lesmap gitte laatste versie isol - tervesten.be · jeugdroman Galgenmeid van Jean-Claude van...
Transcript of lesmap gitte laatste versie isol - tervesten.be · jeugdroman Galgenmeid van Jean-Claude van...
1
GITTEGOEDOMWETEN
EENBROCHUREVOLINFOOOKVOORLEERKRACHTENENLEERLINGEN
Eenmeisjewordteenvrouwtussentweewereldeninofhoehetisomnergensbijtehoren.
TheaterFroeFroe–Namenstraat7–2000Antwerpen–T/F03/248221ISOLISTI–JanvanRijswijcklaan155,2018Antwerpen–T03/8000121
[email protected]@isolisti.be-www.isolisti.be
2
1. Inhoudsopgave
1. Inhoudsopgave2. Inleiding3. GITTEvanFroeFroeenISolisti
a. Korteinhoudb. Personagesc. Credits
4. GalgenmeidvanJean-ClaudevanRijckeghemenPatvanBeirsa. Korteinhoudb. Extrapersonagesc. Schilderij
5. Achtergrondinformatiea. Tijd b. Ruimtec. Thema’sd. Verwijzingen
6. DeVormofoverPoppen–Video–Muzieka. Poppenb. Videoc. Muziek
7. Theatercodes8. Bijlagen
3
2. Inleiding
Beste,
JulliekomenmetjullieklaskijkennaardefantastischevoorstellingGITTE.DezeisgebaseerdopdejeugdromanGalgenmeidvanJean-ClaudevanRijckeghemenPatvanBeirs.Dittheaterbezoekkanvoorbereidofachterafbesprokenwordenaandehandvandezemapvolinfooverdeproductie.
Erzijnviergrotedelen.HeteerstedeelfocustopdetheatervoorstellingGITTEzoalsdezegemaaktisdoorFroeFroe.HettweededeelgeeftmeeruitlegoverhetboekGalgenmeid,enbiedtinformatievoorzowelleerlingendiehetverhaalwelgelezenhebben,alsleerlingendieditnietdeden.Inhetderdedeelvindenjulliemeeruitlegoverdeachtergrondvanhetstuk,detijdenruimte,enenkeleverwijzingen.Inhetvierdedeelvindenjulliemeerinformatieoverdepoppen,devideo’s,endemuziek.Totslotkunnenjullieindezelesmapookenkeletheatercodesenbijlagenvinden.
Indezebegeleidingsmapwordtallerleiinformatieaangereikt.Bijeenaantaltopicsstellenwezelfeenvoor-ofnaverwerkingsopdrachtvoor.DezewordenaangeduidmeteenkleinlogovanFroeFroe.Uiteraardzijnjulliezelfvrijomandereopdrachtenbijteverzinnenofdeonzeomtevormen.
WijkijkensamenmetjullieuitnaardeweergalozeschoolvoorstellingenvanGITTE.
HetteamvanFroeFroeenvanISOLISTI
4
3. GITTEvanFroeFroeenISOLISTI
A. Korteinhoud
In1572wordtGittedoorhaarmoederachtergelatenbijhetweeshuis.Zeisopdatmomentvijfjaar.Haarvaderkentzeniet,hetenigewatzevanhemheeft,iseenhalskettingmeteenSpaanszegelaan.Zegroeitopinhet“maagdenhuis”,enzeverteltiedereenoverhaarSpaansevader,dieeenrijkepiefzouzijn,eenElCapitano,zelfseenvriendvandekoningvanSpanje.
Anderewezenwordenverkochtaandeftigefamilies,waarzeeentoekomstalsdienstmeisjetegemoetgaan.Gittekomtechterterechtbijeenbendekermisklantendiehaarlerenstelenenbedriegen.Zeblijktaanlegtehebbenvoorhetstelen,totzeopeendagbetraptwordt!Zeprobeerttevluchtendooroverdebevrorenrivierterennenmaarzezaktdoorhetijsenverdrinkt...Bijna.
Zewordtgeredenvliegtdegevangenisin.Ineenkoudevochtigecel,volmetrattenennogeenoudwijfdatveroordeeldisomdatzemetdeduivelgeslapenheeft,wachtzehaarvonnisaf.Zestaatklaaromterechtgesteldteworden,debrandstapelliktaanhaarvoeten.
Detijdstaatplotsstil.Erkomteenkraaiovergevlogeneneenkoudewindvlaagdoofthetvuur.Endanbedenktderechterzich.HijgelooftplotsdathetzegelaanGitteshalskettingechtis.AlsGittewerkelijkdedochterisvaneenSpaansehertog,kunnenzehaarinschakelenalsspionneinSpanje.DievadervanhaarisdeCapitanovandeoorlogsvlootvandeSpaanselegers.Gittekankiezen:brandenofspionworden.Zekiesthettweede.
Gittekrijgteenbrandmerkophaarschouderopdatzenietzouwegvluchten.Indemiddeleeuwenwistiedereenwatzo’ntattoobetekendeenwaarzeookgepaktwerd,zezouonmiddellijkafgemaaktworden.
ZevertrektnaarSpanje.Haaradvocaatenvriend,Johannes,gaatmee.ZeleertSpaansspreken,enéénmaalaangekomen,overtuigtzehaarvaderdatzeweldegelijkzijndochteris.Hijgeloofthaar,hijherkentzijngeliefde,demoedervanGitte,inhetmeisje.
DanontmoetGitteDonDomingo.Eenberoemdmatador,eenstierenvechter.Zewordensmoorverliefdopmekaar,vooralGitte.DonDomingoisverliefdophetgeldenhetaanziendathijzoukrijgenindefamilie.GittevergeethaaropdrachtengenietvanhetleveninSpanje.ZekrijgteenSpaansenaam,mooiekleren,zon,familie,eten,eenlief.Erkomteentrouwfeest.
Deeerstehuwelijksnachtlooptallesfout.Hetbrandmerkophaarschouderverraadthaar.Gittewordtontmaskerdalsdiefenspionneenzewordtvermoorddoorhaareigenmanomzijneerteredden.
Endanvliegtereenkraaiover…
5
B. Personages
GITTEishethoofdpersonage.Zeisopgegroeidineenweeshuis,kenthaarvaderniet,enheeftgeenherinneringenmeeraanhaarmoeder.Hetliefstewatzewil,isopzoekgaannaarhaarvader,maardatishaarnietgegund.Op14-jarigeleeftijdwordtzeaangehoudenvoordiefstal,enveroordeeldtotdebrandstapel.Haarenigemanieromteontsnappen,isspionereninSpanje.GespeelddoorJulieDelrue.
NEELKENiseenheksdieGitteontmoetindegevangenis.Zebeweertbijvollemaanineenraafteveranderen.GespeelddoorAnneloreStubbe(pop).
JOHANNESiseigenlijkeenletterzetter,maarsomswordthijopgeroepenalsonderbaljuwbis.HijkrijgtonmiddellijkmedelijdenmetGittewanneerhijhaarontmoetindegevangenis,endoetzijnuiterstebestomhaarvrijtespreken.HijpleiterookvooromGittenaarhaarvadertesturen.WanneerGittevertrektalsspion,gaatJohannesmethaarmeealstussenpersoon.GespeelddoorDriesDeWin(pop).
BALJUWisderechter.HijlijktnietgeïnteresseerdinalleswatGittehemvertelt,enwordtkwaadwanneerJohannessuggereerthaarnaarSpanjetesturen.GespeelddoorMiekeLaureys(masker).
BEULwerktvoordebaljuw.Hijiswreedenhoudtervandegevangenentefolteren.GespeelddoorFilipPeeters(pop).
ELCAPITANO/ELCAPITANisdevadervanGitte.HijisdeaanvoerdervandeSpaanseoorlogsvlooteneenvriendvandeSpaansekoning.AlsGittebijhemaankomt,erkenthijhaarmeteenalszijndochter.GespeelddoorFilip,AnneloreenDries(pop).
LAMAMA/MADREisdevrouwvanElCapitano.IneersteinstantieiszekwaadwanneerzeGitteziet,enzegeloofthaarookniet,maarnaeentijdjesluitzeGittetochinhaararmenalsdeelvandefamilie.GespeelddoorMieke.
2DIENSTMEIDEN/CHIKKASwerkenvoorElCapitano.ZevindenGitteraaromdatzenooithaarhemduittrekt.GespeelddoorMiekeenAnnelore(poppen).
DOKTERonderzoektGittewanneerzeaankomtinSpanje.Hijverklaarthaargezond.GespeelddoorFilipenAnnelore(pop).
DONDOMINGOiseenSpanjaardopwieGitteverliefdwordt.ZewileenlevenmethemopbouweninSpanje,maarhijontdekthet
6
brandmerkophaarschouderenwilhaarstraffenvoorhaarleugens.GespeelddoorAnnelore,Filip,MiekeenDries(pop).
Johannesiseenletterzetter.Omdeleerlingenhiereenconcreetbeeldbijtegeven,kanverwezenwordennaarPlantin-Moretus.Inditmuseumiseendrukkerijuitde16e-17eeeuwbewaardgebleven.
http://www.museumplantinmoretus.be/nl
C. Credits
Spel,poppenspel:DriesDeWin:Johannes(pop),ElCapitano(pop),DonDomingo(pop).JulieDelrue:Gitte.MiekeLaureys:Baljuuw(masker),LaMama,Dienstmeid/Chikka(pop).FilipPeeters:Beul(pop),ElCapitano(pop),Dokter(pop),DonDomingo(pop).AnneloreStubbe:Neelken(pop),ElCapitano(pop),Dienstmeid/Chikka(pop),Dokter(pop),DonDomingo(pop).
Regie:MarcMaillard.Muziek:ISOLISTImetKasperBaele(hobo),NeleDelafonteyne/TomonoriTakeda(klarinet),FrancisPollet(fagot)enArneLeurentop(electronica).Videocreatie:StijnGruppingenrealisatie:TimOelbrandt.Techniek:TimOelbrandtenJonasDeWulf.Tekst:MiekeLaureys,MarcMaillard,naarhetboekGalgenmeidvanPatVanBeirsenJean-ClaudeVanRijckeghem.Poppen:PatrickenMarcMaillard,InaPeeters,AstridMichaelis.Kostuums:AstridMichaelis.Decor:BrunoSmeyers,KlaartjeVermeulen,JannekeHertoghse.a.
7
4. GalgenmeidvanJean-ClaudevanRijckeghemenPatvanBeirs
DezevoorstellingisgebaseerdophetboekGalgenmeidvanJean-ClaudevanRijckeghemenPatvanBeirsuit2010.Ditboekisgeschiktvooriedereenvanaf12jaar.
Kennendeleerlingenhetverschiltusseneenboekeneentheatervoorstelling?Laatzeverschillenopnoemen,enalsnabesprekingeentoneelstukjeopvoerenopbasisvaneenanderetekst.AlszeGalgenmeidgelezenhebben,kunnenzeookconcreteverschillentussenhetboekenGITTEopnoemen.
A. Korteinhoud
Antwerpen1582.DeveertienjarigebeurzensnijdereninbreeksterGitteNiemandsdochterwordtindeboeiengeslagendoordestadswachtenterdoodveroordeeld.ZeontsnaptternauwernoodaandegalgdoordeonderbaljuwervanteovertuigendathaarvadereenSpaansehertogisdiebovendienadviseurisvankoningFilipsdeTweede.
DeNederlandenzijninoorlogmetSpanjeeninruilvoorhaarlevenmoetGittespionerenvoordeNederlandseprinsvanOranje.ZereistnaarSevillaenzalalhaarlistenhandigheidmoetenaanwendenomdestrategischezeekaartenvandehertogtestelen.
MaarhoelangerGitteinSevillais,hoemeerzevandestadendehertoggaathouden.WanneerzedeeleganteDonDomingoontmoet,slaathaarharthelemaalophol.Zeprobeertmetallemiddelenonderhaaropdrachtuittekomen...
B. Extrapersonages
Dezepersonageskomenwelinhetboekvoor,maarspelengeentolinhettoneelstuk.Enkelenwordenwelterloopsvermeld,zoalsbijvoorbeeldGittesmoeder.
ROSSEisGittesmoeder.Zewerkteineenherbergalsgezelschapsdame.Gitteheeftweinigherinneringenmeeraanhaar.
MEESTERADRIAANenGRETAzijndeeigenaarsvanhetweeshuiswaarGitteopgroeit.
JOBBEiséénvandeanderemeisjesinhetweeshuis,Gitteraaktgoedbevriendmethaar.
ZWARTPEERKENenMANKEESMERALDAkopenGitteopuithetweeshuis.Zereizenstelendkermissenrondalsapothekerentoekomstvoorspelster.
SLIMMERICUSreistmeemetZwartPeerkenenEsmeralda.Hijlijdtaanepilepsie.
8
FRANCISCUSwordtookweldeHeiligeFranciscusgenoemd.Ookhijreistmeenaarkermissenenbeweertmensentekunnengenezendoorhandopleggingen.Hijheeftvierhonden:Marcus,Mattheus,JohannesenLucas.
KARELDEKERKPISSERleertGittehoezemoetsteleneneenmesmoetgebruiken.Hijisverliefdophaar.
C. Schilderij
DecovervanGalgenmeidiseendetailuiteenschilderijvanCarvaggio.Hetschilderijheet‘JudithonthoofdtHolofernes’enisgeschilderdin1598-1599,dusooktentijdevandeTachtigjarigeOorlog.
HetschilderijisgebaseerdophetBoekvanJudithdateenconflicttussendeJodenenAssyriërs(Syrischechristenen)beschrijft.Ditgaatdusookomeengodsdienstconflict,netzoalsdestrijdtussendeprotestantenendekatholieken.
Meerinformatieoverhetschilderijkanuhiervinden:https://nl.wikipedia.org/wiki/Judith_onthoofdt_Holofernes_(Caravaggio).
Meerinformatieoverdeschilderkanuhiervinden:https://nl.wikipedia.org/wiki/Caravaggio_(schilder).
Deleerlingenkunnenookzelfopzoekgaannaardebetekenisvanhetschilderij,enhetvergelijkenmetdesituatieindeNederlandenenSpanje.
5. Achtergrondinformatie
A. Tijd
Eind16eeeuw.Gittewordtin1572achtergelateninhetweeshuis,wanneerzevijfjaaris.OphaarveertiendewordtzenaarSpanjegestuurd,in1582.HetverhaalspeeltzichaftijdensdeTachtigjarigeOorlog.
MeerinformatieoverdeTachtigjarigeOorlog:https://nl.wikipedia.org/wiki/Tachtigjarige_Oorlog
9
Laatdeleerlingen(eventueelopvoorhand)enkelebergrippenopzoekendietemakenhebbenmetdeTachtigjarigeOorlog.Zekunnendezeookvoorstellenaandeklas.
WillemvanOranje,FilipsIIOverwelkegebiedenregeerdendezepersonen?
Calvinisme,katholicisme,protestantisme Watishetverschiltussendezegodsdiensten?Welkewerdwaarbeoefend?
Galg,brandstapel,folteringenWiewerdgevangengenomen?Waaromwerdenmensengefolterd?Opwelkemanier?
Beeldenstorm WatgebeurdeerpreciestijdensdeBeeldenstorm?Watwashetresultaat?
Ontdekkingsreizigers,deNieuweWereldWatzijnontdekkingsreizigers?Kennendeleerlingenenkelevoorbeelden?WaarligtdeNieuweWereld?Wathoudtdezepreciesin?Hoelangduurdehetomdezetebereikeninde16eeeuw?Ennu?
DenasleepvandeTachtigjarigeOorlogblijftnogsteedsactueel,datblijktuiteenartikeldatinjanuari2018verscheen.InditartikelwordtmeeruitleggegevenoverhetbestaanvanSpaansbloedinVlaanderen,enofhetaldannieteenmytheis.
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/01/16/-spaans-bloed--in-vlaanderen-is-een-mythe/
B. Ruimte
GittegroeitopinAntwerpen(Vlaanderen)enwordtviadehavenvanCadiz,naarSevilla(Spanje)gestuurd.
Meerinformatieoverdegeschiedenisvandezesteden:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Antwerpen_(stad),https://nl.wikipedia.org/wiki/Sevilla_(stad).
Inde16eeeuwhadmenminderkennisvandewereldenhoedieeruitzag.Erbestondenmaarenkelekaarten,endezewarenonvolledigenwerdenconstantaangevuldofverbeterd.Ditkomtook
10
sterknaarvoreninhetboek(ziebijlageB.),eniséénvandebelangrijksteredenenwaaromGittealsspionnaarSpanjewordtgestuurd.ZemoetdewereldkaartenvandeSpanjaardenzientebemachtigen.
Vraagaandeleerlingenofzijhetbelangvandezewereldkaartenbegrijpen.LaatzeeenoudekaartvanEuropaofvandeNederlandenvergelijkenmeteenhuidige.Zijnerveelverschillen?
HierisalsvoorbeeldeenkaartvandeNederlanden,gemaaktdoorGerardMercatorengepubliceerdin1596.
GittekomtinSpanjeterechtenmoetSpaansleren.LaatdeleerlingenookkennismakenmetenkelebasiswoordenSpaans.Hierzijnenkelewoordendieookterugkomeninhetstuk.
- Hola!=Hallo!- Buenosdias!=Goeiedag!- Buenasnoches!=Goeienavond!- Ciao!=Dag/Hallo!- Todobien?=Allesgoed?- Comoanda?=Hoegaathet?- Muybien!=Heelgoed!- Todomuybien,gracias!=Allesheelerggoed,bedankt!- Yomellamo…=Ikheet…- Comotellamas?=Hoeheetje?- Elpadre=Devader- Lamadre=Demoeder- Elamor=Deliefde- Miamor=Mijnlief- Teamo!=Ikhouvanje!
C. Thema’s
InzoweldevoorstellingGITTEalshetboekGalgenmeidzittenverschillendethema’sverwerkt.Welkeherkennendeleerlingen?Welkevindenzebelangrijkenwelkeminderbelangrijk?Hiervolgenenkelevoorbeeldenomeventueelhetgesprektesturen:
11
FamilieGitteweetnietwiehaarvaderis,enhaarmoederbrachthaarnaareenweeshuis.Zekenthaarfamilieniet.Leertzedezelaterkennen?Beschouwtzeanderemensenalsfamilie?HoeisdebandmethaarvaderuitSpanje?Zijnernoganderevoorbeeldenvanfamilieindevoorstelling?Watvindendeleerlingenvanhunfamilie?
ArmoedeVelemensenleefdeninarmoede,enookGitteheeftgeengeldenmoetdaaromgaanstelen.Isditoké?Hoezietarmoedeeruitinde16eeeuw?Levenertegenwoordignogmenseninarmoede?
SpionageGittevertrektalsspionnaarSpanje.Watbetekentditenwatmoetzedoen?Slaagtzeinhaaropdracht?
LiefdeWanneerzeinSpanjeis,wordtGitteverliefd.Hoebeschrijftzedit?Hoeeindigtdezerelatie?Zijnernogmensenverliefdindevoorstelling?Hoezoudendeleerlingenverliefdzijnomschrijven?
D. Verwijzingen
Inhetstukkomenenkeleverwijzingennaaranderemediavoor.Hierzijneenaantalopgesomdalsvoorbeeld.Herkennendeleerlingenzelfnogandereverwijzingen?
Kaartenkamer/CharlieChaplinwereldbolfilmfragment
https://www.youtube.com/watch?v=YqyQfjDScjU
12
Heksenvervolging/MonthyPythonfilmfragment
https://www.youtube.com/watch?v=yp_l5ntikaU
Flamenca/DancingWithTheStarsfilmfragment
https://www.youtube.com/watch?v=vpFUcBfljRk
13
6. Poppenenvideo
A. Poppen
Indevoorstellingwordenveelpoppengebruikt.TheaterFroeFroeheeftdaarvooreeneigenatelierinAntwerpen.Indatatelierwordenookpoppenvooranderetheatergezelschappengemaakt,ofvoorfilmoftelevisie.JulliekennenzekerBumba,Liegenbeest,FinenFlo,KamilvanKaatjeKetnetenveleanderepoppen.Hetatelierkanookgratisbezochtworden,alsjulliedaarinteresseinhebben
Jan,MarcenPatrickMaillardzijndriebroersdiedezepoppenmakensamenmetInaPeeters,JannekeHertoghsenAstridMichaelis.
Poppenmakenisnetzoalsbeeldhouwenenschildereneenkunsteneenberoep.Erkruiptveelwerkentijdin.AlsjegraagooitzelfeenpopleertmakenbijFroeFroekanjedaarvooreenworkshopvolgen.Wegevenjaarlijksworkshopsinhetatelierofergensanders,zowelvoorvolwassenenalsvoorjongerpubliek.Jekanopdewebsitemeerinfovinden.
B. Video
Indezevoorstellingiservrijwelgeendecor,maarerwordtwelvideogebruikt.Dezebeeldenwerdenspeciaalgemaakt.Erwastijdensderepetitiesdusookiemanddieopdecomputerdebeeldenontwierpvoordeachtergrondenoffilmpjesbewerktevoordebewegendebeelden.Tijdensdevoorstellingiserduseentechniekerdieviadecomputerallebeeldenstuurtnaartweeprojectoren.Erstaateréénvooraanenéénachteraan.Frontenretro-projectiewordtdatgenoemd.
14
C. Muziek
GitteiseencoproductievanISOLISTIenTheaterFroeFroe.DatwilzeggendatwedetheatervoorstellingsamenmaaktenmethetensembleISOLISTI.
Indezevoorstellingspelendriemuzikantenmee.Zijbespelendehobo,deklarinetendefagot,driehoutblaasinstrumenten.
JappeenBalder,2jongerenuitdejongerenwerkingvanISOLISTI,spelenfagotenhobo.Inhetvolgendefilmpjeleggenzijuitwattypischisaanhuninstrumentenspelenzeookeenstukje.Zevertellenookietsoverdeklarinet.Wiemeerwilwetenoverdezeinstrumenten,kandeinstrumentenfichesindebijlageraadplegen.
WijvanFroeFroevondenheteenuitdagingomdezeklassiekemuziekinzo’npoppenvoorstellingenverhaalteintegreren.
Daarnaastisereenextramuzikant:ArneLeurentopspeeltklanken,beatsengitaar.Hijispopmuzikantenwerktopeentotaalanderemanierdandeklassiekemuzikanten.JezalbijvoorbeelddemuziekuithetballetvanhetZwanenmeergehoordhebbenwaarinbeidemuziekstijlensameneengrootorkestproberenteimiteren.Deoverstuurdeakkoordenvanderockenrollgitaargevendehevigeimpactvandertigviolen.
Zohebbenweookgeprobeerdomeen“hiphop-rap”indevoorstellingmetonzeklassiekemuzikantentespelen.DeteksthiervanvindjeinbijlageC.Aanjullieomtezeggenofdemuziekgeluktismaarwijvondenhetalvastheelfijnenspannendomzotewerken.
15
Hierzijnenkelelinksnaardemuziekstukkendiegebruiktwordenindevoorstelling.Herkennendeleerlingendestukkennog?Kunnenzedestukkennogplaatsenbinnendevoorstelling?Vindenzedatdemuziekbijdevoorstellingpast?
BootreisnaarSpanje/CharlesKoechlin–Trio(Allegro,Moderato,Allegro)
https://www.youtube.com/watch?v=IQQbNvxycAc
Koechlinschreefinzijncarrièrevelenachtstukken-enstemmingen.Ookditstukpastbinnendatthema,enpastopzijnbeurtookbijdezescène.GitteenJohanneszijnonderwegnaarSpanje,eenbootreisdie14dagenduurde.HierleertGitteSpaansspreken,enblijkterooktijdtezijnvoorromantiek.
PapaenGitte/HenriTomasi–ConcertChampêtre:Nocturne
https://www.youtube.com/watch?v=42IsKKBA8A4
ConcertChampêtre:Nocturnezorgtvooreenmomentvanrustindevoorstelling.Gitteenhaarvaderzijnherenigd,hetiseenkleinmomentvanhoopdatalleswelinordekomt.Tochkanookhierdeachtergrondvanhetnummervooreentweedelaagzorgen:Tomasicomponeerdeditnummerin1939,inhetzelfdejaardathijwerdopgeroepenvoorzijnlegerdienst.DitkanvergelekenwordenmetGittedieaankomtbijhaarvaderenhaarrolalsspionnekanbeginnen.
DeKaartenkamer/MuziekvanTsjaikovski–HetZwanenmeer
https://www.youtube.com/watch?v=jjDYW46PjA8
HetZwanenmeeriseenbekendklassiekballet,gecomponeerddoorTsjaikovski.Hetideevanballetkomtookterugindevoorstelling:aldansendspeeltElCapitanometdewereldkaarten.Hetbegintmetenkelblazers,maarwanneerElCapitanometdekaartengaatspelen,wordtdemuziekharderenluider,mettoevoegingvaneenelektrischegitaar.DegitaarklinktookwanneerGittealleendekaartenprobeerttebesturen,maardanmetveeleenvoudigereakkoorden.
Huwelijk/DonaNobisPacem
https://www.youtube.com/watch?v=9fhJ6XrZ4jg
DevertalingvanDonaNobisPacemis“grantuspiece”of“geefonsvrede.”DitnummerwordtindevoorstellinggezongendoorElCapitanoenLaMadre.DitgebeurtophetmomentdatGitteenDonDomingozichklaarmakenvoorhunhuwelijk.Hiermeezegenendeoudersdanookhethuwelijk.Het
16
isookeennummermeteenkatholiekeachtergrond,omextrahetkatholicismevanSpanjetebenadrukken.
BootreisnaarHuis/JosephCanteloube–Pastorale
https://www.youtube.com/watch?v=mdxOCxpdeSs
WanneerGitteterugkeertnaarVlaanderen,kennenweopnieuweenmomentvanrust.Zeheefthaartaakvolbracht,iseindelijkvrijomtegaanenstaanwaarzewil,enkijktdetoekomsttegemoet.
17
7. TheatercodesEenuitgebreideversievandetheatercodevindtuop:http://cchetloo.dsc---services.be/images/Theatercode%20Secundair.pdf.Dezetheatercodeiseenhandleidingwaarmeeuhettheaterbezoekmetuwleerlingenvlotkanlatenverlopen.Hetfocustvooralopdespelregelsengedragscodesendeorganisatorischekantvanhettheaterbezoek.Debelangrijkstespelregelsengedragscodesinhettheaterzijnhieropgelijst:Voordeleerlingen:
- Jassenentassenhorenaandekapstok.Mobieletelefoonswordenuitgeschakeld.- Tijdensdevoorstellingblijfthetpubliekzitten.Erwordtooknietnaarhettoiletgegaan.- Tijdensdevoorstellingishetpubliekstil.Ermagnatuurlijkwelgelachenwordenalsiets
grappigis,maarhetisnietdebedoelingdatjejemedeleerlingenofdeacteursgaatstoren.- Tijdensdevoorstellingwordternietgegetenofgedronken.
Voordebegeleider:- Weesoptijd(10minutenvooraanvangvandevoorstelling)- Debegeleidergaatbijdeeigenklasgroepzitten.Zokaneringegrepenwordenalszeblijven
roepenofrumoerigblijven.Ditbetekentechternietdatzenietmogenmeelevenmetwateropdescènegebeurt!
- Mobieletelefoonswordenuitgeschakeld(ookvoorleerkrachten,geefhetvoorbeelda.u.b.)- Alseenleerlingtochnaarhettoiletmoet,gaateraltijdeenbegeleidermee.
8. Bijlagen
A. Fragmentuithetstuk(debrochurevanhetstukstaatookopdewebsiteomtedownloaden)
G=Gitte JV=Johannes B=Beul
G:Wacht!JV:Wat?G:MijnvaderiseenechteSpanjaard!B:Olé!G:Ola!JV:Uwmoeder,waarisdie,kandievooruspreken?G:ZeheetRosse.Meerweetikniet.Ikweetzelfsniethoezeeruitzietenofzenogleeft.JV:Rosse?!Tja,datislastig,zozijnerveel.Weetgenogietsandersoverhaar?Waarkwamuwmoedervandaan?G:Ergensbuitendestad,zewerkteineencafémetdaarrondeenveldvolkorenbloemen.B:Zijtgeermeeaan’trammelen?JV:Geverstaattochdatikhierniksmeeben.G:Uwegenades!Mijnlevenstaathierophetspel.Mochtgekunnenachterhalenwaarmijnvaderis.Hijzoumijkunnenhelpen!
18
JV:Ah,gemeenthet!IkmoetdieinSpanjegaanzoeken?B:‘tIsSinterklaastochniet?!Hahahaha…(ophuninstrument)G:Ikhebmijnvaderzelfnooitgekend.MaarRosseverteldemijdathijheelrijkis.Hijiseencapitano,eenvriendvandekoning,eenheelhogepief!Mijnvadergafmedezeketting…(zoektondertussennaarhaarkettingmetzegel)B:Gijdochtervaneenvriendvandekoning?Zottin!G:Waarismijnketting!JV:Excuseer?G:Zehebbenmijnkettingafgepakt!Ikdraagdiealtijdrondmijnnek.JV:Kuntgeietsduidelijkerzijn?B:(haaltkettingtevoorschijn)Hier,dithebbenwehaarafgepakttoenzehieraankwam.Eenkettingmeteenschelpinglas,waarschijnlijkookgepikt.G:Diekettingisvanmijnvader!JV:Bon,ikneemdiekettingmeenaardeBaljuw,hijmoetbeslissen.(tegenGitte)Morgenkomtgevoorderechtbank.(tegenbeul)Kom,wezijnhierklaar.
B. Fragmentenuithetboek
‘SevillaisdefeitelijkehoofdstadvanSpanjeenvandewereld’,gaatSimonHendrikszoon
verder.Vuylstekeisalweerwatrustigergewordenengietnogeenbeterwijnuitvoorzichzelf.DeDuitserkloptdeasuitzijnpijpenstoptdieopnieuw.Hijkrabtverveeldinzijnbaard.Ervallenbroodkruimelsuit.
Wachtjeogenblikaf,Gitte,wachtjeogenblikafopteontsnappen.‘InSevillakomenalleschepenuitdeNieuweWereldaan,diemendeAmerika’snoemt’,gaat
Simonverder.‘UitdeAmerika’skomtelkjaardezilvervloot.Datiseenvlootvantientallenschepen.HetzilverwordtinSevillaopdekadesgezet,samenmetanderekostbaregoederenuitdeNieuweWereld.ElkekapiteinvandeSpaansevlootmoetzichaandienenbijhetHuisvandeOceanen,aantonenhoeveelzilverhijopdekadesheeftneergezetenvertellenwelkebijzonderhedenhijopzijnreisheeftmeegemaakt.ZowetendemenseninhetHuisprecieshoeveelSpaansenederzettingen,soldaten,kanonnenenschepenerindeNieuweWereldzijn.’
SimonHendrikszoonlaateenstiltevallen.Hijneemtzijnpistoolenblaastnogeventegendelont.Hetuiteindewordtrood.HetmaaktVuylstekeweernerveus.Simonblijftopzijnhoede.Ikzeteenstapdichterbij.NaastmijzitdeDuitsertedoezeleneninhetmiddenvandetafelligthetpistoolmetdelangzaambrandendelont.IkblijfzoveelmogelijkindeogenvanSimonkijken.WantzoalsKareldeKerkpisseraltijdzei:blijfdegenediejewiltberovenindeogenkijken.Hijzaldesteminderbeseffendatjehembesteelt.
‘OpbasisvanaldiewetenswaardighedenwerkenzeinhetHuisvandeOceanendewereldkaartbij,’besluitSimon,‘enikwildiekaart.’
Galgenmeid,p.168-169
WelopendetrapopnaardederdeverdiepingvanhetHuis.Inzevenzijatelierszijnjongemannenmetinktenpenselenlandkaartenaanhetkopiëren.Bijdedeurnaardegrotekaartenkamer
19
staantweewachters.Dehertogstelthengerustenzegtdatzijndochterevenkomtkijken.Dewachterslatenonserin.IktreedbinneninhetgrootsteheiligdomvanSpanje:degrotekaartenkamer.
Tegendemuurvandekamerstaankastenmetboekendiemetderugnaardemuurzijngekeerd,wegvandetoeschouwer.Datisomdepagina’sdekanstegevenomuitteluchten.Deboekenstaanooknietdichtopelkaargeperst,zodatdebladenwatluchtkrijgenenermindergevaarvoorschimmelsis.Deboekenhebbengeentitels,maaropdebuikzijneencijfereneenlettergeschilderd,zodatjederegisterlijstenmoetraadplegenalvorenseenboekoptezoeken.IkherkendekaartenmakerJuanLópezdeVelzascoendekroniekschrijverRodrigoZamoranobijdeboekenkast.
(…)Inhetmiddenvandekamerstaateenenormerondetafelmetdaaropdewereldkaart.Ik
herkendecontinentenzoalsikdiezagopdewereldbolinhethuisvandehertog.Maarzestaanhierbreeduitgetekendopdekaartmetcijfers,tekens,dataenstippellijnenernaast.Hetzijnstippellijnendieallemaal,vanelkeSpaansekoloniewaarookterwereld,terugleidennaarSevilla.
‘ElkschipdataankomtuitdeNieuweWereldbrengtonsnieuweinformatieoverdekustvaneenbepaaldgebied,’legtdehertoguit,‘maarookoverdeinwoners,overdeSpaansenederzettingen,overhetaantalstenenhuizen.Aldiegegevenszettenbijopdegrotewereldkaartindezekaartenkamer.Diegrotekaartisnooitklaar.Diewordtelkeweek,elkedagbijgewerkt.ZehaatdePadrónRealinisSpanjesgrootstegeheim.’
‘Dewereldligtvooru’,graptZamorano.(…)AlleSpaansegebiedenzijninhetgoudgeschilderd.Helemaalrechtsbovenaan,daarwaarde
lijnenvanAziëvervagen,kijktJezusChristusnaardewereld.DewestkustvandenoordelijkeAmerika’sisnognietgetekend.OokdekustvaneengrooteilandaandeanderekantvandeAmerika’sismaarhalfgeschetst.Ikwijsopdieoceaan.
‘DekoningheeftdiezeedeStilleOceaangenoemd,’legtJuanLópezuit,‘omdatSpanjeervredeenstilteheeftgebracht.’
‘Devrede.Lapaz’,vultRodrigoaan.‘DaaromnoemenzehetdeOceaanvandeVrede,dePacifiekeOceaan.DaarzijnookdeSpaanseeilanden:deFilippijnen,genoemdnaaronzekoningFilips.’
Galgenmeid,p.294-297
C. Rap‘Ontspanje’
D1:Ont-spanjeD2:Ont-spanjeD1:Ont-spanjeD2:Relax1+2:Ont-spanje1:wezijninSpanjeHierkanjejeeenslekkerlatengaandusontspanje1+2:relax2:watjenumoetdoen,kanookstraks2:welkomchica
20
1:chicachicachica2:inhetlandwaardezonnooitverdwijntnaarhetschijnt1:waardezonalszekonnooitbegonaandenacht1+2:wantdedagenzijnhierwarmerdanverwacht1+2:Ont-spanjeOnt-spanje1:'kwilubepotelendangaikjodelen2:gijzetonsinlichterlaaiedatonsorend'ervandraaie1:wijwillenugraagzienwantgijzijtzo’nschoonmasjien2:wijwillenomugeven1+2:zijtnutochniezoverlegen2:allesishiervreemd1:allesishieranderstochvoorbuitenlanders2+1:zoalsjij(vanafhiertotheteindeJulie)2:Nemeneerdatisnendon1:eneenepsdatisjamon2:Laplayaishetstrand1:ofisdatineenanderlandwaarzedagenliggenchillenopnenhanddoekmerooiebillen1+2:Relax1:Relax1:GodverdommeisCaramba2:Dekuskesdanslabamba1:denachtnoemenwefiesta2:dedagnoemenwesiësta1:TanteRitaenAndrézijnJuanitaenJosé2:steakmetfrieteneneenstella1:issangriametpaella–ella–ella–ee-ee–ee1+2:sangriametpaella–ella–ella–ee-ee–ee
D. Instrumentenfiches
21
Hobo
Dehobobehoorttotdefamilievandehoutblazerseniseendubbelrietinstrument.Tweerietblaadjeswordentegenelkaargebondenenhieropwordtgeblazen.Deluchtlaatderietblaadjestegenelkaartrillen,zogaatookdeluchtindehobotrillen,waardoordeklankkanontstaan.Hetkleppensysteemzorgtervoordatweallenotenkunnenspelen.Voorelkenootbestaateenbepaaldecombinatievankleppendieopengelatenwordenofgeslotenworden.Zowordenverschillendetoonhoogtesgespeeld.
Dehoboheefteenzeeroudegeschiedenis.Eenbelangrijkevoorlopervanditinstrument,dezumaraakteinde14deeeuwvanuitMesopotamiëverspreidoverdehelewereld.Deluideendoordringendetoonvanditinstrument,maaktehetuiterstgeschiktominopenluchttespelen.InhetbeginwerddezumadanookvooralinTurkselegerorkestengebruikt.
KruisvaardersbrachtendezumameenaarWest-Europa,waarhetinstrumentzichontwikkeldetotdeschalmei,dedirectevoorlopervandehobo.
IntegenstellingtotdeArabischezuma,dievooraldoorsoldatenbespeeldwerd,wordtdeschalmeidoorhovelingenenburgersbespeeld.Vanafhetbeginvande16deeeuwwordtdeschalmeiheelvaakdoorspeelliedenindestedengebruikt.Kleinegroepjesmuzikantenvormendandeeersteensemblesindesteden.
Inde17een18eeeuwondergaathetinstrumentheelwatveranderingenomaandehogeremuzikaleeisentekunnenvoldoen.Vanafde19deeeuwwordtookhetkleppensysteemtoegevoegd(deoudsteschalmeienhaddenditnogniet).Vanafdanzietdehoboeruitzoalswehemnukennen.
22
Fagot
Ookdefagotbehoorttotdefamillievandehoutblaasinstrumentenenisnetzoalsdehoboeen
dubbelrietinstrument.Hetinstrumentdanktzijnnaamaandebouwwijze.Defagotiseenlangehoutenbuis,dieomwillevandehanteerbaarheid’dubbelgevouwen’isenalshetwareeen’bundel’vormt.HetItaliaansewoordvoor(takken)bundelis’Fagotto’.Defagotiseenvandelaagstklinkendehoutblaasinstrumenten.
Debelangrijkstevoorlopervandefagotisdedulciaan.Dedulciaanisveelkleinerenhadnogbijnageenkleppen.Indeloopvandeeeuwenwerdsteedsbetermateriaalgebruiktenisdefagotsteedsmeervoorzienvankleppen.Opdiemanierkrijgtditinstrumentsteedsmeermogelijkheden.
Vanafde18deeeuwkrijgtdefagoteenvasteplekinhetsymfonieorkest.
Klarinet
Deklarinetiseenhoutblaasinstrumentdatmeteenenkelrietbespeeldwordt.Hetrietwordtmeteenrietbindervastgemaaktaanhetmondstuk.Deluchtwordttussenhetmondstukenhetrietgeblazen,waardoorhetrietbeginttetrillen.Detrillingvanhetrietzetdeluchtindeklarinetinbewegingenzoontstaathetgeluid.
23
Derechtstreeksevoorlopervandeklarinetwasdechalumeau,eenvolksinstrumentmetvingergatenenzonderkleppen(zoalseenblokfluit),meteenbreedmondstukeneenenkelriet.DechalumeaukwamvooralveelvoorindeWeenseoperavande18deeeuw.Dechalumeaukendeechternogveelbeperkingen.
Verschillendeinstrumentenbouwersexperimenteerdenomvandechalumeaueenbeterinstrumenttemakenmetmeermogelijkheden,watleiddetothetontstaanvandeklarinet.Erwerdenkleppenophetinstrumentgeplaatst,opeenmanierwaardoordeklarinettistveelgemakkelijkerallenotenkonspelen.
Inde19deeeuwkreegdeklarineteenvasteplaatsinhetsymfonieorkest.Ronddezetijdkreegzeookstilaanhaarhuidigevorm.
EINDE