Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
-
Upload
dhdhdh-dhhdjdh -
Category
Documents
-
view
243 -
download
0
Transcript of Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
1/60
!"#$%&" $()*+,-.)/0* (1%
23,.03"#"-"
40+53/%6 7+,$,-"+8 9:!"#$%& ;()*+,-.)/0*
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
2/60
:)*-.0
! F,$G%=/% +DH%I
! J$&6/5G",$%/ 23,.03%I
! 40+/,*)/ $K"/)& /) 23,.03"#"-"/I
! L*25-%$/%/ =)* (1% +5$()* 23,.03"#"-"/C
2
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
3/60
M.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
4/60
L*&D%/ % 0$20#1"-"/ /) A*-0S% $)
."#$%&"$ $()*+,-.)/0*
! W) #2
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
5/60
40+/,*)/ =)*G0+/5%& /) **"/
! X1S"33"-" /%+$,3,2
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
6/60
E3,.03"#"-"
! E3,.03"#"-" " *%B%*,1%/ /%$(%$G0S% (*%
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
7/60
E3,.03"#"-" OS0#1CP
! E3,.03"#"-" " /*%2
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
8/60
J$&6/5G",$%/ 23,.03%
! ^ % 23,.03"#"-"/ /) /*%2
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
9/60
J$&6/5G",$%/ 23,.03% OS0#1CP
! 4,$(" Q,$%/0* ;()*+,-.)/0* OJQ4P! 45$+&",$"> -.0
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
10/60
40+/,*)/ $K"/)& /) 23,.03"#"-"/`C XS,23"-" " .0**"%*0S% $) _0*+533"-"$ % 3"*)
/) -033*0S%8 &1)*."-%S% (1% +0="/03"/I
! ELWW[cWM> e *5$(% $%2,G"0/0&1
!N5$(" " B5$("/ " V,10&I" L2 53
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
11/60
40+/,*)/ $K"/)& /) 23,.03"#"-"/ OS0#1CP
! J-=3"+"-%/ $) !"#$%&'&( *+#,-+I! g &1=%$#"-%/ /*0$&=,*6/ \ &1=)*$(0*
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
12/60
V%.06 -." 23,.03"#"-"$
! E3,.03"#"-" (1% S%$(%/ % =5$)&>
! 10($2">g " .0**"%*0S% $) /*%26["$S%&6-% &1+0+/,$ g % S%$(%S%/) =5$)& $) &%+/,*"$ =*,(15%& $) S%$(%/ % 0S0$G50*0I
! g " .0**"%*0S% $) /*%26["$S%&6-% 5 -5$()&,$ +,-=0$"S% /)
#1S%$(,&"$ 0+6S"/%/%/ $) S%$(% -% +,&/, -) /) 53)/ O&"(,-,&=020 -) /) 53/0PI
" F)/, +,-=0$" %+&=,*/,W*%260 % 3"*) O3".%*03"#"-" " /*%26&)P (, /5 -5$()&,
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
13/60
V%.06 -." 23,.03"#"-"$ OS0#1CP
! E3,.03"#"-" i =,3"6+0/ % =5$)& i 0-."%$6I
! 10($2"4X1S%$(,&
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
14/60
V%.06 -." 23,.03"#"-"$ OS0#1CP
! d5-.
! 10($2"4B5_"0 % _%S%*"S% $0G",$03% =, ."% S0#1("-"&1/ (1% $
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
15/60
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
16/60
Sot
!Teorit e tregtis ndrkombtare:!
Adam Smith: Teoria e Prparsive Absolute;! David Ricardo: Teoria e Prparsive
Krahasuese;
! Teoria Heckscher-Ohlin;
!
Teoria e bazuar n Ciklin Jetsor t Produktit;
!
Teoria e Re e Tregtis;
!
Michael Porter: Teoria e PrparsiveKonkuruese Nacionale
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
17/60
Teoria e Prparsive Absolute [1]
!
Adam Smith (Wealth of Nations, 1776):
! Nj vend ka prparsi absolute n prodhimin e nj
produkti kur sht m efiient se do vend tjetr i cili eprodhon t njjtin produkt;
! Vendi duhet t eksportoj ato produkte n t cilat kaprparsi absolute e t importoj ato produkte nprodhimin e t cilave sht m pak efiient se vendet tjera
Shembull:
SHBA UK
Gruri (thas/or) 6 1
Plhura (metra/or) 4 5
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
18/60
Teoria e Prparsive Absolute [1]
! SHBA-t prparsi absolute dhe specializohen nprodhimin e grurit;
!
UK prparsi absolute dhe specializohet n prodhimine plhurs;
! E para teori e bazuar n tregtin e lir;! Dora e fshehur, e jo qeveria, prcakton at se far importohet dhe
eksportohet;
!
Kjo teori nuk tregon se far do t ndodh me vendin icili ka prparsi absolute n prodhimin e t gjithaprodukteve;! Ky vend nuk do t prfitonte nga tregtia e jashtme;
! Teoria e Prparsive Komparative e Rikardos dhe ajo Heckscher-Ohlin jann t njjtn vij me Smithin dhe sqarojn dilemen e shtruar m par;
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
19/60
Teoria e Prparsive Krahasuese [1]
! Rikardo (Principles of Political Economy, 1817):
! nj vend duhet t specializohet n prodhimin e atyre
produkteve t cilat i prodhon me efiiencn m tmadhe dhe t importoj ato produkte n prodhimin e tcilave sht m pak efiient edhe nse kjo do t thot tblej t mira nga vendet tjera t cilat do t mund tiprodhonte vet n mnyr me efiente n krahasim meto.
!
prparsit krahasuese arrihen bazuar n differencatn nivelin e produktivitetit;
! Bazohet n logjikn e tregut t lir;
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
20/60
Teoria e Prparsive Krahasuese [2]
Shembull:SHBA UK
Gruri (thas/or) 6 1
Plhura (metra/or) 4 2
! SHBA-t kan prparsi absolute n prodhimin e t dyjaprodukteve;
!
SHBA-t prparsi m t madhe krahasuese dhespecializohen n prodhimin e grurit (raporti 6:1 krahasuarme 4:2);
!
UK-ja disavantazh m t vogl krahasues dhe specializohetn prodhimin e plhurs (raporti 2:4 krahasuar me 1:6).
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
21/60
Heckscher-Ohlin (1919 & 1933):
! prparsit krahasuese t nj vendi varen
nga ajo se sa ai vend sht i pasur me faktor t
prodhimit (veanrisht me burime natyrore);
! Bazohet n logjikn e tregut t lir;
! Vendi do t eksportoje produkte intenzive
n ato pasuri t cilat i posedon dheimportoj ato produkte q jan intensive n
faktort t cilt nuk i posedon.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
22/60
Teorit e tjera t tregtis
ndrkombtare [1]
! Raymond Vernon Cikli Jetsor i Produktit
(1966):
! heret n fillim produkti prodhohet dhe
eksportohet nga vendi i cili e ka shpikur, dhe kur
produkti pranohet ndrkombtarisht, prodhimi i tij
fillon edhe n vende tjera. Prfundimisht, sikur
sygjerohet nga teoria, i njjti produkt mund timportohet nga vendi ku sht shpikur.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
23/60
Teorit e tjera t tregtis
ndrkombtare [2]
! Paul Krugman Teoria e Re e Tregtis (1970-
tat dhe 80-tat):
! Bazohet n arritjen e ekonomive t shkalls nga
firmat;
! Prmes ndikimit t ekonomive t shkalls, tregtia mund t
rris llojllojshmrin e produkteve n treg dhe uljen e
shpenzimeve mesatare t ktyre produkteve;! Modelimi i ekonomive jo-konstante t shkalls dhe
konkurencs monopolistike nga Stiglitz & Dixit n
1979;
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
24/60
Diamanti i Porter-it si sistem
!"#$"%&'($ %
*(#+,!-
!"#./".#$ 0
/12/.#%23$
/.!4"%" %
/,#/%!,!
5$!.#(", 2,
/$5("$6 74%
*$/"1#(2 2'%#(
(27.!"#(", %
6(74.#$ 74%
$"1
5,#/#$4,!%
289:;
?@AC>?;@
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
25/60
Diskutim
Identifikoni cilt jan sektort t cilt kan
potencial pr eksport n Kosov dhe prshkruani
kmbimet e ktyre sektorve me botn e jashtme
n kontekst t teorive t diskutuara.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
26/60
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
27/60
Hyrje
! Dallimet n biznesin ndrkombtar nga ai vendor;
!
Sistemet politike, ekonomike, dhe legale;
! Dallimet n zhvillimin ekonomik;
! Dallimet dhe implikimet e tyre n BN: prfitimet,
kostot, dhe risku.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
28/60
Biznesi vendor vs. ndrkombtar
! Dallimet n sistemin politik, ekonomik, legal, edhe n nivelin ezhvillimit ekonomik;
! Kompleksitet m i madh n zhvillimin e biznesit ndrkombtar;
! Lokacionin e prodhimit q siguron minimizimin e kostove dhemaksimizimin e vlers s shtuar; Cilat tregje t hyjn e cilat tievitojn; konsiderojn aspektete etike pr shfrytzimin e zbraztiraven ligj (ambient dhe kushtet e puns diskutuar m par); tvendosin mbi formn e deprtimit n treg (tregti apo prodhim); etj.
! Ti njohin rregullat me t cilat udhhiqen tregtia e jashtme dhe
investimet;!
T konsiderohet edhe mundsia e intervenimit t qeveris edhe pse kjo efundit mund t jet e prkushtuar pr liberalizim;
! Biznesi realizohet n vende me valuta t ndryshme;
! T konsiderohen ndryshimet konstante n normat e kmbimit.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
29/60
Sistemet politike [1]
! Sistemet politike definohen sipas dy dimensioneve :1.
Kolektivizmi vs. individualizmi;
!
Kolektivizmi: nevojat kolektive jan mbi lirin individuale(PlatoniMarksi);! Format: Komunistt & social demokratt.
! Individualizmi: orientim sipas s cilit individi duhet t jeti lir n synimet e tij ekonomike dhe politike (Aristoteli,Mill, Smith);! Indvidualizmi sht i ndrtuar mbi 2 premisa:
!
Sigurimi i lirive individuale dhe liris s shprehurit;
! Niveli m i lart i mirqenies sociale arrihet prmesprmbushjes s synimeve individuale nga vet individi e jonga ndonj organ kolektiv (psh. qeveria) e cila do tdiktonte se far sht n interesin e prgjithshm.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
30/60
Sistemet politike [2]
! Sistemet politike:2. Demokracia vs. totalitatizmit;
!
Demokracia: qytetart jan t prfshir drejtprdrejt nvendimmarrje;! Demokracia individualizmi;
! Totalitarizmi! Totalitarizmi: t drejtat e garanuara n demokraci jan
inekzistente;! Format: totalitarizmi komunist; totalitarizmi teokratik (Irani
& Arabia Saudite); totalitarizmi fisnor (Zimbabve, Tanzania,Uganda); dhe, totalitarizmi djathtist (Gjermania dhe Italia eviteve 30-t dhe 40-t).
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
31/60
Sistemet ekonomike
! Ekonomia e tregut;
!
Ekonomia e komanduar;
! Ekonomit mikste;
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
32/60
Zhvillimi ekonomik
! Sistemi politik, ekonomik, dhe ai legalzhvillimi ekonomik i
nj vendi;
!
BN analizojn indikatort (shih: World Development Indicators nwww):
! GNI (Gross National Income) t ardhurat totale t marra nga
banort e nj vendi;
! GNI nuk llogarit koston e jetss;
! Andaj indikatort llogariten sipas PPP (Purchasing Power Parity);
!
GDP (Gross Domestic Product);
! Rritja e indikatorve tregon nivelin e zhvillimit potencial t vendit
apo rajonit.
! Indeksi i Zhvillimit Njerzor (Human Development Index)
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
33/60
Sistemi ligjor
! Sistemi ligjor: korniza ligjore dhe zbatimi i ligjit;
! Sistemet/praktikat ligjore:
Zakonor (Common Law) (Britani e Madhe dhe ish kolonit e saj);! Bazohet n tradit (apo n historin ligjore t vendit), praktikat e
mparshme (rastet t cilat jan paraqitur n gjykata), dhe zakon(far vendimi sht marr n rastet t cilat jan paraqitur paragjykatave);
! Krijon fleksibilitet t madh n vendimmarrje.
Civil (Civil Law) (mbi 80 vende n bot: Franca, Gjermania, Japonia)
!
Bazohet n nj numr t madh t ligjeve t detajizuara;
Teokratik (Theocratic Law) (ligji i bazuar n msimet Islame; gjat shekullit 20 edhe aiHindu dhe Judaik)
! Bazohet n msimet fetare.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
34/60
Implikimet e sistemeve t ndryshme
ligjore n BN [1]
! Ligji mbi kontratat: varet nga sistemi ligjor i aplikuar
n vend;
!
N sistemin zakonor: shum i specifikuar;
!
N sistemin civil: i shkurt dhe m pak i specifikuar;
! N nivel ndrkombtar, kur sistemet ligjore jan
t ndryshme, operon CIGS (UN Convention on
Contracts for the International Sale of Goods).
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
35/60
Implikimet e sistemeve t ndryshme
ligjore n BN [2]
! T drejtat pronsore (Property rights): edhe pse ligjetekzistojn, ato nuk mbrohen;
!
u referohen t drejtave ligjore mbi shfrytzimin dhe prfitimete caktuara si rezultat i pronsis mbi faktort e prodhimit;
! T drejtat pronsore mund t cenohen nga:
! Aksionet private: hajnit, piratimi, krcnimet, dhe t ngjajshmenga individt apo grupet e caktuara;
! Aksionet publike dhe korrupsioni (shih Global Corruption Report);
!
kur zyrtart (psh. qeveritart) prfitojn t ardhura, resurse,apo pron nga pronart;
!
duke vendosur tatime m t larta, krkuar licenca tshtrenjta, nacionalizimi (apo redistribuimi) i aseteve pakompenzim;
! Kjo arrihet prmes mjeteve jo-ligjore, korrupsionit, mitos, etj.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
36/60
Implikimet e sistemeve t ndryshme
ligjore n BN [3]
! Mbrojta e prons intelektuale (softuert kompjuterik, skenari i filmit,kngt, formula kimike pr nj barnisht, etj.)
! Kto ligje jan stimul pr inovacione dhe pun kreative;
!
Patentt, t drejtat autoriale (copyrights), dhe marka e produktit(brand) vendosin t drejtat pronsore mbi pronn intelektuale.
! BN: nga 1995 TRIPS (Trade Related Aspects of Intellectual PropertyRights) brenda WTO-s.
! Siguria e produktit & detyrimet tjera;
! Ligjet mbi sigurin e produktit dhe detyrimet kur produkti shkaktonlndime, dmtime apo vdekje;
! Ekzistojn ligji civil (q krkon kompenzim monetar pr dmtimin)dhe ai kriminalistik (parasheh pages apo edhe burgim prdmtuesit).
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
37/60
Dallimet n sisteme dhe implikimet e
tyre n BN
!
Sistemi politik, ekonomik, & ligjor kan ndikim:
! N fitimet, koston, dhe riskun me t cilin ballafaqohen BN;
!
N mnyrn se si bizneset n vende t ndryshme duhetmenaxhuar; dhe,
! N strategjin t ciln duhet ndjekur BN-e.
! Sistemi politik, ekonomik, & ligjor prcakton edhe
nivelin e prgjithshm t atraktivitetit t nj vendi prt operuar apo investuar (shih World BankDoingBusiness in 2012).
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
38/60
Dallimet n Kultur dhe
Biznesi Ndrkombtar
Fakulteti Ekonomik, UPBiznes Ndrkombtar
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
39/60
Sot
! Kultura: specifikat
!
Kultura dhe dimensionet e saj
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
40/60
Kultura: specifikat
! Kultura sistem i vlerave dhe normave t prbashkta prnj grup njerzish q kur t trajtohen s bashku paraqesinnj stil/mnyr t caktuar t jets (Hofstede & Namenwirth;
Weber);! Vlerat ide abstrakte mbi at se far grupi (shoqria)
mendon se sht e mir, e drejt, dhe e dshirueshme;! Prfshijn pikpamjet e shoqris mbi lirit, demoracin, t
vrtetn, sinqeritetin, lojalitetin, prgjegjsit kolektive, grat,seksin, martesn, etj.
!
Normat rregulla shoqrore t cilat prcaktojn nj udhzuest sjelljes s mir n shoqri. Normat prcaktojn rregullatsociale mbi t cilat bazohen raportet midis njerzve.! Mbi bazn e vlerave prcaktohen dhe justifikohen normat.
! Shoqri grup individsh t cilt ndajn vlera dhe norma tprbashkta.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
41/60
Kultura dhe dimensionet e saj [1]
!"#$"%&'
)*%+&$ ,-.
/0/$.+0 0
1#.%&1.
2$%"3$"%&
2*40.
56"-7$
8,"30+0
90#*:*;0&
83*)*+03.
90#*:*;0&
60*)0
T
diskutuara
n javn e
kaluar
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
42/60
Kultura dhe dimensionet e saj [2]
! Struktura sociale i referohet forms s organizimit
shoqror t shoqris;
!
2 dimensionet e strukturs sociale:
1.
Shkalla sa favorizohet individi ndaj grupit;
! Aty ku favorizohet individi (vendet perendimore) sht isprehur individualizmi dhe ndrmarrsia.
! Aty ku grupi sht fokus (shoqria tradicionale Japoneze)
suksesi sigurohet nga qllimi i prbashkt (presioni brendagrupit).
2.
Shkalla se sa sht e stratifikuar/kastifikuar shoqria;
! Kto shtresa prcaktohen n baz t t ardhurave, tkaluars s familjes, dhe profesionit.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
43/60
Kultura dhe dimensionet e saj [3]
! Religjioni prcakton sistemin e etiks (kryesisht);
! Etika grup principesh morale apo vlerash mbi t cilat
prcaktohen sjelljet;
! (shih Barro & McCleary, 2003)
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
44/60
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
45/60
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
46/60
Kultura dhe dimensionet e saj [4]
! Gjuha ndihmon n definimin e kulturs;
! Vendet me shum gjuh jan vende me shum kultura;
!
Gjuha e folur dhe me shenja;
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
47/60
Kultura dhe dimensionet e saj [5]
! Fakte mbi gjuht botrore (nga National Geographic):
! N vitin 2007 jan folur 6,912 gjuh t ndryshme;
! 83 gjuh (prfshir ktu gjuhn mandarine, spanjishtn, anglishtn,
dhe gjuhn hindu) dominojn n tr botn me 80% t pupullsis;! M tepr se gjysma e gjuhve t bots flitet nga m pak se 1% e
popullsis s bots;
! M pak se 3000 vet e flasin gjuhn Urarina n Amazon;Halkomelem flitet nga 200 banor n Kanad; Tofa flitet vetm nga25 njerz n Siberi;
! Linguistt parashohin se deri n fund t shek. 21 vetm gjysma e
gjuhve q sot fliten mund t fliten edhe ather;! Shkenctart vlersojn se q nga viti 1600, nga planeti jan zhdukur
rreth 1,200 bim dhe shtaz t njohura (q prbn 7% t totalit).
! Sot llogatiten 40% t gjuhve n rrezik t zhduken si rezultat iglobalizimit.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
48/60
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
49/60
Kultura dhe dimensionet e saj [6]
! Edukimideterminant e prparsive krahasuese
nacionale (Michael Porter);
!
Edukimi faktor i rndsishm n zgjedhjen e lokacionitt biznesit ndrkombtar;
! Procesi i aglomerimit/lokalizimit/klasterve;
! Fuqia puntore e edukuar dhe e koncentruar n hapsir t
caktuar.
!
Edukimi prcakton kulturn n vendin e puns;
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
50/60
Politika Ekonomike nTregtin Ndrkombtare
Biznes NdrkombtarFakulteti Ekonomik, UP
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
51/60
Hyrje
!Klasikt dhe roli i qeveris n tregtinndrkombtare;
!Intervenimet e qeveris n tregtinndrkombtare;
!
Integrimi ekonomik rajonal.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
52/60
Smith, Rikardo, dhe Heckscher-Ohlin:
LIBERALIZIMI I TREGTIS
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
53/60
Instrumentet e politiks
tregtare [1]!Instumentet tarifore:!
Tatimet n importe;! Llojet: specifike (ngarkes fikse pr produktin eimportuar) & bazuar n vler;
! Prfituesit: qeveria & prodhuesit;
! Humbsit: konsumatort;
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
54/60
Instrumentet e politiks
tregtare [2]!
Instrumentet jo-tarifore:!
Definimi (Deardorff dhe Stern, 1997, f. 4):Vshtirsia elementare n prkufizimin e BJT sht se ato jan tdefinuara me at far nuk jan. BJT jan pengesa t natyrs jo-tarifore.Madje definimi i tyre sht edhe m i prgjithshm se aq, sepse ky termprdoret pr t prfshir edhe intervenimet n politikn tregtare si jansubvencionet q shrbejn pr t stimuluar dhe jo pr t zbrapsurtregtin, andaj edhe logjikisht nuk mund t konsiderohen si 'barriera' ntregti. BJT prfshijn edhe ato politika dmtuese t tregtis si jankuotat e importit dhe kufizimet vullnetare t eksportit. Ato prfshijngjithashtu nj gam t gjer politikash potenciale, ndoshta edhe ato qnuk jan aplikuar ende e q ndikojn n mnyr indirekte n mimetdhe/apo sasin e kmbimit.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
55/60
Instrumentet jo-tarifore tpolitiks tregtare [1]
!Subvencionet;!
Format: huazime n kesh, kredi me kushte t
volitshme; lirim nga tatimet, pjesmarrja eqeveris n kapitalin e firms.! Qllimet: (1) kompanit e vendit t jen
konkurent me kompanit importuese; dhe, (2)deprtimi n tregjet e eksportit.
!
Politika Tregtare Strategjike;! Subvencionet kanal pr t prfituar ngafirst-mover
advantage;
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
56/60
Instrumentet jo-tarifore t
politiks tregtare [2]! Kuotat e importit dhe kufizimet voluntere t
eksportit;
!
Przierja n mes t kuotave dhe tatimeve primporte;! Komponenta vendore n prmbajtjen e
produktit dhe kushtzimet pr miks tprodukteve;
!
Politikat administrative;! Politikat anti-damping.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
57/60
Arsyet pr intervenimin e qeverisn tregtin ndrkombtare
! Faktort Politik:! Mbrojtja e vendeve t puns dhe e industrive;! Siguria nacionale;!
Kundrveprimi;! Mbrojtja e konsumatorve;! Realizimi i qllimeve t politiks s jashtme;! Mbrojtja e drejtave t njeriut
! Faktort Ekonomik:!
Mbrojtja e industrive q jan n fazn iniciale tzhvillimit;! E arsyeshme edhe sipas GATT/WTO
! Politika Tregtare Strategjike;
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
58/60
Integrimi rajonal dhe nivelet eintegrimit [1]
! Integrimi ekonomik rajonal: marrveshje mes vendeve nnj rajon gjeografik me qllim t zvoglimit apo eliminimit
t barierave tarifore dhe jo-tarifore n qarkullimin eprodukteve, shrbimeve, dhe faktorve t prodhimit;
! Nivelet e integrimit rajonal:
1. Marveshjet e tregtis s lir (FTA) eliminon barierat tregtare nmes t vendeve;
!
European Free Trade Association (EFTA). Sot antar Norvegjia,Islanda, Lihtenshtajni, dhe Zvicrra.
2. Union doganor vendet heqin barierat tregtare dhe aplikojnpolitik tregtare t prbashkt;
! Pakti i Andeve (Bolivia, Ekuadori, Peru, dhe Kolumbia)
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
59/60
Integrimi rajonal dhe nivelet eintegrimit [2]
4. Tregu i prbashkt - vendet heqin barierat tregtare, aplikojn politiktregtare t prbashkt, dhe lejojn lvizjen e lir t faktorve tprodhimit;
!
Pr shum vite BE, ndrsa tani ka lvizur n drejtim t integrimit edhe m t thell;! MERCOSUR (Argjentina, Brazili, Paraguaji, dhe Uruguaji)
5.
Unioni ekonomik prfshin lvizjen e lir t faktorve tprodhimit, aplikimin e politiks tregtare t prbashkt, si dhevalutn e prbashkt, harmonizimin e sistemit tatimor, dhepolitik t prbashkr monetare;!
Bashkimi European edhe pse shume vende nuk kan aplikuar valutn eprbashkt, si dhe sistemi tatimor mbetet i ndryshm n vendet antare;
6. Unioni politik;! BE-ja pjesrisht;
! Parlamenti European nga 1970.
-
7/26/2019 Ligjeratat 1 5 Biznes Nderkombetar PG
60/60
Faktort pro dhe kundrintegrimit rajonal
!
Argumentet pro integrimit:! Argumentet ekonomike bazohen n faktin se tregtia e lir u
mundson vendeve t specializohen n prodhimin eprodukteve dhe shrbimeve n t cilat kan prparsikomparative;
! Argumentet politike jan t lidhura me zbutjen eanimoziteteve n mes t vendeve;
!
Argumentet kundr integrimit:! Industrit mund t ndikohen negativisht nga tregtia e lir;! Humbja e sovranitetit t vendit.