Ligjerues: Prof.ass.dr.Florin PECI

Prishtinë 2014/2015

Dt. 19/03/2015 (E Enjte) Libri bazë: Dr.Sc. Blerim REKA – MSc. Arta IBRAHIMI,

Studime Evropiane – Tetovë 2004, (Faqe 55 – 85).

H y r j e

Procesi i integrimeve ekonomike ndërkombëtare - një ndër fenomenet më të rëndësishme të ekonomisë bashkëkohore botërore. Tendenca e integrimit ekonomik ndërkombëtar dhe rindërtimi i vendeve të shkatërruara nga lufta. Domosdoshmëri në zhvillimin e ekonomisë botërore bashkëkohore. Organizatat ekonomike ndërkombëtare me karakter universal dhe rajonal.

Qëllimi kryesor: shtimi i bashkëpunimit ekonomik

Tendencat e integrimeve ekonomike - më të shprehura në kontinentin evropian; Kundërthënia mes potencialit të forcave prodhuese dhe tregut të ngushtë nacional ; Të shkohet në mënyrë më të guximshme në lidhjen ekonomike të shteteve evropiane; Zhvillimi dinamik tekniko-teknologjik; Në këto themele u formua Bashkësia Ekonomike Evropian (BEE) qëllimi afatgjatë krijimi i një unioni të vërtetë ekonomik.

Inkuadrimi në Unionin Evropian- një ndër qëllimet strategjike të çdo vendi në Evropë;

Shkatërrimi i sistemit komunist në Evropën Juglindore dhe tranzicioni i filluar;

Gatishmëria e Unionit për ndihmën në rrugën drejt demokracisë, ekonomisë së tregut dhe ristrukturimit të ekonomisë;

Përgatitjet e Unionit Evropian të për sfidën më të madhe në historinë e saj- Zgjerimin;

Njohja më e mirë e problematikës së BEE dhe Unionit Evropian.

1. FORMIMI DHE QËLLIMET Ideja mbi Evropën e bashkuar;

Kristalizimi i saj në projekt politik-qëllim afatgjatë politik;

“Shtetet e Bashkuara të Evropës”-ideal në kohën e Viktor Hygosë;

Lufta e I Botërore -viktimat njerëzore dhe shkatërrimet materiale;

Lufta e II Botërore – ringjallje e idesë për nevojën e bashkimit evropian.

Përkrahja nga politikanët evropian: - Konrad Adenauer - kancelar i RF Gjermane,

- Aleide de Gasperi - premieri i Italisë,

- Robert Shumani- Bashkësia Evropiane për Thëngjill dhe Çelik (18.4.1951 - Paris) ,

- Jean Monnet - Komiteti Nacional për Bashkimin e Shteteve Evropiane,

Formimi i Bashkësisë Evropiane për energji atomike (Euroatom) dhe i BEE-së

Marrëveshja e Romës: 25.3.1957 (hyri në fuqi më 1.1.1958)

Nënshkruesit e Marrëveshjes: Franca, R.F. Gjermane, Italia, Belgjika, Holanda dhe Luksemburgu

Qëllimi:

krijimi i tregut të përbashkët për thëngjill dhe çelik

ruajtja e paqës

- sjellja e palëve të konfrontuara në një strukturë institucionale

- mundësimi i bashkëpunimit si partnerë të barabartë

1973: Britania e Madhe, Irlanda dhe Danimarka

- zgjërimi i fushëveprimit: politikë sociale, rajonale, të mjedisit

1981: Greqia

1986: Spanja dhe Portugalia

1995: Austria, Finlanda dhe Suedia

2004 : Sllovenia, Polonia, Sllovakia, Malta, Lituania, Letonia, Hungaria, Estonia, Rep. Ceke dhe Qipro,

2007 : Bullgaria, Romania

Nënshkruesit e Marrëveshjes: Franca, R.F. Gjermane, Italia, Belgjika, Holanda dhe Luksemburgu

Qëllimi:

- Nevoja për programe strukturale

Rënia e murit të Berlinit (1990)

- demokratizimi i vendeve të EQJL

- ndryshimet në strukturën politike të Evropës

Vendet anëtare-të vendosura për forcimin e lidhjeve reciproke

Fillimi i bisedimeve për reformimin e Marrëveshjes së Romës

Marrëveshja e Mastrihtit (1991)

2. ORGANET KRYESORE DHE INSTITUCIONET E BEE

Struktura unike institucionale

Gatishmëria për bartjen e të drejtave në institucionet e BE-së

Ndarja e kompetencave - qartë e përcaktuar

Bartëse e pushtetit legjislativ- Këshilli Ministror Asnjë akt juridik nuk mund të miratohet pa marrë qëndrimin e Parlamentit Evropian Komisioni Evropian- aprovon aktet legjislative Gjyqi i Nderit- kujdeset për respektimin e të gjitha të drejtave Ligjshmëritë komunitare: Aktet juridike për politikën e përgjithshme të BEE-së: -rekomandimet, rezolutat, rregullat, vendimet, direktivat Bartja e pjesërishme e kompetencave për çështjet e caktuara

2.1. Komisioni Evropian

Komisioni Evropian paraqet:

Organi ekzekutiv

Përbërja

Nga dy përfaqësues të shteteve anëtare më të mëdha Nga një përfaqësues prej vendeve anëtare më të vogla Përfaqësuesit nacional janë të obliguar që të veprojnë në bazë të interesit të përbashkët

Komisioni Evropian

Detyrat :

Përpunon detajisht politikën vijuese të BEE-së Vazhdimisht merr iniciativën për politikën e re Aplikon politikën e Marrëveshjes së Romës Kontrollon respektimin e dispozitave të Marrëveshjes së Romës dhe atyre që janë miratuar më vonë Ka të drejtë të marrë pjesë në mbledhjet e Këshillit Ministror Ka të drejtë t'i prezentojë qëndrimet e veta me qëllim të sigurimit të ligjshmërisë Ka autorizim ta paraqesë BEE në organizata të ndryshme ndërkombëtare dhe në sferën e marrëdhënieve të jashtme me vendet joanëtare

2.2. Këshilli Ministror

Këshilli ministror është: Organi më i rëndësishëm për marrjen e vendimeve

Institucioni i vetëm që në mënyrë direkte paraqet qeverinë e vendeve anëtare

Bie vendimet definitive mbi politikën e BEE-së: në bazë të propozimit të Komisionit të BEE-së duke marrë parasysh mendimin e Parlamentit Evropian dhe Komitetit Ekonomik dhe Social Procedurat e vendimmarrjes: shumica shumica e kualifikuar njëzëri

Struktura

PERBERJA

E specializuar

-Keshilli per amb.jetes.

-Keshilli tregt.e brend.

Cdo qeveri delegon

Nga nje minister

KRYESIA

Nderrohet cdo 6 muaj sipas marrev. me

rradhitje te caktuar

Orienton prioritetet

Sygjeron kompromis

SEKRETARIATI GJENERAL

-Emerohet per 5 vjet

-2000 nëpunës pergatisin punen

-& Drejtori Gjenerale

Drejtoria gjenerale A: Personeli dhe administrata Protokolli dhe sigurimi Përkthimet dhe dokumentacioni

Drejtoria gjenerale B: Politika bujqësore Strukturat bujqësore Peshkataria

Drejtoria gjenerale C: Unioni doganor, konkurrenca Politika e legjislac.industrial E drejta e themel.ndërmarrjeve, Shërbimet Drejtoria gjenerale D:

Hulumtimet

Energjetika

Komunikacioni, ambienti

Drejtoria gjenerale E:

Mardh.e jasht.E.L, Azia

Vendet e ACP

Mesdheu, Amerika Latine

Drejtoria gjenerale F:

Parlamenti Evropian

Buxheti, kontabiliteti

Drejtoria gjenerale G:

Pol.soc,shëndetësia, arsimi, kultura

Punët ek, financiare, sistemi tatimor

2.3. Parlamenti Evropian

Parlamenti Evropian :

Ka karakter konsultativ

Është i autorizuar për kontrollin e Komisionit të BEE-së

Nga viti 1970- për kontrollin e të hyrave dhe të dalave

Struktura e parlamentit:

10 grupe politike, 18 komisione parlamentare, një byro, një administratë

2.4. Komiteti Ekonomik dhe Social

Ka karakter këshilldhënës

Roli i tij-paraqitja e pjesëtarëve të grupeve të ndryshme:

- përfaqësuesit e ndërmarrësve dhe punëtorëve - grupeve të tjera nga sferat e :bujqësisë, transportit, tregtisë, - ndërmarrjeve të vogla të profesioneve të ndryshme dhe grupi i Konsumatorëve

Patjetër konsultohet në lëmitë: - politika bujqësore - qarkullimi i lirë i punëtorëve - e drejta në vendbanim -Komunikacioni -tregu i brendshëm -politika sociale fondi social evropian: -hulumtimet dhe zhvillimi teknologjik -ambienti jetësor -Anëtarët nominohen nga ana e qeverive të tyre nacionale

2.5. Gjyqi i Nderit

Përbëhet nga gjyqtarët e vendeve anëtare të cilët nuk janë të varur nga ndikimet e qeverive të tyre nacionale Aktvendimet i bie gjyqi e jo gjyqtarët individualisht

Funksioni kryesor i Gjyqit të Nderit është: - të sigurojë aplikimin e ligjshëm të dispozitave dhe rregullave të vendeve anëtare në mënyrë sa më korrekte; - të sigurojë veprimin e institucioneve të BEE-së; - respektimin e plotë të obligimeve që dalin nga marëveshjet mbi themelimin e institucioneve të BEE-së.

2.6. Kontrolli Financiar (Gjyqi Financiar) U themelua me Marrëveshjen e Brukselit të vitit 1975; Përbëhet prej ekspertëve të pavarur; Gjyqi Financiar kontrollon të gjitha të hyrat dhe të dalat e Bashkësisë dhe secilit organ të tij.

Detyrë e Gjyqit Financiar është që: - në fund të çdo viti të hartojë raportin vjetor; - t'ia prezantojë këtë raport organeve të tjera të Bashkësisë ; - ta botojë në Fletoren Zyrtare të BEE-së.

2.7. Banka Qendrore Evropiane (BQE) U themelua më 30 qershor 1998 Detyra e Bankës qendrore është: - të udhëheqë politikën monetare evropiane të vendosur nga Sistemi Evropian i Bankave Qendrore (SEBQ)

Bartës i vendimeve të BQE-së është : Këshilli i Guvernatorëve dhe Drejtoria Kjo Bankë është pasardhëse e Institutit Monetar Evropian

2.8. Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD)

U themelua në prill të vitit 1991

Banka ka raporte të afërta me qeveritë e shteteve të rajonit me qëllim të përurimit të programeve për përkrahjen e rrethinës afariste Reformat për transformimi struktural në vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore

2.8. Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD)

Karakteristikat kryesore të EBRD-së: •kreditimi dhe investimi i kapitalit •përkrahja e zhvillimit të institucioneve demokratike •të drejtat e njeriut; •BEE-ja - aksionari kryesorë me 51 për qind të kapitalit të gjithmbarshëm; •Jo më pak se 40 % të mjeteve orientohen në projektet e infrastrukturës publike në përcaktimin dhe përkrahjen e një zhvillimi të shëndoshë ekologjik

Projektet që i financon banka duhet të kontribuojnë në: •zhvillimin e sektorit privat; •privatizimin e ndërmarrjeve shtetërore; •nxitjen e investimeve të huaja direkte; •krijimin dhe forcimin e institucioneve financiare; •ristrukturimin e sektorit industrial; •formimin e infrastrukturës moderne për zhvillimin e sektorit privat ; •dhe kalimin në ekonominë e tregut; •avansimin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme; •ruajtjen e ambientit jetësor; •Kërkesat kreditore vlerësohen në bazë të kritereve të Bankës; Kërkesat mund të miratohen po qe se dëshmohet se: •është fjala për prodhime apo shërbime që kanë gjasa për realizim; •se do të ndihmojë në përmirësimin e aftësisë konkurruese; •se ndërmarrjet që kërkojnë kredi janë të përshtatshme nga aspekti financiar; •se do t'i kushtohet rëndësi ruajtjes së ambientit.

2.9.Banka Evropiane Investive U themelua më 1958 ndërsa punën e filloi më 1959 për shkak të Nevojës se zgjidhjes së problemeve që kishin të bëjnë me:

•realizimin e tregut të përbashkët të BEE-së dhe •aplikimin e politikës së zhvillimit të përbashkët të vendeve anëtare.

2.9.Banka Evropiane Investive Banka shërben si mekanizëm për lehtësimin e mobilizimit të kapitalit nga vendet jashtë Bashkësisë; Lejon kredi për: Financimin e projekteve të zhvillimit të rajoneve më pak të zhvilluara në vendet e Bashkësisë; Për modernizimin e ekonomisë së vendeve anëtare Financon projektet që kanë interes të përbashkët për disa vende anëtare Anëtarët e bankës-vendet anëtare të BEE-së

2.10. Fondi Evropian për Zhvillim Ky fond u formua për ta ndihmuar rajonin e vendeve tejdetare dhe të vendeve shoqëruese;

Vepron pavarësisht nga Fondi Evropian për Zhvillimin Rajonal;

Ndihma për zhvillim nga ky Fond - pjesë e kornizës Evropiane për programin e ndihmave.

2.11.Fondi për Bashkëpunimin Monetar Evropian

Ka filluar punën nga 1 qershori i vitit 1973

Detyrat prioritare të këtij fondi ishin që: •të mundësojë funksionimin e rregullt të zvogëlimit gradual të marzhave; •intervenimet në valutat e shteteve anëtare të BEE (para hyrjes në fuqi të valutës së përbashkët evropiane) •ndihma që të rregulloheshin pagesat mes bankave qendrore

2.12. Europoli (Policia Evropiane) Korrik 1995 - u nënshkrua marrëveshja për themelimin e Europolit - hyri në fuqi më 1 tetor të vitit 1998

Qëllimi: të avansohet lufta ndaj të gjitha formave të kriminalitetit ndërkombëtar në hapsirën e UE-së, lufta kundër terrorizmit, drogës dhe krimit te organizuar. Me marrëveshjen e Amsterdamit Europolit iu caktuan edhe këto detyra: •koordinimi i ndërmjetsimeve në rastet speciale kur janë të përfshira disa shtete anëtare, •zhvillimi dhe përsosja e njohurive profesionale për luftën ndaj krimit të organizuar •vendosja e kontakteve në mes të gjykatësve dhe nëpunësve të specializuar në luftën ndaj krimit të organizuar