LH-3.2.MATERIA-IKASLEENTZAKO GIDA
description
Transcript of LH-3.2.MATERIA-IKASLEENTZAKO GIDA
HUHEZI
LEHEN HEZKUNTZA – 3.2. MATERIA
MATERIAREN GIDALIBURUA
2012 - 2013 Ikasturtea
Xabier Arregi
[email protected]; luz.: 5154
Iker Azkue
[email protected]; luz.: 5130
Andoni Eizagirre
[email protected]; luz. 5220
Aitziber Sarobe
[email protected]; luz: 5144
Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak
eta Teknologiaren Ikaste-irakastea (II)
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
2
AURKIBIDEA
1. Sarrera ……………………………………………………………………………..….. 3
2. Konpetentziak……………………………………………………………………… 4
3. Edukiak…………………………….………………………………………………… 6
4. Ardatz metodologikoa…………………………………………………………. 7
5. Materiaren antolaketa orokorra.……………………………………….. 10
6. Egutegia……………………………………………………………………………….. 11
7. Ikaste koadernoa………………………………………………………………… 11
8. Ebaluazioa… ………………………………………………………………………… 12
9. Bibliografia ……………………………………………………………………....... 13
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
3
1. SARRERA
LH 3.2. materia, lehen mailan jorratutako LH 1.9. (Gizarte Zientziak, Zientzia
Esperimentalak eta Teknologiaren Ikaste-irakastea I) materiaren jarraipena da. Era
berean, bigarren mailan 2.9. (Matematikaren irakaskuntza-ikaskuntza) materian
landutakoak ere aintzat hartzen ditu. Irakasle ikertzaile profila jorratu nahi duen
ibilbidearen bigarren urrats modura planteatzen da LH 3.2. materia.
Lehen eta bigarren mailako ikasgaien bidez eginiko ibilbidean, arlo horien ezagutzetara
hurbiltzeko eta errealitatea aztertzeko moduak indartu nahi izan da. Matematika eta
Ingurunearen Ezaguera arloen bitartez Lehen Hezkuntzan garatu nahi diren
konpetentziei begira baliagarriak izan daitezkeen ezagutzez hausnartu da, beti ere,
ikuspegi edo jarrera ikertzaile batetik begiratuta.
LH 1.9. materian, jasangarritasunaren kontzeptua izan da jorratutako eduki nagusia.
Errealitatearen edo egunerokotasunaren azterketa egiteko aintzat har daitekeen
jasangarritasunaren ikuspegia zertan den landu da, nagusiki. Lau dimentsio ezberdin
aintzat hartuz landu da aipatu ikuspegia: naturala, teknologikoa, sozio-kulturala eta
osasuna.
L.H. 2.9 materian, konpetentzia matematikoa nola ulertzen dugun lantzeaz gain, Lehen
Hezkuntzan lantzen diren curriculumeko edukien oinarrizko printzipioak eta legeak
gogoratu eta matematikaren irakaskuntza-ikaskuntzarako eredu ezberdinak landu dira.
L.H. 3.2 materiaren xede nagusia bikoitza da: aurreko bi materietan sakontzean, biak
ala biak uztartuz, L.H. 1.9 eta 2.9 materien diziplinartekotasuna bermatu nahi da, arlo
teorikoan landutakoa diseinu eta jarduera-proposamen berrietan gauzatu ahal izateko.
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
4
2. KONPETENTZIAK Materia honen bidez garatu nahi diren konpetentziak eta bakoitzari lotutako ikaste-emaitzak ondorengoak dira:
KONPETENTZIAK IKASTE-EMAITZAK
ZEHARKAKOAK
a) Ikasten ikasi
a.1. Jakintza berriak eraikitzeko ikasleak ezagutzen zituen teknikak erabiltzen ditu, ikaste-testuinguru ezberdinetara egokitzen dituelarik.
a.2. Materian bertan landutako jarduerak , zein eskoletan egindako praktikak aintzat hartuta, bere ikasketa prozesuaz hausnartzeko irizpideak ditu.
b) Talde lana. Prozesuaren auto-erregulazioaren bidez landuko da. Taldearen azken auto-ebaluazioari begira diseinatuko dituzue prozesua eta tresnak taldearen jarraipena eta ebaluazio kualitatiboa eta kuantitatiboa egiteko.
b.1. Diseinatutako helburuak lortzeko bidean, eta taldeko kide guztien funtzioak adoste aldera, taldean hartutako konpromisoen baitan egiten du lana.
b.2. Lan taldearen helburuen, eta hartutako konpromisoen betetze mailaren inguruan hausnartzeko irizpideak ditu.
c) Komunikazio eraginkorra.
c.1. Ahoz zein idatziz, komunikatu nahi duen hori modu argian, zuzenean eta eraginkorrean helarazten du.
c.2. Bere hitzak erabiliz, mezu berrien ideiak modu egokian elkartu ditu materian zehar landutako lan ezberdinetan.
d) Arazoen kudeaketa.
d.1. Ikaste-irakaste prozesuan sortutako arazoak modu sortzaile eta ekintzailean kudeatzen ditu.
d.2. Materian ikertutako arazo ezberdinei modu koherentean eta arrazoizko argudioekin erantzuten die.
ESPEZIFIKOAK
1. Zientzia esperimentalen, Gizarte Zientzien eta Teknologia arloen oinarrizko prointzipioak eta legeak ezagutu.
1.1. Arlo hauen edukiekiko haurrek dituzten ezagutzekiko galdeketa-proposamenak analizatzen eta diseinatzen ditu.
1.2. Teoriaren eta praktikaren analisiaz baliatuz, arlo hauek haurren garapen prozesuan duten eraginaz hausnartu eta hori baloratzen du.
1.3. Arlo hauen irakaskuntzarekin erlazionatutako norbere kontzepzio zientifikoak eta didaktikoak ikertzen ditu horien analisiaren bidez.
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
5
1.4. Praktiken analisiaren bidez, arlo hauetako irakasleek duten rola eta horiekiko dituzten kontzepzioak behatu eta horiei buruz hausnartzen du.
2. Zientzia hauen eskola-kurrikulua ezagutu.
2.1. Inguruaren Ezagutza eta Matematikaren diseinu kurrikulararen kontuan hartu beharreko oinarrizko printzipio psikopedagogikoak analizatu eta baloratzen ditu.
2.2. Ingurunearen ezagutza eta Matematika arloen kurrikuluaren garapenerako proposatu eta garatu diren eredu didaktiko ezberdinak definitzen dituzten ezaugarriak sintetizatzen ditu.
2.3 Ingurunearen ezagutza eta Matematiken kurrikuluari dagokionez, kurrikulu ofizialak dituen helburuak, edukiak eta ebaluazio-irizpideak aztertu eta baloratzen ditu.
3. Zientzia esperimentalak, Matematikak eta Gizarte Zientziak kulturaren barne ikustea.
3.1. Iraganeko, egungo eta etorkizuneko errealitatea hobeto ezagutzeko materia hauek egiten duten ekarpena ikertu eta horretaz hausnartzea.
3.2. Gure kulturan jaso diren gertaera eta ekintza sozial garrantzitsuenek gelan izan duten eragina, eta nola landu diren, ikertu eta horiekiko hausnartzen du.
3.3. Bizipenak eta errealitatean oinarritutako egoerak aztertuz, zientziek, matematikak eta teknologiak gizakiaren eta gizartearen grapenean izan duten eragina ezagutzen du.
3.4. Lehen Hezkuntzako Ingurunearen ezagutza eta Matematika arloetarako proposamen didaktiko koherente eta funtzionalak egiten ditu. Arlo hauetako ezagutzak ingurumen-arazoak ulertu eta horiekiko sentsibilizatzeko baliatzen ditu.
3.5. Ikertutako ingurumen arazoetan jakintza-arlo ezberdinak erlazionatzen ditu.
4. Baliabide didaktiko egokiak erabiliz kurrikuluko edukiak garatu eta ebaluatzea, eta ikasleengan oinarrizko konpetentziez jabetzea lortzea.
4.1. Lehen Hezkuntzako Inguruaren Ezagutza arloan lantzeko diseinatutako proposamen didaktikoen bidez, arlo horien ikaste-irakasle prozesuen inguruko ezagutza didaktikoen inguruko corpusa erabiltzen du.
4.2. Jarduera praktikoak diseinatu eta esperimentatzen ditu, horretarako
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
6
estrategia metodologiko ezberdinak garatuz eta arlo horietarako tresna eta baliabide egokiak erabiliz.
4.3. Eskoletan garatutako hezkuntza-proposamenak analisatuz, arlo hauetako oinarrizko konpetentzien garpenean ahoz eta idatziz hizkuntzak duen lekuaz hausnartzen du.
4.4. Ikasleen ezagutzak ardatz hartuta, ingurunearen ikerketarako proposamen didaktikoak garatzen ditu ikuspegi globalizatzaile eta disziplinartekotik.
4.5. Arlo hauen ikaste-irakaste prozesuetarako erabili edota proposatutako baliabide didaktiko ezberdinak aztertu eta baloratzen ditu.
4.6. Materian garatutako lanak hizkuntzari dagokionean egoki idazten eta azaltzen ditu.
3. EDUKIAK
Hauek dira ezarritako konpetentziak garatzeko erabiliko diren eduki esanguratsuenak:
• Zientzia Esperimentalen eta Gizarte Zientzien genesia eta garapena: zergatik
eta zertarako.
• Zientzia Esperimentalen eta Gizarte Zientzien curriculum-diseinua: helburuak,
edukiak, ebaluazio irizpideak.
• Zientzia Esperimentalen, Gizarte Zientzien eta Teknologiaren (Zientzia,
Teknologia eta Gizartea) ikaskuntzarako irizpide epistemologikoak.
• Zientziaren irakaskuntzarekin erlazionatutako irakasleen kontzepzio zientifikoak
eta didaktikoak.
• Zientzien ikaskuntza prozesuan ikasleen ezagutza, ideiak eta sinesmenen
garrantzia.
• Zientzia eta teknologiako geletarako baliabide eta estrategi didaktikoak.
• Ikerketan oinarritutako eredu didaktikoa: ezaugarriak eta inplementaziorako
orientabideak eta baliabideak.
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
7
4. ARDATZ METODOLOGIKOA
Sarreran aipatu bezala, irakasle ikertzaile profila jorratu nahi duen ibilbidearen
bigarren urrats modura planteatzen da LH 3.2. materia. Beraz, Ikerketa izango da
erabiliko dugun estrategia metodologikoaren ardatza, uste baitugu, ikerketa dela
edozein gairen inguruan iritzi kritiko funtsatu bat sortzeko biderik egokiena.
Ikerketa, ordea, bi norabide ezberdinetara bideratu nahi da. Batetik, L.H. 1.9 materian
hasitako bidea jarraitu nahi da errealitate konplexua aztertzeko trebetasunak
eskuratzeko ahaleginean. Materia horretan ikusi bezala, trebetasun horiek ez baitaude
ezagutza esparruei estuki lotuta. Zeharkakoak dira. Errealitate konplexu hori
ezinbestez dago interpretazio ezberdinei lotuta, eta horiek egokitu, aberastu edota
modu esanguratsuan arrazoitzeko ezagutza-esparruen ekarpen teorikoak
ezinbestekoak izango dira.
Bestetik, ikerketa gelako errealitatera bideratu nahi da. Irakasle eta ikasleen
irakaskuntza-ikaskuntza prozesua esanguratsua izateko, irakasleak ezinbestekoa du
proposamen didaktiko egokiak diseinatzea eta ikasleen ikasketa-prozesuaren
jarraipena egitea. Irakaslearen eginbeharra izango da bere ikasleak momenturo
prozesu horren zein puntutan dauden aztertu eta bide horretan aurrera egiten
laguntzea, edota, jarraipen horretan oinarrituta hala badagokio, diseinatutako
proposamena berregituratzea. Beraz, praktiketan zaudeten bitartean egingo duzuen
ikerketa-lan horretarako tresnak aztertu eta eskuratzea ere ezinbestekoa izango da
irakasle-ikertzaile profila garatu nahi bada.
Bukatzeko, hau guztia ikasturtean zehar bereizi diren fase ezberdinetarako prestatu
diren saio ezberdinetan lantzea espero da, eta fase bakoitzerako aurreikusten diren
ekoizpenetan jasoko dira ikerketa horien emaitzak eta horietatik abiatutako
proposamenak.
Helburu horiek lortu ahal izateko , honako ikerketa galderak hauek erantzun nahi dira
materian proposatuko diren jardueren bitartez:
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
8
1. Nola lantzen dira eskoletan Ingurunearen Ezagutza eta Matematika arloak?
Ikerketa galdera honi erantzuteko ikasturtean izango den praktika aldiaz
baliatuko gara nagusiki. Eskola ezberdinak ezagutu eta bertan arloen gaineko
azterketa egiteko aukera paregabea zabaltzen da, urtarrila-otsaila bitartean
izango diren praktiken bitartez. Agerikoa da Ingurunearen Ezagutza eta
Matematika arloek duten garrantzia eskolako plangintzan eta baita Lehen
Hezkuntzako curriculumean ere. Arlo bi horien inguruan antolatzen diren eskola
jarduerak haurren garapenari begira duten garrantzia ukaezina da. Biak ala
biak, bizitzaren gertakariak ulertzeko eta horietan eragiteko ezinbesteko
ezagutzak eta tresnak eskaintzen dizkigute.
2. Nola esaten da landu behar direla arlo horiek?
Bigarren galdera honi erantzuteko iturri desberdinetara joko dugu , arloen
garapenari begira dauden ikuspegi eta iritziak ezagutzeko. Oinarrizko
Curriculum Diseinuak, bere aldetik, jasotzen ditu arlo horiek jorratzeko
aintzakotzat hartu beharreko oinarrizko printzipio psikopedagogikoak eta
ikasleen garapen osoari begira landu beharreko gaitasunak ere.
Beste alde batetik, gero eta zabalagoa da didaktika esparruan egiten ari den
ikerketa. Ikaste irakaste prozesua, ikasleek dituzten ezagutza edo kontzepzioak,
edota estrategi metodologikoak dira ikerketa horien aztergai batzuk. Horiei
esker, gero eta gehiago dakigu nola ikasten dugun eta baita nola irakatsi behar
den ere. Bada, materiaren bigarren galdera horri erantzunak topatu nahian,
iturrietara joko dugu Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloen irakaste
prozesuan oinarriak edo giltzarriak diren irizpide edo printzipioak ezagutzeko.
Hala ere, esan beharrik ez dago, Oinarrizko Curriculum Diseinuak jasotzen
dituela ikerketa didaktikoetatik eratorritako ondorioak. Beraz, biak ala biak,
ezinbesteko erreferente dira aipatu arlo horien diseinuari eta aplikazioari behar
bezala erantzuteko. Ikuspuntu teoriko batetik helduko zaio beraz bigarren
galderari. Edonola ere, ez diogu teoria soilari erreparatuko. Aurreko galderan
bezala, eskoletan behatu eta aztertutako praktikak izango dira ikuspuntua
osatzeko erabiliko den beste erreferentzia.
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
9
3. Nola uste dugu landu beharko direla arlo horiek?
Aurreko galdera bi horien inguruan eginiko azterketak bidea erakutsi beharko
liguke arlo horien lanketarako irizpideak izaten. Izan ere, arloen irakaskuntzaren
gainean norberak dituen ideiak eta sinesmenak ezbaian jarri behar dira, adituek
edota esperientziak erakusten dizkigutenekin kontrastatuz. Hori da, hain zuzen,
hirugarren ikerketa galdera honen xedea, alegia, praktiken bitartez arakatutako
esperientziak eta eginiko azterketa teorikoarekin kontrastatuz, norberak duen
irakaskuntzaren ikuspegia (arlo hauen lanketari dagokienez) definitu eta
sendotzea. Horrela, praktiketan behatutako esperientziak aztertuko dira eta
hobekuntza proposamenak egin ere, aurretik landutako irizpide teorikoak
aintzat hartuz, eta norberak (taldekideekin batera ) garatu dituen irizpideak ere
proposamenean integratuz.
5. MATERIAREN ANTOLAKETA OROKORRA
Hiru fase bereiziko dira: praktika aurretikoa, praktika garaia eta ondorengoa.
Lehen fasea: praktika aurretikoa (irailak 18 – abenduak 18).
Xedea: Lehen fase honen helburu nagusia da bigarren ikerketa galderari
erantzutea, alegia, nola esaten da landu behar direla matematika eta
ingurunearen ezagutza arloak?
Ekoizpenak: Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloak lantzeko aintzat
hartu beharreko oinarri psikopedagogikoen hausnarketa, erabilitako
dokumentazio teorikoan oinarritua. Proposamen didaktiko baten aurre
diseinuarekin lagunduko da taldean egingo den hausnarketa hori. Fase honetan
landutakoen hausnarketak jasotzen dituen ikaste koadernoa.
Baliabideak: MUDLE-n bitartez eskainiko diren irakurgaiak, saio teorikoetan
emandako informazioa eta eginiko jarduerak (adibideak aztertu, jarduerak
diseinatu,…). Bestalde, estrategi didaktikoak lantzeko tailerrak egingo dira:
esperimentazioa (laborategia), landa lanak, simulazio jolasak eta gelako
jarduerak (arazoak, ariketak, debateak,..)
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
10
Bigarren fasea: praktika garaia (urtarrilak 7 – otsailak 15).
Xedea: Materia honen lehen ikerketa galderari erantzutea, alegia, nola lantzen
da eskoletan Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloak?
Ekoizpena(-k): Bakoitzak bere ikastetxean eginiko behaketan, jasotako
datuetan eta lehen fasean ezarritako oinarri psikopedagogikoetan oinarrituz,
Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloaren lanketaren inguruko behaketa
txostena egitea.
Baliabideak: Gidoia, arloen behaketa eta analisia egiteko. MUDLE-en zabalduko
den foroa praktiken jarraipena egiteko eta laguntza eskaintzeko.
Hirugarren fasea: praktika ondorengoa (otsailak 20 – maiatzak 29).
Xedea: hirugarren ikerketa galderari erantzutea: nola uste dugu landu behar
direla arlo horiek, alegia, Matematika eta Ingurunearen Ezagutza arloak?
Ekoizpena(-k): Praktiketan aztertutako egoerak baliatuz eta lehenengo fasean
aztertutakoak aintzat hartuz, proposamen didaktiko bat osatuko da talde
lanean.
Baliabideak: Irakurgaiak eta tutorizazioa.
EGIN BEHARREKOAK
SA
IO P
RE
SE
NT
ZIA
LAK
Saio teoriko-praktikoetan: - Antolatuko diren saio teoriko-praktikoetan parte hartu. - Proiektuari aurre egiteko behar den planifikazioa egin, taldeka. - Taldean, ezagutzak elkartrukatu eta eztabaidatu. - Teoria eta praktikaren artean loturak egin. - Materian lantzen diren kontzeptu garrantzitsuenak argitzeko
jarrera erakutsi. Praktika aldian:
- Ikaste-irakaste prozesuaren behaketa egin. - Behaketa gidoia osatu eta egin beharreko txostenera eraman. - MUDLE-en jarriko den foroan parte hartu.
SA
IO E
Z
PR
ES
EN
TZ
IALA
K
- Artikuluen irakurketa. - Saio teoriko-praktikoetan ezagutu eta eginikoen hausnarketa,
eta landutakoaren sintesia ikaste koadernoan jaso. - Fase bakoitzerako eskatutako ekoizpenak landu. - Talde lanari erantzun.
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
11
6. EGUTEGIA
7. IKASTE KOADERNOA
Ikaste koadernoaren formatua, zein edukien antolaketa norberak aukeratuko ahal
izango ditu, beti ere irakasleak ekoizpen hori aztertzeko aukera izatea bermatuz.
Tresna honen helburu nagusia norberaren ikasketa-prozesuaren garapena erakustea
dela kontuan hartuta, edukiei dagokienez, gutxieneko baldintza hauek bete beharko
ditu:
A) Ezagutza berriak jasotzea; hau da, bidalitako irakurketen hausnarketak eta taldean
egindako lanketatik eta eztabaidetatik ateratako ondorioak jasotzea;
B) Ikaste koadernoan jasotakoa lanketa pertsonalaren ondorio izatea, eta ez han eta
hemen jasotako informazioaren bilduma hutsa. Ezinbestekoa izango da, gainera,
jatorrizko iturriak identifikatzea, unibertsitateko lanak egiteko gidari jarraituz (ikus
Mudlean).
DATA LAN MOTA EGITEKOA NOIZKO
I FASEA
Ira 18 - Abe 18
Taldekoa Oinarri psikopedagogikoen hausnarketa Urriak 2
Aurreproiektuaren diseinua. Abenduak 14
Bakarkakoa Ikaste Koadernoa Abenduak 11
II FASEA
Urt 7 - Ots 15
Bakarkakoa Arloetako behaketa-azterketa. Otsailak 18
II FASEA
Ots 20 - Mai 29
Taldekoa Proposamen didaktikoa Maiatzak 29
Bakarkakoa Ikaste Koadernoa
Maiatzak 15
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
12
8. EBALUAZIOA
Ebaluazioaren funtzio nagusia ikaste prozesuaren erregulazioa izanik, materiaren
ebaluazioa jarraitua izango da, eta horretarako bakarkako lanak zein taldekoak
erabiliko dira euskarri bezala eta ekoizpen bakoitzari dagozkien ebaluazio-irizpideak.
Ekoizpenen ebaluazioa modu desberdinetan egingo da: bai heteroebaluazio bidez,
baita autoebaluazio bidez ere. Autoebaluazio hauek bukaerako kalifikazioan kontuan
hartuko dira. Bi ebaluazio mota hauetarako ebaluazio-irizpide berdinak erabiliko
dituzte bai irakasleek baita ikasleek ere.
Bestalde, taldeko lanen ekoizpenean zehar, koebaluazioa egingo da taldekideen
artean, hain zuzen ere talde-lanaren taldeko erregulazioan laguntzeko.
Kalifikaziorako aintzat hartuko diren ekoizpenak eta bakoitzak izango duen pisua
ondoko eskeman azaltzen da:
Ekoizpenak Ebaluazio-modua Portzentaiak
TALDEKO LANAK
AURREPROIEKTUA
(Heteroebaluazioa) % 10
% 50 PROPOSAMEN DIDAKTIKOA
Auto- eta heteroebaluazioa % 40
BAKARKAKO
LANAK
IKASTE KOADERNOA
Auto- eta heteroebaluazioa % 40
% 50
BEHAKETA –TXOSTENA
Auto- eta heteroebaluazioa % 10
Oharra: ekoizpen guztiak gainditu behar dira materia gainditu ahal izateko.
L. H. 3.2. - Gizarte Zientziak, Zientzia Esperimentalak eta Teknologiaren ikaste-irakastea (II)
13
9. BIBLIOGRAFIA
ACEVEDO DÍAZ, J.A. (2008): “El estado actual de la naturaleza de las ciencias en la
didáctica de las ciencias”. Revista Eureka, 5 (2): 133-169.BERGÉS, l. (1996). “El
estudio del medio sociocultural en la educación de hoy”. Aula, 48: 5-8.CAÑAL, P.;
POZUELOS, F.J. eta TRAVÉ, G. (2005). Proyecto curricular Investigando Nuestro
Mundo (6-12). Lehen alea: Descripción general y fundamentos. Sevilla: Díada.
CUBERO, R. (2000). Cómo trabajar con las ideas de los alumnos. Bilduma: Investigación
y enseñanza. Sevilla: Díada.
EHAA (2007). “175/2007 DEKRETUA, urriaren 16koa, Euskal Autonomia Erkidegoko
Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma sortu eta ezartzekoa”. 218. Zbkia, 2007ko
azaroak 13.
JIMÉNEZ, J.R. (2003): “Un aula para la investigación: cómo construir un ambiente
favorable a la indagación educativa”. Investigación en la escuela, 51: 15-26.
PORLÁN ARIZA, R. (2000): “¿Qué saben y qué deberían saber los alumnos de primaria
sobre el medio? Dos problemas profesionales relevantes en la formación inicial del
maestro”. Investigación en la Escuela. 42: 5-15.
RAMOS, J. (2007). Hablar, investigar y comprender el mundo. Bilduma: Colaboración
pedagógica. Sevilla: Publicaciones del M.C.E.P.
RIVERO GARCÍA, A. (2000): “Enseñando a los futuros maestros y maestras a enseñar
conocimiento del medio: intenciones y dificultades”. Investigación en la Escuela. 42:
17-27.
ZABALA, A. (1989): “El enfoque globalizador”. Cuadernos de Pedagogía, 168: 22-27.
ZABALA, A. (1994): “Los proyectos de investigación del medio. Los problemas reales
como eje estructurador de los procesos de enseñanza y aprendizaje”. Aula, 8: 17-
23.