ТӨСВИЙН ТӨСВИЙН ХОМСДОЛ, ХОМСДОЛ,

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ӨР, ЗЭЭЛИЙН ӨР, ЗЭЭЛИЙН УДИРДЛАГАУДИРДЛАГА

Хичээл №16ШУТИС МИС-ийн багш

Д.Содномзул

Нийгмийн оршин тогтнохын үндэс болсон материаллаг үйлдвэрлэлийн явцад бий болсон ДНБ болон үндэсний орлого нь хуваарилалт, дахин хуваарилалтын бүх үе шатаар ээлж дараалалтай дамжин хуваарилагдаж, нийгмийн хүртэл болдог билээ.

Үндэсний орлогыг хуваарилах, дахин хуваарилахад төсөв чухал үүргийг гүйцэтгэж иржээ. Дахин хуваарилалтын явцад үндэсний орлогын тодорхой хэсгийг мөнгөн хэлбэрээр улсын төсөвт төвлөрч, улсын санхүүгийн төвлөрсөн нөөцийг бүрдүүлдэг.

ТӨСӨВ ГЭЖ ЮУ ВЭ?ТӨСӨВ ГЭЖ ЮУ ВЭ?

Төр засгийн зүгээс өөрийн үндсэн үүргээ гүйцэтгэхийн тулд иргэд, байгууллага, аж ахуй нэгжийн орлогын тодорхой хэсгийг улсын төсөвт төвлөрүүлж, түүнийг үйлдвэрлэлийн болон үйлдвэрлэлийн бус хүрээний хэрэгцээнд зориулан дахин хуваарилахтай холбогдсон мөнгөний харилцааг ТӨСӨВ гэнэ.

ТӨСӨВ ГЭЖ ЮУ ВЭ?ТӨСӨВ ГЭЖ ЮУ ВЭ?

Эдийн засгийн агуулгаар нь авч үзвэл нэг талаас байнга хязгаартай байдаг нөөцийг /орлогыг/ ямар хэмжээгээр хэрхэн хуримтуулах, нөгөө талаас, энэхүү хуримтлуулсан хязгаартай нөөцийг байнгын өсөн нэмэгдэж байдаг төр болон нийтийн хэрэгцээг /зарлага/ хангахад хэрхэн хүртээж, дахин хуваарилах төрийн санхүүгийн тэнцлийн сонголтын асуудал байдаг.

Товчоор хэлбэл, төрийн санхүүгийн бодлогын илрэл бол

төсөв юм.

Товчоор хэлбэл, төрийн санхүүгийн бодлогын илрэл бол

төсөв юм.

ӨНӨӨ ҮЕД ТӨСВИЙН ӨНӨӨ ҮЕД ТӨСВИЙН ТӨЛӨВЛӨЛТТӨЛӨВЛӨЛТ

Төсвийн хүрээний мэдэгдэл

Үйл ажиллагааны хэтийн төлөвлөгөө,

Төсвийн төсөл

Байгаа нөөцдөө тулгуурлах

Зорилго, зорилт, үндсэн чиг үүрэг, үр дүнг сайжруулах

хязгаарлагдмал нөөц

Төсөв нь нэг жилийн хугацаанд татвараар хуримтлуулах орлогыг

хуваарилан зарцуулах замаар давтагдан тойрон эргэж байдаг үйл

ажиллагаа юм.

Төсөв нь нэг жилийн хугацаанд татвараар хуримтлуулах орлогыг

хуваарилан зарцуулах замаар давтагдан тойрон эргэж байдаг үйл

ажиллагаа юм.

ТӨСӨВ МОНГОЛ УЛСАДТӨСӨВ МОНГОЛ УЛСАД Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй хуулийн

дагуу төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах санхүүгийн эх үүсвэр бий болгох зорилгоор тухайн төсвийн жилд төрийн мэдэлд хуримтлуулан хуваарилж, зарцуулах мөнгөн хөрөнгийн орлого, зарлагын тэнцлийг Монгол Улсын нэгдсэн төсөв гэнэ.

Улсын төсөв нь улс орныхоо эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг хангах, хүн амын аж амьдралыг дээшлүүлэх, нийгмийн баталгааг бий болгох, орон нутгийг жигд хөгжүүлэх зорилгоор бүрдүүлэн ашиглаж байгаа мөнгөн хөрөнгийн төвлөрсөн сан бөгөөд ДНБ-ийг дахин хуваарилах, эдийн засгийг төрөөс зохицуулах, урамшуулах, мөнгөн хөрөнгийн сангийн бүрдэлт, ашиглалтад хяналт тавих үүргийг гүйцэтгэдэг.

МОНГОЛ УЛСЫН НЭГДСЭН ТӨСВИЙН МОНГОЛ УЛСЫН НЭГДСЭН ТӨСВИЙН БҮРДЭЛБҮРДЭЛ::

Монгол Улсын төсөв

Орон нутгийн төсөв

Монгол Улсыг хөгжүүлэх сангийн төсөв

Нийгмийн даатгалын сангийн төсөв

Улсын Их Хурлаас баталсан Засгийн газрын бүрдүүлэн зарцуулах төсвийг улсын төсөв гэнэ.Улсын төсвийг Улсын Их Хурлаас хуульчлан баталдаг бөгөөд энэхүү хуулиар төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын улсын төсөвт төвлөрүүлэх орлогын доод хэмжээ, зарцуулах зарлагын дээд хэмжээ, орон нутгийн төсөвт олгох санхүүгийн дэмжлэг болон төвлөрүүлэх орлогыг тогтоодог.

Улсын Их Хурлаас баталсан Засгийн газрын бүрдүүлэн зарцуулах төсвийг улсын төсөв гэнэ.Улсын төсвийг Улсын Их Хурлаас хуульчлан баталдаг бөгөөд энэхүү хуулиар төсвийн ерөнхийлөн захирагчдын улсын төсөвт төвлөрүүлэх орлогын доод хэмжээ, зарцуулах зарлагын дээд хэмжээ, орон нутгийн төсөвт олгох санхүүгийн дэмжлэг болон төвлөрүүлэх орлогыг тогтоодог.

ИТХ-аас баталсан аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг даргын бүрдүүлэн зарцуулах төсвийг орон нутгийн төсөв гэнэ

ИТХ-аас баталсан аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг даргын бүрдүүлэн зарцуулах төсвийг орон нутгийн төсөв гэнэ

Энэ нь Улсын Их Хурлаас баталсан Засгийн газрын бүрдүүлэн зарцуулах төсөв юм.Монгол Улсыг хөгжүүлэх сангийн төсөв нь Монгол Улсыг хөгжүүлэх сангийн тухай хуулиар зохицуулагддаг.

Нийгмийн даатгалын сан” гэж ажил олгогч, даатгуулагчийн хөдөлмөрийн хөлс,түүнтэй адилтгах орлогоос тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөр, үйлчилгээнд зарцуулах, нийгмийндаатгалын үйл ажиллагааны зардлыг нөхөх зорилгоор төлсөн шимтгэлийн орлого, бусад эх үүсвэрээс бүрдүүлсэн мөнгөн хөрөнгийг хэлнэ.

Нийгмийн даатгалын сан” гэж ажил олгогч, даатгуулагчийн хөдөлмөрийн хөлс,түүнтэй адилтгах орлогоос тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөр, үйлчилгээнд зарцуулах, нийгмийндаатгалын үйл ажиллагааны зардлыг нөхөх зорилгоор төлсөн шимтгэлийн орлого, бусад эх үүсвэрээс бүрдүүлсэн мөнгөн хөрөнгийг хэлнэ.

УЛСЫН ТӨСӨВ НЬУЛСЫН ТӨСӨВ НЬ

Орлого Зарлага Сальдо гэсэн з үндсэн хэсгээс бүрддэг.

Хэрэв төсвийн орлого нь зарлагаасаа Хэрэв төсвийн орлого нь зарлагаасаа давчихвал сальдо эерэг утгатай болж давчихвал сальдо эерэг утгатай болж хуримтлал үүсдэг хуримтлал үүсдэг

харин эсрэгээр зарлага орлогоосоо харин эсрэгээр зарлага орлогоосоо давчихвал сальдо сөрөг утгатай давчихвал сальдо сөрөг утгатай

болж төсвийн алдагдал үүсдэгболж төсвийн алдагдал үүсдэг

ТӨСВИЙН ЗАРЛАГЫГ... МОНГОЛ ТӨСВИЙН ЗАРЛАГЫГ... МОНГОЛ УЛСАД УЛСАД

Урсгал зардал

Хөрөнгийн зардал

Эргэж төлөгдөх зээл гэж ангилна.

Төсвийн зарлага нь нийгмийн үйлдвэрлэлийг өргөтгөх, соёл, олон нийтийн арга хэмжээг санхүүжүүлэх, шинжлэх ухаан, техник, технологийг хөгжүүлэхэд зориулсан улсын төсвийн орлогыг дахин хуваарилах явцад үүсч буй харилцаа юм.

Эргэж төлөгдөх

гадаад зээл

Эргэж төлөгдөх

гадаад зээл

Эргэж Эргэж

төлөгдөх төлөгдөх

дотоод зээлдотоод зээл

Эргэж Эргэж

төлөгдөх төлөгдөх

дотоод зээлдотоод зээл

УРСГАЛ ЗАРДАЛУРСГАЛ ЗАРДАЛ

Бараа үйлчилгээний

зардал

Зээлийн үйлчилгээний

зардал

Татаас ба урсгал шилжүүлэг

Төс

өвт

байг

уулл

агы

н аж

илчд

ын

цали

н хө

лсөн

д

Төс

өвт

байг

уулл

агад

аж

илла

гсад

ын

өмнө

өс т

өр

хари

уцан

төл

өх Н

ДШ

Төс

өвт

байг

уулл

агы

н гэ

рэл

цахи

лгаа

н, т

үлш

, хал

аалт

, цэв

эр

бохи

р ус

, тээ

вэр,

сур

галт

, эд

хогш

ил, э

мий

н за

рдал

, бай

рны

тү

рээс

г.м

. 60-

70 з

арда

л ба

гтда

г ЗГ-ын гадаад зээлийн хүүгийн

төлбөр

ЗГ-ын дотоод зээлийн хүүгийн

төлбөр

ЗГ-ы

н өр

ийн

бичг

ийн

хүүг

ийн

төлб

өр

Бан

кнй

зээл

ийн

хүүг

ийн

төлб

өр

Улс

ын

зээл

лэг,

ЗГ

-ын

бонд

ын

хүүг

ийн

төлб

өр

ХӨРӨНГИЙН ЗАРДАЛХӨРӨНГИЙН ЗАРДАЛ

Хөрөнгө оруулалт

Хөрөнгө оруулалт

Их засварт

Их засварт Хөрөнгий

н бусад зардал

Хөрөнгийн бусад зардал

Төслийн зээлээр

санхүүжүүлэх автозамд

Төслийн зээлээр

санхүүжүүлэх автозамд

ТӨСВИЙН ЗАРЦУУЛАЛТ ТӨСВИЙН ЗАРЦУУЛАЛТ Нийгэм соёлын арга хэмжээг санхүүжүүлэх, эрүүл

мэнд, соёл, боловсрол, нийгмийн халамж г.м;

Батлан хамгаалах, гадаад харилцаа, дипломат албыг санхүүжүүлэх;

Төр, засгийн удирдлагын аппаратыг санхүүжүүлэх; Дэд бүтэц дэх хөрөнгө оруулалт болон нийгмийн

шинжтэй улсын үйлдвэрийн газруудын алдагдлыг нөхөн санхүүжүүлэх;

Улсын гадаад, дотоод өрийг тус бүр санхүүжүүлэхэд гаргаж буй зардлуудаас бүрдэнэ.

МОНГОЛ УЛСАД ТӨСВИЙН МОНГОЛ УЛСАД ТӨСВИЙН ОРЛОГО НЬ... ОРЛОГО НЬ...

Урсгал орлого

Хөрөнгийн орлого

Тусламжийн орлого

татварын болон татварын бус орлогоос бүрдэнэ

өмч хувьчлалын орлого, өмч хувьчлалын орлого, төрийн өмчит ААН-ийн ногдол төрийн өмчит ААН-ийн ногдол ашиг, үндсэн хөрөнгө ашиг, үндсэн хөрөнгө борлуулсны орлого, газар борлуулсны орлого, газар худалдсаны орлого, барааны худалдсаны орлого, барааны нөөцийн борлуулалтаас нөөцийн борлуулалтаас бүрдэнэ.бүрдэнэ.олон улсын байгууллага, гадаад орны урсгал болон хөрөнгийн тусламж, Засгийн газар ба нутгийн захиргаадын хоорондын тусламжаас бүрдэнэ.

Татвар нь сангийн бодлогын эдийн засгийн хөшүүрэг болохоос гадна төсвийн орлогын гол эх үүсвэр билээ.

Манай улсын хувьд төсвийн орлогын 80 гаруй хувь нь татварын орлогоос бүрдэж байна.

Гэвч татварын орлогыг нэмэгдүүлэхийн тулд татварын хэмжээг өсгөнө гэсэн үг биш. Бизнес эрхлэгчид татварыг гол төлөв үнэд шингээчихдэг учраас хэрэглэгчид нилээд өндөр үнэтэй бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг худалдан авч татварын ачааллын ихэнхийг нь үүрдэг.

Өөрөөр хэлбэл татварын хэмжээг өсгөөд байвал татварын дарамт нэмэгдэж төсвийн хомсдол бий болно. Нийт татварын хэмжээг ДНБ-д харьцуулах замаар Татварын дарамтыг хэмждэг. Нэг хүнд ноогдох ДНБ-ий хэмжээ нь 15-28 мянган ам.доллар байгаа улс орнуудад татварын дарамт 20-50% байна. Манай улсын хувьд нэг хүнд ноогдох ДНБ-ий хэмжээ өндөр хөгжилтэй орнуудын хэмжээнд хүрдэггүй ч татварын дарамтын хэмжээ 30 гаруй хувьтай байна.

ТӨСВИЙН ХОМСДОЛТӨСВИЙН ХОМСДОЛ Америкийн эрдэмтэн А.Лафферерийн үр нөлөө буюу

татварын хэмжээ, татварын орлогын хоорондын хамаарлыг харуулсан Лафферийн муруйгаар тайлбарлаж болно.

Тат

вары

н ху

вь х

эмж

ээ,

%

0 Татварын орлогын хэмжээ

М

Татварын орлогын хязгаар

Татварын хэмжээг байнга нэмэгдүүлэх замаар улсын төсвийн орлогыг тогтмол өсгөөд байх бололцоогүй бөгөөд татварын дарамт хэт өсвөл эргээд улсын төсвийн орлогыг бууруулдаг гэдгийг А.Лаффер баталсан.

Лафферын муруйгаас харахад татварын хувь хэмжээг нэмэгдүүлэх тусам тодорхой хязгаарын дотор л татварын орлого нэмэгддэг байна. Татварын хувь хэмжээ “М” цэгийг давмагц татварын дарамт л нэмэгдэхээс биш, татварын орлого өсдөггүй, харин ч буурдаг. Энэ нь үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн орлогыг бууруулж, үйлдвэрлэлээ өргөтгөх боломжийг хязгаарлан, ДНБ-ий өсөлтийг удаашруулдаг. Үүний улмаас татварын бааз суурь хумигдаж, улмаар улсын төсвийн орлого хорогддог.

ТӨСВИЙН ХОМСДОЛТӨСВИЙН ХОМСДОЛ

ТӨСВИЙН ХОМСДОЛТӨСВИЙН ХОМСДОЛ

Татварын хувь хэмжээ нэмэгдсэнээр олон пүүс дампуурч болохоос гадна татвар төлөхөөс зайлсхийх явдал газар авдаг. Энэ нь мөн л улсын төсвийн орлогыг буурулдаг.

УИХ-аас 2006 онд татварын багц хуулинд өөрчлөлт оруулан аж ахуйн нэгжүүдийн орлогын албан татваруудын хувь хэмжээ 15%, 30% байсныг 10%, 25% болгон бууруулж, 25%-ийн татварыг 3 тэрбум давсан орлогод ногдуулахаар болсон нь татварын дарамтыг бууруулж, аж ахуйн нэгжүүд томрох үйл явцыг урамшуулсан чухал арга хэмжээ болсон юм.

Татварын хувьхэмжээг бууруулахад хуримтлал бүрдүүлэх пүүсүүдийн боломж нэмэгдэх учир хөрөнгө оруулалтын үйл явц урамшигдаж болохыг Лафферын муруйгаас харж болно.

ТӨСВИЙНТӨСВИЙН АЛДАГДАЛАЛДАГДАЛ

Төсвийн алдагдал гэдэг нь төсвийн зардлага нь орлогоосоо давах үзэгдэл юм. Алдагдлыг нилээд хэдэн хэлбэрээр ангилдаг. Үүнд:

* урсгал тооцооноос гарах алдагдал,

* гадаад хүчин зүйлийн алдагдал,

* урсгал зарлагын өсөлтийн алдагдал,

* мөнгө зээлийн бодлогын алдагдал,

* субъектив хүчин зүйлийн алдагдал,

*хөрөнгө оруулалтын бодлогын алдагдал гэх мэт

МОНГОЛ УЛСЫН ТӨСВИЙН ӨНӨӨГИЙН ТӨЛӨВ МОНГОЛ УЛСЫН ТӨСВИЙН ӨНӨӨГИЙН ТӨЛӨВ БАЙДАЛБАЙДАЛ

УЛСЫН ТӨСВИЙН ОРЛОГО, ЗАРЛАГЫН ДНБ-НД ЭЗЛЭХ УЛСЫН ТӨСВИЙН ОРЛОГО, ЗАРЛАГЫН ДНБ-НД ЭЗЛЭХ ХУВЬХУВЬ

УЛСЫН ТӨСВИЙН АЛДАГДЛЫГ БУУРУУЛАХ УЛСЫН ТӨСВИЙН АЛДАГДЛЫГ БУУРУУЛАХ АРГА ЗАМ АРГА ЗАМ

Улсын төсвийн зарлагыг багасгахТатварын хувь хэмжээг нэмэгдүүлэхУлсын төсвийн алдагдлыг өр болгон

хувиргахЭмисс гаргах

Өр үүсгэх замаар улсын төсвийн алдагдлыг арилгахдаа Засгийн газар:

Дотоодын арилжааны банкуудаас зээл авах;

Гадаадын улс орнууд, олон улсын банк-санхүүгийн байгууллагаас зээл авах;

Үнэт цаас гаргах зэрэг аргуудыг хэрэглэдэг байна.

УЛСЫН ТӨСВИЙН АЛДАГДЛЫГ БУУРУУЛАХ УЛСЫН ТӨСВИЙН АЛДАГДЛЫГ БУУРУУЛАХ АРГА ЗАМ АРГА ЗАМ

Урт хугацаанд инфляци үүсч, эдийн засгийн өсөлт буурахад

хүрдэг. Тодорхой хугацааны дараа үндсэн зээлээ хүүгийн нь

хамт буцааж төлнө. Энэ нь бүтээсэн баялгийнхаа нэг хэсгийн гадагш нь алдана

гэсэн үг. хөрөнгө оруулалт буурч, эдийн

засгийн өсөлтийг сааруулна.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ӨРЗАСГИЙН ГАЗРЫН ӨР

Улсын төсвийн алдагдал хуримтлагдсаар өр нэмэгдэх нь нийгмийн олон сөрөг үр дагаврыг авч ирдэг. Жишээ нь: засгийн газрын өр нэмэгдэхийн хирээр хүн амын доторх баян, хоосны ялгаа нэмэгддэг.

Учир нь үүссэн өрийг төр нийт хүн амын төлсөн татвараас төлдөг. Татвар нь хүмүүсийн орлогыг багасгадаг бол улсын үнэт цаасыг өмнө нь худалдаж авсан баячууд татварын мөнгөөр төлж буй хүүгийн орлого хүртэх замаар баяждаг.

Улсын төсөв алдагдалтай байх нь

урт хугацаанд өр үүсгэхэд хүргэдэг.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН УДИРДЛАГАУДИРДЛАГА

Хэрэв улс орнууд, тар дундаа манайх шиг буурай хөгжилтэй улс зөвхөн өөрт байгаа орлогодоо тохируулаад л хөгжинө гэвэл иргэдийнхээ аж амьдралыг хөгжилтэй орнуудын түвшинд хүргэх бололцоогүй болох нь ойлгомжтой.

Зээлийг ямар зорилгоор авч, хэрхэн оновчтой зарцуулах вэ гэдэг нь үндсэндээ ЗГ-ын өрийн удирдлагын асуудал юм.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН УДИРДЛАГАӨРИЙН УДИРДЛАГА

Зээлийн хөрөнгийг үр ашигтай зарцуулах, Үүссэн өрийг төлөх арга, боломжийг эрж хайх, ЗГ-ын өрийн сөрөг үр дагаврыг саармагжуулах

гээд олон асуудлыг багтаадаг.

Зээлийн хөрөнгийг үр ашигтай зарцуулахын тулд юуны өмнө авсан зээлээ хүүтэй нь хамт төлөөд ашиг үлдэж байх хэмжээний орлого оруулах тийм төсөл, хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлэх шаардлагатай.

Зээлийн хөрөнгөөр санхүүжсэн хөрөнгө оруулалтын ашгийн норм нь зээлийн хүүгийн нормоос давж байж төр зээлийн хүүг төлөөд зогсохгүй, бас ашиг олох боломжтой болно.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН УДИРДЛАГА.УДИРДЛАГА.ЗЭЭЛИЙН ХӨРӨНГИЙГН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ ЗЭЭЛИЙН ХӨРӨНГИЙГН ҮР АШГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ АСУУДАЛ:АСУУДАЛ:

Өөрөөр хэлбэл зөвхөн хөрөнгө оруулалтын

зориулалтаар зээл авах.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН УДИРДЛАГАУДИРДЛАГАҮҮССЭН ӨРИЙГ ТӨЛӨХ АРГА:ҮҮССЭН ӨРИЙГ ТӨЛӨХ АРГА:

Улсын өрийг үүссэн эх үүсвэрээс нь хамааруулаад дотоод гадаад гэж ангилдаг.

Дотоод өр нь төр тухайн улсын иргэдийн хоорондын асуудал байдаг учраас зохицуулагдах нь хялбар байдаг.

Гадаад өрийн асуудал нь олон улсын эрх зүйн хэм хэмжээний хүрээнд шийдвэрлэгддэгээс гадна нийт иргэдийн амьжиргааг дээшлүүлэх зорилгоор ашиглагдах боломжтой, дотоодод бүтээгдсэн орлогын нэг хэсгийг гадагш гаргахтай холбогдсон байдгаараа шийдвэрлэхэд хүндрэлтэй асуудал юм.

Гадаад өрийг шийдвэрлэхэд баримталдаг олон янзын тактикийн аргууд байдаг:

Өрөөс нийтэд нь буюу хэсэгчлэн татгалзах Дахин зээл авч хаах Өрийн төлөх хугацааг хойшлуулах Өрөө бусдад зарах Өрөндөө үл хөдлөх хөрөнгө өгөх, төрийн өмчийн

үйлдвэрүүдийн хувьцааг зарах гэх мэт

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН УДИРДЛАГАУДИРДЛАГАҮҮССЭН ӨРИЙГ ТӨЛӨХ АРГА:ҮҮССЭН ӨРИЙГ ТӨЛӨХ АРГА:

Үүссэн өрийг төлөх хугацааг хойшлуулдаг практик бий. Гэхдээ төлөх хүүгийн хэмжээ өсөх учраас үзүүлэх дарамт нь улам нэмэгддэг байна. Харин үүний оронд өрийнхөө бүтцийг шинэчлээд түүнийг урт хугацааны болгож чадвал нэмэлт хүү төлөхгүй байх боломжтой болдог аж. Энэ нь зээлдүүлэгчдэд үл хөдлөх хөрөнгө худалдах, тэднийг хувь нийлүүлэгч болгох зэргээр өрийг урт хугацааны гадаадын хөрөнгө оруулалт болгон хувиргах арга юм.

Харин тухайн улс орон өмнө нь бусдад зээл олгож байсан бол найдваргүй өрийг худалдаж болдог байна. Тухайлбал ОХУ, Энэтхэг, Куба, Вьетнам зэрэг орны төлж чадахгүй байгаа өрийг зарахыг оролдсоор л байна. Ийм өр маш хямдаар үнэлэгддэг хэдий ч шаардлагатай хөрөнгийг олж авахад хугацаа хождогоороо ач холбогдолтой юм.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН УДИРДЛАГАУДИРДЛАГАҮҮССЭН ӨРИЙГ ТӨЛӨХ АРГА:ҮҮССЭН ӨРИЙГ ТӨЛӨХ АРГА:

Гадаадаас зээл авах, ЗГ-ын өрийг төлөх зэрэг нь мөнгөний зах зээл дээрх байдлыг мэдэгдэхүйцээр өөрчилдөг. Зээл авсанаар мөнгөний нийлүүлэлт огцом нэмэгдэж инфляци үүсдэг, өрийг төлөхөд мөнгөний нийлүүлэлт багасч, улмаар зээлийн хүү өсч, энэ нь хөрөнгө оруулалтаар дамжин нийт эрэлтийг хорогдуулан эдийн засгийн өсөлтийг саармагжуулдаг. Ийм сөрөг үр дагавруудыг саармагжуулахын тулд Төв банк нөхцөл байдлыг шинжлэн судалж мөнгөний бодлогоороо зохицуулдаг.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ЗЭЭЛ, ӨРИЙН УДИРДЛАГАУДИРДЛАГАЗГ-ЫН ӨРИЙН СӨРӨГ ҮР ДАГАВРУУДЫГ ЗГ-ЫН ӨРИЙН СӨРӨГ ҮР ДАГАВРУУДЫГ СААРМАГЖУУЛАХ:СААРМАГЖУУЛАХ:

Анхаарал тавьсанд Анхаарал тавьсанд баярлалаабаярлалаа!!