LEMLJENJE_tehnologije-obrade
3
LEMLJENJE Lemljenje je proces spajanja metala u čvrstom stanju pomoću istopljenog dodatnog materijala - lema, čija je tempe ratura topljenja znatno niža nego kod osnovnog materijala. snovna razlika u odnosu na zavarivanje je !to se pri lemljenju ne tope ivice osnovnog materijala, već se topi samo dodatni materijal. Lemljenjem je moguće spajat i sve vrste ugljeničnih i legiranih čelika , sivi liv, temper liv , neželjezne metale i njihove legure i plemenite metale. Lemljenje je jeftiniji na čin spajanja o d zavariva nja, lakše g a je izvoditi i može se primjeniti za s pajanje veo ma tankih limova i sitnih dijelova. Nedostatak lemljenja u odnosu na zavarivanje je manja jačina l emljenog spoja. Ona u velikoj mjeri zavisi od vrste lema, difuzionih procesa i temperature lemljenja. "u!tina procesa lemljenja o#ja!njava se$ %& 'va! enje metala pomoću is toplj enog lema (& 'apilarno!ću )& *i+uzijom djelića rastopljenog l ema u osnovni ma terijal i djelimičn om erozijom osnovnog materijala ri lemljenju, uglavnom tre#a o#aviti slijedeće operacije$ %. očistiti povr!ine koje tre#a l emiti i odmastiti i (. postaviti dijelove koji se spaj aju u krajnji položaj i o#ez#ijediti i od pomjeranja u toku lemljenja ).nanijeti topitelj i lem na mjesto lemljenja i zagrijati to mjesto do temperature topljenja lema. /azlikuju se tri vrste lemljenja$ - meko, - tvrdo,- zavarivačko. Osnovna uloga topitelja je da rastvori oksidnu skramu sa površina predvienih za lemljenje i da površinu zaštiti od ponovne oksidacije u toku lemljenja. ! nekim slučajev ima topitelji snižava ju površinski napo n lema i time po"oljšava ju kvašenje i prodiranje lema i u najmanje prsline. # emperatura topljenja topit elja tre"a da "ude za $%&'% o ( niža od temperature topljenja lema da "i se pri lemljenju očistile površine osnovnog materijala .
Transcript of LEMLJENJE_tehnologije-obrade
LEMLJENJELemljenje je proces spajanja metala u vrstom stanju pomou istopljenog dodatnog materijala - lema, ija je temperatura topljenja znatno nia nego kod osnovnog materijala. Osnovna razlika u odnosu na zavarivanje je to se pri lemljenju ne tope ivice osnovnog materijala, ve se topi samo dodatni materijal.Lemljenjem je mogue spajati sve vrste ugljeninih i legiranih elika, sivi liv, temper liv, neeljezne metale i njihove legure i plemenite metale. Lemljenje je jeftiniji nain spajanja od zavarivanja, lake ga je izvoditi i moe se primjeniti za spajanje veoma tankih limova i sitnih dijelova.Nedostatak lemljenja u odnosu na zavarivanje je manja jaina lemljenog spoja. Ona u velikoj mjeri zavisi od vrste lema, difuzionih procesa i temperature lemljenja.Sutina procesa lemljenja objanjava se: 1) Kvaenje metala pomou istopljenog lema2) Kapilarnou3) Difuzijom djelia rastopljenog lema u osnovni materijal i djeliminom erozijom osnovnog materijalaPri lemljenju, uglavnom treba obaviti slijedee operacije:1. oistiti povrine koje treba lemiti i odmastiti ih; 2. postaviti dijelove koji se spajaju u krajnji poloaj i obezbijediti ih od pomjeranja u toku lemljenja; 3.nanijeti topitelj i lem na mjesto lemljenja i zagrijati to mjesto do temperature topljenja lema. Razlikuju se tri vrste lemljenja: - meko, - tvrdo,- zavarivako.Osnovna uloga topitelja je da rastvori oksidnu skramu sa povrina predvienih za lemljenje i da povrinu zatiti od ponovne oksidacije u toku lemljenja.U nekim sluajevima topitelji sniavaju povrinski napon lema i time poboljavaju kvaenje i prodiranje lema i u najmanje prsline.Temperatura topljenja topitelja treba da bude za 20-40 oC nia od temperature topljenja lema da bi se pri lemljenju oistile povrine osnovnog materijala.Prema nainu lemljenja lemovi se dijele na meke i tvrde, odnosno na lako topljive i teko topljive, zavisno od toga da li im je temperatura topljenja ispod 450 C ili iznad ove temperature.Meki lemovi su legure lakotopljivih metala najee kalaja Sn, olova Pb sa malim dodatkom antimona Sb. Legure za meko lemljenje mogu da sadre jo bizmut Bi, kadmijum Cd, cink Zn. Legure za meko lemljenje su male zatezne vrstoe (do oko 100 MPa) i imaju temperaturu topljenja od 180-300 oC.Za tvrdo lemljenje se kao lemovi primjenjuju ist bakar (Cu), legure bakra i cinka (Cu-Zn), legure bakra i nikla (Cu-Ni) i legure bakra sa srebrom (Cu-Ag). U tvrde lemove ubraja se i mjeavina praha: ferolegura, elika, sivog liva i bakra sa topiteljima. Legure za tvrdo lemljenje su vee zatezne vrstoe, bliske vrstoi osnovnog materijala i imaju temperature topljenja od 600-1000 oC.U zavisnosti od oblika i veliine lemljenih dijelova, veliine serije, vrste osnovnog materijala i td. razlikuju se slijedei naini lemljenja:1. Lemljenje lemilicom 2. Gasno-plameno lemljenje 3. Elektrootporsko 4. Lemljenje u peima 5. Indukciono lemljenje 6. Lemljenje potapanjem Glavna prednost indukcionog lemljenja u odnosu na druge postupke je brzo i lokalizovano unoenje toplote,to svodi oksidaciju na najmanju mjeru i smanjuje zahtjeve u pogledu istoe povrina namjenjenih spajanju. Ovaj vid lemljenja nailazi na najveu primjenu u elektronici i elektrotehnici.Lemljenje sivog liva,nadularnog i temper liva razlikuje se od lemljenja elika iz dva razloga: a) moraju se primjeniti specijalni naini ienja da se odstrani grafit sa povrine gvozdenog dijela i b) temperatura lemljenja treba da bude to je mogue nia da bi se sprijeio pad tvrdoe i jaine osnovnog materijala.Zavarivako lemljenje se svrstava u postupke lemljenja iz dva razloga:1) primjenjuje se neeljezni dodatni materijal, 2) spoj se ostvaruje bez topljenja osnovnog materijala.
