھای اين برنامه را توضـيح داده اسـت٢٠اين مستندات حدود . مطالعه نماييد

در اينجا برای آشنايی شما با كـاربرد ايـن برنامـه، برخـی گزينـه . ه از این مستندات نوشته شده استنيز با استفاد

:ھای مھم را به ھمراه مثال شرح داده شده

فايـل مربوطـه را وارد URL، آدرس wgetدر حالت عادی برای دريافت يك فايل، بايد پس از دستور : استفاده ساده -

، XTERMكامل فايل مربوطه را كپی كرده و در پنجـره ترمينـال URL استفاده از مرورگر خود، برای اين كار، با. نماييد

در صورتی كه قبال در حال دريافت فـايلی بـوده ايـد و دريافـت آن بـه داليلـی نيمـه كـاره . نماييد Pasteجلوی دستور

بـه دو مثـال زيـر توجـه . كار استفاده كنيـدبرای اين cمانده و مايل به دريافت ادامه فايل ھستيد، ميتوانيد از سوئيچ

:كنيد

wget http://www.redhat.com/download/kernel-2.4-20.K7.rpm $

91

wget -c http://www.redhat.com/download/kernel-2.4-20.K7.rpm$

ل دوم، در در مثـا. شروع به دريافت فـايلی را كـه در جلـوی آن تعيـين شـده اسـت، خواھـد كـرد wgetدر مثال اول،

بـه صـورت wgetبرنامـه . صورتی كه اين فايل قبال به صورت ناقص دريافت شده است، ادامه آنرا دريافت خواھد كرد

در صـورتی كـه . بار عمليات دريافت را تكرار خواھـد كـرد٢٠پيش گزيده و خودكار، در صورت قطع اتصال به ھر دليل،

ميتوانيـد t كند و ناپايدار شما كم باشـد، بـا اسـتفاده از سـوئيچ احساس ميكنيد اين تعداد ممكن است برای اتصال

:به مثال زير توجه كنيد . تعداد آنرا تعيين كنيد

wget -t 45 http://www.redhat.com/download/kernel-2.4-20.K7.rpm $

و دريافـت را تمـام بار مجددا بـه سـرويس دھنـده متـصل شـده ۴۵، در صورت قطع اتصال، wgetدر مثال باال، برنامه

را ھـم بكـار ببريـد تـا فايـل از ادامـه cدر صورتی كه چنين اتصالی داريد، توصيه ميشود تا حتما سوئيچ . خواھد كرد

.دريافت شود

بـرای اجـرای آن در . ، قابليت اجرای آن در پس زمينه استwgetھمانطور كه گفته شد، يكی از قابليت ھای برنامه

:ز دستور زير استفاده كنيد پس زمينه، كافی است ا

wget -t 45 -o log http://www.redhat.com/download/kernel-2.4-20.K7.rpm $

. ثبت ميشودlogدر حالت پس زمينه اجرا شده و عمليات آن در فايل ثبتی به نام wgetدر مثال باال، برنامه

ھايی كه نياز داريد دانلود شوند داريد، ميتوانيد بـا كامل فايل URLدر صورتی كه يك فايل حاوی : استفاده پيشرفته -

: از آن استفاده كنيدiاستفاده از گزينه

wget -i | myFile$

ميتوانـد يـك wgetقبال گفتم كـه . خواھد خواندmyFile، آدرسھای مورد نياز خود را از فايل wgetدر مثال باال، برنامه

برای دريافت كامل يك سايت وب، بايد دستور . در كامپيوترتان ذخيره كندسايت وب كامل را برای شما دانلود كرده و

:زير را وارد نماييد

Wget -o -r http://www.gnu.org/ gnulog$

دايركتـوری و ھمـان سـاختار دايركتـوری ۵را بـا عمـق gnu.org، نسخه ای از سـايت وب wgetدر اين مثال، برنامه

در صورتی كه مايل ھـستيد، . ذخيره خواھد كرد gnulogرده و عمليات را در فايل استفاده شده در سايت، دريافت ك

بتوانيـد آنھـا را مـرور كنيـد، از Offlineطوری تبديل شود تـا در كـامپيوتر خودتـان و در حالـت HTMLلينكھای فايلھای

:گزينه زير استفاده كنيد

wget --convert-links -r http://www.gnu.org/ -o gnulog$

ايـن امكـان را بـه wgetدر صورتی كه بخواھيد فقط محتويات يك دايركتوری حاوی فايلھای خاص را دريافت كنيد نيز،

:به مثال زير توجه كنيد . شما اعطا ميكند

/http://www.gnu.org/images wget -r -l1 -A.png $

92

در . جود در دايركتوری مربوطه را دريافت خواھد كـردمو pngبا عمق يك دايركتوری، تمام فايلھای wgetدر اين مثال،

:استفاده كنيد ncصورتی كه ھنگام دانلود ساختار يك سايت، اتصال قطع شود، برای ادامه بايد از گزينه

wget -nc -r http://www.gnu.org $

دريافـت فايـل شـما را برنامـه ای بـسيار قدرتمنـد و انعطـاف پـذير بـوده و كليـه نيازھـای wgetبصورت كلی، برنامـه

.پوشش خواھد داد

فارسی نويسي در لينوکس ؟

پـردازد البتـه بـسياری از توزیعھـای جدیـد مـی٩این مقاله به بررسی چگونگی فارسی نویسی در لينوکس ردھـت

.لينوکس ھم با کمی تفاوت و با روشی تقریبا مشابه فارسی را پشتيبانی ميکنند

به چه چيزھایی نياز داریم؟

. دانلود کنيدlinuxiran.orgادی قلم یونيکد که ميتوانيد آنھا را از ویندوز قرض بگيرید و یا از سایت تعد

چگونه شروع کنيم ؟

:مراحل بعدی به صورت زیر است

سپس دستور زیر را . سيستم شوید بصورت کاربر ریشه وارد su یک پنجره ترمينال باز کرده، سپس با تایپ دستور -

: را برایتان باز کندXfree86 اجرا شده و فایل پيکربندی viتایپ کنيد تا برنامه ویرایشگر

$ vi /etc/X11/XF86Config

گـشته و پـس از پيـدا کـردن آن، در یـک فـضای Section InputDevice در متن فایل بازشده، به دنبـال vi در برنامه -

: را فشار داده و فرمانھای زیر را تایپ کنيدinsertخالی کليد

Option "XkbOptions" "grp:ctrl_shift_toggle"

Option "XkbLayout" "us,ir"

مـی گویـد کـه بـا فـشرده شـدن، Xfree86خـط نخـست بـه . مشابه ویرایشگرھای متنی دیگر استviکار کردن با

Ctrl+Shiftان دوم را که فارسی است به آن معرفی ميکند زبان صفحه کليد عوض شود و خط دوم، زب.

را Enter و کليـد wqرا فشار داده و تایپ کنيـد : را فشار دھيد، سپس کليد Escپس از اتمام تایپ خطوط باال، کليد

.این کار تغييرات انجام شده را ذخيره کرده و به خط فرمان باز ميگردد. فشار دھيد

بـرای ایـن کـار، مجـددا در . معرفی کنيـدXfree86 را به TrueTypeربوط به فونتھای در این مرحله باید دایرکتوری م-

به دنبال خط زیر . این کار فایل پيکربندی قلمھا را باز ميکند. را تایپ کنيدvi /etc/fonts/fonts.confخط فرمان دستور

:که در ابتدای صفحه است بگردید

93

/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1

: خط زیر را زیر آن اضافه کنيدinsertبا فشار دادن کليد و مجددا

/usr/X11R6/lib/X11/fonts/TTF

. خارج شویدvi تا تغييرات ذخيره شده و از برنامه wqرا فشار داده و تایپ کنيد : و سپس Escپس از اتمام کليد

ای قلمھـا را بـه مـسيرھای مربوطـه در مرحله بعدی باید فایـل ھـ. خوب بخشھای مشکل کار را به اتمام رساندید-

:برای این کار فرامين زیر را تایپ کنيد. کپی کنيد

$ cp *.ttf /usr/X11R6/lib/X11/fonts/TTF/

مجددا راه انـدازی شـود و تغييراتـی کـه Xserver را فشار دھيد تا Alt+Ctrl+Backspaceپس از اتمام کار، کليدھای

Preferences کرده و این بار در منوی اصلی قـسمت loginددا در سيستم مج. ایجاد کردید در سيستم اعمال شود

ایـد مـثال بينيد، یکی از قلمھایی را که نصب کرده را انتخاب کرده و برای قسمتھایی که در شکل زیر میFontبخش

. را انتخاب کنيد Tahomaفونت

. طراحی شده اند، فارسی تایپ کنيدGTK 2.0ز اکنون ميتوانيد در بخشھای مختلف و برنامه ھایی که با استفاده ا

بـه بعـد نيـز از زبـان 1.1نـسخه OpenOfficeميتوانيد در مرورگر اینترنـت خـود و یـا در مجموعـه برنامـه ھـای اداری

.فارسی استفاده کنيد

در لينوکس (true type TTF)نصب فونتھای

این روش نـصب . با كيفيت باال برای آن می باشديكی از قابليت ھای سيستم عامل ويندوز وجود فونت ھای متنوع

. امكان اجرا داردSuSE به بعد و ويرايش ھای اخير ردھت و 8.0 یا نسخه Mandrake 9.0 بر روی TTFفونتھای

را تايـپ ttmkfdir بـاز كنيـد و در آن دسـتور Xtermبرای آزمايش اينكه امكان اجرا را داريـد يـا نـه يـك پنجـره ترمينـال

مواجـه command not found و يا ليستی از فونت ھا بود امكـان اجـرا مـی باشـد و اگـر بـا پيغـام 0ر نتيجه اگ.كنيد

.شديد بايد به فكر ديگری باشيد

XWindows ھمان رابط گرافيكی كاربر در لينوكس خود شامل انواع مختلفی از فونت ھا می باشد اما با استفاده از

. خاب بر روی طيف وسيعی از فونت ھای متنوع و با كيفيت باال را داريد شما امكان انتTTFنصب فونت ھای

تمـام عمليـاتی را كـه در ادامـه DrakFont استفاده می كنيد شما می توانيد بـا اسـتفاده از ابـزار Mandrakeاگر از

وارد Mandrake Control Center ازDarkFontبـرای دسترسـی بـه .گفته می شود به صورت اتوماتيـك انجـام دھيـد

. شويد و كار را ادامه دھيدFontsقسمت

94

توجه داشته باشيد برای اجرای بعضی از دستور ھا بـه مجـوز .شود در اينجا به نصب دستی فونت ھا پرداخته می

. نياز داريدrootدسترسی کاربر از نوع سوپر يوزر یا

كامال بـه خودتـان بـستگی دارد امـا در اينجـا سـاير مسير و نام آن .ابتدا بايد يك دايركتوری برای فونت ھا ايجاد كنيد

.كارھا با ھمين مسير و نام انجام شده است

اسـتفاده mkdirبـرای ايجـاد دايركتـوری مـی توانيـد از دسـتور . ايجاد كردمusr/local/fonts/ttf/من دايركتوری را در

.كنيد

#mkdir /usr/local/fonts

#mkdir /usr/local/fonts/ttf

معمـوال ttfفونت ھای .ز داريد فونت ھايی را كه می خواھيد نصب كنيد به داخل اين دايركتوری كپی كنيدسپس نيا

امكان دارد شما فونت ھا را دانلود كرده باشيد كه در ھـر حـال فونـت ھـايی . قرار دارندwindows/fontsدر ويندوز در

.كه تمايل داريد نصب شوند بايد به داخل اين پوشه كپی شوند

:برای اين كار از دستورھای زير استفاده كنيد . وجود فونت ھا را اطالع دھيدXWinodowsعد بايد به سيستم ب

cd /usr/local/fonts/ttf

ttmkfdir > fonts.scale

mkfontdir

شـده ايجـاد fonts.dir وfonts.scaleاگر به داخل دايركتوری نگاه كنيد مشاھده خواھيد كرد كه دو فايل به نام ھـای

. می باشندttfاند كه شامل ليستی از اطالعات مربوط به فونت ھای

. استفاده كنندchkfontpathكاربران ردھت می توانند از دستور .سپس بايد محل فونت ھا را اطالع دھيد

chkfontpath -a /usr/local/fonts/ttf

ــام د ــار را انج ــن ك ــتی اي ــورت دس ــه ص ــد ب ــد باي ــان را نداري ــن فرم ــر اي ــدو اگ ــل .ھي ــا etc/X11/xfs/config/فاي و ي

/etc/X11/fs/config را باز كنيد و در قسمتی كه با "catalog "=شروع شده است مسير دايركتوری را اضافه كنيد.

.كار تمام شد،حاال می توانيد از فونت ھای جديدتان استفاده كنيد

به داخل ھمين دايركتـوری كپـی كنيـد و دسـتور برای نصب فونت ھای جديد تر در آينده شما تنھا كافيست فونت را

:زير را دوباره انجام دھيد

ttmkfdir > fonts.scale

mkfontdir

95

OpenOffice راھنمای مجموعه اداری

ھـای اداری ماننـد واژه اسـتفاده ميکنـد، برنامـه ھای کـاربردی کـه ھـر کـاربر کـامپيوتر از آن ترین برنامه یکی از اصلی

ھـای اداری زیـادی بـرای محـيط سيـستم عامـل لينـوکس نوشـته مجموعـه .ھـا ھـستند گـستردهپردازھا و صـفحه

OpenOffice ھا که بسيار قدرتمند بوده و دارای تعـداد زیـادی کـاربر اسـت، مجموعـه مجموعه یکی از این. اند شده

از ایـن StarOffice مجموعـه اداری تجـاری. یابـد توسـعه مـی Sun Microsystems اسـت کـه تحـت حمایـت شـرکت

و جاوا نوشته شـده ++C زبانھای برنامه نویسی با استفاده از OpenOffice .مجموعه بعنوان پایه بھره گيری ميکند

البتـه ناگفتـه نمانـد کـه ایـن . قابليت استفاده از زبان فارسی در آن اسـت یکی از محاسن عمده این برنامه. است

فارسی تایپ توانيد تر نمی ھای قدیمی م افزار موجود است و در نسخه و باالتر این نر1.1ھای نسخه قابليت فقط در

مجموعه اداری آفيس مایکروسافت و ذخيره به یکی از بھترین قابليتھای این مجموعه توانایی خواندن فایلھای. کنيد

عات خود را به به سيستم لينوکس منتقل شوند و یا مجبور ھستند اطال بنابراین کاربرانی که مایلند. آن فرمتھاست

دارای چنـد این مجموعه. ویندوز ارائه نمایند، ميتوانند از این قابليت به خوبی استفاده نمایند کاربران سيستم عامل

در OpenOffice Writer افـزار نـرم. افزار مختلف است کـه در زیـر بـه معرفـی اجمـالی ھـر یـک خـواھيم پرداخـت نرم

. کار کردن با این نرم افزار برای شما بسيار آسان خواھد بـود ار کرده باشيد،ک MS-Word صورتی که قبال با نرم افزار

نرم افزار مشاھده ميشود و بسيار مفيد است، کامل کردن خودکـار واژه ھـای تایـپ شـده قابليت جالبی که در این

وم، برنامـه آنـرا بـرای د در صورتی که قبال واژه ای را در سند خود تایپ کرده باشيد، ھنگام تایپ آن بـرای بـار .است

توانيـد مـستنداتی را با کمک این نرم افزار مـی. قبول کنيد آنرا Enter توانيد با فشار دادن کليد شما تایپ کرده و می

اینکه این نرم افزار عالوه بر. مایکروسافت ایجاد کرده اید، به محيط لينوکس منتقل نمایيد Word که توسط واژه پرداز

توانيـد اسـتفاده از ایـن نـرم افـزار مـی بـا. کارآمد نيز به شمار ميرود HTML ل است، یک ویرایشگریک واژه پرداز قاب

توانيـد بـا کنيـد را مـی مستنداتی کـه بوسـيله ایـن نـرم افـزار ایجـاد مـی .نيز ایجاد و ویرایش نمایيد HTML فایلھای

، فرمت ھایXP و٢٠٠٠، ٩٧، ٩۵، ۶نسخه ھای Word ، مایکروسافت)Writer اصلی برنامه فرمت( sxw فرمتھای

StarWriter ،RTF ،PDF ،HTML ،XTML ،XML نرم افزار. و متن ذخيره نمایيد OpenOffice Calc این نرم افزار یک نرم

کار کرده باشيد، کار کردن با این نرم افزار Excel قبال با در صورتی که. ميباشد MS-Excel افزار صفحه گسترده مانند

را Excel توانيـد فایلھـای مربـوط بـه نـرم افـزار عالوه بر اینکه در این نرم افزار می. خواھد بود بسيار سادهنيز برایتان

، مایکروسافت اکسل نـسخه ھـای )Calc فرمت اصلی برنامه( sxc توانيد مستندات خود را با فرمتھای بخوانيد، می

نـرم افـزار. نيـز ذخيـره نمایيـد dif و XP ،HTML ،PDF ،XHTML ،CVS، StarCalc ،dBase ،SLK و٢٠٠٠، ٩٧،٩۵، ۵

OpenOffice Impress نرم افزار نيز یک نرم افزار ایجاد مستندات معرفی یا این Presentation است که بسيار شبيه

برای Impress کار کردن با در صورتی که قبال با این نرم افزار آشنایی داشته باشيد،. باشد می MS-PowerPoint به

مایکروسافت را خوانده PowerPoint توانيد فایلھای مربوط به می بوسيله این نرم افزار. بسيار آسان خواھد بودشما

96

، XP و٢٠٠٠، ٩٧نـسخه ھـای PowerPoint ، مایکروسـافت(Impress فرمـت اصـلی برنامـه) sxi و بـه فرمتھـای

تـصویری بـا ھمچنين امکان تھيه خروجـی.نيز ذخيره نمایيد Flashو sxd ،HTML،StarDraw ،StarImpress ھمچنين

در صورتی کـه بـا نـرم افـزار ھـای OpenOffice Draw نرم افزار. فرمتھای بسيار متنوع نيز در این نرم افزار وجود دارد

بـا . کار کرده باشيد، مفاھيم این نـرم افـزار را بـه آسـانی درک خواھيـد کـرد Corel Draw رسم اشکال برداری مانند

فرمـت اصـلی ) sxd فرمتھای توانيد انواع نمودارھا، اشکال و دیاگرامھا را رسم کرده و با ین نرم افزار میا استفاده از

نرم افـزار. بسيار متنوع تصویری ذخيره نمایيد ھای و فرمت PDF ،HTML،StarDraw ،Flash ، ھمچنين(Draw برنامه

OpenOffice Math فایلھـایی را . باشـد و درج آنھا در مستندات مختلف میدر تھيه انواع فرمولھا کاربرد این نرم افزار

، StarMath، )برنامـه فرمـت اصـلی( sxm ھـایی ماننـد توانيـد بـا فرمـت کنيـد را مـی افزار ایجاد می این نرم که توسط

MathML و PDF نرم افزارھای ھمانطور که در باال ذکر شد، مجموعه. ذخيره نمایيد OpenOffice ھـای دارای قابليـت

افزاری یـک ھمراه با این مجموعه نرم. نيازمند مطالعه یک کتاب کامل است اوانی ھستند که آشنایی با تمام آنھافر

صـفحه بـرای بـاز شـدن. توانيد در مواقع لـزوم از آن اسـتفاده کنيـد کامل ارائه شده است که می سيستم راھنمای

تنظـيم مجموعـه کوچـک چگـونگی نـصب ودر ایـن راھنمـای . را فـشار دھيـد F1 راھنمـا کـافی اسـت کـه کليـد

OpenOffice مرحلـه نخـست نيـاز داریـد تـا آخـرین در. برای استفاده از زبان فارسی در آن توضيح داده شـده اسـت

http://www.openoffice.org مجموعـه را ميتوانيـد از سـایت ایـن. نسخه این مجموعه را از اینترنت دانلـود نمایيـد

پـس از اینکـه ایـن مجموعـه را دانلـود کردیـد، بـا اسـتفاده از. مگابایت حجـم دارد ٧۵ ودبسته آن حد. دانلود نمایيد

ــاز کنيــد KDE در محــيط Ark افزارھــایی ماننــد نــرم ــرا ب ــا دســتورھای زیــر در خــط فرمــان، آن gunzip $ : و ی

Ooo_1.1.0_LinuxIntel_install.tar.gz $ tar -xf Ooo_1.1.0_LinuxIntel_install.tar کار، محتویات بـسته در با این

ایـن برای اجرای برنامه نصب، کـافی از داخـل. باز خواھد شد Ooo_1.1.0_LinuxIntel_install یک دایرکتوری به نام

. افـزار نمـایش داده ميـشود پس از چند لحظه صفحه خـوش آمـدگویی نـرم. را اجرا نمایيد Setup دایرکتوری، برنامه

فایل متنی در مورد این نسخه از مجموعه به نمـایش در در مرحله بعدی یک. يدکليک کن Next برای عبور از آن روی

در ایـن مرحلـه بایـد ابتـدا نـوار پيمـایش را بـه. افـزار موافقـت کنيـد باید با مجوز نـرم در مرحله بعدی نيز. خواھد آمد

اید اطالعات شخصی خود ماننـد ب در مرحله بعدی نيز. را تيک بزنيد ...I accept ترین نقطه آورده و سپس گزینه پایين

شـود کـه نـوع نـصب را انتخـاب از مرحله بعدی شروع مـی بخش اصلی نصب. را وارد نمایيد... نام، نام خانوادگی و

در صـورتی کـه . مگابایت فضا نياز خواھيد داشـت٢۵٠ تا ١٩٠کنيد، به انتخاب می بسته به نوع نصبی که. کنيد می

افـزار نـصب از نـرم توانيد انتخاب نمایيـد کـه چـه بخـشھایی شيد، در مرحله بعد میرا انتخاب کرده با Custom نصب

ميتوانيد آنرا در یک پوشـه در دایرکتـوری خـانگی .پس از این مرحله باید مسير نصب نرم افزار را تعيين نمایيد. شوند

کنيد تـا کپـی و نـصب آغـاز کليک Install نصب، در مرحله بعدی روی دگمه پس از انتخاب مسير. خودتان نصب کنيد

باشـيد کـه توجـه داشـته. به برنامه نصب از شما سوال خواھد شد Java مرحله برای نصب یا معرفی در این. شود

ھـای مجموعـه از ویژگـی تنھـا برخـی. حتما الزم نيست تا جاوا را روی سيـستم خـود نـصب شـده داشـته باشـيد

97

OpenOffice مانند ذخيره با فرمت Flash است بسته جاوا روی سيستم شما نصب باشـد ممکن. نياز داردبه جاوا .

کـافی . قـرار دارد usr/lib معمـوال در یـک دایرکتـوری در مـسير مسير نصب بسته به نوع توزیع متفـاوت اسـت، ولـی

Do Not Install Java Runtime در صورتی که مایل نيستيد از جاوا استفاده نمایيد، گزینه) .است آنرا انتخاب نمایيد

Environment را انتخاب نمایيد و در پيغام ھشدار روی OK برنامه نصب به صورت خودکار منوھای برنامه .کليک کنيد

خارج شوید و با ورود مجدد منوھـا نمـایش داده KDE استفاده ميکنيد، یکبار از KDE در صورتی که از. را ایجاد ميکند

فارسی، ابتـدا بایـد توجـه برای فعال کردن زبان. نياز دارید اجرا نمایيدھایی را که اکنون ميتوانيد برنامه. شد خواھند

در صـورتی کـه نيـست، بـه . (سيستمتان نصب شده باشد داشته باشيد که زبان فارسی و قلمھای یونيکد باید در

)پيکربندی لينوکس در بخش آرشيو مقاالت موجـود اسـت مراجعـه کنيـد راھنمای زبان فارسی که در بخش نصب و

سـپس در. را انتخاب نمایيد Options کليک کرده و Tools روی گزینه RTL راست به چپ یا برای فعال کردن نوشتن

کليـک OK بزنيـد و روی را تيک Complex Text Layout Support قسمت Language Settings > Languages بخش

.کنيد تا فعال شود

وکسلين توضيحاتی کوتاه در مورد چند توزیع مشھور

اگر تاحاال تصميم نگرفته ايد که از کدام نسخه لينوکس استفاده کنيد توجه کنيد که ھمه نـسخه ھـای لينـوکس بـا

و در برخی . ھم شباھت دارند ولی تفاوتھای اساسی در بعضی از توزیعھا نسبت به بعضی دیگر مشاھده ميشود

.موارد این تفاوت ھا خيلی بزرگ و قابل مالحظه ميباشند

این مجال در مورد اکثر نسخه ھای مھم لينوکس توضيح مختصری داده ميشود تا راھنمای کوچکی برای کـاربران در

چـه تفـاوتی بـا SuSEتازه کار لينوکس باشد که مثال چه فرقی بـين نـسخه ھـای مختلـف لينـوکس وجـود دارد یـا

Redhat دارد و غيره .

رست است که ھمه نسخه ھای لينوکس برمبنای ھـسته کرنلـی شايد فکر کنيد لينوکس لينوکسه اما باید گفت د

تقریبا مشابه بنا شده ویا ھمه آنھا از دستورات مشابه در خط فرمان برای انجام عمليـات مختلـف اسـتفاده ميکننـد

ا در واقـع فقـط نيازھـای مختلـف بـه انـواع نـرم افزارھـا و یـ. اما این توزیعھا در بسياری موارد ھم با ھم فرق ميکنند

.تجربه شخصی افراد است که باعث ميشود از يکی از نسخه ھای لينوکس استفاده کنند

Linux Mandrake:

98

ھمـه کارھـا انقـدر سـاده . لينوکس اسـت Red hatاز خيلی جھات کامال شبيه , ساخته شده Red hatبر اساس

چند کليک و مـشاھده ویـزارد مربوطـه شده که يک کاربر عادی بتواند بدون ھيچ مشکلی ھر کاری که الزم باشد با

لينوکس بسيار خوب بوده و در ھمين مدت کم توانسته است عالقه مندان خودش را Mandrakeرشد , انجام دھد

2000 در سـال Mandrake. این نسخه از لينوکس انتخاب خوبی برای کاربر متوسط يـا حرفـه ای نيـست , پيدا کند

شـوند و حتـی نصب ميFat ھا رو پارتيشن ھای Mandrake از بوده خيلیی بازار يکی از پرفروشترين لينوکس ھا

. بوده استMandrake عوامل مھم پيشرفت از طريق ويندوز اجرا شده و به نظر من اين از

Linux-mandrake.com

SuSE:

SuSE برای Alpha , Power PC , Intel و Sparc ساخته شـده ,SuSE از طريـق نـرم افـزار YaST يـک روش سـاده و

User Friendly مثال , شود ھمچنين با مقدار زيادی برنامه ھای جانبی منتشر می, برای نصب شدن دارد SuSE9

Professional تـا سـيدی اسـت ٧ تا 3 که االن در بازار ايران وجود دارد دارای ,SuSE تـا حـدودی مخـصوص کـاربران

يعنی مي, کند را پشتيبانی میJournaling FS اين است که SuSEيت حرفه ای لينوکس است و مھم ترين خاص

. بودن بی ھمتاست Stable نصب کنيد که در ReiserFSتوانيد آنرا روی يک پارتيشن

SuSE.com

Red hat:

Red hat بسيار انعطاف پذير بوده و با سری برنامه ھـای خـوبی ارائـه مـي, پر فروش ترين نسخه لينوکس است

Red ھـای الزم نـصب شـده و امـروزه Package با ست Server يا WorkStationردھت ميتواند ھم بعنوان , شود

hatشود بر روی بسياری از سرور ھای موجود در اینترنت استفاده می .Red hatشود راحت نصب مي ,Raid را

بـا ايـن , ... تـوان از آن سـاخت و تمند و امنی مـی قدرServer, را ساپرت ميکند auto-paritioning, ساپرت ميکند

!! حال اگر شما قبال با لينوکس شروع به کار نکرده ايد شروع خوبی نخواھد بود

99

Redhat.com

Stampede Linux:

Systemخـورد يـا عمـال بـه درد مھندسـين سـخت افـزار مـي, سـاخته شـده Intel و Alphaبـرای پردازنـده ھـای

Administrator ھایUnix , انتخاب خوبی برای کاربر تازه کار نيست .

Spampete.org

Phat Linux:

Phat Linux مخصوصا برای کاربرانی که با , بھترين نسخه لينوکس برای شروع کار با لينوکس استWindows زيـاد

تـوان را مـیPhat Linux.صورت پـذیرد ... ھا و Wizardکار کرده اند مناسب است چون سعی شده ھمه کارھا با

.عامل بسيار سريع و راحت است نصب کرد و روند نصب خود سيستم ) Ntfsبجز ( بر روی يک پارتيشن ويندوز

PhatLinux.org

Yellow Dog:

برای کسايی که ميخواھند يک سرور انعطاف پذير و امن داشته باشند مناسب , ساخته شده PowerPCفقط برای

. شود بر روی کامپيوترھای مکينتاش ھم نصب ميھمچنين, است

Yellowdoglinux.com

Debian:

Debian پرطرفدار ترين نسخه لينـوکس بـرای حرفـه ھـای Linux/Unix و System Administrator ھاسـت ,Debian

ودش را خـDebian. گيـرد ھای لينوکس سریع نصب نمی شود ولی خيلی ھـم وقـت نمـيDistributionمثل بقيه

100

دسـت نخـورده حاصـل کـار کـسی کـه آن را Utility از يک سـری Debianو در واقع , داند يک نسخه لينوکس نمي

. گيرد بوجود آورده و ھسته کرنلی که برای آن طراحی شده بھره می

Debian.org

Slack ware:

Slack ware ولـی بعـد از چنـد سـال در ,بـودهس محبوب ترين نسخه لينوک1990 در زمان ساخت یعنی حدود سال

شود ولی معموال بر روی ساخته ميSlack ware االن ھم ,است محو شده SuSE و Red hatپشت آوازه و شھرت

!دارد نيست ولی طرفدارھای خودش را User Friendly ھا Distribution به اندازه بقيه ,رود ميسرور ھا به کار

Slackware.com

Lindows:

Linux يــا Lindows, ســاخته شــده Debianی از جديــد تــرين نــسخه ھــای لينــوکس ميباشــد کــه بــر اســا س يکــ

Windowsو به , کند محيطی شبيه محيط ويندوز را بر روی لينوکس اجرا کند که به نظر من موفق نبوده سعی مي

! شود ھر صورت يکی از نسخه ھايی است که در ايران راحت پيدا می

Lindows.org

مـن تقريبـا بـا , که می بينيد واقعا نميتوان با قاطعيت گفت که شما بايد از چه لينوکسی استفاده کنيـد ھمانطوری

بايد تجربه کنيد تـا ببينيـد . دھم را ترجيح ميredhat و SuSE و Mandrakeھمه اين نسخه ھا کار کردم و شخصا

! از کدام بيشتر خوشتان خواھد آمد

لينوكس نويسی محيط ھای برنامه نمروری بر زبا

فرد دانـست چـون بـه تمـام به منحصر نويسی يك سيستم عامل توان از جنبه برنامه سيستم عامل لينوكس را می

ھـای البتـه تنـوع زبـان. عامـل سـھيم و دخيـل شـوند دھـد كـه در توسـعه سيـستم كاربران خود ايـن امكـان را مـی

نويـسی در ايـن محـيط را خواھنـد برنامـه تواند برای كسانی كه می می ملنويسی موجود در اين سيستم عا برنامه

101

در ايـن نويسی پركاربردتر ھای برنامه به معرفی اجمالی برخی زبانمبحثدر اين . سردرگمی شود آغاز كنند، عامل

.كنيم می ھای كليدی با يكديگر مقايسه پردازيم و آنھا را از بعضی جنبه محيط می

برای تعيين اينكه كـداميك بھتـرين گزينـه بـرای نويسی است و تالشی ھای برنامه بر مرور اين زبانتمركز اين مطلب

ھـای خـاص تواننـد نيازھـا و سـليقه ھا مـی در واقع ھركدام از اين زبان .نويسان ھستند، صورت نخواھد گرفت برنامه

مطالعـه بـه ھمـين دليـل. از سـايرين دانـستتوان به طور مطلق برتـر يك را نمی برآورده كنند و ھيچ كاربران خود را

.توان مفيد دانست ھا را می بيشتر در مورد ھركدام از اين زبان

به بررسی آنھـايی خـواھيم در نتيجه در اينجا تنھا. نويسی در لينوكس وجود دارد زيادی زبان و كتابخانه برنامه تعداد

منبع مورد استفاده برای اين مطلب، كـاری اسـت كـه .تندتر ھس پرداخت كه طبق آمار و ارقام از سايرين پراستفاده

دھنـده اعتبـار انجام شده است كه نشان) Linux Documentation Project پروژه مستندسازی لينوكس يا( LDP در

.متوليان لينوكس است آن در نزد

:عبارتند از ھايی كه در اينجا مورد بررسی قرار خواھند گرفت زبان

اول پيدايش لينوكس در آن قرار گرفته بودند ھايی كه از روزھای به عنوان زبان Lisp ، و C ،Perl ھای زبان

ھايی كه نسبت به گروه اول جديدتر ھستند به عنوان زبان ++C و Python ،PHP ،Java ھای زبان

مقايسه معيارھای

.شد ھا بيان خواھد در بخش مقايسه، خصوصيات زير برای ھريك از زبان

اننام زب

.شود می عنوانی كه عموما زبان مورد بررسی به وسيله آن شناخته

مبتدی

چقـدر بـرای افـرادی كـه دارای تجربـه كمـی در زمينـه دھـد كـار بـا زبـان مـورد بررسـی معياری است كه نشان می

مناسـب تـوان تعيين شده باشد را مـی» بله«ھايی كه اين معيار برای آنھا زبان .نويسی ھستند راحت است برنامه

.نويسان مبتدی دانست برنامه حال

102

كارايی

البته . اين زبان نوشته شده باشند، در ھنگام استفاده چقدر سريع خواھند بود ھايی كه با دھد كه برنامه نشان می

ولـی يـك قـانون .نويـسی ھای مـورد اسـتفاده در برنامـه بـستگی دارد تـا بـه زبـان برنامـه بيشتر به الگوريتم كارايی

تـوان به طور مثال مـی. كنند باالتر توليد می ھايی با كارايی معموال برنامه Fortran و ++C ،C گويد كه ه مینانوشت

سـازی اعـداد بـا يـك در ايـن آزمـايش يـك برنامـه مرتـب. علمـی نيـست به يك آزمايش اتكا كرد كه البته خيلی ھـم

و شـود سرعت اجرای آنھا بـا يكـديگر مقايـسه مـیشود و سازی می ھای مورد مقايسه پياده زبان الگوريتم ثابت در

.گيرد نويسی قرار می مبنای تعيين كارايی زبان برنامه

OOP :نويسی ھای برنامه شیءگرا در مقابل ساير روش نويسی برنامه

نويسی است ھای برنامه ترين روش يكی از مھم Object Oriented Programming (OOP) نويسی شیءگرا يا برنامه

واحدھايی كه معموال به ھا در ھا و الگوريتم در اين روش، ساختار داده. شود روز بر محبوبيت آن افزوده می وز بهكه ر

كـه (procedural) ای نويسی رويه با روش برنامه معموال OOP .گيرند شوند، قرار می شناخته می (Class) نام كالس

نويسی شیءگرا را البته امكان برنامه. گيرد مورد مقايسه قرار میيكديگر جدا ھستند ھا از ھا و الگوريتم در آن داده

زبـان شـیءگرا محـسوب يـك C مثال بـا وجـود ايـن كـه زبـان. نويسی دانست توان كامال وابسته به زبان برنامه نمی

ھـايی كـه مشخـصه اصـلی آنھـا در زبـان ھای شـیءگرا نوشـت و بـه ھمـين ترتيـب توان در آن برنامه شود می نمی

.كرد ای توليد ھای رويه توان برنامه گرايی است میشیء

نويـسی خاصی را برای تسھيل برنامـه ھای برای آنھا ذكر شده است، قابليت OOP ھايی كه مشخصه در اينجا زبان

نويـسی برنامـه. گونـه متفـاوتی از زبانھـا ھـستند Lisp نظيـر (functional) ھای تـابعی زبان. كنند شیءگرا ارائه می

نـام كـه بـه (logical) نويـسی منطقـی برنامـه. نويـسی تـابعی دانـست ای از برنامـه تـوان شـاخه مـی راشـیءگرا

نمونه آن اسـت، گونـه كـامال ترين شاخص prolog شود و زبان نيز شناخته می (declarative) نويسی تعريفی برنامه

.ھا ندارد روش نويسی است كه شباھت زيادی با ساير متفاوتی از برنامه

: RADھا توليد سريع برنامه (Rapid Application Development)

باشـد، وابـسته بـه ابزارھـايی اسـت كـه در توليـد اين معيار بيشتر از آن كه به زبان مورد استفاده بستگی داشـته

نيـز بـسيار (code reuse) نوشـته در اثـر اسـتفاده مجـدد از كـدھای پـيش RAD .گيرند برنامه مورد استفاده قرار می

. يابد می افزايش

103

ھا مثال

البته كاربردھای خـوب . شود بحث در آنھا بيشتر استفاده می كند كه زبان مورد ھايی را مشخص می اين معيار حوزه

.اند نشده موارد ذكر شده وجود دارد اما به علت عام نبودن آنھا ذكر و بد ديگری ھم عالوه بر

توضيحات

.ارائه خواھد شد بحث در اين بخشاطالعات بيشتری در مورد زبان مورد

ھا مقايسه زبان

ھای اصلی محيط لينـوكس معيارھای معرفی شده در باال را برای برخی زبان در اين بخش ھمان طور كه گفته شد،

.دھيم می مورد بحث قرار

Perl زبان

بله: مبتدی

OOP : بله

نويسی وب يستم، برنامه، ابزاری برای مديران س(scripting) نويسی اسکریپت : ھا مثال

(string) ھای حرفی قدرتمند برای كار با متن و رشته ابزاری: توضيحات

Python زبان

بله: مبتدی

OOP : بله

وب نويسی نويسی، برنامه اسکریپت : ھا مثال

TCL زبان

بله: مبتدی

104

OOP : خير

ردیھای كارب ابزاری برای مديران سيستم، برنامه نويسی،اسکریپت : ھا مثال

PHP زبان

بله :مبتدی

OOP : بله

نويسی وب برنامه: ھا مثال

داده در وب دارد كاربردھای پايگاه استفاده زيادی در: توضيحات

Java زبان

بله: مبتدی

: OOPبله

وب نويسی ، برنامه(cross-platform) ھای چندمحيطی برنامه: ھا مثال

.شود كاربردھای ديگر وارد می ت الكترونيك و بسياریھای جديدی مانند تجار به مرور به حوزه: توضيحات

Lisp زبان

بله: مبتدی

: OOP تابعی است اين زبان

نويسی ھوش مصنوعی برنامه: ھا مثال

Scheme ، وElisp ،Clisp وجود دارد مانند ھای متعددی از آن نسخه: توضيحات

Fortran زبان

105

خير :مبتدی

OOP : خير

باتی و علمیكاربردھای محاس: ھا مثال

C زبان

خير: مبتدی

: OOPخير

كاربردی ھای نويسی سيستم، برنامه برنامه: ھا مثال

++C زبان

خير: مبتدی

OOP : بله

كاربردی ھای برنامه: ھا مثال

Shell Programming

Shellای رفـهخواھيد يك كاربر ح اگر شما می. شوند لينوكس محسوب می نويسی بسيار مھمی در ھا محيط برنامه

و ساير Shell نويسی ھايی بين برنامه شباھت. نويسی نيز آشنا باشيد با اين نوع برنامه لينوكس باشيد، حتما بايد

رسيدن به اھـداف مـشابھی دوی آنھا برای در واقع اغلب از ھر. وجود دارد (scripting) نويسی اسکریپت ھای زبان

در .را نـام بـرد zsh ، وbash ،tcsh ،csh ،ksh تـوان می محيط لينوكسھای Shell از پركاربردترين. شود استفاده می

.خواھيم گفت Shell Programming ھای آينده بيشتر در مورد شماره

ھای ديگر برخی زبان

دارند كه تنھا به نـام ھای ديگری نيز در لينوكس وجود ھايی كه در اينجا مورد بررسی قرار گرفتند، زبان زبان عالوه بر

بـا (ھـا چـه در خـود محـيط لينـوكس در مورد ايـن زبـان در صورت عالقه، منابع بسيار زيادی. كنيم ن آنھا اكتفا میبرد

، AWK ،SED ،Smalltalk ،Eiffel :ھـا عبارتنـد از ايـن زبـان. توان يافت اينترنت می و چه روی (man استفاده از دستور

106

Ada، Prolog ،assembler ،Objective C ،Logoو ، Pascal (ـــدل ـــا اســـتفاده از مب ـــين .(p2c ب ھمچن

http://www.tunes.org/Review/Languages.html نويـسی ارائـه برنامـه ھـای اطالعـات بيـشتری را در مـورد زبـان

.كند می