ชวต แสงและทวาง : ลานชมชน,เจาพระยา,กรงเทพมหานคร

Life, Light and space : Courtyard of Light at Chaophaya Bangkok

ธนพร รงวทยาการ

TANAPORN RUNGWITAYAKARN

วทยานพนธทางสถาปตยกรรม

หลกสตรสถาปตยกรรมศาสตรบณฑต

สาขาวชาสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร

มหาวทยาลยศรปทม

ปการศกษา 2560

ง

หวขอวทยานพนธ ชวตแสงและทวาง : ลานชมชน,เจาพระยา,กรงเทพมหานคร

จ

หวขอวทยานพนธ : ชวตแสงและทวาง : ลานชมชน,บางกอกนอย,กรงเทพมหานคร ชอนกศกษา: นางสาวธนพร รงวทยาการ อาจารยทปรกษา: อาจารย จรรยา ผลประเสรฐ หลกสตร สถาปตยกรรมศาสตรบณฑต สาขาวชา สถาปตยกรรม คณะ สถาปตยกรรมศาสตร ปการศกษา 2560

บทคดยอ

จากการศกษาเรองแสงของธรรมชาตจากดวงอาทตยทมผลกบวถชวตของคนไทยกไดสอดคลองไปถงรปแบบของแสงกบดวงจนทรทมผลท าใหเกดความสนทรในดานของความเชอ ประเพณวฒนธรรมทเกยวโยงกบคนไทยและวถชวตการเปนอยเดมรวมถงความตองการของคนในพนท

วธการศกษาออกแบบโครงการลานชมชน,บางกอกนอย,กรงเทพมหานคร ไดรวบรวมเกยวกบเนอหาขอหวขอทสนใจเกยวกบแสง ดวงจนทร การโคจร โลก และการอยอาศยแลวน าขอมลมาวเคราะหขอมลเพอท าการออกแบบตอไป วตถประสงคเพอใหคนในพนทไดมการใชพนทใหเกดประโยชนและเปนการอนรกษวถชวตเดมเอาไว การออกแบบมการน าการวเคราะหพนทมาใชในการออกแบบและการวเคราะหเสนของการเคลอนทของดวงจนทรมาเปนเสนในการออกแบบอกดวย

ผลของการศกษาการออกแบบโครงการลานชมชน,เจาพระยา,กรงเทพมหานคร เปนรปแบบการเลาเรองวถชวตทส อออกมาทางสถาปตยกรรมโดยแบงสดสวนพนทออกเปนสวนหลกๆคอ การจดนทรรศการการเลาเรองของดวงจนทรทมผลเกยวกบวถชวตการนบเวลาของคนไทยการอยอาศยและดวงจนทรทมผลเกยวกบน าตามการอยอาศยเดมของคนไทย สวนลานชมชนเปนสวนแลกเปลยนความรกน ท ากจกรรมรวมกนตามประเพณ วฒนธรรม ทเกดขนตามการนบวนเวลาของดวงจนทร จนทรคต ท าใหเกดการใชพนทตามความตองการของคนในพนท เพอสงเสรมการทองเทยวภายในชมชนอกดวย

ฉ

กตตกรรมประกาศ

ความส าเรจของการศกษาวทยานพนธในครงน ขาพเจาไดรบการสนบสนนและความชวยเหลอในการด าเนนงานวทยานพนธ ทงในสวนภาคการศกษาขอมลและภาคออกแบบจากบคคลและหนวยงานตางๆทเกยวของ ซงขาพเจาขอขอบคณในความเมตตากรณา ความเสยสละทมตอขาพเจาตลอดเวลาในการศกษาออกแบบวทยานพนธทางสถาปตยกรรม จนส าเรจลลวง เปนผลงานวทยานพนธการออกแบบทางสถาปตยกรรมทสมบรณไดแก บดา – มารดา และครอบครว (ผสนบสนนหลก) อาจารย จรรยา ผลประเสรฐ (กรรมการอาจารยทปรกษา) ผศ.กนกวรรณ อสนโน (กรรมการอาจารยทปรกษา) อาจารยชนกพร ไผทสทธกล (กรรมการอาจารยทปรกษา)

นายปรชานนท สาล ผชวยเหลอดานงานออกแบบ นายพชาภพ วงศานนท ผชวยเหลอดานงานออกแบบ นายชาลวฒน ฉ าผล ผชวยเหลอดานงานออกแบบ นายชานน บษปวนช ผชวยเหลอดานงานออกแบบ นายอโนชา จตภทรไกรสน ผชวยเหลอดานงานออกแบบ นายอสนย แซจว ผชวยเหลอดานงานออกแบบ นายศภกตต ฤทธทอง ผชวยเหลอดานงานออกแบบ

ช

สารบญ

หนา

บทคดยอ............................................................................................................................ง

กตตกรรมประกาศ..............................................................................................................จ

สารบญ..............................................................................................................................ฉ

สารบญรป.........................................................................................................................ฌ

สารบญตาราง....................................................................................................................ฐ

สารบญแผนภม.................................................................................................................ฑ

บทท 1 ความเปนมา 1.1 ความเปนมาของโครงการ (Thesis Statement) ..........................................1 1.2 วตถประสงคของการศกษา ...……………………………………………..…..1 1.3 ขอบเขตของการศกษาโครงการ ……………………………………......…....2 1.4 วธการศกษา ...........................................................................................2 1.5 การประยกตแนวคดกบประเภทอาคาร .……………………………….…....3 1.6 ลกษณะโครงการและกจกรรมโครงการ.......................................................3

บทท 2 การศกทฤษฎ และแนวคดทเกยวของ 2.1 การศกษาทฤษฎแสง ................................................................................4 2.1.1 แหลงก าเนดแสง .........................................................................4

2.1.2 คณสมบตของแสง .......................................................................5 2.2 ศกษาความสมพนธของ โลก ดวงอาทตย และดวงจนทร ............................10 2.2.1 ความสมพนธของ โลก ดวงอาทตย และดวงจนทร .......................10

2.2.2 ปรากฏการณทางดาราศาสตร ..………..……………..….………..15

2.3 การศกษารปแบบประเพณ วฒนธรรม วนส าคญทางศาสนารวมถงความเปนอยท สอดคลองและเกยวของกบความสมพนธของ ดวงจนทร ดวงอาทตย ปรากฏการณทางธรรมชาตและความเชอ ...................................................21 2.3.1 หลกการนบเวลาของไทย .................................................................21 2.3.2 ประเพณ วฒนธรรม ความเชอ และความเปนอยทมของคนไทย........22

ซ

สารบญ(ตอ) หนา

บทท 3 การวเคราะหเนอหาโครงการ 3.1 แนวความคดโครงการ..................................................................................24 3.2 แนวความคดดานการออกแบบและการน าไปใช .........................................24 3.2.1 ดวงจนทร ดวงอาทตย ..................................................................25

3.2.2 วถชวต น า ของคนไทย ...................................................................25 3.3 แนวความคดดานหนาทใชสอย .................................................................26 3.3.1 ทมาของพนทจากประเพณ วฒนธรรม วถชวต ของคนไทย….............27 3.3.2 ทมาของพนทแนวคดทต งโครงการ .................................................27

3.4 การเลอกทต งโครงการ ...............................................................................28 3.4.1 ท าเลทต งในแมน าเจาพระยา กรงเทพ ...............................................28 3.4.2 การหาทต งโครงการ .........................................................................29 3.4.3 สรปรายละเอยดทต งโครงการ…….....................................................33

3.5 การก าหนดโปรแกรม ...................................................................................36 3.5.1 ลกษณะโครงการและกจกรรมโครงการ..............................................36 3.5.2 ก าหนดองคประกอบโครงการ .........................................................36 3.5.3 การวเคราะหผใชสอย ......................................................................37 3.5.4 การวเคราะหพนทใชสอย ................................................................37 บทท 4 การประยกตในงานออกแบบสถาปตยกรรม

4.1 แนวคดหลกในการออกแบบ.........................................................................44 4.2 การน าเสนอและขอเสนอแนะ........................................................................44

4.2.1 การน าเสนอครงท 1 (ภาคขอมล) ......................................................45 4.2.2 การน าเสนอครงท 2 (ภาคขอมล).......................................................47 4.2.3 การน าเสนอครงท 3 (ภาคขอมล) ......................................................49 4.2.4 การน าเสนอครงท 4 (ภาคการออกแบบ).............................................51 4.2.5 การน าเสนอครงท 5 (ภาคการออกแบบ).............................................53 บทท 5 ภาคการออกแบบ

5.1 แนวคดการออกแบบโครงการ ...................................................................55 5.2 การวเคราะหทต งโครงการ Function Diagram และ Zoning......................55 5.2.1 การวเคราะหรปแบบของ Function Diagram และ Zoning..................55 5.2.2 การวเคราะหพนทใชสอยตางๆ ภายในโครงการ.................................56

ฌ

สารบญ(ตอ)

หนา 5.3 การพฒนาแบบ.........................................................................................57

5.3.1 การพฒนาแบบครงท1......................................................................57 5.3.2 การพฒนาแบบครงท2 ....................................................................58 5.4 ผลงานออกแบบขนสดทาย.......................................................................58 บรรณานกรม...................................................................................................................68

ประวตผเขยนวทยานพนธ..............................................................................................70

ญ

สารบญรป

รปท หนา

2.1 แสดงการเปลยนแปลงการโคจรของดวงอาทตยใน 1ป ........................................................4 2.2 สตรการเดนทางเสนเปนเสนตรงของแสง .......................................................................... 5

2.3 การหกเหของแสง ............................................................................................................ 6

2.4 รงสมมสะทอน ................................................................................................................. 7

2.5 มมตกกระทบของวตถในการสะทอน ................................................................................ 8

2.6 การกระจายของแสงผานปรซม ........................................................................................ 9

2.7 ความสมพนธระหวางโลก ดวงจนทร และดวงอาทตย ...................................................... 10

2.8 ลกษณะของโลก ............................................................................................................ 11

2.9 วงโคจรรอบดวงอาทตย ................................................................................................. 11

2.10 วงโคจรรอบดวงอาทตย ............................................................................................... 12

2.11 การขน – การตกของดวงอาทตยและทศ ...................................................................... 13

2.12 เสนขอบฟา ................................................................................................................. 13

2.13 ดวงจนทร .................................................................................................................... 14

2.14 การเกดกลางวน-กลางคน ............................................................................................ 15

2.15 การเกดขางขน-ขางแรม ............................................................................................... 16

2.16 ระนาบวงโคจรของดวงจนทร ตดกบ ระนาบวงโคจรของโลก ......................................... 17

2.17 การเกดจนทรปราคา .................................................................................................... 17

2.18 จนทรปราคาชนดตางๆ ............................................................................................... 18

2.19 ผลของแรงดงดดจากดวงจนทรท าใหเกดน าขนน าลงบนโลก ........................................ 19

2.20 ผลกระทบจากดวงอาทตยและดวงจนทรตอการเกดปรากฏการณน าขนน าลง ............... 19

ฎ

สารบญรป

รปท หนา

2.21 ภาวะน าเกด ................................................................................................................ 20

2.22 ภาวะน าตาย ................................................................................................................ 20

3.1 แนวคดในการออกแบบ .................................................................................................. 24

3.2 แมน าเจาพระยา ............................................................................................................ 26

3.3 ผงสการใชประโยชนทดน กรงเทพมหานคร .................................................................... 28

3.4 ผงสการใชประโยชนทดน กรงเทพมหานคร .................................................................... 29

3.5 แผนทแสดงพนทวางทมโอกาส 3 ทในพนทรมแมน าเจาพระยา ....................................... 30

3.6 พนทโครงการ site 1 ...................................................................................................... 31

3.7 พนทโครงการ site 2 ...................................................................................................... 32

3.8 ขอบเขตพนทต งโครงการ ............................................................................................... 35

4.1 การแสดงรปแบบการศกษา ............................................................................................ 44

4.2 การแสดงรปแบบการศกษาทางสถาปตยกรรม ................................................................ 45

4.3 การแสดงรปแบบการศกษาทางสถาปตยกรรมเรองของบรบท ......................................... 45

4.4 การแสดงรปแบบการศกษากลางวนและกลางคน ............................................................ 46

4.5 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 1 .................................................. 46

4.6 การโคจรของ โลก ดวงจนทร และดวงอาทตย ................................................................. 47

4.7 timelineเวลาของประเพณวฒนธรรมทเกดกบคนไทย ..................................................... 47

4.9 กราฟน าขนน าลงทมผลกบดวงจนทร ............................................................................ 48

4.10 สรปความตองการของโครงการ .................................................................................... 48

4.11 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 2 ................................................ 49

ฏ

สารบญรป

รปท หนา

4.12 พนทต งโครงการ .......................................................................................................... 49

4.13 สรปพนทใชสอยภายในโครงการ .................................................................................. 50

4.14 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 3 ................................................ 50

4.15 การแสดงการวดแสงใน12เดอน .................................................................................... 51

4.16 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 4 ................................................ 52

4.17 Mass Study ทแสดงถงแนวความคดในการออกแบบอาคาร ........................................ 53

4.18 Mass Study ทแสดงถงแนวความคดในการออกแบบอาคาร ........................................ 53

4.19 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 5 ................................................ 54

5.1 zoning ภายในโครงการ ................................................................................................. 55

5.2 Diagramการเขาถงภายในโครงการ ................................................................................ 56

5.4 การแสดงเสนของต าแหนงดวงจนทรทไดจากการหาองศาการโคจร ................................. 57

5.5 การแสดงการกดพนเพอน าน าเขามาในโครงการ ............................................................. 57

5.6 การแสดงน าเสนของการวเคราะหมาใชในการออกแบบ .................................................. 57

5.7 การแสดงน าเสนของการวเคราะหมาใชในการออกแบบ .................................................. 58

5.8 Schematic Plan ............................................................................................................ 58

5.9 การแสดงแบบครงสดทาย Site plan ............................................................................... 59

5.10 การแสดงแบบครงสดทาย Basement A ....................................................................... 60

5.11 การแสดงแบบครงสดทาย Section ............................................................................... 61

5.12 การแสดงแบบครงสดทาย ผงบรเวณ ............................................................................ 62

5.13 ทศนยภาพ .................................................................................................................. 63

ฐ

สารบญรป

รปท หนา

5.14 ทศนยภาพ .................................................................................................................. 63

5.15 ทศนยภาพ .................................................................................................................. 63

5.16 ทศนยภาพ .................................................................................................................. 63

5.17 ทศนยภาพ .................................................................................................................. 64

5.18 ทศนยภาพ .................................................................................................................. 64

5.19 ทศนยภาพ .................................................................................................................. 64

5.20 ทศนยภาพ .................................................................................................................. 64

5.21 หนจ าลอง .................................................................................................................... 65

5.22 หนจ าลอง .................................................................................................................... 65

5.23 หนจ าลอง .................................................................................................................... 66

5.24 หนจ าลอง .................................................................................................................... 66

5.25 หนจ าลอง .................................................................................................................... 67

5.26 หนจ าลอง .................................................................................................................... 67

5.27 หนจ าลอง .................................................................................................................... 67

ฑ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

3.1 การพจารณาการเลอกทต งโครงการ............................................................................33

3.2 การแสดงพนทใชสอยสวนส านกงาน...........................................................................39

3.3 การแสดงพนทใชสอยสวนบรการและประชาสมพนธ...................................................39

3.4 การแสดงพนทใชสอยสวนเตรยมการจดนทรรศการ.....................................................40

3.5 การแสดงพนทใชสอยสวนนทรรศการ.........................................................................40

3.6 การแสดงพนทใชสอยสวนสนบสนนโครงการ..............................................................41

3.7 การแสดงพนทใชสอยสวน Service............................................................................41

3.8 การแสดงพนทใชสอยสวนทจอดรถ............................................................................42

3.9 การแสดงสรปพนทใชสอยของโครงการ......................................................................43

ฒ

สารบญ แผนภม

แผนภมท หนา

3.1 การแสดงจ านวนประชากรจากผใชโครงการ..................................................................39 5.1 Function Diagram.......................................................................................................56

ฌ

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมา

ความสนใจเรมตนจาก “แสง” สงทไมสามารถจบตองได และแสงทมผลกบวถชวตของคนไทย ทงในความเปนอย วฒนธรรม ประเพณ รวมถงความสนทร เปนแสงธรรมชาตทแปรตามชวงเวลาตามปรากฏการณยงมผลตอความรสกของมนษย แหลงก าเนดแสงธรรมชาตมาจากดวงอาทตย เปนหลกในเวลากลางวน สวนแสงจนทรเปนการสะทอนแสงอาทตยเขาตาของมนษยท าใหเรามองเหนทงแสงจนทรและแสงอาทตยใหความหมายตอความรสกของเราทแตกตางออกไปได

สถาปตยกรรมกเชนกนการออกแบบแสงสวางเพองานสถาปตยกรรม คงสามารถยอนกลบไปไดไกลเทากบประวตศาสตรของสถาปตยกรรมเอง เพราะมนษยจากทกอารยธรรมตางกใชประโยชนจากแสงธรรมชาตและแสงจากเทยนหรอน ามนเพอวตถประสงคหลายอยางดวยกน ความเขาใจของสถาปนกในอดต เกยวกบมตตางๆ ของแสง ทเออกบพฤตกรรมการใชงานทเหมาะสม ทมผลกบการรบรอารมณความรสกของมนษยทงแสงสวางในตอนกลางวนและแสงจนทรในตอนกลางคนและความงามในการออกแบบสถาปตยกรรม ท าใหเกดการสรางสรรคงานทางสถาปตยกรรมหรอทวางทสมพนธกบรปแบบของแสง

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอศกษาธรรมชาตของแสงอาทตยและแสงจนทร ทางทฤษฎของแสง 1.2.2 เพอศกษาวเคราะหการรบรของความรสกทเกดขนกบแสงทงกลางวนและกลางคน 1.2.3 เพอศกษาความสมพนธของทวางทางสถาปตยกรรมและวเคราะหกรณศกษาสถาปตยกรรมทน ามาใชในการออกแบบ 1.2.4 เพอทดลองและควบคมแสงเงาทเกดขนตอความรสกของมนษย 1.2.5 เพอศกษารปแบบของแสงจนทรทเกยวของกบความสนทรทมผลตอวถชวต ประเพณ วฒนธรรม ความเปนอยของคนไทย 1.2.6 เพอทดลองกระบวนการออกแบบของแสง ทวางและวถชวต กบงานสถาปตยกรรมทเกดจากองคประกอบทไมสามารถจบตองได เสนอเปนทางเลอกหนงของงานสถาปตยกรรมในยคสมยใหมทเราอาศยอย

2

1.3 ขอบเขตของการศกษา

1.3.1 ศกษารปแบบทางทฤษฏของแสงทเกดขนในการมองเหน 1.3.2 ศกษาวนเวลารปแบบวถชวต ประเพณ วฒนธรรม ของคนไทยทมความเชอเกยวกบแสงพระจนทร 1.3.3 ศกษาความสมพนธของโลก ดวงอาทตย ดวงจนทร การเกดปรากฏการณทางธรรมชาตของความสมพนธ 1.3.4 ศกษาถงทฤษฏตางๆของดวงจนทร ทมผลตอวถชวต ประเพณ วฒนธรรม ของคนไทย 1.3.3 การสงเคราะหรปแบบของแสงทเกดจากการทดลองในดานตางๆของรปแบบทางสถาปตยกรรมทไดจากดวงอาทตยและดวงจนทร

1.4 วธการศกษา

1.4.1 การรวบรวมศกษาขอมล จากเอกสารทมเนอหาทเกยวของทง หนงสอ, วทยานพนธ และกรณศกษาทมเนอหาเกยวกบเรองแสงในการออกแบบ โดยมงเนนไปในประเดนหลกคอ วถชวตของคนไทย แสง และทวาง การรบรความรสกของมนษย 1.4.2 การศกษาขอมลและทฤษฎของแสงทเกดขน 1.4.3 การศกษาขอมลรปแบบวถชวต ประเพณ วฒนธรรม ของคนไทยทมความเชอเกยวกบแสง 1.4.4 การศกษารปแบบของแสงทมผลตอความรสก ของมนษย 1.4.5 การน าเอาทฤษฎมาสงเคราะหรปแบบของแสงทเกดขนจากความเชอ ประเพณ วฒนธรรม ของคนไทยทเกยวกบพระจนทร เชน การสะทอนของน ากบกระจนทร การหกเหแสงทเกดขนกบความรสก 1.4.6 การน าเอาลกษณะของแสงธรรมชาตทเกดขนมาท ากระบวนการของการศกษาขอมล ทเกยวของกบแสงมาสงเคราะหและทดลองยอยๆในรปแบบตางๆ โดยไมจ ากดทางดานบรบท และลกษณะโครงการ 1.4.7 การน าเอารปแบบการทดลอง มาใชในงานสถาปตยกรรม 1.4.8 การก าหนดทต งโครงการและรายละเอยด โดยพจารณาเลอกทต งและประเภทโครงการทมเนอหาสนบสนนการออกแบบ เพอวตถประสงคในการศกษาทดลอง เปนส าคญ

3

1.5 การประยกตแนวคดกบประเภทอาคาร โครงการเปนอาคารสาธารณะทเปนพนทลานชมชนและพนทนทรรศการการเรยนรประเพณ วถชวต วฒนธรรมของคนไทยใหแกคนในพนทนกทองเทยวและบคคลทสนใจ มแนวคดจากรปแบบความเชอประเพณ วถชวต วฒนธรรมทเกยวของกบแสงเงาของดวงอาทตยทเกดขนในตอนกลางวนและความสนทรของแสงจนทรในตอนกลางคน และการเรยนรเกยวกบการออกแบบพนวางทมผลตอความรสก รปแบบของอาคารจากแสงเงาธรรมชาตและต าแหนงของชองเปดทเกดจากต าแหนงของดวงจนทรรวมถงผลกระทบทเกดปรากฏการณทางธรรมชาตทมาจากการโคจรของโลก ดวงอาทตยและดวงจนทรท าใหเกดการออกแบบในพนทวางตางๆเปนตน

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.6.1 เกดการรวบรวมองคความรตางๆทเกยวของกบแสงและทวาง ทงในดานกายภาพ การรบรสภาพแวดลอม ความรสกทสงตอมนษย 1.6.2 เพอนรบรถงความส าคญของดวงจนทรทมความเกยวโยงกบวถชวต ความเปนอย ประเพณ วฒนธรรม ของคนไทยเพอเปนแนวทางตวอยางส าหรบผศกษาตอไป

1.6.3 เกดการทดลองทางสถาปตยกรรมเปนแนวทางตวอยางส าหรบผศกษาตอไป 1.6.4 เกดผลการออกแบบทเกดจากการทดลอง การน าเอาสงทจบตองไมได ซงมอยรอบตวเรา มาสรางเปนงานสถาปตยกรรมเชงทดลองเสนอเปนแนวทางหนงในการคนควาหารปแบบความรวมสมยของงานสถาปตยกรรมในปจจบน

บทท 2

การศกษาทฤษฎ แนวคดทเกยวของและกรณศกษา

2.1 การศกษารปแบบทางทฤษฏของแสง

2.1.1 แหลงก าเนดแสง

แสง คอพลงงานรปหนงทไมมตวตน แตสามารถท างานได แสงชวยใหเรามองเหนสงตางๆ แสงเปลยนมาจากพลงงานรปหนงแลวยงเปลยนไปเปนพลงงานรปอนได แสงสวางมประโยชนตอการด ารงชวตของมนษยทงทางตรงและทางออม 2.1.1.1 แสงธรรมชาต (Natural Light) แหลงก าเนดแสงในธรรมชาตไดแก แสงจากดวงอาทตย ซงเปนแหลงก าเนดพลงงานของชวตบนโลก ในแงการมองเหนแสงอาทตยมความแตกตางกนไปในแตละภมประเทศ และแตละชวงเวลา ทงในแง มมของแสง ส และความเขม การเคลอนทของดวงอาทตยมผลตอการสะทอนของการมองเหนพระจนทร ในรอบปจะมชวงเวลาทเราสามารถสงเกตการเปลยนแปลงของดวงอาทตยไดอยางชดเจนอย 4 วนไดแก - วนท 21 มนาคม และ 21 กนยายน เรยกวา Equinox คอวนทดวงอาทตยท ามม 0 องศากบเสนศนยสตร และโคจรใกลโลกมากทสด

- วนท 21 มถนายน เรยกวา Summer Solstice ดวงอาทตยจะท ามมไปทางทศเหนอมากทสด

- วนท 21 ธนวา เรยกวา Winter Solstice จะสงเกตเหนดวงอาทตยท ามมไปทางทศใตมากทสด

ภาพท2.1 แสดงการเปลยนแปลงการโคจรของดวงอาทตยใน1ป

5

มนษยใชการสงเกตการณเปลยนแปลงต าแหนงของจดอางอง ทเกดจากการเคลอนของดวงอาทตยมาใชในการบอกการเปลยนแปลงของเวลาในเวลากลางวน และดวงจนทรในเวลากลางคน มาแตโบราณ การศกษาเรองการเคลอนทของดวงอาทตยท าใหเรามความเขาใจเรองทางเดนของดวงอาทตยทมความสมพนธกบการสะทอนของดวงจนทร ตามธรรมชาต 2.1.1.1 แสงประดษฐ (Artificial Light) แสงประดษฐเปนแหลงก าเนดแสงทสรางโดย

มนษยเพออ านวยความสะดวกในอดตเรยนรทจะน าเอา “ไฟ”มาใชสองสวางในชวงเวลากลางคน จากนนจงมการพฒนารปแบบการใชไฟใหสะดวกในการใชงานมากขน เชน เทยนไข ตะเกยงน ามน จนกระทงเมอมนษยรจกการผลตพลงงานไฟฟาและการประดษฐหลอกไฟ ท าใหเราสามารถทจะควบคมแสงสวางไดดวยตวเอง แสงทมนษยสรางขนมความสม าเสมอและใหแสงสวางไดอยางตอเนอง

ในปจจบนหลอกไฟถกพฒนาใหมประสทธภาพสงและรปแบบทหลอกหลาย ท าใหการออกแบบแสงสวางโคมไฟประดษฐมการพฒนารปแบบทหลอกหลาย อยางไรก

ตาม สงทแสงประดษฐไมสามารถทดแทนแสงธรรมชาตนนคอ “การเปลยนแปลง” การทแสงธรรมชาตมความเปนชวต ทสามารถเปลยนแปลงไมแนนอน เสมอนการสอสารระหวางมนษยกบสภาพแวดลอม เปนทง ปรากฏการณ และวฎจกรทสมพนธกลปการเปลยนแปลงของเวลา และความรสกของมนษยโดยตรง

2.1.2 คณสมบตของแสง

แสงจะมคณสมบตทส าคญ 4 ขอ ไดแก 1. การเดนทางเปนเสนตรง การเดนทางแสงเปนเสนตรง ในตวกลางทม คาดชนการหกเหของแสงเทากน แสงจะเดนทางเปนเสนตรงโดยคาดชนการหกเหของแสง หรอ คา n สามารถหาไดจาก

ภาพท2.2 สตรการเดนทางเสนเปนเสนตรงของแสง

n คอ ดชนหกเหของแสงในตวกลางนน ๆ

c คอ ความเรวแสงในสญญากาศ

v คอ ความเรวแสงในตวกลางนน ๆ

6

2. การหกเหของแสง (Refraction of Light) เมอแสงเดนทางผานวตถหรอตวกลางโปรงใส เชน อากาศ แกว น า พลาสตกใส แสงจะสามารถเดนทางผานไดเกอบหมด เมอแสงเดนทางผานตวกลางชนดเดยวกน แสงจะเดนทางเปนเสนตรงเสมอ แตถาแสงเดนทางผานตวกลางหลายตวกลาง แสงจะหกเห

ภาพท2.3 การหกเหของแสง

สาเหตทท าใหแสงเกดการหกเห เกดจากการเดนทางของแสงจากตวกลางหนงไปยงอกตวกลางหนงซงมความหนาแนนแตกตางกน จะมความเรวไมเทากนดวย โดยแสงจะเคลอนทในตวกลางโปรงกวาไดเรวกวาตวกลางททบกวา เชน ความเรวของแสงในอากาศมากกวาความเรวของแสงในน า และความเรวของแสงในน ามากกวาความเรวของแสงในแกวหรอพลาสตกการทแสงเคลอนทผานอากาศและแกวไมเปนแนวเสนตรงเดยวกนเพราะเกดการหกเหของแสง โดยแสงจะเดนทางจากตวกลางทมความหนาแนนนอยกวา ( โปรงกวา) ไปยงตวกลางทมความหนาแนนมากกวา ( ทบกวา) แสงจะหกเหเขาหาเสนปกต ในทางตรงขาม ถาแสงเดนทางจากยงตวกลางทมความหนาแนนมากกวา ไปยงตวกลางทมความหนาแนนนอยกวา แสงจะหกเหออกจากเสนปกตดรรชนหกเหของตวกลาง (Index of Refraction) การเคลอนทของแสงในตวกลางตางชนดกนจะมอตราเรวตางกน เชน ถาแสงเคลอนทในอากาศจะมอตราเรวเทากบ 300,000,000 เมตรตอวนาท แตถาแสงเคลอนทในแกวหรอพลาสตกจะมอตราเรวประมาณ 200,000,000 เมตรตอวนาท การเปลยนความเรวของแสงเมอผานตวกลางตางชนดกน ท าใหเกดการหกเห อตราเรวของแสงในสญญากาศตออตราเรวของแสงในตวกลางใดๆ เรยกวา ดรรชนหกเหของตวกลางนน

7

3. การสะทอนของแสง (Reflection) เปนปรากฏการณทแสงเดนทางจาก

ตวกลางทมความหนาแนนคาหนงมายงตวกลางทมคาความหนาแนนอกตวหนง ท าให

แสงตกกระทบกบตวกลางใหม แลวสะทอนกลบสตวเดม

การสะทอนของแสง (The Laws of Reflection) ม 2 ขอ ดงน

1. รงสตกกระทบ รงสสะทอน และเสนปกตอยในระนาบเดยวกน

- รงสตกกระทบ (incident ray) คอ รงสของแสงทพงเขาหาผวของวตถ

- รงสสะทอน (reflected ray) คอ รงสของแสงทพงออกจากผวของวตถ

- เสนปกต (normal) คอ เสนทลากตงฉากกบพนผวของวตถตรงจดท

แสงตกกระทบ

2. มมตกกระทบเทากบมมสะทอน

- มมตกกระทบ (angle of incidence) คอ มมทรงสตกกระทบท ากบเสน

ปกต ณ จดทเกดการสะทอน

- มมสะทอน (angle of reflection) คอ มมทรงสสะทอนท ากบเสนปกต

ณ จดทเกดการสะทอน

ภาพท2.4 รงสมมสะทอน

8

ลกษณะการสะทอนของแสง การสะทอนของแสงแบงไดเปน 2 ลกษณะดงน

1. การสะทอนปกต : วสดทมผวเรยบไมวาจะเปนวตถผวราบหรอผวโคง การสะทอนของแสงจะใหผลเชนเดยวกน คอรงสตกกระทบ รงสสะทอน และเสนปกต (เสนแนวฉาก) จะอยในระนาบเดยวกน นอกจากนมมตกกระทบและมมสะทอนจะมคาเทากนเสมอ

2. การสะทอนกระจาย : วตถทมผวขรขระ เชน กระดาษ ไม และวตถทบแสงอนๆ กมการสะทอนแสงเชนเดยวกน แตเนองจากผวของวตถหยาบ แสงจงสะทอนออกไปในหลายทศทาง เรยกวาการสะทอนกระจาย เมอพจารณาบรเวณเลกๆของผวขรขระ จะเหนวาประกอบดวยผวเรยบจ านวนมากโดยทมมระหวางผวเหลานนจะมคาตางๆกน และมมตกกระทบจะเทากบมมสะทอน ณ ต าแหนงทแสงตกกระทบเสมอ

การสะทอนกลบหมด แสงทเดนทางจากตวกลางทโปรงแสงไปสตวกลางทโปรงใส เชน จากแกวไปสอากาศ ถามมตกกระทบนอยกวา 42 องศา แสงบางสวนจะสะทอน

ภาพท2.5 มมตกกระทบของวตถในการสะทอน

9

กลบและบางสวนจะทะลแกวออกสอากาศ แตถามมทตกกระทบแกวเทากบ 42 องศา แสงจะสะทอนกลบคนสแกวหมดไมมแสงออกสอากาศเลย ลกษณะเชนน เรยกวา การสะทอนกลบหมด นนคอ รอยตอระหวางแกวกบอากาศท าหนาทเสมอนการตกกระทบทจะท าใหแสงสะทอนกลบหมด ซงจะมคาแตกตางกนไปขนอยกบชนดของตวกลาง

2) การกระจายแสง(Dispersion of light) แสงทเราเหนในธรรมชาตทกๆวนเปนแสงอาทตยและแสงจากหลอดไฟ เปนแสงขาว(white light) โดยแสงขาวทประกอบดวยแสงสตางๆไดแก มวง คราม น าเงน เขยว เหลอง แสด แดง เมอผานแสงเขาไปในตวกลาง ทยอมใหแสงผานได เชน แกว หรอน า จะเกดการหกเหของแสงขน ทงน สารชนดเดยวกนจะมดรรชนหกเหของแสงขนอย กบแสงสตางๆไมเทากนดงนนเมอแสงผานเขาไปในอปกรณเชน ปรซม(Prism) ซงกจะเหนแสงกระจายออกเปนสตางๆ และเรยก แสงทการกระจายออกมาจากแสงขาววาสเปกตรมของแสงขาว

ภาพท2.6 การกระจายของแสงผานปรซม

จากรปเมอฉากแสงขาวผานปรซมและท าใหแสงขาวนนกระจายออกเปนสตางมมในรปเรยกวามมเบยงเบน สงเกตไดวา มมของแสงสแดงจะมคานอยทสด และมมเบยงเบนของสมวงมคามากทสด

10

2.2 ศกษาความสมพนธของโลก ดวงอาทตย ดวงจนทร

2.2.1 ความสมพนธของโลก ดวงอาทตย ดวงจนทร ดวงอาทตยเปนดาวฤกษอยในระบบสรยะจกรวาล โดยดวงอาทตยเปนศนยกลางของระบบสรยะ และมดาวเคราะหตางๆ ดาวเคราะหนอย อกกาบาต ฝ นละออง และดวงหางเปนบรวาร ดวงจนทรและโลกของเรากเปนบรวารของดวงอาทตยดวย

ภาพท2.7 ความสมพนธระหวางโลก ดวงจนทร และดวงอาทตย

2.2.1.1 โลก 1.ลกษณะของโลก โลกเปนดาวเคราะหดวงหนง เปนบรวารของดวงอาทตยเปนล าดบท 3 โลกมสณฐานกลม โดยโปงออกทเสนศนยสตรและแบนทข วโลกมเสนผานศนยกลางเฉลย 12,766 กโลเมตร โลกไมอยนงแตมการเคลอนทใน 2 ลกษณะทส าคญคอ โลกหมนรอบตวเองใชเวลา 24 ชวโมง หรอ 1 วน จากทศตะวนตกไปยงทศตะวนออก ท าใหเกดเวลากลางวนและกลางคน ขณะเดยวกน โลกกหมนรอบดวงอาทตยดวย โดยโลกหมนรอบดวงอาทตยครบ 1 รอบ กนเวลาประมาณ 365 วน หรอ 1 ป

MOON SUN EARTH

11

ภาพท2.8 ลกษณะของโลก

2. การเคลอนทของโลก โลกหมนรอบแกนสมมตทผานขวโลกเหนอและขวโลกใต แกนสมมตนจะชไปยงจดคอนขางจะคงทบนฟาโดยในปจจบนแกนทผานขวโลกเหนอชไปยงจดซงดาวเหนออยใกลๆ ทศทางทโลกหมนคอ จากทศตะวนตกไปทางทศตะวนออกกลาวคอหมนจากทางประเทศพมามาทางประเทศไทย การหมนรอบตวเองของโลกจงท าใหเกด "ทศ"

โลกหมนจากทศตะวนตกไปทศตะวนออก เพราะฉะนนทศจงไปกบโลกตลอดเวลา การหมนรอบตวเองของโลกนอกจากจะท าใหเกดทศแลวยงท าใหเกดการขน-ตกของดวงอาทตย ดวงจนทรตลอดทงดวงดาวทงหลายบนฟาดวย ขณะทโลกหมนรอบตวเองโลกกเคลอนหรอโคจรรอบดวงอาทตยไปดวย การเคลอนทรอบดวงอาทตย 1 รอบ ใชเวลา 1 ปโลกหรอ 365 วนดวยความเรวทสงกวาจรวด ซงสงดาวเทยมออกไปนอกโลก ดงนนจงอาจจะเปรยบเทยบไดวาโลกเปนยานอวกาศล าใหญทโคจรอยในอวกาศรอบดวงอาทตย

ภาพท2.9 วงโคจรรอบดวงอาทตย

12

เมอโลกโคจรรอบดวงอาทตยจะเกด "ระนาบทางโคจรของโลก" ซงหมายถงพนราบทมดวงอาทตยและโลกอยบนพนราบเดยวกน พนราบอาจแผออกไปไกลถงฟา เสนโคงซงเกดจากระนาบทางโคจรของโลกไปตดทองฟาเรยกวา "สรยวถ หรอ เสนอคลปตก" แกนทโลกหมนรอบซงผานขวโลกเหนอและขวโลกใตไมตงฉากกบระนาบทางโคจรแตเอยงจากแนวตงฉากเปนมมประมาณ 23.5 องศา การเอยงของแกนโลกเชนนจะท าใหข วโลกเหนอหนเขาหาดวงอาทตยในเดอนมถนายนและหนออกจากดวงอาทตยในเดอนธนวาคม

2.2.1.2 ดวงอาทตย 1. ดวงอาทตยเปนดาวทสรางพลงงานตาง ๆ ขนมาเอง จงเรยกวาดาวฤกษ ดวงอาทตยเปนดาวฤกษขนาดเลกทมอณหภมพนผวสง 6000 เคลวน (หนวยวดอณหภม) จงจดวาเปนดาวฤกษสเหลอง เพราะมอณหภมสงและเปนดาวฤกษหลก อายประมาณ 5 พนลานป ดวงอาทตยมเสนผานศนยกลางยาวกวาโลกประมาณ 109 เทา ดวงอาทตยมเนอสารมากและมแรงโนมถวงสงจงสามารถดงสงตาง ๆ ใหเคลอนไปรอบ ๆ ได เราเรยกสงเหลานวา บรวารของดวงอาทตย ดวงอาทตยและบรวารรวมกนเรยกวา ระบบสรยะ บรวารของดวงอาทตยทส าคญ คอดาวเคราะห 8 ดวง ดวงจนทร บรวารดาวเคราะหรวมกนกวา 60 ดวง ดาวเคราะหนอยหลายหมนดวงและดาวหางจ านวนมาก ระบบสรยะจงเปนระบบเลก ๆ ทอยทามกลางดาวฤกษดวงอน ๆ ซงอยหางไกลออกไปมาก ดงนนดวงอาทตยและบรวารดวงอาทตยจงเปนพวกทอยใกลโลกมาก ในขณะทดาวอนๆอยไกลโลกมาก

ภาพท2.10 วงโคจรรอบดวงอาทตย

ดาวเคราะห 8 ดวงบรวารทงหลายของดวงอาทตยตางไดรบพลงงานจากดวงอาทตยดวยปรมาณตาง ๆกน ดวงทอยใกลไดรบพลงงานมากกวาพวกทอยไกล โลกอยในต าแหนงทไดรบพลงงานพอเหมาะจงท าใหอณหภมเฉลยบนโลกไมหนาวและไมรอนเกนไป สภาพแวดลอมของโลกจงเอออ านวยตอการมชวตเปนอยางยงดวงอาทตยจงเปนผใหชวตแกโลก

13

ดงนนหากจะคนหาโลกอนนอกระบบสรยะจงควรคนหาระบบทมดาวฤกษสเหลองแบบเดยวกบดวงอาทตย 2. การเคลอนทของดวงอาทตย ดวงอาทตยมการหมนรอบตวเองเปนรอบๆ เชนเดยวกบท โลกหมนรอบตวเองวนละรอบ เมอเราตามสงเกตการเคลอนทของกลมจด หรอจดบนดวงอาทตยไปเรอย ๆ เปนเวลาหลายวน กจะไดพบวา ดวงอาทตยหมนรอบตวเองครบรอบในเวลาประมาณหนงเดอน การหมนรอบตวเองนมทศทางตามการหมน รอบตวเองของดาวเคราะหตาง ๆ และตามทศทางซงดาวเคราะหตาง ๆ นนโคจรไปรอบดวงอาทตย สงทนาสนใจกคอ พน ผวดวงอาทตยทละตจดตาง ๆ หมนครบรอบในเวลาไมเทากน แถบศนยสตร หมนดวยความเรวสงกวาแถบละตจดสงขนไป ดง จะเหนไดจากตารางรายการคาบ หรอเวลาทใชหมนครบรอบของดวงอาทตย

ภาพท2.11 การขน – การตกของดวงอาทตยและทศ

ทกวนเราจะเหนดวงอาทตยลอยสงขนจากขอบฟาในตอนเชา เราเรยกวา เวลาเชา และเรยกทศทดวงอาทตยขนนวา ทศตะวนออก จากนนดวงอาทตยจะสงขนเรอยๆ เรยกวา เวลาสาย จนดวงอาทตยมาอยตรงพอดกบศรษะของเรา เรยกวา เวลาเทยง และจากนนดวงอาทตยกจะเคลอนต าลง เรยกวา เวลาบาย ไปจนถงดวงอาทตยตกลงทางขอบฟาดานตรงกนขามกบทข นในตอนเชา เราเรยกวา เวลาเยน และเรยกทศทดวงอาทตยตกนวา ทศตะวนตก เมอดวงอาทตยลบขอบฟาไปแลว โลกเรากจะมดลง เรยกวา เวลากลางคน

ภาพท2.12 เสนขอบฟา

14

2.2.1.3 ดวงจนทร 1. ลกษณะของดวงจนทรดวงจนทรเปนบรวารของโลกทไมมแสงสวางในตวเอง เปนวตถทบแสงทมเสนผานศนยกลางประมาณ1/4ของโลกอยหางโลกประมาณ 30 เทาของเสนผานศนยกลางของโลกเทานน ดวงจนทรจงเปนวตถธรรมชาตทอยใกลโลกทสด ดวงจนทรมลกษณะรปรางเปนทรงกลม ผวขรขระ ดวงจนทรโคจรรอบตวเองเทากบระยะเวลาทโคจรรอบโลกเปนวงร ใชเวลาเกอบ 1 เดอนจงจะโคจรครบรอบ ดวงจนทรมขนาดเลกกวาโลก 3 เทา การทเรามองเหนแสงสวางบนดวงจนทรได เพราะดวงจนทรไดรบแสงสวางจากดวงอาทตยแลวสะทอนมายงโลกของเรา ท าใหเรามองเหนดวงจนทรมแสงสวางเปนสเหลองนวลๆ

ภาพท2.13 ดวงจนทร

เรามองเหนดวงจนทรไดเพราะพนผวดวงจนทรสะทอนแสงอาทตยมาเขาตาเรา แตสวนสวางของดวงจนทรทหนมาทางโลกไมเทากนทกวน ทงนเพราะดวงจนทรเคลอนรอบโลกรอบละประมาณ 1 เดอน ดงนนขนาดปรากฏของดวงจนทรบนฟาจงเปลยนแปลง เชนเหนเปนเสยวเลก ๆ วนตอมาเหนโตขนและหลายวนตอมาเปนจนทรเพญ ชวงนเราเรยกวา ดวงจนทรขางขน วนทเราเหนดวงจนทรเตมดวงจะเปนวนทข น 15 ค า หรอ คนวนเพญ เมอเหนดวงจนทรเตมดวงแลว ภายหลงขางขนจะเปนขางแรม ขนาดปรากฏของดวงจนทรสวางลดลงจากรปวงกลมเปนรปครงวงกลมและเปนเสยวเลก ๆ จนมองไมเหนเรยกวา วนเดอนดบ เราเรยกปรากฏการณ การเกดขางขนขางแรมวาเปน ดถของดวงจนทร

2. การเคลอนทของดวงจนทร ดวงจนทรเคลอนรอบโลกจากตะวนตกไปตะวนออก โดยเคลอนไปทางเดยวกนกบการหมนรอบตวของโลก ดวงจนทรเคลอนรอบโลก 1 รอบในเวลา 27.3 วนนนคอในเวลา 27.3 วน ดวงจนทรเคลอนรอบโลกไดเปนมม 360 องศา นนคอในเวลา 1 วน ดวงจนทรเคลอนรอบโลกไดเปนมม 360/27.3 หรอประมาณ 13 องศา ดงนน

15

เมอดจากโลกจะเหนดวงจนทรอยทางทศตะวนออกของจดเดมวนละประมาณ 13 องศา ซงเทยบเทากบเวลาทโลกหมนประมาณ 52 นาท ดงนนดวงจนทรจะขนชาวนละประมาณ 52 นาท

2.2.2 ปรากฏการณทางดาราศาสตร

ระบบวงโคจรของดวงอาทตย โลก และดวงจนทร (Sun - Earth - Moon connection) ท าใหเกดปรากฏการณทางดาราศาสตร ในรอบวน รอบเดอน หรอรอบป สวนใหญจะเปนปรากฏการณทางแสง ไดแก กลางวนกลางคน, ขางขนขางแรม, สรยปราคา, จนทรปราคา สวนปรากฏการณทเกดขนจากดวงจนทรและแรงโนมถวง ไดแก น าขนน าลง 1. การเกดกลางวน-กลางคน (Day and Night) เมอโลกหมนรอบตวเองดานทหนหนาเขาหาดวงอาทตยจะท าใหเกดกลางวนสวนดานทหนหลงใหดวงอาทตยจะเปนเวลากลางคน ในขณะทโลกหมนรอบตวเองจากทศตะวนตกไปยงทศตะวนออก จะท าใหเราเหนดวงอาทตยขนมาจากขอบฟาทางดานทศตะวนออก และตกทางขอบฟาดานทศตะวนตกเสมอ ณ บรเวณเสนศนยสตรเวลาในชวงกลางวนและกลางคนจะเทากน คอ 12 ชวโมง และเนองจากการเอยงของแกนโลกท าใหบรเวณตางๆ มระยะเวลาในการรบแสงอาทตยไมเทากน ท าใหระยะเวลาในชวงกลางวนและกลางคนตางกน เชน ซกโลกเหนอระยะเวลากลางวนในฤดรอนจะยาวนานมาก และในบรเวณขวโลกเหนอ และขวโลกใตจะมเวลากลางวนตลอด 24 ชวโมง

ภาพท2.14 การเกดกลางวน-กลางคน

2. ขางขนขางแรม (The Moon’s Phases) เกดขนเนองจากดวงจนทรมรปรางเปนทรงกลม ไมมแสงในตวเอง ดานสวางไดรบแสงจากดวงอาทตย แตดานตรงขามกบดวง

16

อาทตยถกบงดวยเงาของตวเอง ดวงจนทรโคจรรอบโลก ท าใหมมระหวางดวงอาทตย-ดวงจนทร-โลก เปลยน เปลยนแปลงไปวนละ 12 องศา เมอมองดดวงจนทรจากโลก เราจงมองเหนเสยวของดวงจนทรมขนาดเปลยนไปเปนวงรอบดงภาพท 1 ใชประมาณ 30 วน

ภาพท2.15 การเกดขางขน-ขางแรม

คนไทยแบงเดอนทางจนทรคต (Lunar month) ออกเปน 30 วน คอ วนขน 1 ค า - วนขน 15 ค า และ วนแรม 1 ค า - วนแรม 15 ค า โดยถอใหวนขน 15 ค า (ดวงจนทรสวางเตมดวง), วนแรม 15 ค า (ดวงจนทรมดทงดวง), วนแรม 8 ค า และวนขน 8 ค า (ดวงจนทรสวางครงดวง) เปนวนพระ

- วนแรม 15 ค า (New Moon): เมอดวงจนทรอยระหวางโลกกบดวงอาทตย ดวงจนทรหนดานเงามดเขาหาโลก ต าแหนงปรากฏของดวงจนทรอยใกลกบดวงอาทตย แสงสวาง

ของดวงอาทตย ท าใหเราไมสามารถมองเหนดวงจนทรไดเลย - วนขน 8 ค า (First Quarter): เมอดวงจนทรเคลอนมาอยในต าแหนงมมฉากระหวางโลก

กบดวงอาทตย ท าใหเรามองเหนดานสวางและดานมดของดวงจนทรมขนาดเทากน - วนขน 15 ค า หรอ วนเพญ (Full Moon): ดวงจนทรโคจรมาอยดานตรงขามกบดวง

อาทตย ดวงจนทรหนดานทไดรบแสงอาทตยเขาหาโลก ท าใหเรามองเหนดวงจนทรเตมดวง

- วนแรม 8 ค า (Third Quarter): ดวงจนทรโคจรมาอยในต าแหนงมมฉากระหวางโลกกบดวงอาทตย ท าใหเรามองเหนดานสวางและดานมดของดวงจนทรมขนาดเทากน

17

3. สรยปราคา ดวงอาทตยมขนาดเสนผานศนยกลางยาวกวาดวงจนทร 400 เทา แตอยหางจากโลกมากกวาดวงจนทร 400 เทา เราจงมองเหนดวงอาทตยและดวงจนทรมขนาดปรากฏเทากนพอด สรยปราคา หรอ สรยะคราส เปนปรากฏการณทเกดขนจากดวงจนทรโคจรผานหนาดวงอาทตย เราจงมองเหนดวงอาทตยคอยๆ แหวงมากขนจนกระทงมดมดหมดดวงและโผลกลบมาอกครง คนในสมยโบราณเรยกปรากฏการณนวา “ราหอมดวงอาทตย”

สรยปราคาเกดขนเฉพาะในวนแรม 15 ค า แตไมเกดขนทกเดอน เนองจากระนาบทโลกโคจรรอบดวงอาทตยและดวงจนทรโคจรรอบโลกไมใชระนาบเดยวกน หากตดกนเปนมม 5 องศา (ภาพท 1) ดงนนโอกาสทจะเกดสรยปราคาบนพนผวโลก จงมเพยงประมาณปละ 1 ครง และเกดไมซ าทกน เนองจากเงาของดวงจนทรททาบไปบนพนผวโลกครอบคลมพนทขนาดเลก และโลกหมนรอบตวเองอยางรวดเรว

ภาพท2.16 ระนาบวงโคจรของดวงจนทร ตดกบ ระนาบวงโคจรของโลก

เงาโลก โลกเปนดาวเคราะหไมมแสงสวางในตวเอง หากแตไดรบแสงจากดวงอาทตย ดานทหนหนาเขาหาดวงอาทตยเปนเวลากลางวน สวนดานตรงขามกบดวงอาทตยเปนเวลากลางคน โลกบงแสงอาทตยท าใหเกดเงา 2 ชนด คอ เงามด และเงามว

ภาพท2.17 การเกดจนทรปราคา

18

เงามด (Umbra) เปนเงาทมดทสด เนองจากโลกบงดวงอาทตยจนหมดสน หากเราเขาไปอยในเขตเงามด จะไมสามารถมองเหนดวงอาทตยไดเลย เงามว (Penumbra) เปนเงาทไมมดสนท เนองจากโลกบงดวงอาทตยเพยงดานเดยว หากเราเขาไปเขตเงามว เราจะมองเหนบางสวนของดวงอาทตยโผลพนสวนโคงของโลก เงาทเกดขนจงไมมดนก

4.จนทรปราคาเกดขนเฉพาะในคนทดวงจนทรเตมดวง โดยทดวงอาทตย โลก และดวงจนทรเรยงตวเปนเสนตรง ผสงเกตการณในซกโลกกลางคนสามารถมองเหนปรากฏการณทงหมดไดนานประมาณ 3 ชวโมง แตจะเหนดวงจนทรอยในเงามดไดนานทสดไมเกด 1 ชวโมง 42 วนาท เนองจากเงามดของโลกมขนาดเลก ดวงจนทรเคลอนทผานเงามดดวยความเรว 1 กโลเมตรตอวนาท 4.1 ประเภทของจนทรปราคา เนองจากระนาบวงโคจรของดวงจนทรและระนาบวงโคจรของโลกไมซอนทบกนพอด จงท าใหเกดจนทรปราคาได 3 แบบ ดงน - จนทรปราคาเตมดวง (Total Eclipse) เกดขนเมอดวงจนทรทงดวงเขาไปอยในเงามดของโลก

- จนทรปราคาบางสวน (Partial Eclipse) เกดขนเมอบางสวนของดวงจนทรเคลอนทผานเขาไปในเงามด

- จนทรปราคาเงามว (Penumbra Eclipse) เกดขนเมอดวงจนทรโคจรผานเขาไปในเงามวเพยงอยางเดยว เราจงมองเหนดวงจนทรเตมดวงมสคล าเนองจากความสวางลดนอยลง จนทรปราคาเงามวหาดไดยาก เพราะโดยทวไปดวงจนทรมกจะผานเขาไปในเงามดดวย

ภาพท2.18 จนทรปราคาชนดตางๆ

19

5. น าขน-น าลง น าขนน าลงเปนปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดจากแรงดงดดของดวงจนทรและดวงอาทตยทกระท าตอโลกเราครบ แตผลทเกดจากดวงจนทรนนมากกวาดวงอาทตย ถงแมวาดวงอาทตยจะมมวลมากกวาดวงจนทรถง 27 ลานเทา แตดวงอาทตยอยหางไกลจากโลกถง 93 ลานไมล ดงนนแรงดงดดของดวงจนทรจงมผลตอโลกมากกวาดวงอาทตย

ภาพท2.19 ผลของแรงดงดดจากดวงจนทรท าใหเกดน าขนน าลงบนโลก

นอกจากดวงจนทรแลว ดวงอาทตยกเปนอกปจจยหนงทสงผลตอปรากฏการณน าขนน าลง โดยแรงดงดดของดวงอาทตยจะชวยเสรมแรงดงดดของดวงจนทรในชวงวนขน 15 ค า (Full Moon) และแรม 15 ค า (New Moon) ทโลก ดวงอาทตย และดวงจนทรอยในแนวเดยวกน ท าใหเกดระดบน าขนเตมทข นสงกวาปกต และน าลงเตมทลงต ากวาปกต เรยกวาชวงหนาน าเกด (Spring Tide) สวนในชวงวนขน 8 ค า (First Quarter) และแรม 8 ค า (Third

ภาพท2.20 ผลกระทบจากดวงอาทตยและดวงจนทรตอการเกดปรากฏการณน าขนน าลง

20

Quarter) ดวงอาทตยจะอยในแนวตงฉากกบดวงจนทร ท าใหเกดระดบน าขนเตมทต ากวาปกต และน าลงเตมทสงกวาปกต เรยกวาชวงหนาน าตาย (Neap Tide)

เนองจากดวงจนทรโคจรรอบโลก ขณะทโลกเองกหมนรอบตวเอง จงท าใหเรามองเหนดวงจนทรขนชาไปวนละ 50 นาท หนงวนมน าขน 2 ครง ดงนนน าขนครงตอไปจะตองบวกไปอก 12 ชวโมง 25 นาท เชน น าขนครงลาสดน าขนเวลา 24.00 น. น าขนครงตอไปประมาณเวลา 12.25 น. และในวนถดไปน าจะขนประมาณเวลา 00.50 น.

5.1 น าเกดน าตาย

ในวนขน 15 ค า และวนแรม 15 ค า ดวงอาทตย โลก และดวงจนทรเรยงตวอยในแนวเดยวกน แรงโนมถวงของดวงอาทตยและดวงจนทรเสรมกน ท าใหแรงไทดลบนโลกเพมขน สงอทธพลใหระดบน าขนสงสดและระดบน าลงต าสดแตกตางกนมาก

ภาพท 2.21 ภาวะน าเกด

ภาพท2.22 ภาวะน าตาย

21

ในวนขน 8 ค า และวนแรม 8 ค า ดวงอาทตย โลก และดวงจนทรอยในแนวตงฉากกน แรงโนมถวงของดวงอาทตยและดวงจนทรไมเสรมกน ท าใหแรงไทดลบนโลกลดลง สงอทธพลใหระดบน าขนสงสดและระดบน าลงต าสดไมแตกตางกนมาก

2.3 การศกษารปแบบประเพณ วฒนธรรม วนส าคญทางศาสนารวมถงความเปนอยทสอดคลองและเกยวของกบความสมพนธของ ดวงจนทร ดวงอาทตย

ปรากฏการณทางธรรมชาตและความเชอ

2.3.1 หลกการนบเวลาของไทย

2.3.1.1 การนบปฏทนจนทรคตไทย

ซงรปแบบการนบปฏทนจนทรคตไทยมเปนการนบเวลาโดยยดเอาการ โคจรรอบโลกของดวงจนทรเปนหลก ซงเมอดวงจนทรรอบโลกท าใหเกดปรากฏการณ ขางขนขางแรม วนทางจนทรคตจงเรยกวา “วนขน” และ “วนแรม”โดยการนบจะนบ ประมาณ 29 วนครง ซงในหนงปจะแบงเปน 12 เดอนซงมทงหมด 354 วน โดยวนจะ นอยกวาปฏทนสรยคต 10 วนเศษ ซงเมอถงปทจ านวนวนทเกนมาครบประมาณ 29.5 วนเศษ จะมการเพมเดอนเขามาอกหนงเดอน ซงท าใหปนนม 384 วน ในปทางจนทรคต จะม 12 เดอน ไดแก เดอนอาย เดอนย เดอนสาม เดอนส เดอนหาเดอนหก เดอนเจด เดอนแปด เดอนเกา เดอนสบ เดอนสบเอด เดอน สบสองโดยเดอนคม30วน คอ ขางขน คอ วนทดวงจนทรคอยๆ สวางขนเรมนบตงแต วนขน 1ค า วนขน 2 ค า เรอยไปจนถงวนขน 15 ค าซงเปนวนทดวงจนทรสวางเตมดวง และ ขางแรม คอวนทดวงจนทรคอยๆ มดลงเรมนบตงแตวนแรม 1 ค า วนแรม 2 ค า เรอยไปจนถงวนแรม 15 ค า ซงเปนวนทดวงจนทรมดเตมดวง

ภาพท2.23 แสดงความสวางของดวงจนทรในหนงเดอน

22

ปจจบน ยงมการนบเวลาแบบจนทรคตนน ในศาสนาอสลามและศาสนาพทธ โดยในสวนของชาวพทธนน ใชในการก าหนดกจกรรมทางศาสนา เชน “วนมาฆบชา” ตรงกบวนขน 15 ค าเดอน 3, “วนวสาขบชา” ตรงกบวนขน 15 ค า เดอน 6 และ “วนอาสาฬหบชา” ตรงกบวนขน 15 ค าเดอน 8 เปนตน นอกจากน ในทางพระพทธศาสนา จะก าหนดใหมวนพระ 4 ครง คอ “วนขน 8 ค า, วนขน 15 ค า, วนแรม 8 ค า, และวนแรม 14 ค า หรอวนแรม 15 ค า”

2.3.1.2 การนบเวลาแบบสรยคต เปนการนบชวงเวลาโดยยดการโคจรของโลกรอบดวงอาทตย 1 รอบ ซงกนเวลาทงสนประมาณ 365 วน หรอ 1 ป และใน 1 ป ม 12 เดอน เรมตงแต เดอนมกราคมจนถงเดอนธนวาคม การนบชวงเวลาแบบสรยคต เปนการนบเวลาท นยมใชกนทวไป โดยปรากฏในปฏทนของแตละป เชน วนท 13 เมษายน ของทกป เปนวนสงกรานต ในป พ.ศ. 2556 วนครสตมาส ตรงกบวนพธท 25 ธนวาคม วนขนปใหมของป พ.ศ. 2557 ตรงกบวนพธท 1 มกราคม

2.3.2 ประเพณ วฒนธรรม ความเชอ และความเปนอยทมของคนไทย 2.3.2.1 ประเพณ วฒนธรรม ความเชอ เมอวเคราะหจากการศกษาแลวรปแบบการนบปฎทนจนทรคตจะไม อางองวนทแนนอนแตจะใชการโคจร ต าแหนง และความสวางของดวงจนทรเปนตวระบ ตามขางขนขางแรม สวนใหญการก าหนดวนของประเพณวฒนธรรมรวมไปถงความเชอ ของคนไทยจะขนอยกบการนบปฏทนจนทรคตไทย จากการศกษาประเพณ วฒนธรรม ทงหมดของของคนไทยจะเหนไดวาการนบวนเวลาของแตละประเพณ รวมไปถงวน ส าคญทางศาสนานน ขนอยกบ ดวงจนทร การเคลอนทและการเลอนหายของดวงจนทร ความเชอของคนไทยกบดวงจนทรทมผลเกยวกบการโคจรรอบของโลก ท าใหเกดปรากฏการณทางธรรมชาตทเกยวกบ ประเพณ วฒนธรรม และวถชวตของ คนไทย เชน มความเชอเกยวกบพระแมคงคาวาเปนผรกษาสายน าล าธารใหมน าเพอใช ในการอปโภคบรโภค จงเปนทมาของประเพณหลายอยางของคนไทย เชน การลอย กระทงในวนเพญเดอนสบสอง

23

แมกระทงวถชวตและความเปนอยของคนไทยประเทศไทยมท าเลทต ง ดทสดแหงหนง มสภาพทางภมศาสตรทเหมาะ มทรพยากรธรรมชาตหลากหลาย พอเพยงแกการ ด ารงชวต โดยเฉพาะทรพยากรน าการตงถนฐานของคนไทยพบ รองรอยหลกฐานการกอตงชมชน บานเมอง หลายยคหลายสมย นบแตยคกอน ประวตศาสตรเปนตนมา ลวนแลวแตเปนท าเลทอยรมน า ถาพดถงสายน าหลกของคน ไทยก คอแมน าเจาพระยาเปนแมน าสายส าคญทผกพนกบวถชวตคนไทยมายาวนาน

ดวงจนทรทมผลเกยวกบการโคจรรอบโลก ท าใหเกดปรากฎการณ น าขนน าลงจากการศกษาวถชวตความเปนอยของคนไทยรมแมน าเจาพระยาสามารถ เปรยบเทยบน าขนน าลงไดจากตารางน า อางอง : กรมอทกศาสตร กองทพเรอ ภาพท2.25 กราฟน าขนน าลงทมผลกบดวงจนทร

การเกดน าขนน าลงในแมน าเจาพระยานน ดไดตารางน าจะแสดงให เหนวาวนทมน าขน คอวนทพระจนทรสวางทสดหรอจนทรเตมดวง สวนวนทน าลงคอ วนทพระจนทรมองไมคอยเหนหรอชวงขางแรม

บทท 3

การวเคราะหเนอหาโครงการ

3.1 แนวความคดโครงการ

แนวความคดของโครงการนนไดมาจากการศกษาประเดนเรองแสงธรรมชาตท แปรตามชวงเวลาตามปรากฏการณทมผลกบดวงจนทรและดวงอาทตยการโคจรการ เกดปรากฏการณขางขน-ขางแรมยงมผลทางดานประเพณ วฒนธรรม วถชวต ของคน ไทยตอความรสกประเดนทางศกษาทท าใหไดขอสรปในการออกแบบโครงการ

โครงการมการน าเสนอเรองราวเกยวกบวฒนธรรมและวถชวตของคนในทองถน ใหเปนแหลงศกษาเรยนร เปนการสงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษในทองถนน าเสนอ รปแบบของประเพณ วฒนธรรม วถชวต ทเกยวของกบดวงจนทรและดวงอาทตย ปรากฏการณขางขน-ขางแรมเขากบปรากฏการณธรรมชาตทเกดจากขางขน-ขางแรม คอ น าขน-น าลงอกทงยงน าเสนอความสมพนธขององคประกอบตางๆภายในอาคาร และแนวคดตางๆทสงผลตอลกษณะทวางและรปทรงอาคารชองเปดของอาคารซงจะ เปนตวก าหนดรปแบบของโครงการทตองการสอถงต าแหนงการโคจรของดวงจนทรและ ดวงอาทตยปรากฏการณขางขน-ขางแรมและน าขน-น าลงผานทวางอยางแทจรง ซงจะ ไมเนนทางองคประกอบสถาปตยกรรมทองถน

3.2 แนวความคดดานการออกแบบและการน าไปใช

แนวคดในการออกแบบเปนเรองของกรณการศกษาทดลองเกยวกบการโคจร ของดวงจนทรรอบโลกท าใหเกดปรากฏการณขางขน-ขางแรม และปรากฏการณ ของดวง อาทตยคอแสงและเงารวมถงวถชวตความเปนอยของคนไทยทอาศยอยกบ น าสะทอนถงความเปนอยทมผลกบปรากฏการณทางธรรมชาตและความเชอความ สนทรทถกตความออกเปนองคประกอบทรวมกนในงานการออกแบบ

ภาพท3.1 แนวคดในการออกแบบ

25

3.2.1 ดวงจนทร ดวงอาทตย

การศกษาการเคลอนทรอบโลกของดวงจนทรทมผลตามการ นบปฎทนจนทรคตของคนไทยแสดงใหเหนถงรปแบบของการเลอกวนเวลาท เกดตามประเพณ วฒนธรรมของคนไทยจงถอความเชอและความสนทร ของ ต าแหนงและการเลอนหายและความสวางของดวงจนทรเปนหลกในการนบวน เวลามาตงแตสมยโบราณตามรปแบบของวถชวตทเกดขน การโคจรของดวงจนทร โลก ดวงอาทตย ท าใหเกด ปรากฏการณทางดาราศาสตร ในรอบวน รอบเดอน หรอรอบป สวนใหญจะเปน ปรากฏการณทางแสง ไดแก กลางวนกลางคน, ขางขน-ขางแรม, สรยปราคา , จนทรปราคา สวนปรากฏการณทเกดขนจากดวงจนทรและแรงโนมถวง สะทอนถงความเปนอยของคนไทยไดมากทสดใน ดานความสนทร ไดแก น าขนน าลง นอกจากน ดวงอาทตยท าใหเกดแสงและเงาทเกดขนในตอน กลางวนสวนดวงจนทรท าใหเกดความสนทรในตอนกลางคนการเกดจาก ต าแหนงของดวงจนทรในองคประกอบทเดนชดจนท าใหในทสดแลวกมการ ยดถอเปนรปแบบทเปนเอกลกษณของคนไทย

3.2.2 วถชวต น า ของคนไทย

วถชวตของคนไทยในอดตจนถงปจจบนผกพนกบน า สงเกตได จากการปลกบานรมแมน ารมคลอง นบวามความส าคญตอชวตของคนไทย และ ยงเปนแหลงรวบรวม ศลปวฒนธรรม ประเพณ วถชวตแหงสายน าทสบตอกน มาจากชมชนทต งเดมแตโบราณจนถงปจจบน สงเหลานนบเปนมรดกทาง วฒนธรรมทมเสนห และเอกลกษณเฉพาะตวของคนไทย

ดวยวถชวตความเปนอยของคนไทยทผกพนกบสายน า มายาวนาน “เจาพระยา” แมน าสายหลกเสนนชวยหลอเลยงผคนทงการ อปโภค-บรโภค เพอการเกษตรกรรม รวมทงยงเปนเสนทางคมนาคมเชอมตอ ระบบขนสงสาธารณะอยางมประสทธภาพ พนทบรเวณนมความส าคญนบแต รมฝงน าและลกเขาไปถงพนทชมชน โดยทงหมดถายทอดคณคาความส าคญ ของแมน าเจาพระยาในกรงเทพมหานครไวอยางโดดเดนแมน าเจาพระยาม ความซบซอน มความหลากหลาย และมเครอขายคคลองมากมาย โดยเฉพาะ ฝงกรงธนบรเปนแมน าเจาพระยาสายเกา แมน าออมเขาไปทางคลองบางกอก

26

นอยและออกมาทางปากคลองบางกอกใหญ ดานในมสวน มบานผคนชมชน การคาทมคณคา รปแบบภมทศนทางวฒนธรรมของรมแมน าเจาพระยา แบงได ออกเปน2อยาง คอ ภมทศนวฒนธรรมทออกแบบสรางสรรคอยางจงใจ, ภมทศนวฒนธรรมแบบพนถน มปรากฏอยมากมาย เชน สงกอสรางหรอการท คนในทองถนปรบตวใหสอดคลองกบระบบนเวศ สภาพแวดลอม หรอกอยางคอ ภมทศนวฒนธรรมประวตศาสตร ซงจะมความสมพนธกบเหตการณ สมพนธ กบบคคล สมพนธกบการสรางเมองและอกกลมภมทศนวฒนธรรมทสมพนธกบ กลมชนชาตพนธโดยในกลมนเราอาจไมโดดเดนมาก

ภาพท3.2 แมน าเจาพระยา

3.3 แนวความคดดานหนาทใชสอย

แนวความคดโครงการดานหนาทใชสอยเปนสวนทแสดงถงรปแบบ

ความสมพนธระหวางกจกรรมทเกดขนภายในโครงการกบรปแบบการใชพนท โดยจด

ไดวาเปนความสมพนธในหลายปจจย ดงนนในการก าหนดแนวความคดดานนจงเปน

องคประกอบพฤตกรรมทเกดขนภายในแตละองคประกอบตางๆไดอยางชดเจนทมาของ

รายละเอยดพนทในแตละสวนนนมทมา ดงน

27

3.3.1 ทมาของพนทจากประเพณ วฒนธรรม วถชวต ของคนไทย

รปแบบของวนเวลาจากปฎทนจนทรคตทเกยวโยงกบการโคจรของดวง จนทรนนแสดงถงวนเวลาทเกยวของกบประเพณ วฒนธรรม ไทยทเกดขน รวมถงปรากฏการณน าขนน าลง และ ขางขนขางแรม จากประเพณ วฒนธรรม ทเกยวของกบดวงจนทรและน าปรากฏการณทางธรรมชาต การเกดกจกรรม ภายในโครงการมแนวคดมากจากการท ากจกรรมตามประเพณ วฒนธรรม ท เกยวของ และรปแบบของความ เปนอยตามวถชวตรมน าของคนไทย

3.2.2 ทมาของพนทแนวคดทตงโครงการ จากปรากฏการณทางธรรมชาตของการศกษา การโคจรของ ดวงจนทร ดวงอาทตย และโลก แลวนน รปแบบวถชวตของคนไทยทมผลกบการเกด ปรากฏการณนนคอรปแบบวถชวตเดมทอยรมน าท าใหเกดปรากฏการณน าขน- น าลงตามรปแบบของดวงจนทรโคจรรอบโลกตามขางขน-ขางแรม

“เจาพระยา” สายน าหลกของคนไทยภมทศนวฒนธรรมแบบพนถนและ ภมทศนวฒนธรรมแบบประวตศาสตร ซงมเสนหกนไปคนละแบบ อยางภม ทศนวฒนธรรมแบบพนถนเปนเรองทนาสนใจมาก สงนแสดงใหเหนถงวถชวต ชมชน วถชวตทสมพนธกบแมน าการทจะด าเนนการในเรองภมทศนวฒนธรรม เพอใหเกดความยงยนและประโยชนการรวมกนพฒนา สรางความยงยน รกษา ประวตศาสตรโบราณสถานและวถชวตชมชนใหคงความงดงามสมบรณสอ แสดงถงคณคาความส าคญของแมน าเจาพระยา

28

3.4 การเลอกทตงโครงการ

โครงการเปนประเภทพนทลานชมชนพนทสาธารณะพนทพนฟพฒนาชมชนและพนทนทรรศการใหความรเกยวกบประเพณวฒนธรรมไทยและวถชวตและพนทกจกรรมของชมชนโดยรวมของกลมคนในพนทและส าหรบผท สนใจ การวเคราะหท าเล ทตงจงตองค านงถงกลมผใชโดยรวมและกลมผใชสวนใหญทจะเขามาใชงานโครงการซงเปาหมายของโครงการนนคอกลมของคนในพนทชมชนบรเวณนน กลมของนกทองเทยวและผใชอนๆทสนใจและค านงถงวถชวตเดมทเกยวกบปรากฏการณของดวงจนทร-ดวงอาทตยทสงผลใหเกดปรากฏการณทมผลกบน า ท าเลทต งของโครงการในกรงเทพสะทอนถงวถชวตเดมทอยกบน าท าใหเลอกสายน าหลกคอแมน าเจาพระยา

3.4.1 ท าเลทตงในแมน าเจาพระยา กรงเทพ

3.4.1.1 เกณฑการวเคราะหเลอกทตงโครงการ แบงเปนหวขอดงน

1.อยในพนททางวฒนธรรมทเกยวของและเชอมโยงไปสวถชวตรม แมน าเจาพระยาน า 2. อยในเขตพนทผงสน าตาลออน ทดนประเภทอนรกษเพอสงเสรม ศลปวฒนธรรมไทย

3. การเขาถงและทางสญจรทสะดวกจากทางเรอ 4. มมมองภายในและภายนอกของโครงการจากทางเรอ

ภาพท3.3 ผงสการใชประโยชนทดน กรงเทพมหานคร

29

ภาพท3.4 ผงสการใชประโยชนทดน กรงเทพมหานคร

3.4.2 การหาทตงของโครงการ

การหาพนทต งโครงการนนจะตองมเกณฑเพอเลอกหาทต งทดทสด เกณฑการ หาทต ง โครงการมดงน

เกณฑท 1 ทศทางการขน-ตกของดวงจนทรและดวงอาทตย จะตองค านงถงทศทางขนตกของแดดทท าใหเกดเงาตกกระทบลงน าในชวงเยน (คาน าหนกเทากบ 5 คะแนน)

เกณฑท 2 อยในพนทชมชน วถชวตดงเดม และอนรกษประเพณ

วฒนธรรม เปนแหลงวถชวตเดนทอาศยอยกบแมน าเจาพระยา

(คาน าหนกเทากบ 4 คะแนน)

เกณฑท 3 ใกลกบสถานททองเทยวส าคญ+การทองเทยวทางเรอ จะสมพนธการทองเทยวและการเลอกจดทเรอผานทต ง (คาน าหนกเทากบ 3 คะแนน)

30

เกณฑท 4 มมมองจากทางเรอ จะสมพนธและเปนประโยชนในการออกแบบ ของมมมองของคนจ านวนมากในแมน าเจาพระยาจะอาศยการนงเรอ (คาน าหนกเทากบ 2 คะแนน)

เกณฑท 5 การคมานาคม ไมเนนเสนทางการเขาถงโครงการโดยรถยนต แต เนนรปแบบของการนงเรอตามวถชวตเดมของเจาพระยา (คาน าหนกเทากบ 1 คะแนน)

ท าเลพนทต งโครงการจะตงอยในยานของเขตพนท สน าตาลออน ศ๑-ศ๖ ทดน ประเภทอนรกษเพอสงเสรมศลปวฒนธรรมไทยจงเลอกพนทวางทสามารถมโอกาสจะ เปนพนทต งโครงการได โดยการลงพนทนงเรอเพอหา น ามาใหคะแนนซงจะไดพนทต ง โครงการทเหมาะสมทสด

ภาพท3.5 แผนทแสดงพนทวางทมโอกาส 3 ทในพนทรมแมน าเจาพระยา

31

1.พนทโครงการ site 1

ภาพท 3.6 พนทโครงการ site 1

พนทตง ตงอยในเขตบางพลด ตดกบสถาบนดนตรกลยาณวฒนา สถานตงอย ในผงสน าตาลออน ศ๑-ศ๖ ทดน ประเภทอนรกษ เพอสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย บรบทโดยรอบ ทศเหนอตดชมชนและโฮสเทลขนาดเลก / ทศใตตดแมน า เจาพระยาสายหลก / ทศตะวนออกตดแมน าเจาพระยา / ทศตะวนตกตดชมชน การเขาถง รถ ประจ าทางหมายเลข 57 และ 81 การเดนทางโดยรถยนต สวนตวทางโดยเรอ ทาเรอสะพานพระปนเกลา ทาเรอวดคฤหบด และใชบรการรถ แทกซหรอมอเตอรไซต

32

2.พนทโครงการ site 2

ภาพท3.7 พนทโครงการ site 2

พนทตง ตงอยในเขตบางกอกนอย บรเวณคลองบางกอกนอยตรงขามกบ รพ.ศรราชและพพธภณฑศรราชพมขสถานตงอยในผงสน าตาลออน ศ๑-ศ๖ ทดน ประเภทอนรกษ เพอสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย บรบทโดยรอบ ทศเหนอตดชมชนและโฮสเทลขนาดเลก / ทศใตตดแมน า เจาพระยาสายหลก / ทศตะวนออกตดตลาดและทาเรอปนเกลา / ทศตะวนตกตดแมน า คลองบางกอกนอย การเขาถง เขาถงไดดวยรถยนตสวนตว รถแทกซและวนมอเตอรไซด ทางเรอ ลงทาเรอปนเกลา

33

ตารางพจารณาเลอกพนทตงโครงการ

ระดบคะแนน 5 = มากทสด (5คะแนน) 4 = ด (4คะแนน) 3 = ปานกลาง (3คะแนน) 2 = นอย (2คะแนน) 1 = นอยทสด

(1คะแนน)

เกณฑการพจารณา คาน าหนก ท าเลท1 ท าเลท2

1. ทศทางการขน-ตกของดวงจนทรและดวงอาทตย

5 4 4

2. อยในพนทชมชน วถชวตดงเดม และอนรกษประเพณ วฒนธรรม

4 3 3

3.ใกลกบสถานททองเทยวส าคญ+การทองเทยวทางเรอ

3 2 3

4. มมมองจากทางเรอ 2 1 2

5. การคมานาคม 1 1 1

รวม 11 13

ตารางท3.1 การพจารณาการเลอกทต งโครงการ

3.4.3 สรปรายละเอยดทตงโครงการ จากการพจารณาการใหคะแนนจากความเหมาะสมโดยเลอกเอาพนททมความสมพนธกบโครงการ และอยในพนทอนรกษเพอสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย รวมถงการทศทางของดวงจนทร และดวงอาทตยการเกดเงา มมมองทางเรอ สภาพแวดลอมทดทเหมาะสมกบความตองผลสรปพบวา ทต งของ Site 2 บรเวณเขตบางกอกนอย บรเวณคลองบางกอกนอยตรงขามกบ รพ.ศรราช มคาน าหนกของคะแนนมากทสดจงเลอกเปนทต งโครงการขนาดพนท 9075.82 ตร.ม. FAR 1 .4 9075.82 = 12,706.148 OSR 1 : 50 9075.82 = 4,537.91

34

3.4.3.1 พนทต งโครงการ อยในเขตบางกอกนอย บรเวณคลองบางกอกนอย

ภาพท 3.8 บรเวณโดยรอบพนทโครงการ site 2

35

3.4.3.2 ขอบเขตพนทต งโครงการ

ภาพท3.9 ขอบเขตพนทต งโครงการ

36

3.5 การก าหนดโปรแกรม 3.5.1 ลกษณะโครงการและกจกรรมโครงการ การออกแบบโครงการในลกษณะทเปนเครอขายการทองเทยวเชงวฒนธรรมและใหความร รปแบบโครงการเปนลกษณะการถายทอดความรวถชวตความเปนอย ประเพณและวฒนธรรม ทสอดคลองกบดวงอาทตย ดวงจนทร และปรากฏการณทเกดขนตามธรรมชาตโดยมโครงการเปนสอกลางในการใหความรและเปนพนทกจกรรมของคนในทองถน โดยมกจกรรมหลกๆ ในโครงการ ดงน 3.5.1.1 กจกรรมโครงการหลก 1) สวนพนทลานชมชน เปนสวนทใชท ากจกรรมหลกของโครงการแลเปนสวนทตองการความโอโถงปลอดโปรง ความสวยงามคอนขางมาก เพอดงดดความนาสนใจของผเขาชมโครงการ 2) สวนใหความร น าเสนอรปแบบการใหความรกบการใชชวตอยรวมกบน าของคนไทยสมยกอนรวมถงความเชอประเพณวฒนธรรม ทมผลกบดวงจนทรในลกษณะของธรรมชาต และมพนทแลกเปลยนความร 3.5.2 ก าหนดองคประกอบโครงการ ลกษณะโครงการ แบงออกเปน 5 สวนดงน 3.5.2.1 สวนพนทหลกของโครงการ โดยแบงออกเปนลกษณะจากการท ากจกรรมดงน 1) พนทลานชมชน 2) พนทลานกจกรรมความร 3) พนทสวนสาธารณะ 3.5.2.2 สวนนทรรศการ

1) สวนนทรรศการถาวร 2) สวนนทรรศการชวคราว 3) สวนนทรรศการกลางแจง 3.5.2.3 สวนบรการการเรยนร โดยแบงสวนของลกษณะและกจกรรมภายในโครงการดงน 1) หองสมด

2) หองประชม

37

3.5.2.4 สวนบรการการสาธารณะ โดยแบงสวนของลกษณะและกจกรรมภายในโครงการดงน 1) รานอาหาร 2) รานกาแฟ 3) จ าหนายของทระลก 4) สวนงานระบบ 3.5.2.5 สวนส านกงาน 1) ผบรการ 2) ธรการ 3) ทะเบยน 4) การเงน

3.5.3 วเคราะหผใชสอย 1.ประเภทผใชสอบผใชโครงการแบงออกเปน 2 ประเภท

1 . ผใชภายในโครงการ คอกลม ผบรหารโครงการ ทจะเขามาควบคมโครงการ และกลมคนในพนททจะเขามาใชพนทในการท ากจกรรมและเขามาใหความรในสวนของลานกจกรรมแลกเปลยนความร

2 . ผใชภายนอกของโครงการ คอกลม ทเขามาศกษางานและเรยนรโดยแบงกลมยอย ๆ ดงน

- กลม นกเรยน นกศกษาอาชวะ นกศกษามหาวทยาลยทเขามาศกษาความรเกยวกบ ปรากฏการณของดวงจนทรทสะทอนถงความเปนอยของคนไทยกบสายน า วถชวตประเพณวฒนธรรมทเกดขน - กลมนกทองเทยวทงคนไทยและชาวตางชาต เปนกลมทสนใจและเขามาศกษาในโครงการ - กลมบคคลทวไป ประชากรทสนใจ

3.5.4 การวเคราะหพนทใชสอยในโครงการ 3.5.4.1 การวเคราะหจ านวนผใชภายในโครงการ การพจารณาผใชภายในโครงการวเคราะหจากจ านวนสถตนกทองเทยว และ กลมผเขาใชแหลงการเรยนรเชงวฒนธรรมป 2558-2559 จ านวน 522,153 คน คดเปน 77% ของจ านวนทเพมขน 3.5% = 18,275 ดงนนอก 10 ปขางหนาเปนจ านวน 570,428คน/ป จ านนผเขาใชโครงการ ภายใน1วน = 570,420 หารป

38

= 570,420 /365 =1,562 คนคดเปน 30 % ของผเขามาใชโครงการจากจ านวน = 312 คนตอวน นกทองเทยว 40 % = 124คน คนในพนท 30 % = 93คน นกเรยนนกศกษา 20 % = 62คน บคคลทสนใจ 410 % = 31คน

แผนภมท 3.1 การแสดงจ านวนผใชภายในโครงการ

3.5.4.2) การวเคราะหพนทใชสอยของโครงการ

zone องคประกอบโครงการ จ านวนหอง

ผเขาใช (คน)

เจาหนาท (คน)

พนทหนวย/ตร.ม.

รวมพนท ตร.ม.

อางอง

1 สวนส านกงาน

1.1 ผอ านวยการ 1 - 1 12 12 B

1.2 รองผอ านวยการ 1 - 1 10 10 B

1.3 เลขานการ 1 - 1 6 6 B

1.4 ฝายธรการ 1 - 7 2 14 B

1.5 ฝายบญช 1 - 4 2 8 B

39

1.6 ฝายเทคนคและสถานท 1 - 5 2 10 D

1.7 ฝายนทรรศการ 1 - 6 2 12 B

1.8 ตอนรบ 1 - - 20 20 A

1.9 หองประชม 1 - - 120 120 B

1.10 เกบเอกสาร 1 - - 6 6 B

1.11 หองน า 2 - - 3 30 C

รวม 25 250

Circulation 30% 75

รวมพนทสวนส านกงาน 325

ตารางท 3.2 การแสดงพนทใชสอยสวนส านกงาน

ตารางท 3.3 การแสดงพนทใชสอยสวนบรการและประชาสมพนธ

zone องคประกอบโครงการ จ านวนหอง

ผเขาใช (คน)

เจาหนาท (คน)

พนทหนวย/ตร.ม.

รวมพนท ตร.ม.

อางอง

2 สวนบรการแลtประชาสมพนธ

2.1 ประชาสมพนธ 1 2 25 25 B

2.2 โถงตอนรบ 1 50 - 300 300 A

2.3 ส านกงาน 1 25 50 50 B

2.4 หองเกบของ 1 - - 20 20 B

2.5 หองน า 2 - - 3 40 C

รวม 435

Circulation 30% 130.5

รวมพนทสวนส านกงาน 565.5

40

ตารางท 3.4 การแสดงพนทใชสอยสวนเตรยมการจดนทรรศการ

zone องคประกอบโครงการ จ านวนหอง

ผเขาใช (คน)

เจาหนาท (คน)

พนทหนวย/ตร.ม.

รวมพนท ตร.ม.

อางอง

3 สวนเตรยมการจดนทรรศการ

3.1 หอง Stroke 1 - 1 100 100 D

3.2 หองเกบอปกรณ 1 - 1 20 20 A

3.3หองเกบอปกรณเฉพาะทาง

1 - 1 80 80 A

3.4 หองพกของเกา 1 - 1 40 40 D

3.5 หองเตรยมแสงสเสยง 1 - 1 40 40 A

3.6 สวนเตรยมเขาชมงาน 1 30 1 150 150 D

3.7 หองน า 1 - - 3 30 c

รวม 6 490

Circulation 30% 147

รวมพนทสวนเตรยมการจดนทศการ

637

ตารางท 3.5 การแสดงพนทใชสอยสวนนทรรศการ

zone องคประกอบโครงการ จ านวนหอง

ผเขาใช (คน)

เจาหนาท (คน)

พนทหนวย/ตร.ม.

รวมพนท ตร.ม.

อางอง

4 สวนนทรรศการ

4.1 นทรรศการถาวร

- ดวงจนทร การโคจร น าขน-น าลง

1 250 250 D

- ประเพณวฒนธรรมวถชวต เกยวกบพระจนทร

1 200 200 D

- Time line วถชวตคนกบน า 1 500 500 D

41

- วถชวตบางกอกนอย 1 100 100 D

4.2 นทรรศการชวคราว 1 150 150 D

รวม 4 1200

Circulation 30% 360

รวมพนทสวนเตรยมการจดนทรรศการ

1560

ตารางท 3.5 (ตอ)การแสดงพนทใชสอยสวนนทรรศการ

ตารางท 3.6 การแสดงพนทใชสอยสวนสนบสนนโครงการ

zone องคประกอบโครงการ จ านวนหอง

ผเขาใช(คน)

เจาหนาท (คน)

พนทหนวย/ตร.ม.

รวมพนท ตร.ม.

อางอง

5 สวนสนบสนนโครงการ

5.1 รานอาหาร 5 - - 50 250 D

5.2 รานกาแฟ 5 - - 25 125 D

5.3 จ าหนายของทระลก 3 - - 9 27 D

5.4 หองน า 2 - - 3 40 D

รวม 4 442

Circulation 30% 132.6

รวมพนทสวนสนบสนนโครงการ 574.6

ตารางท 3.7 การแสดงพนทใชสอยสวน Service

zone องคประกอบโครงการ จ านวนหอง

ผเขาใช(คน)

เจาหนาท (คน)

พนทหนวย/ตร.ม.

รวมพนท ตร.ม.

อางอง

6 สวน Service

6.1 สวนเทคนค 1 - 1 40 40 B

6.2 ฝายงานระบบ 1 - 1

42

หองอเลกโทรนกโสตทศนปกรณ

1 - 1 40 40 A

- หองเครองปรบอากาศ 1 - 1 120 120 B

- หองเครองไฟฟา 1 - 1 100 100 B

- หองเครองปมน า 1 - 1 100 100 B

6.3 ฝายซอมบ ารง 1 - 1 25 25 D

6.4 คนดแลสวน 1 - - 30 30 D

6.5 แมบาน 1 - - 25 25 D

6.6 ดแลความปลอดภย 1 - - 25 25 B

6.7 หองน า 2 - - 3 30 C

รวม 25 505

Circulation 30% 151.5

รวมพนทสวน Service 656.5

ตารางท 3.7 (ตอ)การแสดงพนทใชสอยสวน Service

zone องคประกอบโครงการ จ านวนหอง

ผเขาใช (คน)

เจาหนาท (คน)

พนทหนวย/ตร.ม.

รวมพนท ตร.ม.

อางอง

7 สวนทจอดรถ

7.1 รถยนต 50 - - 15 750 D

7.2 รถจกรยานยนต 20 - - 20 30 D

7.3 รถบส 2 - - 2 72 D

7.4 จกรยาน 10 - - 10 15 D

รวม 4 867

Circulation 50% 433

รวมพนทสวนทจอดรถ 1300

ตารางท 3.8 การแสดงพนทใชสอยสวนทจอดรถ

43

2.3) สรปพนทใชสอยของโครงการ

องคประกอบ พนทรวม ตร.ม.

1. สวนส านกงาน 325

2. สวนตอนรบและประชาสมพนธ 565.5

3. สวนเตรยมการจดนทศการ 637

4. สวนนทรรศการ 1560

5. สวนสนบสนนโครงการ 574.6

6. สวน Service 656.5

7. สวนทจอดรถ 1300

8.พนทลานชมชน คดจาก OSR 50% 4537.91

รวม 10,156.51

ตารางท 3.9 การแสดงสรปพนทใชสอยของโครงการ

บทท 4

การประยกตในงานออกแบบสถาปตยกรรม

4.1 แนวคดหลกในการออกแบบ 4.1.1 แนวคดหลกในการออกแบบ เปนโครงการเชงทดลองเพอการศกษาจากหวขอการศกษา ชวต แสง และทวาง Life, Light and space ท าใหโครงการมการน าเสนอเรองราวเกยวกบวฒนธรรมและวถชวตของคนในทองถน ใหเปนแหลงศกษาเรยนรเปนการสงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษในทองถนน าเสนอรปแบบของประเพณ วฒนธรรม วถชวต ทเกยวของกบดวงจนทรและดวงอาทตย ปรากฏการณขางขน-ขางแรมเขากบปรากฏการณธรรมชาตทเกดจากขางขน-ขางแรม คอ น าขน-น าลงอกทงยงน าเสนอความสมพนธขององคประกอบตางๆภายในอาคาร และแนวคดตางๆทสงผลตอลกษณะทวางและรปทรงอาคารชองเปดของอาคารซงจะ เปนตวก าหนดรปแบบของโครงการทตองการสอถงต าแหนงการโคจรของดวงจนทรและดวงอาทตยปรากฏการณขางขน-ขางแรมและน าขน-น าลงผานทวางอยางแทจรง ซงจะไมเนนทางองคประกอบสถาปตยกรรมทองถน

4.2 การน าเสนอและขอเสนอแนะ 4.2.1 การน าเสนอครงท 1 (ภาคขอมล) เปนการน าเสนอเกยวกบหวขอทสนใจในการศกษาประเดนของหวขอเชงทดลองโดยมการรวบรวมขอมลของแสงในดานตางๆทสามารถน ามาวเคราะหและแสดงออกเปนรแบบในสองลกษณะคอ รปแบบทางทฤษฎของแสงทเกยวของกบการมองเหนและการน าเสนอผงความคดในการออกแบบทางดานสถาปตยกรรม ทประกอบไปดวยเรองของรปทรง บรบท วสดและโครงสราง และการใชสอย ทเกยวของกบ แสง ชวต และทวางเขามามสวนในการน าเสนอขอมลในครงแรก

ภาพท4.1 การแสดงรปแบบการศกษา

45

ภาพท4.2 การแสดงรปแบบการศกษาทางสถาปตยกรรม

จากการน าเสนอในครงแรกมการวเคราะหเกยวกบแสงในรปแบบทางสถาปตยกรรม ในเรองของลกษณะความเปนอยวถชวต การตอบสนองของคนพนทตอแสงทมความสนใจมากทสด แสดงใหเหนถงรปแบบของแสงในดานตางๆทมอทธกบคนไทยอยางชดเจนและตรงตวมากทสด คอ วถชวต ศลปวฒนธรรมในเชงการมโนภาพความเชอ ปรากฏการณทางธรรมชาต อาชพและความเปนอย

ภาพท4.3 การแสดงรปแบบการศกษาทางสถาปตยกรรมเรองของบรบท

46

แสดงถงการวเคราะหของแสงในตอนกลางวนและกลางคนทมผลกบคนไทยและการใชชวตเลยเปนขอสรปในการน าความเปนอยเดมของคนไทยทมความเชอในเรองของประเพณวฒนธรรมทมการอางอง ความสนทรของพระจนทรและความเปนอยเดมทเกยวกบน าจงเปนทมาของหวขอ life,light and space ชวตแสงและทวาง

ภาพท4.5 การแสดงรปแบบการศกษากลางวนและกลางคน

ขอเสนอแนะจากการน าเสนอขอมลครงท 1 การศกษาในดานของกลางวนและกลางคนมความตางกนมากนอยอยางไรแสงจนทรเปนเพยงการสะทอนของดวงอาทตยท าใหมความเขมและความสวางไมมากพอทจะท าใหเกดเงา และการศกษาทางสถาปตยกรรมทเกยวกบแสงมความหลากหลายจรงยงไมเหนประเดนของการศกษาโดยแทจรง

ภาพท4.6 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 1

47

4.2.2 การน าเสนอครงท 2 (ภาคขอมล) เปนการน าเสนอรปแบบของขอมลทละเอยดตอจากการสรปหวขอของการศกษา ขอมลเพมเตมทมผลกบการออกแบบ ในเรองของดวงจนทร และน าการจากสงเคราะหขอมลทงหมดท าใหมการศกษาขอมลเพมเกยวกบดวงจนทรคอ การโคจร การนบเวลาของคนไทย และ timelineเวลาของประเพณวฒนธรรมทเกดกบคนไทย และการวเคราะหระดบน าขน-ลงทเกดจากผลกระทบของการเคลอนทของดวงจนทร เพอศกษาและทดลองเกยวกบการสรางทวางดวยองคประกอบพนฐานทางสถาปตยกรรม ท าใหสรปความตองการของโครงการได คอ Users Location และ Activity

ภาพท4.7 การโคจรของ โลก ดวงจนทร และดวงอาทตย

ภาพท4.8 timelineเวลาของประเพณวฒนธรรมทเกดกบคนไทย

48

ภาพท4.9 กราฟน าขนน าลงทมผลกบดวงจนทร

ภาพท4.10 สรปความตองการของโครงการ

ขอเสนอแนะจากการน าเสนอครงท2 จากการศกษาขอมลทงหมดน ามาใชในการออกแบบในรปแบบของสถาปตยกรรมไดอยางไร ทมาของการสรปโครงการมาจากบรบทโดยรอบจรงไหมถาแสงจนทรหรอไมสามารถวดต าแหนงดวงจนทรไดจรงจะใชวธอยางไรใหลอง

49

ท าการทดลองเปรยบเทยบแสงจนทรตามวนทพระจนทรเตมดวงเพอเปรยบเทยบและน าผลมาใชในการออกแบบ

ภาพท4.11 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 2

4.2.3 การน าเสนอครงท 3 เปนการน าเสนอขอมลเกยวกบการสรปทต งโครงการ ผใชสอยโครงการ และองคประกอบของโครงการทงหมด โดยมการน าขอมลทสงเคราะหแลวจากการน าเสนอครงท 1,2 มาเปนเกณฑการตดสนใจในการเลอกทต งของโครงการและเปนตวก าหนดกจกรรมภายในโครงการ

ภาพท4.12 พนทต งโครงการ

50

ภาพท4.13 สรปพนทใชสอยภายในโครงการ

ขอเสนอแนะจากการน าเสนอครงท3 การเลอกยานทต งโครงการควรตอบสนองกบความตองการของโครงการใหมากทสด จากขอมล ประเพณ ศาสนา มความเกยวเนองกน ควรหาพนทชมชนหรอทต งททมความหลากหลายดานนดวย

ภาพท4.14 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 3

51

4.2.4 การน าเสนอครงท 4 (ภาคการออกแบบ) เปนการน าเสนอขอมลในสวนของภาคการออกแบบตอจากการวเคราะหขอมลทงหมดในเทอมทแลว กาน าเสนอแนวความคดในรปแบบของกราฟกการน าเสนมาตางๆมาใชในการออกแบบ รวมถงการทดลองของแสงเงาทเกดขนในพนทในแตละเดอนตามชวงเวลาโดยใชโปรแกรม Revit เปนตวชวยในการวดท าใหไดการเปรยบเทยบของแสงเงาทตางกนออกไป เพอใชในการออกแบบ

ภาพท4.15 การแสดงการวดแสงใน12เดอน

52

ภาพท4.15 (ตอ)การแสดงการวดแสงใน12เดอน

ขอเสนอแนะจากการน าเสนอครงท4 แสงทเกดขนและเงาทไดรบมผลอยางไรกบอาคารบาง มตของแสงและเสนแกนทเกดขนน ามาใชอยางไร จะมการควบคมแสงจากภายนอกไดยงไงจงจะเหมาะสมกบงาน ดวงจนทร ควรมการทดลองบนทกขอมลเองสกหนงเดอน อาจมผลมากขนในการออกแบบ

ภาพท4.16 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 4

53

4.2.5 การน าเสนอครงท 5 (ภาคการออกแบบ) มการน าเสนอของรปแบบ Mass Concept ทแสดงถงเสนสายในการออกแบบของงานทชดเจนขนในรปแบบทางสถาปตยกรรม และ การพฒนา Mass model

ภาพท4.17 Mass Study ทแสดงถงแนวความคดในการออกแบบอาคาร

ภาพท4.18 Mass Study ทแสดงถงแนวความคดในการออกแบบอาคาร

54

ขอเสนอแนะจากการน าเสนอครงท5 การน าเสนอของแกนสามารถเปนไปได แสงมความนาสนใจควรใหมผลตอทกการใชงานของโครงการ ปรบความสวยงามของ mass เลอกใชวสดใหมความสอดคลองกบแสงจนทรดวย ทจอดรถอาจไมตองอยใตดน มการยกชนขนเพอสรางมมมองใหกบอาคาร

ภาพท4.19 ใบขอเสนอแนะจากกรรมการตรวจวทยานพนธ ครงท 5

บทท 5

ภาคการออกแบบ

5.1 แนวคดการออกแบบโครงการ

แนวคดหลกของโครงการ คอ แสงธรรมชาตทแปรตามชวงเวลาตามปรากฏการณทมผลกบดวงจนทรและดวงอาทตยการโคจรการเกดปรากฏการณขางขน-ขางแรมยงมผลทางดานประเพณ วฒนธรรม วถชวต ของคนไทยตอความรสกประเดนทางศกษาทท าใหไดขอสรปในการออกแบบโครงการ

5.2 การวเคราะหทต งโครงการ Function Diagram และ Zoning

เนองดวยโครงการเปนนทรรศการขนาดเลกเนนพนทดานการใชงานของลานชมชน ภายมนโครงการจรงเปนพนทลานเปดโลงเพอทจะรบแสงตามแนวความคดในการออกแบบ พนทต งโครงการสอดคลองกบการวเคราะหขอมลอยตดรมแมน าเจาพระยา 5.2.1 การวเคราะหรปแบบของ Function Diagram และ Zoning ไมมความซบซอนมากนกเนนการใชงานของผทเขาถงจากทางเรอเพราะเปนการเดนทางหลกของผทใชงานรมแมน าเจาพระยา ท าใหมการใชงานอยตลอดและรองรบผคนไดตามจ านวนของการวเคราะหผเขาใช

ภาพท 5.1 zoning ภายในโครงการ

รปแบบการจดอาคารตามแบบน โดยจดให เปนการเปดตอนรบคนจากทงสองทางของการสญจรโดยมสวนของลานกจกรรมดานบนเปนตวจายของการเขาถงสวนกจกรรมอนภายใน

56

โครงการ ทจอดรถใตดนและการบรการเรมจากชนลางเพอใหพนทดานบนไดใชไดเตมทมากทสด แตละสวนของนทรรศการตองการการใชแสงลงไปสภายในอาคารจงตงไวอยในทศทางทแดดลงเยอะทสด เพอใหไดใชงานอยางเตมท

5.2.2 การวเคราะหพนทใชสอยตางๆ ภายในโครงการ

ภายในโครงการจะมสวนของนทรรศการ สวนบรการ สวนลาน และสวนตอนรบ แตละสวนเชอมตอกนดวยพนทดานบนคอลานกจกรรมทกระจายและเชอมไปสวนตางๆของกจกรรมอนๆภายในโครงการ ดงนนโครงการจรงเนนพนทลานชมชน เพอใหเกดการใชงานมากทสด และเขาถงไดงายมากทสด เหมาะกบอาคารสาธารณะและพนทสาธารณะของชมชนโดยรอบ

ภาพท 5.2 Diagramการเขาถงภายในโครงการ

แผนภมท 5.1 Function Diagram

57

5.3 การพฒนาแบบ

5.3.1 การพฒนาแบบครงท1 มาจากการเรมน าเสนสายของการวเคราะหโดยรอบเสนของทศ แกนเมอง เสนดวงจนทรในการหาต าแหนง เพอน ามาใชในการออกแบบ

ภาพท 5.4 การแสดงเสนของต าแหนงดวงจนทรทไดจากการหาองศาการโคจร

ภาพท 5.5 การแสดงการกดพนเพอน าน าเขามาในโครงการ

ภาพท 5.6 การแสดงน าเสนของการวเคราะหมาใชในการออกแบบ

58

ภาพท 5.7 การแสดงน าเสนของการวเคราะหมาใชในการออกแบบ

เปนการสรางระนาบของเสนทเกดขน ท าใหเกดแสงทกระทบกบก าแพง เกดเปนเงาทแสดงในลานพนทกจกรรมดานบน มการกดระดบพนลงเพอน าน าเขามาในโครงการตามแนวแกนของเสนดวงจนทรทวเคราะหต าแหนงออกมา

ค าแนะน าจากอาจารยทปรกษา ควรปรบต าแหนงของเสนใหรวมกบ Zoning เพอสรางพนทและการใชงานทสามารถใชงานไดจรงอกทงดความปลอดภยในเรองระดบน า

5.3.2 การพฒนาแบบครงท2 แสดงแบบ Schematic Plan ทชดเจนขน แสดงถงการใชงานและต าแหนงของพนทจอดรถรวมถงการเชอมตอของกจกรรมทงโคจรการ

ภาพท 5.8 Schematic Plan

59

ค าแนะน าจากอาจารยทปรกษา ควรยายทาเรอไวไปทางขวาของsite และท าใหพนทลานชมชนใชงานไดดขนในเรองของการเดนของคนพการและการเขาถงไดงาย

5.4 ผลงานออกแบบขนสดทาย

ภาพท 5.9 การแสดงแบบครงสดทาย Site plan

60

ภาพท 5.10 การแสดงแบบครงสดทาย Basement A

61

ภาพท 5.11 การแสดงแบบครงสดทาย Section

62

ภาพท 5.12 การแสดงแบบครงสดทาย ผงบรเวณ

63

ภาพท 5.13 ทศนยภาพ

ภาพท 5.14 ทศนยภาพ

ภาพท 5.15 ทศนยภาพ

ภาพท 5.16 ทศนยภาพ

64

ภาพท 5.17 ทศนยภาพ

ภาพท 5.18 ทศนยภาพ

ภาพท 5.19 ทศนยภาพ

ภาพท 5.20 ทศนยภาพ

65

ภาพท 5.21 หนจ าลอง

ภาพท 5.22 หนจ าลอง

66

ภาพท 5.23 หนจ าลอง

ภาพท 5.24 หนจ าลอง

67

ภาพท 5.25 หนจ าลอง

ภาพท 5.26 หนจ าลอง

ภาพท 5.27 หนจ าลอง

68

บรรณานกรม

เกล บญม. 2559. ปรากฏการณของโลกและเทคโนโลยอวกาศ .สบคนเมอ 18 กรกฎาคม 2560, จาก https://sites.google.com/site/krunewkew/science6/s1

ศนยการเรยนรวทยาศาสตรโลกและดาราศาสตร. 2556.ปรากฏการณทางดาราศาสตร. สบคนเมอ 27 กรกฎาคม 2560 จาก http://www.lesa.biz/astronomy/astro-events

สมาคมดาราศาสตรไทย. 2560. เวลาดวงอาทตยและดวงจนทรขน-ตก 2560 สบคนเมอ 18 กรกฎาคม 2560 จาก http://www.cmdiocese.org/th/ethnic/karen/187-187

เอกรนทร สมหาศาล. 2555. หลกการนบเวลาของไทย. สบคนเมอ 27 กรกฎาคม 2560 จาก http://www.trueplookpanya.com/learning/detail/1433

Lassyii pawee. 2557. ปรากฏการณทเกยวกบแสง. สบคนเมอ 5 สงหาคม 2560 จาhttp://lightlightphysic.blogspot.com/2014/07/blog-post_13.html

Lassyii pawee. 2557. มมวกฤตและมมสะทอนกลบหมด. สบคนเมอ 5 สงหาคม 2560 จาก http://lightlightphysic.blogspot.com/2014/07/blog-post_13.html

Lassyii pawee. 2557. การหกเหของแสง สบคนเมอ 5 สงหาคม 2560 จาก http://lightlightphysic.blogspot.com/2014/07/blog-post_13.html

Lassyii pawee. 2557. การสะทอนของแสง สบคนเมอ 5 สงหาคม 2560 จาก http://lightlightphysic.blogspot.com/2014/07/blog-post_13.html

Lassyii pawee. 2557. การกระจายของแสง สบคนเมอ 5 สงหาคม 2560 จาก http://lightlightphysic.blogspot.com/2014/07/blog-post_13.html

Google Inc. 2016. Google MAP. Retrieved July 5, 2016, https://www.google.co.th/maps/place/กรงเทพมหานคร

Tum Sikwae : ตม สแคว . 2558. ดถดวงจนทร Moon phase. สบคนเมอ 3 สงหาคม 2560 จาก http://tumsikwae.blogspot.com/2015/01/moon-phase.html

69

บรรณานกรม (ตอ)

Tum Sikwae : ตม สแคว .2558. เรองของน าขน-น าลง. สบคนเมอ 3 สงหาคม 2560 จาก http://tumsikwae.blogspot.com/2015/01/moon-phase.html

วทยานพนธ

อดศร ศรเสาวนนท. 2547. “สถาปตยกรรมเงา.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาศลปกร ภาควชาสถาปตยกรรมศาสตร สาขาสถาปตยกรรม มหาวทยาลยศลปกร.

70

ประวตผเขยนวทยานพนธ

ชอ-นามสกล นางสาว ธนพร รงวทยาการ เกดวนท วนท 01 พฤษจกายน พ.ศ. 2537 ทอยปจจบน 98/263 หมบานอทองเพลส4 ต.คคต อ.ล าลกกา จ.ปทมธาน 12150 ประวตการศกษา ระดบมธยมตน ป พ.ศ. 2550 โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา ระดบมธยมปลาย

ป พ.ศ. 2553 โรงเรยนเตรยมอดมศกษาพฒนาการ ล าลกกา

ป พ.ศ. 2556 ระดบปรญญาตร คณะสถาปตยกรรมศาสตร สาขา สถาปตยกรรม

มหาวทยาลยศรปทม วทยาลยเขตบางเขน

E-mail Bluedagonzii@gmail.com