Legadex Magazine voorjaar 2015
-
Upload
luc-van-daele -
Category
Documents
-
view
385 -
download
3
Transcript of Legadex Magazine voorjaar 2015
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
INSPIRATIE EN INFORMATIE | VOORJAAR 2015
‘Transparantie is voor bedrijven zo belangrijk, dat het – als individu en als dienstverlener – steeds moeilijker is je te verstoppen’ Ronald Mahieu, hoogleraar Tilburg/TIAS
4/ INTERVIEW MET RONALD MAHIEU Business en data
analytics verklaard 12/ ‘SLOOP DE MUREN TUSSEN SILO’S’ Bankier/trendwatcher Han Mesters vertelt 16/ CONTRACTEN AUTOMATISEREN Hot in Silicon Valley 24/ 5 DEALS, 1 KOPER, 2 MAANDEN Zo complex kan een transactie zijn 30/ EIND-HOVEN HEEFT HET Legadex breidt uit naar Silicon Valley NL
LEGADEXmagazine // Legal Process en Software
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
3
MIX
Waar ben je nu druk mee? ‘Met ons nieuwe product: LegalStream. Hiermee brengen we
juridische processen op een unieke manier in kaart. Met dit
programma kun je namelijk in één oogopslag zien wie wat moet
doen, voor wanneer en met welke documenten. Daarnaast werk
ik aan het beantwoorden en invullen van privacyvraagstukken.
Nieuwe Europese wetgeving roept veel vragen op bij bedrijven, de
strengere handhaving brengt het onderwerp hoger op de agenda.
Mijn opleiding tot Privacy Officer komt hier goed van pas.’
Wat wil je de komende tijd bereiken? ‘Met het overzicht dat LegalStream biedt zien we nu goed wat
efficiënter kan in een proces. Bij opdrachtgevers zou ik dat dan meteen
willen verbeteren. Dat maakt het werk voor mij zo leuk: ondernemingen
in de kern van hun bedrijfsvoering optimaal laten presteren.’
wie Mike Fontaine
is Legal IT Consultant
sinds september 2014
daarvoor Juridisch adviseur en
technisch engineer bij IS Group
In mijn agenda
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
ARTIKELEN
03 MIX in dit nummer en mijn agenda
04 IN GESPREK Ronald Mahieu over business analytics
09 DE KEUZE VAN... Joost Meijer over collaboration platforms
11 REVIEW NewLaw, the future of the legal services industry
12 IN GESPREK Han Mesters over de revolutie in zakelijke
dienstverlening
16 GESPOT Automatiseren van contracten in de VS
18 IN BEELD Legadex seminars en round tables
22 5 VRAGEN AAN... Hans-Martijn Roos over Legalytics
24 DEAL Dijkstra Voermans over Sator
28 ACTUEEL LegalStream, innovatieve proces-
beschrijvingstool zorgt voor transparantie
30 ACTUEEL Legadex opent kantoor in Eindhoven
31 REVIEW The Glass cage, een kritische blik op
de relatie mens en technologie
32 IN GESPREK Contentintegratie versterkt bedrijfsjurist
35 DEAL Geslaagde transactie Wessanen
COLOFON
INHOUD
24
12
30
18
LEGADEX Magazine is een kwartaal-
uitgave van Legadex. Legadex is in de
Benelux actief met bedrijfsjuridische
en paralegal ondersteuning, virtuele
dataroom (VDR) diensten en toepassing
van juridische technologie voor de
juridische afdeling.
Omslag Ronald Mahieu
Redactie Legadex, JCM Context
Concept en realisatie Link Design,
Amsterdam
Tekst Annemarieke Noordhoff,
Juriaan Mensch, Legadex
Drukwerk WC Den Ouden
Fotografie Michel Porro, Ron Stam,
Geert Snoeijer
Contact
Legadex B.V., Teleportboulevard 110
1043 EJ Amsterdam, t. 020 820 83 96
www.legadex.com
2
In dit nummer Afgelopen jaar is Legadex ‘people
- process - software’ als motto gaan
voeren. De boodschap die we
daarmee uitdragen is dat goede
mensen – vast of flexibel inzetbaar –
de kern vormen van de juridische
afdeling – en dat daarnaast
werkprocessen en software in hoog
tempo aan belang winnen. Alleen
met volle aandacht voor alle drie
de elementen ‘people - process -
software’ is het naar onze
overtuiging mogelijk om succesvol
te innoveren in juridische diensten.
Binnen Legadex verankeren we dit
door ervoor te zorgen dat onze
paralegals en bedrijfsjuristen, ten
eerste, flexibel inzetbaar zijn in uw
onderneming. En ten tweede, dat
ze kennis en ervaring op
innovatiegebied meebrengen.
Daarnaast hebben we het
afgelopen jaar de diensten in
juridisch procesbeheer en het
toepassen van juridische software
verder uitgebouwd. De nadruk lag
daarbij op het inrichten van beter
contractmanagement, het
opzetten van collaboration
platforms, bredere toepassing van
dataclassificatiesoftware en het
opzetten van workflow-
management voor juridische
afdelingen.
In dit nummer van Legadex
Magazine ligt de focus op de
mogelijkheden van juridische
workflow en software. Veel van uw
kansen om beter, prettiger en
efficiënter te werken hebben immers
te maken met werkprocessen en
de mogelijkheden die diverse
vormen van juridische software
bieden. Daar wordt onder juristen
inmiddels veel over gesproken.
Echter, veel juristen zoeken nog
een antwoord op de vraag wat die
innovaties nu echt inhouden en
wat in de praktijk zinvol en
realiseerbaar is. We hopen u met
dit nummer inspiratie te bieden
en helpen u desgewenst graag
verder!
Luc van Daele en Hans-Martijn RoosSTRAKS OOK SWIPEN!Houd uw e-mail in de gaten, binnen-
kort is het eerste digitale Legadex
magazine beschikbaar op uw tablet.
Wilt u zich ervan verzekeren dat u
het magazine ontvangt? Geef dan
uw e-mailadres aan ons door via:
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
4 5
>>
4
Dit is Ronald Mahieu • Studeerde econometrie aan de Erasmus
Universiteit Rotterdam• Promoveerde in 1995 aan de Universiteit
van Maastricht met een proefschrift over internationale kapitaalmarkten
• Heeft van 2002 tot 2010 als consultant/docent/trainer gewerkt voor bedrijven als ABP, Shell Pensioenfonds en Hoogovens (naast een betrekking aan de Rotterdam School of Management)
• Werd in 2009 hoogleraar aan de TU Eindhoven en in 2012 hoogleraar Finance and Innovation aan TIAS School for Business and Society in Tilburg
• Is sinds 2014 director Business analytics lab van TIAS
5
IN GESPREK
Business analytics
Processen ontginnen, goud winnen
Noem het big data, data analytics of business analytics. Feit is dat er nog nooit
zoveel data voorhanden waren om nieuwe inzichten te kunnen leveren. Data die,
zorgvuldig bij elkaar gebracht, nieuwe verbanden aantonen of patronen zichtbaar
maken. En zo processen helpen verbeteren. Oók processen in zakelijke en bedrijfs-
juridische dienstverlening. Ronald Mahieu is Econometrist en hoogleraar aan de
Universiteit van Tilburg. Hij vertelt over de waarde van business analytics.
Vanuit zijn kamer bij TIAS School for Business and
Society, de business school van de universiteiten van
Tilburg en Eindhoven, vertelt Mahieu over zijn werk
als director van het Business analytics lab. Hij had
niet op een betere plek kunnen zitten, zo tussen alle
faculteiten in. Interdisciplinair werken is de kern van
business analytics, vertelt hij later.
Wat is het nu precies, business analytics en data analytics? Wat is het verschil ertussen en wat hebben ondernemingen eraan?‘Data analytics gaat om het bijeenbrengen van grote
hoeveelheden, vaak ongelijksoortige, data uit
verschillende bronnen en daar verbanden tussen
ontdekken. Verbanden die tot concrete
verbeteracties voor bedrijven leiden. Van de relatie
tussen temperaturen op een verdieping tot, pak ‘m
beet, de hoeveelheden gebruikte pennen en de
productiviteit van de hele onderneming. Business
analytics is de volgende stap, gebaseerd op
technieken als machine learning, data analytics en
process mining. Process mining staat voor het in
kaart brengen van allerlei processen in een
organisatie. Dat doe je aan de hand van event logs,
waarin je processen voorziet van duidelijke
markeerpunten, zoals een start- en eindpunt.
Daardoor kun je deze processen categoriseren,
vergelijken en bijvoorbeeld causaliteit, oorzaak en
gevolg ontdekken. Iets dat nu vrijwel nooit integraal
wordt vastgelegd. En als het wel gebeurt, dan vaak
interview Luc van Daele tekst Annemarieke Noordhoff foto’s Michel Porro
>>
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
6 77
RONDE TAFEL
Zo groot dat, als je niet mee kunt
komen en niets doet, je als bedrijf op
termijn het loodje zult leggen. Het
komt van alle kanten: concurrenten,
toezicht-houders, consumenten. Stuk
voor stuk eisen ze meer informatie,
meer transparantie, meer interactie.
Het goede nieuws is dat, als je nu de
informatiebronnen in je onderneming
gaat detecteren, processen in kaart
brengt, events gaat loggen en daar
analyses op los gaat laten, je nog op
tijd bent. Het positieve resultaat is
meer gerichte informatie over de
kwaliteit en effectiviteit van je
processen, meer inzicht in hoe je
bedrijf precies werkt en hoe de markt
zich om je heen ontwikkelt. Een
voorbeeld zijn de sentimentanalyses
die grote consumentgeoriënteerde
bedrijven nu uitvoeren op social
media. Zij meten het sentiment
zoals dat leeft bij hun klanten
over de geleverde dienstverlening.
Daarvoor worden semantische en
psychologische analyses losgelaten
op grote hoeveelheden berichten op
social media. Big data-analyse dus.
Duikt dat sentiment de rode cijfers in,
dan worden er direct acties aan
verbonden.’
‘De mogelijkheden van het leggen
van verbanden tussen verschillende
soorten data groeit. Wat voor soort
input het is – categorieën, getallen,
teksten – maakt steeds minder uit.
Dankzij kunstmatige intelligentie
vinden datascientists steeds meer
verbanden. Algoritmes, de formules
waarmee data scientists de data te
lijf gaan, zijn namelijk veel verfijnder
dan een paar jaar terug.’
Wat heeft de zakelijke, en specifiek de juridische, dienstverlening eraan? ‘Voor zakelijke dienstverleners is het
de grote uitdaging uit de groeiende
hoeveelheid informatie en
informatiebronnen de juiste
verbanden te halen. Denk aan
de dossiers van bedrijfsjuristen
waar bepaalde acties of geplande
handelingen in zitten. Door die eruit
te halen en er eventlogs van te
maken, kun je bijvoorbeeld process
mining toepassen. Bij juristen zit nog
heel veel kennis in het hoofd. Zij
leggen gepercipieerde verbanden op
basis van casuïstiek. Maar start je
met het digitaal en integraal invoeren
van die casuïstiek en ga je vervolgens
feitelijke dwarsverbanden leggen,
versnipperd en ad hoc. Procesaan-
passingen doen organisaties op basis
van gevoel, iets dat in deze tijd
eigenlijk niet meer vol te houden is.’
‘Business analytics is niet alleen
analyse van data en processen,
maar omvat ook daadwerkelijke
procesaanpassingen. Je analyseert
dus niet alleen diverse bronnen om
zo tot nieuwe inzichten te komen,
je koppelt het direct aan proces-
verbetering. Denk aan een
ziekenhuis. Daar heb je tal van
gescheiden patiëntstromen. Op
basis van de objectieve data van de
bewegingen van patiënten door een
ziekenhuis kunnen eventlogs
gemaakt worden. Wanneer patiënt A
bij balie X is, bijvoorbeeld. Dat wordt
tegenwoordig met eigen patiënt-
passen toch al geregistreerd. Waarom
hier niet meteen een eventlog van
maken? Vervolgens moeten de
gegevens van de patiënt naar
polikliniek Y. Dat wordt een volgende
gebeurtenis in het eventlog. Door
deze en nog veel meer eventlogs
te koppelen, kan bijvoorbeeld
duidelijk worden dat één lab
verhoudingsgewijs – in vergelijking
met de andere labs in het ziekenhuis
– erg traag werkt. En dat daardoor
specialisten onnodig lang moeten
wachten, wat de wachttijden voor
patiënten omhoog schroeft. Op basis
van business analytics signaleert het
ziekenhuis zo de bottlenecks in de
processen tussen de verschillende
onderdelen. Het lab in kwestie kan
vervolgens de procesaanpassingen
doorvoeren. Een betere spreiding van
werkzaamheden bijvoorbeeld.’
‘Er zijn zelfs mensen die claimen
dat wanneer woningcorporaties aan
process mining hadden gedaan, het
nooit zo uit de hand was gelopen.
Dan waren de vreemde investeringen
en afwijkende handelingen vanuit de
top veel eerder opgevallen: ze weken
namelijk af van reguliere patronen.
Dergelijke afwijkingen kunnen door
process mining en business analytics
aan het licht worden gebracht. Of de
schandalen bij de woningcorporaties
vervolgens ook daadwerkelijk waren
voorkomen, vind ik lastiger in te
schatten.’
Wat maakt het dat u als wetenschap-per hier een voorlopersrol in heeft?
Waarom kloppen ondernemingen bij u aan?‘Allereerst is het niet zo dat wij hier
op de universiteit als vanzelfsprekend
vooroplopen in de ontdekkingen van
toepassingen in business analytics.
Ons uitgangspunt is in eerste
instantie wetenschappelijk gericht.
Daar zijn wij goed in. Wij worden
geïnspireerd door organisaties die
hier komen met hun vragen. Zij
verzamelen data en vragen ons wat
ze ermee kunnen of moeten. De
kracht zit ‘m in die wisselwerking
tussen wetenschap en praktijk.’
‘Dat wij vervolgens een logische partij
voor ze zijn voor het uitvoeren van
business analytics is mede omdat dit
een interdisciplinaire aangelegenheid
is. Denk aan alle vakdisciplines die
hiervoor nodig zijn: economie, psycho-
logie en bedrijfskunde aan de ene
kant, informatica, techniek en
wiskunde – met statistiek en
algoritmes – aan de andere kant.
Daarnaast is er een schreeuwend
tekort aan data scientists: de mensen
die de brugfunctie tussen de
organisatie en de harde bêta-vakken
vervullen. McKinsey concludeerde in
2011 in een onderzoek dat er tot aan
2018 in de Verenigde Staten alleen al
ongeveer 200.000 onvervulde
vacatures voor data scientists zijn.
Universiteiten haken daar nu op in
– zeker in de VS, waar het leeuwen-
deel van de data scientists wordt
opgeleid. Maar ook wij, hier in Tilburg,
gaan voorzien in die vraag met
opleidingen op allerlei niveau’s:
bachelor, master en executive. En dat
maakt het meteen aantrekkelijk om
onze studenten in te zetten op een
data- of businessanalyse. Zij zijn de
nieuwe generatie data scientists.’
Kunnen bedrijven besluiten het fenomeen business analytics naast zich neer te leggen?‘De invloed van business analytics
op het bedrijfsleven is heel groot.
IN GESPREK
6
‘Vreemde investeringen
of afwijkende
handelingen binnen
een organisatie vallen
met process mining en
business analytics veel
eerder op’
>>
Waarom het belang van business analytics niet zomaar overwaait
• De hoeveelheid informatie die wereldwijd rondgaat is vele malen groter dan
10 jaar terug (schattingen lopen uiteen van een jaarlijkse verdubbeling tot
groei van 650%)
• De hoeveelheid informatiebronnen (social media, openbare data van
overheden en ondernemingen, uitgeverijen, ga maar door) groeit hard mee
• Net als de connecties tússen verschillende informatiebronnen
• De technologie is nu zover dat het voldoende capaciteit kan leveren om
verschillende informatiebronnen digitaal bijeen te brengen én daar analyses
op los te laten
• Het combineren van informatiebronnen en datasets brengt verbanden naar
boven, die voorheen onzichtbaar bleven en grensoverstijgende invloed
hebben op complete branches
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
8
DE KEUZE VAN
JOOST MEIJER OVER COLLABORATION PLATFORMSDe vraag: beter samenwerkenDe interne en externe uitwisseling van informatie is voor veel
organisaties een grote uitdaging. Vaak bestaat er geen specifiek beleid
voor de centrale opslag van documenten of know-how. Belangrijke
stukken bevinden zich in de persoonlijke inbox van medewerkers
of zijn ergens lokaal op een computer opgeslagen. Hoe vaak komt
het niet voor dat een collega op zoek is naar een contract, waarvan
niemand precies weet waar het zich bevindt? Resultaat: irritatie,
tijdverlies en onnodig extra werk. Organisaties zoeken daarom naar
manieren om informatie beter met elkaar te delen. Om mensen beter
met elkaar te laten samenwerken.
De oplossing: collaborative softwareVeel werkprocessen kunnen efficiënter door collaborative software
te gebruiken. Dit zijn online samenwerkingsplatforms waarop je
eenvoudig informatie met elkaar deelt. Aan die informatie kun je
bovendien werkprocessen koppelen. Bij Legadex werken wij met
HighQ Collaborate. En ik moet zeggen dat ik onder de indruk ben
van de mogelijkheden:
• Veilig opslaan en delen van informatie
• Toegangsrechten op documentniveau instellen
• Voorzien in de samenwerking bij projecten, binnen onze
organisatie en met opdrachtgevers
• Altijd en overal toegang (dus ook mobiel!)
De implementatie: een procesDe inzet van nieuwe software is natuurlijk niet voldoende.
Uiteindelijk gaat het ook om een andere manier van werken.
Mensen moeten bewust raken van de mogelijkheden die col-
laborative software biedt. En dat kunnen er veel zijn. Denk aan
betere samenwerking in projecten. Of aan een meer continue
inzet voor com pliance, contractering, intellectueel eigendom of
vastgoed. Door met dergelijke concrete toepassingen te beginnen
zien mensen direct de meerwaarde van de nieuwe software. Meer
vertrouwdheid met het systeem vergroot de kans op een succesvolle
implementatie.
Dit is Joost Meijer
• Startte in 1999 als bedrijfsjurist bij Endemol en later bij Stokvis & Niehe Producties
• Werkte meerdere jaren in het buitenland, onder meer als consultant
• Was van 2009 tot 2013 information manager bij Allen & Overy, Amsterdam
• Is nu consultant bij Legadex en verantwoordelijk voor de implementatie van online samenwerkingsplatforms en het inrichten van juridisch informatiebeheer binnen ondernemingen
IN GESPREK
dan worden die verbanden – vaak
voor het eerst – getoetst. En dat kan
niet alleen bestaande percepties
onderuit halen, maar wellicht ook
onverwachte verbanden bloot leggen.
Verbanden die je van tevoren totaal
niet had verwacht en die pareltjes
van inzichten leveren.’
‘Een opmerkelijk effect van business
analytics en de toepassing van big
data in organisaties, is dat de in-
richting van organisaties gechal lenged
wordt. Muren tussen traditionele silo’s
van juridische zaken, marketing, ICT
verdwijnen. Business analytics is een
inter-disciplinaire aangelegenheid –
niet alleen op universiteiten, ook in
organisaties. En dat heeft veel invloed
op de zakelijke dienstverlening. De
focus gaat namelijk meer en meer
naar concrete output, waardoor een
snelle afname volgt van de ‘warm-
vlees-handel’. Dat is de wat
denigrerende term voor het plaatsen
van zoveel mogelijk mensen in
bedrijven door externe dienst-
verleners en adviesbureaus, zonder
goed op de meerwaarde of output
te letten.’
Wat is uw advies aan het bedrijfs-leven? En speciaal aan zakelijke dienstverleners? ‘Er is een professionaliseringsslag
gaande waarin transparantie een
belangrijke rol speelt. Als individu
en als dienstverlener wordt het
steeds moeilijker om je te verstoppen.
Voor financiële en publieke instanties
heeft dat een heel concreet gevolg:
het aantal toezichthouders is enorm
toegenomen. En hun verwachtingen
zijn gegroeid. Nog even en ze vragen
om bijvoorbeeld event logs integraal
aan te leveren. Beter is het natuurlijk
nog om de toezichthouder voor te
zijn en al te beginnen met het
transparanter maken van je processen,
met de hulp van business analytics.’
‘Op welke termijn dit precies gaat
gebeuren is lastiger te voorspellen. Er
kan steeds meer, maar hoe hard het
de komende jaren werkelijk gaat? In
de academische wereld is er in elk
geval al een gedeeld gevoel van ‘nog
maar aan het begin staan’. Dus ja,
ingrijpende veranderingen komen
eraan, en misschien wel sneller dan
we allemaal denken.’
Big data voor juristen
Bedrijfsinformatie is cruciaal voor veel activiteiten van bedrijfsjuristen en
advocaten. Vaak is die informatie echter moeilijk vindbaar of in ongestructureerde
vorm aanwezig. Dan kan data analytics uitkomst bieden. Door grote hoeveelheden
ongestructureerde data slim te analyseren, vanuit een duidelijke doelstelling,
ontstaat nieuw overzicht en inzicht. Bijvoorbeeld bij compliancevragen en
risicomanagement. Of voor het verschaffen van informatie aan toezichthouders
en banken. Maar ook om een bedrijfsverkoop slimmer voor te bereiden en beter
zicht te hebben op belangrijke juridische informatie. Denk aan het bijeenbrengen
van contracten en deze te analyseren op criteria als contractwaarde of change of
control. De hoeveelheid tijd die nu nog aan documentanalyse besteed wordt, kan
daarmee vaak substantieel worden terug gebracht. Bovendien is het resultaat
grondiger en consequenter. Legadex levert dergelijke innovatieve diensten in
juridische data analytics onder de naam ‘Legalytics’.
>>
9
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
REVIEW
tekst Juriaan Mensch
Het verfrissende van NewLaw New Rules
is dat het geen boek is met het georakel
van één visionaire consultant die een
alomvattende analyse en doemscenario
presenteert. En vervolgens casht op de
gezaaide angst. Dit boek is open,
onderzoekend en eerlijk.
NewLaw is de term voor nieuwe
businessmodellen die zijn ontstaan
naast het traditionele BigLaw model
dat de meeste advocatenkantoren
nog hanteren. Deze businessmodel-
len zijn sterk verweven met nieuwe
technologische ontwikkelingen. We
zitten nog maar aan het begin van de
technologiegedreven innovatiecurve,
het gesprek is nog volop gaande. Aan
visionairs geen gebrek. Ieder van hen
heeft mogelijk een stukje van de
puzzel die toekomst heet. Dit boek
is een welkome momentopname.
NewLaw New Rules is een boek dat de
puzzelstukjes bijeen wil brengen. Het
is gecrowd-sourced door George
Beaton. Dit is een Australische
consultant die regelmatig opiniestuk-
ken schrijft over de markt, publiceert
op toonaangevende legal blogs en
Twitter afstruint naar commentaren
van gezaghebbende denkers, innova-
tors en industry leaders. Paul Carr,
CEO van Axiom Law en Karl Chap-
man van Riverview Law zijn enkele
bekende namen van de 35 denkers.
Ook Richard Susskind zit ertussen.
Hun commentaren zijn rond verschil-
lende thema’s gebundeld.
Door dit format is er ruimte voor de
mening en – scepsis – van degene die
‘met de poten in de bagger staan’ en
geen commercieel belang hebben bij
hun uitspraken. De eerlijkheid die ik
eerder noemde zie je hier ook terug.
De commentatoren wisten niet dat
hun uitspraken ooit in een publicatie
terecht zouden komen. De meningen
lopen sterk uiteen, zijn vaak onge-
zouten en de gestelde vragen hard.
Dat is wat anders dan de beproefde
round table-methodiek, waar iedereen
elkaar vaak beleefd te woord staat.
Keerzijde is dat door deze verzamel-
vorm het niet makkelijk weg leest.
Om het rijgsnoer aan comments ‘van
de hak op de tak’ te noemen gaat te
ver, maar lezen vereist wel meer
doorzettingsvermogen. Gedoseerd
innemen, dus.
Toch is het de moeite meer dan
waard. NewLaw New Rules is een
e-book, en dat brengt een nog grotere
schat aan achtergrondinformatie
naar de lezer. De tekst staat vol
hyperlinks naar de blogs, vele
onderzoeken en andere relevante
artikelen over marktontwikkelingen
in publicaties als The Economist en
Harvard Business Review. Alles wat
aan de thema’s management,
innovatie en disruptie door techno-
logie raakt.
Dus wie de ontwikkelingen de
afgelopen jaren in de markt volgde,
graag meedenkt, maar door alle
stemmen en trends de weg is
kwijtgeraakt, heeft hier de puzzel-
stukjes op één plek. Dat wil niet
zeggen dat ze ook allemaal passen en
gepresenteerd zijn in een complete
puzzel. Dat totaalbeeld moet de lezer
zelf vormen.
Over NewLaw New Rules
‘Dit boek is een welkome momentopname’
‘Alle bijdragen komen
van Twitter en blogs.
Dat maakt het eerlijk,
soms ongezouten’
Titel NewLaw New Rules
(alleen verkrijgbaar
als ebook)
Auteur George Beaton
Print Length: 210 pages
Publisher: Beaton Capital (2013)
11
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
www.weagree.com
Drafting . . .Contractcreatieapplicatie.
meest gebruiksvriendelijkalle contracten op maat
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
12 13
IN GESPREK
>>
dood in de corporate hiërarchie. In hiërarchische
organisaties faalt innovatie per definitie. Ik zie veel meer
toekomst in netwerkorganisaties: steeds wisselende
samenstellingen, naar gelang de vraag van een bedrijf
of het doel van een project.’
‘De tweede sturende kracht bij financieringsvragen zou
flexibiliteit moeten zijn, de agility die een bedrijf heeft.
Hoe snel kun je de organisatie aanpassen aan
veranderende omstandigheden? De derde factor heeft
daar sterk mee te maken: de kwaliteit van de ICT-
voorzieningen. Want ICT kan een klein bedrijf de slagkracht
van een multinational geven. Dat is een van de redenen
dat de komende jaren de macht verschuift naar kleinere
bedrijven en kantoren. Zij hebben geen last van oude,
logge ICT-systemen die hen belemmeren in hun
bedrijfsvoering.’
Die kwaliteit van de ICT-voorzieningen voert verder
dan alleen technologie. Het gaat ook om het kunnen
verankeren van knowhow in de werkprocessen.
‘Opmerkelijk vind ik het dat in de meeste organisaties
relationele systemen met klantgegevens bijvoorbeeld niet
zijn gekoppeld aan transactionele systemen. Dat zie je
vooral bij grote corporates, dat ze dat niet voor elkaar
krijgen. Voor een startend ondernemer betekent dat dus
een voorsprong.’
De nieuwe professionalVoor juridisch dienstverleners heeft de opmars van ICT
naar de kern van organisaties – zowel in verdienmodellen
als in werkprocessen – nog een ander gevolg. Zij moeten
inhoudelijk kunnen adviseren over juridische aspecten
van onderwerpen als datamining en Big Data. ‘Toch,’ stelt
Mesters, ‘betekent dat niet dat elke counsel zich al die
kennis nu direct eigen hoeft te maken. Het gaat namelijk
steeds meer om het bezit van bepaalde vaardigheden en
minder om specifieke kennis en expertise. Procesmatig
werk wordt meer en meer vervangen door slimme
systemen en handige apps. Dat geldt overigens niet
alleen voor counsels, maar voor alle professionals in
de zakelijke dienstverlening.’
‘Het intermenselijke component gaat steeds zwaarder
tellen. Wat is het empathisch arsenaal dat je in huis
hebt? Al het repeterende en meer procesmatige,
zelfs het creatieve deel daarvan, kun je vervangen
door automatisering en digitalisering. En is zelfs
Dit is Han Mesters
• Is van huis uit economisch historicus, vulde dat
later (‘93-‘95) aan met een MBA
• Startte in 1991 bij de Rabobank als
relatiebeheerder en werkte vervolgens nog
enkele jaren als consultant
• Begon in 1998 bij de ABN Amro, eerst als analist
en later als senior analist / portfolio manager
binnen vermogensbeheer
• Werd in 2007 gevraagd om als sector banker zijn
visie te geven op trends en thema’s in de sector
zakelijke dienstverlening
‘ICT kan een klein bedrijf de slagkracht
van een multinational geven’
De revolutie van de zakelijke dienstverlening
Er is weinig dat zakelijk trendwatcher en sector banker Han Mesters
niét ter discussie stelt. De rol van zakelijk dienstverleners, de
benodigde capaciteiten van counsels en consultants, de manier
van verantwoording van financials, de bedrijfsvoering van grote
corporates – alles onderzoekt hij om te beoordelen of het beter kan.
tekst Annemarieke Noordhoff
Veel zál ook anders gaan, voorspelt Mesters. Oprukkende
ICT en een nieuwe generatie werkenden spelen daarin
volgens hem een sturende rol. Bij ABN Amro is Han
Mesters formeel sector banker zakelijke dienstverlening.
Informeel heeft hij een bijzondere rol. Hij moet het senior
en executive management een spiegel voorhouden. Hen
laten zien wat er speelt op de Zuidas, maar vooral
daarbuiten. En die rol neemt hij serieus. Het stemt hem
hoopvol dat zelfs de meest verstokte Zuidas-‘inwoners’
naar zijn tegengeluid willen luisteren. De noodzaak tot
verandering is volgens hem nog altijd groot.
Nieuwe sturing in het financieringstelselEén van de fundamenten van ons financiële stelsel, het
jaarverslag, staat onder druk, stelt Mesters. Door alle
schandalen bij accountantskantoren is de waarde van de
jaarrekening aan inflatie onderhevig. ‘Wat gebeurt er als
je daar niet meer op kunt vertrouwen? Als historische
cijfers hun waarde verliezen? Dan is er een nieuw
financieel systeem nodig. Een systeem waarin
innovatiekracht, forward visibility en agility en – ten
derde – de kwaliteit van de ICT-voorzieningen de
sturende factoren zijn voor externe financiering.’ Mesters
zet uiteen wat deze nieuwe sturende factoren inhouden.
‘Innovatiekracht is de manier waarop je als bedrijf in
staat bent jezelf opnieuw uit te vinden. Nu wordt dat
nog gemeten aan de hand van het percentage dat een
organisatie aan R&D besteedt ten opzichte van de
productontwikkeling. Een veel te beperkte benadering,
natuurlijk. Wat grote corporates steeds vaker doen is
innovatieve start-ups kopen. Zodra deze innovatieve
jonge bedrijven binnen zijn, bloeden ze echter vaak
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
14
IN GESPREK
voor een groot deel al vervangen. Wat blijft dan over?
Juist: het empathische. Dat kun je mensen niet
bijbrengen, dat moet je hebben. Ook een academische
achtergrond telt. De nieuwsgierigheid, de wil tot
uitzoeken en innoveren. Welke academische achtergrond
dat is, maakt eigenlijk steeds minder uit.’ De traditionele
hiërachische lijnen, zeker de lijnen die je ziet in de grote
kantoren, zijn aan hun einde, ziet Mesters. Een nieuwe
generatie werkenden neemt geen genoegen meer met
de exorbitante bonussen. ‘Het is niet heel 21e-eeuws om
uit te stralen dat de bestaansreden van een organisatie
ligt in het kunnen betalen van een aantal riante
partnersalarissen.’
Militaire organisatiemodellen‘Het organisatiemodel zoals we dat nu kennen stamt uit
de fabriekscultuur. Een model dat ontwikkeld is tijdens
de industrialisatie – een tijd dat de militaire structuur
eigenlijk het enige voorbeeld in de buurt was. Onze
huidige organisatiemodellen zijn dus geënt op die
hiërarchische militaire organisatiestructuur. Dat zie je
terug in de spreekwoordelijke silo’s die je nog steeds in
veel organisaties tegenkomt: stafafdelingen die
onvoldoende samenwerken.’
‘Positief is wel dat onze Nederlandse ondernemersgeest
en bedrijfsinfrastructuur een goede basis vormen voor
een minder hiërarchische bedrijfscultuur. Voor een meer
feminiene benadering en afscheid van het traditionele
masculiene, militaire model. Dan zouden we ons niet
meer zo gek moeten laten maken door het overschatte
fenomeen van globalisering. En ons laten sturen door de
dwingende overhand van de Angelsaksische cultuur,
waarin de nadruk zo sterk ligt op maximizing shareholder
wealth. De Scandinavische cultuur staat veel dichterbij
die van ons. Onder meer door de nadruk op zachtere
waarden. Daar ligt onze toekomst.’
Eindig modelJuridisch dienstverleners zullen, net als alle zakelijk
dienstverleners, heel kritisch naar zichzelf moeten gaan
kijken, is de boodschap van Mesters. Nu bieden kantoren
weinig transparante dienstverlening, gebaseerd op wat
bedrijven bereid zijn ervoor te betalen. ‘Gaat het om
leven en dood van een onderneming? Dan betalen
bedrijven nog altijd zonder morren 500 euro per uur.
Maar in andere gevallen worden steeds vaker lokale
advocaten buiten de Zuidas ingeschakeld. Het grote
schrikbeeld voor de grote kantoren is het notariaat. Het
slagveld dat daar heeft plaatsgevonden na invoering van
de wet op het notarisambt heeft ze doen kijken naar
nieuwe inkomstenbronnen. Maar in plaats van naar het
eigen verdienmodel te kijken, gaan ze verder naar buiten,
zoeken ze internationaal meer van hetzelfde werk. Ook
dat is een eindig model.’
‘Laten we eerlijk zijn: de aansturing van zakelijk
dienstverleners vanuit bedrijven zou ook veel beter
kunnen. Zowel de aansturing van de accountants bij het
opmaken van de jaarrekening, als het aansturen van
juridisch specialisten. Daar vindt nog veel verspilling
plaats. Dat komt ook weer door de traditionele militaire
invloeden en de opdeling van een organisatie in silo’s.
Zo is de silo ICT vaak voor de rest van de organisatie een
raadsel. Ook de silo Legal wordt gezien als een black box. Dat
maakt dat Legal nauwelijks profiteert van de kennis die
er bij ICT is van nieuwe ontwikkelingen. Daardoor kunnen
ze hun zakelijk dienstverleners niet goed aansturen.
Dus voor bedrijfsjuristen geldt: spreek de empathische
vaardigheden in jezelf aan en stap uit je silo.’
De 3 ontwikkelingen die zakelijk dienstverleners dwingen radicaal anders te kijken naar hun verdienmodellen (volgens Han Mesters)
Technologie en innovatie groeien niet meer lineair, maar exponentieel. Crowd funding is nu nog een te negeren bedrag, stellen sommige bankiers. Maar wat als
je uitgaat van een exponentiële groei? Factor 10? Dan is het op korte termijn al een
grote bedreiging voor het traditionele verdienmodel.
De impact van internet op de dienstverlening en businessmodellen is nog altijd
aan het stijgen – we staan daarin nog maar aan het begin.
De houdbaarheid van verdienmodellen is drastisch teruggebracht, naar ongeveer
twee jaar. En dat geldt voor héél BV Nederland.
1//
2//
3//
>>
Blueprint OneWorld enables organisations to securely store all of their global entity information in one place.
Blueprint OneWorld is a registered trademark of ICSA Software International Limited. BoardPad is a registered trademark of ICSA Boardroom Apps Limited. iPad is a trademark of Apple Inc., registered in the U.S. and other countries.
Contact us today for a demonstration:+44 (0)20 7497 5511 [email protected]
Where governance meets technology
icsasoftware.com/bponeworld
OneWorld
BoardPad securely provides digital meetings and papers at your fingertips anytime, anywhere.
boardpad.com
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
16 17
GESPOT
Het duurt nog wel even voordat de vertrouwde statische contracten
volledig vervangen zijn door zelfsturende dynamische datasets.
Toch wordt er in de VS al volop mee geëxperimenteerd en zelfs
mee gewerkt. Harm Bavinck, directeur van legal softwarebedrijf
Effacts, is momenteel in de VS. Aan de Stanford University, in het
hart van Silicon Valley, leidt hij een onderzoeksprogramma naar
deze bijzondere juridische innovatie: computable contracts.
Van statisch document naar dynamische managementtool
‘COMPUTABLE CONTRACTS ZIJN IN DE NABIJE TOEKOMST REALITEIT’
apparaten zelfsturend. En sluiten ze
zelfstandig volledig geauto-
matiseerde overeenkomsten af.
Klinkt ver weg? De gedachte achter
computable contracts biedt nu al
handreikingen voor bedrijfsjuristen.
Zo zijn contracten tegenwoordig zo
lang – soms enkele honderden
pagina’s – en bevatten ze complexe
afspraken tussen zoveel
verschillende partijen, dat je ze als
individu eigenlijk niet meer kunt
managen. Door een contract niet
meer als een statisch document te
behandelen, maar ze te analyseren
en op onderdelen te automatiseren,
wordt het contract weer beheersbaar.
Helaas zijn bedrijven daarin wel
van andere partijen en systemen
afhankelijk. Of zelfs van andere
afdelingen – bij grote bedrijven
komt het nog vaak genoeg voor dat
systemen niet met elkaar kunnen
communiceren. En dat terwijl het
om het beheer van een en hetzelfde
contract gaat. De praktijk blijft dus
nog weerbarstig.
Eigendom vaststellen met Bitcoin Toch nog even terug naar de toekomst.
Want de online betaalmethode
Bitcoin – ook wel een cryptocurrency
genoemd – heeft een ontwikkeling in
gang gezet die de basis van het
afsluiten van contracten raakt.
Waar nu nog een notaris of bank
noodzakelijk is om eigendom vast te
stellen, stoelt Bitcoin op technologie
waarin het eigendom in de currency
verankerd zit. Dit is de zogenaamde
blockchain technology, gebaseerd op
een boekhouding die gedeeld wordt
via een slim online systeem dat
fraude uitsluit. (Bekijk een heldere
uitleg op www.bitcoinproperly.org/nl.)
In Silicon valley wordt nu veel
research gedaan naar de mogelijke
toepassingen van blockchain in de
financiële en juridische wereld,
vertelt Bavinck. Het aantal usecases
van deze technologie waarin het zijn
meerwaarde bewezen heeft, neemt
hard toe. ‘Forget currency, bitcoin’s
tech could disrupt massively’ kopte
de Amerikaanse nieuwssite CNBC
recent. Maar ook in Nederland
ontstaat gewaarwording van de
impact. Recent schreef columnist
Juriaan Mensch op advocatie.nl
over de disruptieve kracht van
cryptocurrency: zoals e-mail zorgde
voor het verdwijnen van de postbode,
verwacht hij dat Bitcoin ervoor zorgt
dat vertrouwenstussenpersonen als
notarissen, advocaten of banken op
termijn gaan verdwijnen. Waar
woorden in contracten nog kunnen
zorgen voor verwarring, zo stelt hij,
is computertaal helder. Met als
gevolg: een enorme afname van
de hoeveelheid benodigde litigation.
Drive om te innoverenBavinck blijft voorlopig nog in de
VS. De drive om te innoveren en
de grootte van de juridische markt
zijn voor hem belangrijke redenen.
‘Voor een nieuwe toepassing kan
zoveel meer geld vrijkomen dan in
Nederland.’ En dat geeft vooral
start-ups enorm veel stimulansen.
‘Laatst was hier iemand die een
app had ontwikkeld om de beta-
lingen rond alimentatie – dus niet
eens de alimentatie zelf – beter te
organiseren. Jaarlijks gaat daar al
40 miljard dollar in om. De funding
van 3 miljoen voor de ontwikkeling
van de app was daarom zo
gevonden. Dat is het aantrekkelijke
van deze markt in de VS: het
gaat meteen om grote aantallen,
waardoor innovatie beter opgepakt
kan worden.’
De meeste juristen, zowel in
Nederland als in de VS, leggen hun
contracten nog vast op de manier
waarop het al decennia gebeurt: in
statische documenten op de harde
schijf of op papier. Zelfs de meer
geavanceerde systemen die werken
op basis van modules, leveren
uiteindelijk nog een statisch
document op. Bavinck laat zien
hoe contracten er in de toekomst
uit komen te zien: als computable
contracts. Geautomatiseerde
datasets, die rechten en plichten
continu bijhouden. En zelfs
processen zelfstandig bijsturen
op basis van alerts of wijzigingen.
In Nederland was een dergelijk
Dit is Harm Bavinck• Studeerde rechten aan de VU in Amsterdam
• Werkte van 1996 tot 1999 als trainee bij Interbrew,
werd daarna zelfstandig ondernemer
• Begon in 2001 Legal Manager, bracht dit bureau in
2010 onder in het nieuwe softwarebedrijf Effacts
• Vertrok in 2012 naar de VS om daar Effacts aan de
man/vrouw te brengen
• Staat sinds 2013 bovendien 2 dagen per week aan het
hoofd van het onderzoeksprogramma Computable
contracts van de Stanford University (in Silicon Valley)
verplichtingen die je vastlegt als
een set data – in computertaal dus.
Daardoor kunnen computers ze
interpreteren en omzetten in
gestructureerde processen. Die je
vervolgens als een project kunt
managen. Of, als ze meer standaard
zijn, zelfs geheel automatiseert.’ Zo
zou in de toekomst een leaseauto
zich automatisch uit kunnen
schakelen wanneer de auto
detecteert dat de berijder zich niet
aan betalingsverplichtingen houdt.
Dergelijke geautomatiseerde
overeenkomsten worden steeds
realistischer.
De komende jaren breidt het aantal
‘dingen’ dat via internet onderling
met elkaar verbonden is, alleen maar
uit. ‘The internet of things’ verbindt
inmiddels ijskasten, kopieerapparaten
of auto’s met computers – en met
elkaar. In 2015 gaat het om 25
miljard apparaten die met elkaar
communiceren zonder dat er een
mens aan te pas komt. Over nog eens
10 jaar gaat het waarschijnlijk over
het dubbele: 50 miljard. Nu worden
deze apparaten doorgaans nog op
afstand bestuurd door traditionele
computers, in de toekomst zijn die
onderzoeksprogramma nooit van de
grond gekomen, vertelt Bavinck. Niet
omdat de belangstelling er niet is,
maar omdat de markt te klein is. De
legal tech-markt is in de VS alleen
al dankzij de grootte – denk aan een
factor 50 ten opzichte van Nederland
– aantrekkelijk. De investeringen zijn
vele malen groter, wat weer meer
ruimte voor innovatie oplevert.
Overeenkomsten tussen ‘dingen’Bavinck: ‘Veel contracten kun je
automatiseren. Het begrip computable
of smart contracts staat voor een
benadering waarin je contracten
niet meer uitschrijft in een natural
language. Je gaat uit van rechten en >>
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
18
IN BEELD
Frisse (terug)blikInmiddels delen we alweer bijna 7 jaar kennis, ervaring
en een frisse blik van en met bedrijfsjuristen in onze
round tables en seminars. Een deel van de 9 seminars en
events uit 2014 ziet u hier in beeld. We kijken met plezier
terug – zeker gezien het feit dat thema’s als makkelijker
werken, innovatie en sourcing meer dan ooit leven onder
juristen. In 2015 stellen we u graag opnieuw in staat mee
te doen. Ontvangt u nog geen uitnodigingen? Bel dan met
Margreet van der Veen: +31 (0)20 82 08 396.
LEGADEX SEMINARS EN ROUND TABLES
HILTON APOLLOLAAN, AMSTERDAM
General counsel, take controlGeneral counsel hebben te maken met steeds
hogere eisen op het gebied van organisatie van het
werk, een proactieve aanpak en ‘in control’ zijn.
Hoe deel je vertrouwelijke documenten veilig, krijg
je juridisch relevante informatie snel inzichtelijk?
Hoe kun je informatie in juridische projecten beter
managen en hoe deel je op een heldere wijze taken
toe? Paul Taylor (Osborne Clark) vertelt over de
inzet van het systeem HighQ Collaborate bij zijn
advocatenkantoor. Hij laat ook zien hoe juridische
afdelingen van ondernemingen dit inventief
kunnen toepassen.
CROWNE PLAZA, AMSTERDAM
Zakelijk dienstverleners: redenen voor radicale vernieuwing
Volgens Han Mesters (ABN AMRO) zouden alle
zakelijke dienstverleners, ook in de juridische
hoek, hun verdienmodellen ter discussie moeten
stellen. Technologie en innovatie groeien
exponentieel, de impact op bedrijven staat nog
maar aan het begin, vertelt hij. (Lees ook het
artikel op pagina 12.)
CROWNE PLAZA, AMSTERDAM
Legal counsel, ken je bedrijfsdoelstellingen!Harm Cammel (voormalig Legal consultant en
columnist van Mr., nu werkzaam bij De Brauw)
onderzoekt regelmatig ontwikkelingen in de
rol en positie van bedrijfsjuristen. Bovenal
is het van belang de eigen onderneming en
bedrijfsdoelstellingen goed te kennen, stelt
hij. En: ‘Definieer je eigen meeteenheden van
kwaliteit. Anders doen anderen dat voor je.’
DOUBLETREE HILTON, AMSTERDAM Round table Compliance Het besef van het belang van compliance,
risicomanagement en bedrijfsreputatie groeit.
Roland Notermans (Nux Compliance Consultancy)
vertelt over zijn ervaringen. Hij legt vooral de
nadruk op het laten ‘landen’ van het proces in de
organisatie.
DOUBLETREE HILTON, AMSTERDAM Behoefte aan kwaliteit leidt tot segmentatiePieter Riemer (managing partner Western
Europe bij Linklaters) discussieert
met ons over de ontwikkelingen in de
wereldeconomie en het internationale
bedrijfsleven en de impact daarvan op
juridische dienstverlening. Segmentatie en
specialisatie in juridische dienstverlening
sturen steeds meer de internationaal
opererende advocatuur.
CROWNE PLAZA, AMSTERDAM
Modelcontracten en volautomatisch maatwerkcontracten makenWillem Wiggers demonstreert hoe met
Weagree software snel en eenvoudig
complexe maatwerkcontracten gemaakt
worden. Malinda Miener (General
counsel bij TNO) vertelt over de praktijk:
hoe automatiseer je het zo, dat je het ook
aan niet-juristen kunt delegeren? En hoe
waarborg je een hoge kwaliteit van de
contracten en verbeter je de juridische
efficiency?
19
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
21
Van links naar rechts: Amit Patel (HighQ),
Jan Joosten (Hughes Hubbard & Reed),
Jamie Mercer (Sheppard Mullin), Willem
Ackermans (Eneco), Willem Jansonius
(Macquarie Capital)
Panel discussie ‘What differentiates a good deal? The way of working together’De toename van het aantal M&A-transacties
tussen de VS en Nederland maakt het extra
belangrijk om goed stil te staan bij de
benodigde kwaliteitsverbetering van M&A-
trajecten. In de paneldiscussie stellen de
deelnemers vast dat slechts een fractie van
de grotere Europese ondernemingen echt
goed voorbereid is. En dat terwijl een goede
voorbereiding zich vrijwel altijd blijkt terug
te verdienen. Door alle relevante informatie
vroeg beschikbaar te hebben in een goede
virtuele dataroom, kan het proces efficiënter
en kan het afbreukrisico omlaag. ‘Permanent
readiness is important,’ stelt Jansonius. Een
goede dataroom boezemt vertrouwen in én
vergroot de aantrekkelijkheid, vult Joosten
nog eens aan.
De rol van een virtuele dataroom Een belangrijke rol in de waardecreatie
en een vlot verloop van het proces
is weggelegd voor de dataroom. Een
virtuele dataroom die professioneel en
gebruiksvriendelijk is, voorkomt onvolledige
informatievoorziening, misverstanden en
vertragingen. Amit Patel (CFO bij HighQ)
vertelt over de toepassingsmogelijkheden
van collaboration platforms en virtuele
datarooms.
HighQ is een van de weinige systemen
in de markt waarbij de functionaliteiten
voor collaboration én voor de virtuele
dataroom zijn geïntegreerd. Voorbeelden
van waardevolle functies zijn verregaande
samenwerkingsmogelijkheden, veilige
opslag en verzending van (grote)
bestanden. Zo is de dataroom ook inzet-
baar voor portfoliomanagement, interne
samenwerking, transactie management,
due diligence én het integratieproces na
verkoop. Als bredere en geïntegreerde
toepassing bespaart het kosten en levert
het werkgemak in de hele ‘transaction
lifecycle’, laat Patel zien.
Proces creëert waarde
Jan Joosten (Hughes Hubbard & Reed) en
Jamie Mercer (Sheppard Mullin) vertellen
over de meerwaarde die tijdens het M&A-
transactieproces en in de voorbereiding
daarop kan ontstaan. Dat het aantal Trans-
Atlantische transacties blijft groeien,
daar twijfelen ze niet aan. Een goede
voorbereiding van dergelijke transacties
is van groot belang voor de uiteindelijke
opbrengst van het verkoopproces. Gaat het
over acquisities in de VS, dan is een goed
begrip van verschillen in regelgeving en
cultuur cruciaal. Veel Europese investeerders
en ondernemingen die in de VS op
acquisitiepad gaan, verkijken zich daarop.
Het proces creëert waarde. Dat illustreert
Joosten met een voorbeeld van twee heel
verschillende deals in de VS. Allereerst
de deal die maar bleef rekken. Adviseurs
van biedende partijen kregen maar geen
bevredigend antwoord op hun vragen,
waardoor maar één bieder overbleef.
Deze bieder gijzelde de werkvloer
met due dilligence-vragen. Het bedrijf
balanceerde daardoor uiteindelijk op het
randje van faillissement. En er was de
deal die binnen 48 uur beklonken was.
Doordat de documentatie duidelijk en
compleet was, waren er geen openstaande
IN BEELD
HILTON APOLLOLAAN, AMSTERDAM Seminar ‘Transactional Excellence’ Op 7 november 2014 is het jaarlijkse
Legadex seminar in het Amsterdamse
Hilton Hotel. Ongeveer 100 General
counsel, Private Equity-investeerders
en adviseurs uit de financiële wereld
bespreken wat beter kan in M&A-
trajecten en in de voorbereiding daarvan.
Diana Matroos, bekend van RTL Nieuws
en BNR Nieuwsradio, is moderator.
>>
20
vragen. De opbrengst schoot tijdens het
biedingsproces omhoog naar een niveau
dat niemand had verwacht.
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
23
Wat zie jij als dé uitdaging voorbedrijfsjuridische afdelingen in 2015?‘Dat de informatie die er echt toe doet, in bedrijven
niet goed terug is te vinden. En dat er te veel zinloze
informatie bewaard wordt. Bedrijven verdrinken in
terrabites aan ongestructureerde data en documenten.
Verspreid over allerlei plaatsen, vaak verstopt in bijlagen
bij e-mails, in zipfiles en andere formats of in rijen
papieren archieven en bureaulades. Experts schatten dat
80% tot 90% van de data in bedrijven ongestructureerd is.’
Waarom is dit een probleem?‘Als je niet weet wat je hebt, kan je ook de risico’s niet
inschatten die aan dat bezit kleven. De informatie is
vaak zo omvangrijk dat mensenogen het niet meer
door kunnen nemen. Een ervaren documentalist kan
200 documenten per dag bekijken en van commentaar
voorzien. Voor 1 terrabite – zeg een miljoen documenten
– zijn 5000 werkdagen nodig. Het overzicht heb je dan
nog niet. En dat is vervelend als er een onderzoek
door toezichthouders aan komt. Of wanneer in een
gerechtelijke procedure net dat ene belangrijke, wél
getekende contract noodzakelijk is. ‘In control’ raken
over de eigen bedrijfsinformatie is niet voor niets steeds
meer een ‘boardroom concern’.
Hoe proberen bedrijven dit nu op te lossen?‘Er is nog geen ‘one size fits all’ oplossing voor. In
e-discovery wordt wel gewerkt met software die tekst
kan herkennen en die documenten met een zekere
voorspellende waarde doorzoekt met algoritmen. Dit
werkt echter pas met grote hoeveelheden documenten.
Dan nog is de documentherkenning lang niet altijd
accuraat genoeg. De kosten zijn bovendien nog steeds
erg hoog.’
En welke oplossing hebben jullie dan? ‘Wij wilden documenten met een grotere accuratesse
kunnen herkennen dan tot nu toe mogelijk is. En we
kwamen al doende tot het inzicht dat je daarvoor meer
technieken kunt combineren. Dus hebben we
verschillende technieken verbeterd en samengebracht in
een nieuw softwareproduct: Legalytics. Hiermee boeken
onze teams van paralegals en documentalisten nu zulke
goede resultaten dat we de oplossing ook beschikbaar
stellen aan onze klanten. We kunnen hiermee gegevens
geautomatiseerd ‘voorrubriceren’ op gevoelige inhoud,
soort en belang voor een organisatie, bijvoorbeeld
vertrouwelijkheid. Of, meer juridisch, op materialiteit
en risico’s en de vraag of documenten getekend zijn.’
Waarvoor zetten jullie die oplossing nuconcreet in?‘Met Legalytics verzamelen we per project gestructureerd
gegevens bij onze klanten. Bij voorbeeld tijdens de
voorbereiding en inrichting van datarooms, pre-due
diligence op informatie, bij onderzoek of dreigend
onderzoek door toezichthouders, voor internal audits,
bij vermeende datalekkage, of voor een migratie naar de
cloud. Maar ook voor ‘decluttering’: de bezem halen door
overbodige informatie. Informatie waarvan bedrijven niet
wisten dat ze die hadden, die ze al lang hadden mogen
weggooien en die zich plotseling kan ontpoppen tot een
kostbare nachtmerrie.’
Meer weten?Begin 2015 kunt u tijdelijk tegen zeer lage kosten
kennismaken met Legalytics. Na afloop ontvangt
u een overzichtelijk rapport met de analyse van
uw data en documenten dat u kunt gebruiken in
uw bedrijf. Geïnteresseerd? Neem dan contact op
met Hans-Martijn Roos.
‘Legalytics haalt verborgen risico’s naar boven’
tekst Annemarieke Noordhoff foto Ron Stam
5 VRAGEN AAN …
Dit is Hans-Martijn Roos
• 1995 - 1999: advocaat bij NautaDutilh
• 1999 - 2008: adviseur en partner bij
Legal People
• 2008 - nu: mede-oprichter en managing
director Legadex
‘Als je niet weet wat je hebt,
ken je ook de risico’s niet
die aan dat bezit kleven’
22
>>
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
24 25
DEAL
In twee maanden tijd vijf overnames
van verschillende partijen. Deals die
sterk van elkaar afhankelijk zijn. Zou
er één niet doorgaan, dan de rest ook
niet. Bij elkaar vertegenwoordigen de
overnames bovendien een belangrijke
strategische stap voor de koper:
Sator Holding. Voor de advocaten
die verantwoordelijk waren voor de
transactie – Daniëlle Dix, Ernst Ligthart
en Marijke Sipkema-Ten Brink van
Dijkstra Voermans – betekende dat
twee hectische, maar mooie maanden.
‘Vijf deals simultaan op strategisch niveau’Dijkstra Voermans over een geslaagde transactie
tekst Annemarieke Noordhoff foto’s Michel Porro
Sator is onderdeel van het Amerikaans-Canadese LKQ,
genoteerd aan de Nasdaq. Samen zijn ze de grootste
aanbieder in de VS, Canada en Nederland van
A utomotive Aftermarket onderdelen. Dit zijn bij voorbeeld
reserve- of inbouwonderdelen voor auto’s. Met de over-
name van vijf grossiersorganisaties wilde Sator landelijke
dekking in Nederland bereiken. Daarnaast betekende de
overname ook een vernieuwing van het bedrijfsmodel.
Voorheen was Sator één schakel in het traditionele
ketenmodel van fabrikant – distributeur – grossier –
garagehouder. Met de overnames nemen ze meerdere
schakelposities in.
Coördinerende rolVoor Dijkstra Voermans vormde de vraag van Sator
om ze bij te staan in de overname een interessante
uitdaging. Hoewel in alle deals dezelfde issues
terugkwamen, had elke verkopende ondernemer
toch steeds weer een eigen kijk. ‘Dit vroeg van ons als
adviseur een sterk coördinerende rol,’ licht Sipkema-Ten
Brink toe. ‘Wij hebben ervoor gezorgd dat de belangen
van de verschillende partijen werden samengebracht
en verwoord in de vijf sets met transactiedocumentatie.
Zonder dat de transacties te uiteenlopend werden in
voorwaarden.’
Wat deed Legadex?
• Binnen kort tijdsbestek op 5 locaties alle relevante informatie en documentatie opgediept en bijeen gebracht
• Inscannen, indexeren en plaatsen van alle documenten in iRooms (Imprima) Virtuele dataroom
>>
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
26 27
Opmerkelijk‘Deze transactie was op drie manieren bijzonder. Ten
eerste door het aantal partijen. Natuurlijk zijn er wel
vaker transacties waarbij meerdere deals tegelijk spelen,
maar vijf tegelijk zie je toch niet heel vaak. Ten tweede
was er de hoge tijdsdruk. Op het moment dat Sator wist
welke partijen ze wilde overnemen, gonsde het al in de
markt. Om werkelijke onrust voor te zijn, stuurden ze
een persbericht uit waarin ze hun voornemen tot een
overname uitspraken. Daarmee vergrootte het belang
van snel handelen aanzienlijk. Het derde opmerkelijke
aspect was dat niet de verkopende partij, maar de koper,
Sator, de verantwoordelijkheid voor de dataroom op zich
nam. Sator koos hiervoor gezien de gewenste snelheid en
consistentie in kwaliteit van documentatie.’ De keuze
voor een digitale dataroom was ook snel gemaakt, vertelt
Sipkema-Ten Brink. ‘Het onderzoek vond op meerdere
locaties plaats, met meerdere teams. Het was ondoenlijk
om steeds met ordners heen en weer te reizen, zeker
gezien de tijdsdruk.’
IntensiefDe twee maanden waarin zowel het boekenonderzoek als
de begeleiding van de onderhandelingen plaatsvonden,
waren intensief, vertelt Sipkema-Ten Brink. Het vroeg om
veel afstemming – zowel intern, met collega’s in het team
en van andere secties, als extern, met de fiscalisten en
accountants van Grand Thornton. In de eindfase van de
voorbereidingen kwamen daar nog twee partijen bij:
Legadex en Imprima (zie ook kader). Sipkema-Ten Brink
blikt tevreden terug. ‘Het was voor ons de eerste
transactie voor Sator – en meteen een heel complexe
en strategische. Dat de transactie geslaagd is, is voor ons
dus extra waardevol. Niet alleen is het bijzonder om aan
een transactie te werken die in de sector veelbesproken
is, het heeft ons ook een heel mooie nieuwe klant
opgeleverd. Een klant waar we trots op zijn.’
Feiten en cijfers
• In 2 maanden tijd: 1 maand voor boekenonderzoek,
1 maand voor onderhandelingen en
transactiedocumentatie.
• Opmerkelijk: de koper – Sator – zorgde voor de
virtuele dataroom.
• 2 partijen werkten intensief samen: Dijkstra Voermans
en Grant Thornton. In de eindfase kwamen er nog
2 partijen bij: Legadex en Imprima.
• Vanuit Dijkstra Voermans werkten steeds tussen de
4 tot 10 fulltimers mee, waaronder specialisten van
andere secties, zoals arbeidsrecht.
• Na afronding van de 5 deals heeft Sator nu 52
vestigingen en daarmee bijna de gewenste
landelijke dekking.
• Totaal werken er bij de 5 overgenomen partijen 850
mensen, samen maken ze een omzet van 180 miljoen.
(bron: automotive-online.nl)
Dit is Marijke Sipkema-Ten Brink
• Rondde in 2006 haar studie af en startte als bedrijfsjurist in de bankwereld• Stapte in 2009 over naar de advocatuur (ondernemingsrecht)• Werkt sinds 2011 bij Dijkstra Voermans bij de sectie Fusies en Overnames
‘De keuze voor een digitale dataroom
was snel gemaakt’Compliant self-service contract creation that increases productivity and reduces riskAvailable on a variety of platforms:
ContractExpress for Salesforce.comPlug and play into your existing Salesforce CRM
ContractExpress for SharePointRun on premise and levarage your SharePoint infrastructure
ContractExpress on the cloudFull freature cloud-based contract creation and management
Trusted by legal, loved by the business
>>
DEAL
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
28 29
Wat leveren procesbeschrijvingen
in LegalStream op?
• Direct zicht op juridische knelpunten in operationele
processen
• Effectiever werken, omdat de informatie over de
benodigde processtappen voor alle betrokkenen
toegankelijk is
• Snel zicht op verantwoordelijken: wie vervult welke
rol, welke stappen en documenten zijn nodig, wat zijn
de deadlines
• Betere samenwerking, doordat het werkproces voor
iedereen duidelijk is en vastligt
• Direct de blauwdruk in handen voor implementatie
van de juiste workflows in uw software
• Overal en altijd raadpleegbaar, dankzij webbased
toegang via computer, tablet of smartphone
ACTUEEL
Bedrijven zoeken altijd naar manieren om efficiënter te werken, kosten te reduceren en output te verhogen. Tot zover niets nieuws. Dat een zorgvuldige beschrijving van juridische bedrijfsprocessen voor veel ondernemingen daarbij cruciaal is, is vreemd genoeg wel nieuws. Juristen maken namelijk nog nauwelijks gebruik van de mogelijkheden van ‘legal process mapping’.
Consequente integratie van terugkerende juridische
werkzaamheden in operationele bedrijfsprocessen kan bedrijven
veel opleveren. Legadex heeft daarom, in samenwerking met
softwarepartner Mavim de softwareoplossing LegalStream
ontwikkeld. Hiermee kunnen bedrijfsjuridische afdelingen die
integratie gemakkelijk realiseren en hun eigen werkprocessen
beschrijven en verbeteren.
Waarom processen beschrijven?Ondernemingen hebben tal van unieke operationele processen.
Denk aan alle processen die een autoproducent of een scheepsbouwer
doorloopt om een veilig, kwalitatief goed en werkend eindproduct
volgens afgesproken specificaties op te leveren. Hoe inzichtelijker
die processen zijn, hoe sneller duidelijk is waar verbetering mogelijk
is. Bottlenecks worden geïdentificeerd, verbeteringen makkelijker
doorgevoerd. Integrale procesbeschrijvingen worden daarom ook
steeds vaker een middel dat ondernemingen helpt om te veranderen
en innoveren.
Softwarehuis Mavim ondersteunt wereldwijd meer dan 1200
ondernemingen bij hun procesbeschrijvingen. Met de software
van Mavim maken bedrijven hun processen en workflows zichtbaar
en kunnen zij deze waar nodig optimaliseren. Doordat de software
de stappen in een werkproces duidelijk zichtbaar maakt is het
eenvoudiger om fouten op te sporen en verbeteringen toe te passen.
Ook als een werkproces verandert, is dankzij slimme koppelingen
direct duidelijk wat het effect is op de dagelijkse werkzaamheden
van de gebruikers.
Juridisch werk als logisch onderdeel van het bedrijfsprocesJuridische werkzaamheden zijn lang niet altijd automatisch
onderdeel van de operationele processen waarmee een bedrijf
zijn geld verdient. Wel groeit het inzicht dat het er onderdeel van
zou moeten zijn, wil je risico’s tijdig onderkennen en als juridische
afdeling een zichtbare bijdrage leveren aan de operatie. De
General Counsel die hiermee aan de slag wil, heeft met de nieuwe
mogelijkheden van LegalStream een krachtig stukje gereedschap
in handen. Denk bijvoorbeeld aan een duidelijke beschrijving van
het jaarrekeningproces, gekoppeld aan de werkprocessen tussen de
afdelingen Legal en Finance. Dat betekent een aanzienlijke daling
van bijvoorbeeld te late deponeringen, vergeten intrekkingen van
aansprakelijkheid en moeizame administratieve herstelactiviteiten.
Ook het compliance- en risicomanagement heeft veel baat bij een
goed zicht op de juridische activiteiten in de operatie.
Met juridische procesbeschrijvingen bij de business op de radar
TREND – LegalStream
Wilt u kennismaken met LegalStream? Wij bieden u een makkelijke manier om
kennis te maken met de voordelen van
LegalStream. Voor een bedrag van 500
euro brengen we een voor u belangrijke
contractflow in uw onderneming in kaart
en krijgt u toegang tot een handige online
portal waarop u de contractflow kunt
raadplegen. Bent u geïnteresseerd in deze
of andere toepassingen? Neem dan contact
op met onze legal consultant Mike Fontaine
via [email protected] of bel hem op
0208208396.
Legadex is sinds 2014 Rules Certified Professional Partner van Mavim voor de juridische markt.
Legal Finance Algemene vergadering Vere�enaar
advertentie landelijkdagblad
advertentie landelijkdagblad
8
informed responsible
verzoeken verklaringKvK en rechtbank
verzoeken verklaringKvK en rechtbank
9
informed responsible
verdere afwikkeling en uitkering
aan aandeelhouders
verdere afwikkeling en uitkering
aan aandeelhouders
10
informed responsible
opstellen rekening enverantwoording
opstellen rekening enverantwoording
5
informed responsible
opgeven ontbindingbij KvK (formulier 17A)
opgeven ontbindingbij KvK (formulier 17A)
6
informed responsible
controle activa/passiva
en voorbereiden maatregelen
controle activa/passiva
en voorbereiden maatregelen
1
informed responsible
controle status jaarrekening
voorafgaande jaren
controle status jaarrekening
voorafgaande jaren2
informed responsible
checken nevenfuncties, en deelnemingen en tre�en maatregelen
3
responsible
7
informed responsible
uitkeren bij voorbaat? uitkeren bij voorbaat?
11
informed responsible
Uitschrijven BV bij KvK (formulier 17B)
Uitschrijven BV bij KvK (formulier 17B)
besluit AV tot ontbindingen benoeming
vere�enaar/bewaarder4
informed responsible
besluit AV tot ontbindingen benoeming
vere�enaar/bewaarder
LegalStream biedt inzicht in juridische processen. Bijvoorbeeld: de ontbinding van de Vennootschap
>>
Ook inzetbaar voor contractenworkflowsLegalStream is voor elk bedrijfsproces met juridische
aspecten inzetbaar. Zo kunnen ondernemingen het
gebruiken om de workflows bij het contracteren in
kaart te brengen. De software maakt het namelijk
mogelijk om elk contracteringsproces in het bedrijf
in één oogopslag inzichtelijk te maken. Inclusief
de interactie tussen de betrokken afdelingen.
Bedrijfsrisico’s en hick-ups die zich in de operatie –
vaak buiten het gezichtsveld van Legal – afspelen,
worden opeens zichtbaar en beheersbaar. Terwijl de
verantwoordelijkheid voor het contract blijft liggen
waar die hoort: bij de eigenaar van het contract. En
met de visuele weergave in LegalStream hebben
bedrijven meteen de blauwdruk in handen voor de
dagelijkse toepassing van de werkprocessen in hun
software voor contractbeheer.
Een groot voordeel is tenslotte dat in veel organisaties
door verschillende operationele afdelingen al gewerkt
wordt met Mavim-software. Vaak zonder dat andere
bedrijfsonderdelen zich daarvan bewust zijn. Dat
betekent voor bedrijfsjuristen dat de acceptatie van
LegalStream in hun bedrijf geen hobbel hoeft te zijn.
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
30
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
REVIEW
tekst Juriaan Mensch
Nicholas Carr geeft in The Glass Cage –
Automation and Us een kritische blik op
de relatie tussen mens en techniek. In de
fysieke wereld verdwijnen steeds meer
taken en banen door automatisering en
robotisering. Veel menselijke kennis is
inmiddels opgeslagen in software, die
allerlei keuzes voor ons maakt. En
daarvoor betalen we een prijs: onze
menselijke vaardigheden.
Carr noemt de luchtvaart als voor-
beeld. Er blijkt door automatisering
een nieuw soort vliegtuigcrash te
ontstaan. Steeds meer piloten
kunnen niet meer zelf handmatig
vliegen, wanneer het besturingssys-
teem plotseling hapert. Neerstorten
is soms het gevolg. Deskilling
(ont-vaardiging) is de term die
Carr hanteert voor dit fenomeen.
The Glass Cage bevat onderzoeken
en feiten die onderbouwen dat onze
intuïtie, reflexen en expertise
langzaam worden uitgehold door
automatisering - sharp tools, dull
minds. Dat heeft tot gevolg dat de
mens in rap tempo de zwakste
schakel in een systeem wordt.
Rijp voor vervanging.
Welke relevantie heeft Carr’s werk
voor de jurist? Hij noemt concrete
ontwikkelingen als predictive techno-
logy. Zo zou je kunnen voorspellen of
een zaak een kans heeft en wat het
gaat kosten. Voorspellingen die ooit
alleen door zeer ervaren litigators
konden worden gedaan, kan nu een
algoritme – gekoppeld aan een
database – leveren. Ervaring niet
meer nodig.
Alle zaken die Carr aanhaalt, werpen
met een juridische blik gelezen heel
interessante juridische vraagstukken
op. Vooral op het gebied van ethiek
en morele keuzes. Rijdt je computer-
gestuurde auto over de hond van de
buurman? Of wijkt deze uit om de
hond te redden maar met mogelijk
gevaar voor jou?
Carr laat zien dat nieuwe technologie
die je omarmt, je misschien wel
bevrijdt van vervelende taken, maar
ook een neveneffect heeft. Onbewust
omarm je de waarden en het denken
van de makers. Misschien vond je het
best om wat risico te accepteren om
die lieve hond van de buurman te
redden. Hoeveel is het leven van een
hond eigenlijk waard? Maar die vraag
is al voor je beantwoord – door de
programmeur en door de verzekeraar
van je auto.
Kortom: de mens maakt technologie,
maar de technologie maakt ons ook.
En doet dat steeds ingrijpender.
Uiteraard winnen we veel als
technologie geestdodend werk
overneemt. De uitdaging is een goede
balans te vinden. En in elk geval niet
in slaap te vallen door het echte
denkwerk volledig te vervangen.
Zowel makers en gebruikers van
automatisering moeten beseffen dat
we onze evolutie in eigen handen
hebben. Dat werpt de vraag op: wie
willen we zijn? The Glass cage is een
must read voor wie die vraag wil
beantwoorden.
Over The Glas Cage
‘Wie beantwoordt ethische vragen: de programmeur of jij?’
‘Je kan voorspellen of
een zaak een kans heeft
en wat het gaat kosten’
Titel The Glass Cage
Auteur Nicholas Carr
Hardcover: 288 pages
Publisher: W. W. Norton & Company
(2014)
ISBN: 9780393240764
31Adres:
Lichttoren 32 5611 BJ Eindhoven(nabij station en parkeergelegenheden)
ACTUEEL
Legadex is sinds februari 2015 behalve in Amsterdam ook gevestigd in Eindhoven. We houden daar kantoor in de Lichttoren, een van de voormalige Philips gebouwen in het hart van de stad. We maken gebruik van de kantoorfaciliteiten van IGLUU. Met onze vestiging in Eindhoven kunnen wij voortaan onze diensten nog gemakkelijker leveren aan ondernemingen in de regio Zuid.
Een kernteam van ervaren bedrijfsjuristen en paralegals is inmiddels van start gegaan en we verwachten deze groep in de loop van 2015 verder uit te breiden.Voor paralegals en (bedrijfs)juristen in de Eindhovense regio biedt de nieuwe vestiging van Legadex mooie kansen om voor bedrijven in de Brainport Regio aan de slag te gaan. Daarmee wordt Legadex nu ook voor juristen en WO en HBO paralegals in Zuid-Nederland interessant
als werkgever. Zij kunnen voortaan met de nieuwste juridische software, consultancy op juridisch werkproces en flexibele inzet hun waarde voor bedrijven en advocatenkantoren bewijzen. Er is nog ruimte voor enkele ambitieuze bedrijfsjuristen en paralegals.
LEGADEX OPENT KANTOOR IN EINDHOVEN
Legadex : PEOPLE - PROCESS - SOFTWARE
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
32 33
IN GESPREK
De manier waarop bedrijfsjuristen hun
kennis vergaren is de afgelopen jaren sterk
veranderd. De traditionele verzamelmappen
maakten eerder al plaats voor digitale
bronnen – cd’s bijvoorbeeld. En nu worden
die digitale bronnen ook gecombineerd
en online ontsloten, via zogenaamde
cloud diensten. Klanten van deze juridische
diensten krijgen zo een geïntegreerde
digitale kijk op de juridische wereld. De
meeste klanten zijn nu nog advocaten-
kantoren, die hiermee bijvoorbeeld heel
efficiënt adviezen opstellen voor hun
klanten, de bedrijfs-juridische afdelingen.
Bedrijfsjuristen gebruiken de systemen
echter steeds vaker zelf.
De grootste aanbieder van geïntegreerde
toegang tot juridische informatie is Legal
Intelligence, onderdeel van Kluwer.
Directeur Laurens Mommers en legal
counsel Ksenia Kondratova (KPN) gaan
met elkaar in gesprek aan de hand van een
aantal stellingen. In hoeverre empoweren
dergelijke systemen nu werkelijk het
dagelijks werk van de bedrijfsjurist?
stelling 1. De groei van het aanbod aan juridische software heeft zich nog onvoldoende vertaald naar daadwerkelijke voordelen voor juridische afdelingen en hun onder-nemingen.
Kondratova: ‘Eens. Ik denk dat op
juridische afdelingen nog onvoldoende
aandacht is voor optimale inzet van
digitali sering en juridische software. Er
is veel meer uit te halen. Wanneer we het
‘Het maakt het makkelijker om als bedrijfs jurist succesvol te zijn’
De meerwaarde van online contentintegratie
tekst Annemarieke Noordhoff foto’s Mirjam van der Linden
Bedrijfsjuristen kunnen tegenwoordig online altijd en overal
toegang krijgen tot alle mogelijke juridische bronnen. En dat
met een zoekactie op één platform. Deze zogenaamde content-
integratie biedt bedrijfsjuristen een handige uitvalbasis.
Ksenia Kondratova (KPN) en Laurens Mommers (Legal Intelli-
gence) vertellen over de meerwaarde voor bedrijfsjuristen.
hebben over juridische software zie ik het
overigens allereerst als tooling om
informatie te zoeken. In tweede instantie
denk ik dan aan tooling voor bijvoorbeeld
het genereren van modelcontracten of
voor het stroomlijnen van kosten. Denk
aan controlesystemen voor de inzet van
externen. Hoe dan ook: de gebruikte
software neemt toe. Niet alleen bij ons,
trouwens – ook bij andere bedrijfs-
juridische afdelingen. Ik denk dat er
nog veel winst te behalen is door de
synergie tussen de gebruikte software
te verbeteren.’
Mommers: ‘De winst voor bedrijfsjuristen
zie ik ook in letterlijke zin: in de vorm van
kosten besparen door meer zelf te doen.
Kantoren bieden bijvoorbeeld steeds vaker
tools waarmee bedrijfsjuristen zelf aan de
meer gangbare of terugkomende zaken
kunnen werken. Via een kantoor-portal
stellen de kantoren dan hun dossiers open.
De gespecialiseerde zaken doet het kantoor
nog wel. Zelf breiden we Legal Intelligence
uit met een mogelijkheid voor kantoren en
bedrijven om onderling nog eenvoudiger
informatie te delen. En voor bedrijven
om eigen informatie te ontsluiten voor
hergebruik binnen de organisatie.’
Kondratova: ‘Voor grote bedrijven zie ik
daarin niet direct een kostenbesparing. Zo
handelen wij heel veel zaken zelfstandig af.
Voor kleinere bedrijfsjuridische afdelingen
die vaak terugkerende zaken hebben, lijkt
me dat zeker een positieve ontwikkeling.
Eigen dossiers toevoegen klinkt ook voor
ons als een interessante optie.’
stelling 2. Over vijf jaar raadplegen bedrijfsjuristen en juridisch dienst-verleners hun bronnen alleen nog maar online, waardoor een level playing field ontstaat: iedereen is gelijk geïnformeerd.
Kondratova: ‘Dat zijn feitelijk twee
stellingen ineen. Allereerst verwacht ik
niet dat de juridische wereld hier binnen
vijf jaar klaar voor is. Deze wereld is toch
vrij conservatief. Het doornemen van de
lijvige wetboeken of de fysieke naslag-
werken, de papieren commentaaruitgaves
doorbladeren: het hoort bij juristen.’
Mommers: ‘Wanneer software een fatsoenlijk
alternatief biedt, bijvoorbeeld met de moge-
lijkheid zelf commentaar toe te voegen en zo
de bronnen te verrijken, denk ik dat het wel
snel kan gaan. Dan zal ook de juridische
wereld op korte termijn overgaan op volledig
online brongebruik. Maar ik denk wel dat
digitalisering alleen niet genoeg is. Of je
wel of geen toegang hebt, gaat namelijk ook
over kosten. De helft van de content die we
ontsluiten zit nog achter de ‘betaalmuur’ van
de uit gevers. In 1999 kwam rechtspraak.nl
met de eerste gratis juridische content – dat
bracht democratisering met zich mee. En het
zorgde ervoor dat uitgevers zich genoodzaakt
voelden om waarde toe te voegen aan hun
content, bijvoorbeeld door hun content
becommentarieerd ter beschikking stellen.’
Kondratova: ‘Ik vind overigens ook niet dat
gelijke toegang tot bronnen auto matisch
gelijke kennis oplevert. Het gaat net zo goed
om de kwaliteit van het gebruik. Snel zoeken,
sorteren op relevantie: dat is fijn. Maar
weten: ‘waar zoek ik precies naar?’, ‘wanneer
heb ik alles wat ik weten moet?’, dát hangt
ook af van de deskundigheid van een jurist.
Het aantal zoekresultaten kan bovendien
zo overweldigend veel zijn, dat het weinig
efficiencywinst oplevert. Het zoeksysteem in
Legal Intelligence is daar aardig op toegerust.’
Dit is Ksenia Kondratova
• Gestudeerd aan Universiteit Leiden
(Bachelor Rechtsgeleerdheid met
minor Bedrijfswetenschappen) en
Erasmus Universiteit Rotterdam
(Master Commercial law)
• Begon in 2011 als bedrijfsjurist
bij KPN, eerst bij Zakelijke Markt,
momenteel bij M&A
• Is, binnen de juridische afdeling
van KPN, voorzitter van de
werkgroep Training & Kennisdeling
>>
LEGADEX magazine | voorjaar 2015 LEGADEX magazine | voorjaar 2015
IN GESPREK DEAL
Succesvolle verkoop van de diepvriestak (Izico) door Wessanen ‘We creëren een Europees topbedrijf in gezond en duurzaam voedsel’
OVER WESSANEN• Wessanen heeft een vooraanstaande positie
in de Europese markt van gezondheidsvoeding
en sustainable food
• Totale jaaromzet bedroeg in 2013:
509 miljoen euro, aantal medewerkers: 1.225
• Voornamelijk actief in de Benelux, Frankrijk,
Duitsland, Italie, UK en US (ABC)
• Met lokale merken, zoals Zonnatura, Tartex,
de Rit, Whole Earth
• Izico werd in 2014 als non-core business
verkocht aan private equity-maatschappij
Egeria
• Jaaromzet van Izico bedroeg in 2013: 103
miljoen euro, aantal medewerkers: 389
• Izico is bekend van diepvriessnacks met
merken als Beckers, Bicky en onder
private label
• Productielocaties van Izico liggen in Katwijk,
Deurne en Bocholt (Belgie)
DE ROL VAN LEGADEX• Procesondersteuning van Wessanen en
van adviseur ING Corporate Finance
• Opzetten van structuur virtuele dataroom
• Globale review van te plaatsen documentatie
• Inrichting en plaatsing van informatie in
de dataroom (Ansarada)
foto iStockphoto
stelling 3. Digitalisering van alle relevante bronnen en snel toegang daartoe, zorgen voor een revolutie van bedrijfsjuridisch werk.
Kondratova:‘Nee, niet mee eens. Revolutie
suggereert iets plotselings, een onverwachte
omslag. Digitalisering is eerder een
evolutie. Zeker bij juristen, waar alles gelei-
delijker gaat. Ja, er wordt gebruik gemaakt
van software en tooling om informatie te
zoeken, maar nee, het is geen revolutio-
naire tijdsbesparing.’
Mommers: ‘Juridische dienstverlening heeft
nog altijd iets ambachtelijks. Het betekent
vooral heel veel leeswerk. Dat alles nu online
staat, betekent niet dat je als jurist ineens
een heel ander werkproces hebt.’
Kondratova: ‘Software maakt het zoeken
voor ons vooral makkelijker en aange namer.
En hoewel het succes van een jurist afhanke-
lijk is van meerdere factoren, kan software
daar zeker een bijdrage aan leveren.’
Kondratova: ‘KPN is al sinds 2010 klant van
Legal Intelligence. Recent hebben we het
contract weer verlengd. Handig vind ik de
alerts, die ik elke maandagochtend krijg,
met daarin relevante nieuwe publicaties op
mijn interessegebieden. Verder gebruik ik
het als startpunt. Ik selecteer bronnen, zoek
en print wat ik vind. Dan begint het echte
werk: het analyseren en duiden. Wij hebben
bij KPN te maken met een sector en een
speelveld dat van juristen eist om constant
up to date te blijven. Daarbij maakt een
tool als Legal Intelligence het werk een
stuk efficiënter!’
Dit is Laurens Mommers
• Ooit afgestudeerd in filosofie,
later gepromoveerd bij de
rechtenfaculteit in Leiden
• In 2002 Legal Intelligence gestart,
samen met 3 anderen
• Hoewel Legal Intelligence in 2011 is
overgenomen door Kluwer, opereert
Legal Intelligence onafhankelijk
• Sinds 2014 is Mommers directeur
van Legal Intelligence, dat nu 16
medewerkers telt en gevestigd is
in Rotterdam
Over Legal Intelligence
Legal Intelligence biedt juristen de
mogelijkheid om met één online
zoekactie in vrijwel alle juridische
bronnen te zoeken. Het bedrijf
verrijkt de aangeleverde content
van uitgeverijen en overheden met
onder meer extra zoekmogelijkheden.
In de toekomst wil het bedrijf het
ook mogelijk maken om eigen,
gepersonaliseerde juridische bronnen
toe te voegen. Mede daarom besteedt
Legal Intelligence veel aandacht aan
veiligheid en privacybescherming.
3534>>
LEGADEX magazine | voorjaar 2015
Create Approve Control.
Get your facts togetherMissed a contract renewal notice? Lost sight of your legal structure? With Effacts you always have your contracts under control. Save money and prevent unacceptable risks. Renowned companies worldwide went before you. Indispensable for every General Counsel who needs to rely on facts and never again wants be stuck for an answer.
For more information, go to www.effacts.com
Contract Management made easy.
GOLDImplementation
PartnerEffacts feliciteert Legadex met haar aanstelling als Gold Implementation Partner voor de Benelux