ANG Pahayagan ng Partido Komunista ng PilipinasPinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

Tomo LII Blg. 13Hulyo 7, 2021

www.cpp.ph

EDITORYAL

Upang ita tag ang kan yang ti ra ‐ni ya, su sing pa ta ka ran ni Du ter te ang wa lang pi gil at wa lang ti gil na kam pan ya ng ma ra mi hang pa ma ‐mas lang ga mit ang pulis at militar at ang kan yang mga ba ya rang ar ma ‐dong ma ma ma tay-tao. Pa kay ni tong sak lu tin ng la gim at lum pu hin ang ma ma ma yan, upang ma ka pag ha ri nang wa lang hu ma ha mon at may ab so lu tong ka pang ya ri han at isa ga ‐sa ang la hat ng kan yang gus to.

Sa kan yang hu wad na "ge ra kontra dro ga," ge ra la ban sa ma ma ‐ma yang Mo ro, at ge ra la ban sa re ‐bo lu syo nar yong ki lu san, pag-a ta ke sa di ar ma dong ma ma ma yan ang pa ngu na hing tak ti ka ni Du ter te. Ipi ‐naii la lim ang mga si bil yan sa iba't

ibang an yo ng pang-aa bu so ng ar ‐ma dong mga ga la may ng es ta do.

Lak sang li bo na sa buong ban sa ang bik ti ma ng ekstra hu di syal na pag pas lang, pag du kot, tortyur, ili gal na pag-a res to, red-tag ging, "narco-lis ting," pag ba ban sag na "te ro ris ta," oku pa syong mi li tar, pang ha ha ras at pa ni nin dak sa mga si bil yang ko mu ni ‐dad, sa pi li tang rek rut ment sa CAFGU, pwer sa hang "pag pa pa su ko," pam bo bom ba mu la sa him pa pa wid, wa lang puk nat na pa nga ngan yon at pag ba bak wit. Pa ngu na hing bik ti ma ng te ro ris mo ng es ta do ang mga mag sa sa ka at ma sang mi nor ya. Ang dek la ra syon ni Du ter te na nais ni ‐yang ar ma san ang mga gru pong vi gi ‐lan te upang idag dag sa pu lis at mi li ‐

Li mang taong ti ra ni ya,hu wag nang pa la wi gin pa

Wa lang ka su kat na pag du ru sa at pang-aa pi ang ini ha tid ng li mang taong ti wa li, tray dor at tiranikong rehimen ni Rod ri go Du ter te. Nga yon hi git kai lan man, nag pu pu yos ang dam da min ng ma ma ma ‐

yan sa de ter mi na syon na pa ngi ba ba wan ang la hat ng ta kot at pa ngam ba at ma ki ba ka pa ra wa ka san ang lub hang ki na mu mu hi ang re hi men.

tar ay ti yak na la long mag pa pa lub ha sa pa ni ni ba sib sa ma ma ma yan.

Gi na mit ni ya ang pan dem ya si ‐mu la 2020 pa ra iba yong hig pi tan ang ma ma ma yan, kontro lin ang ka ni lang ki los, ipag ka it ang mga ka la ya an at ipai la lim ang gub yer no at buong li pu ‐nan sa ka pang ya ri han ng pu lis at mi li ‐tar sa ka tau han ng Na tio nal Task Force to End Local Com mu nist Armed Conflict. Ni rat sa da ang pag sa sa ba tas ng ma bag sik na "An ti-Ter ro rism Law" na nag si sil bi nga yong san da tang pa ‐nin dak at pan su pil la ban sa mga pwer sang pat ri yo ti ko at de mok ra ti ko.

Bi nang ka ro te ni Du ter te ang ka ‐ban ng ba yan sa kan yang ko rap syo n, wa lang ka ta pu sang pa ngu ngu tang, pag kal tas ng bu wis sa mga ka pi ta lis ‐ta at pag bu bun dat sa mga pwer sang mi li tar at pu lis. Ki nontrol ni ya ang ko rap syon pa ti ang ben ta han ng ili ‐gal na dro ga sa ban sa at ope ra syon ng pi na ka ma la king sin di ka tong kri ‐mi nal. Ina pak-a pa kan ni ya ang ka ‐

Hulyo 7, 2021 ANG BAYAN2

Tomo LII Blg. 13| Hulyo 7, 2021

NilalamanANG

Ang Ang Bayan ay inilalathala dalawang beses bawat buwanng Komite Sentral ng Partido Komunista ng Pilipinas

Ang Ang Bayan ay inilalabas sawikang Pilipino, Bisaya, Iloco,

Hiligaynon, Waray, Ingles at Espanyol. Tumatanggap ang Ang Bayan ng mga kontribusyon sa anyo ng mga artikulo

at balita. Hinihikayat din ang mga mambabasa na magpaabot ng mga

puna at rekomendasyon sa ikauunlad ng ating pahayagan.

Editoryal: Limang taong tiraniya, huwag nang

palawigin pa 1

Pondo para sa Covid-19, balon ng korapsyon 3

Pang-aaresto at militarisasyon sa Bicol 4

Magsasaka pinaslang, 22 pamilya nagbakwit 4

2 M16, nakumpiska ng BHB-Surigao del Sur 5

DDoS at tack ng AFP 5

5 taon ni Du ter te, si na lu bong ng pro tes ta 5

Mga protestang bayan 5

Nang bu su gin ng dik ta dor ang mga ha li maw 6

Lu mi li pad na mga ka ba ong 7

Sa madaling salita 8

Mo ney laun de ring, laganap sa Pi li pi nas 9

Krisis at ribalan sa industriya ng semiconductor 10

@prwc_info

fb.com/editorsofAB

cppinformationbureau@gmail.com

pa ka nan ng mga mang ga ga wa, mag ‐sa sa ka at ma sang wa lang tra ba ho, ga yun din ang mga gu ro, nars, emple ‐ya do ng gub yer no, at ka ba ta an. Ka ‐hit sa git na ng pan dem ya, ku lang na ku lang ang ini la ang pon do sa pam ‐pub li kong ka lu su gan at ayu dang pang ka bu ha yan pa ra sa mga na wa ‐lan ng tra ba ho at pag ka ka ki ta an.

Ma bi lis na bu mu lu sok ang ka la ga ‐yang so syo -e ko no mi ko ng ma ma ma ‐yan du lot ng mga dag dag bu wis ni Du ‐ter te, li be ra li sa syon sa pag-aang kat ng bi gas at kar neng ba boy, pam ba ba ‐rat sa sa hod, pang-aa gaw at pag pa ‐pa lit-ga mit ng lu pa, pa nga ngam kam ng li kas-ya man at pan da ram bong ng mga kor po ra syong mul ti na syu nal sa pag mi mi na, mga plan ta syo n, pro yek ‐tong pang-e ner hi ya at iba pang mga ope ra syon ng mga bur ge sya kumpra ‐dor. Mil yun-mil yong ma ma ma yan ang na wa lan ng tra ba ho at pag ka ka ki ta an kap wa sa mga syu dad at ka na yu nan.

Sa li mang taon, wa lang ka tu lad ang pag la la ng ka wa lan ng pam ban ‐sang so be ran ya ng Pi li pi nas. Ipi nag ‐ka nu lo ito ni Du ter te sa pag bi bi ‐gay-da an sa Chi na na kam ka min ang exclu sive eco no mic zo ne at exten ded

con ti nen tal shelf ng ban sa, mag ta yo ng ar ti pi syal na mga is la pa ra ita tag at pa la wa kin ang mga pa si li dad mi li ‐tar ni to at angki nin ang mga na ka ‐pa li bot na da gat at re kur so ri to. Iti ‐na boy ni to ang mga Pi li pi no mu la sa ka ni lang mga da gat pa ra sa ri li nin ang pag dam bong sa sup lay ng is da at ibang la mang-da gat.

Sa ka bi lang pa nig, iki na ka la kal ni ya ang ka ra pa tan ng ban sa ka pa lit ng mga ar mas at iba pang ka ga mi ‐tang pan dig mang ben ta o bi gay ng US. Mas ma ra ming ba la at bom ba at ma la king ayu dang mi li tar mu la sa US ang hi ningi ni Du ter te bi lang "ba ‐yad" sa ta gi bang na Vi si ting Forces Agree ment na si mu la pa na ka ra ang taon ay kun wa ring ipa wa wa lam bi sa. Nag bi ngi-bi ngi han si ya sa si gaw na iba su ra ang Mu tu al Defen se Tre aty, Enhanced Defen se Coo pe ra ti on Agree ment at iba pang hin di pan tay na tra ta dong nag bi bi gay ng ekstra ‐te ri tor yal na ka pang ya ri han sa mga pwer sang mi li tar ng US sa ban sa.

Kla rong-kla ro na ang pla no ni Du ‐ter te na mag ka pit-tu ko sa po der, sa an yo man ng pag tak bo bi lang bi se-pre ‐si den te ka sa ma ang si nu mang pi li ing

ali pu res bi lang pa ngu lo, o ang re ser ‐bang pla no na ipa taw ang pa sis tang dik ta du ra. Nais ni Du ter te na ha bang bu hay ay iwa san ang anu mang kri mi ‐nal na pag li li tis at pa tu loy na mag ka ‐mal ng ya man at ka pang ya ri han. Ga ‐yu npa man, sa pla no ni yang ma na ti li sa po der, gi ni gi ba ni Du ter te ang mga al ‐yan sang tu mu tu kod sa kan yang re hi ‐men at pi na la la kas ang de ter mi na syon ng mga pwer sang nag na na is na ta pu ‐sin ang kan yang pag ha ha ri.

Da pat pus pu sang ilan tad ang la hat ng kri men ni Du ter te at ng kan yang mga ali pu res at ka sab wat. Da pat ku mi los ang la hat pa ra si ngi ‐lin si Du ter te at pag ba ya rin sa la hat ng ka sa la nan sa sam ba ya nan.

Da pat ma ta tag na ku mi los ang sam ba ya nang Pi li pi no pa ra tul du kan na ang ti ra ni kong pag ha ha ri ni Du ‐ter te. Da pat ni lang ipa ma las sa lan ‐sa ngan at iba pang la ra ngan ng pag ‐la ban ang ka ni lang ta pang at de ter ‐mi na syon na ita gu yod ang ka ni lang in te res at ka pa ka nan. Da pat ma hig pit na mag ka pit-bi sig ang la hat ng pwer ‐sang de mok ra ti ko pa ra had la ngan ang mga bu hong na pla no ni Du ter te.

Ang tig mak sa du gong pag ha ha ri ni Du ter te ay tan da ng bu lok na nag ‐ha ha ring sis te mang ma la ko lon yal at ma lap yu dal. Na ka pa na na ti li la mang sa po der ang mga ma pag sa man ta la at ma pang-a ping nag ha ha ring uri sa pa ma ma gi tan ng ar ma dong pag su pil sa ma la wak na ma sa ng sam ba ya nan. Ini lan tad ng ma ru ming ge ra ni Du ‐ter te sa ma ma ma yan ang ka was tu ‐han at pa nga ngai la ngang mag lun sad ng re bo lu syo nar yong pa ki ki ba ka pa ra wa ka san ang ka ni lang pag du ru sa.

Ti yak na la lag pa san ng Par ti do at ng de mok ra ti kong re bo lu syong ba yan si Du ter te, ka hit pa mag ta gum pay si ‐yang ma na ti li sa ka pang ya ri han. Ha ‐bang nag ta ta gal si ya sa ka pang ya ri ‐han, la long du ma ra mi ang na pu pu ‐kaw, naoor ga ni sa at na pa ki ki los ng Par ti do, ng Ba gong Huk bong Ba yan at mga or ga ni sa syong ma sa sa lan das ng mga pa ki ki ba kang ma sa at ar ma dong pag la ban. Sa ka lau nan, hin di ma pi pi ‐gi lan ang sa ma-sa mang pag sam bu lat ng ga lit ng ba yan sa isang ma ka pang ‐ya ri hang unos na ta ta pos at mag li li ‐bing sa ti ra ni ya ni Du ter te.

ANG BAYAN Hulyo 7, 2021 3

Balon ng korapsyon ang bilyun-bilyong pisong inilaan ng rehimeng Duterte sa tugong nito sa pandemyang Covid-19. Sa

ulat ng mga ahen sya ng es ta do noong Hun yo 25, ti na ta yang aa bot pa sa ₱168.7-bil yong pon do o 25.43% ng ka buuang ₱665.7 bil yong ini la an pa ra rito ang hin di na gas tos ng iba't ibang ahen sya ng gub ‐yer nong Du ter te si mu la pa Mar so sa na ka ra ang taon sa di maipaliwanag na mga dahilan.

Nag mu la ang pi nag sa ma-sa ‐mang pon dong ito sa mga ba tas na Ba ya ni han 1 (₱393.63 bil yon) at Bayanihan 2 (₱205.12 bil yon) at sa ini la ang pon do sa mga ahen sya sa pam ban sang bad yet nga yong 2021 (₱66.97 bil yon).

Pi na ka ma la king bul to ng hin di na ga mit na pon do ay nasa Depart ‐ment of Health (DOH). Sa pon dong ₱157.4 bil yon, ₱51.4 bil yon pa la ‐mang ang gi na mit ng ahen sya pa ra sa pag bi li ng ba ku na, su por ta sa mga mang ga ga wang pang ka lu su gan, at iba pa.

Sa ini la ang ₱5.26 bil yon pa ra sa mga ba ku na, ₱1.12 bil yon pa la ‐mang ang na ga gas tos ng DOH. Ang ₱9-bil yong pon do naman pa ra sa special risk al lo wance ng mga mang ‐ga ga wa sa kalusugan ay noon lamang Hun yo 29 ni re lis mu la sa pam ban sang pon do.

Ang ₱16.24 mil yon na pa ra na ‐man sa mga mang ga ga wang pang ‐ka lu su gan ng University of the Philippines-Philippine General Hos ‐pital ay hin di pa rin na ga ga law. Sa ka bi la ito ng ma kai lang-u lit na pag ‐gi gi it ng sek tor sa pa ngu ngu na ng Alli ance of Health Wor kers.

Pag ta ta pos ng Ba ya ni han 2 Ka bi lang sa mga ka ga wa rang

may ro ong hin di na ga mit na pon do ang Department of Social Welfare and Development (DSWD) (₱1.3 bil ‐yon), Department of Public Works and Highways (₱1 bil yon), De ‐partment of Agricul tu re (₱658.3 mil yon), Department of the Interior and Local Government (₱580.471 mil yon), DOH (₱266.2 mil yon), at Depart ment of Labor and Employ ‐

ment (₱224 mil yon.)Ba ba lik sa Na tio nal

Trea sury ang anu mang pon dong hin di nai pa ma ‐ha gi sa ila lim ng pi na la ‐wig na Ba ya ni han 2 ma ta pos na pa so ang ba tas noong Hun yo 30. Ti na ta ‐yang na sa 4.6% o ₱6.5 bil yon ng ka ‐buuang ₱141.6 bil yon ng pi na la wig na Ba ya ni han 2 ang hin di na gas tos ng iba't ibang ka ga wa ran ng gub yer ‐no.

Ki nas ti go ng iba't ibang per so ‐na li dad at gru po ang ka pa ba ya ang ito ng re hi men. Ayon kay Rep. Edcel Lag man, ki na ta wan sa pru bin sya ng Albay, "ser yo song pag sa sak dal" sa ka pa ba ya an at ka bi gu an ng re hi men sa pag ha rap sa pan dem ya ang pag ‐ka ka ro on ng mga hin di na ga mit na pon do.

Ki nun de na na man ng Alli ance of Co ncer ned Teachers ang De ‐partment of Educa ti on ma ta pos bi ‐gong ga mi tin ng ahen sya ang aa bot sa ₱1.7 bil yong pon dong pa ra sa na sa dis tance lear ning. Na ka la an ang na tu rang pon do pa ra sa pag-iimpren ta ng mga mod yul, ayu da sa mga gu ro at iba pa.

Na ti gil na rin ang prog ra mang lib reng pa sa kay ng re hi men ma ta pos mag wa kas ang Ba ya ni han 2. Sa ha ‐rap ito ng nag pa pa tu loy na ka ku la ‐ngan ng pam pub li kong transpor ta ‐syon la luna sa Met ro Ma ni la.

Pag hi hi may sa gas tos Ayon kay Sen. Sonny Anga ra, pi ‐

nu no ng ko mi te sa pi nan sya ng Se ‐na do, hi hi ma yin ni to ang gas tos ng ba wat ahen sya ng gub yer no pa ra ma la man ang da hi lan ng ma ba gal na paglalabas ng mga pon do.

Pon dong pan tu gon sa Covid-19,ba lon ng ko rap syon

Kin westyon din ng Se na do noong na ka ra ang bu wan ang ma ba gal na pag la la bas ng pon do ng DBM sa ka ‐bi la ng pag ka ka ro on ng Anti-Red Ta ‐pe Aut ho rity (Arta) na itinalaga para pabilisin ang pag gu long ng mga ito.

Peb re ro at Ma yo pa la mang ni ‐tong taon, nag ha in na ng mga re so ‐lu syon sa Se na do si na Sen. Francis Pa ngi li nan at Sen. Risa Hon tive ros pa ra bu si si in ang pag la la bas ng mga pon do. Sa Ma ba bang Ka pu lu ngan, nag su mi te rin ng re so lu syon ang 37 mam ba ba tas.

Isi ni wa lat na man ni Sen. Manny Pacquiao noong Hul yo 3 ang na wa ‐wa lang ₱10.4 bil yong pon do ng Social Ame lio ra ti on Prog ram (SAP) sa ila lim ng DSWD. Ayon sa kan ya, sa gi na mit na ap li ka syong Star pay, na sa 500,000 la mang ang na ka ‐tang gap ng SAP sa ka buuang 1.8 mil yong be ne pi sya ryo. Tu ma ta gin ‐ting na ₱14 bil yon ang hin di nai pa ‐ma ha gi sa mga be ne pi sya ryo.

Li ban pa sa DSWD, ina ku sa han din ng se na dor ng ko rap syon ang DOH at Department of Energy. Bu ‐mi bi li uma no ang DOH ng mga ma la ‐pit nang ma-expi re na mga ga mot sa re gu lar na pre syo sa ha lip na mas mu ra.

“Kung wa lang maa yos na pag-aa kawnt, hin di na tin ma si si si ang taum ba yan kung ii si pin ni lang ga ga ‐mi tin ito ng ad mi nistra syon pa ra sa da ra ting na elek syong 2022," ayon kay Ba yan Mu na Partylist Rep. Car ‐los Za ra te.

Hulyo 7, 2021 ANG BAYAN4

Isang mag sa sa ka ang pi na tay at 19 si bil yan ang ina res to sa iba't ibang ope ‐ra syong mi li tar sa Bicol ni tong nag da ang da la wang ling go. Na ka pai la lim pa

rin sa oku pa syong mi li tar ang ma ra ming ba ha gi ng re hi yon.

Bi na ril at na pa tay ng mga pwer ‐sa ng Re gio nal Mo bi le Force Bat ta li ‐on si Alex Llab res, mag sa sa ka at re ‐si den te ng Ba ra ngay San Roque Heights, Bu la, Ca ma ri nes Sur, sa kan yang ba hay noong Hun yo 24.

Sa Sor so gon, ili gal na ina res to ng 22nd IB ang 13 na indibidwal, ka bi lang ang anim na me nor de edad, sa Bu lan noong Hunyo 28. Unang di nu kot ang mag sa sa kang si Alvin Ma pu la kasa ma ang kan yang mga pa mang kin na sina Althea Ma ‐pu la, 2-ta ong gu lang, at Jan rex Ma ‐pu la, 13, mga re si den te ng Ba ra ngay Bu la wan.

Ili gal ding ibi nim bin ang mga ka ‐mag-a nak na nag ha nap sa tat lo. Hang gang nga yon, na ka pi it pa rin si na Edit ha Ma pu la, 43; Mary Ann

Ma pu la, 29; Angel Ma pu la, 12; Rey Ma pu la, 4; RJ Ma pu la, 7; Renz Gue ‐las, 13; Sunny Preconcil lo, 48; Emy Preconcil lo, 39 at Dan te Ban do la, 50.

Sa parehong araw, ina res to si Lau ren te Ges to le, re si den te ng Ba ‐ra ngay Ca dan da nan. Ti na kot at pi ‐nag ban ta an na man ng mga ber du go si na Re gi ne Grai da at Ge ral di ne Ges to le, mga re si den te ng Ba ra ngay Cal pi. Sa bayan ng Don sol, bi na ril at ili gal na ina res to si Je sus Mace nas, isang mag sa sa ka, noong Hun yo 17.

Sa Mas ba te, inaresto sina Ma ri el Su son, 22, tit ser, Jen nifer Dol li son Nuñez, myembro ng Ami han Bicol at Sa no Aren da in ng Ki lu sang Mag bu ‐bu kid ng Bicol noong Hun yo 22 at 23 sa Ba ra ngay San Jo se, Uson.

Pang-aaresto at militarisasyon sa BicolNoong Hunyo 18, dinakip ng 2nd

IB si na Jo seph De la ra, 18, residente ng Can de la ria, Uson at si Ju de Se ‐rafin ng Tu bu ran, Ca wa yan. Na sa kus to di ya pa ng pu lis si Se rafin.

Sa man ta la, 23 sa 44 ba ra ngay sa Ti nam bac, tatlo sa La go noy at dalawa sa Goa, Ca ma ri nes Sur ang hi na ha li haw nga yon ng mga tro pa ng 83rd IB. Mu la pa Ma yo na ka kam po ang mga sun da lo sa mga ba yan na ito sa ta bing ng Re too led Com mu nity Sup port Prog ram.

La yon ng pag ka kam po na ihan ‐da ang lu gar pa ra sa pag pa sok ng dam bu ha lang mga kum pan ya sa pag mi mi na, quarry at ekotu ris mo sa distrito na tinaguriang "Par ti do." Tar get pa ngu na hin ng mga ito na dambungin ang Ti nam bac na nag si ‐sil bing pi na ka ma la king wa ter re ‐servoir sa Ca ma ri nes Sur. Ma ya man sa mi ne ral at pu nong ka hoy ang ka ‐bun du kan ng lu gar.

Nitong nagdaang mga linggo, tig-isang kaso ng pagpaslang at panganganyon ang naiulat sa Negros Occidental, habang 22 pamilya ang

nagbakwit sa Surigao del Sur. Limang sibilyan naman ang inaresto sa Bohol, Laguna at Agusan del Sur.

Pagpaslang. Pi na tay ng mga sun da lo ng 3rd ID noong Hun yo 9 si Erming Pacheco, isang Tu man dok, sa Sit yo Da la-u pon, Ca ra ba lan, Hi ma ‐may lan City. Ina ku sa han si yang sangkot sa sa gu pa an sa pa gi tan ng mi li tar at mga Pu lang man di rig ma ma la pit sa lu gar.

Panganganyon. Sa parehong araw, ki nan yon ng 3rd ID ang ma ‐bun dok na ba ha gi ng Hi ma may lan City at Bi nal ba gan mu la alas-10 ng uma ga hang gang alas-2 ng ha pon. Nag re sul ta ang pa nga ngan yon sa la ‐bis na ta kot at pag ka wa sak sa ka bu ‐ha yan ng mga re si den te.

Pagbabakwit. Sa Su ri gao del Sur, na pi li tang mag bak wit noong Hun yo 23 ang 22 pa mil ya (100 in di ‐

bid wal) mu la sa Sit yo Pa nuk mo an at Sit yo Man luy-a, Ba ra ngay Dia ta gon, Lia nga. Ang mga bakwit ay ka ba bar ‐yo ng tat long si bil yan na mi na sa ker ng ng 3rd Special Forces Battatlion noong Hun yo 15. Bi nan ta an si lang pa pa ta yin kung mag sa li ta ukol sa ma sa ker.

Ili gal na pag-a res to. Sa bay na di na kip ng 47th IB noong Hun yo 25 si na Car mi lo Ta ba da, koor di ney tor ng Central Vi sa yas Far mers Deve lop ‐ment Cen ter sa Tri ni dad, Bo hol at si Rev. Nat ha ni el Val len te pastor ng United Churches of Christ in the Philippines, sa San Jo se, Ma bi ni, Bo ‐hol. Pa re ho si lang ti na ni man ng mga ba la at ba ril at si nam pa han ng ga wa-ga wang ka so. Ba go pa ni to, bik ti ma

Magsasaka pinaslang, 22 pamilya nagbakwitsi la ng red-tag ging ng re hi men.

Ina res to ng mga pu lis noong Hun yo 25 si na Da na Ma rie Marcel la na at Chris ti an Re lao sa San Die go, San Pab lo, La gu na. Si nam pa han ang da la ‐wa ng ga wa-ga wang ka song re bel yon at il le gal pos ses si on of fi re arms.

Sa Agu san del Sur, di na kip ng 8th Special Forces Com pany ang isang 12-ta ong gu lang na ba ta sa Sit yo Ma rang, Ba ra ngay Ma bu hay, Pros pe ri dad noong Hun yo 4. Ba go ni to, wa lang patumanggang pi na pu ‐tu kan ng mga sun da lo ang mga nag-aa ni ng mais sa sa ka han sa na tu ‐rang sit yo kung saan da la wa ang na su ga tan. Ka bi lang sa mga nag-aa ni ang 12 ba ta.

Pa na na kot. Ili gal na hi na lug hog ng mga sun da lo at pu lis ang pi tong ba hay ng mga ka sa pi ng Tri ni dad-Ta ‐li bon Integ ra ted Far mers Associa ti on sa Trinidad, Bohol noong Hun yo 27 at Hun yo 28.

ANG BAYAN Hulyo 7, 2021 5

₱

₱

75-taon ng neo ko lon ya lis ‐mo. Nag lun sad ng  isang  ra ‐

ling  ig lap  ang  may  isan da ‐

ang  ka ba ta an  sa  ha rap  ng 

Emba ha da  ng Uni ted  Sta tes 

sa  Pa say  City  noong Hul yo 

4.  Sa  pa ngu ngu na  ng  Lea ‐

gue  of  Fi li pi no  Stu dents, 

giit  ng  mga  ka ba ta an  ang 

pag ba ba su ra  sa  Vi si ting 

Forces  Agree ment,  Enhan ‐

ced  Defen se  Coo pe ra ti on 

Agree ment at  la hat ng hin di 

pan tay na mga ka sun du an at 

tra ta do  sa  pa gi tan  ng  da la ‐

wang  ban sa.  Ki nun de na  rin 

ni la  ang  lan ta rang  pag pa pa ‐

ka tu ta  ng  re hi meng  Du ter te 

sa  US  at  pag be ben ta  sa  so ‐

be ran ya ng ba yan. 

Pro tes tang Pri de. Nag ti pon 

ang  mga  LGBTQ+  at  ka ni ‐

lang  mga  ta ga su por ta  sa 

Ban ta yog  ng  mga  Ba ya ni, 

Quezon  City  noong  Hun yo 

26  bi lang  pag di ri wang  sa 

Pri de  Month  o  bu wan  ng 

pag ki la la  sa  mga  ka ra pa tan 

ng LGBTQ+ at  pag la ban  sa 

diskri mi na syo n.  Pi na ngu na ‐

han  ang  pro tes ta  ng Ba hag ‐

ha ri  at Met ro Ma ni la  Pri de. 

Nag lun sad  din  ng  ka ni­ka ‐

ni lang  pro tes tang  pri de  ang mga  or ga ni sa syon  sa  Pam ‐

pa nga at La gu na.

Anti-Terrorism Law, iba ‐su ra.  Nag protesta  ang  mga 

pambansa­demokratikong 

or      ga  n isasyon  no  ong  Hulyo 

6  sa  harapan  ng  Korte 

Suprema  sa  Padre  Faura, 

Manila  City  para  igiit  ang 

pagbabasura  sa  Anti­Terror 

Law  ng  rehi meng  Duterte. 

Unang taong anibersaryo ng 

mapa nupil  na  batas  noong 

Hulyo  3  at  na na natiling 

wala  pang  tugon  ang  Korte 

Suprema  sa  mga  peti syon 

laban dito.

2 M16, na kum pis ka ng BHB-Su ri gao del Sur DINISARMAHAN NG MGA Pu lang man di rig ma ang mga ar ma dong gwardya ng MR1 Constructi on Com pany noong Hun yo 24 sa Ba ra ngay Zo ne 3, La nuza, Su ‐ri gao del Sur. Na kum pis ka sa na sa bing open si ba ang dalawang rip leng M16, isang shot gun, isang ka lib re .45 pis to la at iba pang ga mit mi li tar. Na sa wi sa ak syong militar ang isang gwardya at isang ele men to ng CAFGU. Pag ma may-a ‐ri ni Pau lo Lo pez, ka mag-a nak ni Rep. Prospero Pichay Jr, ang kum pan ya.

Ka sa bay ni to, inam bus ng Bagong Hukbong Bayan (BHB)-Su ri gao del Sur ang mga pulis na lu lan ng pat rol car na ru mes pon de sa in si den te. Pi na pu tu kan din ng BHB ang isa pang yu nit ng Re gio nal Mo bi le Gro up na na ka an ta bay sa lu gar.

Sa Samar, matagumpay na napalayas ng BHB-Northern Samar ang mga tropa ng 20th IB na naglulunsad ng Retooled Community Support Program (RCSP) sa mga barangay ng Epaw at Sag-od sa Las Navas. Noong Hunyo 18 hanggang 19, inisnayp ng mga Pulang mandirigma ang mga sundalong nag-ooperasyon sa Barangay Epaw. Bago nito, pinaputukan din ng BHB ang mga elemento ng 20th IB na nakakampo sa hangganan ng Barangay Epaw at Barangay Sag-od.

Mula Hunyo 21 ay di pa muling pumapasok ang mga tropa ng AFP para mag-RCSP sa mga nasabing barangay.

DDoS at tack ng AFP, DOST sa al ter na ti bong mid ya NILANTAD NG QURIUM Me dia, or ga ni sa syon sa cyber secu rity na na ka ba se sa Swe den, sa isang ulat noong Hun yo 22 na ang Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP) at De partment of Science and Techno logy (DOST) ay na sa li kod ng mga distri bu ted de ni al-of-service (DDoS) at tack sa mga gru pong Bu lat lat, Alter mid ‐ya at Ka ra pa tan. Nag si mu la ang mga ata ke noong ka la git na an ng Ma yo at ru ‐mu rok noong ka la git na an ng Hun yo at nag pa pa tu loy hang gang sa ka sa lu ku yan. Sa DDoS, dinudumog ng ilang milyong pumapasok sa website para bumagal ito.

Ka sa bay din ni to ang mga DDoS at tack sa web si te ng Philippine Revolution Web Central (PRWC sa https://cpp.ph) na nag du lot ng pa na ka-na kang pag ka ‐wa la nito. Ginamit naman ng AFP ang mga pekeng akawnt sa Twitter para itulak ang kumpanya na ipasara pansamantala ang akawnt ng PKP (@prwc_info) at tuluyang hadlangan ang upisyal nito sa im por ma syon (@marco_cpp).

Ayon sa Qu ri um, ang mga IP address na gi na mit sa mga pag-a ta ke ay di rek ‐tang na ka ug nay sa upi si na ng mi li tar sa Ta gu ig City, at sa pro yek tong Phi lip pi ne Re se arch, and Government Infor ma ti on Net work ng DOST. Pi naiim bes ti ga han nga yon sa Kong re so ang in si den te.

Sa man ta la, pi na sok din ng di-aw to ri sa dong mga ele men to ang mem bership applica ti on o app ng 1Sam ba yan noong ika la wang ling go ng Hun yo. Pa ni ni wa la ng gru po na ka ga ga wan ito ng mga ka ri bal ni to sa pu li ti ka.

Ika-5 taon ni Du ter te, si na lu bong ng pro tes ta HIGIT ISANG LIBO ang nag martsa pa tu ngo sa Men dio la Brid ge sa May ni la sa ika-5 taon sa po der ni Rod ri go Du ter te noong Hun yo 30 pa ra si ngi lin ang kan ‐yang re hi men ng ko rap syo n, pag ta tak sil, pag pas lang at pag pa pa hi rap sa ba yan.

Sa pa mu mu no ng Ba gong Alyan sang Ma ka ba yan, giit ng iba't ibang mga or ‐ga ni sa syon ang pag wa wa kas sa mga pag pas lang at pag sa sak dal sa re hi meng Du ter te sa la hat ng kanyang kri men laban sa sam ba ya nan. Nag lun sad ng ka pa ‐re hong pro tes ta sa San Ped ro City, La gu na.

Sa pa re hong araw, ki na lam pag ng mga mang ga ga wang pang ka lu su gan ang upi si na ng De partment of Health sa Ma ni la City pa ra igi it ang ka ni lang be ne pi syo at ipa na wa gan ang pag ba ba sa pwes to ng ka li him ng ka ga wa ran na si Sec. Francisco Duque III.

Hulyo 7, 2021 ANG BAYAN6

Hang gang sa na la la bing mga bu wan ng upi syal na ter mi no ni Rod ri go Du ter te, nag pa pa tu loy

ang pag pa bor ni ya sa kan yang ar ma dong mga tau ‐han, la lu na sa Armed Forces of the Phi lip pi nes (AFP). Ang ma li mit ni yang itu ring na “mga sun da lo ko” ay ipi na pa la yaw sa ma da las na pag bi si ta sa mga kam po, pag-ud yok sa ka ni la na pu ma tay at mang ga ‐ha sa, at ma ging sa pagpra yo ri dad na ma ba ku na han. Na ngu ngu na rin sa mga pa bor ni Du ter te ang pag ‐bu bu sog sa ka ni la sa sa la pi at ka pang ya ri han.

Bi lang pa ngu na hing ha li gi ng kan yang te ro ris tang pag ha ha ri, to do ang pag pa pa la ki at pag pa pa la kas ni Du ter te sa mi li tar at pu lis. Hu mi git ku mu lang 400,000 ang ka sa lu ku ‐yang bi lang ng mga sundalo at iba pang tau hang pan se gu ri dad. Bu mi ‐bi lang la mang si la ng may 347,000 noong mag si mu la si Du ter te sa pag ‐ka pa ngu lo. Ga yun din, pi na la ki ang bi lang ng mga CAFGU, na tar get pang pa ra mi hin ng re hi men hang ‐gang 79,000 mu la noong 2020. Noong 2015 ay na sa 56,000 la mang ang bi lang ng mga pa ra mi li tar. Sa ka sa lu ku yan, may 190 he ne ral ang AFP at 146 ang Phi lip pi ne Na tio nal Po lice (PNP).

Ang pag pa pa la ki sa mi li tar ay tu ‐lak ng des pe ra syon ni Du ter te na sug ‐pu in ang ar ma dong re bo lu syo n. Noong 2016, ang Phi lip pi ne Army na si yang pi na ka ma la king sa ngay ng AFP, ay bu mi bi lang la mang ng may 81,000 tau han na na ha ha ti sa 87 ba ‐tal yong pang ma ni ob ra. Ipi na kat noong Oktub re 2017 ang 88th IB bi ‐lang una sa ka rag da gang 20-35 ba ‐tal yon na ti nar get buuin ni Du ter te. Ang 99th IB, isa sa mga pi na ka ba gong ba tal yon, ay na ka is ta syon nga yon sa Fort Mag say say sa Nueva Ecija.

Pon do at man do ng US Na ging ma da li ang pag tu pad ni

Du ter te sa kan yang ba lak da hil ti ‐nus tu san ito ng US. Mu la 2016-2019, tu mang gap ang re hi men ng ₱27.2-bil yong ayu dang mi li tar. Ka ‐bi lang di to ang ₱13.1-bil yong ha la ga

ng mga ar mas at ka ga mi tang mi li tar. Inaa ba ngan pa ng re hi men ang ka ‐rag da gang ₱9.8-bil yong ayu da pa ra sa taong ito.

Ka bi lang sa pi non do han ng US ang pag bu buo ng 11th ID noong 2018 na su ma sak law nga yon sa mga is la at ka ra ga tan ng Su lu at tar get pu nu an ng 4,500 per so nel. Ba ha gi ng di bi syon ang 1st Bri ga de Com bat Team (BCT) ng Phi lip pi ne Army na na ka ba tay sa istruk tu ra at di rek tang ina ar ma san ng US. Nag-oo pe reyt ito bi lang yu nit na kumple to sa su por ‐tang pang him pa pa wid, mga kan yon, ar mo red per son nel car ri er at iba pa. Ang 11th ID at mga BCT ay idi ni di ‐re he ng mi li tar ng US sa ta bing ng iba't ibang pag sa sa nay-mi li tar.

Ka bi lang din sa mga ba gong bi ‐nu ong yu nit ang Cyber Bat ta li on ng ar mi pa ra ma ngu na sa mga pag-a ta ‐ke ga mit ang in ter net.

Alin su nod sa pa ki ki pag ma bu ti ‐han ni Du ter te sa Chi na, na ka tang ‐gap din ang AFP ng mga ayu dang mi li tar mu la sa Chi na. Ka bi lang di to ang 6,000 rip leng No rinco noong 2016. Ba ha gi ng pa ki ki pag ri ba lan ng Chi na sa US, pus pu san din ang pag ‐si si kap ng Chi na na mag ka ro on ng ma la kas na implu wen sya sa mga upi syal ng AFP upang kontra hin ang kontrol di to ng US. Ma ki ki ta na may ‐ro on na ring ti pak sa loob ng AFP na bu ma ba ling sa Chi na, na na na na lig sa umu us bong na ka pang ya ri han ng Chi na sa re hi yon, o di ka ya’y mga na ki na bang sa kik bak sa maa no mal ‐yang mga kontra ta ng gub yer no at

Nang bu su gin ng dik ta dorang kan yang mga ha li maw

na pa bu ran sa ne go syo ng mga sin di ‐ka to ng dro ga at is mag ling.

Pa bu ya sa mga ber du go Mu la 2016, pi na bu ran ni Du ter te

na itaas ang sweldo ng kan yang mga sun da lo at pu lis. Nai pir mi ni ya ang ka ni lang ka ta pa tan sa dob leng pag la ‐ki ng bu wa nang sa hod ng mga ka ra ‐ni wang ka wal hang gang sa mga he ‐ne ral. Mas ma la ki nang ha los ₱6,000 ang ag wat ng batayang sahod ng bagong sundalo (₱29,668) sa ba ‐gong-pa sok na mga gu ro sa mga pam pub li kong paa ra lan. Ang ka ra mi ‐han sa mga ba gong tang gap na mga nars na man ay na ka pa ko pa rin sa ₱22,000-₱24,000 ang bu wa nang swel do. Gi na wa ang pag ta as ng ba ta ‐yang swel do pa ra uma kit ng mas ma ‐ra ming rek rut. Sa ka bi la ni to, hin di pa rin naaa bot ng mga sa ngay ng AFP ang tar get na bi lang ng rek rut ment.

Tu ma tang gap ang mga sun da lo at pu lis ng sa mut sa ring ala wans at be ne pi syo pa ra sa pag ka in, da mit, pa ba hay at iba pa. May hi wa lay pang ba yad ang pag sa bak sa ope ra ‐syon at pag ka sang kot sa ar ma dong la ba nan. Mas ma ta as ang ka ni lang ta ke ho me pay o naiuu wing swel do da hil hin di si la nag hu hu log ng pen ‐syo n, di tu lad ng iba pang emple ya ‐do ng gub yer no.

Tu ma tang gap ng hi wa lay na al ‐lo wance ang mga upi sya l. Ang mga ka pi tan ay bu wa nang bi ni big yan ng ₱7,000 ha bang ₱35,000 sa pi na ka ‐ma ta as na rang gong he ne ral. Wa la

"Nang busugin...," ituloy sa pahina 7

ANG BAYAN Hulyo 7, 2021 7

pa ri to ang mga gan tim pa la sa mga sun da long gi na ga wa ran ng kung anu-a nong me dal ya, na maaa ring uma bot sa ₱100,000 ka da bu wan.

Pe ro ang la hat ng ito ay ma li it na ha la ga kum pa ra sa mas ma la la ‐king pa bu ya sa mga he ne ral ka pa lit ng ka ta pa tan sa dik ta dor. Ini la la gay si la ni Du ter te sa mga su sing pu si ‐syon sa gub yer no ma ta pos mag re ti ‐ro. Pa bo ri to ni yang big yan ng pu si ‐syon ang mga he ne ral na da ting nai ‐ta la ga sa Davao. Ma ta tag pu an ang mga da ting upi syal sa hin di ba ba ba sa 12 pu si syon sa ga bi ne te, ma li ban pa sa mga na sa ma ba ba bang pu si ‐syo n.

Nag lublob sa pon do ng ba yan ang mga he ne ral at iba pang upi sya l. Sa pag pad ri no ni Du ter te ay ki ‐nontrol ni ya agad ang Bu reau of Cus toms (BOC) pa ra sa ma du las na pag pa sok sa ban sa ng ili gal na dro ga at mga kontra ban do. Nang ma bu lil ‐ya so ang pi na lu sot ng da ting he pe ng BOC na si Nica nor Fael don na ₱6.5-bil yong ha la ga ng sha bu, da la ‐wang da ting he ne ral pa rin ang mag ka su nod na ipi na lit sa kan ya.

Pa wang mga da ting upi syal ng mi li tar at pu lis din ang tat long mag ‐ka ka su nod na iti na la ga sa Bu reau of Cor recti ons pa ra ma kontrol ang pro duk syon ng mga drug lord na pa ‐

tu loy na na ka pag-oo pe reyt mu la sa loob ng bi lang gu an.

Noong 2017, pi na ni ni wa la ang mil yun-mil yon ang ibi nul sa ng ka ‐sang gang mga he ne ral ni Du ter te sa maa no mal yang pag bi li ng da la wang bar kong pan dig ma ng Phi lip pi ne Navy. Mis mong si Du ter te ay sang ‐kot sa ko rap syon sa ₱16-bil yong ha ‐la gang kontra ta. Ang mga ala gad ni ‐yang he ne ral din ang na ki na bang sa pa ki tang-ta ong pag si san te sa ka ri ‐bal na mga upi syal sa nga lan ng uma no’y ge ra kontra-ko rap syon at “ge ra kontra-dro ga."

(Ilalabas sa susunod na isyu ang ikalawang bahagi.)

Mistulang lumilipad na mga kabaong ang mga helikopter at eroplano ng Armed Forces of the Philippines (AFP). Bumagsak noong Hulyo 4 ang

isang C-130 Hercules transort plane ng militar sa Barangay Bangkal, Patikul, Sulu, na nagtamo ng pinakamalalang kaswalti sa nakaraang tatlong dekada.

Ayon sa pinakahuling ulat, uma ‐bot na sa 52 ang kumpirmadong namatay kabilang ang 49 na sundalo at tatlong residente ng Sityo Amman ng naturang barangay. Umaabot sa 53 ang sugatan at ginagamot nga ‐yon, kung saan 49 sundalo at apat ang sibilyan.

Ang segunda-manong eropla ‐nong ito ay binili ng rehimen noon lamang Enero mula sa US. Pi nag lu ‐ma an na ang ka ra mi han sa mga ka ‐ga mi tang pan dig ma ng AFP, ka bi lang ang mga bar ko at erop la nong gi na ‐mit pa noong Ika la wang Dig ma ang Pan da ig dig at sa ge rang ag re syon ng US sa Viet nam mula de ka da 1960 hang gang 1970.

Naganap ang insidente ilang araw matapos ipi na ti gil ni Defen se Secre tary Delfin Lo renza na noong Hun yo 24 ang pag pa li pad naman ng mga Black Hawk he licop ter pag ka ta ‐pos na bu mag sak ang isa ni to sa isang mi syong pag sa sa nay sa Ca pas, Tar lac.

Bu mag sak ang com bat uti lity he ‐

licop ter noong Hun yo 23 ng ga bi pag ka ta pos mag-ta ke off ito mu la sa da ting ba se mi li tar. Ki na bu ka san, na tag pu an ng mga pang kat ng search and rescue ang la bi ng he ‐likop ter sa may Crow Val ley, Tar lac. Pa tay la hat ang anim na sa kay ni to.

Ang bu mag sak na S-70i Black Hawk ay isa sa 16 na bi ni li ng Pi li pi ‐nas sa Po land noong 2019. Ang anim ni to, ka bi lang ang bu mag sak, ay du ‐ma ting sa ban sa noong Nob yembre 2020. Du ma ting ang li mang he li kop ‐ter noong Hun yo at ang hu ling bats ay da ra ting sa ka ta pu san ni tong taon.

Ba ha gi ang bi ni ling 16 na Black Hawk sa $241-mil yong kontra ta (o ₱11.8 bilyon sa pa li tang $1=₱48.85) sa pa gi tan ng mga gub ‐yer no ng Pi li pi nas at ng Po land na ni lag da an noong 2019. Ga wa ang mga ito ng PZL Mie lec ng Po land, sub sid yar yo ng kum pan yang US na Lockhe ed Mar tin. (Na pi li tang bu mi li sa Po land ang Pi li pi nas da hil ti nang ‐gi han ito ng gub yer no ng Ca na da

Mga sasakyan-panghimpapawid ng AFP:

Lu mi li pad na mga ka ba ong? bun sod ng ma la lang re kord sa pag ‐la bag sa ka ra pa tang-tao ng re hi ‐meng Du ter te.)

Sa ka buuan, may 18 pa tay at apat na su ga tang mga pi lo to at sun ‐da lo sa su nud-su nod na pag bag sak ng he li kop ter si mu la noong Hul yo 2020 hang gang Hun yo 23 ni tong taon.

Noong Hul yo 2020, apat na mga pi lo to at sun da lo ang na pa tay at isa pa ang na su ga tan pag ka ta pos bu ‐mag sak ang isang Huey he licop ter ha bang lu mi li pad sa isang pag sa sa ‐nay sa ga bing ope ra syon sa hi la gang Luzon.

Pag pa sok ng taong 2021, bu ‐mag sak na man noong Ene ro ang isang UH-1H Huey he licop ter ng 205th Tactical He licop ter Wing sa Bu lo nay, Impa sug-ong, Bu kid non. Pa tay ang pi tong sa kay ni to. Sumu ‐suporta noon ang helikopter sa ope ‐ra syong kombat ng 8th IB la ban sa Ba gong Huk bong Ba yan.

Noong Abril, na ma tay ang isang pi lo to ng Phi lip pi ne Air Force ha ‐bang na su ga tan ang tat long iba pa pag ka ta pos bu mag sak ang si na sak ‐yang MG520 he licop ter gunship ng 15th Stri ke Wing sa ba yan ng Je ‐tafe, Bo hol.

"Nang busugin...," mula sa pahina 6

Hulyo 7, 2021 ANG BAYAN8

ANG BAYAN Hulyo 7, 2021 9

Mu ling ini la gay ng Fi nancial Acti on Task Force (FATF) noong Hun yo 24 ang Pi li pi nas sa ti na ta wag ni tong “grey list” o lis ta han ng mga ban sang

may ma ta as na in si den te ng mo ney laun de ring. Ibig sa bi hin, ipa pai la lim ng FATF sa mas ma hig pit na pag mo mo ni tor ang mga bang ko at pi nan syal na mga tran sak syon ng ban sa.

Ang “mo ney laun de ring” ay ang pag li li nis ng ma ru ming pe rang na li ‐kom mu la sa mga ili gal na ak ti bi dad sa pa ma ma gi tan ng pag li li pat-li pat ni to sa mga bang ko o pag la la gak ni ‐to sa mga le hi ti mong ne go syo. Ang FATF ay isang in ter na syu nal na or ‐ga ni sa syong kontra-mo ney laun de ‐ring na iti na yo ng G7. Unang na la ‐gay sa black list ng FATF ang Pi li pi ‐nas noong 2000 at sa grey list ni to noong 2012.

Gi na wa ng FATF ang pag hi hig pit sa ka bi la ng mga am yen dang gi na wa ni Rod ri go Du ter te sa Anti-Mo ney Laun de ring Act noong Peb re ro at pag pa sa ng Anti-Ter ror Law noong Hun yo 2020 na kun wa'y na ka tu on sa pagsugpo sa "pag pi pi nan sya sa te ‐ro ris mo." Di ti num bok ng parehong ba tas ang ma yor na mga kri meng pi ‐nag mu mu lan ng ma ru ming pe ra—ang ben ta han ng ili gal na dro ga at ko rap syo n.

Noong 2019, si nu ri ng Anti-Mo ‐ney Laun de ring Council (AMLC) ang 161,650 sus picious tran sacti on re ‐port (ulat ng kaduda-dudang tran ‐saksyon o STR) mu la Ene ro 2013 hang gang Di sye mbre 2017 na nag ‐ka ka ha la ga ng ₱17.9 tril yon. Na tuk ‐la san ni tong 12,508 sa mga STR na may ha la gang ₱10 tril yon ay mu la sa pag be ben ta ng ili gal na dro ga at kaug nay na mga kri men. Ka la ha ti ng ha la ga (₱5 tril yon) ay inu lat sa unang taon ng “ge ra kontra-dro ga” ng re hi meng Du ter te. Sa pa gi tan ng

2015 at 2016, tu ma as nang ha los 200% ang ha la ga ng mga tran sak ‐syong may kaug na yan sa ili gal na dro ga. Ba ga mat bu ma ba sa 2017, na na na ti ling ma ta as ang bi lang ng mga transaksyon kum pa ra sa 2014. Ang STR ay mga ulat na isi nu su mi te sa AMLC kaug nay sa mga tran sak ‐syong pi nag du du da hang nag li li nis ng ma ru ming pe ra.

Ha los la hat ng mga tran sak ‐syong si nu ri ay du ma an sa lo kal na mga bang ko. May ba ha gi ng na li nis na pe ra (29%) na lu ma bas tu ngong US, Cos ta Rica, Ma lay sia at Ni ge ria pe ro ma la king ba ha gi ni to ay umii kot la mang sa loob ng ban sa.

Sa isang mas ma sak law na pag-aa ral na ini la bas ng AMLC noong 2020, tu ma as ang bi lang ng mga kaduda-dudang transaksyon nang ha los 11 be ses mu la 2013 hang gang 2020. Sa pa gi tan la mang ng 2019 at 2020, ti na yang tu ma as ito nang 68% o mu la 623,000 tu ngong 1.01 mil ‐yon.

Mu la 2012 hang gang sa ka sa lu ‐ku yan, iti nu tu ring ng mga in ter na ‐syu nal na ahen syang nag mo mo ni tor sa in ter na syu nal na ben ta han ng ili gal na dro ga na “ser yo song usa ‐pin” ang mo ney laun de ring sa Pi li pi ‐nas. Sa 2021 Inter na tio nal Narco ‐tics Stra tegy Re port ng US na ini la ‐bas noong Mar so, si na bi ni tong gi ‐na ga mit ng mga Chi ne se na sin di ‐ka to ang Pilipinas bi lang re hi yu nal na la ga kan at da lu yan ng ili gal na

Pi li pi nas, mu ling ini la gay sa lis ta han ng mga ban sang la ga nap ang mo ney laun de ring

dro ga at maruming pera mula rito. Ang mga sin di ka tong ito ang nag ‐su sup lay ng pa pa la king bol yum ng sha bu pa ra sa lo kal na bentahan. Sa ulat ng AMLC, na sa 54% ng mga STR na nai su mi te mu la Ene ro 1 hang gang Set yembre 2020 ay kaug nay sa ben ta han ng iligal na droga.

Li ban sa in ter na syu nal na ope ‐ra syon ng mga sin di ka to ng dro ga, ma ta as din ang an tas ng ko rap syon ng mga upi syal ng gub yer no at la ‐ga nap ang hu man trafficking sa Pi li ‐pi nas—mga krimen na pinag ‐mumulan ng maruming pera. Na pa ‐du du las ang pag la bas-ma sok ng ma ru ming pe ra na isi na sa bay sa ma la king bol yum ng re mi tans ng mga mig ran teng Pi li pi no. Li ban sa lo kal na mga bang ko, ni li li nis ang ma ru ming pe ra sa mga pri ba dong ne go syo, par ti ku lar sa mga ka so ‐syong ka si no. (Isa sa may pi na ka ‐ma la king pa su ga lan sa ban sa ang me ga-kro ni ni Du ter te na si Enrique Razon. May kontra ta na man ang isa pang kro ni ni Du ter te na si Den nis Uy na mag ta yo ng dam bu ha lang ka ‐si no sa Ce bu.)

Sa hi wa lay na ulat ng Secu ri ti es Excha nge Com mis si on, ti nu koy ang pan da ram bong at ko rap syon bi lang ma yor na pi nag mu mu lan ng ma ru ‐ming pe ra na pu ma pa sok sa sek tor ng pi nan sya mu la 2017 hang gang 2019. Mu la sa lo kal na ko rap na mga pu li ti ko ang bul to ng ma ru ming pe ‐ra, pe ro may ro on ding ilan na pi nag ‐du du da hang mu la sa Chi na. Ayon pa sa Securities and Exchange Com ‐mission, “lu bos na ma ba ba o wa la” i tong na mo mo ni tor na pon dong “su ‐mu su por ta sa te ro ris mo. "

Hulyo 7, 2021 ANG BAYAN10

Ang in dustri ya ng se micon ductor ang isa sa na sa sentro nga yon ng tu mi ‐tin ding im per ya lis tang tung ga li an sa pa gi tan ng mga hi gan teng ka pi ta lis ‐

tang ban sang US at Chi na. Ang re to ri ka ng “ma la yang ka la ka lan” ay na i san ta ‐bi sa ha rap ng tu wi rang pang hi hi ma sok ng mga im per ya lis tang es ta do sa pag ‐ha ha bol na ma kontrol ang pro duk syon at distri bu syon sa su sing pro duk tong pantek no lo hi yang ito.

Ang tung ga li ang ito ay ba ha gi ng pa tu loy na umi ig ting na kom pe ti syon sa pa gi tan ng mga hi gan teng mo no ‐pol yong ka pi ta lis ta. Ki na ta tam pu kan ito hin di la mang ng ka re ra sa tek no ‐lo hi ya sa pro duk syo n, kun di hi git pa, ng pag ga mit ng ka pang ya ri han sa pu ‐li ti ka at la kas mi li tar pa ra gi pi tin ang mga ka tung ga li. Si na sa la min ni to ang ma sid hing kri sis ng pan da ig di gang sis te mang ka pi ta lis ta na ki na ta tam ‐pu kan ng anar ki ya at la bis na pro ‐duk syo n, pag la mon ng mga hi gan te sa mas ma li li it na ka pi ta lis ta at pa pa ‐sid hing pag sa sa man ta la sa mga mang ga ga wa.

Ang in dustri ya ng se micon ductor Ang mga se micon ductor ay isa

sa pi na ka su sing pye sa sa mga pro ‐duk tong elektro ni ko. Ti na ta wag din itong IC (in teg ra ted circuit), electro nic chip o microchip. Ang ka ‐

ka ya hang kontro lin ang da loy ng kur yen te sa napakali li it na circuitry (a lambre o wi re) ay na ga ga mit pa ra kontro lin ang (o mag sil bing “u tak” sa) mga kompyu ter, smartpho ne, hard drive, te le bi syo n, ka me ra at ma ging mga “ma ta ta li nong” ka ga mi ‐tan sa ba hay, mo der nong kot se, mga dro ne, mga ka ga mi tang mi li tar at ma ra mi pang iba.

May tat long ti po ng kum pan ya sa in dustri ya ng se micon ductor: may mga na ka tu on sa pag di di sen yo ng circuitry ng chip (tu lad ng Qualcomm at Nvi dia); may ro ong na ka po kus sa aktwal na pag ma ma nu pak tu ra o pro duk syon (tu lad ng Taiwan Semiconductor Company o TSMC at Semiconductor Manufacturing In ‐ter national Corporation o SMIC); at may ro ong nag di di sen yo at nag ma ‐ma nu pak tu ra (tu lad ng Intel at Sam sung).

Krisis at ribalan sa industriyang semiconductor

Noong 2020, na ngu ngu na sa ben ta han ng se micon ductor ang Sam sung Electro nics (South Ko rea), Intel (US) at TSMC (Tai wan). Wa lo sa na ngu ngu nang kum pan yang ito ay mu la sa Uni ted Sta tes. Ang pi na ‐ka ma la king kum pan yang Chi ne se ay na sa ika-19 na pwes to.

Pe ro ang pi na ka ma la la king kum ‐pan yang aktwal na nag ma ma nu pak ‐tu ra ng se micon ductor ay na sa Asia. Na sa Tai wan ang 63% ng ka buuang sup lay ng se micon ductor, sa pa ngu ‐ngu na ng TSMC na nag su sup lay sa 51.5% ng se micon ductor sa buong mun do. Nag mu mu la na man sa South Ko rea ang 18% ng sup lay at mu la sa Chi na ang 5-6%.

Bi na ba ga bag nga yon ang iba’t ibang la ra ngan ng ka pi ta lis tang pro ‐duk syon ng ka ku la ngan sa sup lay ng se micon ductor. Nag si mu la ang ka ku ‐la ngang ito sa hu ling ba ha gi ng 2020 da hil sa big lang pag la ki ng ben ta ng mga kompyu ter at iba pang ka ga mi ‐tang elektro ni ko kaa ki bat ng mga pag ba ba go sa es ti lo ng bu hay at pag ha ha nap bu hay bu nga ng pan ‐dem ya. Dulot din ito nang muling pagsikad ng produksyon ng mga sasakyan na walang paunang order ng suplay matapos ilang buwang nagsara matapos tumumal ang bentahan sa harap ng pandemya. Nag ka ro on din ng ka ku la ngan sa sup lay ng se micon ductor da hil sa pinagbawalan ng US ang SMIC, ang pi na ka ma la king prod yu ser ng micro ‐chip sa Chi na, na mag ben ta ng se ‐micon ductor sa mga kum pan yang Ame ri ka no.

Isa sa pi na ka naa pek tu han ng ka ku la ngan sa sup lay ng se micon ‐ductor ay ang pro duk syon ng mga sa sak yan. Ti na ta yang aa bot sa 2.5 mil yong kot se ang hin di nama nu pak ‐tu ra sa unang ha ti ng 2021 da hil sa prob le ma sa sup lay. Naa pek tu han din ang pro duk syon ng ba gong mga ka ga mi tang elektro ni ko.

(Ilalabas sa susunod na isyu ang ikalawang bahagi.)

Ang tek no lo hi ya sa mga se micon ductorPAPAABANTE ANG TEKNOLOHIYA ng se micon ductor na may ki na la ‐man sa ka ka ya hang pag ka sya hin ang mga circuit (o sis te ma ng mga alambre) sa ma li it na es pa syo. Noong de ka da 1950, ang isang electro nic chip ay may ro on la mang sam pung circuit. Ilan da ang ulit na lu ma ki ito noong de ka da 1960. Si na sa bing du mo dob le ang ka pa si dad ng mga chip ka da da la wang taon. Noong ka ta pu san ng de ka da 1980, ang isang la king-sel yong chip ay ka yang mag la man ng 16 mil yong circuit. Sa nag da ang mga taon, na ga ga wang pag ka sya han sa ma li it na es pa syong ito ang 7-10 bil yong circuit.

Gumagamit ng espesyal na teknolohiya para iemprenta ang circuit sa mga silicon wafer (8-12 na pulgada na hugis biskwit) na gawa sa purong silica. Ang pi na kaa ban teng pro duk syon ng se micon ‐ductor ay ka yang mag-impren ta ng circuit na 7 na no me ter (nm) ang la ki. (Ang da ya met ro ng ka ra ni wang bu hok ng tao ay 80,000-100,000 nm). Pi nauun lad na ang ka ka ya han sa tek no lo hi yang 5 nm at 3 nm.